Tiểu luận môn Kinh tế chính trị Mac Lênin  - trường đại học kinh tế Quốc dân

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN TIỂU LUẬN
ĐỀ TÀI: LÝ LUẬN MÁC – XÍT VỀ MÂU THUẪN BIỆN
CHỨNG VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG QUÁ TRÌNH
RÈN LUYỆN CỦA BẢN THÂN SINH VIÊN Họ tên: Vũ Mạnh Hiệp Mã sinh viên: 11222292 Lớp: LLNL1105(222)_25 Môn:
Triết học Mác – Lênin
Giáo viên hướng dẫn: TS Lê Ngọc Thông 2023 – 2024 LỜI MỞ ĐẦU
Lý luận Mác – xít là một lý thuyết mạnh mẽ và có sự ảnh
hưởng rộng lớn trong lĩnh vực triết học xã hội. Nó không chỉ
tập trung vào phân tích cấu trúc xã hội mà còn giải thích
quyền lực, mâu thuẫn và phát triển của các lớp xã hội. Trong
giáo dục, lý luận Mác – xít đã được áp dụng và tạo ra sự thay
đổi trong các lĩnh vực như giảng dạy và nghiên cứu.
Trong quá trình rèn luyện của bản thân sinh viên, mâu
thuẫn và đối đầu là những yếu tố không thể tránh khỏi. Sinh
viên thường phải đối mặt với những thách thức, xung đột và
mâu thuẫn trong quá trình học tập, phát triển cá nhân và
tương tác xã hội. Có thể là mâu thuẫn giữa các lợi ích cá nhân
và lợi ích cộng đồng, giữa nhận thức cá nhân và nhận thức về
thực tế xã hội, cũng như giữa giá trị cá nhân và yêu cầu của
hệ thống giáo dục. Đối mặt với những mâu thuẫn này, sinh
viên cần phải phát triển khả năng giải quyết mâu thuẫn, nhận
thức sâu sắc về mâu thuẫn và đối đầu, từ đó tiến bộ trong quá trình rèn luyện.
Bằng cách nghiên cứu mâu thuẫn biện chứng trong lý
luận Mác – xít và áp dụng nó vào quá trình rèn luyện, có thể
giúp hiểu rõ hơn về quá trình phát triển và tiến bộ của sinh
viên trong học tập và rèn luyện. Ngoài ra nghiên cứu cũng
giúp sinh viên nhìn nhận quá trình rèn luyện không chỉ như
một quá trình tuyến tính và đồng nhất mà còn là một quá
trình mâu thuẫn và đầy chông gai, tạo điều kiện cho sự phát
triển cá nhân, xử lý và vượt qua những mâu thuẫn.
Mục tiêu của nghiên cứu là xác định và phân tích các
mâu thuẫn và đối đầu mà sinh viên gặp phải trong quá trình
rèn luyện, đồng thời khám phá cách mà lý luận Mác – xít về
mâu thuẫn biện chứng có thể được áp dụng để giải quyết
những mâu thuẫn này. Từ đó đưa ra các phương pháp, giải
pháp và cách tiếp cận kiến thức, tri thức và hỗ trợ sinh viên
hiệu quả, từ việc nhận thức và đối mặt với mâu thuẫn cho đến
việc phát triển khả năng giải quyết mâu thuẫn và thúc đẩy sự tiến bộ cá nhân.
Với mục đích và nhiệm vụ trên, tiểu luận có kết cấu
được chia làm 2 phần chính: 2023 – 2024
Phần 1: Lý luận Mác – xít về mâu thuẫn biện chứng
Phần 2: Sự vận dụng trong quá trình rèn luyện của bản thân sinh viên LỜI MỞ ĐẦU 3 NỘI DUNG 5 I.
Lý luận Mác – xít về mâu thuẫn biện chứng 5 1.
Tổng quan về lý luận Mác – xít 5 2. Phép biện chứng 6
2.1. Khái niệm biện chứng 6
2.2. Phép biện chứng duy vật 6 3.
Mâu thuẫn biện chứng trong lý luận Mác – xít 7
3.1. Khái niệm, vị trí và tính chất của mâu thuẫn 7
3.2. Phân loại mâu thuẫn 7
3.3. Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập 8
3.4. Ý nghĩa phương pháp luận 9 II.
Sự vận dụng trong quá trình rèn luyện của bản thân sinh viên. 10 1. Giới thiệu bản thân 10 2.
Định hướng sử dụng mâu thuẫn biện chứng để hiểu và giải quyết mâu thuẫn
trong quá trình rèn luyện cá nhân. 10 3.
