Đề: Phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân và sự vận
dụng của Đảng ta hiện nay. Bài làm
Tư tưởng và quan điểm của Bác về nhà nước của dân, do dân, vì dân vô cùng sâu sắc
và là hạt nhân cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh. Nó chứa đựng những giá trị to lớn về
cả phương diện lý luận và thực tiễn đối với cách mạng V ệ i t Nam; là cẩm nang ể đ sự
nghiệp đổi mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội c ủ
h nghĩa và mở rộng quan hệ
quốc tế đi tới thành công.
Trên hành trình tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã nghiên cứu nhiều mô hình nhà
nước và khởi xướng cuộc đấu tranh vì nền độc lập, tự do cho dân tộc mình, đồng bào
mình bằng việc phê phán bản chất vô nhân đạo của bộ máy chính quyền thực dân
phong kiến đang thống trị ở các thuộc địa, trong đó có Việt Nam.
- Nhà nước của dân: Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, nhà nước của dân là nhà nước mà tất ả
c mọi quyền lực trong nhà nước và trong xã hội ề đ u thuộc về
nhân dân. Người khẳng định: “Trong Nhà nước Việt Nam Dân c ủ h Cộng hoà
của chúng ta, tất cả mọi quyền lực đều là của nhân dân”. Nhà nước của dân tức
là “dân là chủ”. Nguyên lý “dân là chủ” khẳng định địa vị chủ thể tối cao của
mọi quyền lực là nhân dân.
Trong Nhà nước dân chủ, nhân dân thực thi quyền lực thông qua hai
hình thức dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp. Trong đó, dân chủ trực tiếp là
hình thức nhân dân quyết ị đ nh mọi ấ
v n đề liên quan đến vận mệnh của quốc
gia, dân tộc và quyền lợi của dân chúng. Dân chủ gián tiếp hay dân chủ đại
diện là hình thức dân chủ được sử dụng rộng rãi nhằm t ự h c thi quyền lực của
nhân dân. Đó là hình thức dân chủ mà trong đó nhân dân thực thi quyền lực của
mình thông qua các đại diện mà họ lựa chọn, bầu ra và những thiết chế quyền
lực mà họ lập nên. Theo quan điểm ủ c a
Hồ Chí Minh, trong hình thức dân chủ gián tiếp:
+ Quyền lực nhà nước là “thừa ủy quyền” của nhân dân. Tự bản thân
nhà nước không có quyền lực. Quyền lực của nhà nước là do nhân dân ủy thác do.
+ Nhân dân có quyền kiểm soát, phê bình nhà nước, có quyền bãi miễn những đại b ể
i u mà họ đã lựa chọn, bầu ra và có quyền giải tán những thiết c ế h
quyền lực mà họ đã lập nên.
+ Luật pháp dân chủ và là công cụ quyền lực của nhân dân
Hồ Chí Minh tin rằng nhà nước là cơ quan quản lý và điều hành chung
của toàn bộ xã hội, nơi mà quyền lực thuộc về nhân dân. Người coi nhân dân là
nguồn gốc và đích đến của quyền lực nhà nước, và nhà nước phải phục vụ cho
lợi ích và phát triển của nhân dân. Nhân dân có địa vị cao nhất, có quyền tham
gia bàn luận và quyết ị
đ nh những vấn đề quan trọng của đất n ớc ư . Vị thế và tư
cách là chủ của người dân được khẳng định trong Hiến pháp đầu tiên của nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (Hiến pháp năm 1946).
- Nhà nước do dân: Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, nhà nước do dân trước hết là
nhà nước do nhân dân lập nên sau thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của toàn
dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nhân dân “cử ra”, “tổ
chức nên” nhà nước dựa trên nền tảng pháp lý của một chế độ dân chủ và theo
các trình tự dân chủ với các qu ề
y n bầu cử, phúc quyết, v.v..
Nhà nước do dân còn có nghĩa “dân làm chủ”. Người khẳng định rõ:
“Nước ta là nước dân chủ, nghĩa là nước nhà do nhân dân làm chủ”. Nếu “dân
là chủ” xác định vị thế của nhân dân đối với quyền lực nhà nước, thì “dân làm
chủ” nhấn mạnh quyền lợi và nghĩa vụ của nhân dân với tư cách là người chủ.
