Tiểu luận: Ưu, Nhược Điểm Nền Kinh Tế Thị Trường Việt Nam | Môn Kinh tế chính trị - Trường Cao đẳng Du lịch Sài Gòn

lOMoAR cPSD| 58605085 
MÔN HỌC: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN TIỂU LUẬN
NHỮNG ƯU KHUYẾT TẬT CỦA NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
VÀ SỰ ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
GVHD : TS. GVC Nguyễn Khoa Huy SVTH: 1 .Chung Hoàng Ân 23146176 2 .Đặng Đình Bảo 22154005 .Đ 3 oàn Thiên Bảo 23144183
4 .Huỳnh Đức Duy Bảo 22154006 5 .Lê Thành Danh 22155015
Mã lớp học : LLCT120205_23_2_ 15 lOMoAR cPSD| 58605085
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
Điểm: …………………………….. KÝ TÊN lOMoAR cPSD| 58605085 MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...............................................................................................................
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................
2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................
3. Đối tượng nghiên cứu....................................................................................
4. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................
CHƯƠNG 1: NHỮNG ƯU KHUYẾT TẬT CỦA NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG ..........................................................................................................1
1.1. Khái niệm về nền kinh tế thị trường........................................................1
1.2. Đặc trưng của nền kinh tế thị trường.......................................................2
1.3. Vai trò của nền kinh tế thị trường...........................................................2
1.4. Ưu thế của nền kinh tế thị trường............................................................3
1.5. Khuyết tật của nền kinh tế thị trường......................................................6
CHƯƠNG 2: SỰ ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM
HIỆN NAY ........................................................................................................8
2.1. Tác động tích cực....................................................................................9
2.2. Tác động tiêu cực..................................................................................12
KẾT LUẬN......................................................................................................16
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... lOMoAR cPSD| 58605085 MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình kinh tế đang
được áp dụng tại Việt Nam. Việc đánh giá ưu, nhược điểm và ảnh hưởng của mô
hình này là rất quan trọng để định hướng chính sách phát triển kinh tế - xã hội
trong giai đoạn hiện nay.
Ngoài ra việc nghiên cứu nền kinh tế thị trường và sự ảnh hưởng đối với nền
kinh tế ở Việt Nam hiện nay còn có ý nghĩa giáo dục và tuyên truyền, góp phần
nâng cao nhận thức của người dân về vai trò và tác động của nền kinh tế thị trường
đối với đời sống xã hội.
"Những ưu khuyết điểm của nền kinh tế thị trường và sự ảnh hưởng đối với nền
kinh tế ở Việt Nam hiện nay" là một đề tài nghiên cứu khoa học có ý nghĩa lý luận
và thực tiễn quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
Chính vì vậy nhóm chúng em đã quyết định chọn đề tài “Những ưu khuyết điểm
của nền kinh tế thị trường và sự ảnh hưởng đối với nền kinh tế ở Việt Nam hiện
nay” để hiểu rõ hơn về nền kinh tế thị trường nhằm nâng cao kiến thức nền tảng cho bản thân.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Xác định rõ ưu khuyết điểm của nền kinh tế thị trường.
- Đánh giá tác động của nền kinh tế thị trường đối với nền kinh tế Việt Nam.
- Xác định những thách thức và giải pháp phát triển nền kinh tế thị trường.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Nhà hoạch định chính sác, nhà quản lý kinh tế.
- Các nhà khoa học, giảng viên, nghiên cứu sinh trong lĩnh vực kinh tế.
- Doanh nghiệp, tổ chức kinh tế - xã hội.
- Người dân quan tâm đến vấn đề kinh tế. lOMoAR cPSD| 58605085
4. Phương pháp nghiên cứu
Thu thập dữ liệu từ các nguồn chính thống, uy tín. Phân tích dữ liệu bằng các
phương pháp khoa học, thống kê. Tham khảo ý kiến của các chuyên gia, nhà
nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế. Tra cứu tài liệu và Internet, tổng hợp và chọn
lọc lại thông tin, phân tích, nghiên cứu và từ đó đưa ra nhận xét, đánh giá. lOMoAR cPSD| 58605085 CHƯƠNG 1
NHỮNG ƯU KHUYẾT TẬT CỦA NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
1.1. Khái niệm về nền kinh tế thị trường
Nền kinh tế thị trường là một hệ thống kinh tế trong đó các hoạt động kinh tế
chủ yếu được điều chỉnh bởi cung cầu và giá cả trên thị trường, thay vì được điều
chỉnh trực tiếp bởi chính phủ. Trong một nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp
tự do sản xuất và cung cấp hàng hóa và dịch vụ mà họ tin rằng người tiêu dùng sẽ
muốn mua, và họ cạnh tranh với nhau để giành thị phần. Giá cả của hàng hóa và
dịch vụ được xác định bởi sự tương tác giữa cung và cầu. Ví dụ:
- Thị trường rau củ quả
+ Cung: Vào mùa mưa, do ảnh hưởng của thời tiết, sản lượng rau củ quả giảm, dẫn đến cung giảm.
+ Cầu: Do nhu cầu tiêu dùng rau củ quả của người dân không thay đổi, cầu vẫn duy trì ở mức cao.
