HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN KHOA XUẤT BẢN ****** BÀI TẬP
TÌM HIỂU MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG
CỦA CÁC NHÀ XUẤT BẢN HIỆN NAY
Môn học: Quản trị kinh doanh xuất bản
Giáo viên hướng dẫn: Trần Thu Quỳn h
Chuyên ngành: Xuất bản điện tử
Nhóm: 4 – Xuất bản điện tử 41 Hà Nội, tháng 0 9 năm 2023
Danh sách thành viên và phân chia nhiệm vụ STT Nhiệm vụ Họ và tên 1
Mô hình doanh nghiệp xuất bản là g • Nguyễn Ngọc Mai
Các nhà xuất bản hoạt động theo mô • Tạ Thanh Tâm 2
hình doanh nghiệp xuất bản • Nguyễn Hà Vy 3
Mô hình đơn vị sự nghiệp có thu là gì • Nguyễn Vân Anh
Các nhà xuất bản hoạt động theo mô
• Nguyễn Thị Hải Yến 4
hình đơn vị sự nghiệp có thu • Vũ Trà My
Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô 5
• Nguyễn Đặng Nhật Linh
hình doanh nghiệp xuất bản
Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô 6 • Trần Quỳnh Trang
hình đơn vị sự nghiệp có thu
Nhận định về lực lượng lao động của 7 • Nguyễn Thị Vân Anh
các nhà xuất bản hiện nay?
Nhận định về lực lượng biên tập viên 8 • Nguyễn Thúy Hiền
của các nhà xuất bản hiện nay? • Nguyễn Mai Quỳn h 9 Tổng hợp • Trần Như Quỳnh 10 PowerPoint • Phạm Công Tài 11 Thuyết trình • Lê Phương Thảo MỤC LỤC
1. Mô hình doanh nghiệp xuất bản ............................................................................ 4
a. Mô hình doanh nghiệp xuất bản là gì? ................................................................ 4
b. Các nhà xuất bản hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xuất bản .................... 5
2. Mô hình đơn vị sự nghiệp có thu ......................................................................... 11
a. Mô hình đơn vị sự nghiệp có thu là gì? ............................................................ 11
b. Các nhà xuất bản hoạt động theo mô hình đơn vị sự nghiệp có thu ................. 11
3. Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô hình các nhà xuất bản ...................................16
a. Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô hình doanh nghiệp xuất bản ......................16
b. Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô hình đơn vị sự nghiệp có thu ....................18
4. Nhận định về lực lượng lao động của các nhà xuất bản hiện nay? ......................20
5. Nhận định về lực lượng biên tập viên của các nhà xuất bản hiện nay? ...............21
TÌM HIỂU MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG
CỦA CÁC NHÀ XUẤT BẢN HIỆN NAY
1. Mô hình doanh nghiệp xuất bản
a. Mô hình doanh nghiệp xuất bản là gì?
- Các nhà xuất bản hoạt động theo cơ chế doanh nghiệp nghĩa là phải tự lo liệu và
chi trả toàn bộ chi phí cho hoạt động của đơn vị và đời sống của cán bộ, biên tập
viên và người lao động. Đồng thời phải chi trả khoản tiền thuê nhà, tiền điện nước
giống như các doanh nghiệp khác.
- Các nhà xuất bản hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xuất bản gồm:
• Mô hình doanh nghiệp kinh doanh có điều kiện
• Mô hình Công ty Trách nhiệm hữu hạn (TNHH) một thành viên – 100% vốn nhà nước
• Mô hình Công ty mẹ - công ty con
- Ngoài ra, nếu đặt trong nội bộ ngành xuất bản, các doanh nghiệp xuất bản được
phân loại trên các góc độ:
• Quy mô doanh nghiệp: doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ
• Cơ quan chủ quản: doanh nghiệp thuộc cơ quản Đảng, doanh nghiệp thuộc
cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp thuộc các tổ chức chính trị - xã hội…
• Cấp quản lý: doanh nghiệp xuất bản trung ương và địa phương
• Chức năng xuất bản xuất bản phẩm: phục vụ đối tượng rộng hay là đối tượng riêng biệt
- Doanh nghiệp xuất bản gồm nhiều loại và được phân loại theo các tiêu chí khác
nhau, chính điều này dẫn đến sự đa dạng và phức tạp trong loại hình doanh nghiệp xuất bản ở nước ta.
b. Các nhà xuất bản hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xuất bản
- Các doanh nghiệp xuất bản khác nhau về quy mô doanh nghiệp, trong đó có
doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và doanh nghiệp nhỏ.
