Chủ nghĩa Xã hội Khoa học Nhóm 8 Thành viên:
Vũ Thị Lan Anh
Trần Thị Thu Diệu
Nguyễn Công Nguyên
Đề tài: Tiểu sử và công trình nghiên cứu của Nhà Triết học Saint Simon. I.
Tiểu sử Saint Simon
Henri de Saint Simon (Claude Henri Derouvroy) – (1760- 1825) hay bá tước de
Saint-Simon là nhà triết học, kinh tế học Pháp, người đề xướng chủ nghĩa xã hội đầu tiên.
Saint Simon xuất thân trong một gia đình quý tộc, có học vấn uyên bác và tư tưởng
tiến bộ. Căm thù chế độ nô lệ, ông quan tâm đến giai cấp vô sản, nhưng lại phủ nhận đấu tranh giai cấp... II.
Đánh giá về Chủ nghĩa Tư bản của ông.
Saint Simon đã xây dựng chủ nghĩa xã hội không tưởng của ông trên nguyên
tắc điều hòa giai cấp. Một trong những nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng vĩ đại của
thế kỷ XIX. Học thuyết xã hội của Saint Simon ra đời khi giai cấp vô sản mới bắt
đầu hình thành mầm mống và phát triển, theo Mác và Ăng – ghen, giai cấp vô sản
chỉ mới mường tượng địa vị của họ .
Các nhà triết học và xã hội học đương thời bênh vực chế độ tư sản, trái lại ông
phê phán chế độ tư sản, mơ tưởng đem chủ nghĩa xã hội thay thế trật tự xã hội tư
bản. Nhưng ông không hiểu bản chất của chủ nghĩa tư bản, và không tìm thấy con
đường tiến lên chủ nghĩa xã hội. Ông đã chỉ trích xã hội tư bản chủ nghĩa là một "thế
giới đảo ngược màu đen và trắn " g ,
Chủ nghĩa của Simon chắc chắn là một trong những chủ nghĩa không tưởng
điên rồ nhất. Ông chống lại chế độ phong kiến, tích cực tham gia đấu tranh trong cuộc Cách mạng Pháp.
Học thuyết của ông có một luận điểm khá đặc sắc là: Chính trị chỉ là khoa học
về sản xuất và sớm muộn sẽ hoàn toàn bị kinh tế nuốt mất. Học thuyết xã hội chủ
nghĩa của Saint Simon dù tiến bộ nhưng mới chỉ phản ánh sự đối lập giữa tư sản và
vô sản đang trong quá trình phát sinh. Xã hội mới mà ông dự kiến còn rất mơ hồ và
chưa chỉ ra lực lượng xã hội thật sự sẽ làm thay đổi xã hội cũ. Học thuyết của ông
cũng đầy ảo tưởng vào lòng từ thiện của giai cấp tư sản. Vì vậy, học thuyết này vẫn chỉ là không tưởng.
Tuy nhiên học thuyết của Saint Simon có ý nghĩa tiến bộ, có giá trị là một trong
những tiền đề lý luận để sau này Karl Marx và Friedrich Engels tiếp thu có phê phán,
cùng với các tiền đề lý luận khác để xây dựng học thuyết khoa học của mình. Những
tư tưởng về một nền kinh tế thống n ấ
h t có kế hoạch trên quy mô một quốc gia và
quy mô thế giới, lần đầu tiên do Saint Simon nêu ra có giá trị lớn. Marx và Engels
đánh giá cao cống hiến của Saint Simon cho nhân loại. Sau khi Saint Simon mất,
những người kế tục gần gũi của ông đã truyền bá và phát triển một số điểm trong
học thuyết của ông. Chủ nghĩa Saint Simon xuất hiện ở Pháp và có ảnh hưởng nhất
định tới phong trào công nhân nửa đầu thế kỷ XIX. Ông là một nhà tư tưởng trung
thực, và suy nghĩ của ông là kho tàng vĩnh cửu, triết lý giàu có của văn minh nhân loại.
III. Mong muốn xây dựng xã hội tương lai của S.Simon.
Theo S.Simon, xã hội tương lai là “chế độ công nghiệp” đó là mục tiêu cuối cùng
mọi xã hội phải đến. -Kinh tế:
• Một xã hội công nghiệp, nơi hệ thống phân cấp về công lao và sự tôn trọng
đối với công việc sản xuất sẽ là cơ sở của xã hội, trong khi hệ thống phân cấp
cha truyền con nối và quân đội sẽ giảm bớt. Saint-Simon không coi quan hệ
giai cấp, coi tư liệu sản xuất, là động cơ của động lực kinh tế - xã hội mà là hình thức quản lý.
• Saint Simon công kích kịch liệt chế độ tư bản và kêu gọi cải cách xã hội theo
chủ nghĩa xã hội, bảo đảm cho tất cả mọi giai cấp được thỏa mãn nhu cầu sinh
sống và văn hóa. Ông chủ trương trong xã hội của nghĩa tương lai, những nhà
bác học và những người làm công nghiệp (bao gồm chủ xưởng, thương nhân,
nhà ngân hàng và cả công nhân) giữ vai trò lãnh đạo.
• Ông cho rằng cơ sở kinh tế của chủ nghĩa xã hội sẽ là nền đại công nghiệp
được tổ chức trên những nguyên tắc kế hoạch hóa. Trong tác phẩm “Những
bức thư của người dân Giơ-ne-vơ gửi những người cùng thời” (1803),
S.Simon đề ra nguyên tắc trong xã hội tương lai là: mọi người đều phải lao
động. Xã hội tương lai là “hệ thống công nghiệp khoa học, trong đó mọi người
làm việc theo năng lực và trao đổi theo công lao động”. Trong xã hội đó vẫn
còn tư hữu song chế độ tư hữu phải được tổ chức như thế nào để có lợi nhất
cho toàn xã hội về mặt tự do và của cải. Bản thân xã hội đó là liên minh của
những người làm việc có ích. Địa vị của mỗi người do năng lực của họ quyết định mà thôi.