Thực trạng vận dụng lý luận Mác-Xít về mâu thuẫn biện chứng của bản thân. 11
3.1. Những mâu thuẫn gặp phải trong quá trình vận dụng của bản thân. 11
3.2. Những ưu điểm và yếu điểm của bản thân trong quá trình vận dụng. 12
3.3. Nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến yếu điểm (thất bại) trong quá trình vận dụng. 14 4.
Một số giải pháp phát huy ưu điểm và hạn chế tối đa khuyết điểm của bản thân
trong quá trình vận dụng. 15
4.1. Tăng cường hiểu biết và nghiên cứu sâu 15
4.2. Phân tích mâu thuẫn và kết nối với thực tế 15
4.3. Sáng tạo và linh hoạt trong suy nghĩ 15
4.4. Tổ chức và quản lý thời gian hiệu quả 16
4.5. Rèn luyện tính kỷ luật 16 KẾT LUẬN 17
TÀI LIỆU THAM KHẢO 17 NỘI DUNG
I. Lý luận Mác – xít về mâu thuẫn biện chứng
1. Tổng quan về lý luận Mác – xít
Lý luận Mác-xít là một hệ thống lý luận xã hội được phát triển bởi Karl
Marx và Friedrich Engels vào thế kỷ 19. Nó tập trung vào việc phân tích các
mâu thuẫn trong xã hội và kinh tế, và đề xuất một phương pháp để xây dựng
một xã hội cơ bản công bằng hơn.
Lý luận Mác - xít tập trung vào phân tích và lý giải cấu trúc và quy luật
của nền kinh tế xã hội, khám phá mâu thuẫn giai cấp và tư sản, là yếu tố quyết
định trong sự phát triển xã hội. Mác-xít không chỉ là một lý thuyết xã hội, mà
còn là một phong trào chính trị và tư tưởng có sự ảnh hưởng sâu rộng. Nó đã
ảnh hưởng đến những cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa trên toàn thế giới và
đã tạo ra những phần tử cốt lõi trong nền văn hóa và tư tưởng của nhiều quốc gia.
2. Phép biện chứng 2.1.
Khái niệm biện chứng
Biện chứng nhìn nhận rằng mọi sự vật, hiện tượng và quá trình không
tồn tại độc lập, mà luôn tồn tại trong mối liên kết và tương tác với nhau.
Chúng tạo ra sự phát triển và chuyển hóa, tuân theo các quy luật tự nhiên và xã hội.
Phép biện chứng là một trong các nội dung đặc biệt quan trọng của
nhiều triết học, là học thuyết nghiên cứu, khái quát biện chứng của thế giới
thành hệ thống các nguyên lý, quy luật khoa học nhằm xây dựng hệ thống các
nguyên tắc phuơng pháp luận của nhận thức và thực tiễn. 4
Phương pháp biện chứng là một cách tiếp cận để xem xét sự vật trong
mối quan hệ ràng buộc lẫn nhau, trong quá trình vận động và biến đổi liên
tục, bằng cách sử dụng một tư duy linh hoạt, mềm dẻo. Nó không chỉ tập
trung vào việc quan sát các sự vật riêng lẻ, mà còn nhìn thấy các mối quan hệ giữa chúng
Trong quá trình hình thành và phát triển, phép biện chứng đã trải qua ba
hình thức cơ bản, đó là phép biện chứng cổ đại, phép biện chứng duy tâm và
phép biện chứng duy vật. 2.2.
Phép biện chứng duy vật
Duy vật, được coi là "linh hồn sống" và "cái quyết định" của chủ nghĩa
Mác, đóng vai trò then chốt trong lý luận này. Phép biện chứng duy vật, thông
qua việc nghiên cứu các quy luật phát triển khách quan của hiện thực và nhận
thức khoa học, thực hiện chức năng quan trọng nhất của việc kết hợp hoạt
động nhận thức và thực tiễn. Nó đem lại một phương pháp chung nhất để lý
giải và hiểu sự phát triển xã hội.
Với vai trò là một phương pháp phân tích toàn diện và sắc bén, nó tạo
ra khả năng phân tích mâu thuẫn, đấu tranh và tiến bộ trong xã hội. Đối tượng
chính của nó là thế giới vật chất và sự phát triển của xã hội, nghiên cứu các
quy luật phát triển khách quan của hiện thực xã hội và tìm hiểu về tư duy duy vật trong quá trình này.
Phép biện chứng duy vật giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mối quan hệ
phức tạp giữa các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội và ý thức trong quá trình
phát triển xã hội. Đồng thời, cung cấp cơ sở lý thuyết để hiểu và thúc đẩy sự
thay đổi xã hội và tiến bộ của loài người thông qua việc nghiên cứu tương tác
giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, lực lượng cách mạng và quan hệ cách mạng.
3. Mâu thuẫn biện chứng trong lý luận Mác – xít 3.1.
Khái niệm, vị trí và tính chất của mâu thuẫn
Mâu thuẫn là cái tồn tại khách quan, vốn có của bất cứ một sự vật, hiện
tượng, quá trình nào trong tự nhiên, xã hội và tư duy.
Mâu thuẫn biện chứng là một khái niệm quan trọng trong lý luận Mác -
xít, đóng vai trò then chốt trong quá trình phát triển xã hội, là khái niệm dùng
để chỉ sự tác động, liên hệ vừa thống nhất, vừa đấu tranh; vừa đòi hỏi, vừa
loại trừ, vừa chuyển hóa lẫn nhau giữa các mặt đối lập.
