Tóm tắt giáo trình - Lịch sử văn minh thế giới | Học viện Ngoại giao Việt Nam

20:58 5/8/24 Lsvmtg TÓM TẮT GIÁO Trình TÓM TẮT GIÁO TRÌNH
Lịch sử văn minh thế giới - Nguyễn Văn Ánh (chủ biên)
“ Lịch sử văn minh thế giới” của Nguyễn Văn Ánh bao gồm 12 chương; cung cấp những nội dung, đặc
điểm chi tiết về các nền văn minh tiêu biểu trên thế giới qua từng thời kỳ như cổ đại, cổ trung đại, trung đại,
nền văn minh công nghiệp và thông tin thời cận hiện đại. Cụ thể như sau:
CHƯƠNG I: VĂN MINH AI CẬP CỔ ĐẠI I.
Cơ sở hình thành và phát triển -
Điều kiện tự nhiên: Nằm ở Đông Bắc Châu Phi. Sông Nin có vai trò to lớn, có mối liên hệ mật
thiết với đời sống vật chất và đời sống tinh thần của cư dân - Cơ sở kinh tế:
+ 5000 năm TCN: Trồng trọt là phương thức chủ yếu
+ 3200 - 30 TCN: Kinh tế nông nghiệp được coi trọng hàng đầu II.
Các thời kỳ phát triển -
Tảo vương quốc (3200 - 300 TCN) -
Cổ vương quốc (3000 - 2300 TCN) -
Trung vương quốc (2300 - 1570 TCN) -
Tân vương quốc (1570 - 1085 TCN) -
Hậu vương quốc (1085 - 30 TCN) III. Thành tựu -
Tôn giáo, chữ viết, văn học, kiến trúc, khoa học tự nhiên (toán học, thiên văn học, y học) -
Nổi bật là công trình kim tự tháp
CHƯƠNG II: VĂN MINH LƯỠNG HÀ CỔ I.
Cơ sở hình thành và phát triển -
Điều kiện tự nhiên: Thuộc lưu vực hai con sông Tigơrơ và Ơphơrát (thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp) - Cơ sở kinh tế: -
Cuối IV TCN: Nhà nước Lưỡng hà ra đời -
Nông nghiệp và thương nghiệp có vai trò quan trọng II.
Các thời kỳ phát triển -
Các quốc gia đầu tiên: Sume và Áccát -
Thời Cổ Babylon (1894 - 1595 TCN) -
Thời Tân Babylon (626 - 538 TCN) about:blank 1/7 20:58 5/8/24 Lsvmtg TÓM TẮT GIÁO Trình III. Thành tựu -
Tôn giáo, chữ viết, văn học, kiến trúc, điêu khắc và hội họa, luật pháp và khoa học tự nhiên (số học
và hình học, thiên văn học, chữa bệnh) -
Nổi bật nhất là: thần thoại, truyền thuyết tôn giáo
CHƯƠNG III: VĂN MINH ARẬP I.
Trước khi nhà nước ra đời: Nằm ở Tây Nam Châu Á, trong tình trạng của chế độ thị tộc, bộ lạc;
có sự phân hóa giàu nghèo II.
Sự hình thành, phát triển và diệt vong -
Sự ra đời của Nhà nước Arập và đạo Hồi: Gắn liền với sự ra đời của đạo Hồi -
Sự hình thành và diệt vong của đế quốc Arập: Bị Mông Cổ chiếm, đế quốc Arập diệt vong III. Thành tựu -
Nổi bật: Đạo Hồi (sự truyền bá của đạo Hồi gắn liền với các cuộc chiến tranh xâm lược của Arập) -
Khác: Khoa học tự nhiên, văn học và sử học (thơ ca truyền miệng), nghệ thuật
CHƯƠNG IV: VĂN MINH ẤN ĐỘ CỔ TRUNG ĐẠI I.
Cơ sở hình thành và phát triển -
Điều kiện tự nhiên: Nằm ở khu vực Nam Á, địa hình bán đảo, với hệ thống sông ngòi phong phú: sông Ấn, sông Hằng -
Cơ sở kinh tế: Thủ công nghiệp, giao thương trong và ngoài nước phát triển II.
Sơ lược tiến trình lịch sử - Thời cổ đại
+ Thời kỳ của nền văn minh sông Ấn
+ Thời kỳ Vêđa (thế kỷ XIII - thế kỷ VI TCN)
+ Ấn Độ từ thế kỷ VI TCN đến năm 320 - Thời trung đại
+ Thời kỳ Gúpta (320 - 500) và Hácsa (606 - 648)
+ Thời kỳ chia cắt (648 - 1206)
+ Thời kỳ Suntan Đêli (1206 - 1526) và thời kỳ Môgôn (1526 - 1857) III. Thành tựu -
Nổi bật: Tôn giáo (Đạo Bàlamôn, Đạo Phật, Đạo Hindu,. .) -
Khác: Văn học, nghệ thuật (kiến trúc, điêu khắc, hội họa), khoa học tự nhiên
CHƯƠNG V: VĂN MINH TRUNG QUỐC CỔ TRUNG ĐẠI I.