+ Giá cả: Do cung giảm trong khi cầu vẫn cao, giá cả rau củ quả sẽ tăng lên.
+ Hành vi doanh nghiệp: Nhận thấy giá cả rau củ quả tăng cao, các doanh
nghiệp sẽ tăng sản xuất để đáp ứng nhu cầu thị trường.
+ Kết quả: Khi cung rau củ quả tăng lên, giá cả sẽ giảm xuống và ổn định trở lại.
- Thị trường vé máy bay trong dịp Tết Nguyên Đán
+ Cung: Các hãng hàng không giảm số lượng chuyến bay do nhu cầu đi lại
trong dịp Tết thường thấp hơn so với các tháng khác.
+ Cầu: Do nhu cầu về quê đón Tết của người dân tăng cao, cầu về vé máy bay tăng mạnh.
+ Giá cả: Do cung giảm trong khi cầu tăng, giá vé máy bay trong dịp Tết thường
cao hơn nhiều so với bình thường.
+ Hành vi người tiêu dùng: Do giá vé máy bay tăng cao, nhiều người tiêu dùng
sẽ chuyển sang sử dụng các phương tiện giao thông khác như tàu hỏa, xe khách,... lOMoAR cPSD| 58605085
+ Kết quả: Khi nhu cầu về vé máy bay giảm xuống, giá vé sẽ giảm và ổn định trở lại.
1.2. Đặc trưng của nền kinh tế thị trường
- Nhiều thành phần kinh tế, nhiều loại hình sở hữu
Nền kinh tế thị trường tồn tại nhiều thành phần kinh tế, nhiều loại hình sở hữu
khác nhau cùng tham gia, cùng vận động và cùng phát triển. Các thành phần kinh
tế bao gồm: khu vực nhà nước, khu vực tư nhân, khu vực tập thể và khu vực kinh
tế nước ngoài. Các loại hình sở hữu bao gồm: sở hữu nhà nước, sở hữu tư nhân,
sở hữu tập thể và sở hữu hỗn hợp.
- Cơ chế hoạt động dựa trên cạnh tranh, bình đẳng và ổn định
Các doanh nghiệp cạnh tranh với nhau trên thị trường để giành thị phần. Cạnh
tranh thúc đẩy các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, cải tiến
chất lượng hàng hóa, dịch vụ và giảm giá thành. Chính phủ tạo ra môi trường kinh
doanh bình đẳng cho các doanh nghiệp cạnh tranh.
- Giá cả do thị trường quyết định
Giá cả của hàng hóa và dịch vụ được xác định bởi sự tương tác giữa cung và
cầu. Khi cầu cao hơn cung thì giá cả sẽ tăng lên, và ngược lại. - Quyền tự do kinh doanh
Các doanh nghiệp có quyền tự do lựa chọn ngành nghề kinh doanh, tự do sản
xuất, tự do lưu thông hàng hóa và dịch vụ trên thị trường. - Vai trò của Nhà nước
Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập môi trường kinh doanh
thuận lợi, bảo vệ cạnh tranh, ổn định thị trường, và thực hiện các chính sách an sinh xã hội.
1.3. Vai trò của nền kinh tế thị trường
- Nền tảng cho sự phát triển kinh tế
Nền kinh tế thị trường tạo động lực cho các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả
sản xuất, kinh doanh qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Việc cạnh tranh buộc
các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản lOMoAR cPSD| 58605085
phẩm, dịch vụ, từ đó dẫn đến tăng cường năng suất lao động. Nền kinh tế thị
trường đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng thông qua việc cung cấp
nhiều loại sản phẩm, dịch vụ phong phú.
- Động lực cho phát triển khoa học - công nghệ
Nền kinh tế thị trường thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu khoa
học - công nghệ để tạo ra sản phẩm, dịch vụ mới có sức cạnh tranh cao. Nhà nước
cũng có thể sử dụng các chính sách để khuyến khích phát triển khoa học công
nghệ, ví dụ như hỗ trợ tài chính cho các hoạt động nghiên cứu, phát triển.
- Góp phần đảm b o an sinh xã hộiẚ
Nền kinh tế thị trường tạo ra nhiều việc làm cho người dân, từ đó góp phần
nâng cao thu nhập và đời sống của họ. Nhà nước cũng có thể sử dụng các chính
sách an sinh xã hội để hỗ trợ những người có thu nhập thấp, người già neo đơn, trẻ em mồ côi,...
- Thúc đẩy hội nhập quốc tế
Nền kinh tế thị trường giúp các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào thị trường
quốc tế, từ đó thúc đẩy xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài và hội nhập kinh tế
quốc tế. Nhà nước cũng có thể sử dụng các chính sách để hỗ trợ các doanh nghiệp
xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài.