VD: Mâu thuẫn giữa điện tích âm và dương, giữa lực hút và lực đẩy
trong thế giới vật lý, hay giữa giai cấp bóc lột và bị bóc lột trong đời sống kinh tế xã hội,…
Từ quan điểm Mác-xít, mâu thuẫn biện chứng không phải là điều đáng
tránh, mà là một yếu tố tất yếu trong quá trình phát triển. Bằng cách đấu tranh
và vượt qua mâu thuẫn biện chứng, xã hội có thể tiến bộ và đạt đến một giai đoạn mới. ➢ Tính chất:
❖ Tính khách quan: Mâu thuẫn tồn tại không phụ thuộc vào ý thức cá
nhân mà là do sự tương đối và xung đột của các yếu tố trong hiện thực.
❖ Tính phổ biến: Mâu thuẫn tồn tại ở mọi lĩnh vực và mọi quan hệ trong
tự nhiên, xã hội, tư duy và văn hóa. Mâu thuẫn này mất đi sẽ có mâu thuẫn khác thay thế.
❖ Tính phong phú, đa dạng: Mâu thuẫn biểu hiện dưới nhiều hình thức và
mức độ khác nhau, từ mâu thuẫn tương đối nhẹ đến mâu thuẫn sâu sắc, gây ra
sự xung đột mạnh mẽ. Trong một sự vật, hiện tượng có thể tồn tại nhiều mâu
thuẫn khác nhau và có vị trí, vai trò khác nhau đối với sự vận động, phát triển của sự vật đó 3.2.
Phân loại mâu thuẫn
❖ Căn cứ vào sự tồn tại và phát triển của toàn bộ sự vật, hiện tượng, có
mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản.
- Mâu thuẫn cơ bản tác động trong suốt quá trình tồn tại của sự vật,
hiện tượng, quy định bản chất, sự phát triển của chúng từ khi hình thành đến lúc tiêu vong.
- Mâu thuẫn không cơ bản đặc trưng cho một phương tiện nào đó, chỉ
quy định sự vận động, phát triển của một hay một số mặt của sự vật, hiện
tượng và chịu sự chi phối của mâu thuẫn cơ bản.
❖ Căn cứ vào vai trò của mâu thuẫn, có thể phân chia thành mâu thuẫn
chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu.
- Mâu thuẫn chủ yếu là mâu thuẫn nổi lên hàng đầu ở một giai đoạn phát
triển nhất định của sự vật, nó chi phối các mâu thuẫn khác trong giai đoạn đó.
Giải quyết được mâu thuẫn chủ yếu trong từng giai đoạn là điều kiện cho sự
vật chuyển sang giai đoạn phát triển mới.
- Mâu thuẫn thứ yếu là những mâu thuẫn ra đời và tồn tại trong một giai
đoạn phát triển nào đó của sự vật, nhưng nó không đóng vai trò chi phối mà bị 6
mâu thuẫn chủ yếu chi phối. Giải quyết mâu thuẫn thứ yếu là góp phần vào
việc từng bước giải quyết mâu thuẫn chủ yếu.
❖ Căn cứ vào quan hệ giữa các mặt đối lập có mâu thuẫn bên trong và
mâu thuẫn bên ngoài.
- Mâu thuẫn bên trong là sự tác động qua lại giữa các mặt, các khuynh
hướng đối lập của cùng một sự vật.
- Mâu thuẫn bên ngoài đối với một sự vật nhất định là mâu thuẫn diễn ra
trong mối quan hệ giữa sự vật đó với các sự vật khác
❖ Căn cứ vào tính chất của lợi ích cơ bản quan hệ giữa các giai cấp xã hội
có mâu thuẫn đối kháng và mâu thuẫn không đối kháng.
- Mâu thuẫn đối kháng là mâu thuẫn giữa những giai cấp, những tập đoàn
người có lợi ích cơ bản đối lập nhau.
- Mâu thuẫn không đối kháng là mâu thuẫn giữa những lực lượng xã hội
có lợi ích cơ bản thống nhất với nhau, chỉ đối lập về những lợi ích không cơ
bản, cục bộ, tạm thời. 3.3.
Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập ➢ Vị trí:
Mặt đối lập là khái niệm dùng để chỉ các bộ phận, các thuộc tính... có
khuynh hướng biến đổi trái ngược nhau, nhưng cùng tồn tại khách quan trong
mỗi sự vật, hiện tượng của tự nhiên, xã hội và tư duy.
Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập thể hiện bản chất,
là hạt nhân của phép biện chứng duy vật, bởi nó đề cập tới vấn đề cơ bản và
quan trọng nhất của phép biện chứng duy vật - vấn đề nguyên nhân, động lực
của sự vận động, phát triển.
➢ Nội dung quy luật:
Sự thống nhất giữa các mặt đối lập là khái niệm dùng để chỉ sự liên hệ
giữa chúng, sự ràng buộc, nương tựa vào nhau, đòi hỏi có nhau của các mặt
đối lập, sự tồn tại của mặt này là điều kiện, tiền đề cho mặt kia và ngược lại.
Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là sự tác động qua lại lẫn nhau theo
xu hướng bài trừ và phủ định nhau của các mặt đối lập. Biểu hiện ở sự ảnh
hưởng lẫn nhau hoặc dùng bạo lực để thủ tiêu lẫn nhau. Mâu thuẫn và đấu
tranh giữa các mặt đối lập tạo ra sự chuyển đổi và phát triển.