Nhà nước do dân làm chủ được thể hiện trên cả 2 phương diện quyền lợi
và nghĩa vụ. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân lựa chọn và bầu ra các đại
biểu xứng đáng vào các cơ quan quyền lực nhà nước thông qua chế độ bầu cử
phổ thông, trực tiếp, bỏ phiếu kín. Nhân dân có quyền bãi miễn các cá nhân
hoặc các cơ quan của Chính phủ, khi cá nhân hoặc cơ quan Chính phủ đó
không thực hiện được sự ủy thác của nhân dân, thậm chí đi ngược lại lợi ích
của nhân dân. Nhà nước do dân còn thể hiện ở một ộ n i dung quan trọng: Nhân
dân có quyền tham gia công việc quản lý ủ
c a Nhà nước, phê bình, kiểm tra,
kiểm soát, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, các đại biểu do mình
cử ra. Cùng với quyền lợi, theo Hồ Chí Minh, nhân dân có quyền làm chủ thì
phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân (bổn phận hay trách nhiệm đó
được Người gọi là “đạo đức công dân”)
Tư tưởng của Hồ Chí Minh nhấn mạnh sự tham gia của người dân trong
quản lý và xây dựng nhà nước. Người khuyến khích và tôn trọng quyền tự
quyết của nhân dân, gắn kết với tinh thần tự giác và sáng tạo của họ. Hồ Chí
Minh coi người dân là chủ thể chính của quốc gia, và họ phải tham gia vào
quyết định chính sách và quản lý công việc của nhà nước.
Nhà nước do dân cần coi trọng việc giáo dục nhân dân, đồng thời nhân dân cũng phải ự
t giác phấn đấu để có đủ năng lực thực hiện quyền dân chủ của
mình. Hồ Ch íMinh nói: “Chúng ta là những người lao động làm chủ nước nhà.
Muốn làm chủ được tốt, phải có năng lực làm chủ”.
- Nhà nước vì dân: Nhà nước vì dân là nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện
vọng của nhân dân, không có đặc quyền đặc lợi, thực sự trong sạch, cần kiệm
liêm chính. Hồ Chí Minh luôn đặt lợi ích của nhân dân lên hàng đầu và cam kết
phục vụ cho lợi ích của nhân dân. Người cho rằng nhà nước phải ả đ m bảo sự
công bằng, tư bản và xã hội phải phục vụ cho lợi ích chung ủ c a toàn bộ xã hội, đặc biệt là ợ
l i ích của những người lao động và những tầng lớp bị áp bức. Hồ
Chí Minh nói, Nhà nước dân chủ nhân dân do dân là chủ thì Chính phủ là đày
tớ, công bộc của dân. Người c ỉ
h rõ, cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy
chính quyền, nhà nước làm đày tớ, công bộc của dân chứ không phải là “quan
cách mạng”; không phải ể đ “đè đầu cưỡi ổ
c dân”. Mặt khác, Nhà nước vì nhân
dân là Nhà nước có trách nhiệm hướng dẫn nhân dân nhằm phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo của nhân dân để tự chăm lo đời sống của mình. Trách
nhiệm của Nhà nước là: “Đem tài dân, sức dân, của dân làm lợi cho dân”. Bên
cạnh việc chăm lo lợi ích của nhân dân nói chung, Nhà nước phải biết ế k t hợp,
điều chỉnh các lợi ích khác nhau giữa các giai cấp, các tầng lớp nhân dân một
cách hài hòa, đảm bảo ổn định xã hội. Nhà nước vì nhân dân theo tư tưởng theo
Hồ Chí Minh là một nhà nước phục vụ nhân dân, không phải nhànước cai trị
nhân dân. Trong Nhà nước vì dân, cán bộ vừa là đày tớ, nhưng đồng thời phải
vừa là người lãnh đạo nhân dân. Hai đòi hỏi này tưởng chừng như mâu thuẫn,
nhưng đó là những phẩm chất ầ
c n có ở người cán bộ nhà nước vì dân. Là đày
tớ thì phải trung thành, tận tuỵ, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, lo trước
thiên hạ, vui sau thiên hạ. Là người lãnh đạo thì phải có trí tuệ hơn người, minh
mẫn, sáng suốt, nhìn xa trông rộng, gần gũi nhân dân, trọng dụng hiền tài. Phải
như thế thì mới có thể “chẳng những làm những việc trực tiếp có lợi cho dân,
mà cũng có khi làm những việc mới xem qua như là hại đến dân”, nhưng thực
chất là vì lợi ích toàn cục, vì lợi ích lâu dài của nhân dân.
- Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân vào
xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân là một phần quan
trọng trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay.
