Tiểu luận môn Đại cương văn hóa - Trường Đại học lao động - xã hội.
Để tồn tại và phát triển tiến bộ, Đảng và nhà nước ta luôn chủ trương: “Kế thừa và pháthuynhữnggiátrị truyềnthốngvănhóatốtđẹp”. Dovậy, “văn hóa” khôngchỉlàmột quanniệm,“vănhóa”cònlànềntảngchonhữngcôngcuộcđổimới,cảicáchvàvậnhành xãhội. “Vănhóa”cụmtừđãtồntạiđãrấtlâu, dướinhiềuhìnhthức vàchưa mộtaicóthể hoàn toàn khẳng định về “khái niệm” của hai từ ấy. Văn hóa được định nghĩa dưới nhiều góc độ, cách nhìn nhận của từng người ở từng thời đại.
Tiểu luận môn Đại cương văn hóa - Trường Đại học lao động - xã hội. Tài liệu được sưu tầm gồm 22 trang giúp bạn tham khảo , ôn tập và đạt kết quả cao
Môn: Đại cương văn hóa(DCVH) 149 tài liệu
Trường: Đại học Lao động - Xã hội 1.9 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
TIỂU LUẬN GIỮA KÌ MÔN XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG ĐỀ TÀI: VĂN HÓA
Giảng viên: ThS. Nguyễn Hữu Bình
Sinh viên thực hiện: Nhóm 1 MỤC LỤC
I. “Văn hóa” là gì? ...................................................................................................... 2
II. Đặc điểm của “văn hóa”.......................................................................................... 3
1) Tính chất học hỏi của văn hóa: ................................................................................. 3
2) Tính luân chuyển của văn hóa: ................................................................................. 4
3) Tính xã hội của văn hóa............................................................................................ 5
4) Tính chất lý tưởng của văn hóa: ............................................................................... 5
5) Tính chất thích ứng của văn hóa: .............................................................................. 6
6) Tính thống nhất của văn hóa: ................................................................................... 7
III. Chức năng của văn hóa .......................................................................................... 8
1) Chức năng tổ chức xã hội: ........................................................................................ 9
2) Chức năng điều chỉnh xã hội: ................................................................................... 9
3) Chức năng giáo dục: .............................................................................................. 10
4) Chức năng phái sinh ............................................................................................... 12
IV. Các thành tố của văn hóa: ................................................................................... 13
1) Biểu tượng .............................................................................................................. 13
a. Đặc điểm .......................................................................................................... 14
b. Phân loại ........................................................................................................... 14
2) Chân lý: ................................................................................................................ 15
3) Chuẩn mực: ........................................................................................................... 16
4) Giá trị: .................................................................................................................. 18
Tài liệu tham khảo ....................................................................................................... 19 1 VĂN HÓA
I. “Văn hóa” là gì?
Để tồn tại và phát triển tiến bộ, Đảng và nhà nước ta luôn chủ trương: “Kế thừa và
phát huy những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp”. Do vậy, “văn hóa” không chỉ là một
quan niệm, “văn hóa” còn là nền tảng cho những công cuộc đổi mới, cải cách và vận hành
xã hội. “Văn hóa” cụm từ đã tồn tại đã rất lâu, dưới nhiều hình thức và chưa một ai có thể
hoàn toàn khẳng định về “khái niệm” của hai từ ấy. Văn hóa được định nghĩa dưới nhiều
góc độ, cách nhìn nhận của từng người ở từng thời đại.
Trong các tài liệu nghiên cứu về văn hoá, các học giả đã đưa ra nhiều định nghĩa khác
nhau về văn hoá, tùy theo cách tiếp cận của mỗi người. Văn hóa được định nghĩa theo cách
riêng của mỗi một ngành, mỗi lĩnh vực, mỗi trường phái. Bản thân từ “văn hóa” có rất
nhiều nghĩa. Trong tiếng Việt, văn hóa được dùng theo nghĩa thông dụng để chỉ học thức
(trình độ văn hóa), lối sống (nếp sống văn hóa); theo nghĩa chuyên biệt chỉ trình độ phát
triển của một giai đoạn (văn hóa Đông Sơn)… Trong khi theo nghĩa rộng thì văn hóa gồm
tất cả, từ những sản phẩm tinh vi hiện đại cho đến tín ngưỡng, phong tục, lối sống, lao
động…(Đặc trưng và chức năng của văn hóa, 2003, tr. 1) Về mặt thuật ngữ khoa học:
Văn hóa được bắt nguồn từ chữ Latinh "Cultus" mà nghĩa gốc là gieo trồng, được dùng
theo từ: Cultus Agri là "gieo trồng ruộng đất", Cultus Animi là "gieo trồng tinh thần" tức
là: "sự giáo dục tinh thần và tâm hồn con người". (Trần Thị Kim Xuyến & Nguyễn Thị Hồng Xoan, 2003, tr. 155).
Dưới góc độ xã hội học, ta có thể hiểu “Văn hóa là các giá trị chân lý, các chuẩn mực
và mục tiêu mà con người thống nhất với nhau trong quá trình tương tác và trải dài theo
thời gian.” (Trần Thị Kim Xuyến & Nguyễn Thị Hồng Xoan, 2003, tr. 156).
Hai khái niệm “văn hóa” và “xã hội” luôn gắn bó chặt chẽ với nhau, tuy nhiên, chúng
không đồng nhất với nhau. Khi nói về văn hóa, người ta nghĩ ngay đến truyền thống của 2
một dân tộc, còn khi nói về xã hội, người ta lại liên hệ tới một cộng đồng cụ thể. Văn hóa
được quan niệm là một cái gì đó riêng biệt, mang tính đặc trưng cho một xã hội nhất định.
Văn hoá là một công cụ để hiểu ứng xử của người với tư cách là người chuyền tải các
yếu tố truyền thống của xã hội. Mỗi xã hội hoặc một nhóm xã hội nhất định có một nét văn
hóa riêng chỉ phù hợp với xã hội hoặc nhóm xã hội đó. Ví dụ, ở Ấn Độ, Indonesia và một
số nước Trung Đông, người ta không ăn bằng muỗng hay đũa mà dùng tay phải để bốc
thức ăn trực tiếp đưa vào miệng, điều này khá kỳ lạ đối với hầu hết những người đến từ các
quốc gia khác. Các quốc gia kể trên có cộng đồng người theo đạo Hồi lớn, hành động bốc
tay ăn là để thể hiện lòng kính trọng đối với các vị thần trong tín ngưỡng của họ. Ta không
thể đánh giá văn hóa nào là đúng hay sai, đồng thời cũng không thể nhận định xã hội này
cao hơn văn hóa của xã hội khác. Cái đúng hay cái sai phải được xác định bởi hệ thống giá
trị và hệ thống tín ngưỡng của nhóm, của cộng đồng.
