Thực trạng kinh doanh của Tiki - Kinh tế chính trị Mác Lênin | Trường Đại học Thủ đô Hà Nội

Chương 2: THỰC TRẠNG KINH DOANH, CHIẾN LƯỢC HOẠT ĐỘNG CỦA TIKI 1. Thực trạng kinh doanh
Tính đến cuối tháng 3 năm 2022, Tiki có khoảng 187 triệu USD tiền và các khoản tương đương tiền trên
bảng cân đối kế toán, Tech in Asia trích dẫn các tài liệu pháp lý từ Tiki Global Pte. Ltd – công ty mẹ sở
hữu 90,5% cổ phần tại CTCP Tiki – cho biết.
Số tiền trên của Tiki bao gồm số tiền mà nền tảng thương mại điện tử có trụ sở
tại Việt Nam nhận được từ vòng gọi vốn 2581 triệu USD vào tháng 11/2021.
Tuy nhiên, số tiền đó không phản ánh khoản đầu tư 90 triệu USD của Tập đoàn
tài chính Shinhan vào Tiki vào tháng 5 năm 2022.
1 Theo GenK – trang thông tin điện tử tổng hợp (2022), truy cập ngày 30/1/2022
< https://genk.vn/tiki-roi-vao-tinh-trang-dang-bao-dong-lo-tram-trieu-usd-nam-bi-san-chua-day-1-nam-tuoi-vuot- mat-20230121130807324.chn >
Dữ liệu từ Tech in Asia cho thấy tổng doanh thu của Tiki đã giảm 7% so với cùng
kỳ năm ngoái trong năm tài chính 2022, xuống dưới mốc 200 triệu USD. Sau khi
trừ các khoản chi phí, Tiki báo lỗ 93 triệu USD, tăng 39% so với năm 2021.
Nền tảng này sử dụng mô hình B2C và C2C nên tổng thu nhập được chia thành hai phần: bán hàng hóa
và cung cấp dịch vụ. Doanh số bán hàng trong năm tài chính 2022 chiếm 88% tổng doanh số bán hàng.
Nổi trội hơn cả, mảng dịch vụ tăng trưởng nhanh nhất là Tiki Ads, tăng 131% so với năm 2021. Tuy nhiên,
mảng này chỉ chiếm 2% tổng doanh thu của công ty. Tổng doanh thu của Tiki giảm 7% trong năm 2022,
chi phí phân phối giảm 1% so với cùng kỳ khiến biên lợi nhuận gộp của Tiki giảm từ -9% xuống -16%2.
Biên lợi nhuận gộp là âm 19% đối với bán hàng và 3% đối với cung cấp dịch vụ. Điều đó có nghĩa là khả
năng sinh lời sẽ được cải thiện nếu Tiki có thể tăng trưởng doanh thu mảng dịch vụ nhanh hơn.
2 Theo GenK – trang thông tin điện tử tổng hợp (2022), truy cập vào ngày 30/1/2023
< https://genk.vn/tiki-roi-vao-tinh-trang-dang-bao-dong-lo-tram-trieu-usd-nam-bi-san-chua-day-1-nam-tuoi-vuot- mat-20230121130807324.chn > 2. Lĩnh vực hoạt động
Tiki hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ hay cụ thể hơn là sàn thương mại điện tử không chỉ cung
cấp những sản phẩm chính hiệu mà còn mang tới trải nghiệm mua sắm tuyệt vời và nhanh chóng đến tất
cả khách hàng trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Dưới đây là hoạt động chính của các công ty thuộc thương
hiệu Tiki. Công ty TNHH TI KI ("TiKi") là đơn vị thiết lập, tổ chức sàn thương mại điện tử www.tiki.vn để
các Nhà bán hàng thể tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên sàn
thương mại điện tử. Công ty TNHH TikiNOW Smart Logistics ("TNSL") là đơn vị cung cấp các dịch vụ
logistics đầu-cuối, dịch vụ vận chuyển, dịch vụ bưu chính cho Sàn thương mại điện tử www.tiki.vn.
