lOMoARcPSD| 39099223 Kh‚m th¸n KH‚M TH¸N M c ti“u h c t¸p
1. Tr nh b y fi› c c‚ch kh‚m l'm s ng th¸n v ph‚t hi n fiu c th¸n l n
2. K fi› c c‚c nguy“n nh'n g'y th¸n l n
3. Tr nh b y fi› c nh ng x—t nghi m c˙ n thi t trong ch¨n fio‚n nguy“n nh'n th¸n l n NØi dung I. §‚I C‚¥NG
Th¸n l c‹ quan sau ph c m„c g m cª th¸n ph¶i v th¸n tr‚i. C‚c b nh l cæa th¸n
th›Œng g˘ p l : sÆi th¸n, ung th› th¸n, nang th¸n, ch˚n th›‹ng th¸n... Do fiª,
kh‚m th¸n c ng nh› fiŁ i v i c‚c c‹ quan kh‚c trong c‹ th , fi› c thøc hi n l˙ n
l› t qua c‚c b› c nh n, sŒ, g , nghe sau khi fi• hÆi b nh s k c ng. II. KH‚M L¢M S NG 1. HÆi b nh s
Bao g m hÆi v c‹n fiau ti t ni u, c‚c tri u chł ng c‹ n¤ng v rŁ i lo„n ti u ti n v rŁ i
lo„n th nh ph˙ n n› c ti u m b nh nh'n cª th nh¸n th˚y. Khai th‚c b nh s c ng gi
p cho ch¨n fio‚n b nh nh'n. Trong kh‚m th¸n, vi c hÆi nh ng tri u chł ng li“n
quan fi˘ c bi t l c‹n fiau qu˘ n th¸n fii n h nh ho˘ c fiau 'm v ng th t l›ng cª th
gi p fi nh h› ng ch¨n fio‚n. 2. Nh n
Quan s‚t v ng th t l›ng fi ph‚t hi n
- C‚c fi›Œng m c : fi›Œng m xi“n h«ng trong ph u thu¸t v ng th¸n...
- C‚c l d : ch¶y n› c ti u trong hay fi c
- D a fiÆ ph n , s›ng t˚y: cª th g˘ p trong vi“m mæ quanh th¸n
- HŁ th t l›ng g cao: g˘ p trong tr›Œng h p c‚c khŁ i u l n (th¸n ł n› c, u th¸n) 3. S‚ n n
Th¸n l t„ng n»m s'u d› i bŒ s›Œn, tr› c khŁ i c‹ l›ng d y v fi› c c‚c t„ng k c¸n
che phæ cho n“n b nh th›Œng kh«ng sŒ th˚y th¸n trı º nh ng ng›Œi g˙ y y u. Ch
sŒ th˚y th¸n trong tr›Œng h p th¸n t¤ng th t ch (th¸n l n).
§ kh‚m th¸n l n ta cª 3 ph›‹ng ph‚p : lOMoARcPSD| 39099223 Kh‚m th¸n
3.1. Ph› ‹ng ph‚p Guyon
L ph›‹ng ph‚p hay fi› c s d ng. B nh nh'n n»m ng a fi i g˚p nh› t› th kh‚m b ng,
th˙ y thuŁ c ng i c ng b“n fi nh kh‚m. B n tay c ng b“n fi˘ t l“n th nh b ng tr› c,
b n tay kia fi˘ t fi˘ t º hŁ th t l›ng sao cho
ngªn tay trÆ n»m d c x›‹ng s›Œn XII. T m c‚c d˚u hi u sau fi'y: - D˚u hi u ch„m th¸n (contact
lombaire): b n tay d› i cŁ fi nh ho˘ c h‹i n'ng
nh , b n tay ph a tr“n b ng ˚n xuŁ ng tı tı li“n
t c. N u th¸n to sˇ c¶m nh¸n fi› c th¸n ch„m
xuŁ ng b n tay d› i sau fiª n»m gi a hai b n
tay: d˚u hi u ch„m th¸n (+). -
D˚u hi u b¸p b nh th¸n: b n tay tr“n th
nh b ng h‹i ˚n nh xuŁ ng, b n tay d› i h˚t l“n
tıng fi t. N u th¸n to sˇ th˚y th¸n b¸p b nh gi
a hai b n tay: ch„m v o tay d› i r i tay tr“n.
