lOMoAR cPSD| 40551442 Đề 1:
Trong bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường, có lúc tác giả
miêu tả con sông Hương mang vẻ đẹp đầy nữ tính:
“Phải nhiều thế kỷ qua, người tình mong đợi mới đến đánh thức người con gái đẹp nằm ngủ
mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại. Nhưng ngay từ đầu vừa ra khỏi vùng núi,
sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo
những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó”
Có lúc sông Hương lại rất mực đa tình
“Và rồi,như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng
đông – tây để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn Bao Vinh xưa cổ. Đối với Huế,nơi đây
chính là chỗ chia tay dõi xa ngoài mười dặm trường đình. Riêng với sông Hương, vốn đang
xuôi chảy giữa cánh đồng phù sa êm ái của nó, khúc quanh này thực bất ngờ biết bao. Có một
cái gì rất lạ với tự nhiên và rất giống con người ở đây;và để nhân cách hóa nó lên, tôi gọi đấy
là nỗi vương vấn, cả một chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu”
Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của sông Hương qua các đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét
cái tôi tài hoa, uyên bác của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Gợi ý: 1.Mở bài:
- Giới thiệu tác giả (phong cách, vị trí,...),tác phẩm (gợi dẫn)
- Nêu vấn đề nghị luận: vẻ đẹp của sông Hương, rút ra nhận xét về cái tôi tài hoa, uyên bác của HPNT 2. Thân bài:
a/ Khái quát chung về tác phẩm
- Xuất xứ, hoàn cảnh st: viết tại Huế ngày 4-1-1981, in trong tập sách cùng tên xuất bản năm 1986.
- Nội dung chính b/ Phân tích, cảm nhận
*Luận điểm 1: phân tích dẫn chứng 1:
- Vị trí, nội dung chính của đoạn trích: Vẻ đẹp nữ tính
- Phân tích nội dung và nghệ thuật
+ Là một người con gái đẹp ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại: hình ảnh thực
đẹp của dòng sông nhuốm màu của những câu chuyện cổ tích
+ Trên hành trình đến với thp tình yêu của mình sông Hương đã có cơ hội phô diễn tất cả vẻ
diễm kiều, mềm mại đầy nữ tính của mình:….
+ Phối hợp kể và tả; biện pháp ẩn dụ, nhân hóa, so sánh; ngôn ngữ giàu chất trữ tình, chất triết luận. -> Tiểu kết:
*Luận điểm 2: phân tích dẫn chứng 2: lOMoAR cPSD| 40551442
- Vị trí, nội dung chính của đoạn trích: Rất mực đa tình
- Phân tích nội dung và nghệ thuật
+ Cuộc hành trình của sông Hương là cuộc hành trình tìm kiếm người tình mong đợi. Trong
cuộc hành trình ấy, sông Hương có lúc trầm mặc, có lúc dịu dàng, cũng có lúc mãnh liệt mạnh mẽ…
+ Sông Hương đã rời khỏi kinh thành lại đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng Đông – Tây để
gặp lại thành phố một lần cuối. Nó là nỗi vương vấn, chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu. Như
nàng Kiều trong đêm tình tự, sông Hương chí tình trở lại tìm Kim Trọng của nó… + Thể hiện
phong cách viết kí tài hoa, giàu vốn kiến thức về văn hóa lịch sử, địa lý. *Luận điểm 3: So sánh,
mối liên hệ hai đoạn trích –
Là hai vẻ đẹp đặc trưng của sông Hương.Với hai đặc điểm đó sông Hương xứng đáng là
danh lam mỹ lệ của xứ Huế với vẻ đẹp riêng rất riêng. –
Miêu tả sông Hương, Hoàng Phủ Ngọc Tường bộc lộ một vốn hiểu biết phong phú, một
trí tưởng tưởng bay bổng. –
Đằng sau những dòng văn tài hoa, đậm chất trữ tình là một tấm lòng tha thiết với quê hương, đất nước.