Công ty TNHH MTV Thương mại Ti Ki ("Tiki Trading") là đơn vị bán hàng hóa, dịch vụ trên sàn thương mại
điện tử. Với khởi điểm ban đầu chủ yếu kinh doanh sách trực tuyến, sau 13 năm, Tiki.vn hiện đã trở
thành một nhà bán lẻ trực tuyến đa ngành với 26 ngành hàng phục vụ hàng triệu khách hàng trên toàn
quốc, trong đó sách vẫn là một sản phẩm “nhận diện” thương hiệu doanh nghiệp. Có thể kể đến một số
ngành hàng như: Đồ ăn, Đồ điện gia dụng, Đồ điện tử, Quần áo, Trang sức, Ô tô – Xe máy, Mẹ và bé, …
Tiki đang ngày càng đa dạng hoá các ngành sản phẩm của mình để đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn hơn của khách hàng.
Chương 3: CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHIẾN LƯỢC KINH DOANH 1. Chính trị
Việt Nam là một đất nước có chính trị ổn định, hầu như không xảy ra bạo động, tranh chấp
lãnh thổ và chỉ số an toàn của người dân ngày càng cải thiện. Các lực lượng vũ trang nhân dân
hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ nền độc lập tự do, bảo vệ lãnh thổ và an ninh… Chỉ số GPI của
Việt Nam trong năm 2022 đạt 1.786 xếp thứ 44 so với toàn cầu. So với khu vực Đông Nam Á, 3
Việt Nam thuộc top dẫn đầu chỉ sau Singapore. Như vậy, chính trị là một yếu tố tác động sâu sắc
đến những yếu tố khác, chính trị ổn định dẫn đến sự phát triển của kinh tế xã hội, công nghệ, tài
chính, kinh doanh… từ đó tạo bàn đạp để thúc đẩy phát triển đến sàn thương mại điện tử ở Việt Nam tiêu biểu là TIKI. 2. Kinh tế
Trong thời gian đại dịch Covid-19 bùng phát, nền kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề
nhưng cũng thể hiện sức chống chịu mãnh liệt. Năm 2021, tăng trưởng GDP ước tính đạt 2,6% . 4
Việt Nam là một trong số ít các quốc gia giữ được tốc độ tăng trưởng dương. Tốc độ tăng trưởng
CPI trong 12 tháng có sự biến động so với năm 2021
Theo Sách Trắng5 Thương mại điện tử Việt Nam năm 2022 cho biết, năm 2021, dù tăng trưởng
kinh tế Việt Nam chỉ ở mức 2,58%, thấp nhất trong vòng 30 năm qua. Trong bối cảnh đó, thương
mại điện tử Việt Nam vẫn giữ tốc độ tăng trưởng 6%, đạt 13,7 tỷ USD; tỷ trọng doanh thu bán lẻ
thương mại điện tử trong tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước đạt 7%, tăng
27% so với cùng kỳ năm 2020.
Hoạt động thương mại, dịch vụ diễn ra sôi nổi, nhu cầu càng lớn thị trường càng mở rộng. Tính
chung 11 tháng năm 2022, tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng6 ước đạt
3 Theo World Population Review (2022), truy cập 1/2/2023
< https://worldpopulationreview.com/country-rankings/safest-countries-in-the-world >
4 Theo Báo Điện tử Đảng Cộng Sản Việt Nam (2021), truy cập 1/2/2023
< https://dangcongsan.vn/kinh-te/tang-truong-gdp-nam-2021-uoc-dat-2-58-600901.html#:~:text=(%C4%90CSVN)
%20%2D%20Sau%20khi%20n%E1%BB%9Bi,2021%20t%C4%83ng%202%2C58%25.>
5 Theo Báo đầu tư (2022), truy cập 1/2/2023 < https://bom.so/FeiEdD>
6 Theo Báo Vienamplus (2022), truy cập 1/2/2023
5.180.500 tỷ đồng, tăng 20,5% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2021 giảm 5%), nếu loại
trừ yếu tố giá tăng 16,9% (cùng kỳ năm 2021 giảm 6,8%).