Mọi đối tượng đều bao gồm những mặt, những khuynh hướng, lực
lượng... đối lập nhau tạo thành những mâu thuẫn trong chính nó; sự thống
nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập là nguyên nhân, động lực bên trong của
sự vận động và phát triển,làm cho cái cũ mất đi và cái mới ra đời.
VD: + Trong kháng chiến chống Pháp, mâu thuẫn giữa nhân dân và
thực dân pháp được đẩy lên đến đỉnh điểm, tạo động lực cho dân ta đấu tranh
và kết quả là khai sinh ra nhà nước Việt Nam dân chủ.
+ Sự đấu tranh giữa giai cấp thống trị và giai cấp bị trị đã tạo nên
một hình thái xã hội mới. Sự hình thành của xã hội mới lại làm phát sinh
những mâu thuẫn mới trong xã hội đó. 3.4.
Ý nghĩa phương pháp luận
Thứ nhất, mâu thuẫn là nguồn gốc và động lực của sự
vận động và phát triển, do đó chúng ta cần công nhận tính
khách quan của mâu thuẫn trong sự vật và hiện tượng. Giải
quyết mâu thuẫn phải tuân theo quy luật, điều kiện khách
quan. Muốn phát hiện mâu thuẫn cần tìm ra thể thống nhất
của các mặt đối lập trong sự vật, hiện tượng, từ đó tìm ra
phương hướng, giải pháp đúng đắn cho hoạt động nhận thức và thực tiễn.
Thứ hai, vì mâu thuẫn có tính đa dạng và phong phú, khi
phân tích mâu thuẫn, chúng ta cần xem xét quá trình phát
sinh và phát triển của từng loại mâu thuẫn. Chúng ta cần xem
xét vai trò, vị trí và mối quan hệ giữa các mâu thuẫn cũng như
điều kiện chuyển hóa giữa chúng. Đồng thời, chúng ta cần có
khả năng phân tích cụ thể một mâu thuẫn và đề ra phương
pháp để giải quyết mâu thuẫn đó.
Thứ ba, trong việc giải quyết mâu thuẫn, phải nắm vững
nguyên tắc của việc đấu tranh giữa các mặt đối lập. Điều này
đồng nghĩa với việc không điều hòa mâu thuẫn, cũng không
nên vội vàng hoặc bảo thủ. Giải quyết mâu thuẫn còn phụ
thuộc vào sự đủ điều kiện và chín muồi, tức là khi điều kiện đã
đủ để giải quyết mâu thuẫn theo hướng tiến bộ và phát triển. 8 II.
Sự vận dụng trong quá trình rèn luyện của bản thân sinh viên.
1. Giới thiệu bản thân
Tôi tên là Vũ Mạnh Hiệp, 19 tuổi, hiện đang là một sinh viên năm nhất
đang theo học chuyên nghành Thống kê Kinh tế tại trường Đại học Kinh tế Quốc dân.
Về thế mạnh, tôi có khả năng suy nghĩ logic và phân tích các vấn đề
một cách cẩn thận. Điều này giúp tôi tiếp cận vấn đề từ nhiều góc độ và đưa
ra các giải pháp sáng tạo. Bên cạnh đó, khả năng giao tiếp tốt giúp tôi truyền
đạt ý kiến một cách rõ ràng và thuyết phục, và tôi luôn cố gắng lắng nghe và
hiểu ý kiến của người khác.
Về sở thích, tôi đam mê Toán học, đặc biệt là những con số; và các hoạt
động ngoài trời như đi bộ, chạy bộ, hay tham gia các phong trào xã hội, điều
này giúp tôi giữ sức khỏe tốt và có thời gian để thư giãn và tận hưởng thiên nhiên.
Về kế hoạch bản thân, đầu tiên kế hoạch ngắn hạn của tôi là hoàn thành
khóa học đại học với thành tích tốt và đạt được kiến thức chuyên môn cần
thiết cho sự nghiệp tương lai; sau đó trang bị cho mình những kiến thức, kỹ
năng trong lĩnh vực công nghệ, bao gồm lập trình, phân tích dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.
Đó là một số thông tin về tôi và sự phát triển như một sinh viên đại học
năm nhất. Tôi luôn sẵn lòng học hỏi và phát triển trong suốt thời gian học tập của mình.
2. Định hướng sử dụng mâu thuẫn biện chứng để
hiểu và giải quyết mâu thuẫn trong quá trình rèn luyện cá nhân.
Trong quá trình rèn luyện cá nhân, tôi đã nhận thức rằng mâu thuẫn là
một phần không thể thiếu. Chúng có thể xuất hiện trong nhiều khía cạnh, bao
gồm mâu thuẫn giữa các mục tiêu cá nhân, khả năng và hiệu quả học tập, sự
cân bằng giữa công việc và cuộc sống, và nhiều yếu tố khác.
Để hiểu và giải quyết mâu thuẫn này, tôi đã định hướng sử dụng lý
thuyết mâu thuẫn biện chứng. Lý thuyết này giúp tôi nhìn nhận mâu thuẫn
không chỉ là sự đối lập hoặc xung đột, mà còn là sự phát triển và tiến bộ. Nó
khám phá quá trình mâu thuẫn chuyển đổi từ trạng thái này sang trạng thái
khác, và từ đó, tìm ra giải pháp xây dựng và phát triển bản thân.
