Tài liệu về khám gãy xương | Đại học y dược Huế

lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m g•y x›‹ng KH‚M G‚Y X‚¥NG M c ti“u h c t¸p
1. Tr nh b y fi› c c‹ ch , c‚c d‚ng di l ch trong g•y x›‹ng.
2. Tr nh b y fi› c c‚ch kh‚m mØt g•y x›‹ng m i.
3. §‚nh gi‚ fi› c c‚ch kh‚m mØt g•y x›‹ng c NØi dung I. §‚I C‚¥NG
1. § nh ngh a g‚y x› ‹ng
G•y x›‹ng l sø gi‚n fio„n t nh li“n t c cæa mØt x›‹ng tı fiª d n fi n t nh
m˚t v ng ch c cæa x›‹ng fiª. G i l g•y x›‹ng k n khi g•y kh«ng th«ng m«i
tr›Œng b“n ngo i, ng› c l„i g•y hº l lo„i g•y x›‹ng m g•y th«ng v i m«i tr›Œng b“n ngo i.
2. C‹ ch - Nguy“n nh'n g‚y x› ‹ng
2.1. Nguy“n nh'n -
Ch˚n th›‹ng: l nguy“n nh'n chæ y u g'y g•y x›‹ng. Løc ch˚n
th›‹ng cª th t‚c fiØng trøc ti p l“n chi v g'y g•y t„i v tr ti p x c cæa løc
ho˘ c t‚c fiØng gi‚n ti p g'y g•y xa v tr løc
t‚c d ng. - G•y x›‹ng b nh l : do b nh l g'y
ph‚ hæy c˚u tr c x›‹ng g'y g•y x›‹ng ho˘ c
chi c˙ n mØt løc r˚t nh c ng g'y g•y x›‹ng.
Th›Œng g˘ p trong c‚c tr›Œng h p lo•ng
x›‹ng º ng›Œi gi nh˚t l º ph n tu i m•n kinh,
hay g•y x›‹ng tr“n c‚c x›‹ng vi“m, u x›‹ng l nh ho˘ c ‚c t nh. -
G•y x›‹ng do mÆi: th›Œng x•y ra º
c‚c v'n fiØng vi“n fii n kinh ch„y
marathon g'y g•y c x›‹ng b n ch'n thł hai.
H nh 1: G•y x›‹ng b nh l lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m g•y x›‹ng
2.2. C‹ ch trøc ti p
T‚c nh'n t‚c fiØng trøc ti p v o ch g•y
x›‹ng ho˘ c x›‹ng tœ tr“n m˘ t ph…ng cł ng r
i b t‚c nh'n fi‚nh trøc ti p v g•y x›‹ng v ng
x›‹ng tœ tr“n m˘ t ph…ng. Th›Œng hay k m t n
th›‹ng ph˙ n m m fi‚ng k .
H nh 2: Ch˚n th›‹ng trøc
ti p (A) v ch˚n th›‹ng gi‚n ti p (B)
2.3. C‹ ch gi‚n ti p
T‚c nh'n t‚c fiØng n»m ‚ xa v ng g•y, g•y gi‚n ti p cª th
do: - Sł c b˛ : th›Œng g•y k m m¶nh thł 3 t„i gªc b˛ ,
fi›Œng g•y th›Œng cª h nh ch Y. -
Sł c n—n —p: d n t i sø v x›‹ng, c‚c fi›Œng g•y ch„y
d c theo tr c cæa x›‹ng t„o h nh bª cæi. -
Sł c v˘ n xo n: t„o g•y ch—o xo n, cª khi k m m¶nh
thł ba. Th«ng th›Œng 3 c‹ ch n y k t h p nhau v g'y c‚c
lo„i h nh th‚i g•y x›‹ng kh‚c nhau.
