Tiểu luận môn Tâm lý học đại cương - Trường Đại học lao động -  xã hội

Tâm lý học đại cương
Đề bài: Anh/chị hãy phân tích các phẩm chất và giai đoạn của hành động
ý chí; liên hệ với thực tiễn hoạt động của bản thân.
Họ và tên: Chu Văn Thành
Lớp: Tâm lý học đại cương (thứ 4 tiết 6-8)
Ngành đào tạo: Văn học
Mã học phần: HK211-PSY1051 1-21 Hà Nội/2022 MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................ 2
I. HỆ KHÁI NIỆM ..................................................................................... 3
1.1. KHÁI NIỆM Ý CHÍ ...................................................................................................... 3
1.2. KHÁI NIỆM VỀ HÀNH ĐỘNG Ý CHÍ....................................................................... 3 II.
CÁC PHẨM CHẤT CỦA HÀNH ĐỘNG Ý CHÍ ............................... 4
2.1. TÍNH MỤC ĐÍCH ......................................................................................................... 4
2.2. TÍNH ĐỘC LẬP ............................................................................................................ 5
2.3. TÍNH QUYẾT ĐOÁN.................................................................................................... 5
2.4. TÍNH KIÊN TRÌ ............................................................................................................ 6
2.5. TÍNH TỰ CHỦ .............................................................................................................. 6
III. GIAI ĐOẠN CỦA HÀNH ĐỘNG Ý CHÍ ........................................... 6
3.1. GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ .............................................................................................. 6
3.2. GIAI ĐOẠN THỰC HIỆN ........................................................................................... 7
3.3. GIAI ĐỌAN ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CỦA HÀNH ĐỘNG ......................................... 7
IV. LIÊN HỆ BẢN THÂN.......................................................................... 8
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 10 1 Lời mở đầu
Trong cuộc sống, chúng ta phải đối mặt với nhiều điều khó khăn, thử thách
hay những nghịch cảnh mà chúng ta không mong muốn để có thể đạt được mục tiêu
của mình. Sự nỗ lực, quyết tâm, sự không ngại khó, ngại khổ hay những mong muốn,
động lực là những yếu tố cơ bản giúp chúng ta vượt qua những điều ấy trong xã hội.
Tất cả những điều ấy có thể gọi là ý chí – điểm tựa vững chắc mỗi khi cảm thấy chán
nản, mệt mỏi. Tuy nhiên ý chí là gì, ảnh hưởng ra sao đến cuộc sống thì không phải ai
cũng biết. Bài tiểu luận này sẽ làm rõ các phẩm chất và giai đoạn của ý chí.
 Mục tiêu nghiên cứu: Làm rõ các phẩm chất và giai đoạn của ý chí
 Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Giải thích các khái niệm về phẩm chất và giai đoạn của ý chí.
- Phân tích vai trò của phẩm chất và giai đoạn của ý chí.
- Chỉ ra ứng dụng của phẩm chất và giai đoạn của ý chí trong cuộc sống thực tiễn. 2 I. Hệ khái niệm. I.1.
Khái niệm ý chí.
Theo cuốn The Beauty of Self-Control (Vẻ đẹp của sự tự chủ) của tác giả
James Russell Miller, “Kiểm soát bản thân (Self-control) là sự tự chủ (self-mastery).
Nó là vương quyền của mọi cuộc đời. Ở trung tâm con người bạn, khiến bạn thoải mái.
Chiếc ghế của bạn phải là ngai vàng. Nếu không kiểm soát được bản thân, nếu có bất
kỳ sức mạnh nào trong bản tính con người bạn ngang bướng, không thừa nhận sự
thống trị của bạn thì bạn không phải là ông vua mà đáng lẽ bạn phải trở thành. Một
phần trong vương quốc của bạn đang nổi dậy. Sức mạnh cuộc đời bạn đang bị phân
tách. Một người mạnh mẽ là người mà cả con người anh ta phụ thuộc vào anh ta”. Bản
chất và tầm quan trọng của ý chí đã được nắm bắt trong các tác phẩm văn học, phản
ánh qua đời sống hiện thực và được thể hiện qua lăng kính chủ quan của con người.
