Bài 4: thủ tục hành chính và quyết định hành chính môn Luật hành chính | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
BÀI 4: THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TS. Nguyễn Thị Thủy GIỚI THIỆU
Cải cách thủ tục hành chính là một chương trình đặc biệt quan trọng của nhà nước
và được thực hiện đồng bộ trong thời gian vừa qua. Một trong những nội dung đặc biệt
quan trọng của cải cách hành chính, là khâu đột phá của chương trình này đó là cải cách
thủ tục hành chính. Thủ tục hành chính là gì? Vai trò của thủ tục hành chính? Vì sao
phải tập trung vào cải thủ tục hành chính?... Để các bạn sinh viên trả lời được những câu
hỏi này, hiểu và nắm bắt được nội dung quan trọng liên quan đến thủ tục hành chính, cải
cách thủ tục hành chính, chương v đề cập đến những nội dung cơ bản về thủ tục hành
chính sinh viên đạt được mục đích đó.
Cụ thể bài học gồm các phần sau:
I. THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
1. Khái niệm và các nguyên tắc xây dựng, thực hiện thủ tục hành chính
2. Chủ thể của thủ tục hành chính
3. Các loại thủ tục hành chính
4. Các giai đoạn của thủ tục hành chính
5. Cải cách thủ tục hành chính
II. QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH
1. Khái niệm & đặc điểm của quyết định hành chính
2. Phân loại quyết định hành chính
3. Trình tự xây dựng & ban hành quyết định hành chính
4. Tính hợp pháp & hợp lý của quyết định hành chính lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
5. Phân biệt quyết định hành chính với các loại quyết định pháp luật khác YÊU CẦU
Sinh viên phải nắm được những mục tiêu sau:
- Nêu được khái niệm thủ tục hành chính và phân tích được vai trò của thủ tục hành chính;
- Phân tích được các loại thủ tục hành chính và chỉ ra được sự khác biệt của thủ tục
hành chính với các loại thủ tục khác;
- Nhận xét được thực trạng xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính hiện nay;
- Trình bày được khái niệm quyết định hành chính và phân biệt quyết định hành chính
với các quyết định pháp luật khác;
- Phân tích được các yêu cầu của tính hợp pháp của quyết định hành chính và lấy được ví dụ minh họa NỘI DUNG
I. THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
1.1 Khái niệm và các nguyên tắc xây dựng, thực hiện thủ tục hành chính
Theo Từ điển tiếng Việt thông dụng, thủ tục là “cách thức tiến hành một công
việc với nội dung, trình tự nhất định, theo quy định của nhà nước” (Nguyễn Như Ý (chủ
biên), Từ điển tiếng Việt thông dụng, Nxb. Giáo dục, Hà Nội 1995)
- Hoạt động quản lý nhà nước luôn được tiến hành theo những thủ tục nhất định. Hoạt
động quản lý thực chất là là chuỗi những hoạt động diễn ra theo trình tự nhất định
và được thực hiện bởi những chủ thể khác nhau, thời điểm khác nhau, với nội dung
và nhằm những mục đích khác nhau. Kết quả của hoạt động quản lý phụ thuộc vào
Luật hành chính Việt Nam – 2 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
nhiều yếu tố trong đó phụ thuộc chủ yếu vào số lượng, thứ tự các hoạt động cụ thể
trong một chuỗi hoạt động thống nhất, tức là phụ thuộc vào thủ tục tiến hành hoạt
động quản lý. Thủ tục đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành hoạt động của
bộ máy nhà nước và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
- Hoạt động quản lý khác nhau cần có các thủ tục khác nhau để tiến hành. Tương ứng
với ba lĩnh vực hoạt động của nhà nước: lập pháp, hành pháp, tư pháp là ba nhóm
thủ tục: thủ tục lập pháp, thủ tục tư pháp và thủ tục hành chính. Thủ tục lập pháp là
thủ tục làm hiến pháp và làm luật, do chủ thể sử dụng quyền lập pháp tiến hành. Thủ
tục tư pháp là thủ tục giải quyết các các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, lao động,
thương mại do chủ thể sử dụng quyền tư pháp tiến hành. Thủ tục hành chính là thủ
tục tiến hành các hoạt động quản lý hành chính nhà nước được thực hiện bởi các chủ
thể sử dụng quyền hành pháp.