H nh 1: Ph›‹ng ph‚p Guyon
3.2. Ph› ‹ng ph‚p Israel:
C‚ch kh‚m nh› ph›‹ng ph‚p Guyon, nh›ng ch kh‚c l b nh nh'n n»m nghi“ng v ph a fiŁ i di n
3.3. Ph› ‹ng ph‚p Gl‚nard
D ng b n tay fiŁ i di n v i th¸n fi nh kh‚m, ngªn tay c‚i ph a tr› c b ng, bŁ n ngªn
c n l„i ph a sau hŁ th t l›ng, bªp ch˘ t hŁ th t l›ng. N u th¸n to, khi b nh nh'n
thº ra sˇ c¶m gi‚c th¸n di fiØng trong l ng b n tay. Ch d ng ph›‹ng ph‚p n y
khi c˙ n thay fi i t› th b nh nh'n fi ph‚t hi n th¸n sa.
Hnh 2: Ph›‹ng ph‚p Gl—nard
Hnh 3: Ph›‹ng ph‚p Israel 4. G
L m nghi m ph‚p rung th¸n. B nh nh'n n»m nghi“ng b“n fiŁ i di n, ng›Œi kh‚m ng
i sau l›ng b nh nh'n, b n tay fiŁ i di n fi˘ t º hŁ th t l›ng sao cho ngªn tay trÆ
song song x›‹ng s›Œn XII. Tay kia th¶ nh l“n mu tay n y; n u b nh nh'n fiau,
nghi m ph‚p (+), chł ng tÆ cª vi“m mæ th¸n ho˘ c vi“m t˚y quanh th¸n. 5. Nghe
Trong ti t ni u ch ‚p d ng ph›‹ng ph‚p "nghe" khi nghi ngŒ b nh nh'n b h p fiØng
m„ch th¸n g'y cao huy t ‚p : fi˘ t Ł ng nghe º v ng b ng g˙ n ch ph‚t xu˚t fiØng
m„ch th¸n (º v ng th› ng v ). N u fiØng m„ch h p cª th nghe th˚y ti ng th i t'm lOMoARcPSD| 39099223 Kh‚m th¸n
thu. Ng y nay ph›‹ng ph‚p n y fi› c thay b»ng mØt ph›‹ng ti n ch¨n fio‚n ch nh
x‚c h‹n: l m Doppler fiØng m„ch. III. C¸N L¢M S NG
§ x‚c fi nh th¸n l n thøc sø c ng nh› fi ch¨n fio‚n nguy“n nh'n th¸n l n,
mØt sŁ c‚c x—t nghi m c˙ n thi t ph¶i fi› c ti n h nh 1. X‚t nghi m m‚u
- Ure, creatinine m‚u : fi fi‚nh gi‚ chł c n¤ng th¸n. B nh th›Œng :
+ Ure m‚u : < 8,6 mmol/l
+ Cr—atinine m‚u : < 106 (mol/l
- §i n gi¶i fi m‚u, dø tr ki m : c˙ n thi t trong tr›Œng h p b nh nh'n suy th¸n, fi
ph‚t hi n t¤ng K+ m‚u, nhi m toan m‚u.
2. X‚t nghi m n› c ti u
C˚y n› c ti u trong tr›Œng h p nhi m tr ng ti t ni u, x‚c fi nh lo„i vi khu¨n
tı fiª l m kh‚ng sinh fi fi t m lo„i kh‚ng sinh th ch h p.
C‚c lo„i vi khu¨n th›Œng g˘ p trong nhi m tr ng ti t ni u : E. Coli, Prot—us,
Clebsiella, Pseudomonas Aeruginosa, Enterobacter...