Trên thế giới cũng có rất nhiều quan điểm và khái niệm khác nhau về ý
Theo từ điển tiếng Việt, ý chí là ý thức, tình cảm tự giác, mạnh mẽ, quyết tâm
dồn sức lực, trí tuệ đạt cho bằng được mục đích.
Ý chí là mặt năng động của ý thức, thể hiện ở năng lực thực hiện những hành
động có mục đích đòi hỏi phải có sự nỗ lực khắc phục khó khăn.
Thông qua những khái niệm trên, có thể rút ra khái niệm chung như sau: Ý chí
là khả năng giúp con người hoàn thành những hành vi đã định nhằm đạt được mục
đích đề ra, đó chính là khả năng điều hòa và điều khiển có ý thức hành vi của bản thân
mình. Cùng như ý chí chính là sự tập trung cao độ của tinh thần cho phép con người
ức chế những yếu tố không liên quan hay không ảnh hưởng trực tiếp đến việc giải
quyết vấn đề nhằm đạt được một mục đích nào đó. Ý chí như vậy chính là mặt năng
động của ý thức, biểu hiện ở năng lực thực hiện những hành động có mục đích, đòi hỏi
phải có sự nỗ lực khắc phục khó khăn bên ngoài và bên trong. I.2.
Khái niệm về hành động ý chí. 3
Hành động ý chí là hành động có ý thức, có chủ ý, đòi hỏi nỗ lực khắc phục
khó khăn, thực hiện đến cùng mục đích đã đề ra. Hành động ý chí có các đặc điểm như
sau: quyết định hành động bằng cường độ vật lý mà thông qua cơ chế động cơ hoá
hành động, trong đó chủ thể nhận thực ý nghĩa của kích thích để từ đó quyết định có hành động hay không.
Hành động ý chí được xác định dựa trên sự mong đợi của con người, những
điều kiện thực hiện cũng như những tác động khác. Khi con người ý thức được mục
đích và điều kiện thực hiện thì hành động ý chí mới trở nên mạnh mẽ vì nó sẽ thôi thúc
con người đạt được mục đích. Nếu mất đi đặc điểm này thì hành động ý chí sẽ không
thể tồn tại và không thể gọi đó là hành động ý chí. Trong hành động ý chí, con người
luôn có quá trình lựa chọn phương tiện và biện pháp hành động sao cho thực hiện
được mục đích và đạt được một kết quả như mong muốn. II.
Các phẩm chất của hành động ý chí
II.1. Tính mục đích.
Tính mục đích là phẩm chất của con người biết đề ra cho mình những mục
đích trước mắt, lâu dài, biết nắm bắt các hành vi của mình sao cho phù hợp với các yêu
cầu của những mục đích ấy. Đây là một trong những phẩm chất hết sức quan trọng nếu
con người muốn trở nên thành công, thành đạt trong xã hội bởi chỉ có những người
sống có mục đích mới có thể phát huy đầy đủ sức mạnh của mình quà quan trọng hơn
cả, là việc điều khiển động lực, sức mạnh ấy vào những mục tiêu đã lựa chọn. Ta có
thể thấy rõ qua các tấm gương chính là những nhà kinh doanh, đã trở thành những tỷ
phú nổi tiếng thế giới như Bill Johnson, chủ tịch Progress Energy Inc đã từng nói
rằng:”Nếu bạn đam mê điều gì hãy cố gắng theo đuổi đến cùng bởi nghề nghiệp sẽ là
thứ theo bạn suốt đời và sẽ không còn gì tốt hơn nếu như bạn được làm những gì bạn 4
thực sự thích.”. Nếu con người sống không có mục đích thì cuộc sống này trở nên rất
vô nghĩa, giống như đi vào con đường cụt mà không thấy lối ra.
II.2. Tính độc lập
Tính độc lập là phẩm chất của những ngừoi biết tự mình quyết định và tự mình
thực hiện lấy công việc của bản thân mình mà không trông chờ, ý lại vào người khác.
Trên con đường ấy, tính độc lập bao gồm của sự tiếp nhận ý kiến đúng sai, hợp lý,
chưa hợp lý của người khác mà không đồng nhất với tính bảo thủ hay sự bướng bỉnh.
Có rất nhiều người đã khởi nghiệp, trưởng thành và thành công từ hai bàn tay trắng.