- Hiện nay có nhiều cách hiểu về thủ tục hành chính, tuy nhiên cách hiểu đầy đủ nhất
về thủ tục hành chính đó là thủ tục hành chính có nội dung rất rộng, bao gồm:
+ Số lượng các hoạt động cụ thể cần thực hiện để tiến hành những hoạt độg quản lý nhất định.
+ Trình tự của các hoạt động cụ thể, mối liên hệ giữa các hoạt động đó + Nội
dung, mục đích của các hoạt động cụ thể
+ Cách thức tiến hành, thời hạn tiến hành
- Do tính chất đa dạng của hoạt động quản lý hnàh chính nhà nước nên không thể có
thủ tục hành chính duy nhất mà có nhiều thủ tục hành chính khác nhau tương ứng
với từng hoạt động quản lý cụ thể.
Như vậy, thủ tục hành chính là cách thức tổ chức thực hiện hoạt động quản lý
hành chính nhà nước theo đó cơ quan, cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ, cá nhân, lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
tổ chức thực hiện quyền, nghia xvụ theo quy định của pháp luật trong quá trình giải
quyết các công việc của quản lý hành chính nhà nước.
Đặc điểm chung của thủ tục hành chính:
+ Thứ nhất, Thủ tục hành chính là thủ tục thực hiện các hoạt động quản lý hành
chính nhà nước hay thủ tục hành chính được thực hiện bởi các chủ thể quản lý hnàh chính nhà nước.
Cơ quan hành chính nhà nước có chức năng quản lý hành chính nhà nước nên các
chủ thể trong hệ thống cơ quan đó không chỉ thực hiện phần lớn các thủ tục hành chính
mà còn thực hiện những thủ tục liên quan đến các hoạt động quản lý hành chính quan
trọng nhất. Ngoài cơ quan hành chính, các cơ quan nhà nước khác cũng tiến hành các
thủ tục hành chính khi thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước như khi các cơ
quan đó xây dựng, củng cố chế độ công tác nội bộ; các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực
hiện thủ tục hành chính khi tiến hành các hoạt động quản lý hành chính được nhà nước
trao quyền trong những trường hợp cụ thể do pháp luật quy định. Các chủ thể khác không
phải cơ quan hành chính thực hiện hoạt động lập pháp, tư pháp thì không phải là chủ thể
quản lý hành chính nhà nước và khi tiến hành các hoạt động này không tuân theo thủ tục hành chính.
+ Thứ hai, thủ tục hành chính do quy phạm pháp luật hành chính quy định Quy
phạm pháp luật hành chính gồm quy phạm nội dung và quy phạm thủ tục. Quy phạm
nội dung trực tiếp quy định những quyền và nghĩa vụ của các chủ thể quản lý và đối
tượng quản lý hành chính nhà nước; Quy phạm thủ tục quy định cách thức thực hiện quy
phạm nội dung (bao gồm quy phạm nội dung luật hành chính, quy phạm nội dung một
số ngành luật khác như hôn nhân gia đình, đất đai, dân sự).
+ Thứ ba, thủ tục hành chính có tính mềm dẻo, linh hoạt
Luật hành chính Việt Nam – 4 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người -
Hoạt động quản lý hành chính nhà nước phong phú, đa dạng. Thủ tục hành
chính với tính chất là cách thức tổ chức thực hiện các hoạt động quản lý vì vậy phải linh
hoạt mới có thể thích ứng được với từng loại hoạt động quản lý cụ thể. Điều này cho
thấy không thể có một thủ tục hành chính duy nhất cho toàn bộ hoạt động quản lý hành
chính mà có nhiều thủ tục hành chính. Thậm chí để giải quyết một loại công việc nhất
định cúng có thể cần nhiều thủ tục hành chính khác nhau. Ví dụ: Trong lĩnh vực xử phạt
pháp luật quy định có hai loại thủ tục xử phạt là thủ tục đơn giản và thủ tục lập biên bản. -
So với thủ tục lập pháp và thủ tục tư pháp nhu cầu thay đổi, bổ sung, bãi
bỏ thủ tục hành chính được đặt ra tương đối thường xuyên đảm bảo tính thích ứng với
biến đổi linh hoạt của hoạt động quản lý, điều này dẫn đến thủ tục hành chính luôn linh hoạt, mềm dẻo.
