Bàn về kiến trúc thượng tầng, chủ nghĩa duy vật lịch sử KHÔNG cho rằng:

Phát triển nhảy vọt.

Phát triển rút ngắn.

Phát triển từ từ.

Quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất.

Quan hệ trong tổ chức và quản lý sản xuất.

Quan hệ trong phân phối sản phẩm lao động.

Chính trị, tôn giáo.

Đạo đức, tôn giáo.

Khoa học, nghệ thuật.

Lực lượng sản xuất phụ thuộc vào quan hệ sản xuất.

Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất độc lập với nhau.

Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất hoàn toàn chịu sự quy định của quyền lực nhà nước.

Lực lượng sản xuất.

Phương thức sản xuất.

Sản xuất vật chất.

Chủ động thiết lập quan hệ sản xuất trước, sau đó, lượng sản xuất phù hợp.

Chủ động xây dựng lực lượng sản xuất trước, sau đó hệ sản xuất phù hợp.

Tôn trọng quy luật khách quan và tuyệt đối không can thiệp phát triển của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.

Cơ sở hạ tầng phụ thuộc kiến trúc thượng tầng.

Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng tác động ngang nhau.

Cơ sở hạ tầng được hình thành từ kiến trúc thượng tầng.

Mọi yếu tố của kiến trúc thượng tầng sẽ thay đổi theo ngay.

Nhà nước, tôn giáo, đạo đức thay đổi theo ngay.

Tôn giáo, nghệ thuật, triết học thay đổi theo ngay.

Sản xuất vật chất.

Lực lượng sản xuất.

Công cụ lao động.

Quan hệ sản xuất.

Phương thức sản xuất.

Sản xuất vật chất.

Công cụ lao động.

Tư liệu sản xuất.

Tài nguyên khoáng sản.

Kỹ năng lao động.

Sản phẩm của lao động.

Cách thức tổ chức lao động.

Hoàn toàn bị quy định bởi những người lãnh đạo các cơ sở sản xuất.

Hoàn toàn bị quy định bởi chế độ chính trị xã hội.

Hoàn toàn bộ quy định bởi truyền thống và tập tục.

1) quan hệ sản xuất, 2) quan hệ phân phối, 3) quan hệ sở hữu.

1) lực lượng sản xuất, 2) người lao động, 3) tư liệu sản xuất.

1) phương thức sản xuất, 2) quan hệ sản xuất, 3) tư liệu sản xuất

Hệ thống điện - đường - trường - trạm hiện đại, rộng khắp cả nước.

Nền kinh tế thị trường.

Nền sản xuất được công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở trình độ tiên tiến.