II. Đặc điểm của “văn hóa”
1) Tính chất học hỏi của văn hóa:
Khi chung sống trong một cộng đồng người, những cá nhân trong cộng đồng đó
thường có hành vi quan sát, sao chép lại những cử chỉ ứng xử của nhau trong quan hệ giao
tiếp. Điều đó được quy định bởi tính chất học hỏi của văn hóa, bởi văn hóa là những giá trị
bền vững được tích lũy qua hàng ngàn thế hệ. Những giá trị này qua thời gian đã phát triển
thành nếp sống, thứ được coi là khuôn mẫu mà các thành viên trong xã hội cần phải hướng
tới. Để có thể hội nhập vào một xã hội, thì mỗi cá nhân cần phải tiếp nhận những lối ứng
xử tương ứng với những hoàn cảnh đã được xác định trong tập thể ấy, phải hiểu và nhận
định được hoàn cảnh giống với kỳ vọng của những người xung quanh. Sự tương đồng trong
cách ứng xử xã hội cũng là chứng minh cho việc các thành viên đều được lớn lên và học
hỏi trong cùng một quy chuẩn văn hóa hay một truyền thống xã hội.
Ví dụ: Trong văn hóa Việt Nam ông bà ta thường truyền tai nhau câu ca dao tục ngữ
“Học ăn, học nói, học gói, học mở” để giáo dục thế hệ con cháu về những hành vi ứng xử 3
phù hợp trong xã hội. Điều đó cũng phần nào phản ánh lại sự tác động của cá nhân đến
cộng đồng trong quá trình học hỏi giao lưu văn hóa và sự thích ứng sao cho phù hợp với
điều kiện tính chất xã hội. Điểm đến của sự học hỏi văn hóa hay còn gọi là sự văn hóa hóa
cá nhân chính là sự xã hội hóa cá nhân.
Trong thời đại hội nhập như ngày nay, việc tiếp xúc và giao lưu văn hoá không quá
xa lạ giữa các vùng miền, các quốc gia. Chẳng hạn như việc phim ảnh của các nước được
chiếu rất nhiều ở Việt Nam, đó cũng là giao lưu văn hoá, thông qua việc tiếp xúc bởi công
nghệ, con người tiếp nhận và học hỏi… Người Việt học tiếng nước ngoài rất nhiều và
ngược lại. Giao lưu văn hoá ở thời đại công nghệ tân tiến và phát triển thật sự đã và đang
mang đến những lợi ích đáng kể giúp con người phát triển bản thân và góp phần thúc đẩy
cho sự tiến bộ xã hội.
2) Tính luân chuyển của văn hóa:
Nội dung văn hóa luôn được truyền đạt lại, được luân chuyển cho thế hệ sau và vì thế
tồn tại lâu hơn các cá nhân thành viên xã hội. Các truyền thống văn hóa vẫn tiếp tục tồn tại
sau khi các thành viên đã được những thế hệ mới thay thế.
Ví dụ: Những phong tục, tập quán lâu đời của người Việt được lưu giữ đến ngày nay
Tết Nguyên Đán (hay còn gọi tết Âm lịch, tết ta): là thời gian mà mọi người sẽ nghĩ ngơi
sau một năm dài làm việc, quây quần bên gia đình và người thân. Tết Nguyên Đán của
người Việt mang một số yếu tố tâm linh, không chỉ vì sự gắn bó của con người với thiên
nhiên, vũ trụ mà còn là sự tri ân, tưởng nhớ đến tổ tiên, nguồn cội, …
Ngoài ra dân tộc ta còn nhiều ngày tết khác như: tết Thanh Minh, tết Đoan ngọ, tết
Trung Thu hay các lễ hội như: lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận
là một trong những di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, lễ hội Đền Hùng, lễ hội Chùa
Hương, … Các phong tục, tập quán hiện là tài sản quý báu của dân tộc, đã và đang được
giữ gìn, kế thừa qua từng thế hệ. 4
3) Tính xã hội của văn hóa:
Ở đâu có xã hội thì sẽ có văn hóa. Văn hóa và xã hội luôn diễn ra đồng thời và có
quan hệ tương tác qua lại với nhau. Xã hội chính là hệ thống được thiết lập từ những mối
quan hệ giữa những cá nhân trong đó. Trong sự tương tác giữa những cá nhân, những mô
hình ứng xử được hình thành từ đó dần phát triển thành những quy tắc hay những hành
động được đám đông chấp nhận. Sự hình thành cũng những mô hình này cũng chính là sự
hình thành của của văn hóa trong xã hội. Những mô hình ứng xử trước hết sẽ được quy
định giữa những cá nhân với nhau và chỉ có thể trở thành một hiện tượng văn hóa khi nó
được đại đa số các thành viên trong một xã hội chấp nhận. Những hành động ứng xử mang
đậm tính cá nhân hay được đặc trưng bởi kinh nghiệm hay tư duy của một cá nhân cụ thể
sẽ không được coi là văn hóa.
4) Tính chất lý tưởng của văn hóa:
Giữa quan niệm văn hóa của một cá nhân và thực tế ứng xử trong xã hội luôn tồn tại
sự không đồng nhất. Xã hội được hình thành từ một cộng đồng người và luôn có cho mình
những quy ước ứng xử riêng. Mặc dù những quy ước đó được đa số thành viên chấp thuận
nhưng không phải lúc nào cũng được tuân theo. Ứng xử cá nhân không chỉ được chi phối
bởi trình độ hiểu biết văn hóa mà còn những nhu cầu cá nhân. Nhu cầu luôn đi đôi với
mong muốn được thỏa mãn và văn hóa sẽ quy định cách mà con người hiện thực hóa những mong ước đó.
Ví dụ: Con người có nhu cầu về ăn uống, cần phải thực hiện một loạt hành động có
liên quan, cách thức gieo trồng chăn nuôi (ở xã hội nông thôn), học nghề để có việc làm
kiếm tiền mua thức ăn (ở xã hội công nghiệp), hoặc học cách thức nấu nướng.