Các nguyên tắc xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính
a. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật -
Nguyên tắc này thể hiện trước hết chỉ cơ quan nàh nước có thẩm quyền
mới có quyền định ra thủ tục hành chính. Hiện nay thẩm quyền ban hành thủ tục hành
chính tập trung vào các cơ quan nhà nước ở trung ương. Một số trường họp thuộc thẩm
quyền của bộ, ngành nhưng cần phải có quy định riêng để phù hợp với đặc điểm của
từng địa phương thì bộ ngành phải có văn bản ủy quyền cho ủy ban nhân dân tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương. Quy định này phải có sự thống nhất của bộ -
Chỉ có cơ quan tổ chức, cá nhân có thẩm quyền mới có quyền thực hiện
thủ tục hành chính trong phạm vi thẩm quyền do luật định. Thủ tục hành chính được
thực hiện không đúng thẩm quyền thì việc thực hiện thẩm quyền đó không hợp pháp. -
Thủ tục hành hcính phải được thực hiện đúng pháp luật. Ngay cả khi thủ
tục hành chính đã trở nên không phù hợp do thực tiễn quản lý thay đổi thì các chủ thể
thực hiện thủ tục cũng không được tùy tiện thay đổi hoặc bỏ qua. Một thủ tục hành chính
cụ thể chỉ mất giá trị khi bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền bãi bỏ. lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
b. Nguyên tắc khách quan -
Nguyên tắc này thể hiện trước hết ở việc định ra thủ tục hành chính xuất
phát từ nhu cầu khách quan của hoạt động quản lý. Những hoạt động quản lý có ý nghĩa
quan trọng, tác động trực tiếp đến quyền, lợi ích chính đáng của Nhà nước, tổ chức, cá
nhân thì thủ tục hành chính cần phải chặt chẽ, chi tiết. Chẳng hạn, thủ tục ban hành văn
bản quy phạm pháp luật, thủ tục xử phạt vi phạm hành chính, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo… -
Nguyên tắc khách quan còn đòi hỏi khi thực hiện thủ tục hành chính ở tất
cả các khâu, các bước, các giai đoạn đều phải dự trên những căn cứ khoa học. Thực hiện
thủ tục hành chính phải đặt lợi ích quản lý lên hàng đầu. Thủ tục hành chính không được
sử dụng để phục vụ mục đích mang tính chủ quan của chủ thể quản lý. Thực hiện thủ
tục hành chính không được nghiêng về lợi ích của chủ thể quản lý làm ảnh hưởng lợi
ích của đối tượng quản lý hoặc ngược lại.
c. Nguyên tắc công khai minh bạch -
Tính công khai minh bạch của thủ tục hành chính trở thành một trong
những yếu tố quyết định khả năng hội nhập quốc tế của mỗi quốc gia. Trong xây dựng
thủ tục hành chính nguyên tắc này được thể hiện. Thứ nhất, Nhà nước tạo điều kiện cho
những đối tượng đóng góp ý kiến. Thứ hai, nội dung các thủ tục phải rõ ràng, dễ hiểu,
dễ thực hiện. Thứ ba, các thủ tục hành chính phải được công bố cho người thực hiện thủ
tục biết để thực hiện dễ dàng. -
Trong thực hiện thủ tục hành chính nguyên tắc công khai minh bạch đòi
hỏi công khai hóa quá trình thực hiện thủ tục. Công khai họ tên, chức danh người có
trách nhiệm giải quyết công việc, công khai địa điểm, thời hạn giải quyết, kết quả giải quyết.
Công khai hóa quá trình thực hiện thủ tục hành chính tạo điều kiện cho hoạt động kiểm
tra, giám sát trong bộ máy nhà nước thuận lợi, phân định trách nhiệm rõ ràng.
