Tìm hiểu quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và nhận thức của Đảng cộng sản Việt Nam về độc lập dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay | Tiểu luận môn Chủ nghĩa xã hội khoa học

Trong bài viết "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam" của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu rằng: “Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là một đề tài lý luận và thực tiễn rất cơ bản, quan trọng, nội dung rất rộng lơn, phong phú...Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

8 4 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Môn: Chủ nghĩa xã hội khoa học (LLCT120405)

Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Thông tin:

29 trang 1 tháng trước

Tác giả:

Profile Lê Kim Dung
TRƯỜNG ĐẠ ỌC SƯ PHẠ CHÍ MINHI H M KỸ THUẬT TP.HỒ
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TÌM HIỂU QUAN ĐIỂM C A CH Ủ Ủ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ
VẤN ĐỀ DÂN TỘ QUÁ ĐỘ LÊN C TRONG THỜI KỲ
CH NGỦ N TH C CNGHĨA XÃ HỘI VÀ NHẬ Ứ ỦA ĐẢ C NG S Ộ ẢN
VIỆT NAM V C L Ề ĐỘ ẬP DÂN TỘC TRONG QUÁ TRÌNH
HỘI NHẬP QU C T N NAY Ố Ế HIỆ
Tiể ỳu luận cuối k
Môn học: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
MÃ SỐ LỚP HP: LLCT120405_18
GVHD: NG TH MINH TU N ĐẶ Ị Ấ
NHÓM THỰC HIỆN: CƠ ĐIỆN TỬ K20
H :ỌC KỲ 1 – NĂM HỌC: 2021-2022
TP.HỒ CHÍ MINH – /NĂM THÁNG 12 2021
Họ c hitên sinh viên thự ện đề tài:
1. ng K MSSV 20146475Đặ ỳ Anh -
2. Nguy n H MSSV 20146484ễ ữu Dân -
3. Đỗ Sĩ Hoài - MSSV 20146491
4. L MSSV 20146134ê Hồng Hưng -
5. Lê ảo KhươngB MSSV 20146123-
ĐIỂM:
NHẬN XÉT CỦA GV:
GV ký tên
3
MỤC L C Ụ
PHẦ ỞN M ĐẦU ............................................................................................................................................ 1
1.Lý do chọn đề tài ................................................................................................................................. 1
2.Mục tiêu và nhiệm v cụ ủa đề tài.......................................................................................................... 2
3.Phương pháp thự ện đềc hi tài .............................................................................................................. 2
PHẦ ỘN N I DUNG ........................................................................................................................................ 3
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC–LÊNIN VỀ DÂN TỘ C TRONG THỜI KÌ
QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘ I ..................................................................................................... 3
1.1. Khái niệm và đặc trưng cơ bả ủa dân tộn c c .................................................................................... 3
1.1.1. Khái niệm ..................................................................................................................................... 3
1.1.2. Đặc trưng của dân tộc ................................................................................................................... 4
1.2. Hai xu hướng khách quan củ phát triểa sự n quan h c .......................................................... 7 ệ dân tộ
1.2.1. Xu hướng hình thành Quốc gia dân tộc độc lập .......................................................................... 7
1.2.2. Xu hướng hình thành liên hiệp dân tộc ....................................................................................... 8
1.3. Cương lĩnh dân tộ nghĩa Mác –c của chủ Lênin .............................................................................. 9
1.3.1. Cơ sở ........................................................................................................................................... 9
1.3.2. N i dung ...................................................................................................................................... 9 ộ
1.3.3. Ý nghĩa ...................................................................................................................................... 11
CHƯƠNG 2: NHẬN THỨC C NG C NG S N VIỦA ĐẢ Ộ Ả Ệ Ề ĐỘT NAM V C LẬP DÂN TỘC
TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ HIỆN NAY ................................................................... 12
2.1. Đảng cộng sản việt nam và góc nhìn sâu sắc đối với nền độ ập dân tộc trong quá trình hộc l i nhập
quốc t hi n nay.................................................................................................................................... 12 ế ệ
2.1.1. Nh n th c v ậ ứ ề độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hộ ại Đạ i ở Việt Nam t i hội II c ng ........... 12 ủa Đả
2.1.2. Nh n th c vậ ứ ề độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ngày càng sáng tỏ hơn trong tiến trình cách
mạng sau đó .......................................................................................................................................... 14
2.2 Giá trị ốt lõi củ ền độ ập dân tốc trong quá trình hộ ện nay và tầ c a n c l i nhập quốc tế hi m quan
trọ ủng c a nền độc lập dân tộc trong quá trình hội nhập qu c t hi n nay ............................................ 17 ố ế ệ
2.2.1. Giá trị ốt lõi củ ền độ ập dân tố ng quá trình hộ c a n c l c tro i nhập quốc tế hi n nay ..................... 17 ệ
2.2.2. T m quan tr ng c a n c lầ ọ ủ ền độ ập dân tộc trong quá trình hội nhập quốc t n nay ................. 19 ế hiệ
PHẦ ẾN K T LU N ...................................................................................................................................... 22 Ậ
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bài viế ấn đềt "Một số v lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con
đường đi lên chủ nghĩa xã hộ ổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã i ở Việt Nam" của T
nêu rằng: “Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hộ ệt Nam là i ở Vi
một đề tài lý luận và ất cơ bả thực tiễn r n, quan trọng, nội dung rất rộng lớn, phong
phú và phứ ạp, có nhiều cách tiế ận khác nhau, đòi hỏ ải có sự nghiên cức t p c i ph u
rất công phu, nghiêm túc, tổ ột cách sâu sắng kết thực tiễn m c, khoa học”. Trong
nhữ ộng n i dung c v vần quan tâm thì ấn đề ề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hộ ện nay có thể đang là mộ ấn đề ấn đề nóng trên thếi hi t v nổi trội, một v
giới ở nhiều qu c gia. V b n ch t vố ề ả ấ ấn đề dân tộc không phải là vấn đề chính trị
nhưng trong điề ấn đề dân tộ ấn đề chính trị vì u kiện hiện nay v c dần gắn liền với v
có nhiề ấn đề dân tộc như một công cụ tác động tiêu cựu thế lực sử dụng v để c, chia
rẽ nhiều qu c gia. Vi t trong nh ố ệt Nam được xem là mộ ững nước có nền chính trị ổn
định trên thế ới đượ xuyên x hàng trăm năm gi c chứng minh từ thực tế uốt lịch sử
của nước ta các dân tộc trên đất nước đã đoàn kết, thống nh p vất, hòa hợ ới nhau mà
nhờ có điều đó đất nước ta mới giữ được độ trước đây và c lập chủ quyền. Ngay cả
điề ệ ớu ki n hi i nhện nay khi đất nước ta đang tiến hành hộ ập v i quốc tế thì dân tộc
và vấn đề dân tộ ẫn luôn là mộ ấn đề ến lược để ững độ c v t v chi giữ v ng lập chủ
quyền. Để tìm hiểu rõ hơn tầ ủa dân tộc và vấn đề dân tộc nhóm m quan trọng c
chúng em lựa chọn: Tìm hiểu quan điể nghĩa Mác – Lênin về ấn đềm của chủ v
dân tộ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và nhậ ủa Đảc trong thời kỳ n thức c ng cộng
sản Vi t Nam v c l i nh p qu c tệ ề độ ập dân tộc trong quá trình hộ ậ ố ế hiện nay làm
đề ậ u lutài tiể n của nhóm.
2
2. M m v c ục tiêu và nhiệ ụ ủa đề tài
Đề u lutài tiể ận này được thực hiện nh n cằm nghiê ứu và tiếp thu những kiến thức
cơ bản của ch ủ nghĩa Mác – Lênin về nghĩa xã hộ chủ i, thời k ỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội và vai trò của các tầng lớp giai cấp trong xã hội trong th i k ờ ỳ quá độ,
đồng thời làm rõ chủ trương của Đảng trong quá trình hộ i nhập quốc tế.
Để hoàn thành mục tiêu trên, tiểu luận được xây dự ựa trên các nội dung như ng d
sau:
+ Làm rõ quan điể nghĩa Mác – Lênin về dân tộm của chủ c trong th i k ờ ỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hộ i
+ Nêu ra nhậ ức và đườ ủa Đản th ng lối c ng v v c lề ấn đề độ ập dân tộc trong quá
trình hội nhập qu c t ố ế
3. Phương pháp thực hi ện đề tài
Tiểu luận đượ ện trên cơ sở phương pháp luậc thực hi n của chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vậ ợp các phương pháp cụ như đị t lịch sử, kết h thể nh
lượng, định tính, diễ ịch, khái quát hóa, đọ ọc, phân tích, tổ ợp và tìm n d c, chọn l ng h
hiểu thêm trên các bài báo, website,…
3
PHẦN N I DUNGỘ
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA CH Ủ NGHĨA MÁC–LÊNIN VỀ DÂN TỘ C
TRONG THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘ I
1.1. Khái niệm và đặc trưng cơ bả ủa dân tộn c c
1.1.1. Khái niệm
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, dân tộc là sả ột quá n phẩm của m
trình phát triển lâu dài của xã hội loài người. Trước khi dân tộ ện, loài c xuất hi
người đã trả ững hình thứ ộng đồ ấp đế ạc, đếi qua nh c c ng từ th n cao: từ thị tộc, bộ l n
bộ tộc và cuối cùng là sự xuất hi n c nh ệ ủa dân tộc. Trong đó, nguyên nhân quyết đị
sự biến đổ ộng đồng dân tộc chính là sự ến đổ ủa phương thứi của c bi i c c sản xuất.
Cho đến ngày nay, khái niệ dân tộc đượm về c hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau.
Tuy nhiên, trong đó có hai nghĩa đượ ểu và dùng phổ ất: nghĩa rộng và c hi biến nh
nghĩa hẹp.
Theo m t c nh nghĩa rộng, dân tộc là khái niệm dùng để chỉ ộ ộng đồng người ổn đị
làm thành nhân dân một nước, có lãnh thổ riêng, nề ất, có chung n kinh tế thống nh
một ngôn ngữ và ý thứ ủa mình, gắn bó vớ c về sự thống nhất c i nhau bởi quyền lợi
chính trị ế, văn hóa và t ống đấ ốt quá trình lị, kinh t ruyền th u tranh chung trong su ch
sử lâu dài dựng nước và giữ nước. Với nghĩa này, khái niệm dân tộc dùng để chỉ
một quốc gia, nghĩa là toàn bộ nhân dân củ ột nướ a m c.
Theo nghĩa hẹp, dân tộc là khái niệm dùng để chỉ m t c ng tộ ộng đồ ộc người được
hình thành trong lị ử, có mối liên hệ và bề ững, có chung ý thứch s chặt chẽ n v c tự
giác tộc người, ngôn ngữ và văn hóa. Cộng đồng này xuấ ừa và phát t hiện sau, kế th
triển cao hơn bộ ới nghĩa này, dân tộc là mộ ận hay thành phầ lạc, bộ tộc. V t bộ ph n
của m t qu c gia. ộ ố
4
Trên thế hình thành của các cộng đồng dân tộ ễn ra không đồng đề giới, sự c di u.