• Nhà xuất bản doanh nghiệp lớn: Nhà xuất bản Trẻ, Nhà xuất bản Giáo dục
Việt Nam. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có vốn điều lệ 596 tỷ đồng.
Theo nguồn tin của Báo Lao Động, kết thúc năm 2021, vốn chủ sở hữu của
Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là 917,36 tỉ đồng. Trong khi đó, một
doanh nghiệp được coi là doanh nghiệp lớn ở lĩnh vực thương mại và dịch
vụ cần nguồn vốn từ 10 tỷ đến 50 tỷ đồng, số lao động từ 50 đến 100 người.
• Nhà xuất bản doanh nghiệp vừa: Nhà xuất bản Giao thông vận tải.
• Nhà xuất bản doanh nghiệp nhỏ: Nhà xuất bản Hải Phòng với số người lao
động chưa tới 50 người, Nhà xuất bản Nghệ An khoảng 30 người lao động. Ưu điểm Nhược điểm
• Các doanh nghiệp lớn có nguồn
• Doanh nghiệp lớn có thể gặp khó
lực và khả năng tài chính lớn có
khăn trong việc tập trung vào
thể đầu tư vào việc nghiên cứu
nhu cầu cụ thể của từng khách
và phát triển xuất bản phẩm chất
hàng, không tập trung quá nhiều
lượng cao, quảng bá rộng rãi,
vào các tác phẩm của tác giả mới
tăng cường chỗ đứng của mình
hoặc chưa được biết đến. Những
trên thị trường và tạo ra lợi thế
tác phẩm này có thể bị bỏ sót do cạnh tranh.
sự ưu tiên cho những tác phẩm
• Các doanh nghiệp vừa và nhỏ có tính thương mại cao.
linh hoạt hơn trong việc thích
• Doanh nghiệp vừa và nhỏ có hạn
ứng với nhu cầu của thị trường,
chế về tài nguyên và quyền lực
và tạo ra những sản phẩm đa
so với các doanh nghiệp lớn, đôi
dạng. Họ phản hồi nhanh chóng
khi gặp khó khăn trong việc cạnh
hơn với thị trường, các tác giả
tranh với những đối thủ lớn hơn,
mới và chưa được biết đến. Điều
không thể đầu tư và quảng cáo
này giúp nhà xuất bản tạo ra
mạnh mẽ như nhà xuất bản lớn
nhiều sản phẩm sáng tạo, mang
dẫn đến sự hạn chế về sự hiện
lại sự mới mẻ và độc đáo cho thị
diện và chỗ đứng trên thị trường. trường xuất bản.
- Các doanh nghiệp xuất bản khác nhau về cơ quan chủ quản: doanh nghiệp
thuộc cơ quan Đảng; doanh nghiệp thuộc các cơ quan nhà nước; doanh nghiệp
thuộc các tổ chức chính trị - xã hội…
• Nhà xuất bản thuộc cơ quan Đảng
• Nhà xuất bản thuộc cơ quan nhà nước: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
(trực thuộc sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo), Nhà xuất bản Y học
(trực thuộc Bộ Y tế), Nhà xuất bản Hà Nội (trực thuộc UBND Thành phố Hà Nội).
• Nhà xuất bản thuộc tổ chức chính trị - xã hội: Nhà xuất bản Lao động (Tổng
liên đoàn Lao động Việt Nam), Nhà xuất bản Trẻ với chủ sở hữu là Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh. Ưu điểm Nhược điểm
• Việc thuộc cơ quan Đảng, nhà
• Có thể gặp khó khăn trong việc
nước hoặc các tổ chức chính trị -
giữ được tính độc lập và sáng
xã hội giúp đảm bảo mục tiêu,
tạo, do sự can thiệp từ phía cơ
chất lượng và sự trung thực của
quan chủ quản. Cũng có thể bị
các sản phẩm xuất bản. Các
hạn chế về tự do biểu đạt ý kiến
doanh nghiệp này có thể được hỗ
và sự đa dạng trong nội dung
trợ từ nguồn lực và quyền lực
xuất bản. Phải tuân thủ các quy
của cơ quan chủ quản, tạo sự uy
định của Đảng, có thể làm giảm
tín giúp cho hoạt động kinh
tính linh hoạt và sáng tạo trong
doanh xuất bản được thuận lợi hoạt động kinh doanh. hơn.
- Các doanh nghiệp xuất bản khác nhau về cấp quản lý: có doanh nghiệp xuất
bản trung ương và doanh nghiệp xuất bản địa phương.