Tư tưởng này được Hồ Chí Minh hình thành và phát tr ể
i n dựa trên lý thuyết Marx-
Lenin, nhưng cũng được điều chỉnh và định hình theo hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh ề
v nhà nước của dân, do dân, vì dân đồng nghĩa
với việc tạo ra một hệ thống chính trị dân chủ, nơi quyền lực thuộc về nhân dân và
được nhân dân thực hiện. Điều này có nghĩa là nhân dân là nguồn gốc của quyền lực
và tham gia vào quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia thông qua các cơ chế
dân chủ, như bầu cử và tham gia vào các cơ quan quyết ị
đ nh. Qua đó, người dân có
quyền kiểm soát và can thiệp vào công việc của chính phủ, đảm ả b o sự minh bạch,
trách nhiệm và tận tâm trong hoạt động chính trị.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
hiện nay đã thực hiện nhiều biện pháp để thể hiện sự tham gia của người dân trong
quản lý và xây dựng đất nước. Điều này thể hiện qua các hình thức như bầu cử đại
biểu Quốc hội, thành lập các tổ chức dân cử như Hội ồ
đ ng nhân dân ở cấp cơ sở và
các cơ quan dân chủ khác.
Hơn nữa, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng n ấ
h n mạnh vai trò của đảng cộng sản trong
việc lãnh đạo và quản lý nhà nước. Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới sự chỉ đạo của Hồ
Chí Minh, đã được xác định là đội tiên phong trong việc đấu tranh cho quyền lợi của
nhân dân và xây dựng chế độ xã hội c ủ h nghĩa. Đảng đảm ả
b o sự lãnh đạo của mình
bằng cách tuân thủ nguyên tắc.
Các nguyên tắc lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam bao gồm:
- Lãnh đạo tư tưởng: Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đặt tư tưởng Hồ Chí Minh làm
nền tảng lý thuyết và hướng dẫn hành động. Điều này đảm bảo rằng các quyết đ ịnh và
chính sách của Đảng đều được căn cứ và phát triển từ tư tưởng vĩ đại của người lãnh đạo.
- Lãnh đạo đấu tranh: Đảng Cộng sản Việt Nam đã luôn đứng đầu trong cuộc đấu
tranh cho độc lập, tự do và chủ quyền dân tộc. Đảng lãnh đạo nhân dân Việt Nam
trong cuộc kháng chiến chống Pháp và cuộc kháng chiến chống Mỹ, và đã thành công
trong việc giành độc lập và thống nhất cho đất nước.
- Lãnh đạo tổ chức: Đảng Cộng sản Việt Nam xây dựng và tổ chức một ệ h thống đảng
bộ từ cấp trung ương đến cấp cơ sở. Đảng đảm bảo sự lãnh đạo của mình thông qua
việc tuyển chọn, đào tạo và kiểm soát các đảng viên. Điều này giúp đảm ả b o sự đồng
lòng và đồng thuận trong việc thực hiện chính sách và nhiệm vụ của Đảng.
- Lãnh đạo phát triển kinh tế: ả
Đ ng Cộng sản Việt Nam cam kết p hát triển kinh tế xã
hội, nâng cao đời sống của nhân dân. Đảng đưa ra các chính sách kinh tế nhằm
khuyến khích sản xuất, đầu tư và phát triển các ngành công nghiệp, nông nghiệp, và
dịch vụ. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng một xã hội công bằng, giàu có và tiến bộ.
- Lãnh đạo xây dựng pháp quyền: Đảng Cộng sản Việt Nam coi việc xây dựng pháp
quyền là một trong những ưu tiên hàng đầu. Đảng đảm ả
b o việc xây dựng và thực thi
các luật pháp nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của nhân dân, đồng thời giữ gìn trật ự t xã
hội và bảo vệ an ninh quốc gia.
- Lãnh đạo đối ngoại: Đảng Cộng sản Việt Nam đảm ả
b o vai trò lãnh đạo trong quan hệ đối ngoại ủ
c a Việt Nam. Đảng thúc đẩy việc thiết ậ
l p và phát triển quan hệ đa dạng
và bền vững với các quốc gia trên thế giới. Điều này bao gồm v ệ i c tham gia vào các tổ
chức quốc tế và đảm bảo lợi ích quốc gia trong mối quan hệ với các quốc gia khác.
Lãnh đạo trong xây dựng Đảng: Đảng Cộng sản Việt Nam luôn ặ đ t việc xây dựng và
phát triển Đảng làm trọng tâm. Đảng đảm bảo việc củng cố và nâng cao chất lượng
của các đảng viên, và đồng thời tiến hành các chiến dịch đào tạo và tuyển dụng để duy
trì và phát triển sự lãnh đạo của Đảng.