Từ khi dân tộc ra đờ ấn đềi, v dân tộc luôn luôn được đặt ra và thu hút sự chú ý của
mọi giai c ng lấp và tầ ớp xã hội. Ngày nay, tình hình dân tộc trên thế giới di n biễ ến
rất ph c t t, gi i quy t v p tứ ạp, đa dạng và gay gắ ả ế ấn đề này phải phù hợ ừng lúc, từng
nơi. Giả ấn đề dân tộc là mộ ấn đề ết định đếi quyết v t trong những v quy n sự ổn
định, phát triể ốc gia dân tộ ấn đề dân tộc luôn luônn hay phồn vinh của một qu c. V
được g n li n v i giai c u xu l a giai cắ ề ới tính giai cấp và mỗ ấp đề ất phát từ ợi ích củ ấp
mình trong việc tham gia phong trào dân tộc.
1.1.2. Đặc trưng của dân tộc
Do đượ ểu theo hai nghĩa, nên vớ ột nghĩa khác nhau, dân tộc cũng sẽc hi i mỗi m
có những đặc trưng cơ bản khác nhau.
Theo nghĩa rộng, dân tộc có một số đặc trưng cơ bản như sau:
Thứ nhất, có chung một vùng lãnh thổ ổn đị nh.
Lãnh thổ chính là dấ ệu xác đị ền lãnh thổ ột dân tộc trên u hi nh chủ quy của m
tương quan với các quố dân tộc khác. Trên không gian đó, các cộng đồc gia – ng tộc
người cùng chung sống đan xen, gắn bó mậ ới nhau. Đốt thiết v i với mỗi quốc gia
và từng thành viên dân tộ lãnh thổ là thiêng liêng nhất. Không có lãnh thổc, yếu tố
thì không có khái niệ ốc gia. Chính vì vậy, đặ trưng này muốm tổ quốc, qu c n chỉ
vận m c mệnh dân tộ ột ph n r t quan trầ ấ ọng g n v i vi o v ắ ớ ệc xác lập và bả ệ lãnh thổ
đất nước.
Thứ hai, có chung một phương thức sinh hoạt kinh tế.
Mối quan h kinh t n t ng cho sệ ế chính là nề ả ự vững ch c cắ ủa c c, ộng đồng dân tộ
là cơ sở ết các bộ ận, thành viên trong dân tộ ạo nên tính thố gắn k ph c, t ng nhất, ổn
định và bề ủa dân tộ ếu đi tính cộng đồ và bền vững c c. Nếu thi ng chặt chẽ n vững về
5
kinh tế thì cộng đồng người chưa thể trở thành dân tộc. Vì thế, đây cũng chính là
đặc trưng quan trọng nhất của dân tộc.
Thứ ba, có chung một ngôn ngữ làm công cụ giao tiếp.
Ngôn ngữ ồm ngôn ngữ nói và viết, ngôn ngữ chính là công cụ bao g giao tiếp
giữa các thành viên trên mọi lĩnh vự ế, văn hóa, xã hội, tình cảm,…Ởc kinh t mỗi
quốc gia, có nhiề ộng đồng dâ ững ngôn ngữ khác nhau, nhưng bao u c n tộc với nh
giờ cũng có một ngôn ngữ ất. Ngôn ngữ chung, thống nh dân tộc là một ngôn ngữ
đã phát triển và sự ngôn ngữ là mộ ững đặc trưng chủ thống nhất về t trong nh yếu
của dân tộc.
Thứ tư, có chung mộ ền văn hóa và tâmt n lý.
Văn hóa dân tộ ắn bó chặ ới văn hóa của các cộng đồc g t chẽ v ng t i trong ộc ngườ
một qu c biốc gia. Nó đượ ểu hi c, tện thông qua tâm lý, tính cách, phong tụ ập quán,
lối s a t c. M c sống riêng củ ừng dân tộ ỗi dân tộc đều có những nét văn hóa đặ ắc
riêng của dân ộc mình. Vì vậ ộng đồng, các thành viên t y, khi tham gia sinh hoặt c
thuộc các dân tộc khác nhau sẽ đóng góp những giá trị văn hóa khác nhau cho nề n
văn hóa chung, đồ ững giá trị ền văn hóa chung đó. Tuy ng thời hấp thụ nh từ n
nhiên, trong quá trình giao lưu văn hóa chung, các dân tộ ải luôn ý thức ph c bảo tồn
và phát triển bản sắc văn hóa của mình, tránh nguy cơ đồng hóa về văn hóa.
Thứ năm, có chung một nhà nước (nhà nước dân tộc).
Các thành viên cũng như các cộng đồ ộc ngườ ột dân tộc đềng t i trong m u chịu sự
quản lý, điề ột nhà nước độ ập. Đây là yế phân biệt dân tộu khiển của m c l u tố c –
quốc gia và dân tộ ộc người. Dân tộ ộc ngườ ốc gia không có c – t c – t i trong một qu
nhà nướ chính trị riêng. Hình thứ ức, tính chấ ủa nhà nước với thể chế c tổ ch t c c do
chế độ chính tr c c quyị ủa dân tộ ết định. Nhà nước là đặc trưng cho thể chế chính trị
6
của dân tộc, là đạ ện cho dân tộ ới các quốc gia dân tộc khác i di c trong quan hệ v
trên thế giới.
Như vậ ộng đồng ngườ ổn đị thành dân tộc khi có đủ các đặc trưng y, c i nh chỉ trở
trên. Các đặc trưng của dân tộc là mộ ắn bó chặ ới nhau, đồt chỉnh thể g t chẽ v ng
thời mỗi đặc trưng có một v nh. ị trí xác đị
Theo nghĩa hẹp, dân tộc có mộ đặc trưng cơ bản như sau:t số
Cộng đồ ngôn ngững về (bao g t; ho c ch ồm ngôn ngữ nói và viế ặ ỉ riêng ngôn ngữ
nói). Đây là tiêu chí cơ bản để phân biệt các tộc người khác nhau và là vấn đề luôn
được các dân tộ ữa gìn. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, vì nhiềc coi trọng gi u
nguyên nhân khác nhau, nhiề ộc người không còn giữ ợc ngôn ngữ mà u t đư mẹ đẻ
sử dụng ngôn ngữ khác làm công cụ giao ti ếp.
Cộng đồ văn hóa ng về (bao g t thồm văn hóa vậ ể và phi vậ ộc ngườt thể). Ở mỗi t i
sẽ có những nét văn hóa đặc trưng khác nhau, phản ánh qua truyền thống, lối sống,
phong t c, t n li n v i l ch s n c a hụ ập quán, tín ngưỡng, tôn giáo gắ ề ớ ị ử phát triể ủ ọ.
Ngày nay, cùng vớ giao lưu văn hóa song song tồ ồn và i xu thế n tại xu thế bảo t
phát huy bả ắc văn hóa củ ộc ngườn s a mỗi t i.
Ý thứ giác tộc ngườc tự i. Đây là tiêu chí quan trọ ất để phân địng nh nh một tộc
người và có vị trí quyết định đố ại và phát triể ộc người. Đặ i với sự tồn t n của mỗi t c
trưng nổ ật là các tộc người luôn tự ý thứ ủa dân tội b c về cội nguồn, tộc danh c c
mình; đó còn là ý thứ ẳng đị ại và phát triể ộc người dù c tự kh nh sự tồn t n của mỗi t
cho có những tác động làm thay đổi địa bàn cư trú, lãnh thổ, hay tác động ảnh
hưởng c n c c t ủa giao lưu kinh tế, văn hóa…Sự hình thành và phát triể ủa ý thứ ự
giác tộc người liên quan trự ếp đến các yế ủa ý thức, tình cảm, tâm lý tộc ti u tố c c
người.
7
Ba tiêu chí này tạo nên sự ổn đị ộc người trong quá trình phát triể nh trong mỗi t n.
Đây cũng là căn cứ để xem xét và phân định các tộc người ở Việt Nam hi n nay.ệ
Thực ch ng nhất, hai cách hiểu trên về khái niệm dân tộc tuy không đồ ất nhưng
lại g n b t thi c qu c gia bao g c tắ ó mậ ết, không tách rời nhau. Dân tộ ố ồm dân tộ ộc
người; dân tộ ộc người là bộ ận hình thành dân tộ ốc gia. Dân tộ ộc ngườc t ph c qu c t i
ra đờ ất định và thông thườ ững nhân tố hình thành i trong những quốc gia nh ng nh
dân tộ ộc ngườc t i sẽ không tách rờ ững nhân tố hình thành quốc gia đó.i với nh
1.2. Hai xu hướng khách quan củ phát triể dân tộa sự n quan hệ c
Nghiên cứ ấn đều v về dân tộc, V.I. Lênin phát hiện ra xu hướng khách quan trong
sự n quan h phát triể ệ dân tộc:
1.2.1. Xu hướng hình thành Quốc gia dân tộc độc lập
Nguyên nhân dẫn đến xu hướng này là do sự trưởng thành về ý thứ tỉnh thức, sự c
dân tộc, ý thứ ủa mình, các cộng đồng dân cư muốn tách ra đểc về quyền sống c
thành lập các dân tộc độ ập. Xu hướng này thể ện rõ nét nhấ g phong trào c l hi t tron
đấu tranh dành độ ập dân tộ ủa các dân tộ ộc địa và phụ ốn thoát c l c c c thu thuộc mu
khỏ ựi s áp bức, bóc lộ ủa các nướ ực dân, đết c c th quốc.
Trong ph m vi m t qu n s n l c c a tạ ộ ốc gia: xu hướng này thể hiệ ự ỗ ự ủ ừng dân tộc
(tộc người) để đi tớ o, bình đẳng và phồ i sự tự d n vinh của dân tộc mình.
Trong ph m vi qu c tạ ố ế: xu hướng này thể hiện trong phong trào giải phóng dân
tộc nh m ch ng l i chằ ố ạ ủ nghĩa đế quốc và chống chính sách thực dân đô hộ dưới
mọi hình thức, phá bỏ ọi áp bức bóc lộ nghĩa đế ốc. Độ ập dân tộ m t của chủ qu c l c
chính là mục tiêu chính trị ời đại ngày nay. Độ của mọi quốc gia trong th c lập tự
8
chủ c a m a th c m nh ủ ỗi dân tộc là xu hướng khách quan, là chân lý củ ời đại, là sứ ạ
hiệ ựn th c tạo nên quá trình phát triể ỗi dân tộn của m c.