Hay con người có nhu cầu đi du lịch, cần phải có nghề nghiệp và việc làm kiếm được
nguồn thu nhập, và có những kiến thức nhất định về du lịch, nếu đi du lịch nước ngoài, cần
đòi hỏi nhiều sự hiểu biết hơn để tránh bị “sốc” văn hóa. 5
Cùng có nhu cầu kiếm tiền, nhưng một người sẽ lao động chăm chỉ còn một người lại
quyết định sẽ ăn cắp. Người lao động chăm chỉ hiểu rõ và đề cao khái niệm trung thực, còn
kẻ ăn cắp sẽ xem nhẹ khái niệm đó.
Văn hoá được coi là nền tảng để phát triển xã hội, do vậy văn hoá cần được nhận thức
đúng, truyền đạt không sai lệch. Con người cần được thừa hưởng toàn bộ những nét văn
hoá tốt đẹp để cấu thành một cộng đồng, một xã hội phát triển. Lý tưởng chính là cơ sở
thúc đẩy cho văn hoá, và văn hoá cũng phải tồn tại vì lý tưởng.
5) Tính chất thích ứng của văn hóa:
Chủ tịch Hồ Chí Minh vị lãnh tụ - Nhà văn hoá vĩ đại của dân tộc từng khẳng định
rằng: “Văn hoá soi đường cho quốc dân đi” để khẳng định sự phát triển văn hoá luôn gắn
liền với phát triển kinh tế và thúc đẩy sự công bằng và tiến bộ xã hội. Qua đó văn hoá phải
đổi mới để thích nghi hài hòa với những định hướng cũng như thay đổi của xã hội và môi
trường tự nhiên. Tuy nhiên, văn hoá đổi mới cũng đồng nghĩa sẽ mang đến những vấn đề
bất cập, nên việc bảo lưu văn hóa điều kiện tiên quyết để không làm mất đi những ý nghĩa
vốn có, không bào mòn đi những giá trị nhân văn sâu sắc. Càng ít sự thay đổi từ môi trường
và xã hội thì sự bảo lưu văn hóa càng được bảo đảm tốt hơn, bởi văn hóa luôn thay đổi theo
tùy nhu cầu cụ thể của xã hội.
Ví dụ: Xã hội loài người luôn phải đối mặt với những thiên tai và sự biến đổi khí hậu.
Để chống lại nạn lũ lụt, người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long phải học cách “sống
chung với lũ” bằng cách đắp đê điều. Hay sự phát triển của Khoa học kỹ thuật và công
nghệ. Nhờ máy vi tính giúp con người không chỉ giảm thiểu công việc mà còn rút ngắn
được thời gian làm việc. Sự ra đời của robot và trí tuệ nhân tạo đã làm việc với năng suất
lao động cao. Từ đó cho thấy, tùy thuộc vào môi trường và điều kiện sinh sống của từng
khu vực mà 1 cộng đồng người sẽ hình thành những nhu cầu cũng như phát triển những
hành vi và lối sống tương ứng để thích nghi.
Một ví dụ khác chính là sự chuyển giao từ chế độ mẫu hệ sang chế độ phụ hệ ở các
bộ lạc nông nghiệp. Thuở sơ khai, khi nông nghiệp vẫn diễn ra ở quy mô nhỏ, phụ nữ chính
là những người đảm đương công việc thu hoạch và sản xuất. Do vậy, họ nắm cho mình một 6
vị trí quan trọng trong xã hội và từ đó hình thành nên chế độ mẫu hệ. Nhưng khi nông
nghiệp tiếp tục phát triển lớn mạnh và đòi hỏi nhiều sức mạnh cơ bắp hơn trong quá trình
canh tác, thì sức lao động của những người đàn ông lại trở nên cần thiết hơn. Từ đó vai trò
của những người phụ nữ trong nông nghiệp dần nhỏ hơn. Họ thường chỉ thực hiện công
việc gieo hạt, hái cây và trông nom nhà cửa. Việc thay đổi từ vai trò chủ yếu thành thứ yếu
trong sản xuất nông nghiệp khiến những người phụ nữ dần lệ thuộc vào người đàn ông, từ
đó gia đình phụ hệ dần thay thế mẫu hệ.
6) Tính thống nhất của văn hóa:
Văn hóa là một tổng hòa của những yếu tố có liên kết chặt chẽ với nhau về nhiều khía
cạnh. Giữa hành động, tư tưởng, tình cảm và vật chất luôn có sự tương tác qua lại với nhau.
Do vậy, sự chuyển biến văn hóa chỉ xảy ra khi toàn bộ những yếu tố bên trong nó cũng
phải được chuyển đổi.
Ví dụ: Môi trường sống của phương Đông mang đặc trưng là khu vực xứ nóng, từ đó
sinh ra lượng mưa nhiều tạo nên các con sông lớn với những vùng đồng bằng trù phú.
Ngược lại, phương Tây là xứ lạnh với khí hậu khô, không thích hợp cho thực vật sinh
trưởng, có chăng cũng chỉ là một số khu vực phù hợp cho đồng cỏ phát triển. Hai loại địa
hình này khiến cho cư dân hai khu vực phải sinh sống bằng hai nghề khác nhau: Người
phương Đông chuộng trồng trọt và còn phương Tây chuộng chăn nuôi.
Nghề chăn nuôi ở phương Tây phổ biến đến mức trong Kinh Thánh từ cừu được nhắc
tới 5.000 lần, tín đồ được gọi là con chiên và Chúa là người chăn chiên. Dựa theo lịch sử
người phương Tây xưa chủ yếu nuôi bò để lấy thịt và sữa còn cừu và dê để lấy lông sản
xuất quần áo. Mặc dù sau này các dân tộc phương Tây di chuyển sang thương nghiệp, và
phát triển công nghiệp và đô thị nhưng cái gốc du mục đã để lại dấu ấn quan trọng trong
đời sống văn hóa của họ, thể hiện qua hình vi ứng xử và tiêu thụ sản phẩm của họ. Với đất
đai đa dạng đáng kể, khí hậu ôn hòa thích hợp cho đồng cỏ và trữ lượng nước dồi dào, Pháp
về bản chất vẫn là một quốc gia chăn nuôi bò sữa lớn. Trong suốt lịch sử, mỗi vùng đều
phát triển chiến lược riêng cho chăn nuôi và chế biến sữa. Do mỗi vùng miền lại có những
mặt hạn chế riêng, nên việc tạo ra những truyền thống sản xuất đặc thù ấy đã góp phần làm 7
di sản sửa của Pháp trở nên đa dạng. Kết quả của một di sản sữa ấy là giá trị thặng dư
thương mại ở Pháp đạt tới con số 3,4 tỷ € vào năm 2016 và một ngành công nghiệp có nền
móng vững chắc trên toàn quốc.