Đại dịch Covid bùng nổ khiến sức mua của thị trường thương mại điện tử bùng nổ. Người tiêu
dùng mua sắm nhiều hơn và từ đó các doanh nghiệp bắt đầu tập trung vào các sàn thương mại
điện tử. Thông qua các kênh bán hàng trực tuyến, người dùng và doanh nghiệp có thể làm việc
với nhau dễ dàng hơn. Bởi vậy, việc hồi phục nền kinh tế tuy gặp nhiều khó khăn song, đã có
những tiến triển nhất định thông qua dịch vụ mua bán hàng trực tuyến. 3. Tình hình xã hội
Tính đến thời điểm hiện tại, dân số Việt Nam đạt mức hơn 99 triệu người đứng thứ 15 trên toàn
thế giới. Giáo dục phổ thông ở Việt Nam tương đối tốt, tỉ lệ phổ cập giáo dục và kết quả đầu ra
khá cao và đồng đều. Mức độ tiếp cận mạng xã hội của người dân đạt khoảng 73,6 triệu người
vào năm 2021. Theo khảo sát của Nielsen khoảng 1/3 (34%) người tiêu dùng kết nối là những 7
người trẻ, có độ tuổi từ 21-34. Với thuộc tính trẻ, đa phần sống tại các khu vực thành thị và là
những người luôn có xu hướng mua sắm để nâng cấp cuộc sống của mình. Chi tiêu của họ tập
trung chủ yếu vào du lịch, mua sắm quần áo, sản phẩm công nghệ, dịch vụ giải trí… Điều này
giúp cho Tiki có thể đẩy mạnh gian hàng của mình, đặc biệt là mở rộng nhiều mặt hàng mà giới trẻ quan tâm đến 4. Công nghệ
Mức độ tiếp cận công nghệ của người dân đang ngày càng tăng lên. Theo số liệu của Digital , 8
đầu năm 2022, có hơn 72 triệu người sử dụng mạng Internet chiếm khoảng 73,2% tổng số dân số
nước ta. Sự thay đổi số lượng người sử dụng Internet của năm nay so với năm trước tăng khoảng
3.4 triệu người (tăng 4,9%). Lượng thời gian mỗi người sử dụng Internet hàng ngày trung bình
khoảng 6 giờ 38 phút. Và tỉ lệ người sử dụng truy cập Internet thông qua điện thoại di động đạt 95,8%
< https://www.vietnamplus.vn/hoat-dong-thuong-mai-va-dich-vu-tieu-dung-soi-dong-hon-vao-cuoi-nam/ 834245.vnp>
7 Theo Cổng thông tin điện tử bộ tài chính (2017), truy cập 1/2/2023
< https://mof.gov.vn/webcenter/portal/vclvcstc/pages_r/l/chi-tiet-tin?dDocName=MOFUCM110695 >
8 Theo Leading Process Technology (2022), truy cập 1/2/2023
< https://lptech.asia/kien-thuc/bao-cao-tong-quan-thi-truong-digital-viet-nam-nam-2022 >
Có thể thấy, khả năng tiếp cận mạng xã hội của nước ta ngày càng trở nên phổ biến, đa dạng và dễ tiếp cận hơn.
Bên cạnh đó chính là sự phát triển của các công nghệ hiện đại phục vụ cho thương mại điện tử.
Smart Logistic - công nghệ cho phép lập kế hoạch và định tuyến giao hàng trực tuyến, thương
mại điện tử đã trở thành một “ông lớn” trong xã hội hiện nay; một nhu cầu lớn về mua bán trực
tuyến đã trở nên quen thuộc bởi vậy nếu một doanh nghiệp về lĩnh vực thương mại điện tử cần
duy trì sự cạnh tranh thì họ cần tìm phương pháp phân phối hàng nhanh và hiệu quả cao. Trợ lý
AI và Chatbox giúp các thương hiệu trả lời câu hỏi của khách hàng. Trí tuệ nhân tạo AI tự động
phân loại hình ảnh và gắn thẻ sản phẩm, tự động thu thập dữ liệu, áp dụng các công cụ trực quan
với khả năng tích hợp để phân tích tất cả các nội dung hình ảnh một cách hiệu quả, nó sử dụng
thuật toán để đưa ra dự đoán những sản phẩm khách hàng có thể thích và đưa ra lời khuyên.