Luật hành chính Việt Nam – 6 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
d. Nguyên tắc đơn giản, tiết kiệm, nhanh chóng, kịp thời
Trong các thủ tục hành chính có những khoảng thời gian do pháp luật quy định
cho các hoạt động cần được tiến hành. Có nhiều khoảng thời gian khác nhau (thời hạn,
thời hiệu). Nhưng tựu trung lại những khoảng thời gian đó thường nhằm ràng buộc trách
nhiệm của các chủ thể của thủ tục, tạo điều kiện, đồng thời bắt buộc các chủ thể giải
quyết dứt điểm từng vụ việc cụ thể. Nếu không quy định về thời gian hoạt động quản lý
sẽ trì trệ, các chủ thể sử dụng quyền lực nhà nước sẽ lẩn tránh trách nhiệm. THủ tục
hành chính đơn giản, tiết kiệm, nhanh chóng, kịp thời đã trở thành mục tiêu của cải cách thủ tục hành chính.
e. Nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật của các bên tham gia thủ tục hành chính
Nguyên tắc này thể hiện cả hai bên chủ thể quản lý và đối tượng quản lý đều bình
đẳng trước pháp luật. Mỗi bên đều có thể làm xuất hiện thủ tục hành chính bằng cách
đưa ra các yêu cầu hợp pháp, mỗi bên đều phải đáp ứng yêu cầu hợp pháp của bên kia,
mỗi bên đều có quyền, nghĩa vụ nhất định, Nhà nước tạo điều kiện và đưa ra những đảm
bảo như nhau cho các bên thực hiện quyền, nghĩa vụ. Nếu xảy ra vi phạm pháp luật trong
khi thực hiện thủ tục thì chủ thể vi phạm pháp luật, bất kể là chủ thể nào trong thủ tục,
phải chịu trách nhiệm pháp lý về hành vi của mình
1.2 Chủ thể của thủ tục hành chính
Căn cứ vào dấu hiệu quyền lực, chủ thể của thủ tục hành chính gồm chủ thể thực
hiện thủ tục hành chính và chủ thể tham gia thủ tục hành chính. -
Chủ thể thực hiện thủ tục hành chính là chủ thể sử dụng quyền lực nhà
nươc, nhân danh Nhà nước tiến hành các thủ tục hành chính, bao gồm các cơ quan, cán
bộ, công chức nhà nước, tổ chức xã hội, cá nhân được nhà nước trao quyền quản lý trong
trường hợp cụ thể do pháp luật quy định. lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người -
Chủ thể tham gia thủ tục hành chính là chủ thể phục tùng quyền lực nhà
nước khi tham gia vào thủ tục hành chính, bao gồm các cơ quan, cán bộ, công chức nhà
nước, các tổ chức và cá nhân. Chủ thể tham gia thủ tục hành chính có thể bằng hành vi
của mình làm xuất hiện thủ tục hành chính góp phần làm cho thủ tục hành chính được
tiến hành nhanh chóng, thuận lợi. -
Việc phân chia hai loại chủ thể của thủ tục hành chính chỉ mang tính tương
đối. Nói cách khác, xác định một chủ thể cụ thể cụ thể thuộc loại nào phải xem xét tư
cách chủ thể trong một thủ tục hành chính cụ thể
1.3 Các loại thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính được phân loại theo cách hai cách sau:
Căn cứ mục đích của thủ tục
Theo căn cứ này thủ tục hành chính được chia thành thủ tục ban hành văn bản quy phạm
pháp luật và thủ tục giải quyết các công việc cụ thể.
a. Thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Thủ tục hành chính được sử dụng để ban hành văn bản quy phạm pháp luật tương
đối đa dạng. Có nhiều thủ tục ban hành văn bản quy phạm như thủ tục ban hành văn bản
quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, thủ tục ban hành văn bản quy
phạm của bộ, cơ quan ngang bộ, văn bản liên tịch giữa các bộ. Thủ tục ban hành văn
bản quy phạm pháp luật của tòa án, viện kiểm sát của hội đồng nhân dân, ủy ban nhân
dân. Thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật thường có nhiều chủ thể tham gia
b. Thủ tục giải quyết các công việc cụ thể
Có nhiều thủ tục giải quyết các công việc cụ thể với mục đích khác nhau như cho
phép tổ chức, cá nhân thực hiện các quyền mà pháp luật quy định phải được sự cho phép
của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Ví dụ: thủ tục cấp các loại giấy phép; giải quyết
các yêu cầu đề nghị của cá nhân, tổ chức; thủ tục khiếu nại tố cáo; áp dụng các biện pháp
Luật hành chính Việt Nam – 8 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
cưỡng chế hành chính; thủ tục xử phạt vi phạm hành chính, thủ tục tuyển dụng khen
thưởng cán bộ, công chức…Thủ tục hành chính loại này liên quan trực tiếp đến quyền,
nghĩa vụ lợi ích của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Căn cứ tính chất công việc
Dựa vào tính chất công việc được tiến hành, thủ tục hành chính được chia thành
hai loại: thủ tục hành chính nội bộ và thủ tục hành chính liên hệ.
a. Thủ tục hành chính nội bộ
Là thủ tục tiến hành các hoạt động quản lý được thực hiện trong nội bộ cơ quan,
hệ thống cơ quan hay toàn bộ bộ máy nhà nước. Thủ tục hành chính nội bộ phục vụ cho
việc tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước, đảm bảo phân công, phân cấp, phối hợp
hoạt động giữa các cơ quan, các bộ phận, các cán bộ, công chức trong một cơ quan nhà
nước. Nói cách khác thủ tục hành chính nội bộ liên quan chặt chẽ với vấn đề tổ chức và
hoạt động của bộ máy nhà nước. Các chủ thể của thủ tục hành chính nội bộ thường là
cơ quan, cán bộ, công chức nhà nước. Sự tham gia của các cá nhân, tổ chức ngoài bộ
máy nhà nước vào các thủ tục này tương đối hạn chế. Có nhiều thủ tục hành hcính nội
bộ như thủ tục thành lập, sát nhập, giải thể cơ quan nhà nước, đơn vị cơ sở, thủ tục tuyển
dụng, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ, công chức, thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
b. Thủ tục hành chính liên hệ
Là thủ tục giải quyết các công việc cụ thể liên quan đến quyền, nghĩa vụ, lợi ích
của tổ chức, cá nhân. Thủ tục hành chính liên hệ ảnh hưởng rõ rệt tới hiệu quả quản lý
và người dân đánh giá thái độ, năng lực hoạt động của chính quyền thông qua việc
thực hiện các thủ tục này. Có nhiều thủ tục hành chính liên hệ như thủ tục cấp phép,
thủ tục giải quyết khiếu nại, thủ tục đăng ký quyền sở hữu tài sản, thủ tục áp dụng các
biện pháp cưỡng chế hành chính lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
1.4 Các giai đoạn của thủ tục hành chính
Chương này chỉ xem xét thủ tục hành chính được dụng để giải quyết các công
việc cụ thể. Thủ tục giải quyết các công việc cụ thể có thể chia thành các giai đoạn: khởi
xướng vụ việc; ra quyết định giải quyết vụ việc; thi hành quyết định; khiếu nại giải quyết
khiếu nại và xem lại quyết định đã ban hành.