Như vậy, ta có thể rút ra kết luận: Những lối sống, thói quen sinh hoạt của mỗi cộng
đồng người hay mỗi quốc gia luôn khác nhau bởi chúng có thể bắt nguồn từ những nguồn
gốc văn hóa khác nhau. Nền văn hoá do vậy cũng được phát triển và bảo lưu qua nhiều thế
hệ theo một thể thống nhất, phù hợp và gắn bó sâu sắc với xã hội và môi trường tự nhiên.
III. Chức năng của văn hóa:
Trong nghiên cứu văn hóa, với những cách tiếp cận và góc nhìn khác nhau các nhà
nghiên cứu đã đưa ra những quan điểm khác nhau về chức năng của văn hóa:
Theo giáo trình “Văn hóa xã hội chủ nghĩa” văn hóa gồm 4 chức năng đó là: ● Chức năng giáo dục
● Chức năng nhận thức ● Chức năng thẩm mĩ
● Chức năng dự báo và chức năng giải trí
Theo quan điểm của PGS. TS Tạ Văn Thành trong tập “Khái niệm và quan niệm về
văn hóa” thì chức năng giáo dục là chức năng chính của văn hóa và để thực hiện chức năng
này thì văn hóa có các chức năng khác như: Chức năng nhận thức, chức năng định hướng
đánh giá xác định chuẩn mực điều chỉnh cách ứng xử của con người, chức năng giao tiếp
và chức năng đảm bảo tính kế tục của lịch sử.
Trong khi đó GS. TSKH Trần Ngọc Thêm lại xuất phát từ các đặc trưng sau đây của
văn hóa và đưa ra chức năng của văn hóa bao gồm:
● Chức năng tổ chức xã hội
● Chức năng điều chỉnh xã hội 8 ● Chức năng giáo dục
● Chức năng phái sinh đảm bảo tính kế tục của lịch sử
1) Chức năng tổ chức xã hội:
Nhờ có tính hệ thống mà văn hóa có thể thực hiện chức năng tổ chức xã hội. Trước
hết, chức năng tổ chức xã hội được biểu hiện thông qua các thiết chế xã hội (hệ thống chính
trị, luật pháp, ...) hay thông qua các thiết chế văn hóa (gia đình, hàng xóm, trường học, ...).
Xã hội loài người được tổ chức theo những cách thức đặc biệt, được phân chia thành những
làng xã, quốc gia, đô thị, hội đoàn, tổ nhóm... mà giới động vật chưa hề biết tới, đó là nhờ
văn hóa. Làng xã, quốc gia, đô thị của mỗi dân tộc cũng khác nhau, riêng biệt. Điều này
cũng chính là sự chi phối của văn hóa mà chính tính hệ thống của văn hóa là cơ sở cho
chức năng này. Thông qua các thiết chế trên, văn hóa giúp duy trì kết cấu xã hội, tạo nên
tính cố kết cộng đồng, sự ổn định xã hội và cung cấp cách ứng xử thích hợp với môi trường
tự nhiên và xã hội. Nếu không có văn hóa, con người sẽ không có cơ sở để có thể tổ chức
được đời sống xã hội dẫn đến xã hội sẽ trở nên loạn lạc, không còn tôn ti, trật tự và mất đi tính hệ thống.
Ví dụ: Văn hóa gia đình góp phần duy trì và phát triển văn hóa các nhóm cộng đồng
xã hội (làng xã, dân tộc, ...). Như Phan Bội Châu đã từng nói “Nước là một cái nhà lớn,
nhà là một cái nước nhỏ”. Như vậy nền tảng của văn hóa Việt Nam cũng được dựa trên giá
trị cốt lõi của văn hóa gia đình, văn hóa làng rồi mới đến văn hóa của cả đất nước.
2) Chức năng điều chỉnh xã hội:
Chức năng này xuất phát từ đặc trưng mang tính giá trị của văn hóa. Tính giá trị là cơ
sở cho chức năng điều chỉnh của văn hóa. Từ việc điều chỉnh xã hội, văn hóa có chức năng
bộ phận là định hướng các chuẩn mực, điều tiết xã hội, giúp xã hội duy trì trạng thái cân
bằng động, không ngừng thích ứng với những biến đổi của môi trường và xã hội. Nhờ có
chức năng này mà ta có thể thấy được sự đa dạng giữa các nền văn hóa với nhau, đồng thời
cũng có thể tìm thấy những nét tương đồng cũng như khác biệt đáng ngạc nhiên giữa các
nền văn hóa. Đó chính là mục tiêu và động lực trong sự phát triển của nhân loại. Không 9
phải ngẫu nhiên mà UNESCO nhấn mạnh rằng văn hóa chiếm vị trí trung tâm và đóng vai
trò điều tiết của phát triển.
Ví dụ: Khổng giáo ở Trung Quốc và các quốc gia nằm trong vùng ảnh hưởng của văn
hóa Trung hoa, trong đó có Việt Nam, khuyến khích con người tu dưỡng cá nhân, nhất là
tinh thần học tập và chính thống qua học tập là con đường tiến thân của mỗi người, dù họ
có xuất thân từ tầng lớp nào trong xã hội. Đó chính là một trong các giá trị của văn hóa
Khổng giáo góp phần vào việc thúc đẩy sự phát triển của các xã hội kể trên trong quá khứ
cũng như xã hội hiện tại.
Ví dụ: Nho giáo ở Trung Quốc và các quốc gia nằm trong vùng ảnh hưởng của văn
hóa Trung hoa, trong đó có Việt Nam, khuyến khích con người tu dưỡng cá nhân, nhất là
tinh thần học tập và chính thống qua học tập là con đường tiến thân của mỗi người, dù họ
có xuất thân từ tầng lớp nào trong xã hội. Đặc biệt Nho giáo còn ảnh hưởng lớn đến quy
tắc ứng xử, đạo đức con người trong xã hội. Ở Hàn Quốc, Nho giáo ảnh hưởng thời Joseon
là lấy Trung và Hiếu làm hệ thống trật tự, coi đạo đức chuẩn là Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín
hay nói cách khác cuộc sống hàng ngày của người dân được chỉ đạo bởi các nguyên tắc
của Tân Khổng giáo. Bên cạnh đó tại Nhật Bản, các tầng lớp bình dân và thương nhân thời
kỳ cận thế (1443-1868) cũng xem trọng Nho giáo, lấy đó làm quy tắc ứng xử đời sống
“Tinh thần duy lý của Tân Khổng giáo kết hợp với mục tiêu hiệu quả cộng đồng của văn
hóa Nhật Bản đã hướng người dân dần đi vào cải tạo xã hội mà cách có ý thức”. Tại Việt
Nam, Nho giáo cũng hướng con người vào con đường ham tu dưỡng đạo đức theo Nhân -
Nghĩa - Lễ - Trí - Tín, ham học tập để phò Vua giúp nước. Tư tưởng “Trăm năm trồng
người” và “Hữu giáo vô loại” (nghĩa là dạy học cho mọi người không phân biệt đẳng cấp)
của Khổng Tử đã được Đảng Cộng Sản Việt Nam vận trong công cuộc xây dựng đất nước.