1.4. Ưu thế của nền kinh tế thị trường
Nền kinh tế thị trường vận hành như một cỗ máy tự điều chỉnh thông qua cơ
chế giá cả. Giá cả hàng hóa biến động phản ánh nhu cầu và cung ứng trên thị
trường, dẫn dắt các doanh nghiệp sản xuất những mặt hàng được ưa chuộng và
hạn chế sản xuất những mặt hàng ít người mua. Nhờ vậy, nguồn lực được sử dụng
hiệu quả, thúc đẩy năng suất và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Hơn thế nữa, nền kinh tế thị trường tạo môi trường lý tưởng cho tự do kinh
doanh và khởi nghiệp. Các doanh nghiệp được trao quyền tự do trong việc sản
xuất, phân phối và tiếp thị sản phẩm, dịch vụ. Điều này khơi dậy tinh thần sáng
tạo và khả năng thích ứng nhanh nhạy với biến động thị trường. lOMoAR cPSD| 58605085
Sự cạnh tranh gay gắt buộc doanh nghiệp không ngừng cải thiện quy trình sản
xuất, sử dụng nguồn lực hiệu quả và nâng cao năng suất để tồn tại và phát triển.
Nhờ vậy, nền kinh tế được thúc đẩy tăng trưởng và phát triển.
Cạnh tranh cũng trở thành động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên
cứu và phát triển, nâng cấp công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất và sáng tạo sản
phẩm mới. Những nỗ lực này góp phần thúc đẩy tiến bộ kỹ thuật, đổi mới sáng
tạo, đồng thời đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội.
Hệ thống giá cả và cung cầu tự do tự điều chỉnh nguồn lực một cách tối ưu.
Cạnh tranh giữa các doanh nghiệp thúc đẩy năng suất và hiệu quả trong sản xuất,
phân phối hàng hóa và dịch vụ. Nhờ vậy, nền kinh tế thị trường kích thích các
hoạt động sản xuất, tạo ra động lực cho sự phát triển chung.
Nền kinh tế thị trường như một môi trường kinh doanh sôi động, khuyến khích
đổi mới và thu hút đầu tư. Nơi đây, sự cạnh tranh và tự do doanh nghiệp đóng vai
trò then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và gia tăng GDP.
Giả sử nhu cầu thị trường cao hơn nguồn cung, giá cả hàng hóa sẽ tăng, dẫn
đến lợi nhuận gia tăng, từ đó khuyến khích các doanh nghiệp tăng sản lượng.
Doanh nghiệp có hiệu quả sản xuất cao sẽ đạt tỷ suất lợi nhuận lớn hơn, cho phép
họ mở rộng quy mô sản xuất, thu hút nguồn lực và dần chiếm ưu thế trên thị
trường. Ngược lại, những doanh nghiệp kém hiệu quả sẽ bị đào thải do lợi nhuận
thấp và khả năng cạnh tranh hạn chế.
Sự tự do trong nền kinh tế thị trường cho phép doanh nghiệp sáng tạo, phát triển
và đưa ra các sản phẩm, dịch vụ mới đáp ứng nhu cầu và sở thích đa dạng của
người tiêu dùng. Nhờ vậy, thị trường ngày càng phong phú với nhiều lựa chọn,
thúc đẩy sự phát triển của các ngành nghề mới.
Các chủ thể kinh tế được trao quyền tự do hoạt động, đầu tư và tham gia thị
trường mà không bị gò bó bởi sự can thiệp quá mức của chính phủ. Điều này tạo
điều kiện cho họ thỏa sức sáng tạo, phát triển kinh doanh và thúc đẩy sự thịnh vượng chung. lOMoAR cPSD| 58605085
Hơn nữa, nền kinh tế thị trường khuyến khích con người không ngừng học hỏi,
cải tiến phương thức làm việc và trau dồi kinh nghiệm. Đây là môi trường lý
tưởng để phát hiện, đào tạo, tuyển chọn và sử dụng nhân tài, đồng thời nâng cao
trình độ quản lý kinh doanh. Bên cạnh đó, những nhà quản lý kém hiệu quả sẽ bị
đào thải để nhường chỗ cho những người năng động và sáng tạo hơn.
Nền kinh tế thị trường còn tạo xu hướng liên doanh, liên kết, thúc đẩy giao lưu
kinh tế quốc tế. Các nước đang phát triển có cơ hội tiếp cận và học hỏi công nghệ
sản xuất, quản lý tiên tiến từ các nước phát triển, từ đó đẩy mạnh công cuộc xây
dựng và phát triển kinh tế. Trên thương trường quốc tế, mức độ thị trường hóa của
nền kinh tế được xem như tiêu chí quan trọng để xác định điều kiện thương mại giữa các quốc gia.
Nền kinh tế thị trường mở ra cánh cửa giao lưu kinh tế rộng lớn, tạo cơ hội cho
các nước đang phát triển tiếp xúc và học hỏi công nghệ sản xuất, quản lý tiên tiến
từ các nước phát triển. Đây là nền tảng quan trọng để các quốc gia này xây dựng
và phát triển kinh tế đất nước. Trong thương mại quốc tế, mức độ thị trường hóa
của nền kinh tế được xem như tiêu chí quan trọng để xác định điều kiện thương mại giữa hai bên.
Nền kinh tế thị trường vận hành dựa trên nguyên tắc cạnh tranh, khuyến khích
con người không ngừng sáng tạo để tồn tại và phát triển. Mỗi cá nhân và doanh
nghiệp buộc phải đổi mới, tìm kiếm phương thức mới để cải thiện công việc và
tích lũy kinh nghiệm. Nhờ vậy, nền kinh tế thị trường trở thành môi trường lý
tưởng để phát hiện, đào tạo, tuyển chọn và sử dụng nhân tài, đồng thời đào thải
những nhà quản lý kém hiệu quả.