3. X‚t nghi m h nh ¶nh
R˚t quan tr ng trong ni u khoa gªp ph˙ n l n trong vi c ch¨œn fio‚n b nh l cæa to n bØ fi›Œng ti t ni u.
3.1 Ch p h ti t ni u kh«ng chu¨n b
- Chu¨n b b nh nh'n : th t th‚o 2 l˙ n ng y h«m tr› c khi ch p fi th‚o s„ch ph'n v h‹i trong ruØt.
- Ch p º hai t› th : n»m v fił ng. Th«ng th›Œng ch ch p phim tr› c-sau.
- K ch th› c phim : ph¶i l˚y to n bØ fi›Œng ti t ni u, bŒ tr“n phim º x›‹ng s›Œn 11,
bŒ d› i qu‚ bŒ d› i kh p mu. - Gi‚ tr : 47
+ Ph‚t hi n sÆi c¶n quang ti t ni u : sÆi th¸n, ni u qu¶n, b ng quang, ni u fi„o.
+ Th˚y fi› c bªng th¸n l n : b nh th›Œng chi u cao th¸n (tı cøc tr“n - cøc
d› i) t›‹ng fi›‹ng chi u cao cæa 3 fiŁ t sŁ ng th t l›ng; bŒ th¸n cong fi u nh› h„t fi¸u.
+ Ph‚t hi n c‚c t n th›‹ng x›‹ng (cØt sŁ ng, x›‹ng ch¸u, x›‹ng fi i) : lo•ng x›‹ng,
fi˘ c x›‹ng...do ung th› di c¤n (ti n li t tuy n, b ng quang). lOMoARcPSD| 39099223 Kh‚m th¸n 3.2. Si“u 'm
- Gi‚ r˛ , kh«ng g'y h„i, cª th l m fii l m l„i
nhi u l˙ n fi theo d i v ki m tra ti n tri n cæa b nh. - Gi‚ tr :
+ Ph‚t hi n c¶ sÆi c¶n quang l n sÆi kh«ng
c¶n quang fi›Œng ti t ni u.
+ §‚nh gi‚ mł c fiØ ł n› c th¸n, fiØ d y nhu m« th¸n.
+ Ph‚t hi n c‚c khŁ i u cæa th¸n : u fi˘ c (u
th¸n), u lÆng (‚p xe th¸n, nang th¸n fi‹n fiØc).
+ §‚nh gi‚ t nh tr„ng b ng quang (u, t i thıa, th nh d y...)
+ §o fiØ l n ti n li t tuy n.
+ Kh¶o s‚t t nh tr„ng b u (u tinh ho n,
nang m o tinh, nang thıng tinh...)
3.3. Ch p ni u fi t nh m‚ch
(UIV : Urographie Intra-veineuse) - Chu¨n b b nh nh'n :
+ Th t th‚o tŁ t, nh› trong ch p h ti t ni u kh«ng chu¨n b .
+ Ch p h ti t ni u kh«ng chu¨n b tr› c.
H nh 4: Nang th¸n tr“n si“u 'm - Ph›‹ng ti n :
+ ThuŁ c c¶n quang cª iode h a tan trong n› c (Telebrix, Visotrax...), li u l› ng
1-2mg/kg; ti“m t nh m„ch nhanh. - K thu¸t :
+ Ti“m thuŁ c c¶n quang v i tŁ c fiØ nhanh v o t nh m„ch (t nh m„ch fi˙ u,
t nh m„ch n n º tay). + Ngay sau khi ti“m thuŁ c, b t fi˙ u ch p c‚c phim : 1, 3,
7, 15, 30 ph t, 1, 2, ...4, 6, 12, 24 giŒ; t y theo tıng tr›Œng h p c th . - Gi‚ tr :
+ §‚nh gi‚ chł c n¤ng th¸n : b nh th›Œng tr“n phim 1 ph t sˇ th˚y r bªng th¸n
ng˚m fi u thuŁ c c¶n quang (n—phrograme), phim 3 ph t thuŁ c c¶n quang ng˚m
fi˙ y fi i-b th¸n, phim 7 ph t thuŁ c xuŁ ng ni u qu¶n v b t fi˙ u v o b ng quang.
