BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI | Chủ Nghĩa Xã Hội Khoa Học| Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố HCM

lOMoAR cPSD| 15962736 Bài 6 [Tôn giáo].
Chủ Nghĩa Xã Hội Khoa Học (Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc
gia Thành phố Hồ Chí Minh) lOMoAR cPSD| 15962736 3
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ
LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
I) Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lenin về tôn giáo
1) Bản chất, nguồn gốc, và tính chất của tôn giáo
a) Khái niệm và bản chất của tôn giáo
Khái niệm tôn giáo
Là sự phản ánh hư ảo - vào đầu óc con người - những lực
lượng ở bên ngoài chi phối cuộc sống của họ
Là một hình thái ý thức XH Phản ánh hiện thực khách quan
Các lực lượng tự nhiên trở thành siêu tự nhiên, thần bí… Tôn giáo bao gồm Ý thức tôn giáo Niềm tin tôn giáo
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 1 lOMoAR cPSD| 15962736
Hành vi và các tổ chức hoạt động tín ngưỡng tôn giáo (Trong
đó lấy niềm tin tôn giáo làm cơ sở)
Tiêu chí xác định về mặt pháp lý của tôn giáo:
Có hệ thống giáo lý, giáo luật, giáo lễ
Có tổ chức giáo hội, gồm các nhà tu hành, người làm nghề tôn
giáo, có các tín đồ tự nguyện tuân theo giáo lý, giáo luật, chịu
sự quản lý, hướng dẫn về mặt tín ngưỡng của giáo hội Tín ngưỡng
Tín ngưỡng là hệ thống niềm tin, sự ngưỡng mộ, cũng như cách
thức thể hiện niềm tin của con người
Để cầu mong sự che chở, giúp đỡ, mang lại sự bình an về tinh
thần cho cá nhân và cộng đồng.
Tín ngưỡng là khái niệm rộng hơn của tôn giáo, tôn giáo là một dạng ⇒ của tín ngưỡng Mê tín
Là niềm tin mê muội, viễn vông, không có cơ sở khoa học nào Dị đoan
Là sự suy đoán hành động một cách tùy tiện, sai lệch những
điều bình thường, chuẩn mực cuộc sống
Là sự suy đoán hành động một cách tùy tiện, sai lệch những
điều bình thường, chuẩn mực cuộc sống
hành vi cực đoan, gây sai lệch quá mức, gây tổn hại cho cá nhân, xã ⇒
hội và cộng đồng Bản chất
Chủ nghĩa Mác – Lênin cho rằng tôn giáo, tín ngưỡng là một loại
hình thái ý thức xã hội phản ánh hư ảo hiện thực khách quan,
chứa đựng những yếu tố tiêu cực, lạc hậu nhất định.
Là một hiện tượng xã hội - văn hóa do con người sáng tạo ra
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 2 lOMoAR cPSD| 15962736
Về phương diện thế giới quan: thế giới quan duy vật mác xít tôn
trọng thế giới quan tôn giáo
b) Nguồn gốc, tính chất, chức năng của tôn giáo
Nguồn gốc của tôn giáo
Nguồn gốc kinh tế xã hội
Sự bất lực của con người trong cuộc đấu tranh với tự nhiên, xã hội
Những bất công trong xã hội & sự thất vọng, bất hạnh trong
cuộc đấu tranh giữa giai cấp thống trị và bị trị
Niềm tin vào thần thánh, ma quỷ và những phép màu → tôn giáo
Nguồn gốc nhận thức
Khoảng cách “biết” và “chưa biết”
Khoa học chưa thể chứng minh
Trình độ dân trí thấp
Sự tuyệt đối hóa, sự cường điệu mặt chủ thể của nhận
thức con người: khách quan siêu nhiên, thần thánh ⇒ Nguồn gốc tâm lý
Sự sợ hãi trước những hiện tượng tự nhiên, xã hội, hay trong
những lúc ốm đau, bệnh tật; ngay cả những may, rùi bất ngờ
xảy ra, hoặc tâm lý muốn được bình yên khi làm một việc lớn,
con người cũng dễ tìm đến tôn giáo.