Đó chính là một trong các giá trị của văn hóa Khổng giáo góp phần vào việc thúc đẩy sự
phát triển của các xã hội kể trên trong quá khứ cũng như xã hội hiện tại.
3) Chức năng giáo dục:
Truyền thống văn hóa luôn mang tính tương đối ổn định, bởi nó được đúc kết, tích
lũy từ nhiều năm kinh nghiệm tập thể qua những phạm vi không gian và thời gian khác 10
nhau. Văn hóa thực hiện chức năng giáo dục, bởi văn hóa tạo ra những chuẩn mực giá trị
mang tính định hình nhân cách con người. Mỗi hệ thống xã hội- văn hóa đều có một mẫu
mực nhân cách, giá trị đạo đức riêng làm tiền đề cho việc hình thành nhân cách cá nhân.
Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh ... là những hinh mẫu nhân cách tiêu biểu ứng với từng thời đại
lịch sử văn hóa khác nhau ở Việt Nam.
Chức năng giáo dục của văn hóa hay còn gọi là quá trình văn hóa hóa cá nhân cũng
gắn liền trực tiếp với quá trình xã hội hóa của cá nhân (quá trình 1 cá nhân hội nhập vào
xã hội). Nếu như quá trình xã hội hóa cá nhân ở loài vật chỉ dừng lại ở việc truyền lại những
tập tính từ cá thể này sang cá thể khác thì ở loài người còn bao gồm thêm yếu tố ý thức và
tư tưởng. Do vậy, việc học tập và giáo dục văn hóa luôn gắn liền giữa truyền lại kiến thức
và phát triển ứng xử trong xã hội, từ đó góp phần định hình nhân cách cá nhân. Trong quá
trình đó, mỗi cá nhân vừa góp phần duy trì tính bền vững của văn hóa mà còn tham gia vào sự biến đổi văn hóa.
Như đã nói ở trên, chức năng giáo dục của văn hóa có tác động rất lớn tới quá trình
hình thành nhân cách cá nhân, bởi nhân cách cá nhân được hình thành từ sực tiếp nhận các
yếu tố văn hóa trong một xã hội, sự phát triển về mặt sinh lí của cơ thể và sự hình thành
tâm lý. Như vậy có thể nói nhân cách cá nhân sẽ được cấu thành dựa trên một khuôn mẫu
phù hợp với tiêu chuẩn văn hóa - xã hội. Nếu tách một cá nhân khỏi xã hội nói chung, thì
con người cũng sẽ mất đi những gì thuộc văn hóa, bao gồm khả năng ngôn ngữ, mất đi
những tập tính văn hóa liên quan tới cộng đồng người. Như trường hợp của Dina Sanichar,
một đứa trẻ rừng rậm được các thợ săn tìm thấy ở Ấn Độ năm 1867 tại một hang động sâu
trong rừng. Sanichar mang trong mình những hành vi giống với một con vật hơn là một
con người, bởi cậu chỉ thích ăn thịt sống và gặm xương để mài răng. Cậu hoàn toàn không
thể sử dụng bằng ngôn ngữ hay bất một ký hiệu nào để giao tiếp mà chỉ có thể gầm gừ hoặc
hú như loài sói. Sau khi được đưa vào trại mồ côi và dành ở đó một khoảng thời gian dài
tiếp xúc với nền văn minh của con người, Sanichar đã có thể đứng thẳng bằng hai chân và
mặc quần áo. Tuy nhiên khả năng ngôn ngữ của cậu chỉ dừng lại ở mức hiểu những gì 11
người khác nói nhưng không thể phát âm hay nói thành lời, bởi ngôn ngữ của loài người
đã trở nên quá xa lạ với cậu.
Văn hóa không chỉ thực hiện chức năng giáo dục dựa trên những giá trị truyền thống
mà còn dựa trên những giá trị mới đang được hình thành. Đó là kết quả của quá trình tiếp
biến (tiếp nhận và biến đổi) văn hóa.
Ví dụ: Qua giai đoạn dài 2000 năm tiếp biến văn hóa Trung Quốc, ta đã tiếp thu nhiều
kỹ thuật như các nghề thủ công như dệt, in, sản xuất giấy hay sử dụng sắt thay đồng làm
lưỡi cày. Về mặt văn hóa phi vật thể, ta cũng đã du nhập và cải biến nhiều thứ từ Trung
Quốc. Chẳng hạn, người Việt học chữ Hán nhưng đã tạo ra chữ Nôm và Hán-Việt là kết
quả của quá trình đối đầu văn hóa. Ngoài ra Việt Nam còn tiếp nhận Phật Giáo từ văn hóa
Ấn độ thông qua quá trình trao đổi hàng hóa và truyền giáo.
4) Chức năng phái sinh:
Văn hóa mang trong mình tính lịch sử, bởi những giá trị bên trong văn hóa luôn được
phân loại, tái tạo để thích ứng với môi trường xung quanh, từ đó hành thành nên bề dày và
chiều sâu của văn hóa. Để đảm bảo tính kế tục lịch sử, văn hóa còn thực hiện chức năng
phái sinh. Qua đó văn hóa luôn đảm bảo việc truyền lại những giá trị, phẩm chất cơ bản
cốt lõi của con người cho những thế hệ sau. Bằng con đường di truyền, các thông tin và tập
tính của động vật được truyền lại cho thế hệ sau bằng quá trình mã hóa các tế bào và thần
kinh. Ở động vật cấp cao con vật còn có thể bắt chước sao chép hành vi của cha mẹ. Sự kế
tục đời sau của con người nếu xét về mặt sinh học cũng sẽ được diễn ra nhờ sự mã hóa
trong cấu trúc gen, nhưng khác với loài vật, con người còn kế tục thế hệ trước về mặt xã
hội bằng những dấu ấn ghi chép lại lịch sử phát triển của nhân loại cả về mặt sinh học lẫn
văn hóa. Ở loài người, thông tin được mã hóa bằng chữ viết, ký tự và ngôn ngữ, do vậy,
sau từng thế hệ giá trị văn hóa tích lũy sẽ tăng lên nhanh chóng một cách đáng kể. Qua thời
gian và không gian những giá trị văn hóa hay những kinh nghiệm ổn định trong cộng đồng
người sẽ được chuyển giao thành những tiêu chuẩn và mẫu mực xã hội dưới dạng phong 12
tục, tập quán, nghi lễ hay luật pháp, dư luận, ... và tạo nên những nét truyền thống đặc trưng văn hóa.