• Nhà xuất bản trung ương: Nhà xuất bản Lao Động, Nhà xuất bản Y học, Nhà xuất bản Văn học.
• Nhà xuất bản địa phương: Nhà xuất bản Thanh Hoá, Nhà xuất bản Hà Nội Ưu điểm Nhược điểm
• Doanh nghiệp xuất bản trung
• Doanh nghiệp xuất bản trung
ương thường có quy mô lớn hơn
ương có thể gặp khó khăn trong
và có thể triển khai các dự án
việc nắm bắt được đa dạng nhu
quy mô quốc gia. Có thể sử dụng
cầu của các khu vực địa phương.
quyền lực của nhà nước để định
Do có quyền lực và thể chế pháp
hình và quản lý hoạt động xuất
lý, doanh nghiệp xuất bản trung
bản, giúp việc quản lý được thực
ương phải tuân thủ nhiều quy
hiện theo các tiêu chuẩn chuyên
định và thủ tục, đồng thời làm nghiệp và hiệu quả.
giảm tính linh hoạt khó đáp ứng
• Doanh nghiệp xuất bản địa
nhu cầu đa dạng của thị trường.
phương thường có sự gần gũi với
• Doanh nghiệp xuất bản địa
địa phương, hiểu rõ nhu cầu và
phương có thể gặp hạn chế về
thị trường địa phương. Có cái
nguồn lực và quyền lực so với
nhìn sâu sắc về văn hóa địa
các doanh nghiệp trung ương.
phương giúp cho giữ gìn những
Do quy mô nhỏ, doanh nghiệp
giá trị truyền thống trong cộng
xuất bản địa phương thường gặp
đồng, khả năng phát triển sản
khó khăn trong việc đầu tư và
phẩm văn hóa độc đáo.
phát triển các dự án xuất bản quy mô lớn.
- Các doanh nghiệp xuất bản khác nhau về chức năng xuất bản xuất bản phẩm:
có doanh nghiệp xuất bản tổng hợp và doanh nghiệp xuất bản chuyên ngành.
• Nhà xuất bản tổng hợp: Nhà xuất bản Hà Nội với chức năng xuất bản các ấn
phẩm và tài liệu về Chính trị, Xã hội, Kinh tế, Khoa học - Kỹ thuật, Văn
hóa, Văn học, Nghệ thuật và các văn hóa phẩm khác phục vụ cho yêu cầu
công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng của Đảng bộ thành phố
Hà Nội, đáp ứng và định hướng nhu cầu văn hóa tinh thần của nhân dân Thủ
đô và cả nước, góp phần xây dựng Thủ đô công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế.
• Nhà xuất bản chuyên ngành: Nhà xuất bản Y học với chức năng tổ chức biên
soạn, xuất bản, in ấn và phát hành các loại xuất bản phẩm về lĩnh vực khoa
học kỹ thuật, quản lý kinh tế, pháp luật, chính trị xã hội phục vụ ngành Y tế. Ưu điểm Nhược điểm
• Doanh nghiệp xuất bản tổng hợp
• Doanh nghiệp xuất bản tổng hợp
có khả năng sản xuất đa dạng
có thể gặp khó khăn trong việc
các loại sản phẩm xuất bản, phục
tập trung và phát triển sâu về các
vụ nhiều lĩnh vực và đối tượng
lĩnh vực đặc thù.Với sự tập trung
khác nhau. Điều này đáp ứng
vào nhiều thể loại sách, có thể
nhu cầu đa dạng của người đọc
dẫn đến các tác phẩm không
và truyền tải kiến thức trong các
được đưa ra theo tiêu chuẩn cao lĩnh vực khác nhau.
nhất, thiếu sự chuyên sâu trong
• Doanh nghiệp xuất bản chuyên
các lĩnh vực chuyên ngành cụ
ngành có sự chuyên môn cao thể.
hơn trong việc sản xuất và phân
• Doanh nghiệp xuất bản chuyên
phối sách, tài liệu chuyên ngành,
ngành có giới hạn về độc giả
đảm bảo tính tin cậy. Điều này
tiềm năng so với các loại sản
giúp tăng cường tính chuyên
phẩm tổng hợp, khó có thể đáp
môn cao, đáp ứng được kiến
ứng đầy đủ nhu cầu của tất cả
thức chuyên sâu và nhu cầu đặc
đối tượng người đọc. thù của người đọc.