Có thể ví von nền kinh tế thị trường như một cuộc đua tranh khốc liệt, nơi chỉ
những ai mạnh mẽ, sáng tạo và không ngừng học hỏi mới có thể tồn tại và gặt hái
thành công. Chính sự cạnh tranh này đã thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, từ đó góp
phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Nền kinh tế thị trường mở ra cánh cửa cho sự cạnh tranh công bằng, tạo cơ hội
cho tất cả các cá nhân và doanh nghiệp khẳng định năng lực và thành công. lOMoAR cPSD| 58605085
Nguyên tắc thị trường tự do hạn chế sự can thiệp của chính phủ, trao quyền tự do
kinh doanh cho mọi người. Nhờ vậy, khoảng cách giàu nghèo được thu hẹp, xã
hội tiến lên công bằng hơn.
Cạnh tranh trong môi trường thị trường thôi thúc các doanh nghiệp không
ngừng cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ, đồng thời cung cấp giá cả
hợp lý, mang lại lợi ích tối đa cho người tiêu dùng.
Nền kinh tế thị trường đảm bảo cơ hội công bằng cho tất cả mọi người và doanh
nghiệp tham gia hoạt động kinh tế, cạnh tranh trên cùng một sân chơi. Điều này
góp phần giảm thiểu khoảng cách giàu nghèo, tạo điều kiện cho sự phát triển chung của xã hội.
1.5. Khuyết tật của nền kinh tế thị trường
Bên cạnh những ưu điểm, nền kinh tế thị trường cũng tiềm ẩn những khuyết tất
vốn có .Những khuyết tật chủ yếu đó là :
- Thứ nhất, trên phạm vi toàn bộ xã hội thì nền kinh tế luôn tiềm ẩn nguy
cơkhủng hoảng. Khủng hoảng có thể xảy ra với mọi loại hình thị trường cũng như
với mọi nền kinh tế. Đồng thời thì nó cũng có thể xảy ra cục bộ, cũng có thể xảy
ra ở phạm vi tổng thể. Sự khó khăn của nền kinh tế thị trường được thể hiện ở
điểm rằng các quốc gia rất khó để dự đoán được thời điểm xảy ra khủng hoảng
kinh tế. Tuy vậy, nền kinh tế thị trường lại không tự khắc phục được những rủi ro
tiềm ẩn này vì sự vận động tự phát của các quy luật kinh tế. Vì vậy đây là thách
thức khá lớn đối với nền kinh tế thị trường.
- Thứ hai, nền kinh tế thị trường không tự khắc phục được sự phân hóa, sự
bấtcông trong xã hội. Nền kinh tế thị trường có thể dẫn đến sự phân hóa giàu
nghèo sâu sắc trong xã hội. Điều này dẫn đến việc tài sản tập trung trong tay số ít
người. Đồng thời thì sự phân hóa của dẫn đến tình trạng độc quyền cũng như việc
cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng sâu sắc đến quyền lợi người tiêu dùng.
Để giảm sự ảnh hưởng của khuyết tật này, cần có sự điều tiết bởi nhà nước.
- Thứ ba, không nền kinh tế thị trường thuần túy điều tiết nào có thể tự
khắcphục được sự cạn kiệt tài nguyên không thể tái tạo,suy thoái môi trường tự lOMoAR cPSD| 58605085
nhiên và môi trường xã hội. Sự thiếu hiệu quả này dường như không thể tránh
khỏi ở bất kỳ nền kinh tế thị trường nào. Vì đa số những chủ thể trong kinh doanh
sản xuất trong nền kinh tế thị trường luôn đưa mục tiêu lợi nhuận lên tối đa dẫn
đến những ảnh hưởng tiêu cực tiềm ẩn đối với nguồn lực tài nguyên, suy thoái
môi trường. Đồng thời, để chạy theo mục tiêu đó, các chủ thể sản xuất kinh doanh
có thể vi phạm cả những nguyên tắc đạo đức xã hội, thậm chí gây ra những hành
động phi pháp và góp phần gây ra sự xói mòn trong đạo đức kinh doanh. Đây là
những mặt trái mang tính khuyết tật của thị trường.