Việt Nam là nước có loại hình văn hóa gốc nông được phát triển từ lối sống định cư.
Tư đó hình thành lên ý thức sống hòa hợp với thiên nhiên. Điều đó đã được thể hiện trong
ngôn ngữ Tiếng Việt qua các lời nói “trời đất, nhờ trời, ơn trời”. Vì tính chất ngành nông
nên người Việt luôn chú ý tới mối quan hệ qua lại giữa các yếu tố thời tiết để canh tác, qua
đó hình thành lối tư duy tổng hợp biện chứng. Những kinh nghiệm trồng trọt cũng được
ông cha ta truyền lại cho thế hệ sau qua các ca dao, tục ngữ như: “Quạ tắm thì ráo, sáo tắm
thì mưa”, “Được mùa lúa thì úa mùa cau, được mùa cau thì đau mùa lúa”. Do lối sống cố
định tập trung canh tác đất đai, hình thành ở người Việt một lối sống cộng đồng, luôn chú
trọng tình cảm xóm làng “một bồ cái lý không bằng một tí cái tình”. Do đặc thù vùng văn
hóa ở Việt Nam nên ngày nay người Việt vẫn có lối sống thiên về cộng đồng, làm gì cũng
phải tính đến tập thể, luôn có tập thể đứng sau.
Trong tất cả các chức năng của văn hóa thì giáo dục là chức năng bao quát nhất. Bởi
suy đến cùng, mục đích của văn hóa là bồi dưỡng con người và hướng con người vào những
chuẩn mực mà xã hội quy định. Hoạt động văn hóa là lĩnh vực hoạt động rất phong phú
và đa dạng, tuy nhiên dù những hoạt động thuần văn hóa lẫn những hoạt động mang tính
văn hóa đều hướng con người tới chân, thiện mỹ qua đó tác động tới con người và xã hội. IV.
Các thành tố của văn hóa:
1) Biểu tượng:
Theo Từ điển biểu tượng văn hoá thế giới, thời đại không có biểu tượng là thời đại
chết, xã hội thiếu biểu tượng là xã hội chết. Một nền văn minh không có biểu tượng thì sẽ
chết, nó chỉ thuộc về lịch sử. Vì vậy, biểu tượng có một ý nghĩa quan trọng trong đời sống
xã hội và là một thành tố cơ bản của văn hoá.
Có thể nói, mọi hành động của chúng ta đều mang tính biểu tượng, từ cách chúng ta
cư xử ở bàn ăn cho đến cách chúng ta mai táng người chết, điều đó làm cho hành vi của 13
con người khác với hành vi không mang tính biểu tượng của các loài động vật khác (Emily A. Schultz).
Biểu tượng là một cái gì, ngoài ý nghĩa vốn có của nó, còn hàm chứa một ý nghĩa
khác, tức là ngoài nghĩa đen còn có nghĩa bóng. Nói cách khác, biểu tượng chính là cách
dùng hình này để tỏ nghĩa nọ, mượn một cái gì đó để tượng trưng cho một cái gì khác. Mặc
dù xuất phát từ hiện thực nhưng khi đã trở thành biểu tượng, cái “vật tượng trưng” lại có
khả năng dẫn dắt trở lại hiện thực bằng cái nghĩa bóng của nó.
Một biểu tượng là một đối tượng hoặc một khái niệm đại diện, viết tắt hoặc gợi ý
một ý tưởng, hình ảnh trực quan, niềm tin, hành động hoặc thực thể vật chất. Biểu tượng
mang hình thức của từ, âm thanh, cử chỉ, những ý tưởng hay hình ảnh trực quan và được
sử dụng để truyền đạt ý tưởng và niềm tin khác. Ví dụ như trên một bản đồ, một đường
màu xanh có thể đại diện cho một dòng sông, Chữ số là biểu tượng cho con số, tên cá nhân
là những biểu tượng đại diện cho cá nhân hay các biến x trong một phương trình toán học
có thể tượng trưng cho vị trí của một hạt trong không gian.
Khi sử dụng biểu tượng, không cần có sự trung gian của ngôn ngữ nói hay viết, mọi
người đều có thể hiểu được ý nghĩa hay giá trị chứa đựng trong các biểu tượng đó. Ví dụ,
khi nói đến hình ảnh chim bồ câu, chúng ta nghĩ đến hoà bình, hình ảnh mô ̣t con rắ n đang
quấ n mình quanh mô ̣t cây gâ ̣y là nghĩ đến y học ... a. Đặc điểm:
Tính trực quan: Là khả năng cung cấp và phản ảnh trực tiếp, cụ thể sự vật hiện tượng
được ghi lại trong não bộ thông qua cảm giác và tri giác.
Tính khái quát: Biểu tượng vừa thuộc về nhận thức cảm tính nhưng lại vừa bước
chuyển tiếp nhảy vọt sang nhận thức lý tính. Vì vậy biểu tượng phản ảnh vật thể, hiện tượng
trọn vẹn đầy đủ bằng cách khái quát những chi tiết tiêu biểu nhất, khái quát nhất. b. Phân loại: 14
Biểu tượng về ký ức: Là hình tượng sự vật hiện tượng mà tri giác được trước kia nay
hiện lại trong óc ta, mặc dầu sự vật hiện tượng đó không còn nữa.
Điều đó được thể hiện qua việc khi ta nhìn thấy chiếc máy tính bằng mắt, nhưng sau đó ta
không nhìn nữa nhưng vẫn có thể hình dung được về chiếc máy đó hình dạng như thế nào, kiểu dáng ra sao.
Biểu tượng về tưởng tượng: Là những hình tượng mới mẻ, sáng tạo nảy sinh ra trong
óc trên cơ sở chế biến những biểu tượng của ký ức bằng nhiều cách như nhào, nặn, tăng,
giảm, nhấn mạnh…) được nghệ thuật hóa, nhân cách hóa mà thành. Cùng là chiếc máy tính
nhưng ta có thể tưởng tượng chiếc máy tính đó có thể giao tiếp với con người hay làm hành
động như con người. Chính vì vậy, biểu tượng có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội.