- Các doanh nghiệp xuất bản khác nhau về đối tượng phục vụ: có doanh nghiệp
xuất bản phục vụ đối tượng rộng, có doanh nghiệp xuất bản phục vụ các đối tượng riêng biệt…
• Nhà xuất bản phục vụ đối tượng rộng: Nhà xuất bản Trẻ bởi sự đa dạng
trong các xuất bản phẩm nên đối tượng rộng, từ đối tượng là thiếu nhi với tủ
sách thiếu nhi, những cuốn truyện cổ tích, truyện tranh; cho đến giới trẻ với
những cuốn văn học trong, ngoài nước và cả những cuốn về chính trị, sự
kiện thế giới cho độ tuổi trung niên.
• Nhà xuất bản phục vụ các đối tượng riêng biệt: Nhà xuất bản Xây dựng, Nhà
xuất bản Y học, chủ yếu đối tượng độc giả sẽ là những người đã và đang làm
các việc, hoạt động trong ngành nghề có liên quan. Ưu điểm Nhược điểm
• Doanh nghiệp xuất bản phục vụ
đối tượng rộng gặp khó khăn
• Doanh nghiệp xuất bản phục vụ
trong việc tìm hiểu và đáp ứng
đối tượng rộng có thể tiếp cận
đầy đủ nhu cầu của từng đối
một lượng lớn độc giả và tăng
tượng cụ thể. Tận dụng tất cả thị
thu nhập từ nguồn đa dạng.
trường và đối tượng khách hàng
Thường có quy mô lớn tạo ra nội
khác nhau có thể đồng nghĩa với
dung và sản phẩm đa dạng, dễ
việc cạnh tranh với nhiều đối
dàng tiếp cận toàn diện các thị
thủ. Đối mặt với nhiều đối thủ
trường nhờ nhiều lĩnh vực.
cạnh tranh mạnh mẽ trong nhiều
• Doanh nghiệp xuất bản phục vụ
lĩnh vực có thể tạo ra thách thức
đối tượng riêng biệt có thể tạo ra
trong việc tiếp cận và bán hàng.
sản phẩm chất lượng cao, đáp
• Doanh nghiệp xuất bản phục vụ
ứng nhu cầu chuyên môn của
đối tượng riêng biệt có giới hạn
từng nhóm độc giả. Sự tập trung
độc giả tiềm năng so với doanh
vào đối tượng khách hàng riêng
nghiệp phục vụ đối tượng rộng.
biệt đảm bảo tính chuyên sâu
Tập trung vào đối tượng khách
trong nội dung cung cấp. Mô
hàng riêng biệt có thể hạn chế thị
hình này tạo ra một cộng đồng
trường tiềm năng do không tiếp
riêng biệt, tương tác chặt chẽ và
cận toàn bộ thị trường, dẫn đến
xây dựng mối quan hệ lâu dài
sự giới hạn về quy mô và doanh
với khách hàng điều này giảm
thu. Doanh nghiệp còn có thể đối
chi phí tiếp thị và tăng tỉ lệ
mặt với sự cạnh tranh trực tiếp từ chuyển đổi khách hàng.
các đối thủ khác nhắm đến cùng tệp khách hàng.
2. Mô hình đơn vị sự nghiệp có thu
a. Mô hình đơn vị sự nghiệp có thu là gì?
- Đơn vị sự nghiệp có thu là một loại đơn vị sự nghiệp công lập có nguồn thu sự
nghiệp, được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và là đơn vị dự toán độc
lập, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài
chính. Trong mô hình này, đơn vị sự nghiệp được nhà nước cho phép sản xuất các
xuất bản phẩm dưới mục đích thương mại và sử dụng nguồn thu đó.
- Các nhà xuất bản hoạt động theo mô hình đơn vị sự nghiệp có thu được chia làm ba loại:
• Do Nhà nước bảo đảm 100% kinh phí hoạt động.
• Tự túc một phần kinh phí hoạt động.
• Tự túc 100% kinh phí hoạt động.
b. Các nhà xuất bản hoạt động theo mô hình đơn vị sự nghiệp có thu
- 42 nhà xuất bản tổ chức hoạt động theo loại hình sự nghiệp
- Đơn vị sự nghiệp có thu do Nhà nước bảo đảm 100% kinh phí hoạt động
Đơn vị sự nghiệp có nguồn thu thấp, đơn vị sự nghiệp không có nguồn thu, kinh
phí hoạt động thường xuyên theo chức năng và nhiệm vụ do ngân sách nhà nước
bảo đảm toàn bộ kinh phí (đơn vị sự nghiệp do ngân sách nhà nước đảm bảo toàn
bộ kinh phí hoạt động).