1.2.2. Xu hướng hình thành liên hiệp dân tộc
Xu hướng này nổi lên trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản đã phát triển thành chủ
nghĩa đế ốc đi bóc lộ ộc đị phát triể ực lượ qu t thu a; do sự n của l ng sản xuất, của
khoa h , c i n ch ọc và công nghệ ủa giao lưu kinh tế và văn hóa trong xã hộ tư bả ủ
nghĩa đã làm xuấ ầu xóa bỏ hàng rào ngăn cách giữa các dân tộc, thúc t hiện nhu c
đẩy các dân tộc xích lại gần nhau.
Trong ph m vi m t qu s t hi n nh ng ạ ộ ốc gia: xu hướng này thể hiện ở ự xuấ ệ ững độ
lực thúc đẩy các dân tộ ộng đồ xích lạ ần nhau hơn, hòa c trong một c ng quốc gia i g
hợp v i nhau mớ ở ức độ cao hơn trên mọi lĩnh vự ủa đờ ống, xã hộ c c i s i.
Trong ph m vi qu c t xu th c muạ ố ế: xu hướng này thể hiện ở ế các dân tộ ốn xích
lại g n nhau, hầ ợp tác với nhau để hình thành liên minh dân tộc ở phạm vi khu vực
hoặc toàn cầu. Xu hướng này tạo điề ện để các dân tộ ối đa những cơ u ki c tận dụng t
hội, thu n lậ ợi t ừ bên ngoài để phát triên phồn vinh dân tộc mình.
=> Hai xu hướng khách quan này của sự phát triển dân tộc có sự thống nhất, biện
chứng với nhau trong quá trình phát triể ốc gia và của toàn nhân loạn của mỗi qu i.
Trong m ng họi trườ ợp, hai xu hướng này luôn có sự tác độ ng qua lại lẫn nhau, hỗ
trợ cho nhau, m i s vi ph m m i quan h n ch u d n t i nhọ ự ạ ố ệ biệ ứng này đề ẫ ớ ững hậu
quả tiêu cực, khó lường.
Hiện nay, hai xu h c t p trong ph m vi qu c tướng nêu trên diễn ra khá phứ ạ ạ ố ế và
trong t ng qu c gia, th l i d m thừ ố ận chí nó còn bị ợ ụng vào mục đích chính trị nhằ ực
hiện chiến lược “diễ ến hòa bình”. n bi
9
1.3. Cương lĩnh dân tộ nghĩa Mác –c của chủ Lênin
1.3.1. Cơ sở
Dựa trên quan điểm của ch ủ nghĩa Mác về mối quan hệ giữa dân tộc với giai cấp;
kết h p ợ phân tích hai xu hướng khách quan của phong trào dân tộc và phong trào
cách mạng thế giới trong việc giải quyết vấn đề dân tộc.
1.3.2. N i dung ộ
Lênin đã đưa ra Cương lĩnh Dân tộc với 3 vấn đề chính bao gồm:
Một là các dân tộc hoàn toàn bình đẳng.
Quyền bình đẳng của các dân tộc là quyền thiêng liêng, không phân biệt dân tộc
đông người hay ít người, lớn hay nhỏ, trình độ phát triển cao hay thấp, không phân
biệt chủng tộc, màu da và từng bước xóa bỏ sự chênh lệch về trình độ phát triển
giữa các dân tộc. Bình đẳng phải được thực hiện thông qua quyền và nghĩa vụ của
các dân tộc trên tất cả các mặt: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội…. Trong một
quốc gia có nhiều dân tộc, quyền bình đẳng giữa các dân tộc phải được pháp luật
bảo vệ. Trên phạm vi giữa các quốc gia, đấu tranh cho quyền bình đẳng dân tộc
trong giai đoạn hiện nay phải gắn với cuộc đấu tranh chống phân biệt chủng tộc,
chống sự áp bức, bóc lột của các nước tư bản phát triển đối với các nước chậm phát
triển về kinh tế.
Quyền bình đẳng giữa các dân tộc là cơ sở để thực hiện quyền dân tộc tự quyết
và xây dựng mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa các dân tộc.
Hai là các dân tộc được quyền tự quyết.
Là quyền làm chủ của mỗi dân tộc đối với vận mệnh của dân tộc mình, quyền tự
quyết định chế độ chính trị xã hội và con đường phát triển riêng không bị lệ thuộc
10
vào bên ngoài. Đây cũng là quyền thiêng liêng cơ bản của mỗi dân tộc, bao gồm:
quyền tự do độc lập về chính trị, quyền thành lập một quốc gia dân tộc độc lập vì
lợi ích của các dân tộc chứ không phải xuất phát từ mưu đồ lợi ích của một nhóm
người nào đó. Và quyền tự nguyện liên hiệp với các dân tộc khác trên cơ sở bình
đẳng cùng có lợi để có đủ sức mạnh chống nguy cơ xâm lược từ bên ngoài, giữ
vững độc lập chủ quyền quốc gia dân tộc. Khi xem xét quyền tự quyết của dân tộc,
cần phải đứng trên lập trường giai cấp công nhân, kiên quyết đấu tranh chống âm
mưu thủ đoạn, lợi dụng chiêu bài dân tộc tự quyết để can thiệp vũ trang và áp bức
các dân tộc khác.
Ba là liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc.
Đó là sự đoàn kết, thống nhất của giai cấp công nhân các dân tộc trên toàn thế
giới để đấu tranh chống lại chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch, nhằm hoàn
thành sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Đó là tư tưởng cơ bản trong Cương
lĩnh, nó phản ánh bản chất quốc tế của phong trào công nhân, phong trào công nhân
và phản ánh tính thống nhất giữa sự nghiệp giải phóng dân tộc với giải phóng giai
cấp. Đây là cơ sở vững chắc để đoàn kết nhân dân lao động trong các dân tộc để
đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc vì độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội. Vì vậy, nội
dung liên hiệp công nhân giữa các dân tộc đóng vai trò liên kết cả ba nội dung của
cương lĩnh thành một chỉnh thể.
Cả ba nội dung trên đều quan trọng, khi vận dụng cần sáng tạo không được xem
nhẹ vấn đề nào. Thực tiễn cách mạng trên thế giới trong thời gian qua đã chứng
minh được tính đúng đắn, khoa học, cách mạng của Cương lĩnh.
Tóm lại, “Cương lĩnh dân tộc” của chủ nghĩa Mác Lênin là một bộ phận trong -
cương lĩnh cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong đấu tranh
11
giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, là cơ sở lý luận của đường lối, chính sách
dân tộc của Đảng cộng sản và Nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Sự vận dụng cương lĩnh Lênin ở các nước xã hội chủ nghĩa trước đây đã tạo nên
nhiều thành tựu trong việc giải quyết vấn đề dân tộc. Tình trạng người bóc lột
người bị thủ tiêu, tình trạnh dân tộc này áp bức dân tộc khác dần bị xóa bỏ, nhiều
dân tộc bỏ qua trình độ lạc hậu tiến lên chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, cùng với
những thành tựu lại phạm phải những sai lầm thiếu sót trầm trọng gây hậu quả tiêu
cực nghiêm trọng buộc một số nước phải trả giá đắt. Song hiện nay ở một số nước
xã hội chủ nghĩa, các quan điểm của Lênin về vấn đề dân tộc đã và đang phục hồi
phát triển.
1.3.3. Ý nghĩa
Cương lĩnh dân tộ nghĩa Mác – Lênin có ý nghĩa to lớn và quan trọc của chủ ng
để ả ậ ụ ự các Đảng Cộng s n v n d ng th c hiện chính sách dân tộc trong quá trình đấu
tranh giành độc lập dân tộc và xây dự nghĩa xã hộng chủ i.
Là cơ sở lý luận c ng l i, ch c của đườ ố ính sách dân tộ ủa Đảng Cộng sản và Nhà
nước xã hội chủ nghĩa.
Cơ sở đoàn kết công nhân quốc tế và các phong trào giải phóng dân tộc trên toàn
thế giới.
Đoàn kết giai cấp công nhân gắn với phong trào giải phóng dân tộc giúp cho các
nước bị thực dân, đế quốc xâm lược có lối thoát trên cơ sở đó tạo điều kiện cho
cách mạng vô sản ở các nước sớm nổ ra.
Cương lĩnh còn giúp cho các nước khi giai cấp công nhân và nhân dân lao động
giành được chính quyền, cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới thực hiện chính
sách dân tộc phù hợp với cương lĩnh mà Lênin đã nêu ra.
12
CHƯƠNG 2: NHẬ ỦA ĐẢN THỨC C NG CỘNG SẢN VI T NAM V Ệ Ề ĐỘC
LẬP DÂN TỘC TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC T N NAY Ế HIỆ
2.1. Đảng cộng s n viả ệt nam và góc nhìn sâu sắc đố ền độ ập dân tội với n c l c
trong quá trình hội nh p qu c tậ ố ế ệ hi n nay
2.1.1. Nh n th c v c lậ ứ ề độ ập dân tộc và chủ nghĩa xã hộ i ở t Nam t i h i II Việ ại Đạ ộ
của Đảng
Đạ ể ứ ựi h i biội đạ u lần th II c t m u sủa Đảng là cộ ốc đánh dấ trưởng thành của
Đảng về mọi m c bi n vặt, đặ ệt là sự phát triển tư duy lý luậ ề cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân, về Đảng c a giai c c, ủ ấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộ
thể hiện ý chí và khát vọng của chủ tịch Hồ Chí Min ủa toàn Đảng, dân tộh, c c Việt
Nam v c lề độ ập dân tộc và chủ nghĩa xã hộ i.
Đầu năm 1951, nhữ ến đổ và sâu sắc trong nước và quố đã đặng bi i mạnh mẽ c tế t
ra yêu cầ ới đố ới cách mạ ệt Nam. Trướ ững yêu cầu và thách thứu m i v ng Vi c nh c
mới, Đả ập Đạ 11 đế ại đạng triệu t i hội đại biểu lần thứ II diễn ra từ n 19/2/1951. T i
hội II, nh n th c c ng v mậ ứ ủa Đả ề ối quan hệ biện ch ng gi c l ứ ữa độ ập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội (CNXH) ti p t c kh nh, bế ục đượ ẳng đị ổ sung, phát triển, làm sâu sắc
thêm nhữ ấn đề lý luậ cách mạng v thực tiễn từ n ng
Cuối TK XIX, đầu TK XX, xã hộ ại hai mâu thuẫn cơ bản là mâu i Việt Nam tồn t
thuẫn dân tộc và mâu thuẫ ấp, yêu cầ ấp bách lúc này là tìm ra con đườn giai c u c ng
giả ếi quy t tri cệt để ả hai mâu thuẫn đồ ải phóng dân tộ ải phóng ng thời nhằm gi c, gi
giai c p. Th ng l i c a cuấ ắ ợ ủ ộc cách mạng tháng 10 Nga năm 1917 đã làm cho
CNXH t n tr n th c, m ra th i m ừ lý luậ ở thành hiệ ự ở ời đạ ới – thời đại quá độ từ chủ
nghĩa tư tản lên CNXH trên phạ ới. Vào thời điể ấy, lãnh tụm vi thế gi m lịch sử
Nguyễn Ái Quố ạt độ ức lý luậc, với kinh nghiệm ho ng thực tiễn, thấm nhuần tri th n
13
cách mạ nghĩa Mác – nin đã khẳng định: “ Muố ứu nướng, khoa học của chủ Lê- n c c
và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”.
