Theo quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng đến sự thay đổi về chất và ngược lại, bước nhảy là:

Bản chất.

Hiện tượng.

Nội dung.

Nhận thức lý tính

Nhận thức Khoa học

Nhận thức lý luận

Nước chảy đá mòn.

Xanh vỏ đỏ lòng.

Ở đâu thì tràn ở ống thì dài.

Là hoạt động tinh thần của con người.

Là hoạt động vật chất của con người.

Là hoạt động vật chất và tinh thần của con người.

Quan điểm phát triển.

Quan điểm lịch sử - cụ thể.

Quan điểm toàn diện.

Ngẫu nhiên mang tính xác suất, chỉ có tất nhiên có tính quy luật.

Mọi thứ đều là tất nhiên, ngẫu nhiên là cái tất nhiên không có quy luật

Tất nhiên và ngẫu nhiên đều không có tính quy luật.

Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập.

Quy luật phủ định của phủ định.

Sự phân biệt giữa chất và lượng chỉ là tương đối.

Mọi sự vật, hiện tượng đều là sự thống nhất giữa chất và lượng.

Sự thay đổi về lượng của sự vật có ảnh hưởng đến sự thay đổi về chất của nó và ngược lại, sự thay đổi về chất của sự vật cũng làm thay đổi về lượng tương ứng.

Chất là nhưng gì làm cho sự vật là nó chứ ko phải cái khác.

Chất chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật

Chất là sự thống nhất hữu cơ của các thuộc tính

Sự phản ánh thế giới khách quan vào đầu óc của con người

Sự tiến dần tư duy đến khách thể

Hoạt động tinh thần.

Hoạt động vật chất và tinh thần.

Hoạt động sản xuất.

Tồn tại cô lập, tĩnh tại không vận động, phát triển, hoặc nếu có vận động thì chỉ là sự dịch chuyển vị trí trong không gian và thời gian do những nguyên nhân bên ngoài.

Là những gì bí ẩn, ngẫu nhiên, hỗn độn, không tuân theo một quy luật nào, và con người không thể nào biết được mọi sự tồn tại và vận động của chúng.

Là sự ảo giả nên mối liên hệ và tính quy luật mà chúng thể hiện và được con người nhận thức cũng không chân thực

Quy luật là những mối liên hệ khách quan, bản chất tất yếu giữa các đối tượng và luôn tác động khi đã hội đủ các điều kiện.

Quy luật tự nhiên diễn ra tự phát thông qua sự tác động tự phát của các lực lượng tự nhiên.

Quy luật xã hội hình thành và tác động thông qua hoạt động của con người nhưng lại không phụ thuộc vào ý thức con người.

Thế giới tồn tại khách quan, độc lập với ý thức.

Các mối liên hệ trong thế giới rất phức tạp.

Do tư duy con người có năng lực hệ thống hóa.

Phương thức tồn tại.

Cách thức phản ánh hiện thực.

Khả năng áp dụng.