Bằng cách hiểu và phân tích các mâu thuẫn này, có thể đặt ra các mục
tiêu cụ thể và xác định các bước hành động để vượt qua chúng. Lý thuyết mâu
thuẫn biện chứng cung cấp khung nhìn toàn diện và đa chiều, giúp tôi nhận ra
sự liên kết và tương tác giữa các yếu tố trong quá trình rèn luyện cá nhân.
Ngoài ra, mâu thuẫn biện chứng cũng giúp nhìn nhận các khía cạnh tích
cực và tiêu cực của mâu thuẫn. Tôi có thể nhận thức và khai thác những ưu
điểm của các yếu tố đối lập và tận dụng chúng để đạt được mục tiêu của
mình. Đồng thời, cố gắng giảm thiểu nhược điểm và khuyết điểm bằng cách
tìm kiếm các giải pháp sáng tạo và linh hoạt.
3. Thực trạng vận dụng lý luận Mác-Xít về mâu thuẫn
biện chứng của bản thân.
Qua quá trình đọc sách và học tập trên lớp, tôi hiểu rõ hơn về mâu
thuẫn biện chứng và vai trò của nó trong sự phát triển xã hội. Tôi nhận thấy
rằng mâu thuẫn biện chứng không chỉ tồn tại trong lĩnh vực triết học mà còn
hiện diện trong nhiều khía cạnh của cuộc sống, từ kinh tế đến chính trị và văn hóa.
Áp dụng lý luận Mác-Xít đòi hỏi sự nhạy bén và linh hoạt trong việc
nhận diện và phân tích mâu thuẫn trong các tình huống cụ thể. Tôi bắt đầu áp
dụng lý luận này vào vấn đề trong học tập và cuộc sống. Tuy rằng việc áp
dụng lý luận Mác-Xít không phải lúc nào cũng dễ dàng. Tôi gặp phải những
thách thức trong việc hiểu và áp dụng lý luận này vào thực tế. 3.1.
Những mâu thuẫn gặp phải trong quá trình
vận dụng của bản thân.
Trong quá trình vận dụng của bản thân, có thể gặp phải nhiều mâu
thuẫn khác nhau. Dưới đây là một số mâu thuẫn mà bản thân tôi gặp phải
trong quá trình vận dụng:
- Mâu thuẫn giữa lý thuyết và thực tế: Trong lý thuyết, mâu thuẫn
biện chứng có một khung nhìn rõ ràng và có logic. Tuy nhiên, khi áp dụng
vào thực tế, có thể xuất hiện những tình huống phức tạp và không đồng
nhất. Điều này tạo ra mâu thuẫn trong việc áp dụng lý thuyết vào thực tế và
tìm ra giải pháp thích hợp.
VD: Khi tôi học lý thuyết về Triết học và ứng dụng nó vào trong cách
nghĩ, cách làm. Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tế, tôi có thể gặp phải sự
xuất hiện bất ngờ của công việc khẩn cấp hoặc những tình huống ngoài dự đoán. 10
- Mâu thuẫn giữa mục tiêu cá nhân và môi trường xung quanh:
Có thể xảy ra mâu thuẫn giữa những mục tiêu cá nhân mà tôi đặt ra và
những yếu tố bên ngoài như áp lực xã hội, sự kỳ vọng từ gia đình và bạn
bè. Điều này có thể gây ra mâu thuẫn giữa quyết tâm của bản thân và yếu
tố ngoại vi, đòi hỏi tôi phải tìm cách cân nhắc và điều chỉnh để tìm ra sự cân bằng phù hợp.
VD: Trong khi tôi muốn thi vào ngành Thống kê của trường Kinh tế
Quốc dân thì ba mẹ tôi lại không thích điều đó và kiên quyết muốn tôi học
về Công nghệ thông tin. Và điều này khiến cho bản thân tôi vô cùng áp lực
và phải cân nhắc rất nhiều lần trước khi đưa ra quyết định.
- Mâu thuẫn giữa thời gian và nguồn lực: Trong quá trình rèn luyện,
tôi thường gặp phải mâu thuẫn giữa việc quản lý thời gian và sử dụng
nguồn lực một cách hiệu quả. Có thể xảy ra tình huống khi tôi có quá nhiều
nhiệm vụ hoặc mục tiêu và cảm thấy thiếu thời gian hoặc nguồn lực để đáp ứng đủ.
VD: Khi tôi muốn tham gia vào nhiều hoạt động ngoại khóa, gia đình
và công việc part-time, nhưng tôi chỉ có một số giờ học tập và một số
nguồn lực hạn chế. Điều này tạo ra mâu thuẫn giữa mong muốn tham gia
đa dạng và việc quản lý thời gian và nguồn lực để đáp ứng đủ yêu cầu của các hoạt động.
