tài liệu tham khảo triết học Mác - Lê Nin, trường đại học ngoại ngữ- đại học Đà Nẵng
đặc biệt là trong việc giải thích về cấu tạo vật chất khách quan của các hiện tượng tự nhiên, làm tiền đề cho việc giải quyết đúng đắn nhiều vấn đề trong việc ứng xử tích cực giữa con người và giới tự nhiên, vì sự sinh tồn và phát triển của con người
Tài liệu liên quan:
Preview text:
9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
I.Khái luận chung về triết học Mac-
-Là tuyệt đối vì nó diễn ra suốt từ Leenin :
dầu đến cuối sựu tồn tại và phát triển
của sự vật tuyệt đối. 1.Triết học là gì ?
-K có vật chất nào k vận động
*Một cá nhân chưa chắc là con
người, con người có rất nhiều người
Vật chất có đứng im nhưng không chỉ một mình.
đứng im ở đây là tương đối
trong phạm vi quy ước ngoài
*Khi nào tắm hết các loại biển thì
phạm vi quy ước thì vật chất mới gọi là tắm biển. vẫn vận động.
*Quy cái chung về cái riêng.
Phật giáo quan niệm rằng thế
*Quy vật chất về vật thể.
giới luôn luôn vận động,
không có đứng im tương đối .
Mọi cái đều là mê không có thật 6/4/2022
-Vận động riêng biệt có xu hướng 2/Vật chất của Ăngen:
trở thành căn bản. Ví dụ : Ngồi mãi,
-Vận động là mọi thay đổi nói chung
đọc sách mãi có khả năng bùn ngủ.
Nhưng vận động toàn bộ có khả
từ sự di chuyển vị trí trong không
năng phá vỡ sự tương đối. Nếu đứng
gian đến sự thay đổi của vũ trụ và
dậy thì không buồn ngủ thì kết quả trong tư duy.
vận động là tuyệt đối, đứng im là
-Vận động là thuộc tính cố hữu của
tương đối. Và vật chất vận dộng
vật chất. Ví dụ : Sinh viên có ba
ngay cả khi đứng im do nguyên
thuộc tính cố hữu sau đây : Đầu tiên
nhân bên trong. Đó là do mâu thuẫn
việc sinh viên hay làm là hc, trong
giữa các mặt đối lập diễn ra bên
lúc không học với thầy thì tư học.
trong sự vật khiến cho sự vật tự thân
-Vận động là phương thức (cách
vận động không cần đến cú hit bên
thức/ hình thức) tồn tại của vật chất. ngoài của chúa 1 about:blank 1/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
-Vật chất vận động do nguyên nhân
mọi hình thức vận động về với cơ bên trong
học là thấp nhất. Coi mọi thứ là máy móc.
*Các hình thức vận động:
Sinh vật->luật rừng->mạnh được ít
- Vận động cơ học là hình thức thua
thấp nhất đơn gian nhất (vận động thấp nhất)
(Dân số tăng theo cấp số nhân con
- Vận động vật lí là vận động
người tăng theo cấp số cộng.
của nhiệt điện từ ánh sáng
Bài toán : Một người đang sinh sống
- Vận động hóa học là quá trình
sinh ra 5 người rồi 5 người sinh ra
hóa hợp phân giải chất 25
- Vận động sinh vật là sự trao
Của cải lần lượt 1 2 3 lần
đổi chất giữa cơ thể và môi trường
Khi của cải tăng ba thì con ng tăng
- Vận động xã hội là tổng hợp
31 vì lúc đó con ng nhiều lên thiếu
bốn cái trên. (vận động cao
thức ăn, thừa ng để giải quyết vấn đề
nhất chứa đựng cả bống hình
này thì có hai cách là chiến tranh và thức trên) dịch bệnh.)
+Giữa các hình thức vận động này 3/Không gian và thời gian:
có sự khác nhau về chất nên k thể
-Không gian và thời gian là hình
quy hình thức vận động này về hình
thức tồn tại của vật chất, là thuộc
thức vận động kia nếu không sẽ tính của vật chất.
mắc lỗi siêu hình như máy móc
-Không gian là khái niệm chỉ sự
thậm chí là phản động
cùng tồn tại và tính cách biệt giữa
+Vd : Người ta gọi chủ nghĩa duy các sự vật với nhau
vật thế kỉ 17, 18 là chủ nghĩa duy vật
Vd : môĩ người đều chiếm một vị trí
siêu hình, máy móc.Vì tất cả các nhà
trong không gian, chỗ này không có
khoa học thời đó đều mắc lỗi quy 2 about:blank 2/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
người ngồi thì cũng có người khác
=Nguồn gốc theo duy vật biện ngồi.
chứng có hai nguồn gốc tự nhiên và
xã hội theo quan niệm này thì óc của
-Thời gian là khái niệm chỉ độ lâu,
con người bình thường được gọi là
mau, nhanh, chậm của một sự kiện;
chủ thể nhận thức và thế giới vật
tính kế tiếp giữa các sự kiện với chất là khách thể nhau.
*Lý thuyết phản ánh của Leenin:
-Đặc điểm của không gian và thời gian:
[Thuộc tính…..: phản ánh] câu hỏi sẽ ra thi nghe lại cho kĩ
+Cả không gian lẫn thời gian đều
mang tính khách quan nằm ngoài ý
-Phản ánh là thuộc tính phổ biến của thức con người.
mọi dạng vật chất từ hòn đá đến cỏ cây , gần giống với cảm giác ý thức
+Cả không gian lẫn thời gian đều của con người
mang tính vô tận và vô hạn.