Cương lĩnh chính trị đầu tiên đượ ạch đị thành lập Đảng vào c ho nh tại Hội nghị
tháng 2 1930 xác định đườ ến lượ ủa cách mạ ệt Nam: “Chủ trương - ng lối chi c c ng Vi
chiến lược cách mạng đó đượ ục phát triể ột bước tiếp t n them m c tại Hội nghị
Trung ương 8 (5 1941), dướ- i sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh tụ Ái Quố Nguyễn c.
Con đường độ ập dân tộ ản ánh sự ọn khách quan c l c gắn liền với CNXH ph lựa ch
của chính thự ễn, mang tính đặc thù Việc ti t Nam. Chủ trương chiến lược cách
mạng đượ ục phát triể Trung ương 8 ( tháng 5 –c tiếp t n them tại Hội nghị 1941).
Thắng l i cợi vĩ đạ ủa Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đờ ủa nưới c c VIệt
Nam Dân chủ ộng hòa là thắ nghĩa Mác – nin, đượ C ng lợi của chủ Lê- c vận dụng
một cách sáng tạo, phù hợ ệt Nam, phù hợ ật phát triểp với thực tiễn Vi p với quy lu n
của l ch s ị ử xã hội loài ngườ ời đại trong th i mới.
Trong báo cáo Chính trị ại Đạ ủa Đảng ( tháng 2 t i hội II c -1951), Chủ tịch Hồ
Chí Minh nêu rõ phương hướ ến lượ ủa cách mạ ệt Nam: “ Đảng chi c c ng Vi ng lao
độ ắng Vi n thệt Nam đoàn kết và lãnh đạo toàn dân kháng chiến cho đế ng lợi hoàn
toàn, th ất và độ ập hoàn toàn. Chính cương của Đảng Lao độanh lại thống nh c l ng
Việt Nam được Đạ ội II thông qua, xác định: “Nhiệ cơ bải h m vụ n hiện nay của
cách mạ ệt Nam là đánh đuổ ọn đế ốc xâm lược, giành độ ập và thống Vi i b qu c l ng
nh nhất dân tộc, xóa bỏ ững di tí ến và nửch phong ki a phong kiến. Song nhiệm vụ
chính trướ ắt là hoàn thành giải phóng dân tộc m c. Cuộc cách mạ ằm đánh đổng nh
đế quốc và phong kiến do nhân dân là độ ực và giai cấp công nhân lãnh đạo, là ng l
một cu ộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và tiế ển thành cách mạng xã hộn tri i
chủ nghĩa. Đạ ẳng định con đườ ến lên của cách mạ ệt Nam: “Con i hội kh ng ti ng Vi
đường t t yấ ếu c n t i chủa nó tiế ớ ủ nghĩa xã hộ ết không thểi, quy có một con đường
nào khác”.
14
Đại h u kiội phân tích, với điề ện Vi t Nam hi n nay, con ệ ệ đường tiến lên CNXH là
một sự nghi m vệp khó khan, lâu dài. Mỗi giai đoạn có nhiệ ụ trọng tâm, trung tâm.
Giải phóng dân tộc, người cày có ruông, xây dựng cơ sở cho CNXH, ba nhiệm vụ
đó không thể cùng làm một lúc. Đạ rõ, trong mỗi giai đoạ và đồ i hội chỉ n, kẻ thù ng
minh c ng l i ti p tủa cách mạng có thay đổi,.. đườ ối cách mạng vì thế mà phả ế ục
hoàn thiệ ản đơn và “bỏ qua giai đoạn” cũng như khuynh hướng “từn. Quan niệm gi
từ từng bước” đều là những hướng đi sai.
Đường l i h bối đúng đắn mà Đạ ội II đề ra chính là sự ổ sung, phát triển Cương
lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng, đặ ệt là nhậ ức lý luậ trình, bước đi c bi n th n về lộ
trong giai đoạn quá độ lên CNXH phù hợ ới hoàn cả ệt Nam đã được Đả p v nh Vi ng
nêu cụ ể, rõ nét ngay trong hoàn cảnh kháng chiến đang diễn ra ác th liệt
2.1.2. Nh n th c v ậ ứ ề độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ngày càng sáng tỏ hơn
trong tiến trình cách mạng sau đó
Trong những năm gần đây, tình hình chính trị, quân sự trên thế giới, khu vực có
những thay đổi nhanh chóng, khó dự đoán chính xác tình hình thự ế. Tình trạ c t ng
xâm phạ ấp lãnh thổ và tài nguyên, xung độm chủ quyền quốc gia, tranh ch t sắc tộc,
tôn giáo, can thiệ ật đổp l , khủng bố, chiến tranh cục bộ, chiến tranh mạng,... tiếp
tục di n ra gay g nhiễ ắt ở ều khu v . S ho s c mực và vùng lãnh thổ ự đầu tư c ứ ạnh quân
sự của các quốc gia trên thế giới ngày càng tăng, cùng vớ ững chính sách, cấi nh m
vận c a m t sực đoan củ ộ ố quốc gia trên thế giới, nguy cơ bùng nổ ến tranh có thể chi
xảy ra m n v lọi lúc. Tuy nhiên, hòa bình, hợp tác và phát triể ẫn là xu thế ớn; toàn
cầu hoá và hội nhập quốc tế tiếp t y mục được đẩ ạnh. Các nướ ớn điềc l u chỉnh chiến
lược, v a hừ ợp tác, vừa c u tranh, ki m ch lạnh tranh, đấ ề ế ẫn nhau, tác độ ạnh đếng m n
cục di n thệ ế giới và các khu vực. Những bi u hi n c a ch c cể ệ ủ ủ nghĩa dân tộ ực đoan,
chủ nghĩa cườ ền áp đặng quy t, chủ nghĩa thự ụng ngày càng nổi lên trong quan c d
hệ quốc t , dế ẫn đến nguy cơ phá vỡ luật lệ và tổ chức, thi t chế ế quốc t , b n vế ề ững
15
của th i k i nhờ ỳ toàn cầu hóa và hộ ập qu c t t ra nhiố ế. Điều đó đặ ều thách thức đối
với Vi t Nam trong gi v c l p, tệ ữ ững độ ậ ự chủ và chủ động, tích cực hội nhập quốc
tế.
Để ữ ậ gi v c l i những độ ập dân tộc trong tình hình hộ p quốc tế hiện nay, Vi t Nam ệ
phải ti ng b nhi u gi p trung th c hi n t t m t s nến hành đồ ộ ề ải pháp, trong đó tậ ự ệ ố ộ ố ội
dung sau:
Một là, xây ạnh, tăng cườ năng đấ ức ép, dựng thực lực m ng khả u tranh chống s
ảnh hưở bên ngoài, giữ ổn định bên trong, bả ợi ích ng từ vững o vệ độc lập, tự chủ, l
quốc gia - c. dân tộ
Phải có thự ạnh để ững độ ập dân tộ ủ. Để có thực lực m giữ v c l c, tự ch c lực mạnh,
phải k ng l i m u quiên quyết, kiên trì đườ ối đổ ới, nâng cao hiệ ả công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Đất nước ta luôn có sứ ủa đoàn kết, là là sức mạnh c c mạnh
tổng h p m i m , kinh t i ngo i; kợ ọ ặt: chính trị ế, văn hóa, quốc phòng, an ninh, đố ạ ết
hợp s c m c v i s c m nh th c v i qu c tứ ạnh dân tộ ớ ứ ạ ời đại, trong nướ ớ ố ế, tăng cường
khả năng đấ ức ép, ảnh hưởng tiêu cựu tranh chống s c từ bên ngoài. Vấn đề quyết
định là “kinh tế ốc phòng phả ải cường, lòng dân phải vững, qu i mạnh, thực lực ph
phải yên, chính trị xã hộ - i ổn đị dân tộc là mộ ối đoàn kế ất”. nh, cả t kh t thống nh
Hai là, chủ báo, giả ữa đối tác và động dự i quyết tốt mối quan hệ ệ bi n chứng gi
đối tượ lý linh hoạ ọi tình huống, không để ệt Nam rơi vào thếng, xử t m Vi bị động,
đối đầu[8]. Trong điề ện toàn cầu hoá và hộ phát triểu ki i nhập quốc tế n mạnh m ẽ
và sâu rộ ốt các mố đối tác, vừng, Việt Nam vừa phải giải quyết t i quan hệ a phải xử
lý khôn khéo các mố ới “đối tượng”; tiế ợp tác, nhưng i quan hệ v p tục mở rộng h
trên cơ sở ợc độ ền và bả ắc văn hóa dân động, tích giữ đư c lập, chủ quy n s tộc; chủ
cực m c a, hở ử ợp tác với nước ngoài, nhưng kiên quyế ổn định chính trịt giữ vững -
xã hội và an ninh quố báo chính xác tình hình, sáng suốt nhìn nhậc gia; dự n, xử lý
thấu tình, đạt lý các mố ối đa sự đồng tình, ủ ộ, giúp đỡi quan hệ; tranh thủ t ng h của
bạn bè quốc tế để phát triển. Kiên quyế ững độ ập dân tộ ợi ích sống còn t giữ v c l c, l
16
của qu c gia; kh c ph c, tranh th , t n d ng t u kiố ắ ục tác động tiêu cự ủ ậ ụ ối đa các điề ện
thuận l n kinh t - o v vợi để phát triể ế xã hội, xây dựng đất nước và bả ệ ững chắc Tổ
quốc xã hộ nghĩa. Đây vừa là nguyên tắ ừa yêu cầi chủ c, v u trong xử lý các tình
huống, quan h vệ ới đối tác và đối tượng của Việt Nam.
Ba là, củ ốc phòng, an ninh, xây dự ực lượng vũ trang nhân dân vững cố qu ng l ng
mạnh đáp ứng yêu cầ ững độ và chủ động, tích cựu giữ v c lập, tự chủ c, hội nhập
quốc t . ế
i, Vi t Nam c n ti p tTrong tình hình mớ ệ ầ ế ục xây dựng “thế trận lòng dân”, tạo
nền t ng v ng ch ng n n quả ữ ắc để xây dự ề ốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân;
xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân các ạng, chính quy, tinh nhuệh m ,
từng bướ ện đại, ưu tiên hiện đại hóa mộc hi t số quân chủ ực lượng, binh chủng, l ng;
lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở, đả ực lượng vũ trang tuyệt đốm bảo cho l i
trung thành vớ ới Đảng, Nhà nước và Nhân dân, tạo cơ i Tổ quốc, v sở vững chắc
cho vi c gi vệ ữ ững độ và chủ động, tích cự trong tình c lập, tự chủ c hội nhập quốc tế
hình mới.