- Mâu thuẫn giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng: Trong quá
trình rèn luyện cá nhân, tôi thường gặp phải mâu thuẫn giữa việc theo đuổi
lợi ích cá nhân và đóng góp cho cộng đồng. Có thể xuất hiện tình huống
khi tôi phải đối mặt với quyết định khó khăn giữa việc tự thực hiện hoặc
đóng góp cho lợi ích chung. Điều này đòi hỏi tôi phải cân nhắc và tìm ra
cách để kết hợp cả hai mục tiêu một cách tốt nhất.
VD: Khi tôi muốn dành thời gian và năng lượng để phát triển bản thân
và đạt được mục tiêu cá nhân, nhưng cũng có ý muốn tham gia vào các
hoạt động tình nguyện và đóng góp cho cộng đồng. Điều này tạo ra mâu
thuẫn giữa việc tự thực hiện và cống hiến cho lợi ích chung. 3.2.
Những ưu điểm và yếu điểm của bản thân
trong quá trình vận dụng. ❖ Ưu điểm:
Mặc dù đã trải qua và gặp khó khăn rất nhiều trong quá trình vận dụng
lý luận Mác-xít về mâu thuẫn biện chứng, song bản thân tôi đã rất cố gắng
và có thể nhận thấy những ưu điểm của bản thân như sau:
+ Nắm vững các nguyên tắc và lý thuyết cơ bản của Lý luận Mác -
Xít về mâu thuẫn biện chứng. Hiểu được quan hệ mâu thuẫn giữa các yếu
tố trong xã hội và khả năng thấy được mâu thuẫn tiềm ẩn trong các hiện tượng xã hội.
+ Có khả năng nhìn thấu mâu thuẫn và xung đột trong quá trình học
tập. Ví dụ, trong quá trình thảo luận nhóm về một vấn đề phức tạp, tôi có
thể nhận ra được mâu thuẫn giữa các quan điểm trái ngược và xung đột
giữa các thành viên trong nhóm. Thay vì chỉ tập trung vào sự xung đột, việc
áp dụng lý thuyết Mác - Xít để nhìn thấy rằng mâu thuẫn là một phần tự
nhiên của quá trình học tập và có thể tạo động lực để tìm kiếm giải pháp mới và tiến bộ.
+ Trong quá trình vận dụng, tôi cũng nhận ra được rõ những ưu
khuyết điểm của bản thân, và đưa ra các phương pháp học tập tiến bộ tốt
hơn. Ví dụ, khi nhận điểm thấp trong một bài kiểm tra, tôi có thể áp dụng lý
thuyết Mác - Xít để tự phân tích và nhận ra những khuyết điểm của bản
thân, ví dụ như việc thiếu sự cân nhắc hay nhanh ẩu. Rồi đặt mục tiêu cải
thiện những điểm yếu này thông qua việc rèn luyện và học tập tích cực.
+ Có cái nhìn sâu sắc về quá trình phát triển và cách thức vượt qua
khó khăn, ý thức phấn đấu cao hơn, không từ bỏ dễ dàng trước khó khăn
mà luôn tìm cách giải quyết và vượt qua mâu thuẫn để đạt được mục tiêu
học tập và phát triển cá nhân. ❖ Yếu điểm:
+ Chưa thể hiện rõ sự kết nối giữa lý luận Mác - Xít và các vấn đề xã
hội cụ thể, không phân tích được những mâu thuẫn tồn tại trong hiện thực
xã hội mà lý luận Mác - Xít có thể giải thích.
+ Chưa tổ chức công việc hiệu quả để áp dụng lý luận Mác - Xít vào
việc nghiên cứu hoặc thảo luận.
+ Thực tế chưa thể diễn giải thuyết trình một cách logic để truyền đạt
ý kiến một cách mạch lạc và thuyết phục mọi người mặc dù trong ý thức
nghĩ rằng bản thân sẽ làm được.
+ Vẫn để cảm xúc lấn át lý trí. Ví dụ như khi xảy ra mâu thuẫn trong
nội tâm về việc quyết định đi học hay ở nhà chơi game thì mặc dù biết rõ
việc đi học mang lại lợi ích cho sự phát triển của bản thân, tuy nhiên vẫn
còn trường hợp quyết định không đi học để thỏa mãn cảm xúc của bản thân. 12 3.3.
Nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn
đến yếu điểm (thất bại) trong quá trình vận dụng.
Trong quá trình vận dụng mâu thuẫn biện chứng để hiểu và giải
quyết mâu thuẫn trong quá trình rèn luyện cá nhân, có một số nguyên nhân
chủ quan và khách quan có thể dẫn đến thất bại.
❖ Nguyên nhân chủ quan:
1 – Hiểu kiến thức và lý thuyết không đầy đủ: Sự thiếu kiến thức và
sự hiểu biết không đầy đủ về mâu thuẫn biện chứng làm giảm khả năng vận
dụng một cách hiệu quả.
2 - Thiếu kỹ năng phân tích và suy luận: Kỹ năng phân tích và suy
luận là yếu tố quan trọng để áp dụng mâu thuẫn biện chứng. Không có khả
năng phân tích sự mâu thuẫn một cách tỉ mỉ và suy luận logic, quá trình vận
dụng có thể trở nên mơ hồ và không mang lại kết quả tốt.
3 - Thiếu ý thức và sự quan tâm: Sự thiếu ý thức và sự quan tâm
không đủ đối với quá trình vận dụng cũng có thể gây ra nhược điểm.