Những nét tâm lý như tình yêu, lòng biết ơn, sự kính trọng,…
Tính chất của tôn giáo Tính lịch sử
Sự thay đổi điều kiện KT-XH-LS thay đổi tôn giáo ⇒ Tính quần chúng
Không quốc gia, dân tộc nào không có tôn giáo (khoảng 4/5
dân số thế giới)
Là nơi sinh hoạt văn hóa, tinh thần.
Tôn giáo phản ánh nhu cầu của quần chúng nhân dân
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 3 lOMoAR cPSD| 15962736 Tính chính trị
Xuất hiện khi xã hội đã phân chia giai cấp
Giai cấp thống trị sử dụng tôn giáo để phục vụ cho lợi ích
giai cấp mình tính chính trị tiêu cực ⇒
Chức năng của tôn giáo
Chức năng đền bù hư ảo
Chủ yếu, đặc thù, phổ biến của tôn giáo
“Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân” (Các Mác)
Có giá trị thực về tinh thần: an ủi
Tiêm nhiễm những quan niệm phi khoa học
Chức năng thế giới quan
Giúp con người nhận thức nhất định về thế giới và con người
Đưa ra một bức tranh về thế giới tương lai: thỏa mãn nhu cầu nhận thức
Xem nhẹ đời sống hiện thực – tác động tiêu cực đến thái độ
đối với xung quanh
Chức năng điều chỉnh hành vi
Giúp con người hướng tới cái thiện, cái đẹp
Mê tín, cuồng tín; những phong trào xấu phi tôn giáo:
+ đánh bom cảm tử + Chúa vào nam (1954)
Chức năng giao tiếp
Giúp tăng cường các mối quan hệ giữa con
người Chức năng liên kết cộng đồng
Hình thành những cộng đồng xã hội – dựa trên những chuẩn mực tôn giáo
Là ngọn cờ tập hợp các lực lượng đấu tranh
Xung đột tôn giáo _ bạo loạn trong nước và chiến tranh giữa các nước
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 4 lOMoAR cPSD| 15962736
II) Giải quyết vấn đề tôn giáo trong thời
kỳ quá độ lên CNXH
1) Nguyên nhân tồn tại của tôn giáo trong thời
kỳ quá độ lên CNXH
Nguyên nhân về mặt nhận thức
Vẫn còn nhiều điều khoa học chưa thể lý giải được
Mặt bằng dân trí chưa được cao
Nguyên nhân về mặt tâm lý
Ăn sâu vào đời sống tinh thần
Nguyên nhân về mặt chính trị
Giai cấp thống trị lợi dụng tôn giáo để bóc lột giai cấp bị trị
Những cuộc chiến tranh nội bộ, xung đột sắc tộc, bạo loạn, khủng bố
Nguyên nhân về mặt kinh tế
Sự biến đổi về tư tưởng chậm hơn sự biến đổi về KTXH
Nền kinh tế nhiều thành phần bất bình đẳng – phân hóa giàu nghèo ⇒
con người thụ động, nhờ cậy, cầu mong lực lượng siêu nhiên. ⇒
Nguyên nhân về mặt văn hóa
Đáp ứng nhu cầu văn hóa, inh thần và có ý nghĩa giáo dục.
Đóng góp rất lớn và trở thành một bộ phận quan trọng trong nền
văn hóa mỗi dân tộc, quốc gia.
2) Nguyên tắc cơ bản ứng xử với tôn giáo trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Tôn trọng, bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của công dân
Là tôn trọng quyền con người
> Bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ ⇒ nghĩa.
Là tôn trọng quần chúng
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 5 lOMoAR cPSD| 15962736
Tập hợp quần chúng.
⇒ Là cơ sở đoàn kết ⇒
Khắc phục dần những ảnh hưởng tiêu cực của tôn giáo gắn liền với quá
trình cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới
Kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện chia rẽ, bè phái, cục bộ.
Khai thác và phát huy fềm năng của đồng bào các tôn giáo.