Trong một số trường hợp, biểu tượng chung có tác dụng điều hòa những mâu thuẫn trong
nội bộ để đi tới sự thống nhất của nhóm.
Biểu tượng là một sản phẩm đặc biệt của xã hội. Khi chưa có biểu tượng, con người
sống với thực tại, nhưng khi đã hình thành nên hệ thống biểu tượng thì con người sống
đồng thời với hai thế giới: thế giới thực tại và thế giới biểu tượng. Nhờ thế giới thứ hai này
mà con người có thể cùng chia sẻ về mặt văn hoá.
Mỗi thời đại, mỗi nhóm người có những biểu tượng riêng của mình. Nhưng biểu
tượng không nhất thành bất biến. Nó cũng có sự thay đổi nhưng thường chậm hơn so với
thực tiễn. Chính vì vậy, nhiều khi trong đời sống xã hội đã có những biến đổi cơ bản và
sâu sắc, song các biểu tượng cũ vẫn còn và chúng gây ra những ảnh hưởng nhất định đối
với sự phát triển xã hội. Mặt khác, vì văn hoá là thế giới của những biểu tượng, nên chúng
ta cũng đảm bảo cho tính kế thừa văn hoá một cách sáng tạo, khi nó làm điểm tựa cho sự
xuất phát của những thế hệ mới. 2) Chân lý: 15
Về mặt xã hội học, chân lý được quan niệm là cái đúng, cái thật, được hình thành
bởi một nhóm người thay vì một cá nhân riêng lẻ. Chính vì vậy, mỗi nước có nền văn hóa
khác nhau thì sẽ có các chân lý khác nhau. Chân lý của văn hóa này có thể bị phủ định bởi
văn hóa khác. Do đó, trải qua suốt chiều dài lịch sử, hàng trăm năm cho đến hàng ngàn
năm, các điều kiện tự nhiên bên ngoài hay tác động bên trong sẽ thay đổi nhân thức, tư duy
con người, họ sẽ dần hiểu rõ được cài nào đúng và cái nào sai, vì vậy, chân lý cũng sẽ thay
đổi theo. Chân lý luôn luôn cụ thể vì hiện thực khách quan luôn là nguồn gốc của nó. Cho
nên, chân lý mang tính khách quan.
Ví dụ như trong thời cổ đại, theo đạo Balamon, tiền thân của Ấn giáo ngày nay, linh
hồn của con người, cá thể, cây cỏ (được gọi là Atman), khi chết đi, linh hồn của các sinh
vật sẽ đầu thai ở một cơ thể khác mới sinh ra, tiếp tục cuộc sống ở kiếp khác, được gọi là
vòng luân hồi. Còn theo Phật giáo, cơ thể của chúng sinh được cấu tạo từ những yếu tố vật
chất và tinh thần, gọi là ngũ uẩn gồm sắc (tức vật chất gồm đất, nước, lửa, gió) và danh,
(gồm bốn yếu tố tinh thần: thụ, tưởng, hành, thức). Khi chết, những yếu tố này phân hủy,
nên không còn cái atman bất tử. Hay đơn giản hơn, “không phải mặt trời xoay quanh trái
đất mà là ngược lại, trái đất xoay quanh mặt trời” được xem là một chân lý.
Quan niệm “chân lý là điều mà hầu hết mọi người cùng nghĩ như nhau” là một định
nghĩa hoàn toàn không chuẩn xác, vì đôi khi đa số hay đám đông thì vẫn mắc sai lầm. Thậm
chí có những điều mà mọi người cùng đồng ý vẫn có thể không phải là chân lý, mà mới chỉ
tạo ra niềm tin của đám đông rằng đó là chân lý. (Phạm Kim Oanh, 2022) 3) Chuẩn mực:
Từ chuẩn mực (norme) có nguồn gốc từ tiếng Latinh, có nghĩa là quy tắc, là cái cần
phải theo. Có thể định nghĩa chuẩn mực là những gì được mong đợi, những yêu cầu, những
quy tắc của xã hội được ghi nhận bằng lời, bằng ký hiệu hay bằng các biểu trưng, mà qua
đó xã hội định hướng hành vi của các thành viên. Chuẩn mực khiến cho các cá nhân có
tính tuân thủ và phản ứng tích cực (phần thưởng) hay tiêu cực (hình phạt) của xã hội thúc
đẩy tính tuân thủ ấy. Chuẩn mực được hình thành khi các thành viên trong nhóm bắt đầu 16
phản ứng và có hình thức trừng phạt nào đó mỗi khi có ai vi phạm (Trần Hữu Quang, 1993).
Ví dụ một người nào đó chuyện lớn và đùa giỡn trong rạp phim gây ảnh hưởng đến người
khác, lập tức sẽ bị phản ứng của những người xung quanh, làm cho người đó phải xấu hổ
vì sự sai trái của mình và đành phải im lặng.
Trên góc độ xã hội học, những chuẩn mực văn hóa quan trọng được gọi là chuẩn
mực đạo đức và những chuẩn mực văn hóa ít quan trọng hơn được gọi là tập tục truyền
thống. Do tầm quan trọng của nó nên các chuẩn mực đạo đức thường được luật pháp hỗ
trợ để định hướng hành vi của các cá nhân, ví dụ như hành vi bạo lực gia đình, bạo lực học
đường là vi phạm chuẩn mực đạo đức, ngoài việc bị xã hội phản ứng một cách mạnh mẽ,
luật pháp còn quy định những hình phạt có tính chất cưỡng chế. Những tập tục truyền thống
như quy tắc giao tiếp, ứng xử trong đám đông... thường thay đổi trong từng tình huống.
Chẳng hạn như người ta có thể huýt gió trong buổi biểu diễn nhạc rock nhưng không làm
thế khi nghe nhạc thính phòng và thành viên vi phạm tiêu chuẩn bị xã hội phản ứng ít mạnh
mẽ hơn, ví dụ nếu một người mặc quần áo phản cảm đi chợ thì những người xung quanh
sẽ dị nghị nhưng gần như chắc chắn không có ai phản đối trực tiếp. Richard (2003) chia
chuẩn mực thành chuẩn mực chính thức hoặc không chính thức.