Không có tinh thần nghiêm túc và không quan tâm đến quá trình rèn luyện
bản thân, việc vận dụng mâu thuẫn biện chứng có thể trở nên lơ đễnh và không hiệu quả.
❖ Nguyên nhân khách quan:
1 - Môi trường học tập không thuận lợi: Một môi trường học tập
không đầy đủ nguồn tài liệu, không có cơ hội thực hành thực tế có thể ảnh
hưởng tích cực đến quá trình vận dụng.
2 - Áp lực thời gian và công việc: Bên cạnh việc học trên trường lớp
hoc ra thì tôi cũng có tham gia các câu lạc bộ hoạt động ngoại khóa của
trường và đi làm thêm để kiếm thêm thu nhập cho bản thân. Điều này có
thể làm giảm khả năng tập trung và ảnh hưởng đến quá trình vận dụng mâu
thuẫn biện chứng. Sự thiếu thời gian và sự căng thẳng có thể dẫn đến việc
không thể tập trung đúng mức và không đạt được kết quả tốt.
3 - Thiếu sự hỗ trợ và tương tác xã hội: Sự thiếu sự hỗ trợ và tương
tác xã hội từ giảng viên và bạn bè có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình
vận dụng mâu thuẫn biện chứng. Nếu không có sự hỗ trợ và chia sẻ ý kiến
từ những người xung quanh, bản thân tôi sẽ gặp khó khăn trong việc giải
quyết mâu thuẫn và không đạt được kết quả mong muốn.
4. Một số giải pháp phát huy ưu điểm và hạn chế tối
đa khuyết điểm của bản thân trong quá trình vận dụng. 4.1.
Tăng cường hiểu biết và nghiên cứu sâu
Việc nghiên cứu sâu sẽ giúp nắm vững cơ bản và hiểu rõ các khía cạnh
quan trọng của lý luận Mác - Xít. Nên tìm hiểu về nguồn gốc, lịch sử, và phát
triển của lý thuyết này, từ những tác phẩm cơ bản của Karl Marx đến những
công trình tiếp theo của các nhà triết học và nhà kinh tế học khác. Điều này
giúp xây dựng nền tảng vững chắc và hiểu rõ nguyên tắc cơ bản của lý luận Mác - Xít.
Bên cạnh đó, đọc và tìm hiểu về các nghiên cứu, bài viết, và tài liệu liên
quan đến áp dụng lý luận này trong các lĩnh vực như kinh tế, xã hội, chính trị,
và văn hóa. Bằng cách tìm hiểu về những ứng dụng cụ thể, sẽ có cái nhìn rõ
ràng hơn về cách lý luận Mác - Xít có thể áp dụng vào thực tế và giải quyết các mâu thuẫn xã hội.
Cách tốt nhất để tăng cường hiểu biết và nghiên cứu sâu về lý luận Mác -
Xít là tham gia vào nhóm nghiên cứu, hội thảo, hoặc các buổi thảo luận có
liên quan. Tham gia vào cộng đồng học tập và trao đổi ý kiến với những
người khác cũng quan tâm đến lý luận này sẽ giúp tiếp thu kiến thức mới và
mở rộng quan điểm của mình. 4.2.
Phân tích mâu thuẫn và kết nối với thực tế
Khi áp dụng lý luận Mác - Xít vào các vấn đề xã hội cụ thể, cần phân tích
mâu thuẫn một cách sâu sắc. Điều này đòi hỏi phải đặt câu hỏi về mâu thuẫn
tồn tại trong thực tế, như sự mâu thuẫn giữa giai cấp, sự mâu thuẫn giữa chủ
nghĩa tư bản và công nhân, hoặc sự mâu thuẫn giữa lợi ích cá nhân và lợi ích
cộng đồng. Sau đó, áp dụng lý luận Mác - Xít để hiểu rõ hơn về tác động của
các mâu thuẫn đó trong thực tế. Điều này có thể liên quan đến việc phân tích
cơ sở vật chất, quan hệ sản xuất, vai trò của giai cấp, hoặc tác động của các
lực lượng xã hội đối nghịch.
Việc phân tích mâu thuẫn và kết nối chúng với thực tế sẽ giúp áp dụng lý
luận Mác - Xít một cách cụ thể và thực tế hơn. Bằng cách hiểu rõ hơn về các
mâu thuẫn tồn tại và tác động của chúng, có thể đề xuất những giải pháp và
hướng đi phù hợp để giải quyết các vấn đề xã hội trong thực tế. 4.3.
Sáng tạo và linh hoạt trong suy nghĩ
Khi áp dụng lý luận Mác - Xít, cố gắng đưa ra các ví dụ cụ thể từ thực tế
xã hội. Thay vì chỉ dừng ở mức lý thuyết, có thể áp dụng lý luận Mác - Xít 14
vào các tình huống thực tế như vấn đề học tập làm sao cho hiệu quả, tình
trạng mất cân đối giữa thời gian cho việc học và thời gian chơi, đối với cuộc
sống hàng ngày. Điều này giúp hiểu rõ hơn về cách áp dụng lý luận vào thực
tế và khám phá ra những khía cạnh mới và phức tạp.