Mối quan hệ giữa giữ v c l p, tững độ ậ ự chủ và hộ ần đượi nhập quốc tế c c giải
quyết hài hòa, góp phầ ạo nên những thành tự ủa đất nướ lý n t u to lớn c c. Việc xử
mối quan hệ này không thể đơn giản mà phải có sự thấu đáo và khoa học trên mấy
phương diện sau: Trên phương diệ ế, trướ ốn độn kinh t c hết, mu c lập, tự chủ, quốc
gia ph c l c, c t n n kinh t c l p, t n kinh t ải có thự ự ụ thể là có mộ ề ế độ ậ ự chủ. Đó là nề ế
có cơ cấ ợp lý, hiệ và đả ảo độ an toàn cầ phát u kinh tế h u quả m b n thiết; nền kinh tế
triển bền v c c u xu t nh p khững và có năng lự ạnh tranh cao; cơ cấ ấ ậ ẩu cân đối; cơ
cấu m i t l gia ặt hàng đa dạng, phong phú vớ ỷ ệ các mặt hàng công nghệ và có giá trị
tăng lớ ếm ưu thế; cơ cấ đối tác cũng đa dạng và tránh chỉn chi u thị trường quốc tế
tập trung quá nhiều vào một vài mục tiêu. Đầu tư trự ủa nước ngoài, mặc dù c tiếp c
là cầ ết và quan trọng nhưng không để ếm lĩnh vai trò chi phốn thi chi i nền kinh tế
quốc gia cũng như không thể được phép vào những ngành nhạ ảm có thể gây tổy c n
17
hại đế ốc phòng của đất nướn an ninh, qu c. Một nền kinh tế độc l p, tậ ự chủ trong
bối cảnh toàn cầu hoá có thể được hi n kinh t ng cao ểu là nề ế có khả năng thích ứ
với nh ng bi ng c c t t c nh ng biữ ến độ ủa tình hình quố ế và ít bị ổn thương trướ ữ ến
động đó; trong bấ tình huống nào nó cũng có thể cho phép duy trì được các hoạt cứ t
động bình thườ ủa xã hội và phụ ực cho các mục tiêu an ninh, quống c c vụ đắc l c
phòng của đất nước.
2.2 Giá trị ốt lõi củ ền độ ập dân tốc trong quá trình hộ c a n c l i nhập quốc tế
hiện nay và tầm quan tr ng cọ ủa n c lền độ ập dân tộc trong quá trình hội nhập
quốc t n nay ế hiệ
2.2.1. Giá trị ốt lõi củ ền độ ập dân tốc trong quá trình hộ c a n c l i nhập quốc t ế hiện
nay
Trong s nghi i m o v T c biự ệp đổ ới, xây dựng và bả ệ ổ quốc, Đảng ta đặ ệt chú
trọ ế ố ống nắm v i quyững và giả t t t m i quan h c l p, t v i ch ng, ệ giữa độ ậ ự chủ ớ ủ độ
tích cự động, tích cự gìn bảc hội nhập quốc tế, giữa chủ c hội nhập quốc tế với giữ n
sắc dân tộc. Đây là mối quan hệ biện ch ng qua l i lứng khách quan, có sự tác độ ạ ẫn
nhau, n c trong ti i nh p qu c tảy sinh và ngày càng sâu sắ ến trình hộ ậ ố ế, được Đảng
xác định rõ trong hệ ống cương lĩnh, văn kiệ ết. Trong đó, giữ th n, nghị quy vững
độ ậ ự ữ ậc l p, t chủ n s c givà bả ắc dân tộ nh ti i nhvai trò quyết đị ến trình hộ p quốc tế;
ngượ ạ ộ ậc l i, chủ động, tích cực h i nh p quốc tế có sự tác độ ại đố ng trở l i với việc
giữ vững độ ủ, phát huy bả ắc dân tộ ội hàm củc lập, tự ch n s c. Bản chất, n a mối quan
hệ này ngày càng được Đảng, Nhà nước, nhân dân ta nhậ ức sâu ắc hơn, thựn th s c
hiện tốt hơn trên thực tế, th ể hiện ở những điểm cơ bản sau:
Thứ nhất, độc l p, t n n t ng, gi nh ti ậ ự chủ là cơ sở ề ả ữ vai trò quyết đị ến trình chủ
động, tích cự là vấn đề có tính nguyên tắc xuyên c hội nhập quốc tế. Độc lập, tự chủ
suốt, nhất quán, mang tính sống còn đố ốc gia trên thế ới, là nhân tối với mọi qu gi
| 1/29
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ 
TÌM HIỂU QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ
VẤN ĐỀ DÂN TỘC TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ NHẬN THỨC CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN
VIỆT NAM VỀ ĐỘC LẬP DÂN TỘC TRONG QUÁ TRÌNH
HỘI NHẬP QUỐC TẾ HIỆN NAY
Tiểu luận cuối kỳ
Môn học: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
MÃ SỐ LỚP HP: LLCT120405_18
GVHD: ĐẶNG THỊ MINH TUẤN
NHÓM THỰC HIỆN: CƠ ĐIỆN TỬ K20
HỌC KỲ: 1 – NĂM HỌC: 2021-2022
TP.HỒ CHÍ MINH – THÁNG 1 / 2 NĂM 2021
Họ tên sinh viên thực hiện đề tài:
1. Đặng Kỳ Anh - MSSV 20146475
2. Nguyễn Hữu Dân - MSSV 20146484
3. Đỗ Sĩ Hoài - MSSV 20146491
4. Lê Hồng Hưng - MSSV 20146134
5. Lê Bảo Khương - MSSV 20146123 ĐIỂM:
NHẬN XÉT CỦA GV: GV ký tên 3
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................ 1
1.Lý do chọn đề tài ................................................................................................................................. 1
2.Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài.......................................................................................................... 2
3.Phương pháp thực hiện đề tài .............................................................................................................. 2
PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................................................ 3
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC–LÊNIN VỀ DÂN TỘC TRONG THỜI KÌ
QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI ..................................................................................................... 3
1.1. Khái niệm và đặc trưng cơ bản của dân tộc .................................................................................... 3
1.1.1. Khái niệm ..................................................................................................................................... 3
1.1.2. Đặc trưng của dân tộc ................................................................................................................... 4
1.2. Hai xu hướng khách quan của sự phát triển quan hệ dân tộc .......................................................... 7
1.2.1. Xu hướng hình thành Quốc gia dân tộc độc lập .......................................................................... 7
1.2.2. Xu hướng hình thành liên hiệp dân tộc ....................................................................................... 8
1.3. Cương lĩnh dân tộc của chủ nghĩa Mác – Lênin .............................................................................. 9
1.3.1. Cơ sở ........................................................................................................................................... 9
1.3.2. Nội dung ...................................................................................................................................... 9
1.3.3. Ý nghĩa ...................................................................................................................................... 11
CHƯƠNG 2: NHẬN THỨC CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VỀ ĐỘC LẬP DÂN TỘC
TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ HIỆN NAY ................................................................... 12
2.1. Đảng cộng sản việt nam và góc nhìn sâu sắc đối với nền độc lập dân tộc trong quá trình hội nhập
quốc tế hiện nay.................................................................................................................................... 12
2.1.1. Nhận thức về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam tại Đại hội II của Đảng ........... 12
2.1.2. Nhận thức về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ngày càng sáng tỏ hơn trong tiến trình cách
mạng sau đó .......................................................................................................................................... 14
2.2 Giá trị cốt lõi của nền độc lập dân tốc trong quá trình hội nhập quốc tế h ệ i n nay và tầm quan
trọng của nền độc lập dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay ............................................ 17
2.2.1. Giá trị cốt lõi của nền độc lập dân tốc trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay ..................... 17
2.2.2. Tầm quan trọng của nền độc lập dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay ................. 19
PHẦN KẾT LUẬN ...................................................................................................................................... 22 1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bài viết "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam" của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã
nêu rằng: “Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là
một đề tài lý luận và thực tiễn rất cơ bản, quan trọng, nội dung rất rộng lớn, phong
phú và phức tạp, có nhiều cách tiếp cận khác nhau, đòi hỏi phải có sự nghiên cứu
rất công phu, nghiêm túc, tổng kết thực tiễn một cách sâu sắc, khoa học”. Trong
những nội dung cần quan tâm thì vấn đề về dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội hiện nay có thể đang là một vấn đề nổi trội, một vấn đề nóng trên thế
giới ở nhiều quốc gia. Về bản chất vấn đề dân tộc không phải là vấn đề chính trị
nhưng trong điều kiện hiện nay vấn đề dân tộc dần gắn liền với vấn đề chính trị vì
có nhiều thế lực sử dụng vấn đề dân tộc như một công cụ để tác động tiêu cực, chia
rẽ nhiều quốc gia. Việt Nam được xem là một trong những nước có nền chính trị ổn định trên thế g ới
i được chứng minh từ thực tế xuyên xuốt lịch sử hàng trăm năm
của nước ta các dân tộc trên đất nước đã đoàn kết, thống nhất, hòa hợp với nhau mà
nhờ có điều đó đất nước ta mới giữ được độc lập chủ quyền. Ngay cả trước đây và
điều kiện hiện nay khi đất nước ta đang tiến hành hội nhập với quốc tế thì dân tộc
và vấn đề dân tộc vẫn luôn là một vấn đề chiến lược để giữ vững động lập chủ
quyền. Để tìm hiểu rõ hơn tầm quan trọng của dân tộc và vấn đề dân tộc nhóm
chúng em lựa chọn: Tìm hiểu quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vấn đề
dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và nhận thức của Đảng cộng
sản Việt Nam về độc lập dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay làm
đề tài tiểu luận của nhóm. 2
2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
Đề tài tiểu luận này được thực hiện nhằm nghiên cứu và tiếp thu những kiến thức
cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin về chủ nghĩa xã hội, thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội và vai trò của các tầng lớp giai cấp trong xã hội trong thời kỳ quá độ,
đồng thời làm rõ chủ trương của Đảng trong quá trình hội nhập quốc tế.
Để hoàn thành mục tiêu trên, tiểu luận được xây dựng dựa trên các nội dung như sau:
+ Làm rõ quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
+ Nêu ra nhận thức và đường lối của Đảng về vấn đề độc lập dân tộc trong quá
trình hội nhập quốc tế
3. Phương pháp thực hiện đề tài
Tiểu luận được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp cụ thể như định
lượng, định tính, diễn dịch, khái quát hóa, đọc, chọn lọc, phân tích, tổng hợp và tìm
hiểu thêm trên các bài báo, website,… 3
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC–LÊNIN VỀ DÂN TỘC
TRONG THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
1.1. Khái niệm và đặc trưng cơ bản của dân tộc 1.1.1. Khái niệm
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, dân tộc là sản phẩm của một quá
trình phát triển lâu dài của xã hội loài người. Trước khi dân tộc xuất hiện, loài
người đã trải qua những hình thức cộng đồng từ thấp đến cao: từ thị tộc, bộ lạc, đến
bộ tộc và cuối cùng là sự xuất hiện của dân tộc. Trong đó, nguyên nhân quyết định
sự biến đổi của cộng đồng dân tộc chính là sự biến đổi của phương thức sản xuất.
Cho đến ngày nay, khái niệm về dân tộc được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau.
Tuy nhiên, trong đó có hai nghĩa được hiểu và dùng phổ biến nhất: nghĩa rộng và nghĩa hẹp.
Theo nghĩa rộng, dân tộc là khái niệm dùng để chỉ một cộng đồng người ổn định
làm thành nhân dân một nước, có lãnh thổ riêng, nền kinh tế thống nhất, có chung
một ngôn ngữ và ý thức về sự thống nhất của mình, gắn bó với nhau bởi quyền lợi
chính trị, kinh tế, văn hóa và truyền thống đấu tranh chung trong suốt quá trình lịch
sử lâu dài dựng nước và giữ nước. Với nghĩa này, khái niệm dân tộc dùng để chỉ
một quốc gia, nghĩa là toàn bộ nhân dân của một nước.
Theo nghĩa hẹp, dân tộc là khái niệm dùng để chỉ một cộng đồng tộc người được
hình thành trong lịch sử, có mối liên hệ chặt chẽ và bền vững, có chung ý thức tự
giác tộc người, ngôn ngữ và văn hóa. Cộng đồng này xuất hiện sau, kế thừa và phát
triển cao hơn bộ lạc, bộ tộc. Với nghĩa này, dân tộc là một bộ phận hay thành phần của một quốc gia. 4
Trên thế giới, sự hình thành của các cộng đồng dân tộc diễn ra không đồng đều.
Từ khi dân tộc ra đời, vấn đề dân tộc luôn luôn được đặt ra và thu hút sự chú ý của
mọi giai cấp và tầng lớp xã hội. Ngày nay, tình hình dân tộc trên thế giới diễn biến
rất phức tạp, đa dạng và gay gắt, giải quyết vấn đề này phải phù hợp từng lúc, từng
nơi. Giải quyết vấn đề dân tộc là một trong những vấn đề quyết định đến sự ổn
định, phát triển hay phồn vinh của một quốc gia dân tộc. Vấn đề dân tộc luôn luôn
được gắn liền với tính giai cấp và mỗi giai cấp đều xuất phát từ lợi ích của giai cấp
mình trong việc tham gia phong trào dân tộc.
1.1.2. Đặc trưng của dân tộc
Do được hiểu theo hai nghĩa, nên với mỗi một nghĩa khác nhau, dân tộc cũng sẽ
có những đặc trưng cơ bản khác nhau.
Theo nghĩa rộng, dân tộc có một số đặc trưng cơ bản như sau:
Thứ nhất, có chung một vùng lãnh thổ ổn định.
Lãnh thổ chính là dấu hiệu xác định chủ quyền lãnh thổ của một dân tộc trên
tương quan với các quốc gia – dân tộc khác. Trên không gian đó, các cộng đồng tộc
người cùng chung sống đan xen, gắn bó mật thiết với nhau. Đối với mỗi quốc gia
và từng thành viên dân tộc, yếu tố lãnh thổ là thiêng liêng nhất. Không có lãnh thổ
thì không có khái niệm tổ quốc, quốc gia. Chính vì vậy, đặc trưng này muốn chỉ
vận mệnh dân tộc một phần rất quan trọng gắn với việc xác lập và bảo vệ lãnh thổ đất nước.
Thứ hai, có chung một phương thức sinh hoạt kinh tế.
Mối quan hệ kinh tế chính là nền tảng cho sự vững chắc của cộng đồng dân tộc,
là cơ sở gắn kết các bộ p ậ
h n, thành viên trong dân tộc, tạo nên tính thống nhất, ổn
định và bền vững của dân tộc. Nếu thiếu đi tính cộng đồng chặt chẽ và bền vững về 5
kinh tế thì cộng đồng người chưa thể trở thành dân tộc. Vì thế, đây cũng chính là
đặc trưng quan trọng nhất của dân tộc.
Thứ ba, có chung một ngôn ngữ làm công cụ giao tiếp.
Ngôn ngữ bao gồm ngôn ngữ nói và viết, ngôn ngữ chính là công cụ giao tiếp
giữa các thành viên trên mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, tình cảm,…Ở mỗi
quốc gia, có nhiều cộng đồng dân tộc với những ngôn ngữ khác nhau, nhưng bao
giờ cũng có một ngôn ngữ chung, thống nhất. Ngôn ngữ dân tộc là một ngôn ngữ
đã phát triển và sự thống nhất về ngôn ngữ là một trong những đặc trưng chủ yếu của dân tộc.
Thứ tư, có chung một nền văn hóa và tâm lý.
Văn hóa dân tộc gắn bó chặt chẽ với văn hóa của các cộng đồng tộc người trong
một quốc gia. Nó được biểu hiện thông qua tâm lý, tính cách, phong tục, tập quán,
lối sống riêng của từng dân tộc. Mỗi dân tộc đều có những nét văn hóa đặc sắc
riêng của dân tộc mình. Vì vậy, khi tham gia sinh hoặt cộng đồng, các thành viên
thuộc các dân tộc khác nhau sẽ đóng góp những giá trị văn hóa khác nhau cho nền
văn hóa chung, đồng thời hấp thụ những giá trị từ nền văn hóa chung đó. Tuy
nhiên, trong quá trình giao lưu văn hóa chung, các dân tộc phải luôn ý thức bảo tồn
và phát triển bản sắc văn hóa của mình, tránh nguy cơ đồng hóa về văn hóa.
Thứ năm, có chung một nhà nước (nhà nước dân tộc).
Các thành viên cũng như các cộng đồng tộc người trong một dân tộc đều chịu sự
quản lý, điều khiển của một nhà nước độc lập. Đây là yếu tố phân biệt dân tộc –
quốc gia và dân tộc – tộc người. Dân tộc – tộc người trong một quốc gia không có
nhà nước với thể chế chính trị riêng. Hình thức tổ chức, tính chất của nhà nước do
chế độ chính trị của dân tộc quyết định. Nhà nước là đặc trưng cho thể chế chính trị 6
của dân tộc, là đại diện cho dân tộc trong quan hệ với các quốc gia dân tộc khác trên thế giới.
Như vậy, cộng đồng người ổn định chỉ trở thành dân tộc khi có đủ các đặc trưng
trên. Các đặc trưng của dân tộc là một chỉnh thể gắn bó chặt chẽ với nhau, đồng
thời mỗi đặc trưng có một vị trí xác định.
Theo nghĩa hẹp, dân tộc có một số đặc trưng cơ bản như sau:
Cộng đồng về ngôn ngữ (bao gồm ngôn ngữ nói và viết; hoặc chỉ riêng ngôn ngữ
nói). Đây là tiêu chí cơ bản để phân biệt các tộc người khác nhau và là vấn đề luôn
được các dân tộc coi trọng giữa gìn. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, vì nhiều
nguyên nhân khác nhau, nhiều tộc người không còn giữ được ngôn ngữ mẹ đẻ mà
sử dụng ngôn ngữ khác làm công cụ giao tiếp.
Cộng đồng về văn hóa (bao gồm văn hóa vật thể và phi vật thể). Ở mỗi tộc người
sẽ có những nét văn hóa đặc trưng khác nhau, phản ánh qua truyền thống, lối sống,
phong tục, tập quán, tín ngưỡng, tôn giáo gắn liền với lịch sử phát triển của họ.
Ngày nay, cùng với xu thế giao lưu văn hóa song song tồn tại xu thế bảo tồn và
phát huy bản sắc văn hóa của mỗi tộc người.
Ý thức tự giác tộc người. Đây là tiêu chí quan trọng nhất để phân định một tộc
người và có vị trí quyết định đối với sự tồn tại và phát triển của mỗi tộc người. Đặc
trưng nổi bật là các tộc người luôn tự ý thức về cội nguồn, tộc danh của dân tộc
mình; đó còn là ý thức tự khẳng định sự tồn tại và phát triển của mỗi tộc người dù
cho có những tác động làm thay đổi địa bàn cư trú, lãnh thổ, hay tác động ảnh
hưởng của giao lưu kinh tế, văn hóa…Sự hình thành và phát triển của ý thức tự
giác tộc người liên quan trực tiếp đến các yếu tố của ý thức, tình cảm, tâm lý tộc người. 7
Ba tiêu chí này tạo nên sự ổn định trong mỗi tộc người trong quá trình phát triển.
Đây cũng là căn cứ để xem xét và phân định các tộc người ở Việt Nam hiện nay.
Thực chất, hai cách hiểu trên về khái niệm dân tộc tuy không đồng nhất nhưng
lại gắn bó mật thiết, không tách rời nhau. Dân tộc quốc gia bao gồm dân tộc tộc
người; dân tộc tộc người là bộ p ậ
h n hình thành dân tộc quốc gia. Dân tộc tộc người
ra đời trong những quốc gia nhất định và thông thường những nhân tố hình thành
dân tộc tộc người sẽ không tách rời với những nhân tố hình thành quốc gia đó.
1.2. Hai xu hướng khách quan của sự phát triển quan hệ dân tộc
Nghiên cứu vấn đề về dân tộc, V.I. Lênin phát hiện ra xu hướng khách quan trong
sự phát triển quan hệ dân tộc:
1.2.1. Xu hướng hình thành Quốc gia dân tộc độc lập
Nguyên nhân dẫn đến xu hướng này là do sự tỉnh thức, sự trưởng thành về ý thức
dân tộc, ý thức về quyền sống của mình, các cộng đồng dân cư muốn tách ra để
thành lập các dân tộc độc lập. Xu hướng này thể hiện rõ nét nhất trong phong trào
đấu tranh dành độc lập dân tộc của các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc muốn thoát
khỏi sự áp bức, bóc lột của các nước thực dân, đế quốc.
Trong phạm vi một quốc gia: xu hướng này thể hiện sự nỗ lực của từng dân tộc
(tộc người) để đi tới sự tự do, bình đẳng và phồn vinh của dân tộc mình.
Trong phạm vi quốc tế: xu hướng này thể hiện trong phong trào giải phóng dân
tộc nhằm chống lại chủ nghĩa đế quốc và chống chính sách thực dân đô hộ dưới
mọi hình thức, phá bỏ mọi áp bức bóc lột của chủ nghĩa đế q ố u c. Độc lập dân tộc
chính là mục tiêu chính trị của mọi quốc gia trong thời đại ngày nay. Độc lập tự 8
chủ của mỗi dân tộc là xu hướng khách quan, là chân lý của thời đại, là sức mạnh
hiện thực tạo nên quá trình phát triển của mỗi dân tộc.