• Ông tin rằng thuế cần phải được giảm nhiều so với lúc đó để có một hệ thống
công nghiệp công bằng hơn. -Chính trị:
S.Simon có một luận điểm khá sâu sắc đó là: chính trị là khoa học về sản xuất và
sớm muộn sẽ hoàn toàn bị kinh tế nuốt mất. Trong học thuyết của mình, S.Simon
mới chỉ phản ánh sự đối lập giữa tư sản và vô sản đang trong quá trình phát sinh. Xã
hội mới ông dự kiến còn rất mơ hồ và chưa chỉ ra lực lượng xã hội thực sự sẽ làm
thay đổi xã hội cũ. Học thuyết kinh tế của Saint Simon có ý nghĩa tiến bộ, có giá trị
là một trong những tiền đề sau này C.Mác và Ăngghen tiếp thu có phê phán để sáng lập ra CNXH khoa học. -Xã hội:
Xã hội tương lai có thể đảm bảo phúc lợi cho mọi người. Ông dự đoán về xã hội
tương lai: xã hội mới phải đảm bảo những điều kiện vật chất tốt nhất kể cả thức ăn,
quần áo, nhà ở, y tế, giáo dục cho tất cả mọi người. Hơn nữa xã hội mới phải làm
cho mọi người đạt đến sự vui sướng của cuộc đời. Vấn đề ưu tiên hàng đầu trong
bảng liệt kê công trình công cộng của Saint-Simon là xây dựng cầu, kênh, dự án
thoát nước, khai hoang và cung cấp giáo dục miễn phí, cung cấp việc làm cho người
khỏe mạnh và hỗ trợ người tàn tật.
IV. Saint simon chủ trương muốn thay đổi xã hội hiện thực đang
sống bằng biện pháp hòa bình, thỏa hiệp.
-Saint simon muốn thay đổi xã hội hiện thực đang sống bằng cách nào?
Ông phê phán chủ nghĩa tư bản và tự do cạnh tranh; và chủ trương xây dựng
một xã hội công nghiệp, trong đó đề cao lợi ích của đa số nhân dân lao động... Tuy
chỉ là học thuyết không tưởng, nhưng đã có ảnh hưởng nhất định tới phong trào công
nhân nửa đầu thế kỷ XIX.
Ông cho rằng xã hội mới phải đảm bảo những điều kiện vật chất và t n i h thần
tốt nhất kể cả thức ăn, quần áo, nhà ở cho tất cả mọi người, hơn nữa phải làm cho
người ta có thể đạt tới sự vui sướng của cuộc đời. Theo ông, m ố u n đạt tới điều đó
phải khuyến khích hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp.
Ông mơ ước một xã hội mà ở đó lao động là lao động tự giác của tất cả mọi
thành viên vì lợi ích của xã hội. Sản xuất có kế hoạch thay cho cạnh tranh vô chính
phủ. Trong xã hội vẫn còn chế độ tư hữu, nhưng chế độ tư hữu phải được tổ chức lại
để có lợi nhất cho toàn xã hội về cả tự do và của cải.
Con đường để tạo ra phúc lợi là khoa học, nghệ thuật và công nghiệp. Một xã
hội như trên sẽ thay thế cho chủ nghĩa tư bản bằng phương pháp hoà bình.
Ông quan niệm đúng đắn rằng, lịch sử loài người là một quá trình tiến hóa
không ngừng, chế độ sau tiến bộ hơn chế độ trước. Ông cho rằng, sự xuất hiện các
giai cấp trong xã hội là kết quả của sự chiếm đoạt. Theo Saint Simon, ngay trong
thời phong kiến đã xuất hiện giai cấp những nhà công nghiệp. Giai cấp này có mâu
thuẫn nội tại do một phía ít ỏi những người sở hữu và phía khác đông đảo hơn là
những người không có tài sản. Sự sai lầm và mơ hồ trong quan điểm của ông là gộp
hai giai cấp tư sản và vô sản làm một. Nhưng ông có lý khi cho rằng, cách mạng
Pháp 1789 - 1794 là kết quả của cuộc đấu tranh giai cấp gay gắt. Lý luận về giai cấp
và xung đột giai cấp là một trong những yếu tố mới mẻ trong lịch sử tư tưởng xã hội
chủ nghĩa Thế kỷ XVIII.
Chính vì vậy, ông chủ trương xây dựng một xã hội mà ông gọi là “xã hội
công nghiệp”. Quá trình chuyển biến từ xã hội tư bản sang xã hội mới đó là quá trình
tiến triển một cách hòa bình, bằng cách thuyết phục các nhà tư bản bỏ vốn và có lòng
bác ái. Trong xã hội đó, hoạt động công nghiệp, nông nghiệp và thương nghiệp đều
được khuyến khích. Xã hội đó phù hợp với lợi ích của đa số nhân dân lao động, đảm
bảo những điều kiện vật chất của con người. Trong học thuyết về xã hội mới, Saint
Simon luôn luôn quan tâm tới giai cấp nghèo nhất và đông nhất. Ông công khai tuyên
bố mục tiêu của xã hội mới là cần phải cải thiện số phận của giai cấp công nhân.
Nguyên tắc mà ông nêu lên là: Mọi người đều phải lao động.
Học thuyết của ông cũng đầy ảo tưởng vào lòng từ thiện của giai cấp tư sản.
Xanh Xi mông chủ trương đi theo con đường hòa bình, vì vậy, tư tưởng của ông đã
trở thành ảo tưởng, không tưởng.