Thanh toán Online bằng cách thức chuyển khoản qua các ngân hàng, nhà nước có khoảng 80
ngân hàng cung cấp internet banking; điều này sẽ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và mang tính bảo mật cao.
Theo Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistic Việt Nam, tốc độ phát triển của ngành Logistic
Việt Nam, tốc độ phát triển của ngành logistic Việt Nam những năm gần đây đạt khoảng 14-16%
với quy mô 40-42 tỷ USD/năm . Nhưng tỷ lệ chi phí logistic so với GDP 9 của Việt Nam là 18%
GDP, trong khi con số ở các nước phát triển là 9-14% GDP vì thế, ứng dụng công nghệ số hoá để
cắt giảm chi phí là vô cùng cần thiết
9 Theo FSI Việt Nam (2022), truy cập 1/2/2023
< https://fsivietnam.com.vn/phuong-an-giai-phap-chuyen-doi-so-nganh-logistics/#:~:text=Theo%20Hi%E1%BB
%87p%20h%E1%BB%99i%20doanh%20nghi%E1%BB%87p,%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c%20k%E1%BA%BFt%20n
%E1%BB%91i%20qua%20internet > 5. Môi trường
Việt Nam là một quốc gia nhiệt đới với ¾ diện tích là đồi núi nhưng chủ yếu là đồi núi thấp và ¼
diện tích còn lại là đồng bằng. Điều này giúp cho Việt Nam phát triển được ngành thương mại
điện tử. Trong khâu vận chuyển, lưu thông hàng hoá lại gặp chút khó khăn khi nước ta có sự
khác biệt rõ rệt về khí hậu: miền Bắc và Trung thường xảy ra lũ lụt trên diện rộng, miền Trung
thường xảy ra thiên tai như hạn hán trong khoảng tháng 5-11, miền Nam chia thành hai mùa rõ
rệt: mùa mưa thì mưa nhiều, mùa khô thì nóng. Tóm lại, môi trường chỉ là yếu tố khách quan
song nó vẫn có những tác động không nhỏ đến ngành thương mại điện tử. 6. Pháp lí
Đây cũng là một yếu tố phụ khác nhưng ảnh hưởng khá nhiều đến chiến lược kinh doanh trên
sàn thương mại điện tử. Nhiều bộ luật đã được nhà nước ban hành để điều chỉnh hoạt động
thương mại điện tử. Một vài hình thức pháp lý có thể kể đến như: Luật thương mại, bộ luật dân
sự, luật giao dịch điện tử… Như vậy có thể thấy, bất kì ngành nghề nào cũng được nhà nước ban
hành các bộ luật bởi vì an ninh, an toàn và bảo vệ cá nhân trong các giao dịch thương mại điện tử
của Việt Nam là những vấn đề cần được đảm bảo và cải thiện. Các văn bản pháp lý cũng không
ngừng thay đổi nội dung để phù hợp với sự phát triển của thương mại điện tử, đôi khi các văn
bản này thể hiện một cách không rõ ràng gây ra sự phức tạp với cách thức hoạt động của ngành.
CHƯƠNG 4: CHIẾN LƯỢC BÁN HÀNG CỦA TIKI 1. Tổng thể
Ngày nay, việc đưa ra chiến lược kinh doanh là một điều hết sức cần thiết đối với việc bán hàng
trực tiếp hay mua bán trực tuyến. Song với thời đại công nghệ phát triển vượt trội, mỗi người đều
có nhu cầu mua bán trực tuyến nhiều hơn, chính vì vậy mà các sàn thương mại điện tử đã nhanh
chóng thiết lập. Chẳng quá khó để mua một món hàng trên các website điện tử. Chỉ cần có máy
tính hoặc điện thoại có kết nối wifi chúng ta đã dễ dàng mua nhiều mặt hàng phong phú mà
chẳng cần đi xa, thời gian nhanh chóng. Mặt khác, việc kinh doanh mặt hàng online cũng đem lại
nguồn lợi nhuận khủng. Người bán chỉ cần đăng kí giao dịch trên kênh điện tử, tìm mặt hàng phù
hợp, post lên và chờ đợi nhu cầu mua từ khách hàng tiềm năng. Một số sàn thương mại điện tử
ngày nay như Lazada, shoppe, tiki, sendo, lotte… Tất cả các sàn thương mại điện tử đều đang
thu hút lượng khách lớn, thậm chí hiện nay số lượng khách hàng đi mua ở cửa hàng còn trở nên
ít đi như các cửa hàng áo quần, giày dép… Một sàn thương mại điện tử có thể bán rất nhiều mặt
hàng: từ đồ sơ sinh, thức ăn, áo quần, hay các vật dụng gia đình, đồ điện tử,… các mặt hàng
phong phú và đa dụng, giá thấp hơn thị trường cho nên thu hút nhiều khách hàng đặc biệt là giới
trẻ ( gen Z). Tiki cũng là một trong những số kênh mua sắm yêu thích của giới trẻ.