Vì những khuyết tật này mà không thể tồn tại nền kinh tế thị trường thuần túy
trong thực tế mà thường có sự can thiệp của nhà nước để điều tiết, sữa chữa những
thất bại của nền kinh tế thị trường. Nền kinh tế thị trường đó gọi là kinh tế thị
trường có sự điều tiết của nhà nước hay còn gọi là nền kinh tế hỗn hợp lOMoAR cPSD| 58605085 CHƯƠNG 2
SỰ ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Chúng ta phải thừa nhận rằng nền kinh tế thị trường sở hữu nhiều khía cạnh
thuận lợi, cùng với các khía cạnh bất lợi khác nhau ảnh hưởng đến nền kinh tế
Việt Nam hiện nay. Ban đầu, một ảnh hưởng tích cực xuất phát từ nền kinh tế thị
trường thông qua việc tạo thuận lợi cho việc hiện thực hóa tiềm năng kinh tế; sự
kết hợp các nguồn vốn, nguồn nhân lực, khoa học và công nghệ dẫn đến việc sản
xuất hàng hóa lao động với số lượng tăng lên, chất lượng nâng cao, thiết kế vượt
trội và các hình thức thẩm mỹ cho toàn xã hội. Việc thành lập một thể chế dân chủ
trong một nền kinh tế mở, không chỉ đảm bảo sự ổn định mà còn đảm nhận vai
trò chủ yếu, thịnh hành trong nền kinh tế nhà nước, cùng với sự hiện diện của các
mối quan hệ sản xuất đa dạng, cấu trúc sở hữu và các yếu tố kinh tế khác, đã góp
phần đáng kể vào sự tiến bộ kinh tế tổng thể của quốc gia. Khu vực kinh tế tư
nhân đã có sự tăng trưởng đáng kể, đóng một vai trò quan trọng trong việc giải
quyết nhu cầu việc làm cho người lao động và củng cố ngân sách Nhà nước. Từ
đầu năm 2000 đến tháng 9 năm 2003, có tổng cộng 72.601 doanh nghiệp đăng ký
chính thức với số vốn vượt quá 9,5 tỷ USD, đánh dấu sự gia tăng 1,7 lần về số
lượng doanh nghiệp và tăng gấp bốn lần so với giai đoạn từ 1991 đến 1999. Đến
năm 2003, khoảng 6 triệu cá nhân (chiếm 16% lực lượng lao động xã hội) đã được
tuyển dụng trong khu vực tư nhân. Một sự chuyển đổi thuận lợi đã diễn ra trong
nền kinh tế: đóng góp của các ngành công nghiệp và xây dựng vào GDP là 36,7%
vào năm 2000 và leo thang lên 40,5% vào năm 2003, trong khi tỷ trọng của các
ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản trong GDP là 24,5% vào năm 2000
và giảm xuống còn 21,7% vào năm 2003. Trong khuôn khổ vốn đầu tư xã hội, có
sự gia tăng đáng kể về vốn có nguồn gốc trong nước (chiếm 70% tổng số vốn đầu
tư) và sự gia tăng mạnh về vốn có nguồn gốc từ dân số. Những phát triển này thúc
đẩy đáng kể tăng trưởng kinh tế của đất nước và tạo điều kiện thuận lợi cho lối
sống xã hội an toàn về tài chính. lOMoAR cPSD| 58605085
2.1. Tác động tích cực
Các khía cạnh tích cực và tiêu cực của nền kinh tế thị trường có tác động đáng
kể đến nền kinh tế Việt Nam nói chung. Nền kinh tế thị trường có nhiều ảnh hưởng
tích cực khác nhau không nên bỏ qua.
- Thứ nhất, nó đã đóng một vai trò quan trọng trong việc giải phóng tiềm
năng kinh tế trên các lĩnh vực khác nhau. Nguồn vốn, nguồn nhân lực, cũng như
những tiến bộ trong khoa học và công nghệ đã phối hợp để tạo ra các sản phẩm
lao động có số lượng cao hơn, chất lượng vượt trội, thiết kế sáng tạo và hình thức
thẩm mỹ vì lợi ích của toàn xã hội. Hơn nữa, việc thành lập một thể chế dân chủ
trong khuôn khổ kinh tế mở, không chỉ đảm bảo sự ổn định mà còn đóng vai trò
là động lực chính của nền kinh tế nhà nước, đã thúc đẩy các mối quan hệ đa dạng
về sản xuất, cấu trúc sở hữu và các thành phần kinh tế thiết yếu khác. Những yếu
tố này đã đóng góp đáng kể và tích cực cho sự phát triển kinh tế chung của đất
nước. Đặc biệt, khu vực tư nhân đã có sự tăng trưởng đáng kể, đóng vai trò then
chốt trong việc tạo cơ hội việc làm cho lực lượng lao động và đóng góp đáng kể
vào ngân sách nhà nước. Giữa giai đoạn đầu năm 2000 đến tháng 9 năm 2003,
tổng cộng có 72.601 doanh nghiệp đã được đăng ký với số vốn vượt quá 9,5 tỷ
USD. Con số này thể hiện sự gia tăng 1,7 lần về số lượng doanh nghiệp so với
những năm trước đó từ 1991 đến 1999. Đến năm 2003, khoảng 6 triệu cá nhân,
chiếm 16% lực lượng lao động xã hội, đã được tuyển dụng trong khu vực tư nhân.
Bối cảnh kinh tế đã chứng kiến một sự chuyển đổi tích cực, rõ ràng là sự gia tăng
tỷ trọng của các ngành công nghiệp và xây dựng trong GDP - từ 36,7% năm 2000
lên 40,5% năm 2003. Ngược lại, tỷ trọng của nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy
sản trong GDP đã giảm nhẹ từ 24,5% năm 2000 xuống còn 21,7% năm 2003. Hơn
nữa, trong cơ cấu vốn đầu tư xã hội, có sự gia tăng đáng kể về vốn có nguồn gốc
trong nước, chiếm 70% tổng số vốn đầu tư, cùng với sự gia tăng mạnh về vốn có
nguồn gốc từ dân số. Những phát triển này đã đóng một vai trò then chốt trong lOMoAR cPSD| 58605085
việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, từ đó tạo nền tảng cho một lối sống ổn định và
thịnh vượng về mặt xã hội.
