Bài 2 chế độ chính trị môn Luật hành chính | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48541417
BÀI 2: CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ
I. Khái niệm chế độ chính trị
- Chế độ chính trị là tổng thể các nguyên tắc, quy phạm của LHP để xác
lập và điều chỉnh các vấn đề liên quan đến chính trị: Quyền dân tộc cơ bản
Bản chất và chính thể nhà nước
Nguyên tắc tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước, quyền lực nhân dân Hệ thống chính trị
- Quyết định kinh tế, văn hóa, giáo dục của nhà nước
- Hệ thống chính trị (XHCN): là một cơ cấu bao gồm nhà nước, các đảng
phái, các đoàn thể, tổ chức xã hội, chính trị, tồn tại và hoạt động trong
khuôn khổ pháp luật, được chế định theo tư tưởng của giai cấp cầm
quyền, nhằm tác động vào các quá trình kinh tế – xã hội với mục đích
duy trì và phát triển chế độ đó bao gồm tổng thể thiết chế chính trị bảo vệ lợi ích II. Quyền dân tộc cơ bản
- Quy định trong Điều 1 Hiến pháp năm 2013: Nước Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và
toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời.
- Độc lập không chỉ về chính sách chính trị mà còn trong chính sách kinh tế, đối ngoại Bản chất nhà nước: BỘ MÁY NHÀ NƯỚC I. Khái niệm: 1.Bộ máy nhà nước
- Bộ máy nhà nước là một hệ thống các cơ quan nhà nước có tính chất,
chức năng, nhiệm vụ quyền hạn khác nhau nhưng có mối quan hệ mật
thiết với nhau trong một thể thống nhất, hoạt động trên cơ sở những
nguyên tắc và quy định của pháp luật để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước
- Được tổ chức theo nguyên tắc tập quyền hoặc phân quyền 2.Cơ quan nhà nước lOMoAR cPSD| 48541417
- Cơ quan nhà nước là một tổ chức được thành lập và hoạt động theo
những nguyên tắc và trình tự nhất định, có cơ cấu tổ chức nhất định và
được giao những quyền lực nhà nước nhất định, được quy định trong
các văn bản pháp luật để thực hiện một phần nhiệm vụ, quyền hạn của Nhà nước
- Đặc điểm cơ quan nhà nước:
Được thành lập theo quy định của pháp luật;
Được tổ chức và hoạt động theo các nguyên tắc chung do pháp luật quy định;
Thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước;
Có thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật;
Người làm việc trong các cơ quan nhà nước là công dân Việt Nam.
Phân loại cơ quan nhà nước để tiện cho việc nghiên cứu:
- Căn cứ vào trật tự hình thành và vị trí, tính chất, chức năng của các cơ quan
Hệ thống cơ quan đại diện
Hệ thống cơ quan chấp hành
Hệ thống cơ quan xét xử
Hệ thống cơ quan kiểm sát
Thiết chế chủ tịch nước
Hội đồng bầu cử quốc gia, kiểm toán nhà nước
- Căn cứ vào cấu trúc hành chính lãnh thổ
Cơ quan nhà nước trung ương
Cơ quan nhà nước ở địa phương II.
Bộ máy nhà nước VIỆT NAM qua các bản hiến pháp
1.Bộ máy nhà nước theo Hiến pháp 1946
2.Bộ máy nhà nước theo Hiến pháp 1959
4 đơn vị hành chính lãnh thổ - Trung ương
- Cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và khu tự trị (tây bắc và kết thúc năm 75)
- Cấp huyện, thành phố trực thuộc tỉnh
- Cấp xã, thị trấn và tương đương
Hệ thống các cơ quan quyền lực lOMoAR cPSD| 48541417
- Gồm Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp
- Hội đồng nhân dân được thành lập ở tất cả các cấp, nhiệm vụ, quyền
hạn được tăng cường và quy định cụ thể hơn
Hệ thống các cơ quan quản lý
Gồm: Hội đồng chính phủ và Ủy ban hành chính các cấp
- Hội đồng chính phủ gồm có Thủ tướng, các Phó Thủ tướng, các Bộ
trưởng, các chủ nhiệm ủy ban của Nhà nước, Tổng giám độc Ngân hàng Nhà nước.
- Ủy ban hành chính “là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân địa
phương, là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương”
Hệ thống cơ quan xét xử
- Tòa án được đổi tên thành Toà án nhân dân và được hình thành theo nguyên tắc lãnh thổ.
