Cơ sở làm phát sinh những quan hệ xã hội trên lĩnh vực chính trị, đạo đức, pháp luật... là:

Phát triển nhảy vọt.

Phát triển rút ngắn.

Phát triển từ từ.

Quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất.

Quan hệ trong tổ chức và quản lý sản xuất.

Quan hệ trong phân phối sản phẩm lao động.

Chủ động thiết lập quan hệ sản xuất trước, sau đó, lượng sản xuất phù hợp.

Chủ động xây dựng lực lượng sản xuất trước, sau đó hệ sản xuất phù hợp.

Tôn trọng quy luật khách quan và tuyệt đối không can thiệp phát triển của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.

Chính trị, tôn giáo.

Đạo đức, tôn giáo.

Khoa học, nghệ thuật.

Lực lượng sản xuất phụ thuộc vào quan hệ sản xuất.

Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất độc lập với nhau.

Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất hoàn toàn chịu sự quy định của quyền lực nhà nước.

Lực lượng sản xuất.

Phương thức sản xuất.

Sản xuất vật chất.

Kỹ năng lao động.

Sản phẩm của lao động.

Cách thức tổ chức lao động.

Quan hệ gia đình.

Quan hệ chính trị.

Quan hệ kinh tế.

Cộng sản nguyên thủy - Chiếm hữu nô lệ - Phong kiến – Tư bản chủ nghĩa - Xã hội chủ nghĩa.

Công sản nguyên thủy - Phong kiến - Tư bản chủ nghĩa - Xã hội chủ nghĩa - Cộng sản chủ nghĩa.

Chiếm hữu nô lệ - Phong kiến - Tư bản chủ nghĩa - Xã hội chủ nghĩa - Cộng sản chủ nghĩa.

Lực lượng sản xuất phụ thuộc vào quan hệ sản xuất.

Quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất tồn tại độc lập với nhau.

Quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất đều hoàn toàn phụ thuộc vào quyền lực nhà nước.

Sự phong phú của đối tượng lao động.

Thể chế chính trị.

Truyền thống văn hóa.

Cơ sở hạ tầng/kiến trúc thượng tầng.

Cơ sở hạ tầng/quan hệ sản xuất.

Lực lượng sản xuất/kiến trúc thượng tầng.

Toàn bộ đất đai, máy móc, phương tiện để sản xuất của cải vật chất.

Toàn bộ sinh hoạt vật chất và điều kiện sinh hoạt vật chất của một xã hội.

Toàn bộ cơ cấu công - nông nghiệp của một nền kinh tế, xã hội nhất định.

Cơ sở hạ tầng phụ thuộc kiến trúc thượng tầng.

Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng tác động ngang nhau.

Cơ sở hạ tầng được hình thành từ kiến trúc thượng tầng.

Kiến trúc thượng tầng chịu sự quyết định hoàn toàn của cơ sở hạ tầng.

Kiến trúc thượng tầng luôn có tác động tích cực đối với cơ sở hạ tầng.

Kiến trúc thượng tầng quyết định cơ sở hạ tầng.