+ §‚nh gi‚ h nh th‚i fi›Œng ti t ni u : tı fi i th¸n cho t i ni u fi„o. -
Tai bi n : cª r˚t nhi u ph¶n ł ng v tai bi n x¶y ra sau khi ti“m thhuŁ c
c¶n quang v o t nh m„ch, cª th chia l m hai nhªm : c‚c ph¶n ł ng nh (nªng c ,
bu n n«n, m„ch nhanh...) do thuŁ c c¶n quang cª fiØ th¨m th˚u cao; c‚c ph¶n
ł ng n˘ ng (d ł ng, sŁ c ph¶n v ...) do ph¶n ł ng cæa c‹ th v i iode.
3.4 Ch p c t l p vi t nh (CT Scan, Scanner)
L mØt ph›‹ng ti n tŁ t fi fi‚nh gi‚ nhu m« th¸n : u th¸n-b th¸n, ch˚n
th›‹ng th¸n. Gi‚ tr h„n ch khi fi‚nh gi‚ t nh tr„ng fi›Œng b i ti t n› c ti u do ch ch p c t ngang c‹ th .
3.5 Ch p ni u qu¶n-b th¸n ng› c d ng (UPR: Ur—t—ropy—lographie R—trograde) lOMoARcPSD| 39099223 Kh‚m th¸n
§› c ch fi nh fi ch¨n fio‚n hØi chł ng t c nghˇn fi›Œng ti t ni u tr“n khi c‚c
ph›‹ng ti n ch¨n fio‚n h nh ¶nh k tr“n kh«ng cª k t qu¶. H„n ch cæa ph›‹ng
ph‚p n y l cª nguy c‹ nhi m tr ng ng› c d ng v ch˚n th›‹ng fi›Œng ti t ni u.
3.6 Ch p b th¸n xu«i d ng (Py—lographie ant—rograde) -
B»ng c‚ch ch c trøc ti p v o b th¸n mØt kim ch c d xuy“n qua th nh th t
l›ng v nhu m« th¸n, sau fiª b‹m v o b th¸n thuŁ c c¶n quang, ch p phim fi fi‚nh
gi‚ fi›Œng b i xu˚t n› c ti u tr“n. -
Ph›‹ng ph‚p n y cª h„n ch : khi th¸n ł n› c l n, tr›‹ng løc b th¸n-ni u
qu¶n gi¶m, c˙ n ph¶i b‹m mØt l› ng l n thuŁ c c¶n quang v o th¸n m cª tr›Œng
h p v n kh«ng ph‚t hi n fi› c c‚c t c nghˇn fi›Œng ti t ni u tr“n º ni u qu¶n fio„n th˚p.
IV. NGUY£N NH¢N TH¸N L N
Cª nhi u nguy“n nh'n g'y th¸n l n.
1. Nguy“n nh'n do khŁ i u: th›Œng g˘ p nh˚t l tr›Œng h p ung th› th¸n
2. Th¸n l n do nang th¸n
- Nang th¸n fi‹n fiØc: KhŁ i u tr n, nh‰n, cª bŒ fi u, cª c¶m gi‚c sªng v
- Th¸n fia nang: th›Œng l º c¶ 2 th¸n, th›Œng tr n, c¶m gi‚c fi› c d› i tay khi ˚n cª nhi u khŁ i.
3. Th¸n ł n› c
L t nh tr„ng d•n fi i b th¸n do t c nghˇn fi›Œng ni u hay tr o ng› c b ng quang ni u qæan.
Th¸n ł n› c cª th l b¨m sinh ho˘ c m c ph¶i:
- B¨m sinh: th›Œng x¶y ra trong b nh l kh c nŁ i b
th¸ßn ni u qu¶n - M c ph¶i: th›Œng do c‚c nguy“n nh'n ch nh:
+ T c nghˇn fi›Œng ni u do sÆi,
+ X‹ ho‚ ni u qu¶n g'y nghˇn. lOMoARcPSD| 39099223 Kh‚m th¸n 49