c. Yêu cầu phụ -
Là gì? Cái “tôi” được hiểu là nét riêng, điểm khác biệt của mỗi cá nhân. Trong lĩnh vực
nghệ thuật, cái “tôi” không chỉ thể hiện con người mà còn thể hiện phong cách nghệ thuật của
tác giả. Chính nhờ cái tôi đó mà người nghệ sĩ kia mới có thể tạo ra cho mình một dấu triện
riêng trên bến văn đàn, để mỗi tác phẩm nghệ thuật của mình mang hình hài một chiếc lá, thả
mình vào dòng chảy niên viễn của thời gian. -
Biểu hiện cái tôi tài hoa uyên bác: Ông am tường về sông Hương trên mọi bình diện lịch
sử, văn hóa, địa lí. Trong cái nhìn về địa ví và lịch sử, ông không chỉ am tường về những kiến
thức đã có trong các tư liệu mà còn là cả những kiến thức không mấy người biết đến và nghĩ
đến, ông cũng đều thấu tỏ tận tường. Nhưng thú vị nhất vẫn là những khám phá, phát hiện và
miêu tả của nhà văn về sông Hương dưới góc độ văn hóa. Dấu tích văn hóa ở cả trên và hai bên bờ sông. -
ý nghĩa: Có thể nói bằng những hiểu biết phong phú, cái tôi tài hoa uyên bác của nhà văn
đã cung cấp cho người đọc một lượng thông tin lớn về địa lí, lịch sử, văn hóa Huế nói chung và
sông Hương nói riêng. Vốn kiến thức sâu rộng đó hẳn phải là kết quả của nhiều chuyến du lãm
và du khảo trên dặm dài mảnh đất cố đô. Nhưng cái chính vẫn là những trang văn về Hương
giang đã đuộc tưới tắm trong vô vàn những cung bậc cảm xúc của tác giả, đã thăng hoa trong
cảm giác mê đắm của một đời văn nhân. 3. Kết bài:
Khẳng định vẻ đẹp của sông Hương, giá trị của tác phẩm và tài năng của tác giả. Đề 2:
Viết về sông Hương, tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả: lOMoAR cPSD| 40551442
“Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình mong đợi mới đến đánh thức người gái đẹp nằm ngủ
mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại. Nhưng ngay từ đầu vừa ra khỏi vùng núi, sông
Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng giữa khúc quang đột ngột, uốn mình theo những
đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của
nó. Từ ngã ba tuần, sông Hương theo hướng nam bắc qua điện Hòn Chén; vấp Ngọc Trản, nó
chuyển hướng sang tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột vẽ một
hình cong thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế. Từ Tuần về
đây, sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi
Ngọc Trản để sắc nước trở nên xanh thẳm, và từ đó nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như
thành quách, với những điểm cao đột ngột như Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo mà từ đó, người
ta luôn luôn nhìn thấy dòng sông mềm như tấm lụa, với những chiếc thuyền xuôi ngược chỉ bé
vừa bằng con thoi. Những ngọn đồi này tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền
trời tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” như người Huế thường miêu tả. Giữa
đám quần sơn lô xô ấy. là giấc ngủ nghìn năm của những vua chúa được phong kín trong lòng
những rừng thông u tịch và niềm kiêu hãnh âm u của những lăng tẩm đồ sộ tỏa lan khắp cả một
vùng thượng lưu “Bốn bề núi phủ mây phong – Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng vạn Niên”. Đó là
vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như cổ thi, kéo dài mãi đến lúc mặt nước
phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm
làng trung du bát ngát tiếng gà”
(Trích Ai đã đặt tên cho dòng sông? – Hoàng Phủ Ngọc Tường, SGK Ngữ văn 12, tập 1, tr.198 – 199).
Còn viết về thiên nhiên thôn Vĩ Dạ, Hàn Mặc Tử từng viết:
“Sao anh không về chơi thôn Vĩ .........
Có chở trăng về kịp tối nay?”
(Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử)
Cảm nhận của anh/chị về hai đoạn văn trên để làm làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế. 1.Mở bài
- Giới thiệu 2 tác giả, 2 bài thơ, 2 đoạn trích
- Vấn đề nghị luận: vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế 2.Thân bài lOMoAR cPSD| 40551442
a/Luận điểm 1: đoạn 1 - khái quát chung:
+tác phẩm: xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác, nội dung chính
+ đoạn trích: vị trí, nội dung chính
-Phân tích nội dung và nghệ thuật: Đoạn văn làm nổi bật vẻ đẹp của sông Hương khi qua vùng
đồng bằng và ngoại ô Huế.