• VD: Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà
Nội, Nhà xuất bản Kim Đồng, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật... Ưu điểm Nhược điểm
• Ổn định tài chính: Nhà xuất bản
không cần lo lắng về việc tìm
kiếm nguồn tiền để duy trì hoạt
động hàng ngày. Điều này giúp
cho các nhà xuất bản có thể tập
trung vào việc sản xuất và phân
phối các tác phẩm chất lượng
• Thiếu tính cạnh tranh và sáng hơn.
tạo: Với sự đảm bảo kinh phí từ
• Độc lập từ áp lực thị trường: Với
nhà nước, các nhà xuất bản có
sự đảm bảo về kinh phí từ nhà
thể không được kích thích để tìm
nước, các nhà xuất bản có thể
kiếm sự cạnh tranh và sáng tạo
thoải mái hơn để đưa ra quyết
như các nhà xuất bản hoạt động
định về việc xuất bản những tác
theo mô hình doanh nghiệp.
phẩm có tính chất chất lượng mà
Điều này có thể dẫn đến việc
không phụ thuộc vào áp lực thị
thiếu sự đa dạng trong các dự án trường.
xuất bản và giới hạn các ý tưởng
• Khả năng đầu tư vào các dự án mới.
tiềm năng: Do không phải lo
lắng về việc kiếm tiền, các nhà
xuất bản có thể dễ dàng đầu tư
vào các dự án tiềm năng mà
không phải quan tâm đến khả
năng sinh lợi ngay lập tức.
- Đơn vị sự nghiệp có thu tự túc một phần kinh phí hoạt động
Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động thường
xuyên, phần còn lại được ngân sách nhà nước cấp (đơn vị sự nghiệp có thu tự bảo
đảm một phần kinh phí hoạt động)
• VD: Nhà xuất bản Bách khoa Hà Nội, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội...
Sau thời gian dài đi vào hoạt động, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội
đã trải qua 3 giai đoạn với 3 mô hình hoạt động khác nhau:
✓ Giai đoạn 1995 – 2003: Nhà xuất bản là đơn vị dự toán và hạch toán
cấp 2, được đầu tư vốn để hoạt động và hàng năm được cấp kinh phí
hoạt động thường xuyên và được cấp nhiệm vụ xuất bản kèm theo.
✓ Giai đoạn 2003 – 2013: chuyển đổi sang mô hình đơn vị sự nghiêp
công lập tự đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên.
✓ Giai đoạn sau 2013: chuyển sang cơ chế tự đảm bảo một phần kinh
phí hoạt động thường xuyên. Ưu điểm Nhược điểm
• Tự chủ tài chính: Nhà xuất bản
• Áp lực thu nhập: Khi không có
tự túc có khả năng tạo ra nguồn
sự hỗ trợ đầy đủ từ nhà nước,
tài chính riêng và không phụ
các nhà xuất bản tự túc phải đối
thuộc quá nhiều vào nguồn hỗ
mặt với áp lực thu hẹp thu nhập
trợ từ nhà nước. Điều này giúp
từ các nguồn không đồng đều.
cho các nhà xuất bản có sự độc
Điều này có thể ảnh hưởng đến
lập và linh hoạt trong việc quyết
khả năng đầu tư và phát triển của
định sử dụng tài chính để phát các nhà xuất bản.
triển hoạt động của mình.
• Không đảm bảo ổn định tài
• Khả năng đầu tư và phát triển:
chính: Thu nhập từ các nguồn
Với thu nhập tự túc, các nhà xuất
khác nhau có thể biến đổi theo
bản có thể dễ dàng đầu tư vào
thời gian và không đảm bảo cho
việc phát triển các sản phẩm
sự ổn định tài chính của các nhà
mới, nâng cao chất lượng xuất
xuất bản tự túc. Điều này có thể
bản, và mở rộng thị trường tiêu
gây khó khăn trong việc duy trì
thụ. Điều này giúp gia tăng khả
hoạt động và đầu tư vào các dự
năng cạnh tranh và sáng tạo án mới.
trong ngành công nghiệp xuất
• Thách thức trong cạnh tranh: bản.
Các nhà xuất bản tự túc phải đối
mặt với sự cạnh tranh từ các nhà
xuất bản khác, bao gồm cả các
đơn vị có hỗ trợ từ nhà nước.
Điều này yêu cầu các nhà xuất
bản tự túc phải tìm kiếm cách để
tạo ra giá trị riêng và thu hút độc
giả trong môi trường cạnh tranh.