2. Nghiên cứu về mặt hàng của Tiki
Về tên gọi, ngày từ đầu Tiki có nghĩa là “ tiết kiệm” chính vì vậy các mặt hàng thiết yếu ở tiki
giá thường thấp hơn so với thị trường. Khởi điểm mặt hàng đầu tiên đó là sách với quy mô nhỏ
cùng các mã giảm giá từ 10%- 25%. Sách thường có giá đắt khi mua ngoài cửa hàng, nhưng khi
mua trực tuyến đặc biệt là mua combo thì giá sẽ càng rẻ. Với dịch vụ bookcare ở tiki, khách hàng
lại càng chọn mua nhiều hơn. Với các bạn học sinh, sinh viên khi tham gia học online ở các thầy
cô như giáo viên Moon, tuyensinh247… Ở đấy có xuất bản sách học riêng và phân phối trực tiếp
ở Tiki nên số lượng sách bán ra thường nhiều hơn ở trang chính thống bởi lẽ về giá cả cũng như
chính sách giao hàng nhanh của Tiki. Ngoài ra, Tiki còn bán nhiều loại sách phù hợp với mọi lứa
tuổi: từ truyện tranh, tiểu thuyết trong nước và ngoài nước, cẩm nang… So với nhiều trang điện
tử khác có thể nói sách là một trong những thế mạnh của Tiki, không chỉ vì nó là mặt hàng đầu
tiên của khởi điểm thành lập mà bởi nguồn gốc sách uy tín, nắm bắt kịp xu hướng của giới trẻ.
Đặc biệt có thể thấy sự nắm bắt Tiki như năm 2019 vừa rồi, dịch covid 19 diễn ra, số lượng học
sinh và sinh viên phải nghĩ học và theo học online, chất lượng giảng dạy cũng vì thế giảm sút
một phần. Việc sinh viên tham gia học trực tuyến vào các giờ chính khóa là cần thiết song để
nâng cao kiến thức, sinh viên cũng tham gia học thêm nhiều trang học tập. Tiki đã tìm hiểu về
nhiều trang học nổi thời điểm đó và hợp tác phân phối sách.
Dưới đây là hình ảnh minh hoạ về chiến lược sale khi nhận phân phối sách của Tiki:
Hình : Tiki nhận phân phối từ Moon Hình : Sách từ moon.vn
Có thể thấy, thay vì bán lẻ sách ra theo giá nguyên gốc ở trang chính thống, việc bán sản phẩm
theo combo làm giá rẻ đi chính là một trong những cách thu hút khách hàng của Tiki theo đúng
nghĩa “ tiết kiệm”. Vì vậy mà so với các sàn thương mại điện tử khác, khi cần mua sách, đối
tượng khách hàng tiềm năng sẽ sử dụng Tiki nhiều hơn.
Một sản phẩm thứ 2 sau sách đó là mặt hàng công nghệ điện tử. Có thể đồ công nghệ điện tử của
tiki so với các mặt hàng khác hoàn toàn nổi trội. Bởi lẽ không chỉ nguồn gốc uy tín, cước phí giá
rẻ, bảo hàng đầy đủ lại rẻ hơn so với các cửa hàng di động nên lượng khách mua đông là điều tất yếu.