Phân biệt hai mặt chính trị và tư tưởng, tín ngưỡng tôn giáo và lợi dụng
tín ngưỡng tôn giáo trong vấn đề tôn giáo
Thực chất là phân biệt tính chất khác nhau của hai loại mâu thuẫn
Chống lại được “diễn biến hòa bình”
Quan điểm lịch sử cụ thể trong giải quyết vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng
Tôn giáo là 1 hiện tượng luôn vận động và biến đổi
Mỗi tôn giáo có lịch sử hình thành, tồn tại và phát triển nhất định.
Quan điểm, thái độ của các giáo hội, giáo sĩ, giáo dân luôn có sự khác biệt.
III) Vấn đề tôn giáo trong thời kỳ quá độ
lên CNXH (tôn giáo và chính sách)
1) Đặc điểm cơ bản của vấn đề tôn giáo ở Việt Nam
Việt nam là một quốc gia có nhiều tôn giáo:
16/40 16 tôn giáo được công nhận
Tôn giáo ở Việt Nam đa dạng, đan xen, chung sống hòa bình;
không có xung đột, chiến tranh tôn giáo
Luôn đồng hành cùng dân tộc, có nhiều đóng góp quan trọng
trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước
Tín đồ các tôn giáo Việt Nam phần lớn là nhân dân lao động, có
lòng yêu nước, tinh thần dân tộc
2) Quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước
Việt Nam đối với tôn giáo, tín ngưỡng
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 6 lOMoAR cPSD| 15962736
a) Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Tín ngưỡng tự do, lương giáo đoàn kết
Để thực hiện nhiệm vụ cách mạng
Đại đoàn kết là đường lối nhất quán, lâu dài và chân thành
Nghiêm khắc phê bình nếu có sai phạm
Các tôn giáo đều bình đẳng
Không thiên vị đối với tôn giáo nào.
Tôn trọng tự do tín ngưỡng là xuất phát từ hạnh phúc của nhân
dân, vì lợi ích lâu dài của đất nước.
Tôn trọng, kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của tôn giáo
Xóa bỏ tình trạng áp bức, bóc lột, bất công hòa bình. ⇒
Tiếp thu những giá trị tốt đẹp hoàn thiện bản thân mình. ⇒
Kiên quyết đấu tranh những phần tử, những hoạt động chống phá cách mạng
Tranh thủ những ai có thể tranh thủ được.
Kiên quyết trừng trị bọn ngoan cố.
Củng cố quan hệ giữa người CM & giáo sĩ.
Đại đoàn kết + đấu tranh kiên quyết.
b) Nội dung quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà
nước Việt Nam đối với tôn giáo, tín ngưỡng
Tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân
dân, đang và sẽ tồn tại cùng dân tộc trong quá trình xây dựng CNXH ở nước ta.
Đảng, Nhà nước thực hiện nhất quán chính sách đại đoàn kết dân tộc
Nội dung cốt lõi của công tác tôn giáo là công tác vận động quần chúng
Về vấn đề theo đạo và truyền đạo
Tôn giáo không chỉ là một hình thái ý thức xã hội, mà còn là một
thực thể xã hội đặc biệt
- Mỗi cá nhân và cộng đồng
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 7 lOMoAR cPSD| 15962736
- Mọi lĩnh vực của đời sống xã hội
- Sự ổn định về chính trị - xã hội
- Sự tồn vong của một quốc gia, dân tộc
SINH VIÊN CẦN CHÚ Ý
Luôn đứng trên quan điểm, phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác Lê-nin, tư tưởng HCM để nghiên cứu, xem xét tổng thể vấn
đề tôn giáo, cũng như từng khía cạnh của nó.
Nghiên cứu vấn đề tôn giáo phải gắn với thực tiễn tồn tại, vận
động của chính vấn đề tôn giáo.
Nghiên cứu vấn đề tôn giáo phải gắn với việc phê phán các
quan điểm không đúng về vấn đề tôn giáo.
Kết hợp, kế thừa các phương pháp, thành quả nghiên cứu về tôn
giáo của các ngành khoa học khác.
BÀI 6: VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 8