Câu tục ngữ “Phép vua thua lệ làng” thừa nhận một tình trạng tồn tại song song
trong xã hội: Luật lệ của làng và pháp luật nhà nước. Phép vua (tức luật nước) được hiểu
là những duy định, luật lệ của nhà vua, là điều luật mang tính hành chính được ban ra trong
phạm vi cả nước bởi bộ máy cai trị phong kiến. Lệ làng (hương ước, khoán ước) là điều lệ,
quy củ do người dân hoặc đại diện chính quyền như trưởng làng đưa ra và yêu cầu người
dân trong làng phải nghe theo. Lệ làng thường nặng về phong tục địa phương và chỉ giới
hạn trong phạm vi hẹp trong một làng.
Luật của nhà Vua (luật nước) ban hành có quyền lực tối cao nhưng đôi khi vẫn
không bằng luật lệ của địa phương, làng xã. Trong xã hội phong kiến, làng được xem là
một “vương quốc” thu nhỏ, khép kín. Trong làng có những phong tục, tập quán được nối
tiếp từ đời này sang đời khác. Các nếp sống đã định hình và được từng cá nhân trong làng
áp dụng. Làng xưa Việt Nam đa phần mang đặc trưng của chủ nghĩa cục bộ, thường có 17
phần biệt lập với triều đình. Cho nên, luật nhà Vua ban hành đôi khi có phần bê trễ, bởi
vấp phải “lũy tre làng”. Mà trong lũy tre ấy đã định sẵn bởi nhiều điều lệ, luật tục có từ xa
xưa. Cho nên, phép Vua thường được đẩy xuống hàng thứ yếu. Đối với phép Vua người
dân trong làng như cảm thấy sự ràng buộc còn lệ làng được người dân vui vẻ chấp hành.
Cũng một phần do đặc thù của làng là một tổ chức tự quản, tự trị, hơn nữa, người dân sớm
tối tắt đèn có nhau, họ đã quen với những gì diễn ra ngay tại nơi sinh hoạt hơn là những
điều xa lạ bên ngoài. Bởi vậy, nhiều khi phép Vua đến nhưng xem ra không có giá trị bằng lệ làng. 4) Giá trị:
Giá trị là những gì mà qua đó thành viên của một nền văn hóa xác định điều gì là
đáng mong muốn và không đáng mong muốn, tốt hay không tốt, đẹp hay xấu (William,
1970). Trong một xã hội, các thành viên đều xây dựng quan điểm riêng về bản thân mình
và về thế giới dựa trên những giá trị văn hóa. Trong quá trình trưởng thành, con người học
hỏi từ gia đình, nhà trường, tôn giáo, giao tiếp xã hội… và thông qua đó xác định nên suy
nghĩ và hành động như thế nào theo những giá trị của nền văn hóa.
Giá trị ảnh hưởng đến hành vi của chúng ta và được dùng như những tiêu chuẩn để
đánh giá hành vi của người khác. Giá trị là cái có thực và tồn tại trong hiện thực. Giá trị
phụ thuộc vào điều kiện kinh tế xã hội của từng xã hội. Ví dụ như ở Việt Nam, những người
đi xe SH thường được xem là giàu có, sành điệu nhưng ở Anh, xe này chỉ được dùng làm xe dọn về sinh.
Giá trị văn hóa của mỗi cộng đồng (tộc người, quốc gia...) bao giờ cũng tạo nên một
hệ thống, với ý nghĩa là các giá trị ấy nảy sinh, tồn tại trong mối quan hệ, tác động hữu cơ
với nhau; giá trị này liên hệ, bổ trợ giá trị kia. Chúng ta nói hệ giá trị (value system) hay
bảng giá trị văn hóa của mỗi cộng đồng thì thường hàm hai ý nghĩa: Một là, các giá trị
riêng lẻ liên kết nhau tạo nên một hệ thống các giá trị; hai là, có sự sắp đặt trước sau, độ
nhấn về tầm quan trọng của từng nhân tố giá trị trong một bảng giá trị. Ví dụ, với người
Việt Nam thì chủ nghĩa yêu nước là nhân tố hàng đầu trong bảng (hệ) giá trị dân tộc, nhưng 18
với người Mỹ, Pháp, Đức, Nhật Bản hay một số dân tộc khác thì có thể chủ nghĩa yêu nước
lại được xếp ở các vị trí khác... Thường thì nhiều dân tộc đều có chung những giá trị, như
yêu nước, cần cù, tính cộng đồng..., tuy nhiên, trong mỗi dân tộc thì việc xếp đặt thứ tự ưu
tiên của từng giá trị ấy trong bảng giá trị có thể khác nhau, tùy vào những điều kiện, hoàn
cảnh cụ thể. (Bùi Hoài Sơn, 2022)
Các giá trị văn hóa tùy theo mục đích có thể chia thành giá trị vật chất (phục vụ cho
nhu cầu vật chất) và giá trị tinh thần (phục vụ cho nhu cầu tinh thần), theo ý nghĩa có thể
chia thành giá trị sử dụng, giá trị đạo đức và giá trị thẩm mĩ, theo thời gian có thể phân biệt
các giá trị vĩnh cừu và giá trị nhất thời. Giá trị văn hoá tuy có ý nghĩa lâu dài nhưng vẫn là
một phạm trù có tính lịch sử, không phải là vĩnh viễn. Theo sự phát triển của xã hội, những
giá trị văn hoá lỗi thời sẽ mất đi và đồng thời những giá trị mới phù hợp với sự phát triển
cũng nảy sinh. Ví dụ, “trung với vua” là một giá trị của văn hóa Việt Nam thời phong kiến,
nhưng nó không phải là giá trị trong xã hội Việt Nam hiện đại khi nước ta không còn tồn
tại chế độ quân chủ.
Tài liệu tham khảo:
1. Trần Thị Kim Xuyến & Nguyễn Thị Hồng Xoan (2003), Nhập môn Xã hội học, NXB Thống kê
2. Trần Thị Kim Xuyến & Nguyễn Thị Hồng Xoan (2007), Nhập môn Xã hội học,
NXB Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh
3. Nhóm 1 thuộc Trường Đại học Văn Hiến (2018), Đặc trưng và chức năng của văn hóa
4. Lang Linh (05/05/2021), Lược sử tộc Việt - Người Việt theo chế độ phụ hệ từ khi
nào. Ngày truy cập: 21/10/2022 https://luocsutocviet.com/2021/05/05/529-nguoi-
viet-theo-che-do-phu-he-tu-khi-nao/
5. Cao Linh (04/12/2021), Văn hoá Việt Nam - Khám phá vẻ đẹp Việt Nam qua những
bộ trang phục truyền thống của ba miền. Ngày truy cập: 20/10/2022 19