1.2.2. Xu hướng hình thành liên hiệp dân tộc
Xu hướng này nổi lên trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản đã phát triển thành chủ
nghĩa đế quốc đi bóc lột thuộc địa; do sự phát triển của lực lượng sản xuất, của
khoa học và công nghệ, của giao lưu kinh tế và văn hóa trong xã hội tư bản chủ
nghĩa đã làm xuất hiện nhu cầu xóa bỏ hàng rào ngăn cách giữa các dân tộc, thúc
đẩy các dân tộc xích lại gần nhau.
Trong phạm vi một quốc gia: xu hướng này thể hiện ở sự xuất hiện những động
lực thúc đẩy các dân tộc trong một cộng đồng quốc gia xích lại gần nhau hơn, hòa
hợp với nhau ở mức độ cao hơn trên mọi lĩnh vực của đời sống, xã hội.
Trong phạm vi quốc tế: xu hướng này thể hiện ở xu thế các dân tộc muốn xích
lại gần nhau, hợp tác với nhau để hình thành liên minh dân tộc ở phạm vi khu vực
hoặc toàn cầu. Xu hướng này tạo điều kiện để các dân tộc tận dụng tối đa những cơ
hội, thuận lợi từ bên ngoài để phát triên phồn vinh dân tộc mình.
=> Hai xu hướng khách quan này của sự phát triển dân tộc có sự thống nhất, biện
chứng với nhau trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia và của toàn nhân loại.
Trong mọi trường hợp, hai xu hướng này luôn có sự tác động qua lại lẫn nhau, hỗ
trợ cho nhau, mọi sự vi phạm mối quan hệ biện chứng này đều dẫn tới những hậu
quả tiêu cực, khó lường.
Hiện nay, hai xu hướng nêu trên diễn ra khá phức tạp trong phạm vi quốc tế và
trong từng quốc gia, thận chí nó còn bị lợi dụng vào mục đích chính trị nhằm thực
hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”. 9
1.3. Cương lĩnh dân tộc của chủ nghĩa Mác – Lênin 1.3.1. Cơ sở
Dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác về mối quan hệ giữa dân tộc với giai cấp;
kết hợp phân tích hai xu hướng khách quan của phong trào dân tộc và phong trào
cách mạng thế giới trong việc giải quyết vấn đề dân tộc. 1.3.2. Nội dung
Lênin đã đưa ra Cương lĩnh Dân tộc với 3 vấn đề chính bao gồm:
Một là các dân tộc hoàn toàn bình đẳng.
Quyền bình đẳng của các dân tộc là quyền thiêng liêng, không phân biệt dân tộc
đông người hay ít người, lớn hay nhỏ, trình độ phát triển cao hay thấp, không phân
biệt chủng tộc, màu da và từng bước xóa bỏ sự chênh lệch về trình độ phát triển
giữa các dân tộc. Bình đẳng phải được thực hiện thông qua quyền và nghĩa vụ của
các dân tộc trên tất cả các mặt: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội…. Trong một
quốc gia có nhiều dân tộc, quyền bình đẳng giữa các dân tộc phải được pháp luật
bảo vệ. Trên phạm vi giữa các quốc gia, đấu tranh cho quyền bình đẳng dân tộc
trong giai đoạn hiện nay phải gắn với cuộc đấu tranh chống phân biệt chủng tộc,
chống sự áp bức, bóc lột của các nước tư bản phát triển đối với các nước chậm phát triển về kinh tế.
Quyền bình đẳng giữa các dân tộc là cơ sở để thực hiện quyền dân tộc tự quyết
và xây dựng mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa các dân tộc.
Hai là các dân tộc được quyền tự quyết.
Là quyền làm chủ của mỗi dân tộc đối với vận mệnh của dân tộc mình, quyền tự
quyết định chế độ chính trị xã hội và con đường phát triển riêng không bị lệ thuộc 10
vào bên ngoài. Đây cũng là quyền thiêng liêng cơ bản của mỗi dân tộc, bao gồm:
quyền tự do độc lập về chính trị, quyền thành lập một quốc gia dân tộc độc lập vì
lợi ích của các dân tộc chứ không phải xuất phát từ mưu đồ lợi ích của một nhóm
người nào đó. Và quyền tự nguyện liên hiệp với các dân tộc khác trên cơ sở bình
đẳng cùng có lợi để có đủ sức mạnh chống nguy cơ xâm lược từ bên ngoài, giữ
vững độc lập chủ quyền quốc gia dân tộc. Khi xem xét quyền tự quyết của dân tộc,
cần phải đứng trên lập trường giai cấp công nhân, kiên quyết đấu tranh chống âm
mưu thủ đoạn, lợi dụng chiêu bài dân tộc tự quyết để can thiệp vũ trang và áp bức các dân tộc khác.
Ba là liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc.
Đó là sự đoàn kết, thống nhất của giai cấp công nhân các dân tộc trên toàn thế
giới để đấu tranh chống lại chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch, nhằm hoàn
thành sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Đó là tư tưởng cơ bản trong Cương
lĩnh, nó phản ánh bản chất quốc tế của phong trào công nhân, phong trào công nhân
và phản ánh tính thống nhất giữa sự nghiệp giải phóng dân tộc với giải phóng giai
cấp. Đây là cơ sở vững chắc để đoàn kết nhân dân lao động trong các dân tộc để
đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc vì độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội. Vì vậy, nội
dung liên hiệp công nhân giữa các dân tộc đóng vai trò liên kết cả ba nội dung của
cương lĩnh thành một chỉnh thể.
Cả ba nội dung trên đều quan trọng, khi vận dụng cần sáng tạo không được xem
nhẹ vấn đề nào. Thực tiễn cách mạng trên thế giới trong thời gian qua đã chứng
minh được tính đúng đắn, khoa học, cách mạng của Cương lĩnh.
Tóm lại, “Cương lĩnh dân tộc” của chủ nghĩa Mác-Lênin là một bộ phận trong
cương lĩnh cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong đấu tranh 11
giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, là cơ sở lý luận của đường lối, chính sách
dân tộc của Đảng cộng sản và Nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Sự vận dụng cương lĩnh Lênin ở các nước xã hội chủ nghĩa trước đây đã tạo nên
nhiều thành tựu trong việc giải quyết vấn đề dân tộc. Tình trạng người bóc lột
người bị thủ tiêu, tình trạnh dân tộc này áp bức dân tộc khác dần bị xóa bỏ, nhiều
dân tộc bỏ qua trình độ lạc hậu tiến lên chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, cùng với
những thành tựu lại phạm phải những sai lầm thiếu sót trầm trọng gây hậu quả tiêu
cực nghiêm trọng buộc một số nước phải trả giá đắt. Song hiện nay ở một số nước
xã hội chủ nghĩa, các quan điểm của Lênin về vấn đề dân tộc đã và đang phục hồi phát triển. 1.3.3. Ý nghĩa
Cương lĩnh dân tộc của chủ nghĩa Mác – Lênin có ý nghĩa to lớn và quan trọng
để các Đảng Cộng sản vận dụng thực hiện chính sách dân tộc trong quá trình đấu
tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Là cơ sở lý luận của đường lối, chính sách dân tộc của Đảng Cộng sản và Nhà
nước xã hội chủ nghĩa.
Cơ sở đoàn kết công nhân quốc tế và các phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
Đoàn kết giai cấp công nhân gắn với phong trào giải phóng dân tộc giúp cho các
nước bị thực dân, đế quốc xâm lược có lối thoát trên cơ sở đó tạo điều kiện cho
cách mạng vô sản ở các nước sớm nổ ra.
Cương lĩnh còn giúp cho các nước khi giai cấp công nhân và nhân dân lao động
giành được chính quyền, cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới thực hiện chính
sách dân tộc phù hợp với cương lĩnh mà Lênin đã nêu ra. 12
CHƯƠNG 2: NHẬN THỨC CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VỀ ĐỘC
LẬP DÂN TỘC TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ HIỆN NAY
2.1. Đảng cộng sản việt nam và góc nhìn sâu sắc đối với nền độc lập dân tộc
trong quá trình hội nhập quốc tế h ệ i n nay
2.1.1. Nhận thức về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam tại Đại hội II của Đảng
Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng là cột mốc đánh dấu sự trưởng thành của
Đảng về mọi mặt, đặc biệt là sự phát triển tư duy lý luận về cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân, về Đảng của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc,
thể hiện ý chí và khát vọng của chủ tịch Hồ Chí Minh, của toàn Đảng, dân tộc Việt
Nam về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Đầu năm 1951, những biến đổi mạnh mẽ và sâu sắc trong nước và quốc tế đã đặt
ra yêu cầu mới đối với cách mạng Việt Nam. Trước những yêu cầu và thách thức
mới, Đảng triệu tập Đại hội đại biểu lần thứ II diễn ra từ 11 đến 19/2/1951. Tại đại
hội II, nhận thức của Đảng về mối quan hệ biện chứng giữa độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội (CNXH) tiếp tục được khẳng định, bổ sung, phát triển, làm sâu sắc
thêm những vấn đề thực tiễn từ lý luận cách mạng
Cuối TK XIX, đầu TK XX, xã hội Việt Nam tồn tại hai mâu thuẫn cơ bản là mâu
thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp, yêu cầu cấp bách lúc này là tìm ra con đường
giải quyết triệt để cả hai mâu thuẫn đồng thời nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng
giai cấp. Thắng lợi của cuộc cách mạng tháng 10 Nga năm 1917 đã làm cho
CNXH từ lý luận trở thành hiện thực, mở ra thời đại mới – thời đại quá độ từ chủ
nghĩa tư tản lên CNXH trên phạm vi thế giới. Vào thời điểm lịch sử ấy, lãnh tụ
Nguyễn Ái Quốc, với kinh nghiệm hoạt động thực tiễn, thấm nhuần tri thức lý luận 13
cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác – Lê-nin đã khẳng định: “ Muốn cứu nước
và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”.
Cương lĩnh chính trị đầu tiên được hoạch định tại Hội nghị thành lập Đảng vào
tháng 2-1930 xác định đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam: “Chủ trương
chiến lược cách mạng đó được tiếp tục phát triển them một bước tại Hội nghị
Trung ương 8 (5-1941), dưới sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.
Con đường độc lập dân tộc gắn liền với CNXH phản ánh sự lựa chọn khách quan
của chính thực tiễn, mang tính đặc thù Việt Nam. Chủ trương chiến lược cách
mạng được tiếp tục phát triển them tại Hội nghị Trung ương 8 ( tháng 5 – 1941).
Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước VIệt
Nam Dân chủ Cộng hòa là thắng lợi của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, được vận dụng
một cách sáng tạo, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, phù hợp với quy luật phát triển
của lịch sử xã hội loài người trong thời đại mới.