- Thứ hai, đáng chú ý là nền kinh tế thị trường đã đóng một vai trò quan trọng
trong việc thúc đẩy sự đa dạng hóa và năng động hóa các quy trình sản xuất. Hơn
nữa, nó cũng là công cụ trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình dân chủ
hóa đang diễn ra trong các thành phần kinh tế xã hội khác nhau, đồng thời đẩy
nhanh quá trình phức tạp của hội nhập quốc tế. Dựa trên những khía cạnh thuận
lợi của mô hình này, trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước chúng ta đã có
một nỗ lực phối hợp để thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa quốc gia, đa dạng
hóa và làm giàu lực lượng sản xuất, đảm bảo sự phát triển nhanh chóng của họ.
Cách tiếp cận chiến lược này nhằm tăng cường năng suất lao động, nuôi dưỡng
lợi thế cạnh tranh và thiết lập nền tảng vững chắc để hội nhập liền mạch vào bối
cảnh kinh tế toàn cầu. Bằng cách giải quyết những hạn chế lịch sử liên quan đến
lực lượng sản xuất, lao động chân tay, các hoạt động nông nghiệp và sự mong
manh vốn có, một chương trình nghị sự đầy tham vọng đã được đưa ra để củng
cố vị thế kinh tế của chúng ta. Theo thời gian, nền kinh tế của đất nước chúng ta
đã dần phù hợp với các khuôn khổ kinh tế khu vực và toàn cầu, một minh chứng
cho cam kết của chúng tôi đối với tăng trưởng và hợp tác. Bằng chứng là việc
giảm dần thuế nhập khẩu trong Khu vực Thương mại Tự do ASEAN (AFTA),
việc thực hiện Hiệp định thương mại Việt Nam-Mỹ và sự tham gia chủ động trong
quan hệ đối tác toàn diện với các liên minh Việt NamNhật Bản và Việt Nam-EU,
những bước tiến đáng kể đã được thực hiện. Đồng thời, các nỗ lực đang được tiến
hành để vượt qua các trở ngại, đẩy nhanh các cuộc đàm phán gia nhập WTO và
tích cực tham gia vào việc thành lập khu vực thương mại tự do ASEAN cùng với
Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ. Quỹ đạo của nền kinh tế quốc gia chúng ta chắc
chắn chỉ ra một quỹ đạo tích cực, được củng cố bởi các sáng kiến chiến lược và
nỗ lực hợp tác. Hơn nữa, bằng chứng thực nghiệm nhấn mạnh những lợi ích hữu
hình thu được từ việc áp dụng nền kinh tế thị trường ở nước ta, đặc biệt rõ ràng
trong sự gia tăng thu nhập cá nhân và cộng đồng. Đáng chú ý là sự xuất hiện của lOMoAR cPSD| 58605085
một phân khúc dân số với mức thu nhập cao, báo hiệu một xu hướng đầy hứa hẹn.
Mức tăng trưởng GDP hàng năm ổn định trung bình ở mức 7% phản ánh sự tăng
trưởng đáng khen ngợi, nâng cao hơn nữa mức sống của toàn dân số. Sự phát triển
tích cực này không chỉ thúc đẩy tiến bộ kinh tế xã hội mà còn nuôi dưỡng một
môi trường thuận lợi cho tăng trưởng dân số, từ đó định hình cấu trúc xã hội theo
hướng triển vọng công nghiệp hóa. Hơn nữa, nó phục vụ như một chất xúc tác
cho việc nuôi dưỡng một lối sống văn minh, tiên tiến và hiện đại trong dân chúng.
- Thứ ba, tác động sâu sắc của nền kinh tế thị trường mở rộng đến việc định
hình các khuôn khổ nhận thức liên quan đến hiệu quả công việc và tính thực tiễn.
Rõ ràng, nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị làm việc, cũng như các cá nhân và gia
đình, đã khai thác một cách tiếp cận chủ động và sáng tạo đối với sản xuất kinh
doanh và lao động, vượt qua những thách thức và đạt được thành công trong việc
theo đuổi của họ. Đáng chú ý, việc nhấn mạnh vào năng suất và kết quả lao động
làm tiêu chuẩn để đánh giá các cá nhân và hiệu suất công việc của họ đã nuôi
dưỡng văn hóa siêng năng và siêng năng. Sự tiến hóa dần dần này đã lên đến đỉnh
điểm trong việc hình thành một tư duy tập thể hướng tới cuộc sống công nghiệp
trong thời đại công nghiệp hóa và hiện đại hóa, nhấn mạnh sức mạnh biến đổi của các mô hình kinh tế.