- Đơn vị sự nghiệp có thu tự túc 100% kinh phí hoạt động
Đơn vị sự nghiệp có thu tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên (đơn
vị sự nghiệp có thu tự chủ về hoạt động tài chính).
• VD: Nhà xuất bản Tri thức, Nhà xuất bản Tôn giáo, Nhà xuất bản Đại học Huế,... Ưu điểm Nhược điểm
• Rủi ro tài chính: Không có sự hỗ
• Tự chủ tài chính: Nhà xuất bản
trợ tài chính từ Nhà nước, các
tự túc 100% kinh phí hoạt động
nhà xuất bản này phải chịu mọi
không phụ thuộc vào nguồn hỗ
rủi ro liên quan đến kinh doanh.
trợ từ nhà nước hay các đối tác
Nếu không có thu nhập đủ để
khác, cho phép họ có quyền
duy trì hoạt động và chi trả các
kiểm soát tài chính và quyết định
khoản vay, có thể gây khó khăn
sử dụng nguồn lực của mình.
và đe dọa tồn tại của đơn vị.
• Linh hoạt trong quyết định: Với
• Hạn chế về quy mô: Với thu
độ tự chủ cao về tài chính, các
nhập chỉ phụ thuộc vào việc bán
nhà xuất bản có thể tự do quyết
sách hay sản phẩm xuất bản
định về việc chọn lựa dự án xuất
khác, các nhà xuất bản như vậy
bản, đưa ra các quyết định chiến
có thể gặp hạn chế về quy mô
lược, và tạo ra các sản phẩm độc
hoạt động. Điều này có thể làm
đáo, phù hợp với mục tiêu và giá
hạn chế về khả năng đầu tư vào trị của mình.
công nghệ và tiến bộ trong việc
• Cạnh tranh công bằng: Với thu
tiếp cận và phân phối sản phẩm.
tự túc 100%, các nhà xuất bản
• Áp lực kinh doanh: có thể phải
này có thể cạnh tranh công bằng
đối mặt với áp lực kinh doanh
với các nhà xuất bản khác. Điều
cao, do phải đảm bảo thu nhập
này tạo cơ hội cho sự đa dạng và
đủ để duy trì hoạt động và sinh
sự cạnh tranh trong ngành xuất
lời. Điều này có thể dẫn đến việc
bản, khuyến khích việc sản xuất
tập trung vào các sản phẩm thịnh
các tác phẩm chất lượng hơn và
hành, giảm sự đa dạng và khả
đáp ứng nhu cầu của độc giả.
năng thử nghiệm trong xuất bản.
3. Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô hình các nhà xuất bản
a. Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô hình doanh nghiệp xuất bản
Để tối ưu hóa mô hình doanh nghiệp xuất bản, cần xem xét các yếu tố sau:
• Mục tiêu và chiến lược của doanh nghiệp xuất bản: Các doanh nghiệp xuất
bản cần xác định rõ mục tiêu và chiến lược phù hợp với thị trường, đối
tượng khách hàng, nguồn lực và cơ hội của mình. Các mục tiêu và chiến
lược cần được thể hiện rõ trong kế hoạch kinh doanh, kế hoạch sản xuất và
kế hoạch phát triển của doanh nghiệp.
• Cơ cấu tổ chức và quản lý của doanh nghiệp xuất bản: Các doanh nghiệp
xuất bản cần xây dựng một cơ cấu tổ chức và quản lý hiệu quả, minh bạch
và linh hoạt. Các phòng ban, bộ phận và nhân viên cần được phân công rõ
ràng nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm. Các quy trình làm việc, quy chế
nội bộ và quy định liên quan cần được thống nhất và tuân thủ. Các công cụ
quản lý chất lượng, kiểm soát chi phí và đánh giá hiệu suất cần được áp
dụng một cách khoa học và thường xuyên.
• Hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp xuất bản: Các doanh
nghiệp xuất bản cần nâng cao năng lực sản xuất và kinh doanh của mình, bằng cách:
✓ Chọn lựa và phát triển các sản phẩm xuất bản chất lượng, sáng tạo và
phù hợp với nhu cầu của khách hàng.
✓ Tìm kiếm và hợp tác với các tác giả, biên tập viên, dịch giả, nhà thiết
kế, nhà in, nhà phát hành và các đối tác khác trong chuỗi giá trị xuất bản.