Khởi xướng vụ việc -
Đây là giai đoạn khởi đầu của thủ tục hành chính. Hoạt động khởi xướng
được thực hiện bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi có căn cứ phát sinh thủ tục
hành chính, như cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thụ lý đơn khiếu nại, cơ
quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính lập biên bản vi phạm hành chính… -
Căn cứ phát sinh thủ tục hành chính có thể là một sự kiện thực tế được
pháp luật quy định. Ví dụ: hành vi vi phạm hành chính; yêu cầu đề nghị hợp pháp của
cá nhân, tổ chức như khiếu nại hành vi hành chính, quyết định hành chính, nhu cầu tuyển
dụng cán bộ, công chức. Cơ quan có thẩm quyền chỉ khởi xướng vụ việc khi có căn cứ
làm phát sinh thủ tục nhưng có nhiều trường hợp phải dựa vào các yếu tố khác do pháp
luật quy định như thời hiệu, thời hạn, quyền của đối tượng tức là cơ quan nàh nước có
thẩm quyền phải xem xét tất cả các điều kiện căn cứ là đình chỉ, chấm dứt thủ tục. -
Giai đoạn này cơ quan có thẩm quyền có thể phải tiến hành một số hoạt
động như lập biên bản, thu thập chứng cứ, gặp gỡ các bên có liên quan. Mục đích các
hoạt động trong giai đoạn này là khẳng định sự cần thiết phải tiến hành thủ tục, mục
đích của giai đoạn sau là là áp dụng thủ tục như thế nào để giải quyết một vụ việc đúng
đắn nhất. Ví dụ: Trong xử phạt vi phạm hành chính, hoạt động thu thập chứng cứ ở giai
đoạn đầu nhằm xác định hành vi đã được thực hiện thực hiện là hành vi vi phạm hành
chính và không rơi vào các trường hợp không xử phạt vi phạm hành chính. Ở giai đoạn
sau xác định hành vi đó là hành vi gì, tính chất, mức độ, cần phải xử phạt ra sao…
Xem xét và ra quyết định giải quyết vụ việc
Luật hành chính Việt Nam – 10 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Đây là giai đoạn quan trọng nhất của thủ tục hành chính. Chủ thể thực hiện thủ
tục phải tiến hành các hoạt động như thu thập, nghiên cứu, đánh giá các thông tin liên
quan đến vụ việc cần giải quyết, lựa chọn áp dụng các quy phạm pháp luật.
Giai đoạn này thường kết thức bằng việc cơ quan có thẩm quyền ban hành các
quyết định để giải quyết vụ việc. Quyết định giải quyết vụ việc phải có căn cứ pháp lý,
căn cứ thực tế có nội dung phù hợp với pháp luật. Trong một số trường hợp giai đoạn
này kết thúc bằng việc cơ quan có thẩm quyền ban hành những loại giấy tờ tương ứng.
Như cấp giấy khai sinh trong thủ tục đăng ký khai sinh, cấp giấy đăng ký kết hôn trong
thủ tục đăng ký kết hôn.
Thi hành quyết định
Đây là giai đoạn hiện thực hóa nội dung quyếy định. Trong giai đoạn này các đối
tượng có liên quan phải tổ chức thực hiện các quyền và nghĩa vụ được nêu trong quyết
định. Trong những trường hợp cần thiết, chủ thể có thẩm quyền có quyền áp dụng các
biện pháp cưỡng chế do pháp luật quy định buộc đối tượng tác động của quyết định thi
hành quyết định. Ví dụ: áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
Khiếu nại, giải quyết khiếu nại, xem xét lại quyết định đã ban hànhh -
Các đối tượng có quyền, lợi ích liên quan trực tiếp tới quyết định đã ban
hành có quyền khiếu nại ngay khi quyết định mới được ban hành hoặc sau khi thi hành
quyết định nhằm yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành
chính khi họ cho rằng quyết định đó đã xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của họ. -
Cơ quan ban hành quyết định cũng có trách nhiệm kiểm tra, xem xét lại
quyết định, nếu thấy trái pháp luật thì kịp thời sửa chữa, khắc phục ngay cả khi không có khiếu nại. lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người -
Khi có khiếu nại việc khiếu nại làm phát sinh một thủ tục hành chính mới
trong đó cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải thụ lý vụ việc xem xét, ra quyết định giải quyết khiếu nại.
Việc phân chia giai đoạn tiến hành thủ tục hành chính chỉ mang tính chất tương
đối vì bản thân hoạt động quản lý hành chính được tiến hành theo các thủ tục đó mang
tính thống nhất nội tại, các hoạt động cụ thể trong đó mang tính thống nhất nội tại cao.