- Phụ thẩm nhân dân đổi tên thành hội thẩm nhân dân
- Thẩm phán được hình thành do bầu. Thẩm phán tòa án nhân dân cấp
nào do cơ quan quyền lực nhà nước cấp đó bầu và bãi miễn
Hệ thống cơ quan kiểm sát
- Là một hệ thống mới trong bộ máy nhà nước
- Cơ quan này được giao thêm nhiều nhiệm vụ mới trong hoạt động kiểm
sát (trước đây chỉ có công tố): kiểm sát việc tuân theo pháp luật, kiểm
sát điều tra, kiểm sát xét xử…
Thiết chế Chủ tịch nước
- Là nguyên thủ quốc gia, thay mặt nhà nước về đối nội và đối ngoại (
không đứng đầu Chính phủ như trước đây )
- Thẩm quyền của Chủ tịch nước hạn chế hơn nhiều so với Hiến pháp 1946
3.Bộ máy nhà nước theo Hiến pháp 1980
Phân cấp đơn vị hành chính - Trung ương
- Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và đặc khu
- Quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh
- Xã, phường, thị trấn Đặc điểm:
- Xây dựng theo mô hình bộ máy nhà nước XHCN - Tập trung thống nhất
quyền lực vào Quốc hội - Thể hiện tư tưởng làm chủ tập thể.
- Có sự thay đổi khá cơ bản trong tổ chức bộ máy nhà nước lOMoAR cPSD| 48541417
Hệ thống cơ quan quyền lực
- Gồm Quốc hội và HĐND các cấp lOMoAR cPSD| 48541417
Quốc hội: Bổ sung thêm tính chất cơ quan đại diện cao nhất; cơ cấu
Quốc hội thay đổi: HĐNN là cơ quan thường trực của Quốc hội, Quốc
hội bầu Hội đồng quốc phòng, Hội đồng dân tộc, thành lập các ủy ban…
- Hội đồng nhà nước vừa là cơ quan thường trực của Quốc hội, vừa là
Chủ tịch tập thể của nước CHXHCN Việt Nam - Hội đồng nhân dân
Hệ thống cơ quan hành chính
- Gồm Hội đồng Bộ trưởng và UBND các cấp
- Tính độc lập của Hội đồng Bộ trưởng trong mối quan hệ với Quốc hội
bị hạn chế rất nhiều
Hệ thống cơ quan xét xử
- Gồm Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân các địa phương, Tòa án
quân sự và Tòa án đặc biệt.
- Về cơ bản, tổ chức và hoạt động của hệ thống này không khác Hiến pháp 1959
Hệ thống cơ quan kiểm sát
- Bộ máy nhà nước theo Hiến pháp 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001)
- Bđ thay đổi vào năm 2002: rõ ràng, đột phá - Tập quyền mềm
- Có sự hạt nhân hợp lý trọng phân quyền
4.Bộ máy nhà nước theo Hiến pháp 1992
Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước - Gồm
Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp - Quốc
hội: cơ cấu tổ chức có những thay đổi:
- Hội đồng nhân dân: Lần đầu tiên thường trực Hội đồng nhân dân được
thành lập ở cấp tỉnh và cấp huyện; thành lập các ban của Hội đồng nhân dân
Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước
- Gồm Chính phủ và Ủy ban nhân dân các cấp
- Chính phủ: Là cơ quan chấp hành của Quốc hội và cơ quan hành chính
nhà nước cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam.
- Ủy ban nhân dân: Được thành lập ở 3 cấp, vai trò của chủ tịch UBND
được đề cao; nhiệm vụ, quyền hạ được tăng cường
Hệ thống cơ quan xét xử lOMoAR cPSD| 48541417
- Được thành lập ở ba cấp như Hiến pháp 1980
Quy định mới: Ngoài các tòa án hình sự và dân sự như luật định còn có
các tòa án khác như tòa kinh tế, tòa lao động, toà hành chính…
- Chế độ bầu thẩm phán được thay bằng chế độ bổ nhiệm thẩm phán
Hệ thống cơ quan kiểm sát
- Được thành lập ở 3 cấp (như Hiến pháp 1980)
- Tập trung vào chức năng công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp (
không kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực hành chính –
kinh tế như trước đây)
5.Bộ máy nhà nước theo Hiến pháp 2013 Bộ máy nhà nước
- Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước
- Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước
- Hệ thống cơ quan xét xử
- Hệ thống cơ quan kiểm sát
- Chủ tịch nước, Hội đồng bầu cử Quốc gia, Kiểm toán nhà nước ĐỀ TÀI BÀI TẬP LỚN
1.Thực tiễn hoạt động giám sát của đại biểu quốc hội và phương hướng đổi mới
2.Đánh giá của a/c về việc thực hiện quyền học tập trong bối cảnh đất
nước đang phải tiến hành việc phòng chống đại dịch covid 19
3.Thực tiễn về mối quan hệ giữa quốc hội với chính phủ trong hoạt động
lập pháp và phương hướng đổi mới Sv chọn 1 trong 3 đề, từ 5-7 trang