2.4. Di l ch trong g‚y x›‹ng
Khi g•y x›‹ng, do t‚c fiØng cæa løc ch˚n th›‹ng,
tr ng l› ng cæa chi, c‚c y u tŁ gi¶i ph u cæa tıng v ng,
c ng nh› do b˚t fiØng m c‚c fi˙ u x›‹ng sˇ b di l ch theo c‚c ki u sau : -
Di l ch theo tr c d c : C‚c fi˙ u x›‹ng ch ng l“n t„o di l ch ng n,
ho˘ c rŒi ra t„o di l ch d i, ho˘ c fi˙ u n y xoay so v i fi˙ u kia t„o di l ch
xoay. H nh 3: G•y c nh t›‹i lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m g•y x›‹ng -
Di l ch theo tr c ngang: C‚c
fi˚u x›‹ng t„o di l ch sang b“n ho˘ c g˚p
gªc. V i c‚c di l ch cæa fi˙ u x›‹ng t„o
c‚c bi n d„ng fi˘ c th tr“n l'm s ng v t y
mł c fiØ m cª th g'y ra c‚c th›‹ng t n
ph˙ n m m, m„ch m‚u, th˙ n kinh quanh g•y.
2.5. Bi n d‚ng
T y theo ki u di l ch cæa x›‹ng g•y
sˇ t„o ra c‚c ki u bi n d„ng chi kh‚c nhau: -
G¸p gªc: fio tr c fio„n chi
tr“n v d› i g•y kh«ng c n th…ng h ng -
B ngang: do hai fi˙ u x›‹ng
g•y di l ch sang b“n t„o n“n. §‚nh gi‚ døa v o fio chi vi cæa chi so s‚nh v i b“n fiŁ i di n.
H nh 4: Di l ch theo tr c ngang (A)
V di l ch theo tr c d c thł ph‚t (B)
- Xoay: do di l ch xoay t„o n“n. Trong g•y chi d› i bi n d„ng xoay ngo i
cæa fio„n g•y d› i th›Œng g˘ p nh˚t g'y b n ch'n fi ngo i.
- Ng n chi: do di l ch ch ng ng n t„o n“n. §‚nh gi‚ døa v o fio chi u d i chi.
II. KH‚M G‚Y X‚¥NG M I C˙ n kh‚m: - Ng›Œi b n„n. - Kh‚m g•y x›‹ng. - Kh‚m v ng chi b g•y.
1. Kh‚m ng› ‚i b n‚n -
C˙ n fi‚nh gi‚ xem cª cho‚ng kh«ng, c˙ n b t m„ch, fio huy t ‚p, xem
tri gi‚c, h« h˚p. - Kh‚m xem cª g•y c‚c x›‹ng l n (x›‹ng ch¸u, fi i) v cª g•y
nhi u x›‹ng c ng mØt l c fi ti“n l› ng chªang cª th x¶y ra v s m cª bi n ph‚p dø ph ng. -
Kh‚m xem cª t n th›‹ng phŁ i h p kh‚c (s n•o, l ng ngøc, b ng, cØt sŁ ng),
c˙ n ph‚t hi n c‚c tri u chł ng c˚p cł u (ch n —p n•o, xu˚t huy t nØi...) fi x tr ngay.
2. Kh‚m g‚y x› ‹ng
Gi a g•y fi˙ u x›‹ng v th'n x›‹ng c‚c tri u chł ng cª ph˙ n kh‚c nhau.
Trong th¤m kh‚m c˙ n tu'n theo c‚c quy fi nh sau : 15
2.1. HÆi b nh s : ch - GiŒ b n„n
- Tu i ng›Œi b n„n, v m i lo„i tu i cª c‚c g•y ph h p. lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m g•y x›‹ng
- C‹ ch g•y x›‹ng : xem cª ph do c‹ ch trøc ti p, gi‚n ti p. - M«i tr›Œng b n„n.
- T nh tr„ng s‹ cł u v v¸n chuy n.
2.2. Kh‚m l'm s ng
N u ch˚n th›‹ng chi tr“n, b nh nh'n cª th ng i, fiŁ i v i chi d› i n“n cho b
nh nh'n n»m tr“n gi›Œng. C˙ n bØc lØ rØng r•i fio„n chi fi nh kh‚m, kh‚m nh
nh ng tr‚nh fiau fi n v di l ch thł ph‚t 2 fi˙ u g•y. V i c‚c nguy“n t c kh‚m:
nh n, sŒ, g , fio, v¸n fiØng ta cª th ph‚t hi n c‚c tri u chł ng sau: - Tri u chł ng ch c ch n:
+ Bi n d„ng : th˚y th›Œng xuy“n º c‚c g•y th'n x›‹ng (trı c‚c g•y kh«ng
l ch), fi'y l d˚u hi u cª gi‚ tr ch¨n fio‚n r˚t s m, l d˚u fi˙ u ti“n c˙ n ph¶i t m khi nghi g•y x›‹ng.