Thậm chí khi nhắc đến tính tự lập cao, hẳn ta cũng từng nghe câu chuyện về Bill
Gates, chủ tịch tập đoàn phần mềm và máy tính Microsoft, vị tỷ phú giàu nhất thế giới,
ông xuất thân từ một gia đình giàu có, có bố là luật sư nổi tiếng, mẹ là giáo sư của một
trường trung học. Tuy có bối cảnh gia đình tốt như vậy, có nhiều điều kiện về lợi thế
gia đình nhưng ông đã chợn khởi nghiệp từ việc tích luỹ trải nghiệm từ một chân phcuj
vụ ở Cappital, sau đó lựa chọn một con đường độc lập thích hợp với sở thích của bản
thân. Và chính bản thân của chúng ta là người quyết định tương lai của mình chứ
chẳng phải một ai khác. Vì vậy điều chúng ta cần làm lúc này là hãy thực hiện, độc lập
trong suy nghĩ, hành động, và để tương lai của bản thân có thể trở nên tốt hơn, và cũng
có thể giúp đỡ cho bản thân mình hay rộng hơn là gia đình và cộng đồng, xã hội.
II.3. Tính quyết đoán.
Tính quyết đoán là phẩm chất con người có khả năng đưa ra những quyết định
kịp thời cứng rắn mà không có những dao động không cần thiết. Tính quyết đoán thể
hiện thông qua những hành động có sự cân nhắn, tính toán mới đưa ra kết qủa. Người
quyết đoán sau khi cân nhắc thấy cần phải hành động sẽ sẵn sàng ngay và bắt tay vào
việc. Đây là một trong những yếu tố giúp những người quyết đoán tận dụng được cơ
hội đến với mình. Vì thế chúng ta cũng cần rèn luyện để trở thành những người quyết 5
đoán để không bỏ lỡ những cơ hội tuyệt vời. Trong cuộc thi Hoa hậu Hoàn Vũ Thế
Giới năm 20218, Hoa hậu Hoàn Vũ Việt Nam H’hen Niê đã xuất sắc lọt top 5, một
phần vì đã quyết đoán lựa chọn thể hiện cú xoay váy rất đẹp mà cô chưa từng luyện
tập qua trước đó. Và H’hen Niê cũng là tấm gương sáng về tính quyết đoán, độc lập
trong cuộc sống và sự nghiệp của cô cũng gặt hái được rất nhiều thành công.
II.4. Tính kiên trì.
Là phẩm chất của con người biết chịu đựng nhằm khắc phục khó khăn để đạt
được những mục đích, cho dù khó khăn có kéo dài. Tính kiên trì là một phẩm chất
quan trọng để có được thành công. Người xưa có câu “Có công mài sắt có ngày nên
kim” hay “có chí thì nên là vì vậy.”. Trong cuộc sống của chúng ta không ai chưa từng
vấp ngã bởi những thất bại, sai lầm nhưng đừng quá chán nản bởi cơ hội luôn rộng mở
vỡi những người quyết tâm, nỗ lực kiên trì thực hiện ước mơ của mình. Hoa hậu Hoàn
Vũ Thế Giới 2015 người Phi-lip-pin Pia Wurtzbach đã thành công chinh phục vương
miện hoa hậu Hoàn Vũ Thế Giới, trước đó cô đã từng thi lại 3 lần cuộc thi Hoa hậu
Hoàn Vũ Philippines để có được tấm vé chinh phục giấc mơ của mình.
II.5. Tính tự chủ.
Là khả năng làm chủ, kiểm soát bản thân, không để xảy ra những hành động,
lời nói bộc phát, không phù hợp, có hại cho những mục đích đề ra. Và những người có
tính tự chủ cao không phải những người tẻ nhạt, lạnh nhạt, không quan tâm đến những
người xung quanh mà là những người có thái độ phù hợp với môi trường, đúng nơi,
đúng chỗ, có hành động có cân nhắc. Tính tự chủ là một trong những phẩm chất ý chí
quan trọng đối với những người làm việc trong lĩnh vực bảo vệ pháp luật như kiểm sát
viên, thẩm phán, luật sư. Việc kiểm soát và làm chủ bản thân sẽ giúp chúng ta giải
quyết được nhiều vấn đề trong những tình huống xung đột phức tạp vốn thường xuất
hiện trong thực hiễn, đặc biệt là những tình huống nhạy cảm, cần sự khéo léo. 6 III.