Cơ sở hình thành và phát triển about:blank 2/7 20:58 5/8/24 Lsvmtg TÓM TẮT GIÁO Trình -
Điều kiện tự nhiên và dân cư: Nằm ở phía Đông Châu Á, lãnh thổ lớn thứ 3 trên thế giới, giàu tài nguyên -
Cơ sở kinh tế: Nông nghiệp (nền tảng) II.
Sơ lược tiến trình lịch sử - Thời cổ đại - Thời trung đại III. Thành tựu -
Nổi bật: Tư tưởng (Nho gia, Đạo gia, Mặc gia, Pháp gia), 4 phát minh lớn (Kỹ thuật làm giấy, in, la bàn, thuốc súng) -
Khác: Chữ viết, văn học (thơ, kịch,. ), sử học, kiến trúc, hội họa, khoa học tự nhiên
CHƯƠNG VI: VĂN MINH ĐÔNG NAM Á CỔ TRUNG ĐẠI I. Cơ sở hình thành: -
Điều kiện tự nhiên: Đa dạng, đủ yếu tố (lục địa, hải đảo, đồi núi, đồng bằng,,. .) -
Nền tảng văn hóa: Nông nghiệp trồng lúa nước (trung tâm kinh tế) -
Tiếp thu ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ, Trung Quốc II.
Sơ lược tiến trình lịch sử -
Thời kỳ hình thành và bước đầu phát triển của các quốc gia Đông Nam Á (III TCN - VIII) -
Thời kỳ hưng thịnh của các quốc gia Đông Nam Á (IX - XV) -
Thời kỳ suy yếu của các quốc gia Đông Nam Á (XVI - XIX) III. Thành tựu -
Tôn giáo, văn hóa dân gian, chữ viết, văn học, nghệ thuật
CHƯƠNG VII: CÁC NỀN VĂN MINH TIỀN CÔLÔMBÔ Ở CHÂU MỸ I.
Trước khi người Châu Âu đến: 4 nhóm người II.
Nền văn minh của người Maya -
Kinh tế, xã hội: Nông nghiệp (chủ yếu), xã hội bị phân hóa sâu sắc -
Văn hóa: Kiến trúc, thiên văn, tính toán thời gian,. . III.
Văn minh của người Adơtéc -
Kinh tế, xã hội: Nông nghiệp (có tưới tiêu), phân hóa thành hai giai cấp: chủ nô, nô lệ -
Văn hóa: Tôn giáo, thần thoại, nổi bật là kiến trúc,. IV.
Văn minh của người Inca -
Xã hội chiếm hữu nô lệ sơ kì -
Thành tựu: Tôn giáo, kiến trúc, khoa học tự nhiên, thiên văn học, y học (ướp xác) about:blank 3/7 20:58 5/8/24 Lsvmtg TÓM TẮT GIÁO Trình
CHƯƠNG VIII: VĂN MINH HY LẠP CỔ ĐẠI I.
Cơ sở hình thành và phát triển -
Điều kiện tự nhiên: Nhiều đồi núi, đất đai không phì nhiêu, lượng mưa không nhiều nên không
thuận lợi phát triển nông nghiệp -
Nền kinh tế công, thương nghiệp: Kinh tế hàng hóa, tiền tệ xuất hiện sớm -
Tiếp thu thành tựu phương Đông II.
Sơ lược tiến trình lịch sử - Nền văn minh Crét - Mixan - Hôme (XI - IX TCN) -
Quốc gia thành bang (VIII - 334 TCN) - Maxêđônia - Hy Lạp III. Thành tựu -
Thần thoại và tôn giáo, văn học, sử học, điêu khắc & hội họa, triết học,. . -
Đặc biệt là tổ chức nhà nước: Aten, Xpác,. .
CHƯƠNG IX: VĂN MINH LA MÃ CỔ ĐẠI I.
Cơ sở hình thành và phát triển -
Điều kiện tự nhiên: Trên bán đảo Italia -
Tiếp thu những ảnh hưởng của văn hóa, văn minh phương Đông và Hy Lạp II.
Sơ lược tiến trình lịch sử -
Thời kỳ vương chính (753 - 509 TCN) -
Thời kỳ cộng hòa (509 - 30 TCN) -
Thời kỳ quân chủ (30 TCN - 476) III. Thành tựu -
Pháp luật: Một trong những đóng góp quan trọng nhất -
Văn học, nghệ thuật, triết học, khoa học và kỹ thuật -
Sự hình thành và phất triển của đạo Cơ Đốc
CHƯƠNG X: VĂN MINH TÂY ÂY TRUNG ĐẠI I.