✓ Áp dụng các công nghệ mới nhất trong sản xuất xuất bản, như công
nghệ số hóa, công nghệ in ấn, công nghệ thiết kế, công nghệ thông tin…
✓ Xây dựng và mở rộng các kênh phân phối và tiếp thị cho sản phẩm
xuất bản, như các cửa hàng sách, các trang web bán hàng trực tuyến,
các trang mạng xã hội, các sự kiện quảng bá…
✓ Thu thập và phân tích dữ liệu về thị trường, khách hàng, đối thủ cạnh
tranh và xu hướng xuất bản để điều chỉnh chiến lược kinh doanh.
Để áp dụng các yếu tố trên vào thực tiễn, các doanh nghiệp xuất bản cần có sự
tham gia và hỗ trợ của các bên liên quan, như:
• Cơ quan chủ quản: Các cơ quan chủ quản cần tạo điều kiện thuận lợi cho
các doanh nghiệp xuất bản hoạt động theo mô hình doanh nghiệp kinh doanh
có điều kiện. Cơ quan chủ quản cần cung cấp các nguồn lực, hỗ trợ tài chính,
hỗ trợ chuyên môn và hỗ trợ chính sách cho các doanh nghiệp xuất bản.
Đồng thời, đơn vị chủ quản cũng cần giám sát và đánh giá kết quả hoạt động
của các doanh nghiệp xuất bản một cách công bằng và khách quan.
• Cơ quan quản lý nhà nước: Các cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành và
thực thi các luật pháp, quy định và tiêu chuẩn liên quan đến hoạt động xuất
bản. Cơ quan nhà nước cần bảo vệ quyền lợi và trách nhiệm của các doanh
nghiệp xuất bản, đồng thời kiểm tra và xử lý các vi phạm trong lĩnh vực xuất
bản. Đồng thời, cũng cần khuyến khích và tôn vinh các doanh nghiệp xuất
bản có thành tích xuất sắc trong sản xuất và kinh doanh.
• Các tổ chức xã hội: Các tổ chức xã hội cần hợp tác và hỗ trợ các doanh
nghiệp xuất bản trong việc phát triển và phổ biến sản phẩm xuất bản. Cần
tạo ra các sân chơi, các diễn đàn, các cuộc thi, hội sách, các giải thưởng và
các hoạt động khác để giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và tôn vinh các doanh
nghiệp xuất bản. Các tổ chức xã hội cũng cần tham gia vào việc giáo dục,
tuyên truyền và nâng cao nhận thức của công chúng về vai trò và ý nghĩa của xuất bản.
• Khách hàng: Khách hàng là đối tượng cuối cùng được hưởng lợi từ sản
phẩm xuất bản của các doanh nghiệp xuất bản. Khách hàng cần ủng hộ và
tiêu dùng các sản phẩm xuất bản chất lượng, sáng tạo và có giá trị văn hóa,
đồng thời đóng góp ý kiến và phản hồi cho các doanh nghiệp xuất bản để
giúp họ hoàn thiện sản phẩm và dịch vụ. Để làm được điều này, nhà xuất
bản trước tiên cần liên tục cải thiện chất lượng xuất bản phẩm, cũng như đầu
tư khía cạnh truyền thông để tiếp cận và trở thành doanh nghiệp thân thiện
với khách hàng/độc giả hơn.
b. Ý kiến đóng góp để tối ưu hóa mô hình đơn vị sự nghiệp có thu
- Cơ cấu lại mô hình hoạt động của các nhà xuất bản:
• Chuyển sang đơn vị sự nghiệp có thu tự trang trải một phần chi phí
thường xuyên đối với các nhà xuất bản chỉ hoạt động đơn thuần xuất
bản, các nhà xuất bản có tính đặc thù về nhiệm vụ chính trị, thông tin
đối ngoại, các nhà xuất bản thuộc địa phương, các nhà xuất bản thuộc
ngành giáo dục và đào tạo.
• Chuyển sang Công ty trách nhiệm hữu hạn nhà nước một thành viên
100% vốn nhà nước đối với các nhà xuất bản có các hoạt động sản
xuất kinh doanh khác ngoài hoạt động xuất bản.