- Thứ tư, trong kịch bản đương đại của sự bùng nổ thông tin và nền kinh tế
định hướng thị trường, sự tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực khoa học và công nghệ
có tác động sâu sắc đến cuộc sống hàng ngày của các cá nhân. Sự tiến bộ không
ngừng trong các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật và công nghệ trên quy mô toàn cầu
cũng như trong ranh giới quốc gia đã làm tăng đáng kể năng suất lao động, dẫn
đến giảm giờ làm việc và tăng thời gian giải trí, từ đó thúc đẩy những khoảnh
khắc nghỉ ngơi và giải trí. Ảnh hưởng phổ biến của các đổi mới khoa học và công
nghệ đi qua các lĩnh vực khác nhau, do đó tạo ra cảm giác quyến rũ và mê hoặc
giữa các bộ phận dân cư đa dạng. Sự gia tăng của các dịch vụ viễn thông, các nền
tảng truyền thông hiện đại, các tổ chức sản xuất phim nổi tiếng, cũng như các cơ
sở giải trí đa dạng đan xen với bối cảnh cạnh tranh của lĩnh vực kinh doanh, tiếp lOMoAR cPSD| 58605085
tục chứng kiến một xu hướng phát triển. Đáng chú ý là sự chuyển đổi của mọi
người từ người nhận thụ động sang những người tham gia tích cực trong vô số
các hoạt động tâm linh và văn hóa. Khi các cá nhân được điều chỉnh để đáp ứng
các nhu cầu tinh thần ngày càng leo thang trong môi trường kinh tế thị trường
năng động, một sự tiến hóa dần dần theo hướng lối sống tinh tế và đương đại có thể nhận thấy được.
2.2. Tác động tiêu cực
Sự ra đời của một nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở
quốc gia chúng ta đã mang lại nhiều kết quả tích cực nhưng đồng thời mang lại
những hậu quả bất lợi ảnh hưởng đến việc nuôi dưỡng lối sống hiện đại hóa của
người dân Việt Nam trong thời đại hiện nay.
- Thứ nhất, nền kinh tế định hướng thị trường đã thúc đẩy sự phân đôi xã hội
sâu sắc, biểu hiện dưới dạng sự phân biệt rõ rệt giữa các vùng nông thôn và
thành thị, các nghề nghiệp riêng biệt trong khuôn khổ xã hội, cũng như các cá
nhân có mức thu nhập thấp và cao khác nhau. Sự phân định này đã dẫn đến sự
xói mòn rõ rệt của các nguyên tắc bình đẳng trong cấu trúc xã hội, do đó thúc
đẩy một kịch bản trong đó “kẻ mạnh khai thác kẻ yếu”, do đó làm phát sinh rất
nhiều xung đột lợi ích trong môi trường xã hội. Những sự kiện đang diễn ra
này có mức độ ảnh hưởng khác nhau đến lối sống của các cá nhân. Rõ ràng,
hoàn cảnh thịnh hành trong đất nước chúng ta làm sáng tỏ sự tương phản rõ rệt
giữa các điều kiện sống phổ biến ở nhiều địa phương, đặc biệt là ở các vùng xa
xôi, kém may mắn, đặc trưng bởi điều kiện sống gian khổ và sự thiếu hụt các
tiện nghi cơ bản, nằm cạnh các trung tâm đô thị và thị trấn nơi một dân số đáng
kể được hưởng vô số tiện nghi, đôi khi thậm chí giáp ranh với sự xa hoa. Trong
khi nhiều doanh nghiệp giàu có và thực thể thương mại tích lũy của cải, đồng
thời, có những cá nhân nghèo khổ phải vật lộn với sự phá sản, thất bại và hủy
hoại tài chính. Cả hai chi này đều đóng vai trò là nền tảng màu mỡ cho sự nảy
mầm của các mô hình tiêu cực liên quan đến suy nghĩ, hành động và lựa chọn lối sống tổng thể. lOMoAR cPSD| 58605085
- Thứ hai, có thể quan sát thấy rằng, do ảnh hưởng lan tỏa của nền kinh tế thị
trường, có sự gia tăng đáng kể trong sự xuất hiện của sự suy thoái đạo đức và
những thay đổi trong các hành vi xã hội. Sự xuất hiện của hiện tượng này được
đặc trưng bởi sự phổ biến của một lối sống thực dụng ưu tiên của cải vật chất,
tôn vinh các mục tiêu theo đuổi tiền tệ, sự trỗi dậy của các cá nhân tự kỷ, các
trường hợp tham nhũng và sự tồn tại của các tệ nạn xã hội khác nhau leo thang
hàng ngày. Chúng bao gồm nhưng không giới hạn ở các vấn đề như tỷ lệ thất
nghiệp leo thang, suy thoái môi trường lan rộng, các mối quan tâm về sinh thái,
sự phổ biến của các bệnh nghiêm trọng và sự gia tăng của những bất công xã
hội. Một phần đáng kể dân chúng đã bắt đầu ưu tiên lợi ích cá nhân và lợi ích
vật chất hơn các giá trị đạo đức và tinh thần. Có thể lập luận rằng hiện tượng
thần tượng hóa tiền bạc và của cải vật chất có thể được quy cho sự ra đời của
nền kinh tế thị trường. Kết quả là, một số lượng đáng kể các cá nhân tham gia
vào việc theo đuổi lợi nhuận không ngừng, sử dụng bất kỳ phương tiện cần
thiết nào để tích lũy của cải, thường coi thường các chuẩn mực xã hội, tiêu