Sơ kỳ trung đại (V - X) -
Sự hình thành và xác lập chế độ phong kiến - Văn hóa: lạc hậu II. Trung đại (XI - XIV) -
Sự phát triển của chế độ phong kiến và sự ra đời của thành thị -
Văn minh Tây Âu thời kỳ trung đại: Giáo dục, triết học, khoa học, văn học, nghệ thuật kiến trúc about:blank 4/7 20:58 5/8/24 Lsvmtg TÓM TẮT GIÁO Trình III.
Phục hưng (XV - XVII) -
Hoàn cảnh lịch sử: Thời kỳ quá độ từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản chủ nghĩa -
Phát kiến địa lý (XV - XVI): Do nhu cầu giải quyết khủng hoảng trong quan hệ buôn bán với phương Đông -
Phong trào văn hóa Phục hưng: + Italia - nơi mở đầu
+ Thành tựu: văn học, nghệ thuật, khoa học, triết học,
+ Là cuộc đấu tranh tư tưởng của giai cấp tư sản -
Phong trào cải cách tôn giáo ở Tây Âu (XVI)
CHƯƠNG XI: VĂN MINH CÔNG NGHIỆP I.
Sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản -
Các cuộc cách mạng tư sản và sự xác lập chủ nghĩa tư bản -
Thời kỳ chuyển biến sang chủ nghĩa tư bản độc quyền II.
Cuộc cách mạng công nghiệp - Tiền đề:
+ Sự phát triển của sức sản xuất + Tích lũy tư bản
+ Thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản và sự ra đời của các quốc gia tư bản chủ nghĩa -
Những phát minh kỹ thuật và cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh -
Hậu quả: Thay đổi sâu sắc về kinh tế và xã hội - III.
Thành tựu (khoa học tự nhiên): hóa học và vật lý học V.
Trào lưu tư tưởng và học thuyết xã hội -
Trào lưu tư tưởng Khai sáng ở Pháp (XVIII) -
Trào lưu tư tưởng Chủ nghĩa xã hội không tưởng (nửa đầu XIX) -
Học thuyết Chủ nghĩa cộng sản khoa học của Mác và Ănghen VI.
Thành tựu (văn học nghệ thuật): Văn học, âm nhạc, hội họa, kiến trúc
CHƯƠNG XII: VĂN MINH THẾ GIỚI THẾ KỶ XX I.
Khát quát tình hình thế giới XX -
Thời kỳ từ đầu thế kỷ XX đến 1945 -
Thời kỳ từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai II.
Tiến bộ khoa học, kỹ thuật - Đặc biệt là vật lý -
Phát minh: Máy hút bụi chạy điện, máy giặt,. . about:blank 5/7 20:58 5/8/24 Lsvmtg TÓM TẮT GIÁO Trình III.
Cuộc cách mạng khoa học, kỹ thuật -
Nguyên nhân hình thành: Nhu cầu của con người, phục vụ chiến tranh thế giới thứ hai -
Thành tựu cuộc khoa học - kỹ thuật (XX)
+ Toán học, vật lý học, hóa học, sinh học,.
+ Chế tạo công cụ sản xuất hiện đại
+ Khai thác các nguồn năng lượng mới
+ Sáng chế vật liệu mới + Chinh phục vũ trụ IV.
Nghệ thuật: Hội họa, âm nhạc, kiến trúc
Giữa sự hình thành và phát triển của các nền văn minh, song hành với các thành tựu về văn hóa, nghệ thuật,
khoa học tự nhiên,. .; thành tựu kiến trúc của nền văn minh Ai Cập cổ đại đã để lại cho tôi rất nhiều ấn
tượng. Kim tự tháp là ngôi mộ để xác ướp của Pharaông, khiến cho ta phải ngạc nhiên về tài năng kiến
trúc và sức lao động to lớn của cư dân Ai Cập cổ đại. Cho đến nay, người ta vẫn chưa biết chính xác là bằng
cách nào, chỉ với các phương tiện giản đơn lúc bấy giờ, người Ai Cập đưa được những tảng đá nặng vài tấn
lên cao hàng chục, hàng trăm mét và xếp khít với nhau ở mức lý tưởng. Hơn nữa, nhà nghiên cứu Hécsen
từng làm thí nghiệm: ông đã để những hình sao lên bản đồ vị trí những kim tự tháp, kết quả thật không ngờ
là tất cả những ngôi sao sáng nhất của chòm sao được biết đến trong dải Ngân Hà trùng khớp với những
kim tự tháp ở mặt đất. Những phát hiện trên vừa cho ta thấy được thành tựu kiến trúc to lớn của Ai Cập,
mà còn vừa cho ta ấn tượng với những hiểu biết thiên văn sâu rộng của người Ai Cập cổ đại. about:blank 6/7 20:58 5/8/24 Lsvmtg TÓM TẮT GIÁO Trình about:blank 7/7