Hơn nữa, phát triển ý tưởng mới và đổi mới trong suy nghĩ. Không ngại
thử nghiệm các phương pháp và góc nhìn mới trong việc áp dụng lý luận Mác
- Xít. Bằng cách tìm cách khám phá và đề xuất những ý tưởng sáng tạo, có thể
mở rộng phạm vi và ứng dụng của lý luận Mác - Xít trong các lĩnh vực khác
nhau. Sự sáng tạo và linh hoạt trong suy nghĩ giúp không bị hạn chế bởi
những khái niệm cũ mà tìm ra những cách tiếp cận mới và tiên phong trong
áp dụng lý luận Mác - Xít. 4.4.
Tổ chức và quản lý thời gian hiệu quả
Đầu tiên, đặt mục tiêu rõ ràng cho việc học tập và áp dụng. Xác định
những kỹ năng và kiến thức cần thiết để hiểu và áp dụng lý luận này. Thiết lập
những mục tiêu ngắn hạn và dài hạn để đảm bảo rằng đang tiến đến mục tiêu cuối cùng của mình.
Tiếp theo, tạo kế hoạch thời gian để sắp xếp công việc và hoạt động học
tập của một cách hợp lý. Tạo ra một lịch trình linh hoạt và điều chỉnh khi cần
thiết để đảm bảo rằng có đủ thời gian cho nghiên cứu, thảo luận và thực hành lý luận.
sử dụng các công cụ và phương pháp quản lý thời gian để làm việc hiệu
quả. Phân chia công việc theo ưu tiên, hoặc sử dụng ứng dụng quản lý thời
gian để giúp tổ chức và theo dõi tiến trình công việc.
Ngoài ra, đảm bảo rằng dành thời gian đủ để nghỉ ngơi. Việc quản lý thời
gian không chỉ liên quan đến việc làm việc mà còn đảm bảo sự cân bằng giữa
công việc và cuộc sống cá nhân. 4.5.
Rèn luyện tính kỷ luật
Những kỷ luật cá nhân và quy tắc tự đặt ra để đảm bảo việc học tập và áp
dụng lý luận được thực hiện một cách có kế hoạch và hiệu quả. Thiết lập một
lịch học cụ thể, đặt mục tiêu hằng ngày và tuân thủ theo các quy tắc tự đặt ra
để đảm bảo việc học tập và làm việc diễn ra đúng tiến độ.
Ngoài ra, cần rèn luyện tính kỷ luật trong việc duy trì tư duy phản biện và
sự cân nhắc để luôn giữ cho tư duy của mình sắc bén và không bị chi phối bởi
quan điểm cá nhân hay môi trường xung quanh. KẾT LUẬN
Mâu thuẫn biện chứng đóng một vai trò to lớn trong hoạt động nhận
thức cũng như thực tiễn. Điều quan trọng là cần coi trọng mâu thuẫn, tìm hiểu
phân tích đầy đủ các mặt đối lập để nắm rõ được bản chất nguồn gốc và đặc
điểm của mâu thuẫn đồng thời phân biệt được các hình thức mâu thuẫn xác
định cụ thể và chính xác phương pháp giải quyết mâu thuẫn. Hơn nữa, ta cần
nắm vững nguyên lý để giải quyết mâu thuẫn, đó là sự đấu tranh giữa các mặt
đối lập diễn ra theo quy luật phá bỏ cái cũ để hình thành cái mới tiến bộ hơn.
Trong quá trình rèn luyện của sinh viên, lý luận Mác - Xít về mâu thuẫn
biện chứng chứng tỏ một tầm quan trọng không thể phủ nhận. Việc áp dụng lý
luận này giúp sinh viên hiểu rõ hơn về mâu thuẫn và khám phá sự phức tạp
của xã hội. Từ đó, sinh viên có khả năng phân tích và đánh giá sâu sắc các
mâu thuẫn tồn tại trong học tập, cuộc sống và công việc. Lý luận Mác - Xít
giúp sinh viên phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề, từ
việc nhìn nhận mâu thuẫn như là một sự tất yếu và không thể tránh được. Sinh
viên trở nên linh hoạt và sáng tạo hơn trong việc tìm kiếm giải pháp và đối
mặt với thách thức. Đồng thời, lý luận này cũng khuyến khích sinh viên tham
gia vào quá trình đấu tranh và định hình mục tiêu cá nhân. Nhờ áp dụng lý
luận Mác - Xít về mâu thuẫn biện chứng, sinh viên có thể xây dựng tương lai
thành công và trở thành những người đóng góp tích cực cho xã hội.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Triết học Mác – Lênin (Dùngcho hệ đại học không
chuyên lý luận chính trị) – Bộ Giáo dục và Đào tạo
2. Giáo trình Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mác –
Lênin (Dành cho sinh viên đại học, cao đẳng khối không
chuyên ngành Mác – Lênin, tư tưởngHồ Chí Minh) – TS.Phạm
Văn Sinh, GS.TS.Phạm Quang Phan
3. Trang web Wikipedia Tiếng Việt – Mâu thuẫn biện chứng, Lý
luận Mác – Xít về mâu thuẫn biện chứng 16