Tiểu kết: Đoạn văn thể hiện một ngòi bút lịch lãm, tài hoa với lối văn phong hướng nội, súc
tích và mê đắm lòng người. Vốn ngôn từ của nhà văn rất phong phú, đặc biệt là những liên tưởng
so sánh, nhân hóa đặc sắc, thú vị, cho thấy một cách cảm nhận và suy tư có chiều sâu trí tuệ.
b/Luận điểm 2: đoạn 2 - khái quát chung:
+tác phẩm: xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác, cảm hứng chủ đạo
+ đoạn trích: vị trí, đặt trong mối quan hệ với đoạn thơ đầu
-Phân tích nội dung và nghệ thuật: vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên xứ Huế trong bài thơ.
Tiểu kết: Một khung cảnh lung linh, huyền ảo, thấm đẫm chất thơ, chất mộng và cũng mang
đầy nỗi niềm tâm trạng của thi nhân.
c. Luận điểm 3: Nhận xét
* Điểm tương đồng: -
Đều tập trung khắc họa làm nổi bât vẻ đẹp rất riêng của sông Hương và xứ Huế - vẻ hiền
hoà,thơ mộng, trữ tình, gợi cảm xúc đặc biệt trong lòng người đọc. Qua đó, bộc lộ tình cảm gắn
bó thiết tha của người nghệ sĩ dành cho mảnh đất yêu dấu này. -
Dù là tác phẩm thơ hay văn xuôi cũng đều thể hiện tài năng ngôn ngữ tinh tế, tài hoa,
đậm chấttrữ tình của người nghệ sĩ ngôn từ.
* Điểm khác biệt:
- Đối tượng miêu tả và trữ tình:
+ Vẻ đẹp của thôn Vĩ và xứ Huế trong thơ HMT gắn liền với nỗi niềm tâm sự riêng của một
người yêu đời bằng tình yêu tha thiết đến khắc khoải, tuyệt vọng. Nó trở thành biểu tượng của
cuộc sống tươi đẹp đầy ánh sáng về thế giới “ngoài kia” mà Hàn luôn khát khao hướng đến
nhưng cũng đau đớn, đầy mặc cảm. lOMoAR cPSD| 40551442
+ Với HPNT, đối tượng chính để nhà văn khám phá và miêu tả là vẻ đẹp của sông Hương trong
sự phối cảnh hài hòa, kì thú với thiên nhiên xứ Huế. Nét độc đáo trong cách cảm nhận của nhà
văn ở chỗ: SH không thuần túy là cảnh sắc thiên nhiên mà mang cả hồn người. Nhà văn lần theo
thủy trình của dòng sông không phải tư cách một nhà địa lí, khảo cứu mà như một chàng trai đa
tình khám phá tính cách của một cô gái. Hương Giang chính là người con gái dịu dàng của riêng
thành phố Huế thân yêu. - Hình thức thể loại:
+ Một bên là thơ trữ tình được làm theo thể thơ thất ngôn, do đó ngôn ngữ đòi hỏi sự cô đọng,
hàm súc, đặc biệt là lớp ngôn từ cực tả, hình ảnh cũng mang nhiều tầng nghĩa biểu tượng.
+ Còn một bên là kí – một loại hình văn xuôi dùng để ghi chép, miêu tả sự vật, sự việc…, do đó
tính thông tin sẽ cao hơn. Dẫu vậy, bài kí của HPNT vẫn rất giàu chất trữ tình, có sức cuốn hút,
hấp dẫn làm mê đắm lòng người. d/ Luận điểm 4:Lý giải Cơ sở tạo nên sự tương đồng và khác biệt:
- Cơ sở tạo nên sự tương đồng: Tình cảm yêu mến, gắn bó thiết tha của người nghệ sĩ với xứHuế thân yêu.