- Các cơ quan quản lý cần dần hoàn thiện hệ thống pháp luật về xuất bản, hoàn
thiện các quy định về thuế, giá thuê nhà đất theo hướng giảm thuế và bổ sung các
chính sách ưu đãi cho hoạt động xuất bản, hỗ trợ tối đa các đơn vị tự chủ về hoạt động tài chính
- Hoạt động xuất bản chỉ làm vai trò công bố tác phẩm với công chúng theo tôn
chỉ, mục đích hoạt động của nhà xuất bản, vì vậy phụ thuộc rất hữu cơ vào quá
trình sáng tạo của tác giả. Muốn có tác phẩm tốt thì nhà xuất bản phải đầu tư tương
xứng, nhưng hiện nay nhuận bút không thể trả cao do số lượng in thấp. Vì vậy,
muốn có tác phẩm chất lượng cần có chính sách đầu tư, khuyến khích sáng tác đối
với người viết. Bản thân nhà xuất bản với hiệu quả và tiềm lực kinh tế như hiện
nay không thể làm được. Điều này, ngân sách nhà nước trung ương phải đảm nhiệm.
- Thúc đẩy mở rộng quy mô, loại hình hoạt động của các đơn vị sự nghiệp có thu
để tăng nguồn thu, tạo điều kiện đầu tư và cải thiện chất lượng hoạt động của các nhà xuất bản.
- Đa dạng hóa sản phẩm: Khám phá và phát triển nhiều loại sản phẩm khác nhau
như sách in, sách điện tử, sách âm thanh, tạp chí, báo chí, và các nội dung trực
tuyến khác. Điều này giúp mở rộng thị trường tiềm năng và thu hút đa dạng người đọc.
- Xây dựng mối quan hệ với tác giả và nguồn cung ứng: Tạo ra một mạng lưới tác
giả và nguồn cung ứng tin cậy để đảm bảo nguồn cung sản phẩm ổn định và chất
lượng cao. Hợp tác chặt chẽ với các tác giả, biên tập viên, dịch giả, và các chuyên
gia trong lĩnh vực liên quan để đảm bảo danh mục sản phẩm đáp ứng yêu cầu của thị trường.
- Tiếp cận thị trường và quảng bá: Nắm bắt xu hướng và nhu cầu của thị trường, sử
dụng các công cụ và kênh quảng cáo hiệu quả như website, mạng xã hội, email
marketing, hay quảng cáo trực tuyến để tiếp cận và quảng bá sản phẩm. Tìm kiếm
đối tác phân phối chiến lược hoặc tổ chức các sự kiện triển lãm sách để thu hút sự
chú ý của người đọc.
- Đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất: Sử dụng công nghệ hiện đại để tối
ưu hóa quy trình sản xuất, từ việc biên tập, thiết kế đồ họa, in ấn đến phân phối.
Tăng cường quản lý quy trình và sử dụng phần mềm quản lý dự án để nâng cao
hiệu suất và giảm thiểu sai sót.
- Xây dựng và tận dụng cộng đồng đọc giả: Tạo ra một cộng đồng đọc giả qua các
diễn đàn, blog, hay nhóm trò chuyện trực tuyến. Tham gia vào các cuộc thảo luận
với người đọc, lắng nghe góp ý và phản hồi khách hàng để cải thiện sản phẩm và dịch vụ.
- Theo dõi và đánh giá kết quả: Đánh giá hiệu quả của các chiến dịch tiếp thị và kết
quả doanh thu định kỳ. Điều này giúp xác định những điểm mạnh và yếu của hoạt
động và điều chỉnh chiến lược để đạt được hiệu suất tốt hơn.
4. Nhận định về lực lượng lao động của các nhà xuất bản hiện nay?
Trong cơ chế thị trường và sự phát triển kinh tế tri thức, công nghiệp văn hoá,
trong đó có công nghiệp xuất bản đang trở thành ngành kinh tế có tốc độ phát triển
nhanh, đóng góp ngày càng lớn cho nền kinh tế quốc dân, thu hút ngày càng nhiều
lao động trí tuệ vào sản xuất. Nhiều quốc gia phát triển trên thế giới đều coi trọng
phát triển công nghiệp xuất bản vì lẽ đó. Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng sự phát
triển của nền công nghiệp xuất bản ở Việt Nam hiện nay là vấn đề cấp thiết đặt ra
cho các cơ sở đào tạo xuất bản trên cả nước. Lực lượng lao động của các nhà xuất
bản hiện nay ở Việt Nam đang trải qua một số thay đổi và phát triển, phù hợp với
nhu cầu xã hội hiện nay.
1. Đa dạng chuyên môn: Lực lượng lao động trong các nhà xuất bản ngày nay đa
dạng về chuyên môn. Ngoài các chuyên gia về biên tập, chỉnh sửa, thiết kế đồ họa
và trình bày, còn có nhu cầu tuyển dụng các chuyên gia về xuất bản điện tử, quản
lý nội dung trực tuyến và marketing số.