Việc phân chia này chỉ có ý nghĩa đối với những thủ tục tương đối phức tạp. Có nhiều
thủ tục hành chính đơn giản nên không có đủ cả ba giai đoạn nói trên hoặc phân chia
không thực sự cần thiết. Ví dụ: Thủ tục kết hôn, thủ tục khai sinh, thủ tục chứng thực…
1.5 Cải cách cách thủ tục hành chính -
Mục tiêu buớc đầu của cải cách thủ tục hành chính là phải đạt được sự
chuyển biến căn bản trong quan hệ và thủ tục giải quyết công việc giữa cơ quan nhà
nước với các cá nhân, tổ chức trong tiếp nhận và giải quyết công việc. Cải cách thủ tục
hành chính phải tiến hành đồng thời ở tất cả các khâu, các lĩnh vực nhưng trọng tâm là
các thủ tục đang gây nhiều bức xúc cho xã hội như thủ tục cấp phép xuất nhập khẩu đầu
tư, xây dựng, sửa chữa nhà ở, cấp đất đăng ký kinh doanh, hộ khẩu… -
Tổ chức soát xét toàn bộ các quy định hiện hành về thủ tục hành chính về
phí và lệ phí. Những thủ tục được ban hành không đúng thẩm quyền thì bãi bỏ; những
thủ tục không phù hợp với thực tế thì sửa đổi bổ sung; hợp nhất các các thủ tục phân tán
ở các văn bản pháp luật khác nhau thành một văn bản. -
Cần xây dựng các thủ tục hành chính đơn giản, thống nhất, công khai, dễ
hiểu dễ thực hiện. Tăng cường trách nhiệm cá nhân của người đưng sđầu cơ quan nhà
nước, giảm dần các đầu mối trung gian khi giải quyết công việc. Khi cá nhân, tổ chức
có yêu cầu giải quyết công việc liên quan đến nhiều ngành, nhiều người thì một cơ quan,
một công chức phải làm đầu mối tiếp xúc, nhận hồ sơ giải quyết công việc.
Luật hành chính Việt Nam – 12 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Cải cách thủ tục hành chính thuận lợi phải cải cách thể chế hành chính nói chung
và cải cách bộ máy hành chính tinh gọn, thẩm quyền trách nhiệm rõ ràng; đặc biệt là xây
dựng đội ngũ công chức có năng lực, phẩm chất đồng thời với ban hành quy chế công chức, công vụ
II. QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH
2.1 Khái niệm quyết định hành chính
Quyết định hành chính là một dạng cụ thể của quyết định pháp luật do cơ quan
hành chính nhà nước hành chính ban hành theo trình tự, dưới hình thức nhất định pháp
luật quy định với nội dung là các chủ trương, biên pháp, quy ắc xử sự hoặc áp dụng
những quy tắc giải quyết 1 việc cụ thể.
Đặc điểm của quyết định pháp luật:
- Tính ý chí, quyền lực nhà nước (hình thức, nội dung, mục đích, tính đảm bảo thi hành).
- Tính pháp lý (được pháp luật quy định, có thể làm phát sinh, thay đổi, chấm
dứt các quan hệ pháp luật hành chính cụ thể) Đặc điểm của quyết định hành chính:
- Tính chấp hành, điều hành - Tính dưới luật
- Do nhiều chủ thể quan hệ hành chính nhà nước có thẩm quyền ban hành
- Có mục đích & nội dung phong phú
- Được ban hành theo thủ tục, dưới hình thức, tên gọi được pháp luật quy định
2.2 Phân loại quyết định hành chính
Theo Luật Tố tụng hành chính năm 2010 thì “Quyết định hành chính là văn bản
do cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức khác hoặc người có thẩm quyền trong lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
các cơ quan, tổ chức đó ban hành, quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản
lý hành chính được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể”.
Quyết định hành chính có khả năng làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt hoặc phục
hồi các quan hệ pháp luật hành chính cụ thể. Việc ban hành quyết định hành chính là
nhiệm vụ của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nhằm định ra chính sách, quy định, sửa
đổi hoặc bãi bỏ các quy phạm pháp luật hành chính, nhằm thực hiện các chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định pháp luật của các cơ quan hành chính nhà nước.