Dưới đây là mức giá đến từ tiki và Samsung đối với dòng điện thoại Samsung galaxy Z flip 4. Hình : Giá từ Tiki Hình: Giá từ Samsung
Về sau thì các mặt hàng khác đã dần được bổ sung nhiều hơn, trên đây là hai mặt hàng nổi trội
của Tiki so với các sàn thương mại điện tử khác. Có thể thấy, để duy trì được lượng khách hàng
khủng và lâu dài tiki đã dùng cách bán theo combo, giảm giá sản phẩm từ trang gốc cũng như
miễn phí vận chuyển và chính sách bảo hành dài hạn, … khiến lượng khách tăng và doanh thu
cũng tăng vọt hằng năm. 3. Chiến lược kinh doanh
Việc tiếp thị là điều không thể thiếu trong kinh doanh hàng hóa, song với thời đại công nghệ,
tiếp thị đã ngày càng được nâng cao hơn. Nắm bắt điều đó, Tiki đã lựa chọn tiếp thị qua gmail và
số điện thoại. Bởi vậy mà lúc bắt đầu dùng Tiki, hệ thống đã yêu cầu các khách hàng cung cấp
thông tin gamil và số điện thoại.
Trong những năm 2021-2022, với nhiều chương trình hot hit của các sao Việt, Tiki đã mở ra
chương trình: “ Tiki đi cùng sao Việt” với gương mặt đại diện là ca sĩ Hà Anh Tuấn- một trong
những ca sĩ có lượng fan yêu thích khủng. Ngoài ra còn nhiều gương mặt quen thuộc mà Tiki đã
bắt tay hợp tác như Chi Pu, Trường Giang… Theo hiệu ứng đám đông, việc sử dụng hình thức
chạy quảng cáo này khá hữu ích khiến lượt truy cập mua sắm tăng vọt
Không chỉ vậy, Tiki còn xây dựng nhiều đợt chiến dịch sale khủng theo tháng. Như đợt sale
cuối năm 2022, Tiki đã tạo “Minigame đua tương tác”, “ Big Game”, “Sale nốt chốt năm 12.12”
để bán nhanh số lượng hàng hóa còn lại trong 2022
Biểu đồ từ hàng hóa từ chiến dịch sale 2022
Ngoài ra, tiki còn tạo điều kiện cho khách hàng trong việc mua bán qua các chính sách đổi trả,
hủy đơn hàng,… Khiến cho khách hàng có nhiều sự lựa chọn và không bị gò bó khi mua hàng.
Có thể nói, tiki luôn muốn nâng cao trải nghiệm cho người dung, chính vì vậy mà các năm
2021- 2022, nắm bắt việc giới trẻ yêu thích các idol KPOP, sự kiện nhóm ca nhạc Hàn Quốc về
Việt Nam vào cuối tháng 30/12/2022, Tiki đã mở ra nhiều mặt hàng liên quan, liên tục cập nhật
sản phẩm như áo cổ vũ, mũ kpop, album hình ảnh nhóm nhạc,… để thu hút giới gen Z.Hay trong
năm 2021, một bộ phim hot của Hàn “ Squid Game” cũng được Tiki nắm bắt và bán các mặt
hàng như kẹo đường, áo đồng phục, búp bê…
Lồng ghép hình ảnh thương hiệu trong các MV ca nhạc như của Đức Phúc, Chi Pu, Bích
Phương,… cũng là một cách quảng bá thương hiệu rộng rãi. Hay trong năm 2021, một bộ phim
hot của Hàn “ Squid Game” cũng được Tiki nắm bắt và bán các mặt hàng như kẹo đường, áo đồng phục, búp bê
Tóm lại, để cạnh tranh với các sàn thương mại điện tử khác, Tiki đã không ngừng thay đổi các
chiến lược để phù hợp. Song với sự nỗ lực của mình, tuy chưa phải nằm trong top đầu về sàn
thương mại điện tử, Tiki cũng là một trong những trang mua sắm trực tuyến có tầm ảnh hưởng và
lớn nhất hiện nay, cả ở trong nước lẫn quốc tế.