chuẩn đạo đức và thậm chí cả các quy định pháp lý. Ảnh hưởng phổ biến của
tiền bạc đã làm thay đổi đáng kể động lực của các mối quan hệ giữa con người,
làm mờ đi những mối quan hệ từng được ấp ủ và được coi là vô giá. Sự mất giá
trị phẩm giá do ảnh hưởng quá lớn của tiền bạc đã dẫn đến việc che giấu những
ý định ác ý, thờ ơ đối với những bất công xã hội, tạo điều kiện cho các hoạt
động tội phạm và xói mòn mối quan hệ gia đình giữa cha, anh chị em, vợ chồng
và con cái, do đó gây ra sự bất mãn trong cộng đồng. Một xu hướng đáng lo
ngại là ngày càng có nhiều cá nhân trẻ áp dụng lối sống tách biệt với đặc điểm
là thiếu tham vọng, thiếu lý tưởng, thờ ơ đối với phúc lợi cộng đồng và cách
tiếp cận tự trọng coi thường sự tham gia chính trị, tránh xa các giá trị truyền
thống, thúc đẩy tham gia vào tệ nạn xã hội, và chống lại các chuẩn mực văn
hóa đã được thiết lập. Điều đáng lo ngại hơn nữa là hiện tượng suy thoái đạo
đức lan rộng đang ngày càng trở nên phổ biến trong một số thành viên của các
đảng chính trị, bao gồm cả các quan chức nắm giữ quyền lực đáng kể. Sự suy lOMoAR cPSD| 58605085
giảm các tiêu chuẩn đạo đức và hành vi đạo đức này hiện thường được quan
sát thấy trong các hành vi cơ hội có nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn như
tìm kiếm vị trí chính trị trước cuộc bầu cử hoặc bổ nhiệm, chấp nhận vai trò
dường như không quan trọng cung cấp quyền lực đáng kể, chọn vai trò cấp thấp
hơn trong các tổ chức chính phủ so với các vị trí cao hơn trong cơ cấu đảng,
theo đuổi các vị trí thuận lợi trước khi bổ nhiệm chính thức, tìm kiếm cơ hội
sinh lợi cho lợi ích cá nhân thông qua phân bổ nguồn lực và đánh giá dự án và
tham gia vào hoạt động tội phạm nhằm theo đuổi lợi nhuận bất hợp pháp.
- Sự suy giảm đạo đức của xã hội đương đại là một nguyên nhân đáng lo ngại
do sự xâm nhập chưa từng có của nó vào các lĩnh vực như khoa học, văn hóa,
nghệ thuật và thậm chí là thực thi pháp luật. Các trường hợp thiếu trung thực
trong học thuật trong nghiên cứu khoa học, hội thảo và trao đổi bằng cấp học
thuật đang ngày càng trở nên phổ biến. Vụ bê bối liên quan đến Nam Cam và
Lã Thị Kim Oanh liên quan đến nhiều quan chức, đảng viên và các nhà lãnh
đạo cấp cao như Bùi Quốc Huy và Phạm Sĩ Chiến, những cá nhân được giao
nhiệm vụ duy trì pháp luật và đại diện cho lợi ích của dân chúng. Giải quyết
vấn đề này, Hội nghị toàn thể lần thứ 10 của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng
sản Việt Nam khóa 9 nhấn mạnh việc không thể chống lại hiệu quả sự gia tăng
của các hành vi không lành mạnh và xói mòn các giá trị xã hội, dẫn đến xu
hướng leo thang đáng lo ngại. Hơn nữa, sự ra đời của một nền kinh tế định
hướng thị trường đã dẫn đến sự bóp méo các nguyên tắc tâm linh khác nhau,
góp phần làm xói mòn di sản văn hóa của quốc gia. Bối cảnh đương đại, chịu
ảnh hưởng của các lực lượng toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, chứng kiến sự
chuyển đổi dần dần của các giá trị truyền thống, do đó đặt ra nhiều thách thức
cấp bách cho cộng đồng nói chung. Các tuyên bố được đưa ra trong Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ năm và lần thứ tám nhấn mạnh tác động bất lợi của
việc chấp nhận các hệ tư tưởng nước ngoài, bỏ qua các chuẩn mực văn hóa bản
địa, theo đuổi lối sống vật chất và ưu tiên lợi ích cá nhân, tất cả đều làm mờ đi
tính toàn vẹn văn hóa của quốc gia. Việc theo đuổi sự giàu có và địa vị phổ biến lOMoAR cPSD| 58605085
với chi phí của mối quan hệ gia đình, các mối quan hệ nghề nghiệp và hành vi
đạo đức đã thúc đẩy một bầu không khí thuận lợi cho sự gia tăng các hoạt động
bất hợp pháp như buôn lậu, tham nhũng, buôn bán ma túy và mại dâm, do đó
làm trầm trọng thêm các bệnh xã hội. Xu hướng đáng báo động này càng gia
tăng thêm bởi sự miễn cưỡng của các cá nhân trở về quê hương sau khi nhận
được giáo dục và đào tạo ở nước ngoài, thay vào đó chọn tìm kiếm sự thỏa mãn
cá nhân ở các vùng đất xa lạ hoặc chịu khuất phục trước ảnh hưởng lật đổ của
các thực thể thù địch. Văn hóa thịnh hành của sự nuông chiều bản thân, thờ ơ
đối với các vấn đề xã hội, trốn tránh trách nhiệm và miễn cưỡng đóng góp cho
lợi ích chung tiếp tục phát triển và phát triển không suy giảm trong xã hội đương đại.