- Cơ sở tạo nên sự khác biệt: Hoàn cảnh ra đời của mỗi tác phẩm cũng như cá tính sáng tạoriêng
của mỗi người nghệ sĩ. 3. Kết bài. Đề 3:
Về hình tượng sông Hương trong bút kí “Ai đ愃̀ đăt tên cho d漃ng sông?”̣ của Hoàng Phủ
Ngọc Tường có ý kiến cho rằng vẻ đẹp của sông Hương được nhìn dưới góc độ cảnh sắc thiên
nhiên; có ý kiến lại cho rằng sông Hương được nhìn dưới góc độ văn hóa. Hãy phân tích 2
đoạn trích sau để làm rõ ý kiến của em:
“ Từ Tuần về đây, sông Hưong vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực
sâu dưới chân núi Ngọc Trản để sắc nước trở nên xanh thẳm, và từ đó nó trôi đi giữa hai dãy
đồi sừng sững như thành quách, với những điểm cao đột ngột như Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu
Bảo mà từ đó, người ta luôn luôn nhìn thấy dòng sông mềm như tấm lụa, với những chiếc
thuyền xuôi ngược chỉ bé vừa bằng con thoi. Những ngọn đồi này tạo nên những mảng phản
quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” như
người Huế thường miêu tả. Giữa đám quần sơn lô xô ấy, là giấc ngủ nghìn năm của những vua
chúa được phong kín trong lòng những rừng thông u tịch và niềm kiêu hãnh âm u của những
lăng tẩm đồ sộ toả lan khắp cả một vùng thượng lưu “Bốn bề núi phủ mây phong – Mảnh trăng
thiên cổ bóng tùng Vạn Niên”. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như lOMoAR cPSD| 40551442
cổ thi, kéo dài mãi đến lúc mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân
nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà…”
“Có một dòng thi ca về sông Hương, và tôi hi vọng đã nhận xét một cách công bằng về nó khi
nói rằng dòng sông ấy không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ. Mỗi nhà
thơ đều có một khám phá riêng về nó: từ xanh biếc thường ngày, nó bỗng thay màu thực bất
ngờ, “dòng sông trắng - lá cây xanh” trong cái nhìn tinh tế của Tản Đà, từ tha thiết mơ màng
nó chợt nhiên hùng tráng lên “như kiếm dựng trời xanh” trong khí phách của Cao Bá Quát; từ
nỗi quan hoài vạn cổ với bóng chiều bãng lãng trong hồn thơ Bà Huyện Thanh Quan, nó đột
khởi thành sức mạnh phục sinh của tâm hồn, trong thơ Tố Hữu. Và ở đây, một lần nữa, sông Hương quả thực
là Kiều rất Kiều, trong cái nhìn thắm thiết tình người của tác giả Từ ấy.”
(Ngữ văn 12, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2014, tr. 198 – 199) Dàn ý: 1.Mở bài:
- Giới thiệu tác giả tác phẩm, đoạn trích
- Giới thiệu vấn đề nghị luận
2.Thân bài a/ Khái quát tác
phẩm, đoạn trích b/ Giải thích 2 ý kiến
- Sông Hương là dòng sông của cảnh sắc thiên nhiên: Vẻ đẹp của sông Hương là do thiên
nhiên ban tặng. Ngược lại, sông Hương cũng làm đẹp them cho thiên nhiên xứ sở.
- Sông Hương còn được nhìn từ vẻ đẹp văn hóa khi tác giả khám phá thấy những trầm tích
văn hóa, vẻ đẹp thơ ca của sông Hương.
=>Dòng sông mang cả 2 vẻ đẹp: dòng sông thiên nhiên và dòng sông văn hóa. c/ Phân tích
*Luận điểm 1: phân tích đoạn trích 1: Dòng sông thiên nhiên
- Phân tích nội dung và nghệ thuật
-> Tiểu kết: là dòng sông thiên nhiên đẹp thơ mộng, trữ tình
*Luận điểm 2: Phân tích đoạn trích 2:Dòng sông văn hóa
- Phân tích nội dung và nghệ thuật
-> Tiểu kết: Bằng vốn kiến văn phong phú, H.P.N.T đã lay động linh hồn của con sông mà tên
gọi của nó đã đi vào văn chương nghệ thuật
*Luận điểm 3: khẳng định hai nhận định trên đều chính xác, bổ sung vẻ đẹp của Hương Giang,
là cái tôi tài hoa, uyên bác của tác giả... d/Đánh giá chung
– Đọan trích là đoạn văn xuôi súc tích và đày chất thơ về sông Hương. Nét đắc sắc làm nên sức
hấp dẫn của đoạn văn là những cảm xúc sâu lắng được tổng hợp từ một vốn hiểu biết phong
phú về văn hóa, lịch sử, địa lí và một trí tưởng tượng sáng tạo độc đáo.
– Văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và tài hoa lOMoAR cPSD| 40551442
Chất trí tuệ và chất thơ kết hợp hài hòa trong tác phẩm của H.P.N.T tạo nên phong cách đặc sắc của nhà văn này. 3.Kết bài
"Ai đã đặt tên cho dòng sông?" không chỉ là một trong những tác phẩm hay nhất viết về sông
Hương mà còn là bút kí đặc sắc vào bậc nhất của VHVN hiện đại.