Trong báo cáo Chính trị tại Đại hội II của Đảng ( tháng 2-1951), Chủ tịch Hồ
Chí Minh nêu rõ phương hướng chiến lược của cách mạng Việt Nam: “ Đảng lao
động Việt Nam đoàn kết và lãnh đạo toàn dân kháng chiến cho đến thắng lợi hoàn
toàn, thanh lại thống nhất và độc lập hoàn toàn. Chính cương của Đảng Lao động
Việt Nam được Đại hội II thông qua, xác định: “Nhiệm vụ cơ bản hiện nay của
cách mạng Việt Nam là đánh đuổi bọn đế q ố
u c xâm lược, giành độc lập và thống
nhất dân tộc, xóa bỏ những di tích phong kiến và nửa phong kiến. Song nhiệm vụ
chính trước mắt là hoàn thành giải phóng dân tộc. Cuộc cách mạng nhằm đánh đổ
đế quốc và phong kiến do nhân dân là động lực và giai cấp công nhân lãnh đạo, là
một cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và tiến triển thành cách mạng xã hội
chủ nghĩa. Đại hội khẳng định con đường tiến lên của cách mạng Việt Nam: “Con
đường tất yếu của nó tiến tới chủ nghĩa xã hội, quyết không thể có một con đường nào khác”. 14
Đại hội phân tích, với điều kiện Việt Nam hiện nay, con đường tiến lên CNXH là
một sự nghiệp khó khan, lâu dài. Mỗi giai đoạn có nhiệm vụ trọng tâm, trung tâm.
Giải phóng dân tộc, người cày có ruông, xây dựng cơ sở cho CNXH, ba nhiệm vụ
đó không thể cùng làm một lúc. Đại hội chỉ rõ, trong mỗi giai đoạn, kẻ thù và đồng
minh của cách mạng có thay đổi,.. đường lối cách mạng vì thế mà phải tiếp tục
hoàn thiện. Quan niệm giản đơn và “bỏ qua giai đoạn” cũng như khuynh hướng “từ
từ từng bước” đều là những hướng đi sai.
Đường lối đúng đắn mà Đại hội II đề ra chính là sự bổ sung, phát triển Cương
lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng, đặc biệt là nhận thức lý luận về lộ trình, bước đi
trong giai đoạn quá độ lên CNXH phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam đã được Đảng
nêu cụ thể, rõ nét ngay trong hoàn cảnh kháng chiến đang diễn ra ác liệt
2.1.2. Nhận thức về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ngày càng sáng tỏ hơn
trong tiến trình cách mạng sau đó
Trong những năm gần đây, tình hình chính trị, quân sự trên thế giới, khu vực có
những thay đổi nhanh chóng, khó dự đoán chính xác tình hình thực tế. Tình trạng
xâm phạm chủ quyền quốc gia, tranh chấp lãnh thổ và tài nguyên, xung đột sắc tộc,
tôn giáo, can thiệp lật đổ, khủng bố, chiến tranh cục bộ, chiến tranh mạng,... tiếp
tục diễn ra gay gắt ở nhiều khu vực và vùng lãnh thổ. Sự đầu tư cho sức mạnh quân
sự của các quốc gia trên thế giới ngày càng tăng, cùng với những chính sách, cấm
vận cực đoan của một số quốc gia trên thế giới, nguy cơ bùng nổ chiến tranh có thể
xảy ra mọi lúc. Tuy nhiên, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn; toàn
cầu hoá và hội nhập quốc tế tiếp tục được đẩy mạnh. Các nước lớn điều chỉnh chiến
lược, vừa hợp tác, vừa cạnh tranh, đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau, tác động mạnh đến
cục diện thế giới và các khu vực. Những biểu hiện của chủ nghĩa dân tộc cực đoan,
chủ nghĩa cường quyền áp đặt, chủ nghĩa thực dụng ngày càng nổi lên trong quan
hệ quốc tế, dẫn đến nguy cơ phá vỡ luật lệ và tổ chức, thiết chế quốc tế, bền vững 15
của thời kỳ toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Điều đó đặt ra nhiều thách thức đối
với Việt Nam trong giữ vững độc lập, tự chủ và chủ động, tích cực hội nhập quốc tế. Để g ữ
i vững độc lập dân tộc trong tình hình hội nhập quốc tế hiện nay, Việt Nam
phải tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, xây dựng thực lực mạnh, tăng cường khả năng đấu tranh chống sức ép,
ảnh hưởng từ bên ngoài, giữ vững ổn định bên trong, bảo vệ độc lập, tự chủ, lợi ích quốc gia - dân tộc.
Phải có thực lực mạnh để giữ vững độc lập dân tộc, tự c ủ
h . Để có thực lực mạnh,
phải kiên quyết, kiên trì đường lối đổi mới, nâng cao hiệu quả công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Đất nước ta luôn có sức mạnh của đoàn kết, là là sức mạnh
tổng hợp mọi mặt: chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh, đối ngoại; kết
hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, trong nước với quốc tế, tăng cường
khả năng đấu tranh chống sức ép, ảnh hưởng tiêu cực từ bên ngoài. Vấn đề quyết
định là “kinh tế phải vững, quốc phòng phải mạnh, thực lực phải cường, lòng dân
phải yên, chính trị - xã hội ổn định, cả dân tộc là một khối đoàn kết thống nhất”.
Hai là, chủ động dự báo, giải quyết tốt mối quan hệ biện chứng giữa đối tác và
đối tượng, xử lý linh hoạt mọi tình huống, không để Việt Nam rơi vào thế bị động,
đối đầu[8]. Trong điều kiện toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế phát triển mạnh mẽ
và sâu rộng, Việt Nam vừa phải giải quyết tốt các mối quan hệ đối tác, vừa phải xử
lý khôn khéo các mối quan hệ với “đối tượng”; tiếp tục mở rộng hợp tác, nhưng
trên cơ sở giữ được độc lập, chủ quyền và bản sắc văn hóa dân tộc; chủ động, tích
cực mở cửa, hợp tác với nước ngoài, nhưng kiên quyết giữ vững ổn định chính trị -
xã hội và an ninh quốc gia; dự báo chính xác tình hình, sáng suốt nhìn nhận, xử lý
thấu tình, đạt lý các mối quan hệ; tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ của
bạn bè quốc tế để phát triển. Kiên quyết giữ vững độc lập dân tộc, lợi ích sống còn 16
của quốc gia; khắc phục tác động tiêu cực, tranh thủ, tận dụng tối đa các điều kiện
thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa. Đây vừa là nguyên tắc, vừa yêu cầu trong xử lý các tình
huống, quan hệ với đối tác và đối tượng của Việt Nam.
Ba là, củng cố quốc phòng, an ninh, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững
mạnh đáp ứng yêu cầu giữ vững độc lập, tự chủ và chủ động, tích cực, hội nhập quốc tế.
Trong tình hình mới, Việt Nam cần tiếp tục xây dựng “thế trận lòng dân”, tạo
nền tảng vững chắc để xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân;
xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ,
từng bước hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng;
lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở, đảm bảo cho lực lượng vũ trang tuyệt đối
trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, tạo cơ sở vững chắc
cho việc giữ vững độc lập, tự chủ và chủ động, tích cực hội nhập quốc tế trong tình hình mới.
Mối quan hệ giữa giữ vững độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế cần được giải
quyết hài hòa, góp phần tạo nên những thành tựu to lớn của đất nước. Việc xử lý
mối quan hệ này không thể đơn giản mà phải có sự thấu đáo và khoa học trên mấy
phương diện sau: Trên phương diện kinh tế, trước hết, muốn độc lập, tự chủ, quốc
gia phải có thực lực, cụ thể là có một nền kinh tế độc lập, tự chủ. Đó là nền kinh tế
có cơ cấu kinh tế hợp lý, hiệu quả và đảm bảo độ an toàn cần thiết; nền kinh tế phát
triển bền vững và có năng lực cạnh tranh cao; cơ cấu xuất nhập khẩu cân đối; cơ
cấu mặt hàng đa dạng, phong phú với tỷ lệ các mặt hàng công nghệ và có giá trị gia
tăng lớn chiếm ưu thế; cơ cấu thị trường quốc tế đối tác cũng đa dạng và tránh chỉ
tập trung quá nhiều vào một vài mục tiêu. Đầu tư trực tiếp của nước ngoài, mặc dù
là cần thiết và quan trọng nhưng không để chiếm lĩnh vai trò chi phối nền kinh tế
quốc gia cũng như không thể được phép vào những ngành nhạy cảm có thể gây tổn 17
hại đến an ninh, quốc phòng của đất nước. Một nền kinh tế độc lập, tự chủ trong
bối cảnh toàn cầu hoá có thể được hiểu là nền kinh tế có khả năng thích ứng cao
với những biến động của tình hình quốc tế và ít bị tổn thương trước những biến
động đó; trong bất cứ tình huống nào nó cũng có thể cho phép duy trì được các hoạt
động bình thường của xã hội và phục vụ đắc lực cho các mục tiêu an ninh, quốc phòng của đất nước.
2.2 Giá trị cốt lõi của nền độc lập dân tốc trong quá trình hội nhập quốc tế
hiện nay và tầm quan trọng của nền độc lập dân tộc trong quá trình hội nhập
quốc tế hiện nay
2.2.1. Giá trị cốt lõi của nền độc lập dân tốc trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay
Trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng ta đặc biệt chú
trọng nắm vững và giải quyết tốt mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ với chủ động,
tích cực hội nhập quốc tế, giữa chủ động, tích cực hội nhập quốc tế với giữ gìn bản
sắc dân tộc. Đây là mối quan hệ biện chứng khách quan, có sự tác động qua lại lẫn
nhau, nảy sinh và ngày càng sâu sắc trong tiến trình hội nhập quốc tế, được Đảng
xác định rõ trong hệ thống cương lĩnh, văn kiện, nghị qu ế y t. Trong đó, giữ vững
độc lập, tự chủ và bản sắc dân tộc giữ vai trò quyết định tiến trình hội nhập quốc tế;
ngược lại, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế có sự tác động trở lại đối với việc
giữ vững độc lập, tự chủ, phát huy bản sắc dân tộc. Bản chất, nội hàm của mối quan
hệ này ngày càng được Đảng, Nhà nước, nhân dân ta nhận thức sâu sắc hơn, thực
hiện tốt hơn trên thực tế, thể hiện ở những điểm cơ bản sau:
Thứ nhất, độc lập, tự chủ là cơ sở nền tảng, giữ vai trò quyết định tiến trình chủ
động, tích cực hội nhập quốc tế. Độc lập, tự chủ là vấn đề có tính nguyên tắc xuyên
suốt, nhất quán, mang tính sống còn đối với mọi quốc gia trên thế giới, là nhân tố