+ C˙ n ch c‚c h nh thł c t›‹ng ł ng cæa bi n d„ng v i di l ch cæa x›‹ng g•y :
G¸p gªc ho˘ c tr c chi cong, b ngang chi to b ra, ng n chi, xoay ra ngo i ho˘ c v o trong.
+ C fiØng b˚t th›Œng: º mØt fio„n chi, kh«ng ph¶i l kh p n u cª c fiØng th fiØng
g i l c fiØng b˚t th›Œng. Sau ch˚n th›‹ng n u mØt fio„n chi cª c fiØng b˚t th›Œng
l ch c ch n cª g•y x›‹ng. Trong th¤m kh‚m ph¶i h t sł c nh nh ng th¸n tr ng,
cª khi ph¶i phong b th˙ n kinh r i th¤m kh‚m. + Ti ng l„o x„o: l d˚u hi u
th›Œng do c¶m gi‚c qua tay khi sŒ n n. Th›Œng vıa sŒ vıa cho v¸n fiØng v ng
g•y th m i th˚y r tri u chł ng n y. X›‹ng g•y c ng nhi u m¶nh ti ng l„o x„o c ng r . Vi c
t m ti ng l„o x„o c ng th›Œng g'y fiau fi n, do v¸y c ng kh«ng n“n cŁ t m n u th˚y khª kh¤n.
- Tri u chł ng cª ch kh‚c :
+ §au chªi khi ˚n ho˘ c g v ng g•y x›‹ng l d˚u
hi u th›Œng xuy“n cª. Khi c‚c tri u chł ng ch c ch
n kh«ng r th tri u chł ng fiau chªi r˚t cª gi‚ tr fi ph‚t hi n g•y x›‹ng.
C‚ch kh‚m : d ng fi˙ u ngªn tay ˚n tı v ng xa t i
g˙ n ch g•y. Khi ˚n ph¶i nh nh ng kh«ng l m fiØt
ngØt, ˚n s'u d˙ n cho fi n khi ch„m x›‹ng.
Ngo i ra fiau khi d n g tı xa ho˘ c k—o d i chi c ng
l d˚u hi u cæa g•y x›‹ng v do truy n løc g theo tr
c cæa x›‹ng. Th›Œng d n g tı cuŁ i chi l“n theo tr c
chi, n u g y cØt sŁ ng th d n º fi˙ u theo tr c cØt sŁ ng.
+ B˙ m t m muØn : l d˚u hi u kh«ng th›Œng xuy“n,
kh‚c v i lo„i b˙ m t m s m xu˚t hi n ngay sau ch˚n
th›‹ng v nh„t d˙ n fii do t m‚u sau ch„m th›‹ng,
b˙ m t m muØn xu˚t hi n v i giŒ sau ch˚n th›‹ng, m u s c c ng fi¸m v lan rØng
d˙ n fiª l d˚u fi˘ c hi u cæa g•y x›‹ng. Cª mØt sŁ v ng, d˚u b˙ m t m muØn v
lan rØng l„i r˚t cª gi‚ tr fi ch¨n fio‚n g•y x›‹ng. H
nh 5: Kh«ng cª ti ng l‚o x‚o ga y x ng do che n c V d : lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m g•y x›‹ng
- B˙ m t m muØn v lan rØng v ng n‚ch, ngøc, m o ch¸u l do g•y c ph u thu¸t x›‹ng c‚nh tay.
- B˙ m t m muØn n p khußu l do g•y tr“n l i c˙ u c‚c x›‹ng c‚nh tay.
- B˙ m t m gan ch'n trong g•y x›‹ng gªt.