Quyết định hành chính được phân loại dựa trên các tiêu chí khác nhau, trong đó,
có thể phân loại theo các cách sau: -
Phân loại theo thẩm quyền ban hành thì quyết định hành chính bao gồm:
Quyết định của Chủ tịch nước; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; Quyết định của
Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các cơ quan chức năng thuộc các cơ
quan nhà nước nêu trên và thủ trưởng của các cơ quan đó; Quyết định của Ủy ban nhân
dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân; Quyết định của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy
ban nhân dân cấp tỉnh, huyện và người đứng đầu các cơ quan chuyên môn đó. -
Phân loại theo tính pháp lý thì quyết định hành chính bao gồm quyết định
hành chính quy phạm và quyết định hành chính cá biệt. Quyết định hành chính quy phạm
là quyết định trực tiếp làm thay đổi hệ thống quy phạm pháp luật hành chính; Quyết
định hành chính cá biệt là quyết định do cơ quan hành chính Nhà nước ban hành hoặc
cá nhân, tổ chức có thẩm quyền quản lý hành chính ban hành, nhằm giải quyết các công việc cụ thể. -
Phân loại theo thời hạn có hiệu lực thì quyết định hành chính bao gồm:
quyết định có hiệu lực lâu dài (được áp dụng cho đến khi có quyết định thay thế); quyết
định có hiệu lực trong một thời gian nhất định (quyết định có ghi thời hạn có hiệu lực
tuỳ thuộc vào các sự kiện xảy ra trong thời hạn đó) và quyết định có hiệu lực một lần
Luật hành chính Việt Nam – 14 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
(chỉ giải quyết một trường hợp cụ thể. Ví dụ: Quyết định trợ cấp đột xuất cho cán bộ,
Quyết định trả một khoản khi nghỉ hưu). -
Theo vị trí của cơ quan ban hành thì có quyết định hành chính của các cơ
quan Trung ương và quyết định hành chính của cơ quan địa phương. -
Theo ngành, lĩnh vực quản lý: nếu phân loại theo tiêu chí này thì bao gồm
nhiều loại như: quyết định hành chính quản lý về thanh tra, tài chính, nông nghiệp, về văn hóa, giáo dục….
2.3 Trình tự xây dựng & ban hành quyết định hành chính
Việc xây dựng và ban hành quyết định hành chính được thực hiện theo trình tự như sau:
- Sáng kiến ban hành quyết định hành chính
- Dự thảo quyết định hành chính
- Trình và thông qua dự thảo
- Ban hành & truyền đạt quyết định hành chính đến đối tượng thi hành
2.4 Tính hợp pháp & hợp lý của quyết định hành chính
Tính hợp pháp của quyết định hành chính -
Được ban hành bởi các chủ thể có thẩm quyền -
Phù hợp về nội dung, mục đích với Hiến pháp, Luật và các văn bản của
cơ quan nhà nước cấp trên -
Được ban hành dùng trình tự, thủ tục, hình thức luật định -
Đảm bảo được lợi ích của nhà nước & nguyện vọng nhân dân -
Xuất phát từ yêu cầu khách quan của quản lý hành chính nhà nước lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người -
Ngôn ngữ trong quyết định phải rõ ràng, chính xác, đơn nghĩa - Có tính dự báo - Có tính khả thi
2.5 Phân biệt QĐHC với các loại QĐPL khác
QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH
QUYẾT ĐỊNH TƯ PHÁP
Chủ yếu do Tòa án, Viện kiểm sát ban
Chủ yếu do CQHCNN ban hành hành Theo thủ tục hành chính Theo thủ tục tố tụng
Giải quyết các vấn đề liên quan đến hoạt Giải quyết các vấn đề liên quan đến hoạt động hành pháp động tư pháp Chứa đựng QPHC và MLHC
Chứa đựng các mệnh lệnh tư pháp
Mang tính dưới luật, chấp hành, điều hành Mang tính chấp hành để bảo vệ PL
Tên gọi: nghị quyết, nghị định, quyết
Tên gọi: bản án, quyết định
ddihj, chỉ thị, thông tư CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Phân tích khái niệm thủ tục hành chính
2. Trình bày nguyên tắc xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính
3. Phân tích chủ thể của thủ tục hành chính
4. Trình bày việc phân loại thủ tục hành chính
5. Phân tích các giai đoạn của thủ tục hành chính
6. Trình bày nội dung cải cách thủ tục hành chính
Luật hành chính Việt Nam – 16 Bài 4 lOMoAR cPSD| 48541417
Viện Đại học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
Chúc Anh/Chị học tập tốt!