-Giới vô cơ phản ánh vật lý là đặc
-Theo quan điểm duy vật biện chứng trưng của nó
thì một vật ở không gian này và thời
gian này thì khác với chính nó của
-Sinh vật bậc thấp (động vật và thực
không gian khác, thời gian khác
vật) nó biết phản ánh bản tính kích
thích và tính cảm ứng và nhờ hai đặc 13/4/2022
tính này mà nó thích nghi với môi *Quan niệm :
trường. VD: lá cây hướng về phía
-Duy tâm : chúa mang ý thức tinh
ánh sáng, rễ hướng về phía nguồn
thần đến cho loài người. nước.
-Duy vật tầm thường : cho rằng mọi
-Động vật bậc cao (chó,mèo,cá heo)
sự vật từ hòn đá cho đến cỏ cây đều
biết phản ánh bậc tâm lí. có ý thức.
Câu hỏi quan trọng : Phân biệt sự
giống và khác trong phản ánh giữa óc chó và óc ng 3 about:blank 3/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
-Giống: Cả chó và người đều biết
Kết luận: Nguồn gốc xã hội phản ánh bậc tâm lý.
quyết định là vì tách khỏi xã -Khác:
hội con ng sẽ mất ý thức dù +Chó:
trước đó đã có ý thức. Những
+Người: Ngoài tâm lý con người
người khiếm khuyết thì kém ý
còn biết phản ánh bằng ý thức. Bộ thức.
óc con người có đặc sản là ý thức. 20/4/2022
Là đặc sản vật chất cao cấp nhất.
I. Kết cấu của ý thức:
=Nguồn gốc xã hội bao gồm lao động và ngôn ngữ.
-Theo chiều dọc : Tự ý thức, tiềm thức và vô thức.
Trong lao động con người phát hiện
ra lửa là phát minh bậc nhất của loài
+Tự ý thức là con người tự nhận ng.
thức về chính bản thân mình và
tự điều chỉnh bản thân mình cho
Câu hỏi quan trọng: Tiếng nói và
phù hợp với thế giới. Có thể là
chữ viết là vật chất hay ý thức?
một người, một tỉnh, một dân tộc,
Là vật chất vì nó tồn tại khách lớn hơn là một loài.
quan ngoài ý thức của con
+Tiềm thức là ý thức con người người.
chìm ẩn dưới các tầng sâu của bộ
Ngôn ngữ là phương tiện của
não, có lúc xuất hiện trong các
vật chất vì nó chở ý thức cho
giấc mơ. Các loại giấc mơ : đúng,
con người làm cho họ hiểu
sai, xấu, đẹp, thiên tài. Giấc mơ nhau.
dù xấu hay đẹp đều phản ánh
+Ngôn ngữ là phương thức để con
mong muốn của con người.
người truyền bá lại kinh nghiệm cho
+Vô thức: là những hoạt động
đời sau tiếp nối tinh thần giữa các
mang tính bản năng vô điều kiện
thế hệ, thể hiện tính bền vững.
và không thể tránh khỏi.Ví dụ : Buồn ngủ thì ngáp 4 about:blank 4/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
II. Quan hệ giữa vật chất và ý
động có hiệu quả nếu chúng ta thức :
phản ánh sai vật chất thì có chọn phản ánh nào cũng cho ra -Các cặp phạm trù :
phương án sai . Mác nói như sau
+Vật chất quyết định ý thức : Vật
Câu hỏi quan trọng : Mác nói :
chất nào quy định ý thức ấy, vật
Lực lượng vc có thể bị đánh bại
chất biến đổi thì ý thức biến đổi
bằng son lý luận. Khi thâm nhập
theo, vật chất cũ mất đi thì ý thức
vào quần chúng nhân dân thì nó
cũ mất theo, vật chất mới ra đời ý
biến thành lực lượng vật chất to thức mới ra đời theo
lớn có thể đánh bại lực lượng vật
+Nội dung quyết định hình thức : chất khác.
Nd nào quy định hình thức ấy,
a.Gỉai thích câu nói của mac : như trên
Nói là vật chất quyết định ý thức.
+Lực lượng sản xuất quyết định
b.Cho biết tại sao vn kém mỹ và
quan hệ sản xuất : như trên
pháp về vật chất nhưng việt nam
+Cơ sở hạ tầng quyết định kiến
vẫn thắng những kẻ thù lớn này.
trúc thượng tầng : như trên 27/4/2022
+Tồn tại xã hội quyết định ý thức
I. Phép biện chứng duy vật : là xã hội : như trên
nghệ thuật tranh luận để tìm ra
-Tác động trở lại của ý thức đến
mâu thuẫn trong lập luận của đối
vc: ý thức sẽ tác động đến vật
phương nhằm khắc phục hoặc
chất theo hai hướng tích cực và
bác bỏ mâu thuẫn đó để tìm ra
tiêu cực. Điều này thể hiện vai
chân lý ( theo nghĩa của cổ đại hy
trò của ý thức nếu như ý thức lạp )
phản ánh đúng về vc thì đựa vào
Các nghịch lí thời cổ đại:
phản ánh này con người sẽ chọn
được phương án đúng và sẽ hoạt 5 about:blank 5/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
- Hạt kê vừa có khối lượng vừa
- Mac và Angen cải biến lại phép không có khối lượng.
biện chứng duy tâm của Hegen
thành biện chứng duy vật: Biện
Ví dụ: cho 1 kg hạt kê rơi xún đất
chứng của sự vật sinh ra biện
thì ta nghe thấy, còn cho 1 hạt kê
chứng của ý niệm nghĩa là vật
rơi xún đất thì không nghe được.
chất quyết định ý thức.