Giai đoạn của hành động ý chí.
Từ những phân tích cấu trúc của hành động ý chí, ta có thể phân chia hành
động ý chí thành ba giai đoạn sau:
III.1. Giai đoạn chuẩn bị.
Đây là giai đoạn hành động trí tuệ, suy nghĩ, tìm tòi và nghiên cứu, cân nhắc
các khả năng khác nhau, giai đoạn này gồm có các khâu:
- Xác định mục đích, hình thành động cơ: Trong giai đoạn này, con ngừoi ý
thức một cách rõ ràng mục đích hành động của mình, đấu tranh động cơ để
chọn lấy một mục đích, động cơ nổi bật, việc đấu tranh động cơ còn được
diễn ra trong suốt quá trình hoạt động.
- Lập kế hoạch hành động để đạt được mục đích với những phương tiện và biện pháp cụ thể.
- Quyết định hành động.
III.2. Giai đoạn thực hiện.
Giai đoạn này điều biến chuyển từ quyết động hành động đến việc thực hiện
hành động là sự biến đổi, thay đổi về chất, vì đó là sự chuyển biến từ ý thức, nguyện
vọng thành hiện thực, từ góc độ bình diện tinh thần sang bình diện vật chất, sự thực
hiện quyết định có thể diễn ra dưới hai hình thức:
- Hình thức hành động bên ngoài.
- Hành động ý chí bên trong.
Trong quá trình thực hiện hành động có thể gặp nhiều khó khăn trở ngại, và
đòi hỏi phải ý chí nỗ lực vượt qua, để đạt được những yêu cầu cũng như mục đích đã
đề ra, khắc phục những khó khăn (chủ quan và khách quan) trong quá trình thực hiện.
III.3. Giai đọan đánh giá kết quả của hành động.
Trong quá trình hành động, con người luôn có sự đối chiếu và đánh giá kết quả
cho phù hợp với mục đích đề ra và khi kết quả phù hợp với mục đích đề ra thì hành 7
động kết thúc, khi mà con người đã cảm thấy thoả mãn và hài lòng. Sự đánh giá này có
thể tiếp tục là động lực, kích thích hành động tiếp theo để đạt được thành công mới.
Tuy nhiên trong điều kiện thực tế nhất định, có hnahf động ý chí rút gọn, tức là
không nhất thiết đòi hỏi phải có đầy đủ các giai đoạn trên. IV.
Liên hệ bản thân.
Trong cuộc sống có rất nhiều tấm gương sáng về ý chí và nghị lực phi thường
của họ. Trong tác phẩm nổi tiếng “tình yêu và cuộc sống” của Jach London, bằng niềm
tin mãnh liệt và một ý chí không khuất phục trước nghịch cảnh và tổn thương anh đã
có sức mạnh để tìm ra con đường sống cho mình trong một hoàn cảnh vô cùng khắc
nghiệt. Hay một người vận động viên châu Phi đã vô địch thế giới bằng những bước
chân thần tốc mà anh đã từng bị tê liệt hoàn toàn suốt 18 năm trước đó. Ở Việt Nam
chúng ta cũng có biết bao những tấm gương về ý chí nghị lực phi thường, anh lê Minh
Châu – người hoạ sĩ vẽ tương lai bằng miệng, bị ảnh hưởng bởi chất độc màu da cam,
anh đã chịu những khuyết tật ở chân và một phần tay từ khi còn nhỏ, nhưng những bất
hạnh cuộc đời không thể ngăn anh theo đuổi giấc mơ trở thành hoạ sĩ và cuộc đời anh
đã được tái hiện trong bộ phim “Chau beyond the Lines” và được viện Hàn lân Khoa
học và Nghệ thuật Điện ảnh nước Mỹ trao giải top 5 đề cử cho phim tài liệu xuất sắc
nhất tại giải Oscar 2016, và còn rất nhiều những tấm gương khác nữa.