+ M˚t c‹ n¤ng : th›Œng l ho n to n sø fiŁ i l¸p gi a "m˚t c‹ n¤ng ho n to n v fiau
tø nhi“n t" l mØt y u tŁ fi ngh fi n g•y x›‹ng. 2.3. X quang
Ph¶i ch p r 2 kh p tr“n v d› i, v t nh˚t hai b nh di n th…ng, nghi“n. Khi fi
c phim c˙ n fi‚nh gi‚ c¶ ph˙ n m m, x‚c fi nh fi›Œng g•y, lo„i g•y, di l ch. §Ł i
v i c‚c tr›Œng h p g•y g˙ n fi˙ u x›‹ng th›Œng khª kh‚m tr“n l'm s ng v d
nh˙ m c‚c th›‹ng t n cæa kh p. -
N u g•y kh«ng l ch, d˚u hi u th›Œng th˚y l fiau chªi khi ˚n ho˘ c g , b˙ m t m muØn, tr n d ch kh p. -
N u g•y di l ch: th›Œng cª bi n
d„ng fii n h nh cæa tıng lo„i g•y ri“ng
bi t, c˙ n x‚c fi nh sø thay fi i li“n
quan gi a c‚c mŁ c cæa x›‹ng.
3. Kh‚m chi g‚y
M c fi ch fi t m c‚c bi n chł ng cæa g•y x›‹ng -
Th›‹ng t n da : xem cª g•y hº
kh«ng (th˚y x›‹ng g•y l i ra ngo i, m‚u
cª l n v‚ng m ch¶y ra, fi›Œng v o v ra
xuy“n qua x›‹ng...). §«i khi khª ch¨n
fio‚n m ph¶i nhŒ c t l c v t th›‹ng fi x‚c fi nh.
C˙ n m« t¶ t nh tr„ng v t th›‹ng v i v
tr , k ch th› c, nhi m b¨n, t nh tr„ng da. -
Th›‹ng t n m„ch m‚u: c˙ n
kh‚m k fi ph‚t hi n t n th›‹ng fiØng m„ch v i fi‚nh gi‚ ngo„i vi, m u s c, nhi
t fiØ chi, v¸n fiØng c‚c ngªn, c‚c rŁ i lo„n c¶m gi‚c.
H nh 6: C‚c lo‚i fi›‚ng g•y x›‹ng:
A: ngang; B: ch—o; C: xo n -
Th›‹ng t n th˙ n kinh: c‚c d'y th˙ n kinh cª th b c t fił t, k—o gi•n, c˙ n t
m v¸n fiØng chæ fiØng v c¶m gi‚c º v ng d› i ch g•y x›‹ng. Cª mØt sŁ lo„i g•y
x›‹ng r˚t d l m t n th›‹ng th˙ n kinh v d g•y x›‹ng c‚nh tay d b th›‹ng t n th˙ n kinh quay.
III. KH‚M G‚Y X‚¥NG C
1. HÆi b nh: nh› tr“n 2. Kh‚m l'm s ng
T y theo thŒi gian fi n muØn bao l'u m c‚c tri u chł ng c fiØng b˚t th›Œng
v ti ng l„o x„o cª th gi¶m ho˘ c m˚t. C˙ n ph‚t hi n c‚c d˚u hi u n y v gi p ch¨n fio‚n r r ng, t nguy hi m. lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m g•y x›‹ng -
N u h t c fiØng b˚t th›Œng, h t l„o x„o, h t fiau chªi, h t bi n d„ng l d˚u
hi u cæa mØt li n x›‹ng tŁ t. H nh ¶nh X quang tŁ t ch th˚y r khi cª cŁ t hªa ho
n to n n“n kh‚ muØn fi n 12-18 th‚ng sau g•y x›‹ng. Do v¸y ch c˙ n l'm s ng tŁ t
l xem nh› li n x›‹ng tŁ t. -
N u c n bi n d„ng m c‚c d˚u hi u kh‚c fi• h t l bi u hi n cæa g•y x›‹ng fi• li n v ng nh›ng l ch tr c. -
N u ch cª c fiØng b˚t th›Œng m kh«ng fiau l bi u hi n cæa kh p gi¶, ho˘ c
g•y x›‹ng tr“n mØt b nh nh'n b th›‹ng t n th˙ n kinh tr› c fiª. 17