- Asin không bao giờ đuổi kịp rùa
II. Phép biện chứng duy vật do
Gỉai thích : Asin là vận động viên
Mac và Ăng gen xây dựng bao
chạy việt dã. Trước khi Asin đến
gồm 2 nguyên lí, 6 cặp phạm trù
được chỗ con rùa thì Asin phải đi và 3 quy luật
qua điểm giữa của người và vật
1.Hai nguyên lý của phép biện ( chưa hiểu lắm) chứng duy vật:
- Mũi tên bay là mũi tên đứng im
a. Nguyên lí 1 : phép biện chứng tại chỗ.
duy vật là khoa học về mối liên
Ví dụ : Trước khi mũi tên bay từ hệ phổ biến
A đến Z thì nó dừng lại trên từng
-Theo quan điểm siêu hình vì nó điểm mà nó đi qua.
nhìn sự vật trong trạng thái tĩnh
- Sợi tóc lớn hơn núi thái sơn.
cô lập nên mọi sv tồn tại cạnh
Theo góc nhìn thì khi tóc rơi
nhau một cách rời rạc ngẫu nhiên
mình có thể thấy được còn núi
không có mối liên hệ mật thiết.
thái sơn ở tận bên trung quốc
( mối liên hệ phổ biến)
chúng ta không thể thấy được suy
-Duy vật biện chứng nhìn sự vật
ra sợi tóc lớn hơn núi thái sơn.
trong trạng thái động chưa nghe
* Phép biện chứng duy tâm của rõ
Hegen: Ý niệm sinh ra sự vật . Ý
-Đặc điểm của mối liên hệ phổ
niệm là ý thức, là khách quan.
biến gồm tính khách quan và tính phổ biến 6 about:blank 6/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
$Cái gì liên quan đến khách quan
người kia, đóng cửa là tự
thì nói nằm ngoài ý thức con sát. người
@ Các loại liên hệ phổ biến
trên thế giới : bên trong và
$Cái gì liên quan đến phổ biển
bên ngoài, trực tiếp và gián
thì mang ba loại hình của thế giới
tiếp, cơ bản và không cơ
ra chứng minh đó là tự nhiên, xã
bản. Sự phân biệt các mối hội và tư duy liên hệ là tương đối.
+Tính khách quan: Các mỗi liên
@ Ví dụ : xét mối liên hệ
hệ này nằm ngoài ý thức con giữa thầy và trò trong
người dù con người có muốn hay
trường đại học ngoại ngữ
không. Không có một sự vật nào
thì là bên trong, còn nếu tồn tại độc lập.
xét thầy tới từ trường kinh +Tính phổ biến:
tế dạy cho học sinh ngoại ngữ là bên ngoài @ Trong tự nhiên các loài
động thực vật liên hệ với
Ý nghĩa phương pháp luận
của nguyên lí 1 : Khi xem xét nhau cùng sống cùng tồn
sự việc của thế giới ta phải có
tại hòa bình, loài này là cơ
hai quan điểm sau, đó là quan
sở cho loài kia tồn tại, dựa
điểm toàn diện và lịch sử cụ nhau mà sống theo kiểu
thể. Quan điểm toàn diện cho
cộng sinh và kí sinh. ( cây
phép chống siêu hình phiến
này leo lên cây kia là cộng
sinh, còn cây này mọc trên
diện. Quan điểm toàn diện
yêu cầu con ng xem xét các cây kia là kí sinh)
mặt các mối liên hệ khả năng @ Trong xã hội nước này
con ng có hạn chế trc hết ưu
phải liên hệ với nước kia,
tiên xem xét các mối liên hệ
người này phải liên hệ với
bên trong, cơ bản, trực tiếp vì
các mối liên hệ này cho các 7 about:blank 7/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
kết quả cụ thể song cũng phải
vì vận động có nhiều hướng lên-
chú ý đến các mối liên hệ xún, phải-trái,…
khác để tránh bị động. Quan
+Vận động thiên về lượng hay bề
điểm lịch sử cụ thể cho thấy
rộng còn phát triển thiên về chất
gtri của mối liên hệ trong
về chiều sâu. Ví dụ chúng ta đang
đúng bối cảnh lịch sử đó. Ví
ngồi học để tích lũy điểm từng
dụ về quan điểm lịch sử cụ thể
môn một thì đó gọi là vận động
: Cũng là cái chết nhưng có
tích lũy về lượng, còn khi nào có
người đc chú ý có người thì
bằng cấp thì gọi là phát triển về
được cả thế giới biết đến chất
b. Nguyên lí 2 : phép biện chứng
+Phát triển là là xu thế chung của
duy vật là khoa học về sự phát
mọi sự vật hiện tượng trên thế triển. giới
Câu hỏi quan trọng : Nêu sự
*Đặc điểm của phát triển :
giống nhau và khác nhau giữa
-Tính khách quan : Phát triển là
vận động và phát triển.
xu thế chung nằm ngoài ý thức -Giống :
con người dù con người có muốn
+Cả vận động và sự phát triển
hay không. Muốn tồn tại thì sự
đều là sự thay đổi (Vận động
vật phải phát triển. Ví dụ: Trung rộng hơn phát triển)
Quốc là một nước phát triển
mạnh cho dù muốn hay không thì -Khác :
Trung Quốc cũng không thể lụn
+Phát triển là một hình thức vận bại được.
động theo hướng đi lên từ đơn -Tính phổ biến :
giản đến phức tạp, từ chưa hoàn
thiện đến hoàn thiện hơn. Như
+Trong tự nhiên các loài phát
vậy vận động rộng hơn phát triển
triển theo luật chọn lọc tự nhiên,
cạnh tranh sinh tồn, mạnh được 8 about:blank 8/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
yếu thua, thích nghi thì tồn tại
cụ thể cho thấy gía trị của sự
không thích nghi thì diệt vong.
phát triển trong đúng bối cảnh lịch sử đó.
+Xã hội sau phát triển hơn xã hội
trước, người đời sau phát triển
Câu hỏi quan trọng : Quan hơn người đời trước.
điểm lịch sử cụ thể đc rút ra từ
nguyên lí nào của phép biện
+Tư duy người đời sau suy nghĩ
chứng duy vật ? Được rút ra từ cả
khá hơn người đời trước. hai nguyên lí
Ý nghĩa phương pháp luận
Phép biện chứng duy tâm của của nguyên lí 2 : Hegen:
-Khi xem xét sự vật thế giới
cần 2 quan điểm là quan điểm
-Ý niệm sinh ra sự vật. (Hegen)
phát triển và lịch sử cụ thể .
-Biện chứng của sự vật sinh ra Quan điểm phát triển cho
biện chứng của ý niệm (Mac
chúng ta cái nhìn lạc quan về Angen)
thế giới, đó là thế giới trong 18/5/2022
quá trình đi lên, cái tốt thay
cho cái xấu, cái tiến bộ thay
A. Các quy luật của phép biện
cho cái lạc hậu và mọi cái đều chứng duy vật:
phát triển theo hướng tăng
*Quy luật là những mối liên hệ
trưởng chất lượng thay cho số
tất nhiên, khách quan, bên trong, lượng.
vốn có, ổn định quy định sự vận -Cho phép chúng ta chống
động phát triển của sự vật.
siêu hình vì quan điểm siêu
*So sánh các quy luật của thế
hình thừa nhận phát triển về
giới : tự nhiên và xã hội
lượng còn chất không đổi,
quan điểm siêu hình chỉ thừa
-Giống: Cả hai đều mang tính
nhận sự lặp lại mà không thấy khách quan
phát triển. Quan điểm lịch sử 9 about:blank 9/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
@ Tự do trên cơ sở nắm bắt
ngược nhau như sáng-tối, tốt-xấu,
được quy luật khách quan
nam-nữ thì bắt đầu hình thành nên
con ng sẽ hành động đúng
các mặt đối lập. Và cứ hai mặt đối quy luật khách quan
lập liên hệ với nhau trong một chỉnh
@ Tự do trên cơ sở nắm bắt
thể sẽ tạo ra một mâu thuẫn còn
đc các quy luật để hạn chế
ngoài chỉnh thể đó ra thì không phải
các quy luật xấu phát huy
là mâu thuẫn. Ví dụ: Giữa thầy và đc quy luật tốt
trò thì có mâu thuẫn vì nó tạo ra một
chỉnh thể đó là lớp học -Khác:
-Mâu thuẫn trong xã hội được hiểu
@ Quy luật tự nhiên tác động
là nguồn gốc, động lực bên trong một cách vô thức, mù của sự phát triển.
quáng, tự phát, bất chấp
con người có nhận thức nó
-Mâu thuẫn chính là sự liên hệ hữu hay không nó vẫn xảy ra.
cơ của các mặt đối lập trong một
@ Quy luật xã hội tác động chỉnh thể. vào hoạt động của con
2/Đặc điểm của mâu thuẫn :
người có ý thức mang tính *Tính khách quan: tự giác.
Các mâu thuẫn nằm ngoài ý thức
Quy luật xã hội khó nhận thức
con người thì mâu thuẫn vẫn xảy ra, hơn.
không có sự vật nào tồn tại mà thiếu
1/Quy luật thống nhất và đấu
mâu thuẫn, thiếu mâu thuẫn thì sự
tranh của các mặt đối lập (quy
vật sẽ hết động lực để phát triển. luật mâu thuẫn):
Trong tự nhiên có mâu thuẫn
-Mỗi sự vật bao gồm các yếu tố, các
giữa cộng-trừ, nhân-chia, tích
bộ phận tạo ra người ta gọi đó là các
phân-vi phân, cực bắc-cực
mặt của sự vật chỉ bao giờ các mặt nam trong thanh nam châm,
đó phát triển thành một hướng trái 10 about:blank 10/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
giữa đồng hóa- dị hóa trong
kia, có thể hai mặt đối lập thành cái cơ thể sinh vật khác.
Trong xã hội có mâu thuẫn
Chứng minh: Có thanh nam châm
giữa nam- nữ, thầy-trò, địa
có cực bắc và cực nam, nếu cắt ở
chủ-nông dân, tư sản-vô sản
giữa cực bắc thì lúc này nó sẽ lại
Trong tư duy có mâu thuẫn
biến thành hai cực bắc nam nhỏ hơn.
giữa tốt-xấu, đúng-sai, sướng-
Trong xã hội nam có thể biến thành khổ
nữ, thầy biến thành trò. Trong tư
-Thống nhất của các mặt đối lập là:
duy, giàu có thể biến thành nghèo,
đúng biến thành sai ( số 6 trong
Nghĩa đầu tiên: là sự liên hệ,
trường hợp nếu viết ngược sẽ là số
nương tựa, ràng buộc giữa các 9)
mặt đối lập một cách mật thiết
đến mức không có cái này thì
*Quan hệ giữa thống nhất và đấu
sẽ không có cái kia. Ví dụ: tranh: trong thanh nam châm nếu
Thống nhất ứng với quan điểm duy
không có cực bắc thì sẽ không
vật biện chứng coi sự đứng yên là có thanh nam châm
tương đối tạm thời có điều kiện, còn
Nghĩa thứ hai: là sự đồng nhất
đấu tranh ứng với quan điểm duy vật
bao hàm mâu thuẫn khác biệt
biện chứng coi vận động là tuyệt đối
giữa các mặt đối lập. Ví dụ
vì diễn ra suốt từ đầu đến cuối sự như nam và nữ…..
tồn tại phát triển của sự vật cho đến
-Đấu tranh của các mặt đối lập là sự
khi sự vật hết mâu thuẫn thì cái chết
bài trừ gạt bỏ đi đến phủ định lẫn xảy ra.
nhau lúc có điều kiện thì chuyển hóa
*Các loại mâu thuẫn và cách giải
các mặt đối lập, sự chuyển hóa diễn quyết:
ra với cá loại hình sau đây: có thể là
-Bên trong >< bên ngoài: mâu thuẫn
mặt đối lập này thành mặt đối lập là tương đối
-Cơ bản >< chủ yếu 11 about:blank 11/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
-Đối kháng >< không đối kháng
là hạt nhân cơ bản nhất của (chưa nghe rõ)
phép biện chứng duy vật vì nó
Câu hỏi quan trọng: Mâu thuẫn thể
chỉ ra nguồn gốc, nguyên
hiện trong xã hội như thế nào và
nhân, động lực bên trong của cách giải quyết?
sự phát triển, vì vậy nhiệm vụ
Mâu thuẫn thể hiện trong xã
của khoa học là tìm ra mâu
hội thành mâu thuẫn đối
thuẫn để giải quyết mâu
kháng và không đối kháng.
thuẫn, thúc đẩy sự vật phát
Mâu thuẫn đối kháng là mâu
triển, không được che giấu
thuẫn giữa các lực lượng xã mâu thuẫn.
hội có lợi ích đối lập nhau,
Trong khi giải quyết mâu
thường được giải quyết bằng
thuẫn tránh hai cực siêu hình
bạo lực (ví dụ: địa chủ-nông
sau đây, đó là hữu khuynh và
dân). Mâu thuẫn không đối
tả khuynh. Hữu khuynh là với
kháng là mẫu thuẫn giữa các
mâu thuãn đối kháng giữa
lực lượng xã hội có lợi ích
địch và ta lại dùng phương
nhất trí với nhau chỉ mâu
pháp hòa bình để giải quyết
thuẫn ở những mặt thứ
dẫn đến mất nước, mất đảng yếu( như nông dân, công
cộng sản, làm yếu phe xã hội nhân, sinh viên mâu thuẫn
chủ nghĩa ( ví dụ: năm 1991,
trong cách làm việc) , thường vụ góp ba chốp làm mất
được giải quyết bằng phương
nước). Tả khuynh là với mâu
pháp hòa bình, giải quyết
thuẫn không đối kháng dùng
thuyết phục , tuyệt đối không
bạo lực giải quyết dẫn đến dùng bạo lực.
mất cân bằng xã hội, ví dụ vụ
Ý nghĩa của phương pháp thiên an môn. luận:
Là quy luật quan trọng nhất 25/5/2022
của phép biện chứng duy vật, 12 about:blank 12/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng QUY LUẬT
Trong tự nhiên, lượng
LƯỢNG ĐỔI DẪN ĐẾN CHẤT
của cây thì khác với cỏ, ĐỔI lượng của vô cơ thì I.Khái niệm: khác với hữu cơ.
-Lượng là khái niệm chỉ tính quy
Trong xã hội, lượng của
định khách quan của sự vật biểu thị nam khác với nữ, lượng
bằng con số, các đại lượng, màu sắc của nông thôn khác với
đậm hay nhạt, tốc độ nhanh hay thành phố chậm.
Trong tư duy lượng của
Ví dụ có những thứ có thể lượng người ít học khác với
được như trong một lớp học có thể người học nhiều.
đếm được có bao nhiêu học sinh, Vd về lượng: Những
còn lượng không đếm được chính người nói nhiều nhưng
xác ví dụ như trong hồ cá đục không
không ít học là lãnh tụ,
thể đếm được chính xác có bao giáo viên, sinh viên,
nhiêu con cá dưới nước nhưng có …..
thể biết được số lượng ít hay nhiều Những bằng cách nhìn nước. người nói
+Đặc điểm của lượng: gồm tính phổ nhiều biến và tính khách quan. nhưng ít học là
Tính khách quan: Một vật dù những ng
nhỏ hay to cũng đều có lượng bán hàng
đặc trưng cho nó, từ virut cho rong ngoài
tới những vật vĩ mô mà ta chợ,…
thấy được thì lượng này tồn
tại ngoài ý thức con người.
-Chất là khái niệm chỉ tính quy định Tính phổ biến:
khách quan bên trong vốn có ổn
định nói lên nó là cái gì . Mỗi chất 13 about:blank 13/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
gồm nhiều thuộc tính, mỗi thuộc
cái bên trong, ổn định hơn,
tính gồm một chất. Chất của sự vật
chậm biến đổi hơn. Lượng
thay đổi khi thuộc tính cơ bản của sự
trong khi biến đổi nếu chưa vật thay đổi.
vượt quá độ của sự vật thì sự
vật vẫn là nó và chưa biến
+Đặc điểm của chất :
thành cái khác. Vậy độ nói lên
Tính khách quan: Lượng tồn
sự thống nhất, đứng im, ổn
tại khách quan thì chất cũng
định tương đối của sự vật.
khách quan, lượng nào chất
Trong phạm vi của độ thì sự nấy.
vật tuy đã biến đổi về lượng Tính phổ biến:
nhưng chất chưa biến đổi. Trong tự nhiên, chất
Vượt quá độ đạt đến điểm nút quả đào khác với quả
tại đây diễn ra sự nhảy vọt mận, chất của chó khác
biến đổi về chất gọi là chiều với mèo.
thuận của quy luật. Chiều
Trong xã hội, chất của
thuận của quy luật được biết nam khác với nữ.
là lượng đổi dẫn đến chất đổi. Trong tư duy, chất
Khi chất mới ra đời lại quy
người ít học và người
định trong nó lượng mới học nhiều biển hiện
người ta gọi là chiều ngược bằng bằng cấp.
của quy luật. Chiều ngược lại
Nội dung của quy luật :
sẽ được viết là chất đổi dẫn
Lượng và chất hai mặt đối lập
đến lượng đổi theo. Và đó là
vừa thống nhất lại vừa mâu
cách thức phát triển nói chung
thuẫn với nhau, lượng là cái
của mọi sự vật trên thế giới .
bên ngoài, thường xuyên biến
Ví dụ : Chúng ta biến đổi về
đổi về quy mô, tốc độ, chất
lượng đến 1 độ C nó vẫn chưa
lương, thể trạng, tính chất,
biến đổi về chất, biến đổi đến
màu sắc, nhiệt độ. Còn chất là
99 độ C nó vẫn chưa biến đổi 14 about:blank 14/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
về chất. Như vậy chúng ta nói
Tính chất và quy mô của các
là từ 1 đến 99 độ C là độ của
bước nhảy vọt trên thế giới: nước lạnh.
-Trong tự nhiên, bước nhảy vọt diễn
Nước lạnh biến đổi về ra tự phát
0 độ C thì thành nước đá.
@Ý nghĩa của phương pháp luận:
Biến đổi tới 100 độ C thì là
@ Quy luật này chỉ ra cách thức
nước sôi. Vậy các điểm 0 và
phát triển nói chung của mọi
100 độ C gọi là điểm nút vì tại
sự vật hiện tượng trên thế
đó diễn ra sự biến đổi về chất.
giới, cách thức đó là lượng
Đây là ví dụ về chiều thuận.
đổi dẫn dến chất đổi và ngược
Lượng của nước đá và
lại. Quy luật này yêu cầu con
nước lạnh khác nhau về thể tích,
ng phải tôn trọng và hành
động đúng quy luật khách
Câu hỏi quan trọng: Quy luật nào
quan. Nếu làm trái quy luật
nói lên cách thức phát triển của sự
con người phải trả giá đắt cho vật? hành vi của mình .
Quy luật từ những thay đổi về
@ Trong khi thực hiện cần tránh
lượng dẫn đến những thay đổi
hai cực siêu hình sau đây tả về chất và ngược lại khuynh và hữu khuynh. Tả
Câu hỏi quan trọng: Danh y nói: khuynh là con người nôn
“Tất cả đều là thuốc đọco là thuốc
nóng không chịu tích lũy về
tiên vấn đề là liều lượng.” Vậy liều
lượng, bắt sự vật nhảy vọt về
lượng là cái gì ? (Gợi ý là nút hay là
chất dẫn đên thất bại. Hữu độ)
khuynh là khi sự vật đã tích lũy đủ lượng nhưng con
Uống đủ liều (đủ độ) thì thành người không cho phép nó
thuốc tiên, uống quá liều thì
nhảy vọt về chất dẫn đến thất thành thuốc độc. bại. 15 about:blank 15/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
Các cặp phạm trù của phép
là giả dối) và ngược lại quan biện chứng duy vật :
niệm duy thực cho rằng cái
-Cặp phạm trù cái chung và cái
riêng giả dối, cái chung có riêng: thật. Hai phái này sai.
+Cái chung là những đặc điểm được
Quan niệm duy vật biện
lặp lại ở nhiều sự vật riêng. Vd : Con
chứng cho rằng cả cái chung
người là cái chung. Có hai đặc điểm
và cái riêng đều có thật trong
được lặp lại ở mọi người là có ý
đó cái chung chỉ tồn tại trong thức và biết lao động.
từng cái riêng, không có cái
+Cái riêng là khái niệm dùng để chỉ
chung nào ở ngoài cái riêng.
một sự vật, một hiện tượng, một quá
Ví dụ : Không được nói con
trình độc lập. Vd : Hà Nội là cái
người là đây, mà nói đây là
riêng, mỗi người chúng ta là cái con người. riêng,
Cái riêng chỉ tồn tại trong mối
+Cái đơn nhất là những đặc điểm chỉ
liên hệ dẫn đến cái chung,
có ở một cái riêng nào đó, không lập
không có cái riêng nào quá
lại ở đâu khác, tạo nên nét độc đáo
độc lập với cái riêng khác. Ví
của từng cái riêng và phân biệt các
dụ: Giữa thầy và một bạn có
cái riêng với nhau. Vd : Mỗi người
giống nhau ở chỗ đều là vật
trên thế giới có vân tay khác nhau.
chất, giữa ma và quỷ giống
Hàn Nội có Hồ Gươm là nét độc đáo
nhau ở chỗ đều là ý thức.
Cái riêng không gia nhập hết
Quan niệm về cái chung và vào cái chung, cái chung
cái riêng trong lịch sử :
không bao quát hết cái riêng.
Quan niệm của phái duy danh
Cái riêng là cái toàn bộ, cái
cho rằng cái riêng có thật, cái
chung là cái bộ phận. Cái
chung là giả dối (Vd : mỗi riêng phong phú hơn cái
chúng ta là cái riêng là có
chung. Cái chung sâu sắc hơn
thật, còn khái niệm con người
cái riêng. Và cái riêng là cái 16 about:blank 16/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
chung. Vd : Tôi là người ( Tôi
Lực lương sản xuất là lực
là cái riêng, người là cái
lượng xã hội dùng để tác động
chung ) đúng như chưa đủ,
đến đối tượng, thỏa mãn nhu
thêm vào nhưng ngoài tôi ra
cầu con người, biểu hiện sự
vẫn còn nhiều người khác.
trao đổi chất giữa xã hội và tự
Ý nghĩa của phương pháp nhiên. luận:
Câu hỏi quan trọng : Khái niệm
Vì cái chung chỉ tồn tại trong
nào nói lên sự trao đổi chất giữa xã
từng cái riêng nên khi áp dụng
hội và tự nhiên? Đó là khái niệm lực
cái chung vào cái riêng cần lượng sản xuất.
tránh hai sai lầm sau đề cao
II.Cấu trúc của lực lượng sản
cái chung thì mắc bệnh sách xuất:
vở, lý thuyết suôn, học vẹt ;
đề cao cái riêng thì mắc bệnh
-Người lao động và tư liệu sản xuất :
kinh nghiệm,cục bộ, địa
+Người lao động trước đây là người phương.
nặng về sức lực, cơ bắp ví dụ như nô
Lenin dạy trước khi bắt tay
lệ, nông dân . Nhưng ngày nay yếu
vào giải quyết việc riêng thì
tố trí tuệ tăng lên thay thế cho cơ
con người phải giải quyết việc
bắp nên tham gia vào sản xuất là
chung trước, nếu không chắc
những người có trí thức, những chắc thất bại.
người có trình độ cao đẳng trở lên và
tương lai của loài người thuộc lao động trí óc. 15/6/2022
+Tư liệu sản xuất bao gồm tư liệu
CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH
lao động và đối tượng lao động.
SỬ ( Có số lượng câu hỏi thi nhiều)
Tư liệu lao động bao gồm vật
hay phức hợp vật thể mà con I.Khái niệm:
người đặt giữa mình với đối 17 about:blank 17/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
tượng lao động, để truyền tác
Câu hỏi quan trọng : Thước đo của
động giữa con người đến đối
các thời đại kinh tế là gì ? Là công tượng. cụ lao động
Đối tượng lao động có hai loại
? Thiếu cái gì thì máy bay không
là loại có sẵn trong tự nhiên
bay được? Máy tính điện tử
như đất đai, khoáng sản, sức
-Máy tính điện tử để truyền thông
gió, sức nước; loại này trình
tin tri thức đến con người, nếu thiếu
độ thấp nguy hiểm. Và loại
thông tin con người sẽ bị tụt hậu
thứ hai là nhân tạo là loại có
đối tượng trình độ rất cao như
III.Tính chất của lực lượng sản các sợi tổng hợp, nano. xuất : Ví dụ:
-Nếu 1 người với công cụ đơn giản
tạo được sản phẩm không cần đến ai
=> Tư liệu ld : máy móc, kho tàng,
thì gọi là lực lượng sản xuất mang
bến bãi, cầu cống, sân bay, bến cảng,
tính chất cá thể (cá nhân). Ví dụ:
người máy, mạng wifi, tất cả từ này
Anh nông dân tự trồng cây trên đất
thuộc cơ sở hạ tầng của mỗi quốc
của mình => tự cung tự cấp, tính
gia hay vùng miền nó được gọi là
chất có từ chế độ phong kiến.
chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh
-Nếu sản phẩm qua tay nhiều người
Câu hỏi quan trọng : Trong các
rồi mới ra đời thì gọi là lực lượng
yếu tố của lực lượng sản xuất thì yếu
sản xuất mang tính chất xã hội hóa.
tố nào quyết định lực lượng sản xuất
Ví dụ để tạo ra tấm vải thì trước đó
? Là người lao động vì con người là
cần phải có người trồng dâu nuôi
cao quý nhất thiếu con người thì mọi
tầm dệt tơ, rồi sau khi làm ra tấm vải
công cụ lao dộng, tư liệu sản xuất
thì có người cắt chỉ làm áo quần. đều vô nghĩa
Câu hỏi quan trọng : 18 about:blank 18/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
Thế nào là tính chất cá thể ?
@ Quan hệ trong việc phân phối
Bắt đầu có từ lúc nào trong sản phẩm
lịch sử loài người? Có từ chế
Câu hỏi quan trọng : Khái niệm độ phong kiến
nào nói lên quan hệ giữa người với
Thế nào là tính chất xã hội
người trong sản xuất? Quan hệ sản
hóa ? Bắt đầu có từ lúc nào xuất
trong lịch sử loài người ?
Câu hỏi quan trọng :
Xuất hiện từ chế độ tư bản
=>Thế nào là tư hữu tư liệu sản xuất
-Trình độ lực lượng sản xuất là trình
? Và có từ lúc nào ? có từ chế độ
độ của ng lao động có được nâng chiếm hữu nô lệ
cao tay nghề không, trình độ phân
công lao động có khoa học không,
=> Thế nào là công hữu tư liệu sản
trình độ đối tượng lao động cao hay
xuất ? Và có từ lúc nào ? có từ xã
không và trình độ phân phối sản hội nguyên thủy phẩm.
Câu hỏi quan trọng : Trong ba
-Quan hệ sản xuất là quan hệ giữa
quan hệ nói trên quan hệ nào quyết
người với người trong sản xuất và
định tất cả? Quan hệ sở hữu tư hữu
được biểu hiện qua ba mối quan hệ
tư liệu sản xuất vì vật chất quyết sau :
định ý thức, vật chất ở đây là tư liệu
sản xuất, ai nắm tư liệu sản xuất sẽ
@ Quan hệ sở hữu tư liệu sản là người quyết định.
xuất, nếu quan hệ này thuộc
về ít người thì gọi là tư hữu tư
Nội dung của quy luật:
liệu sản xuất, nếu thuộc về
Lực lượng sản xuất và quan
nhiều người thì gọi là công
hệ sản xuất là hai mặt đối lập
hữu về tư liệu sản xuất
để tạo ra 1 phương thức sản
@ Quan hệ trong việc tổ chức
xuất khi chúng có sự phù hợp
phân công lao động sản xuất thống nhất với nhau. 19 about:blank 19/29 9/10/24, 5:48 PM
Triết-học - ghi chú bài giảng
Phương thức sản xuất là cách
Mâu thuẫn giữa lực lượng
thức sản xuất ra của cải vật
sản xuất và quan hệ sản
chất của xã hội loài người ở xuất :
một giai đoạn lịch sử nhất
-Lực lượng sản xuất là cái bên
định ứng với mỗi phương thức
trong, là cái thường xuyên
sản xuất có một hình thái kinh
biến đổi thể hiện rõ nhất là
tế xã hội với tên gọi giống
trong công cuộc sản xuất.
nhau . Phương thức sản xuất :
Quan hệ sản xuất là cái bên
nguyên thủy, nô lệ, phong
ngoài, là cái ổn định chậm
kiến, tư bản, xã hội chủ nghĩa
biến đổi hơn. Như vậy, đây là
Trong hai mặt thì lực lượng
sự mâu thuẫn giữa cái trong
sản xuất là cái quyết định.
và ngoài, cái thường xuyên và
Lực lượng sản xuất nào quy
ổn định. Do mâu thuẫn không
định quan hệ sản xuất ấy, lực
phù hợp này ngăn cản sự phát
lượng sản xuất biến đổi thì
triển. Và để giải quyết mâu
quan hệ sản xuất sẽ biến đổi
thuẫn thì buộc phải xóa bỏ
theo, lực lượng sản xuất cũ
quan hệ sản xuất cũ để mở
mất đi thì quan hệ sản xuất
đường cho lực lượng sản xuất
cũng mất theo, lực lượng sản phát triển.
xuất mới ra đời thì quan hệ
-Chứng minh: lực lượng sản
sản xuất cũng ra đời theo
xuất đại diện cho giai cấp lao
động, quan hệ sản xuất đại
Câu hỏi quan trọng : Trong hai mặt
diện cho giai cấp bóc lột. Mâu
lực lượng sản xuất và quan hệ sản
thuẫn kinh tế giữa bên trên
xuất thì cái nào là nội dung, cái nào
giữa lực lượng sản xuất giữa
là hình thức ? Lực lượng sản xuất
quan hệ sản xuất trở thành
thuộc về nội dung, quan hệ sản xuất
mâu thuẫn giữa các giai cấp.
là hình thức vì nội dung quyết định
Để giải quyết thì phải đấu hình thức.
tranh giai cấp, đấu tranh giai 20 about:blank 20/29