Là một sinh viên, để rèn luyện hành động ý chí, đầu tiên ta luôn cần tạo ra cho
mình những lý tưởng sống cao đẹp qua, luôn lạc quan yêu đời và tham gia nhiều các
hoạt động xã hội. Thông qua các hoạt động này, chúng ta sẽ hiểu rõ bản thân hơn, hiểu
rõ về xã hội và cuộc sống cũng như những tích cực hay khó khăn xung quan bản thân
mình để có thể nhìn nhận đánh giá bản thân sao cho phù hợp với xã hội cũng như mục
tiêu của bản thân mình, điều khiển hành vi sao cho hợp lý với bối cảnh. Thư hai, là
những sinh viên tương lai của xã hội, là nguồn lao động chất lượng cao trong tương 8
lai, chúng ta không thể thiếu mơ ước và luôn tạo động lực cho mình để thực hiện ước
mơ ấy. Bởi ước mơ là con đường chỉ lối những hành động, là động lực kích thích sự
tìm tòi, sáng tạo, nghiên cứu của bản thâ. Nếu không có mơ ước, ta chẳng khác gì một
bộ máy được lập trình sẵn cho những thao tác đời thường mà không có ích cho xã hội
và có câu nói rằng:“Người nghèo nhất trong tất cả mọi người không phải là người
không có một xu dính túi, mà là người không có lấy một ước mơ”. Hơn nữa, ước mơ
khiến con ngừoi trở nên vĩ đại hơn bởi ước mơ được xây dựng bởi lí tưởng và tâm hồn
của những con người biết khát khao, biết cố gắng. Và muốn chạm được tới ước mơ ấy,
thì chính chúng ta phải là người làm chủ cuộc đời của mình, không ai có thể thay ta
sống nốt phẩn đời của ta phía trước. Thứ ba, chúng ta phải luôn kiên trì, vững bước
trước khó khăn. Sự kiên trì tích góp cho bản thân ta nhiều bài học quý giá và kinh
nghiệm tốt cũng như sự dẻo dai. Sự kiên trì giúp bản thân vượt qua những sự chán nán,
sự khó khăn hay thách thức. Nếu không có sự kiên trì, nhà các học có thể đã bỏ cuộc
trong việc sáng tạo ra bóng đèn, ở trên đời, mọi thành công đều phải có trí tuệ và sự
lao động bền bỉ của con người. Sự kiên trì giúp con người rèn luyện ý chí, nghị lực và
bản lĩnh, trang bị cho con người những phẩm chất đẹp và là chìa khoá dẫn đến sự
thành công trong nhiều lĩnh vực. KẾT LUẬN
Ý chí là một trong những yếu tố quan trọng nhất để quyết định đến thành – bại
của một con người. Thông qua việc tìm hiểu bản chất và nắm vững những phẩm chất
của ý chí và hiểu rõ những giai đoạn của hành động ý chí, chúng ta có những vận dụng
thực tiễn vào đời sống thường trực để có khả năng vận dụng nắm bắt cơ hội trong
tương lai, cũng như cách để rèn luyện bản thân trở thành người có tư duy đúng đắn,
biết xây dựng và đóng góp cho cộng đồng và xã hội. 9
Danh mục tài liệu tham khảo:
1. Roy F. Baumeister (2011), Ý chí - Hành trình tái khám phá sức mạnh lớn nhất
của con người, NewYork Times.
2. Lê Huỳnh Tiệp (2020), Ý chí khắc phục khó khăn - cơ sở hình thành động cơ
học tập đúng đắn của học viên, Khoa Tâm lý học quân sự - Học viện Chính trị
3. Nguyễn Văn Lượt (2007), Nghiên cứu ý chí trong hoạt động học tập của sinh
viên khoa tâm lý học đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.
4. Nguyễn Quang Uẩn (2007), Giáo trình Tâm lý học đại cương, Nxb Đại học Sư Phạm 10
Document Outline

• Lời mở đầu
• I. Hệ khái niệm.
  • I.1. Khái niệm ý chí.
  • I.2. Khái niệm về hành động ý chí.
• II. Các phẩm chất của hành động ý chí
  • II.1. Tính mục đích.
  • II.2. Tính độc lập
  • II.3. Tính quyết đoán.
  • II.4. Tính kiên trì.
  • II.5. Tính tự chủ.
• III. Giai đoạn của hành động ý chí.
  • III.1. Giai đoạn chuẩn bị.
  • III.2. Giai đoạn thực hiện.
  • III.3. Giai đọan đánh giá kết quả của hành động.
• IV. Liên hệ bản thân.
• KẾT LUẬN
• Danh mục tài liệu tham khảo: