Bài tập tự luận học phần Lý luận chung

Bài tập tự luận học phần Lý luận chung của trường đại học Luật Hà Nội giúp sinh viên củng cố, ôn tập kiến thức và đạt kết quả cao trong bài thi kết thúc học phần. Mời bạn đón đón xem!

79 40 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Câu 1:

*Các đặc trưng cơ bản của nhà nước: ( 5 đặc trưng)

• Nhà nước có quyền lực đặc biệt

+ Quyền lực nhà nước là khả năng của nhà nước nhờ đó các cá nhân, tổ chức

trong xã hội phải phục tùng ý chí của nhà nước.

+Quyền lực nhà nước tồn tại trong mối quan hệ giữa nhà nước với các cá nhân,

tổ chức trong xã hội.Hoặc nhà nước với các thành viên cũng như các cơ quan

của nó. ( trong mối quan hệ này nhà nước là chủ thể của quyền lực, các tổ chức

trong xã hội là đối tượng quyền lực)

+Nhà nước là tổ chức đại diện chính thức cho toàn thể xã hội quyền lực nhà

nước là quyền lực đặc biệt.

• Nhà nước thực hiện quản lí dân cư theo lãnh thổ.

+Các tổ chức xã hội rất đa dạng ,phức tạp , hình thành và duy trì dựa trên

những điều kiện xã hội khác nhau( VD: qh huyết thống, giới tính, độ tuổi,qđ

chính trị....) Khi đó, nhà nước lấy việc quản lí dân cư làm điểm xuất phát.

+Người dân không phân biệt huyết thống, dân tộc, giới tính,…cứ sống trên 1 địa

vực nhất định thì chịu sự quản lí của 1 nhà nước nhất định.

• Nhà nước thực thi chủ quyền quốc gia

+Nhà nước có quyền lực bao trùm phạm vi lãnh thổ quốc gia, đứng trên mọi cá

nhân, tổ chức,trong xh nhà nước là tổ chức duy nhất có đủ tư cách và khả năng

đại diện chính thức và hợp pháp của quốc gia, thay mặt quốc gia dân tộc thực

hiện và bảo vệ chủ quyền quốc gia.

• Nhà nước ban hành pháp luật, dung pháp luật làm công cụ quản lí xh

+Nhà nước tồn tại trong mqh chặt chẽ với PL

+PL là hệ thống quy tắc xử sự mang tính bắt buộc đối với mọi cá nhân, tổ chức

trong xã hội là phương tiện quan trọng để tổ chức, quản lí xh.

+Nhà nước là tổ chức duy nhất có quyền ban hành PL, mọi cá nhân , tổ chức

trong xh có nghĩa vụ tôn trọng và thực hiện PL 1 cách nghiêm chỉnh.

• Nhà nước quy định và thực hiện việc thu thuế, pháp hành tiền

+Thuế là khoản tiền hay hiện vật mà người dân buộc phải nộp cho nhà nước theo

quy định của PL.

+Nhà nước thực hiện chức năng quản lí xh nó được nuôi dưỡng từ nguồn của

+Ngoài ra, thuế còn là nguồn của cải quan trọng phục vụ cho sự phát triển các

mặt của đời sống.

*Biểu hiện của đặc trưng” nhà nước ban hành pháp luật, dùng PL làm công cụ

quản lí xh” của nhà nước VN hiện nay

• Quốc hội là cơ quan lập pháp và sửa đổi luật, hiến pháp.

• Chính phủ thực hiện quyền thi hành PL.

• Các cá nhân, tổ chức hoạt động trong khuôn khổ PL cho phép. Nếu vi phạm

thì sẽ bị phạt theo các điều khoản luật định.

• TAND dựa trên các điểu khoản của PL để xét xử các vụ án.

Câu 2:

Phân biệt nhà nước CHXHCN Việt Nam với ĐCS Việt Nam:

Tiêu chí Nhà nước Đảng cộng sản

Định nghĩa -NN là tổ chức quyền lực chính trị của -Đảng cộng sản là tổ

chức xh có giai cấp , có lãnh thổ, dân cư và chính trị được thành lập

theo chính quyền độc lập, có khả năng đặt trình tự thủ tục do PL

quy ra và thực thi PL nhằm thiết lập trật tự định; có cơ cấu tổ chức

chặt xh nhất định trong phạm vi lãnh thổ chẽ ; có cương lĩnh, điều

lệ,

của mình. mục đích hoạt động rõ ràng

gắn liền với sự tham gia vào

bộ máy chính quyền để thực

thi quyền lực nhà nước.

Vị trí -Là trụ cột của hệ thống chính trị VN, - Là hạt nhân lãnh đạo

hệ là công cụ thể hiện ý chí và quyền lực thống chính trị.

của nhân dân. Là nhà nước của dân, do

dân và vì dân.

Vai trò -Quản lí các mặt của đời sống xh như

kinh tế, văn hóa, xã hội, QPAN.

-Thể chế hóa những quan điểm chủ

trương của Đảng thành HP và PL.

Quản lí xã hội thông qua PL.

- Lãnh đạo NN, xã hội tông

qua việc ban hành các chủ

trương, dường lối chính

sách.

-Định hướng chính trị cho các thành viên trong hệ

thống chính trị.

Đặc trưng -NN có quyền lực đặc biệt:

+Quyền lực NN bao trùm lên toàn xh,

tới mọi tổ chức,cá nhân…

+Phạm vi tác động rộng lớn nhất trong

quốc gia.

+ Có BMNN từ TW-> địa phương

điều hành quản lí xh.

-NN thực hiện việc quản lí dân cư

theo lãnh thổ .Không phân biệt huyết

thống, giới tính, độ tuổi,…

-NN nắm giữ vai trò và thực thi chủ

quyền quốc gia.

-NN ban hành PL và dùng PL làm

công cụ quản lí xh.Bắt buộc mọi

người đều phải tuân theo.(BP: Khen

thưởng, tuyên truyền, phổ biến, giáo

dục, động viên, cưỡng chế).

-NN quy định và thực hiện việc thu

-Thống nhất lãnh đạo công tác trong đội ngũ cán bộ.

-Đảng cũng có quyền lực

song

+Quyền lực chỉ tác động tới

các hội viên trong Đảng.

+Phạm vi tác động hẹp hơn

nhà nước, chỉ tới 1 bộ phận

của dân cư.

+ Không có bộ máy riêng.

-Đảng tập hợp và quản lí

những con người theo mục

đích, chính kiến,lý tưởng, …

-Đảng thành lập, tồn tại và tổ

chức hoạt động 1 cách hợp

pháp khi được nhà nước cho

phép.

-Đảng ban hành các điều

lệ,chỉ thị, nghị quyết có giá

trị bắt buộc các hội viên

trong Đảng tôn trọng và thực

Câu 3: Phân loại nhà nước, trình bày khái quát về từng loại nhà nước, cho ví

dụ

Có 4 kiểu NN: NN chủ nô, NN phong kiến, NN tư sản, NN xã hội chủ nghĩa +

NN chủ nô:

• Cơ sở kinh tế: Quan hệ sản xuất chiếm hữu nô lệ, đất đai và các tư liệu sản

xuất khác hầu hết thuộc sở hữu tư nhân của các chủ nô, kể cả nô lệ.

• Cơ sở kinh tế xã hội: là nhân tố quyết định bản chất, chức năng, bộ máy, hình

thức NN cũng như quá trình tồn tại, phát triển của NN chủ nô.

• Đặc thù:

- Phương Tây: tồn tại 2 giai cấp cơ bản là chủ nô và nô lệ.

- Phương Đông: xuất hiện tương đối sớm, điều kiện lực lượng sản xuất còn

tương đối thấp kém Hình thành NN còn chậm chạp, kéo dài.

• Sự thay thế mang tính quy luật:

thuế

hiện trên tinh thần tự giác và

các hình thức tổ chức quyền

lực.

Đảng hoạt động trên cơ sở

nguồn kinh phí do các hội

viên đóng góp hoặc từ nguồn

tài trợ của NN, các tổ chức

quốc tế

- Nguyên nhân dẫn đến thay thế: Do còn tồn tại và phát triển trong điều

kiệnđối kháng gay gắt giữa giai cấp chủ nô và nô lệ bị diệt vong

nhường chỗ cho NN phong kiến.

+NN phong kiến:

• Cơ sở kinh tế: là quan hệ sản xuất phong kiến mà đặc trưng là sở hữu của địa

chủ , phong kiến về ruộng đất và bóc lột nông dân thông qua phát canh, thu

tô.

• Đặc thù: xã hội phong kiến có kết cấu phức tạp, trong đó có 2 giai cấp cơ bản

là địa chủ phong kiến và nông dân.

• Sự thay thế mang tính quy luật:

- Nguyên nhân: do quan hệ sản xuất phong kiến dần dần tỏ ra lỗi thời, mâu

thuẫn xã hội gia tăng, xã hội dần hình thành quan hệ sản xuất mới, kết

cấu giai cấp mới.

+NN tư sản:

• Cơ sở kinh tế: Quan hệ sản xuất TBCN đó là quan hệ giữa nhà tư bản và công

nhân lao động làm thuê.

• Cơ sở xã hội: là quan hệ giữa các giai cấp tầng lớp trong xã hội mà cốt lõi là

quan hệ giữa các giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.

• Đặc thù: chia làm 3 giai đoạn phát triển:

-Giai đoạn chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh ( từ đầu cuối TK XIX)

-Giai đoạn chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa tư bản độc quyền, lũng đoạn ( từ

cuối TK XIX sau chiến tranh t2)

-Giai đoạn chủ nghĩa tư bản hiện đại (từ những năm 1970 trở lại đây)

• Sự thay đổi do nguyên nhân: do phản động, tiến hành cuộc chiến tranh xâm

chiếm thuộc địa áp bức bóc lột giai cấp vô sản. Xã hội tư bản chủ nghĩa đầy

rẫy những bất công.

+NN XHCN:

• Cơ sở kinh tế: là quan hệ sản xuất XHCN mà đặc trưng là chế độ công hữu về

tư liệu sản xuất.

• Cơ sở xã hội: là quan hệ giữa các giai cấp tầng lớp trong xã hội, trong đó nền

tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân ,giai cấp nông dân và tầng lớp trí

thức.

• Đặc thù:

Câu 4: Khái niệm bản chất NN. Ý nghĩa của vấn đề bản chất NN:

• Bản chất NN : Theo quan điểm của củ nghĩa Mác- lenin, NN xét về bản chất

là một hiện tượng thuộc thượng tầng kiến trúc, tồn tại dựa trên một cơ sở kinh

tế nhất định; là công cụ để duy trì sự thống trị của giai cấp này đối với giai

cấp khác, là một tổ chức quyền lực đặc biệt, có bộ máy chuyên trách để cưỡng

chế và thực hiện các chức năng quản lí nhằm thực hiện và bảo vệ lợi ích của

giai cấp thống trị trong xã hội có giai cấp đối kháng.

Bản chất của NN được thể hiện dưới 2 đặc tính cơ bản:

-Tính xã hội:

+ NN là 1 tổ chức của xã hội, được sinh ra từ xã hội để duy trì quản lí xã hội

khi xã hội đã phát triển đến 1 giai đoạn nhất định

+Khi NN xuất hiện, nó phải thay mặt cho xh, đứng ra tổ chức dân cư giải

quyết các vấn đề vì sự ổn định, sống còn của cả xh.

+Tính xh của NN là một thuộc tính mang tính khách quan.

-Tính giai cấp:

+NN là công cụ thống trị trong xh để thực hiện ý chí của giai cấp cầm

quyền , củng cố và bảo vệ trước hết lợi ích của giai cấp thống trị trong xh.

Bản chất của NN chỉ rõ NN đó là của ai, do giai cấp nào tổ chức và lãnh

đạo, phục vụ lợi ích của giai cấp nào?

+Trong xh bóc lột( xh chiếm hữu nô lệ, xh phong kiến, xh tư sản) Nn đều có

bản chất chung là thiết chế bộ máy để thực hiện nền chuyên chính của giai

cấp bóc lột trên 3 mặt: Kinh tế, chính trị và tư tưởng. Vì vậy NN tồn tại với

2 tư cách:

• Là bộ máy duy trì sự thống trị của giai cấp này đối với giai cấp khác.

• Là tổ chức quyền lực công.

Ý nghĩa:

-Giúp trả lời được câu hỏi tổ chức và thực hiện quyền lực NN vì lợi ích của

ai, do ai và vì ai?

-Quyền ban hành và quản lí xã hội bằng pháp luật được thực hiện bới các tổ

chức trong xã hội.

Câu 5:Sự thống nhât giữa tính xh và tính giai cấp của NN. Trình bày ảnh hưởng

của nó trong việc tực hiện chức năng NN Việt Nam hiện nay.

Sự thống nhất giữa tính xã hội và tín giai cấp của NN:

Tính giai cấp của NN thể hiện ở chỗ NN là công cụ thống trị trong xã hội để thực

hiện ý chí của giai cấp cầm quyền, củng cố và bảo vệ trước hết lợi ích của giai cấp

thống trị trong xã hội (tính xã hội). Đây chính là nền tảng cho việc thống nhất tính

giai cấp với tính xã hội bởi lợi ích giai cấp và xã hội là thống nhất trên những lợi

ích cơ bản.

Sự ản hưởng thực hiện chức năng NN Việt Nam:

NN Việt Nam là tổ chức thể hiện tập trung sự lãnh đạo của Đảng và quyền làm chủ

của nhân dân lao động. NN Việt Nam có thực hiện được dân chủ XHCN mới tạo ra

sức mạnh thực hiện thắng lợi đường lối chính sách của Đảng, làm co bản chất giai

cấp NN càng trở nên sâu sắc. Ngược lại, dưới sự lãn đạo của Đảng, thông qua tổ

chức, hoạt động của NN, nhân dân mới thực hiện được các quyền làm chủ của

mình trong các quan hệ xã hội.

Câu 6: Vai trò xh của nhà nước CNXHVN hiện nay:

-Là đại diện chính thức co mọi giai cấp và tầng lớp trong xh. Điều đó tạo cho NN

có cơ sở xã hội rộng rãi, có thể triển khai nhanh chóng và thực hiện có hiệu quả

những quyết định , chính sách của mình.

-Là chủ sở hữu đối với những tư liệu sản xuất quan trọng của xh và là nguồn tài

chính to lớn. Thông qua đó NN điều tiết vĩ mô đối với nền kinh tế, đảm bảo cho nó

phát triển hài hòa với lợi ích chung của nhân dân.

-Nhà nước CHXHCNVN có một bộ máy chuyên làm chức năng quản lí. Các chức

năng quản lí của NN bao trùm các lĩnh vực của đời sống xh.

-Trong quản lí xh, NN sử dụng pháp luật và thông qua hoạt động của các cơ quan

chức năng đảm bảo cho PL được tực hiện.

-NN có hệ thống lực lượng vũ trang, công an, nhà tù, tòa án, là những phương tiện

để NN có thể duy trì trật tự và ổn định xã hội.

-NN là tổ chức mang chủ quyền quốc gia. Đồng thời với việc phát triển kt-xh, NN

cũng phải tạo điều kiện về cơ sở vật chất và pháp lý cho các tổ chức chính trị-xh

hoạt động thu hút các tổ chức đó tham gia vào việc quản lí các công việc của NN.

Câu 7: Hiểu biết của a/c về NN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân:

HP 2013 đã xác định rõ bản chất của NN Việt Nam là : “ Nhà nước CHXHCN

Việt nam là NN pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân , vì nhân dân. Tất

cả quyền lực NN thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công nhân

với nông dân và đội ngũ tri thức”.

Ở nước ta tất cả quyền lực thuộc về ND vì vậy:

- Nhà nước CHXCNVN là NN của dân, nghĩa là tất cả quyền lực NN

CHXHCNVN đều thuộc về nhân dân và nhân dân sử dụng quyền lực quyền lực

NN thông qua Quốc hội và HĐND các cấp. Các cơ quan NN ở Việt Nam nhận

quyền lực NN từ nhân dân thôn qua con đường bầu cử.

-Nhà nước CHXHCNVN là NN do nhân dân, nghĩa là NN ta là do giai cấp công

nhân, nông dân, đội ngũ tri thức và những người lao động khác tổ chức thành cơ

quan quyền lực chính trị.Cụ thể QH và HĐND ở Việt Nam là những cơ quan đại

diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, do nhân dân bầu ra và chịu trách

nhiệm trước nhân dân. Nhân dân không chỉ lập ra các cơ quan NN và còn có thể

trực tiếp làm việc trong các cơ quan NN đó để nắm giữ và thực hiện quyền lực NN.

-Nhà nước CHXHCN là NN vì dân có nghĩa là tất cả mọi chính sách, PL, hoạt

động của NN, mọi cố gắng của NN đều vì lợi ích của nhân dâ. Các cơ quan NN,

cán bộ, viên chức NN luôn lắng nghe ý kiến của nhân dân hết lòng vì nhân dân và

phục vụ nhân dân một cách tận tụy.

Làm thế nào để 1 NN thực sự là NN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.

-Ngiêm trị mọi hành động xâm phạm đến lợi ích của tổ quốc và nhân dân.

-Mở rộng dân chủ với nhân dân đồng thời phải chuyên chính với kẻ thù của nhân

dân.

Câu 8: Trình bày sự hiểu biết về nhà nước dân chủ, làm thế nào để một nhà

nước dân chủ thực sự và rộng rãi

+) Nhà nước dân chủ: là nhà nước của dân do dân và vì dân,quyền lực xã hội chủ

yếu thuộc về nhân dân, ở đó mọi người dân đều tham gia vào việc ra quyết định đối

với các chính sách của một quốc gia hay thành lập bộ máy nhà nước thông qua con

đường bầu cử. Ở đó mọi người được bảo vệ về quyền lợi, được đối xử công bằng

như nhau và được hưởng nền pháp luật hiện đại dân chủ,

Cần làm gì để nhà nước thật sự dân chủ

+) Tích cực cho người dân tham gia vào những công việc xây dựng phát triển và

kiểm soát nhà nước, người dân không bao che mà tích cực phản ánh những thiếu xót

của nhà nước để đi đến sửa đổi bổ sung.

Nhà nước phát huy chế độ làm việc công khai minh bạch, đẩy mạnh chế độ dân biết

, dân làm, dân kiểm tra

Giáo dục, thuyết phục luôn được coi trọng hơn phương pháp cưỡng chế

Nhà nước thừa nhận thừa nhận, đảm bảo, bảo vệ các quyền tự do chính trị liên quan

trực tiếp đến quyền lợi của nhân dân

Thực hiện dân chủ trực tiếp dân chủ đại diện

Câu 9: Trình bày khái niệm chức năng nhà nước. Phân tích ý nghĩa của việc

xác định và thực hiện chức năng nhà nước trong giai đoạn hiện nay.

- Khái niệm: chức năng nhà nước là những mặt hoạt động cơ bản của nhà

nước, phù hợp với bản chất, mục đích, nhiệm vụ của nhà nước và được xác

định bởi điều kiện kinh tế xã hội của đất nước trong những giai đoạn phát

triển của nó.

- Ý nghĩa của việc thực hiện chức năng nhà nước trong giai đoạn hiện nay:

Việc nghiên cứu các chức năng của Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt

Nam trong quá trình xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường có ý nghĩa về

lý luận và thực tiễn sâu sắc đến việc xây dựng nhà nước pháp quyền ở nước ta.

Về lý luận, nó giúp chúng ra nhận thức sâu sắc và đầy đủ hơn bản chất, vai trò

xã hội, nhiệm vụ chiến lược và mục tiêu lâu dài của nhà nước ta trong giai đoạn

quá độ lên chủ nghĩa xã hội đặc biệt là trước những yêu cầu của nên kinh tế thị

trường. Về thực tiễn, việc nghiên cứu này sẽ cung cấp những luận cứ khoa học

để đưa ra những giải pháp có tính khả thi nhằm phát huy hiệu quả vai trò của

Nhà nước đối với sự pát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ

nghĩa việt nam hiện nay.

Câu 10: Phân tích các yếu tố quy định chức năng nhà nước.

Các yếu tố quy định chức năng nhà nước là kinh tế xã hội

Chức năng nhà nước trước hết phụ thuộc vào điều kiện kinh tế xã hội cụ thể của

đất nước trong từng thời kì phát triển của nó. thực tế cho thấy nhà nước phải làm

gì, làm như thế nào điều đó phụ thuộc rất lớn vào điều kiện hoàn cảnh cụ thể của

đất nước, vì vây, các nhà nước khác nhau có thể có chức năng kinh tế khác nhau.

Trong một nhà nước cụ thể, trong các giai đoạn phát triển khác nhau, số lượng

chức năng, tầm quan trọng của mỗi chức năng, nội dung, cách thức thực hiện từng

chức năng cũng có thể khác nhau. Đồng thời chức năng của nhà nước cũng phụ

thuộc vào bản chất, mục tiêu, nhiệm vụ của đất nước.

Câu 11: Phân tích những yêu cầu, đòi hỏi đối với chức năng nhà nước Việt

Nam hiện nay (số lượng chức năng, nội dung chức năng, phương pháp thực

hiện chức năng)

- Về số lượng chức năng của nhà nước:

Có thể nói, các nhà nước đều có chức năng kinh tế, chức năng xã hội,

chức năng bảo vệ đất nước,… Tuy nhiên, có những chức năng chỉ xuất hiện ở

những nhà nước hiện đại, còn ở các nhà nước chủ nô và phong kiến chưa có

chức năng đó mà mới chỉ là những hoạt động lẻ tẻ, chưa phải là mặt hoạt động

cơ bản, chủ yếu của nhà nước.( Chẳng hạn, tổ chức và quản lí văn hóa giáo dục

công nghệ chỉ trở thành những mặt hoạt động chủ yếu của các nhà nước hiện

đại. Tương tự, chức năng thiết lập quan hệ hữu nghị hợp tác với các nước khác

chưa có ở nhà nước chủ nô, phong kiến, tuy nhiên đây lại là chức năng quan

trọng của các nhà nước hiện đại. ) . Tùy thuộc vào điều kiện lịch sử của đất

nước, chế độ chính trị xã hội của từng nước mà chức năng này có biểu hiện

khác nhau. Sự phát triển đa dạng, phức tạp trên mọi mặt của đời sống xã hôi có

thể khiến nhà nước còn phải thực hiện thêm một số chức năng khác, chẳng hạn

như chống biến đổi khí hậu, chống chủ nghĩa khủng bố…

Sự thay đổi về số lượng chức năng nhà nước còn thể hiện ở việc mất đi

chức năng nào đó của nhà nước. Việc mất đi những chức năng có tác động tiêu

cực tới tình hình phát triển của xã hội cũng là biểu hiện sự phát triển của chức

năng nhà nước

- Về nội dung chức năng:

Cùng với sự phát triển ngày một phức tạp của đời sống thì nội dung mỗi

chức năng cả nhà nước cũng ngày một đa dạng, phong phú, phù hợp với

nhiều vấn đề mớ phát sinh mà nhà nước phải giải quyết.

Đối với nhà nước VN hiện nay cần thực hiện các chức năng như sau:

+ tổ chức và quản lý kinh tế

+ bảo vệ quyền tự do, dân chủ của nhân dân, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp

pháp của công dân.

+ giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, trấn áp âm mưu tạo phản

gây mất an toàn cho đất nước

+ tổ chức và quản lí văn hóa giáo dục, khoa học, công nghệ

+bảo vệ trật tự pháp luật

+ bảo vệ tổ quốc VN

+Mở rộng quan hệ hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế và khu vực +

ủng hộ và góp phần tịc cực vào phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới

vì hòa bình, độc lập, dân chủ và tiến bộ xã hội.

- Về phương thức thực hiện:

Các nhà nước đều thực hiện chức năng của mình thông qua các phương thức

là xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp luật. Để

pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh, các nhà nước thường kết hợp giữa

giáo dục thuyết phục và biện pháp cưỡng chế. y/cầu đối với nhà nước VN về

phương thức thực hiện:

+ Nhà nước phải quan tâm xây dựng các lực lượng an ninh, các cơ quan bảo

vệ pháp luật.

+ Nhà nước có mối liên hệ thường xuyên và chặt chẽ với nhân dân, tôn

trọng, lắng nghe ý kiến của nhân dân , chịu sự giám sát của nhân dân. Có cơ

chế và biện pháp kiểm doát, ngăn ngừa và trừng trị tệ quan liêu, tham

nhũng, lộng quyền, vô trách nhiệm, xâm phạm đến quyền dân chủ của nhân

dân.

+ Bảo vệ trật tự pháp luật, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.

+ Tổ chức và quản lí kinh tế- xã hội đất nước

Câu 12: Phân tích ý nghĩa của hoạt động lập pháp, hành pháp, tư pháp đối với

việc thực hiện chức năng nhà nước.

- Quyền lực nhà nước được phân chia thành các quyền lập pháp, hành pháp,

tư pháp và được trao cho các cơ quan nhà nước khác nhau thực hiện một các

độc lập, mỗi cơ quan chỉ thực hiện một quyền điều này đảm bảo không

một cơ quan nào nắm trọn quyền lực nhà nước, cũng không có cơ quan nào

có thể lấn sang hoạt động của cơ quan khác. Phân định một cách rạch ròi

chức năng nhiệm vụ quyền hạn của một cơ quan nhà nước đồng thời đảm

bảo sự chuyên môn hóa trong việc thực hiện quyền lực nhà nước.

- Giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp còn có sự kiềm chế, đối

trọng lẫn nhau theo phương châm không có cơ quan nào nằm ngoài sự kiểm

soát, giám sát từ phía cơ quan khác. Điều này nhằm ngăn chặn tình trạng

lạm quyền, chuyên quyền, độc đoán hoặc thiếu trách nhiệm trong việc

thwucj hiện quyền lực nhà nước, qua đó đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp,

chính đáng của các cá nhân, tổ chức trong xã hội cũng như có thể tránh được

những mối nguy hại khác.

Câu 13: Phân tích vai trò của bộ máy nhà nước đối với việc thực hiện chức

năng, nhiệm vụ.

- Quản lí nhà nước thông qua việc sử dụng quyền lực nhà nước.

- Cung cấp các loại dịch vụ hàng hóa cho xã hội, công dân bằng nguồn lực

nhà nước.

Hai nhóm công việc trên mang tính phổ biên ở mọi quốc gia cà ở giai đoạn nào

của sự phát triển vẫn là những chức năng quan trong không thể thiếu. Nhóm

chức năng thức năng thứ 1 là chức năng không thể thiếu và cũng không thể

chuyển giao cho bất cứ tổ chức nào khác ngoài nhà nước. Nhóm chức năng thứ

2 đã và đang tiếp tục thay đổi và nhà nước đã và dang dần chuyển một số chức

năng vốn dĩ do nhà nước đảm nhận ra bên ngoài theo mô hình tư nhân hóa.

Câu 14: Phân tích mối quan hệ giữa bộ máy nhà nước và chức năng nhà nươc

với bộ phận khác của nhà nước

Bộ máy nhà nước được thành lập để thực hiện các chức năng của nhà nước

nên quy mô và cơ cấu của bộ máy nhà nước cũng như cách thức tổ chức và hoạt

động của từng cơ quan nhà nước,.. chịu sự chi phối có tính chất quyết định của

chức năng nhà nước. Chẳng hạn, nếu chức năng chủ yếu của nhà nước là trấn áp

thì trong bộ máy nhà nước các cơ quan cưỡng chế, trấn áp cũng là chủ yếu và

được coi trọng nhất, ngược lại, nếu chức năng của nhà nước là tổ chức và quản lí

kinh tế , xã hội thì trong bộ máy nhà nước cũng chủ yếu bao gồm các cơ quan quản

lý các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Chức năng của nhà nước càng nhiều, càng đa dạng phong phú thì bộ máy nhà

nước càng đồ sộ, phức tạp, số lượng các cơ quan và nhân viên trong bộ máy nhà

nước càng đông hơn và cách thức tổ chức hoạt động của các cơ quan trong bộ máy

nhà nước càng đông hơn, cách thức tổ chức càng phải đa dạng và khoa học hơn,

hợp lý hơn. Lấy ví dụ chức năng của nhà nước Việt Nam hiện nay nhiều hơn, đa

dạng và phong phú hơn so với chức năng của các nhà nước phong kiến Việt Nam

do vậy, bộ máy nhà nước Việt Nam hiện nay đồ sộ và phức tạo hơn nhiều so với

các nhà nước phong kiến Việt Nam trước đây.

Do được thành lập để thực hiện các chức năng của nhà nước nên hiệu quả thực

hiện các chức năng của nhà nước lại phụ thuộc vào sự hợp lý trong tổ chức và hiệu

quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Vì vậy, việc lựa chọn mô hình BMNN và

nhận thức đầy đủ về các yếu tố có ảnh hưởng và tác động đến BMNN có ý nghĩa

rất quan trọng.

Câu 15: Phân tích khái niệm cơ quan nhà nước, phân biệt cơ quan nhà nước

với bộ phận khác của nhà nước.

- Khái niệm: cơ quan nhà nước là bộ phận cơ bản cấu thành nhà nước, bao gồm số

lượng người nhất định, được tổ chức và hoạt động theo quy định của pháp luật,

nhân danh nhà nước thực hiện quyền lực nhà nước.

- phân tích: (5 ý)

+ cơ quan nhà nước là bộ phận cơ bản cấu thành của nhà nước và đó chỉ là

những bộ phận then chốt thiết yếu của nhà nước: mỗi cơ quan nhà nước gồm một

số lượng ng nhất định, có thể gồm 1 người( nguyên thủ quốc gia ở nhiều nước)

hoặc một nhóm người (quốc hội, chính phủ)

+ cơ quan nhà nước do nhà nước và nhân dân thành lập: Tùy thuộc vào chức

năng, nhiệm vụ của nhà nước, cơ chế tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước mà

nhà nước có thể thành lập mới, sáng lập, chia tách hay xóa bỏ một cơ quan nào đó

trong bộ máy nhà nước, nhà nước có thể tổ chức các cuộc bầu cử để nhân dân bầu

cử ra các cơ quan nhà nước mới.

+ tổ chức và hoạt động của cơ quan nhà nước do pháp luật quy định: Pháp luật

quy định cụ thể về vị trí, tính chất, vai trò, con đường hình thành, cơ cấu tổ chức,

nội dung, hình thức, phương pháp hoạt động … của mỗi cơ quan trong bộ máy nhà

nước.

+ mỗi cơ quan nhà nước có những chức năng, nhiệm vụ quyền hạn riêng do

pháp luật quy định: ví dụ như chức năng của nghị viện (quốc hội) là lập pháp,

quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước…; chức năng của tòa án là xét

xử các vụ án.

+ mỗi cơ quan nhà nước được trao những quyền năng nhất định để thực hiện

những nhiệm vụ, quyền hạn nhất định: toàn bộ những những nhiệm vụ và quyền

hạn mà một cơ quan nhà nước được thực hiện và phải thực hiện tạo nên thẩm

quyền của cơ quan nhà nước. Cơ quan nhà nước nhân danh và sử dụng quyền lực

nhà nước, sử dụng những quyền năng nhất định để thực hiện thẩm quyền của mình.

Quyền năng mà cơ quan nhà được sử dụng để thực hiện thẩm quyền của mình

gồm có:

. Có quyền ban hành những quyết định nhất định dưới dạng quy tắc xử xự

chung (ví dụ như luật của quốc hội) hoặc quyế định cá biệt (ví dụ bản án của

Tòa án) là những quyết định có giá trị bắt buộc phải tôn trọng hoặc thực hiện

đối với các tổ chức và cá nhân có liên quan.

. Có quyền yêu cầu các tổ chức và cá nhân có liên quan phải thực hiện nghiêm

chỉnh những quyết định do nó hoặc các chủ thể khác có thẩm quyền ban hành.

. Có quyền kiểm tra, giám sát việc thực hiện và sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế

các quyết định đó.

. Có quyền sử dụng các biện pháp cần thiết trong đó có cả các biện pháp cướng

chế mà nhà nước để bảo đảm thực hiện các quyết định đó.

- Phân biệt cơ quan nhà nước với các bộ phận khác của nhà nước:

+ các bộ phận khác của nhà nước là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của

Nhà nước, tổ chức chính trị-xã hội thành lập theo quy định của pháp luật,

cung cấp dịch vụ công để phục vụ quản lí nhà nước

Cơ quan nhà nước: Các bộ phận khác của nhà nước:

VD: Tòa án nhân dân, ủy ban nhân VD: Bệnh viện công lập, Trường đại

dân học công lập

-Mang tính quyền lực nhà nước, - Không mang quyền lực nhà nhân

danh nhà nước để thực thi nước, không có chức năng quản

quyền lực Nhà nước. lí nhà nước như: xây dựng thể

-Trong phạm vi thẩm quyền của chế, thanh tra, xử lí vi phạm mình, cơ

quan Nhà nước có quyền hành chính.. các đơn vị sự ban hành văn bản

quy phạm phạp nghiệp công lập bình đẳng với pháp luật hoặc quyết

định cá biệt là các tổ chức cá nhân trong quan những quyết định có giá trị

bắt buộc hệ cung cấp dịch vụ công phải tôn trọng hoặc thực hiện đối

với các tổ chức cá nhân có liên quan

- Yêu cầu các tổ chức và cá nhân có liên quan phải thực hiện nghiêm chỉnh

những quyết định do nó hoặc các chủ thể khác có thẩm quyền ban hành

-Có quyền giám sát thực hiện các văn

bản mà mình ban hành

-Có quyền thực hiện biện pháp cưỡng

chế khi cần thiết trong đó ó cả các

biện pháp cưỡng chế nhà nước để

bảo đảm thực hiện quyết định đó

-Cơ quan nhà nước do nhà nước và

nhân dân thành lập

- Được thành lập bởi cơ quan có

thẩm quyền của Nhà nước, tổ

chức chính trị- xã hội theo trình

- Tổ chức và hoạt dộng của cơ

quan nhà nước do pháp luật quy

định. PL quy định cụ thể về vị

trí, tính chất, vai trò, con đường

hình thành… của mỗi cơ quan

trong bộ máy nhà nước tự, thủ

tục pháp luật quy định.

- Là bộ phận cấu thành trong tổ

chưc bộ máy nhà nước, tổ chức

chính trị- xã hội.

- Các bộ phận khác của nhà nước

chưa được giao quyền tự chủ

hoàn toàn về thực hiện nhiệm vụ,

tài chính, tổ chức bộ máy, nhân

sự

Câu 16: Phân tích nội dung, giá trị của nguyên tắc đảm bảo chủ quyền nhân

dân trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước

Nội dung

+) Trong nguyên tắc này chủ quyền quốc gia thuộc về nhân dân, là người thành lập,

trao quyền và kiểm tra giám sát hoạt động của nhà nước, nhân dân có quyền quyết

định tối cao trong các vấn đề quan trọng của đất nước hay trực tiếp ảnh hưởng đến

quyền lợi của họ và nhà nước phải đảm bảo phục tùng các quyết định hợp lí, sáng

suốt của nhân dân. Các nội dung của nguyên tắc này đều ưu tiên và mang đến những

lợi ích nhất định về phía nhân dân trong công cuộc góp phần xây dựng phát triển đất

nước cũng như về mọi mặt trong đời sống sinh hoạt xã hội

Gía trị

+) Đề cao tính dân chủ và hạn chế những tiêu cực, sự thiếu minh bạch công khai

trong khâu tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước

Chú trọng đến lợi ích của nhân dân nên sẽ là đất nước của dân do dân của dân và vì

dân từ đó từng bước đi nền xã hội chủ nghĩa mà chính quyền đã đề ra

Bộ máy nhà nước sẽ trở nên phù hợp và ngày càng hoàn thiện hơn trong việc đáp

ứng nhu cầu của nhân dân

Chính vì được lòng dân nên họ sẽ tích cực trong công cuộc đóng góp để xây dựng

bộ máy nhà nước từ đó đất nước sẽ ngày càng trở nên hiện đại và văn minh

Câu 17: Phân tích nội dung, giá trị của nguyên tắc bộ máy nhà nước được tổ

chức và hoạt động theo hiến pháp và pháp luật.

Đây là nguyên tắc đòi hỏi việc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước

không thể tiến hành một cách tùy tiện , độc đoán theo ý chí cá nhân của người cầm

quyền mà phải dựa trên cơ sở các quy định của Hiến Pháp và pháp luật.

- Hầu hết các nước đương đại đều có Hiến pháp, luật quy định khá đầy đủ về cơ

cấu tổ chức bộ máy nhà nước, trình tự thành lập, chức năng, thẩm quyền, …

của các cơ quan nhân viên nhà nước. Về mặt tổ chức , nguyên tắc này đồi hỏi

việc thành lập mới , giải thể, chia tách, sát nhập một cơ quan nhà nước, cơ cấu

của nó, vấn đề tuyển dụng, bổ nhiệm các thành viên trong cơ quan đó đều phải

được tiến hành theo đúng quy định của Hiến pháp và pháp luật. Về mặt hoạt

động , nguyên tắc này đòi hỏi các cơ quan và nhân viên nhà nước phải thực

hiện đúng đắn, đầy đủchức năng nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo đúng trình

tự, thủ tục đã được Hiến pháp và pháp luật quy định, mọi sự vi phạm pháp luật

của nhân viên và cơ quan nhà nước đều phải bị xử lí theo pháp luật.

- NT được áp dụng trong nhà nước tư sản và nhà nước xã hội chủ nghĩa. Cụ thể

ở Việt Nam đây là một nguyên tắc hiến định được ghi nhận trong Hiến pháp

ngày càng rõ ràng và cụ thể hơn. Hiến pháp năm 1992 quy định: “ Nhà nước

quản lí xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ

nghĩa” ( Điều 12) hoặc hiến pháp 2013 quy định “ Nhà nước được tổ chức và

hoạt động theo hiến pháp và pháp luật, quản lí xã hội bằng hiến pháp và pháp

luật( khoản 1 điều 8).

Câu 18: Phân tích nội dung, giá trị của nguyên tắc phân quyền trong tổ chức

và hoạt động của bộ máy nhà nước tư sản.

-Là nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất trong tổ chức và hoạt động của bộ máy

nhà nước tư sản và hiện đc áp dụng vào rất nhiều bộ máy nn của nn đương đại.

Thuyết phân chia quyền lực được nghiên cứu và đề cập bởi nhiều nhà khoa học

với nhiều quan điểm khác nhau , điển hình là quan điểm của Montesquieu trình

bày trong tác phẩm nổi tiếng : Tinh thần pháp luật năm 1748 . Theo ông quyền lực

nhà nước bao gồm ba thứ quyền : lp, hp, tp. Trong đó quyền lực nhà nước luôn có

xu hướng tự mở rộng tự tăng cường vai trò của mình.

Bao gồm những nội dung sau:

- Quyền lực nhà nước được phân chia thành rất nhiều loại quyền khác nhau : lập

pháp, hành pháp, tư pháp. Được trao cho các cơ quan nhà nước khác nhau ,

thực hiện một cách độc lập , mỗi cơ quan chỉ thực hiện một quyền để đảm bảo

không cơ quan nào nắm trọn quyền và không lấn sân sang hoạt động của cơ

quan khác.

- Thực chất của sự phân chia quyền lực là sự phân định một cách rạch ròi các

chức năng , nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước, đảm bảo sự chuyên

môn hóa trong việc thực hiện quyền lực nhà nước.

- giữa các cơ quan có sự kiềm chế , đối trọng lẫn nhau theo phương châm không

cơ quan nào nằm ngoài sự kiểm soát, giám soát từ phía cơ quan khác nhằm

ngăn ngừa tình trạng lạm quyền, chuyên quyền độc đoán, hoặc thiếu trách

nhiệm trong việc thực hiện quyền lực nn, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp

của cá nhân , tổ chức trong xã hội, trách được các mối nguy hại khác. Sự kiểm

soát, giám sát lẫn nhau giữa các cơ quan cũng thể hiện sự phối hợp với nhau tạo

nên sự thống nhất của quyền lực nhà nước.

- Ở các nước tư bản , tùy thuộc vào đk ktexhoi cụ thể ng tắc này 0 giống nhau.

Có 3 mô hình áp dụng nguyên tắc này là mô hình phân quyền cứng rắn , mô

hình phân quyền mềm dẻo, mh hỗn hợp.

- Trong thực tiễn tổ chức bộ máy nhà nước, sự phân chia quyền lực nhà nước

không chỉ giới hạn ở việc phân quyền theo chiều ngang mà còn diễn ra theo

chiều dọc, giữa các nước liên bang với thành viên, giữa chính quyền trung ương

với địa phương, giữa các cấp chính quyền với nhau.

Câu 19: Phân tích các giải pháp làm hoàn thiện bộ máy nhà nước Việt Nam ta

hiện nay.

- Xây dựng và ban hành luật, bổ sung và hoàn thiện các quy định pháp luật làm

nềntảng pháp lí cho cải cách bộ máy nhà nước. Để các cơ quan hoạt động hiệu

quả, cần xác định đúng vị trí, vai trò , chức năng , nhiệm vụ, thẩm quyền, trách

nhiệm phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng XHCN thúc đẩy công

nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước.

- Tiếp tục hoàn thiện và tinh giảm bộ máy nhà nước, trở nên gọn nhẹ , cân đối

phù hợp với nhu cầu thực tiễn trong việc giải quyết các công việc hành chính.

- Hoàn thiện thể chế nền hành chính nhà nước dân chủ - pháp quyền các cấp, có

sự tham gia của người dân. Nhà nước ta là nhà nước pháp quyền của dân, do

dân và vì dân vậy nên cần một thể chế hoạt động toàn tâm , toàn ý vì dân.

- Tiến hành rà soát, làm rõ chức năng và nhiệm vụ , thẩm quyền của từng cơ quan

hành chính từ trung ương đến địa phương để loại bỏ sự chồng chéo , trùng lặp

giữa các cơ quan hành chính với nhauvaf phân cấp rõ ranghf, cụ thể hơn về

thẩm quyền và trách nhiệm giữa các cấp trọng hệ thống bộ máy hành chính.

- Phân biệt rõ ràng chức năng, trách nhiệm, thẩm quyền của các cơ quan hành

chính nhà nước trong hệ thống chính trị theo chiều dọc và chiều ngang.

- Không ngừng đổi mới và hoàn thiện đội ngũ cán bộ, công chức, chất lượng cán

bộ, công chức cần có trình độ, chuyên môn, có phẩm chất đạo đức. Xác lập quy

chế công vụ phù hợp, hiện đại nhằm thiết lập trật tự , kỉ cương và kỉ luật chặt

chẽ đối với đội ngũ cán bộ, công chức . Không ngừng trau dồi và rèn luyện đội

ngũ cán bộ, công chức.

- Các cơ quan thanh tra từ chính phủ đến cán bộ, ngành đảm bảo hoạt động hiệu

quả và có tính độc lập tương đối.

Câu 20: Phân biệt nhà nước đơn nhất và nhà nước liên bang thông qua những ví dụ cụ thể về hai dạng cấu trúc nhà

nước này.

Nhà nước đơn nhất Nhà nước liên bang

- Nhà nước đơn nhất là một nhà - Nhà nước liên bang là một nhà nước

duy nhất và nắm giữ toàn nước do nhiều nhà nước hợp bộ chủ quyền nhà

nước trong thành trong đó có một nhà nước phạm vi lãnh thổ quốc gia. Ví

dụ:chung cho toàn liên bang và mỗi

Lào , Việt Nam, TQ,…. bang thành viên có một nhà nước

riêng. Ví dụ : Mĩ, Liên Xô( cũ),

…

- Chỉ có nhà nước liên bang mới có chủ quyền hoàn toàn, mới

- Chủ quyền quốc gia do chính được đại diện cho toàn quốc gia , quyền

trung ương nắm giữ, địa dân tộc để thực hiện chủ quyền phương là những

đơn vị hành quốc gia và mới là chủ thể độc

chính- lãnh thổ không có chủ lập của luật quốc tế. Các nhà

quyền

nước thành viên phải phụ thuộc

vào nhà nước liên bang.

- Trong nhà nước liên bang có nhiều hệ thống cơ quan nhà nước , trong đó có

một hệ thống là chung cho toàn liên bang, có thẩm quyền tối cao trên toàn lãnh

thổ , mỗi bang thành viên lại có

- Cả nước có một hệ thống chính

quyền, một hệ thống pháp luật và

một bản hiến pháp .

- Chính quyền bao gồm hai cấp

chính là trung ương và địa

phương, quan hệ giữa chính

quyền trung ương với chính

một hệ thống cơ quan nhà nước

có thẩm quyền trong phạm vi

bang đó.

- Liên bang cũng có nhiều hệ

thống pháp luật, nhiều bản hiến

pháp, trong đó một hệ thống là

chung cho toàn liên bang, có

hiệu lực pháp lí cao nhất và trên

phạm vi toàn lãnh thổ liên bang ,

mỗi ban thành viên lại có một hệ

thống pháp luật, một bản hiến

pháp riêng và chỉ có hiệu lực

pháp lí trong phạm vi bang đó.

- Chính quyền bao gồm ba cấp

chính là :

+liên bang

+bang

+địa phương.

Sự phân chia quyền lực giữa nhà

nước liên bang và các nhà nước

thành viên được thể hiện rõ trong

cả ba lĩnh vực: lập pháp, hành

pháp và tư pháp.

Tuy nhiên sự phân biệt trên đây thì chỉ mang tính chất tương đối bởi thực tế cho

thấy trong nhà nước đơn nhất có thể có yếu tố liên bang và ngược lại. Chẳng hạn, ở

quyền địa phương là quan hệ

giữa cấp trên và cấp dưới.

nhà nước liên bang một số khu vực lãnh thổ đặt dưới sự cai quản trực tiếp của

chính quyền liên bang, ở đó chỉ có một hệ thống chính quyền và công dân thì chịu

sự điều chỉnh của một hệ thống pháp luật ( ví dụ washington DC của Mỹ) . Ngược

lại, ở một số nhà nước đơn nhất, có những địa phương, quyền lực nhà nước được tổ

chức tương tự như một bang trong nhà nước liên bang , riêng vấn đề chủ quyền

quốc gia an ninh lãnh thổ thuộc thẩm quyền của chính quyền trung ương.( ví dụ

Hồng Kong Ma Cao Trung Quốc) .

Câu 21:Cho biết ý kiến cá nhân của anh/ chị về những ưu việt/ hạn chế của

chính thể quân chủ và chính thể cộng hòa.

Chính thể quân chủ ( quân chủ chuyên chế và quân chủ hạn chế) là chính thể mà

toàn bộ hoặc một phần quyền lực tối cao của nhà nước được trao cho một cá nhân (

vua , quốc vương,..) theo phương thức cha truyền con nối ( thế tập)

Ưu điểm : vai trò của các vương triều nổi trội hơn cả các chính khách, người đứng

đầu nhà nước được dân bầu.Sự lựa chọn vị trí cao nhất trong chế độ quân chủ

không bị ảnh hưởng hoặc phụ thuộc tài chính, phương tiện truyền thông hay đảng

phái chính trị.

- Chế độ quân chủ có thể ngăn chặn sự hình thành các chính phủ cực đoan bằng

cách điều chỉnh “nhân sự” của chính phủ. Tất cả các chính khách chính trị buộc

phải thực thi vai trò giống như thủ tướng hay bộ trưởng theo đúng luật và dưới

quyền của nhà Vua.

Hạn chế :

-vương triều có thể sử dụng quyền lực tuyệt đối, tùy tiện mà không qua bất kỳ sự

kiểm soát nào; thậm chí có vương triều nặng tư tưởng sinh ra để cai trị, quan tâm

nhiều đến lợi ích cá nhân hơn là lợi ích chung của đất nước.

- Tiềm ẩn nguye cơ phân quyền cát cứ, tranh quyền đoạt vị.

Chính thể cộng hòa (bao gồm cộng hòa quý tộc và cộng hòa dân chủ) là chính thể

mà quyền lực tối cao của nhà nước được trao cho một hoặc một số cơ quan theo

phương thức chủ yếu là bầu cử.

Ưu điểm: Sự phân chia quyền lực rõ ràng và cơ chế kiềm chế giúp nhà nước có thể

quản lí nhà nước một cách rõ ràng và tối đa.

- Có tính dân chủ hơn so với chính thể quân chủ.

Hạn chế:

Câu 22: phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hình thức nhà nước.

Hình thức nhà nước là cách tức và trình tự thành lập cơ quan cao nhất của quyền

lực nhà nước , xác lập mối quan hệ giữa cơ quan đó với các cơ quan cấp cao khác

và với nhân dân.

Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hình thức nhà nước như: cơ sở kinh tế, yếu tố

điều kiện lịch sử truyền thống của dân tộc, hoàn cảnh thế giới, yếu tố từ sự đấu

tranh gay gắt từ việc đấu tranh giành và giữ chính quyền, yếu tố trình độ dân trí.

Câu 23: Phân tích vị trí, vai trò của nhà nước trong hệ thống chính trị. Trình

bày ý nghĩa của việc xác định vai trò, vị trí của nhà nước trong hệ thống chính

trị.

+Vị trí :

Quyền lực chính trị thể hiện tập trung ở quyền lực nhà nước , tổ chức và hoạt

động của hệ thống chính trị về căn bản luôn phải sựa trên cơ sở pháp luật do nhà

nước ban hành hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị phụ thuộc rất nhiều vào

sức mạnh và hiệu lực của nhà nước.

+ Vai trò :

Nhà nước giữ vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống chính trị, là công cụ

thực hiện quyền lực nhân dân , giữ gìn trật ựu, kỉ cương và bảo đảm công bằng xã

hội.Là đại diện chính thức của toàn thể xã hội thực hiện các quyền lực cảu mình

một cách trực tiếp và gián tiếp thông qua các cơ quan đại diện.

Nhà nước có thẩm quyền tối cáo trong lĩnh vực đối nội và đối ngoại có bộ máy

quyền lực và có sức mạnh để đảm bảo việc thực hiện quyền lực chính trị và bảo vệ

chế độ chính trị của nhà nước.

Nhà nước có pháp luật là công cụ có hiệu lực nhất để thiết lập trật tự kỉ cương quản

lí mọi mặt của đời sống xã hội.

+Ý nghĩa:

Khẳng định được nhà nước là trụ cột của hệ thống chính trị , là công cụ tổ

chức thực hiện ý chí và quyền lực của nhân dân, thay mặt nhân dân , chịu trách

nhiệm trước nhân dân để quản lí toàn bộ hoạt động của đời sống xã hội. Nhà nước

là phương tiện quan trọng nhất của nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình.

Nhà nước trong hệ thống chính trị có chức năng thể chế hóa đường lối, quan điểm

của Đảng thành các quy định pháp luật trong Hiến pháp và các quy định pháp luật

khác và thực hiện quản lí đất nước. Hoạt động của nhà nước nằm dưới sự lãnh đạo

của Đảng nhưng có tính độc lập tương đối, với các công cụ và phương thức quản lí

của riêng mình.

Câu 24: Phân tích các ưu thế của nhà nước so với các tổ chức chính trị khác,

liên hệ thực tế ở Việt Nam

+) Được tách ra từ xã hội để chuyên thực thi quyền lực nên những quyết định của

nhà nước được đảm bảo thực hiện bằng pháp luật vì nhà nước là tổ chức đại diện

chính thức cho toàn thể xã hội nên mọi cá nhân đề bị chi phối trong mối quan hệ về

kinh tế chính trị cũng như đời sống xã hội

+) Bộ máy Nhà nước được thành lập qua rất nhiều lần tinh lọc, rất nhiều cuộc bầu

cử để tìm ra người xứng đáng để đại diện cho nhân dân, khiến nhân dân tin tưởng

trao quyền nên cách làm việc của họ cũng chuyên nghiệp hơn các thành viên trong

các tổ chức chính trị khác

+) Là tổ chức duy nhất trong xã hội có bộ máy hùng mạnh, bao gồm nhiều hệ thống

các cơ quan với đội ngũ công chức đông đảo, bao quất tất cả những lĩnh vực đời

sống kinh tế xã hội, nên nhà nước sẽ được trao quyền năng đặc biệt để tổ chức, quản

lí, điều hành các vấn đề đối nội và đối ngoại

+)Về việc phân chia lãnh thổ thành các đơn vị hành chính từ lớn đến nhỏ, từ trung

ương đến địa phương cũng là một ưu thế lớn mạnh đối với nhà nước vì nó giúp nhà

nước thâu tóm quyền lực nhà nước, quản lí lãnh thổ 1 cách có tổ chức dễ dàng và

khoa học, đồng thời nó còn giúp quản lí dân cư một cách chặt chẽ tránh bỏ xót, thuận

tiện cho việc xây dựng và phát triển văn hóa, kinh tế cũng như các dịnh vụ xã hội

khác vì nhà nước là tổ chức duy nhất có quyền và trách nhiệm tuyên bố thực hiện và

bảo vệ chủ quyền quốc gia

+)Nhà nước còn có quyền ban hành luật và đảm bảo được thực hiện bằng những biện

pháp cưỡng chế, pháp luật được coi như quyền lực của nhà nước có tính quy phạm

và phổ biến chung nên mọi cá nhân đề phải tuân thủ theo, vi tuân thủ pháp luật cũng

là tuân thủ theo thể chế và chính sách mà nhà nước đã đặt ra

+)Là tổ chức duy nhất có quyền phát hành và lưu thông tiền tệ, ấn định và thu những

loại thuế dưới hình thức bắt buộc đồng nghĩa với việc tiền tệ nhà nước không ban

hành được coi là tiền lậu và không có giá trị vật chất nh hơn

Câu 25: phân tích mối quan hệ giữa nhà nước XHCN Việt Nam với Đảng Cộng

sản Việt Nam. Ý nghĩa của mối quan hệ này trong tổ chức, quản lý xã hội hiện

nay.

Trong hệ thống chính trị Việt Nam hiện nay, nhà nước giữ vị trí trung tâm và có vai

trò chủ đạo đối với quản lý xã hội nhờ có những ưu thế riêng có của mình như các

nhà nước đương đại khác. Nhà nước có quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại với Đảng

và các tổ chức xã hội khác. Nội dung mối qun hệ đó thể hiện ở vai trò của hai bên

đối với nhau.

-Trong mối quan hệ giữa nhà nước với Đảng cộng sản Việt Nam thì nhà nước là

phương tiện quan trọng nhất để đưa đường lối, chính sách của Đảng vào cuộc sống

thông qua ba hình thức chủ yếu là xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp

luật và bảo vệ pháp luật nhằm thực hiện mục tiêu mà Đảng đã đặt ra là dân giàu

nước mạnh dân chủ công bằng văn minh.

Bên cạnh đó Nhà nước có trách nhiệm tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ sở pháp

lí, vật chất, tinh thần cho Đảng hoạt động và bảo vệ uy tín, danh dự, sinh mệnh của

Đảng trước â mưu và hành động phá hoại của các lực lượng thù địch.

-ĐCS Việt Nam “là lực lượng lãnh đạo Nhà nước”. Đảng lãnh đạo một cách toàn

diện từ tổ chức đến các hoạt động của nhà nước. Đảng lãnh đạo đối với nhà nước

bằng việc vạch ra đường lối chiến lược về đối nội đối ngoại để nhà nước thể chế hóa

thành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật đào tạo bồi dưỡng cán bộ cho Nhà

nước, giới thiệu đảng viên và người ngoài đảng đủ năng lực và phẩm chất để cơ quan

nhà nước có thẩm quyền xem xét, bố trí vào những vị trí chủ chốt trong bộ máy nhà

nước hoặc để cử tri bầu vào các cơ quan dân cử trực tiếp.

Các phương pháp chủ yếu mà Đảng sử dụng để lãnh đạo Nhà nước là tuyên truyền,

vận động, giáo dục, thuyết phục và tự nêu gương của đảng viên làm việc trong bộ

máy nhà nước.

→Trong điều kiện một đảng cầm quyền, việc giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa

nhà nước và Đảng trên cơ sở phân định rõ chức năng của Nhà nước với chức năng

của Đảng có ý nghĩa quan trọng để nhà nước phát huy hết hiệu lực của mình nhưng

vẫn chịu sự lãnh đạo của Đảng, còn Đảng vẫn lãnh đạo được nhà nước nhưng không

là thay nhà nước . Việc phân định đó chỉ có thể được thực hiện bằng công cụ pháp

luật mới bảo đảm được sự chắc chắn và bền vững.

Câu 26: phân tích yêu cầu, đòi hỏi đối với pháp luật trong nhà nước pháp quyền.

-Nêu định nghĩa nhà nước pháp quyền: có nhiều quan niệm khác nhau về nhà nước

pháp quyền, tóm lại có thể hiểu nhà nhước pháp quyền là nhà nước đề cao vai trò

của pháp luật trong đời sống nhà nước và xã hội, được tổ chức, hoạt động trên cơ sở

chủ quyền nhân dân, phân công và kiểm soát quyền lực nhà nước nhằm bảo đảm

quyền con người, tự do cá nhân cũng như công bằng, bình đẳng trong xã hội.

Từ định nghĩa trên ta thấy pháp luật là nhân tố có vị trí vai trò quan trọng trong nhà

nước pháp quyền.

-hệ thống pháp luật trong nhà nước pháp quyền là hệ thống pháp luật dân chủ, tiến

bộ, phù hợp và khả thi:

+hệ thống pháp luật phải thể hiện ý chí của nhân dân, thừa nhận rộng rãi các quyền

cơ bản cơ bản của con người, quyền dân chủ của công dân, đồng thời thể hiện sự tác

động qua lại , trách nhiệm tương hỗ giữa nhà nước với các tổ chức cá nhân trong xã

hội đối với nhau. Bên cạnh đó việc xây dựng pháp luật cũng có sự tha gia đóng góp

ý kiến của người dân nhờ vậy các quy định đó cũng bảo đảm hài hòa giữa lợi ích cá

nhân, nhóm xã hội với lợi ích chung của toàn xã hội.

+có thể khẳng định pháp luật chủ nô và pháp luật phong kiến không đảm bảo được

các tiêu chí pháp luật của nhà nước pháp quyền. Về hoạt động lập pháp hoàn toàn

không có sự đóng góp ý kiến của người dân mà mọi quy định đều do vua hoặc chủ

nô ban hành để buộc mọi người phải phục tùng theo vì vậy nó được gọi là “pháp

luật của kẻ mạnh”, là công cụ riêng của nhà nước điều chỉnh các quan hệ xã hội theo

ý chí chủ quan của nhàn nước.

+pháp luật trong nhà nước pháp quyền phải có hiệu lực phổ biến đối với mọi người,

phải có tính ổn định giúp cho các chủ thể có thể dự đoán trước được kết quả của

hành vi của mình cũng như có thể lường trước được phản ứng của nhà nước hoặc

các chủ thể khác đối với hành vi đó.

-Pháp luật phải phù hợp với hiến pháp. Vì hiến pháp là đạo luật cơ bản thể hiện một

cách tập trung ý chí của nhân dân, có hiệu lực pháp lí cao nhất. Sự thống trị của hiếp

pháp và pháp luật là cơ sở để hình thành nên nhà nước pháp quyền.

-Pháp luật phải ở vị trí tối thượng trong nhà nước pháp quyền . Pháp luật không chỉ

giữ địa vị thống trị trong nhà nước mà cả trong đời sống xã hội. Đối với tất cả các

chủ thể trong xã hội, pháp luật luôn ở vị trí cao nhất trong số các chuẩn mực xã hội,

luôn đứng cao hơn phong tục tập quán tín điều tôn giáo, chuẩn ực đạo đức,… Tất cả

các tổ chức phi nhà nước và cá nhân có thể làm những điều pháp luật không cấm và

có nghĩa vụ tôn trọng thực hiện pháp luật trong hành vi của mình, nếu có vi phạm

pháp luật thì đều phải chịu trách nhiệm pháp lí.

Câu 27: Trình bày quan điểm của anh(chị) về nhận định: “Việc đề cao pháp

luật có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng pháp luật”

*Giải thích pháp luật là gì? Lạm dụng là gì?

-Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung do nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận và

bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội theo mục đích, định hướng của

nhà nước.

-Lạm dụng là sử dụng quá mức hoặc quá giới hạn đã được quy định

*Theo tôi nhận định này đúng. Nhấn mạnh lại là nó đúng vì có từ “CÓ THỂ”. Vì:

-Trong nhà nước pháp quyền thì việc đề cao pháp luật là một yếu tố quan trọng, và

ở vị trí thượng tôn. Đây là đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền. Ở đây không

thể nói việc đề cao pháp luật là lạm dụng pháp luật được!

-Trong hệ thống công cụ điều chỉnh quan hệ xã hội ngoài pháp luật ra còn có các

chuẩn mực đạo đức, tập quán,… Vì vậy thông thường khi giải quyết một mâu thuẫn

nhỏ nào đó người ta vẫn thường thỏa thuận, trao đổi và giải quyết bằng phong tục

tập quán và các chuẩn mực đạo đức trước. Nếu không giải quyết được vấn đề người

ta mới đưa nhau đi kiện. Như vậy việc giải quyết vấn đề bằng phong tục tập quán và

đạo đức không những giữ được mối quan hệ hòa hảo giữa các bên chủ thề mà còn

làm giảm bớt những vụ kiện nhỏ, đơn giản. Nếu ở trong những tình huống có thể

giải quyết mà không cần dùng đến pháp luật này mà người ta đề cao pháp luật thì

quả thật là đang lạm dụng pháp luật.

→ Như vậy nhận định trên chỉ đúng khi nó có từ “CÓ THỂ” vì ở vào từng trường

hợp cụ thể việc đề cao pháp luật mới là lạm dụng pháp luật hoặc không.

Câu 28: Phân tích những yêu cầu, đòi hỏi đối với bộ máy nhà nước trong nhà

nước pháp quyền.

-Nêu định nghĩa nhà nước pháp quyền: có nhiều quan niệm khác nhau về nhà nước

pháp quyền, tóm lại có thể hiểu nhà nhước pháp quyền là nhà nước đề cao vai trò

của pháp luật trong đời sống nhà nước và xã hội, được tổ chức, hoạt động trên cơ sở

chủ quyền nhân dân, phân công và kiểm soát quyền lực nhà nước nhằm bảo đảm

quyền con người, tự do cá nhân cũng như công bằng, bình đẳng trong xã hội.

-Như vậy nhà nước pháp quyền trước hết phải là nhà nước theo đúng nghĩa của nó.

+là một tổ chức quyền lực đặc biệt của xã hội, bao gồm một lớp người được tách ra

từ xã hội để chuyên thực thi quyền lực, nhằ tổ chức và quản lí xã hội, phục vụ lợi

ích chung của toàn xã hội cũng như lợi ích chung của lực lượng cầm quyền trong xã

hội.

-Bộ máy nhà nước là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương,

được tổ chức và hoạt động theo quy định của pháp luật để thực hiện chức năng nhiệm

vụ của nhà nước.

+cơ quan nhà nước là bộ phận cơ bản cấu thành nên nhà nước bao gồm số lượng

người nhất định được tổ chứ và hoạt động theo quy định của pháp luật, nhân danh

nhà nước thực hiện quyền lực nhà nước.

-Bộ máy nhà nước phải được tổ chức và hoạt động theo cơ chế bảo đảm sự phân

công và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước:

|+quyền lực nhà nước không tập trung trong tay một người hoặc một số cá nhân mà

được phân chia cho các cơ quan nhà nước khác nhau cùng thực hiện. Mỗi cơ quan

đều có chức năng, thẩm quyền riêng do pháp luật quy định. Trong nhà nước pháp

quyền hoạt động của nhà nước về căn bản được Hiến pháp phân định thành ba chức

năng là lập pháp, hành pháp, tư pháp, mỗi chức năng đó chủ yếu được trao cho một

cơ quan nhà nước thực hiện. Hiến pháp trao cho mỗi cơ quan một phạm vi thẩm

quyền cụ thể và quy định mối quan hệ tương hỗ cũng như cơ chế kiểm soát thậm chí

có cả sự đối trọng giữa các cơ quan nhà nước. Nhờ đó mỗi cơ quan nhà nước không

chỉ có thể độc lập, chuyên môn hóa trong hoạt động của mình mà còn phối hợp hoạt

động với các cơ quan khác để tạo nên sự thống nhất trong hoạt động của nhà nước

đồng thời kiề chế ngăn cản cơ quan khâc, ngăn ngừa tình trạng lạm quyền chuyên

quyền độc đoán, sự thiếu trách nhiệm của nó bảo vệ quyền con người nâng cao hiệu

quả hoạt động nhà nước,… -Nhà nước gắn bó mật thiết với xã hội dân sự

+Xã hội dân sự được hiểu là một lĩnh vực độc lập tương đối của đời sống xã hội đối

với nhà nước trong đó tồn tại và vận hành các nhóm xã hội, các tổ chức mang tính

chất văn hóa tôn giáo tinh thần thể hiện các lợi ích khác nhau của con người.

+Nhà nước đáp ứng đầy đủ các điều kiện chính trị trực tiếp của xã hội dân sự.Thông

qua pháp luật , nhà nước quy định quyền và nghĩa vụ pháp lí cho nhà nước công dân

và các tổ chức phi nhà nước khác nhằm bảo đảm sự tồn tại và vận hành của xã hội

dân sự.

Câu 29: phân tích các đặc trưng cơ bản của pháp luật, trên cơ sở đó, làm sáng

tỏ biểu hiện một đặc trưng cơ bản của pháp luật Việt Nam hiện nay.

*Nhìn tổng quan pháp luật có những đặc trưng cơ bản sau:

-Tính quyền lực (tính nhà nước, tính cưỡng chế):

+pháp luật do nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện. Với tư cách của mình nhà

nước là một tổ chức hợp pháp bao trùm toản xã hội. Đặc trung này chỉ có ở pháp

luật. Các loại quy tắc xử sự khác chỉ có thể tác động trong một phạm vi hẹp, dưới

những phương thức ‘nhẹ nhàng” hơn và được bảo đảm bằng dư luận xã hội chứ

không phải bằng quyền lực nhà nước và có thể tác động đến tất cả mọi người.

-Tính quy phạm phổ biến:

+Các quy định pháp luật là những khuôn mẫu, chuẩn mực định hướng cho nhận thức

và hành vi của mỗi con người, hướng dẫn cách xử sự cho cá nhân tổ chức trong xã

hội.

+Tính quy phạm của pháp luật nói lên giới hạn cần thiết mà nhà nước quy định để

cho mọi người có thể xử sự một cách tự do trong khuôn khổ cho phép. Giới hạn đó

được xác định ở nhiều khía cạnh khác nhau như cho phép, cấm đoán, bắt buộc,..

Vượt qua giới hạn đó là trái luật.

+Phạm vi tác động của pháp luật rất rộng lớn, nó là khuôn mẫu ứng xử cho mọi cá

nhân tổ chức trong đời sống hàng ngày, nó điều chỉnh các quan hệ xã hội trên các

lĩnh vực của cuộc sống , pháp luật tác động đến mọi địa phương, mọi vùng miền của

đất nước.

-Tính hệ thống:

+bản thân pháp luật là một hệ thống các quy phạm hay các quy tắc xử sự chung, các

nguyên tắc, các khái niệm pháp lí…

+mặc dù điều chỉnh các quan hệ xã hội trong nhiều lĩnh vực khác nhau, song các quy

định pháp luật không tồn tại biệt lập mà giữa chúng có mối liên hệ nội tại thống nhất

với nhau, tạo nên một chỉnh thể thống nhất

-Tính xác định về hình thức:

+pháp luật được thể hiện trong những hình thức xác định như tập quán pháp tiền lệ

pháp, văn bản quy phạm pháp luật. ở dạng thành văn các quy định pháp luật được

thể hiện ột cách rõ ràng cụ thể, không trừu tượng chung chung, bảo đả có thể được

hiểu và thực hiện thống nhất trên toàn xã hội.

-Tính ý chí:

+pháp luật bao giờ cũng là hiện tượng ý chí, không phải là kết quả của sự tự phát

hay cảm tính

|+xét về bản chất, ý chí trong pháp luật là ý chí của giai cấp, lực lượng cầm quyền.

Ý chí đó thể hiện rõ ở mục đích xây dựng pháp luật và dự kiến hiệu ứng của pháp

luật khi triển khai vào thực tế đời sống xã hội

-Tính xã hội:

+là một đặc trưng không thể coi nhẹ

+muốn cho pháp luật phát huy được hiệu lực thì nó phải phù hợp với những điều

kiện cụ thể của xã hội ở thời điểm tồn tại của nó. Nghĩa là pháp luật phải phản ánh

đúng những nhu cầu khách quan của xã hội

+tuy nhiên do tính chất phức tạp của các mối quan hệ xã hội, pháp luật chỉ có khả

năng mô hình hóa những nhu cầu xã hội khách quan đã mang tính điển hình, phổ

biến thông qua đó để tác động các quan hệ xã hội khác, hướng chúng phát triển theo

hướng đã đượuc nhà nước xác định

→như vậy đặc trưng này là nét khác biệt của pháp luật so với các quy phạm xã hội

khác thể hiện ở tính toàn diện và tính điển hình (phổ biến) của các mối quan hệ xã

hội được pháp luật điều chỉnh.

-Tính giai cấp:

+do chiếm ưu thế về mọi mặt giai cấp thống trị thông qua nhà nước tìm mọi cách đặt

ra quy định pháp luật có lợi cho giai cấp mình. Thông qua nhà nước ý chí của giai

cấp thông trị được thể hiện một cách tập trung thống nhất và hợp pháp hóa thành ý

chí nhà nước.

+tính giai cấp là thuộc tính chung của các kiểu pháp luật, tuy nhiên mỗi kiểu pháp

luật lại có nét riêng và cách biểu hiện riêng:

• Trong pháp luật chủ nô, tư liệu sản xuất được công khai quy định thuộc về giai cấp

chủ nô, nô lệ không được coi là người, trước pháp luật họ được coi là công cụ lao

động biết nói.

•Trong pháp luật phong kiến, người lao động đã thoát khỏi thân phận nô lệ, tuy nhiên

địa vị vẫn hết sức thấp kém, họ bị ràng buộc chặt chẽ vào các đặc quyền của địa chủ

phong kiến.

•Trong pháp luật tư sản tính giai cấp đã được che đậy một cách tinh vi kín đáo khó

nhận thấy. Pháp luật tư sản quy định quyền tư hữu là một quyền tự nhiên thiêng liêng

và bất khả xâm phạm, pháp luật thừa nhận các quyền con người quyền công dân,

thừa nhận quyền bình đẳng trước pháp luật của tất cả mọi người… Tuy nhiên thực

chất pháp luật tư sản chỉ bảo vệ sở hữu của nhà tư bản. C.Mác đã chỉ rõ: “lao động

làm thuê, lao động của người vô sản liệu có tạo ra sở hữu cho người vô sản không?

Tuyệt đối không. Nó tạo ra tư bản, tức là tạo ra cái sở hữu bóc lột lao động làm

thuê.”. Trên thực tế giữa nhà tư bản và người công nhân khó có thể có được sự bình

đẳng thực sự.

*Tính xã hội là thuộc tính nổi bật của pháp luật Việt Nam hiện nay. Ý nghĩa xã hội

rộng lớn của pháp luật Việt Nam hiện nay thể hiện ở nhiều mặt.

-Pháp luật không chỉ là quy tắc ứng xử của mọi tổ chức cá nhân trong các lĩnh vực

của đời sống xã hội mà còn là cơ sở quan trọng để bảo đảm an ninh, an toàn cho mỗi

con người đảm bảo tính ổn định trật tự xã hội.

-Phap luật là phương tiện quan trọng nhất có hiệu quả nhất để tổ chức và quản lí hầu

hết các các lĩnh vực của đời sống xã hội.

-Pháp luật là phương tiện để liên kết mọi tầng lớp dân cư, hợp lực, chung lòng, phát

huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc bảo vệ chủ quyền quốc gia và các lợi ích

quốc gia khác.

-Pháp luật là công cụ để nhà nước và xã hội thực hiện chính sách uống nước nhớ

nguồn, đền ơn đáp nghĩa, quan tâm, chăm lo cho những người ở vị thế yếu

Câu 30: phân biệt pháp luật với các công cụ khác trong hệ thống công cụ điều chỉnh quan hệ xã hội.

Tính quy Pháp luật được ban hành và áp dụng Tùy vào từng địa phương mà phạm

như nhau trong phạm vi cả nước. phong tục, tập quán,… có sự

phổ biến khác nhau

Hệ Pháp luật được ban hành để điều Chưa có hệ thống hoàn chỉnh.

thống chỉnh quan hệ xã hội có mối quan hệ chặt

chẽ với nhau tạo thành một hệ thống

pháp luật hoàn chỉnh.

Câu 31: phân tích biện pháp giải quyết sự xung đột giữa pháp luật và đạo đức.

Tiêu chí

Pháp luật

Công cụ khác

Con

đường

hình

thành

Do nhà nước ban hành.

Do những bậc

Phạm vi

điều

chỉnh

Có những mối quan hệ pháp luật

không điều chỉnh được.

VD quan hệ tình cảm

Có thể nói phạm vi điều chỉnh

rộng hơn.

Cách

thức

điều

chỉnh

có tính chất bắt buộc

được bảo đảm thực hiện bằng biện

pháp cưỡng chế

không có tính chất bắt buộc

dư luận xã hội là một trong

những yếu tố đảm bảo thực hiện

Hình

thức

Tồn tại dưới dạng văn bản, rõ ràng

cụ thể, chi tiết.

Có thể tồn tại dưới dạng chữ

viết, truyền miệng.

CÂU NÀY TỪ TỪ ĐỌC NHÉ! TỚ SẼ SỬA LẠI SAU. XIN LỖI MỌI NGƯỜI!

-Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung do nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận và

bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội theo mục đích định hướng của

nhà nước.

-Đạo đức là một khái niệm hết sức phức tạp, nó được hiểu theo nhiều cách khác nhau

trong những thời gian không gian, đối tượng khác nhau.

+Trong đời sống hàng ngày đạo đức thường được đồng nhất với ý thức đạo đức cá

nhân đó là đức hạnh phẩm hạnh của con người.

+trong khoa học, đạo đức được hiểu là tổng thể những quan điể, quan niệm về chân

thiện, mĩ, nghĩa vụ danh dự,…. (cốt lõi là điều thiện).

*Biện pháp giải quyết xung đột

-Trong cuộc sống nhiều khi gặp phải những tình huống rất khó để giải quyết cho

thấu tình đạt lí bởi giải quyết theo pháp luật thì lại bị dư luận xã hội lên án vì trái

đạo đức, còn nếu giải quyết theo đạo đức thì lại rơi vào vòng pháp luật.

→đây là bài toán khó đòi hỏi các nhà làm luật và những người áp dụng pháp luật

phải có một cái đầu lạnh và trái tim ấm để giải quyết vấn đề một cách thấu tình đạt

lí nhất có thể.

-Vì các chuẩn mực đạo đức ra đời từ rất sớm, cho đến náy đã có nhiều chuẩn mực

đạo đức lạc hậu không theo kịp thời đại bị pháp luật cấm.

→đây là xung đột giữa pháp luật và đạo đức, để giải quyết xung đột này nhà nước

cần triệt để các chuẩn mực đạo đức lạc hậu, làm cho người dân hiểu và tự rời bỏ các

chuẩn mực cũ lạc hậu đó thay vào đó họ sống và làm việc theo hiến pháp và pháp

luật

Câu 33: Phân tích ưu thế của pháp luật so với các công cụ khác trong điều chỉnh

quan hệ xã hội.

Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung do nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận

và đảm bảo thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội theo mục đích, định hướng

của nhà nước.

Ưu thế của pháp luật:

+ Có phạm vi tác động rộng lớn: pháp luật do nhà nước ban hành, phổ biến

chính thức thông qua các cơ quan nhà nước. Ở đâu có chính quyền, ở đó có sự tác

động của pháp luật, tác động đến mọi cá nhân, tổ chức, điều chỉnh các quan hệ xã

hội thuộc mọi lĩnh vực đời sống.

+ Pháp luật điều chỉnh quan hệ xã hội thường xuyên, liên tục, mọi lúc, mọi nơi;

còn các công cụ khác chỉ để điều chỉnh vào những dịp và thời điểm nhất định.

+ Pháp luật được bảo đảm bằng quyền lực nhà nước, mang tính bắt buộc chung

đối với mọi người. Mọi người đều có nghĩa vụ thực hiện pháp luật, nếu trái luật sẽ

có những biện pháp cưỡng chế để thực hiện pháp luật nhằm thiết lập trật tự và duy

trì ổn định cuộc sống.

+ Có hình thức xác định chặt chẽ. Nhà nước quy định nghiêm ngặt về hình thức,

đặc biệt là về ngôn ngữ: một nghĩa, rõ ràng, chính xác, không trừu tượng, chung

chung,.. mọi người đều nắm bắt đầy đủ, chính xác, rõ ràng để thực hiện pháp luật

đúng đắn. Trong khi các công cụ khác không có sự xác định về hình thức, vì vậy

nắm bắt và nhận thức khó khăn hơn, khó thực hiện.

+ Dễ thích ứng với điều kiện thực tế của xã hội. Điều kiện kinh tế xã hội thay

đổi thì pháp luật cũng phải thay đổi nhanh chóng phù hợp, tạo điều kiện cho kinh tế,

xã hội phát triển. Các công cụ khác thường thay đổi chậm, hoặc không thay đổi gây

kìm hãm sự phát triển của kinh tế xã hội.

Câu 34: Phân tích mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong nhà nước pháp

quyền.

Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung do nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận

và đảm bảo thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội theo mục đích, định hướng

của nhà nước.

Đạo đức là tổng thể những quan niệm về chân, thiện, mỹ, nghĩa vụ, danh dự...

cùng những quy tắc xử sự được hình thành trên cơ sở những quan niệm, quan điểm

đó nhằm điều chỉnh hành vi, ứng xử của con người, chúng được đảm bảo thực hiện

bởi lương tâm, tình cảm cá nhân, sức mạnh của dư luận xã hội.

Pháp luật và đạo đức luôn có sự tác động qua lại hai chiều lẫn nhau:

- Sự tác động của pháp luật tới đạo đức: Pháp luật có sự tác động mạnh

mẽ tới đạo đức:

+ Pháp luật là công cụ truyền bá quan điểm, tư tưởng, chuẩn mực đạo đức nhanh

chóng, có tính bắt buộc chung với mọi người.

+ Pháp luật hỗ trợ, củng cố, giữ gìn và pháp huy giá trị đạo đức, đảm bảo thực

hiện nghiêm trên thực tế.

+ Pháp luật loại trừ, ngăn chặn những quan điểm, tư tưởng, chuẩn mực đạo đức

sai trái, thoái hóa, đi ngược thuần phong mỹ tục.

- Sự tác động của đạo đức tới pháp luật:

+ Đạo đức là nền tảng xây dựng, phát triển và tồn tại của pháp luật.

+ Đạo đức tác động mạnh đến sự nhận thức, thái độ tôn trọng, thực hiện pháp

luật của mọi người và tính hiệu quả của pháp luật.

+ Đạo đức bổ khuyết cho pháp luật trong trường hợp pháp luật không thể phát

huy.

Câu 35: Vì sao pháp luật không phải là công cụ duy nhất nhằm điều chỉnh quan

hệ xã hội.

Pháp luật là công cụ có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh quan hệ xã hội,

nhưng nó không thể tồn tại đơn độc, vì bản thân nó không hoàn hảo tuyệt đối, mà

vẫn còn những khuyết điểm nhất định:

- Pháp luật không thể điều chỉnh tất cả các quan hệ xã hội, đặc biệt là các

quan hệ xã hội phát sinh trên cơ sở tình cảm con người.

- Biện pháp cưỡng chế của nhà nước không phải khi nào cũng đặt hiệu

quả như mong muốn, đối với những người không còn gì để mất thì biện pháp

cưỡng chế không có ý nghĩa gì với họ, ngay cả khi biện pháp cưỡng chế nghiêm

khắc nhất.

- Pháp luật đôi khi không thể tạo niềm tin to lớn như niềm tin tôn giáo.

Niềm tin tôn giáo là nhân tố có sức mạnh to lớn, thúc đẩy người ta thực hiện hành

vi một cách triệt để, tận tâm, đến cùng.

Như vậy, từ những nhược điểm của pháp luật có thể thấy vẫn cần các công cụ

khác để bổ khuyết, hỗ trợ, cùng phát triển, do đó pháp luật không phải là công

cụ điều chỉnh duy nhất.

Câu 36: Tại sao cần phải kết hợp giữ pháp luật với các công cụ khác trong điều

chỉnh quan hệ xã hội?

Pháp luật là công cụ có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh quan hệ xã hội,

nhưng nó không thể tồn tại đơn độc, vì bản thân nó không hoàn hảo tuyệt đối, mà

vẫn còn những khuyết điểm nhất định:

- Pháp luật không thể điều chỉnh tất cả các quan hệ xã hội, đặc biệt là các

quan hệ xã hội phát sinh trên cơ sở tình cảm con người.

- Biện pháp cưỡng chế của nhà nước không phải khi nào cũng đặt hiệu

quả như mong muốn, đối với những người không còn gì để mất thì biện pháp

cưỡng chế không có ý nghĩa gì với họ, ngay cả khi biện pháp cưỡng chế nghiêm

khắc nhất.

- Pháp luật đôi khi không thể tạo niềm tin to lớn như niềm tin tôn giáo.

Niềm tin tôn giáo là nhân tố có sức mạnh to lớn, thúc đẩy người ta thực hiện hành

vi một cách triệt để, tận tâm, đến cùng.

Như vậy, từ những nhược điểm của pháp luật có thể thấy vẫn cần các công cụ

khác để bổ khuyết, hỗ trợ, cùng phát triển.

Khi pháp luật kết hợp với các công cụ khác sẽ mang tới các ưu điểm:

+ Có thể điều chỉnh quan hệ xã hội một cách toàn diện, cụ thể hơn.

+ Giúp pháp luật được thực hiện, tôn trọng hơn trong cuộc sống.

+ Đảm bảo được tính hiệu quả của tất cả các công cụ, đồng thời loại trừ được

những thành phần không hợp lý của các công cụ đó.

+ Đảm bảo được mục đích điều chỉnh quan hệ xã hội và pháp triển xã hội.

Câu 37: Phân tích khái niệm điều chỉnh quan hệ xã hội.

Điều chỉnh quan hệ xã hội là việc sử dụng các công cụ để tác động lên các quan

hệ xã hội, làm cho chúng trở nên thay đổi và phát triển theo những mục đích, định

hướng nhất định, nhằm duy trì và bảo vệ trật tự xã hội.

Điều chỉnh quan hệ xã hội thực chất là: điều chỉnh hành vi của các chủ thể

tham gia quan hệ xã hội đó, làm thay đổi hành vi của họ. Trong cuộc sống, mọi người

đều không thể tồn tại một cách biệt lập mà phải tham gia vào các mối quan hệ với

người khác, tạo nên hệ thống các mối quan hệ xã hội vô cùng phức tạp, đan xen

chằng chịt với nhau. Trong đó hành vi có lợi thì được tạo điều kiện duy trì và bảo vệ

phát triển, hành vi có hại, không phù hợp sẽ bị loại trừ, ngăn chặn.

Công cụ điều chỉnh các mối quan hệ xã hội là các loại qui phạm xã hội. Chúng

được coi là khuôn mẫu, mô hình,chuẩn mực cho hành vi ứng xử của các chủ thể khi

họ tham gia vào những mối quan hệ xã hội nhất định. Nói cách khác, các mối quan

hệ xã hội được điều chỉnh bằng cách xác định cách thức xử sự cho các chủ thể quan

hệ xã hội đó, qui định quyền, nghĩa vụ cho họ, qui định cho họ những việc được làm,

nên làm, cần phải làm hay không được làm..

Các quan hệ xã hội rất phong phú, đa dạng và phức tạp, bởi vậy, để điều chỉnh

chúng một cách có hiệu quả, cần phải có nhiều công cụ khác nhau, bao gồm pháp

luật,đạo đức, phong tục tập quán, tín điều tôn giáo, lệ làng, hương ước, luật tục, qui

định của các tổ chức xã hội...

Câu 38: Trình bày khái niệm bản chất pháp luật. Phân tích ý nghĩa của vấn đề

bản chất pháp luật.

Bản chất pháp luật là toàn bộ những mặt, những mối liên hệ, quan hệ sâu sắc và

những quy luật bên trong quyết định những đặc điểm và khuynh hướng phát triển

cơ bản của pháp luật.

Cũng giống như bản chất của nhà nước, bản chất của pháp luật thể hiện trước

hết ở tính giai cấp. Tính giai cấp của pháp luật phản ánh ý chí nhà nước của giai cấp

thống trị trong xã hội, nội dung ý chí đó được quy định bởi điều kiện sinh hoạt vật

chất của giai cấp thống trị. Ý chí của giai cấp thống trị được cụ thể hóa trong các văn

bản pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành.

Tính giai cấp của pháp luật còn thể hiện ở mục đích điều chỉnh các quan hệ xã

hội, pháp luật là yếu tố điều chỉnh về mặt giai cấp các quan hệ xã hội nhằm định

hướng cho các quan hệ xã hội phát triển theo một mục tiêu, một trật tự phù hợp với

ý chí của giai cấp thống trị, bảo vệ và củng cố địa vị của giai cấp thống trị. Với ý

nghĩa đó pháp luật chính là công cụ thể hiện sự thống trị của giai cấp.

Bên cạnh tính giai cấp, không thể coi nhẹ giá trị xã hội to lớn của pháp luật vì

trong cuộc sống hàng ngày các cá nhân và tổ chức có mối quan hệ với nhau rất đa

dạng được thể hiện qua những hành vi xử sự khác nhau. Xã hội thông qua nhà nước

ghi nhận những cách xử sự hợp lý, khách quan được số đông chấp nhận phù hợp với

lợi ích của số đông trong xã hội, cách xử sự này được nhà nước thể chế hóa thành

những quy phạm pháp luật. Giá trị xã hội của pháp luật còn được thể hiện ở chỗ một

quy phạm pháp luật vừa là thước đo của hành vi con người vừa là công cụ kiểm

nghiệm các quá trình, các hiện tượng xã hội, là công cụ để nhận thức xã hội và điều

chỉnh các quá trình xã hội.

Ý nghĩa:

- Việc nắm rõ vấn đề bản chất pháp luật giúp chúng ta hiểu được các đặc

điểm, tinh thần, tính chất của loại pháp luật đó.

- Giúp chúng ta biết được bản chất pháp luật bao gồm bản chất giai cấp và

bản chất xã hội.

Câu 39: Phân tích sự thống nhất giữa tính xã hội và tính giai cấp của pháp luật.

Trình bày ý nghĩa của vấn đề này trong xây dựng, tổ chức thực hiện và bảo vệ

pháp luật ở nước ta hiện nay.

Nhìn bề ngoài thì có vẻ tính xã hội và tính giai cấp trong pháp luật mô thuẫn

với nhau, nhưng khi tìm hiểu ta sẽ nhận thấy nó thống nhất, bổ trợ và làm tiền đề

cho nhau. Pháp luật do giai cấp thống trị lập ra, do đó pháp luật phải mang tính giai

cấp, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu pháp luật chỉ phục vụ mỗi giai cấp thống trị? Khi

đó các mô thuẫn, các yêu cầu bức thiết nảy sinh trong đời sống xã hội của các giai

cấp còn lại chiếm số đông không được giải quyết thì xã hội sẽ rơi vào tình trạng bất

ổn, nhà nước có nguy cơ bị đánh đổ. Do đó muốn đảm bảo tính giai cấp của mình,

muốn duy trì lợi ích và duy trì nhà nước thì bắt buộc nhà nước phải ban hành pháp

luật nhằm giài quyết các công việc phát sinh từ lòng xã hội. Do đó pháp luật cũng

mang tính xã hội. Vậy chúng ta có thể thấy được sự thống nhất giữa hai đặc tính này

của pháp luật.

Ý nghĩa: Ở nước ta thì bản chất giai cấp trong pháp luật là rất nhỏ. Pháp luật

gần như chỉ mang bản chất xã hội. Do đó, khi xây dựng và thực hiện pháp luật

chúng ta cần nhấn mạnh đến tính xã hội, hướng đến phục vụ lợi ích của các tầng lớp

trong xã hội.

Câu 40: Phân tích tính chủ quan và khách quan trong pháp luật? Lam thế nào

để ngăn ngùa tình trạng duy ý chí trong khi xây dựng pháp luật

+) Tính khách quan

Nguyên tắc trong xây dựng pháp luật là những tư tưởng chỉ đạo phản ánh khái quát

những sự việc khác quan liên quan đến quá trình xây dựng pháp luật. Việc xác định

các nguyên tắc xây dựng pháp luật vừa phải từ đường lối khách quan , từ đường lối

chính trị của đất nước vừa phải xuất phát từ vai trò của pháp luật để đảm bảo việc

thể hiện đầy đủ ý chí và lợi ích của nhà nước, các tổ chức và các cá nhân trong quy

định của pháp luật

Pháp luật là hiện tương mang tính khách quan, pháp luật sinh ra là đòi hỏi nhu cầu

của xã hội, phản ánh nhu cầu khách quan xuất phát từ thực tế cuộc sống. Pháp luật

nên là những ghi nhận những quy luật phát triển của xã hội bằng quy phạm pháp

luật, bất luận trong khía cạnh nào, pháp luật cũng là sự nhân thức chủ quan của con

người về thế giới khách quan, con người tự nhận thức tồn tại xã hội rồi đưa ra quy

tắc cho hành vi con người. Do vậy quá trình xây dựng pháp luật phải phù hợp với

các quy luật khách quan , bảo đảm phát huy vai trò của pháp luật đối với đời sống.

Để đảm bảo quy luật khách quan khi xây dựng pháp luật cần phải nghiên cứu sâu

sắc thực tiễn xã hội, các điều kiện kinh tế chính trị, tư tưởng tâm lí xã hội, đặc điểm

dân cư, nhu cầu các tầng lớp, các nhóm nghề nghiệp, vấn đề sắc tộc và khả năng

thực hiện pháp luật trên thực tế tránh tình trạng quan liêu không nắm bắt được tình

hình thực tế xa cách ý dân, tránh hiện tượng “ pháp luật trên trời, cuộc đời dưới đất”

+) Tính chủ quan

Trái ngược với khách quan, chủ quan lại thiên về ý chí cá nhân nhiều hơn. Chính vì

là cá nhân, nên pháp luật rất dễ mang ý chí riêng rẽ của nhà làm luật. Pháp luật có

tính chủ quan sẽ chú trọng nhiều hơn vào một người hay chỉ là một nhóm người mà

không rộng ra toàn xã hội

+) Để ngăn chặn tình trạng duy ý chí trong khi xây dựng pháp luật cần làm

Trong quá trình xây dựng pháp luật cần có sự góp sức và lấy ý kiến của nhiều người

để có được tính khách quan

Khâu phê duyệt pháp luật trở nên có hiệu lực của Quốc hội nên được chú trọng đến

nhiều hơn để kịp thời bác bỏ hoặc xem xét lại những bộ luật mang tính duy ý chí

Lựa chọn những người có thẩm quyền, có chuyên môn cao trong lĩnh vực pháp lí để

tạo ra những bộ luật khách quan có tính hiệu quả cao

Câu 41: Pháp luật dân chủ là nền pháp luật như thế nào? Làm thế nào để pháp

luật thật sự dân chủ

+) Pháp luật dân chủ là hệ thống các quy phạm pháp luật do nhà nước quy định và

thừa nhận các hình thức dân chủ. Trong đó các quy định, các nội dung phải công

khai để dân biết, dân được bàn bạc và đưa ra quyết định, nhân dân được tham gia ý

kiến trước cơ quan có thẩm quyền, dân được quyền giám sát, trách nhiệm của chính

quyền cán bộ...Tóm lại nền pháp luật dân chủ là một nền pháp luật tôn trọng, bảo vệ

quyền dân chủ của nhân dân và đảm bảo quyền dân chủ đó được thực hiện nghiêm

túc và không bị xâm hại

+) Làm thế nào để có một nền pháp luật thật sự dân chủ

Về phía nhân dân: vì nền pháp luật này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của nhân

dân nên trước hết họ phải là những người có kiến thức về mọi mặt đặc biệt là về

pháp luật thì mới có thể quản lí kiểm soát nhà nước và có quyền hưởng lợi từ một

nền pháp luật dân chủ

Về phía nhà nước: luôn luôn coi trọng ý kiến đóng góp của nhân dân để họ được

phát huy quyền làm chủ và hoàn thành sứ mệnh phục tùng quyền lợi của nhân dân.

Tích cực sửa bỏ đổi mới nền pháp luật nước nhà để tạo mọi điều kiện cho toàn bộ

người dân đều phát huy được quyền làm chủ của mình.

42. Phân tích các yếu tố quy định bản chất, nội dung của pháp luật

- Bản chất của pháp luật thể hiện trước nhất ở tính giai cấp của nó, pháp luật là

conđẻ của xã hội có giai cấp, bảo vệ lợi ích giai cấp thống trị , thể hiện ý chí giai

cấp thống trị ; do đó nó mang bản chất giai cấp vô cũng sâu sắc.

+ Tính giai cấp của pháp luật: Pháp luật là sự biểu thị ý chí của giai cấp thống trị,

nội dung ý chí đó được cụ thể hoá trong các văn bản pháp luật do cơ quan nhà

nước có thẩm quyền ban hành. Pháp luật là công cụ thống trị về mặt giai cấp và

chính trị trong xã hội.

+ Giá trị xã hội của pháp luật: Thực tiễn chỉ ra rằng các quy phạm pháp luật là kết

qur của sự hợp lí, khách quan, nghĩa là những cách xử sự được số đông chấp nhận,

phù hợp với lợi ích của số đông trong xã hội. Cách xử sự này được nhà nước thể

chế hoá thành những quy phạm pháp luật.

+ Tính dân tộc: Pháp luật được người dân chấp nhận là của mình thì nó phải được

xây dựng trên nền tảng dân tộc, thấm nhuần tính dân tộc. Nó phản ánh được những

phong phú, tập quán, đặc điểm lịch sử, điều kiện địa lí và trình độ văn minh, văn

hoá dân tộc.

- Nội dung của pháp luật:

Pháp luật là một bộ phận quan trọng của kiến trúc thượng tầng, do vậy yếu tố giữu

vai tò quyết định đối với nội dung của pháp luật là kinh tế. Nó không chỉ quyết

định đến sự tồn tại và phát triển, nội dung và hình thức mà bản chất của pháp luật

còn mang bản chất của các quan hệ kinh tế. Pháp luật còn phản ánh trình độ phát

triển kinh tế, do đó mọi sự phát triển thay đổi kinh tế cũng đều kéo theo sự thay đổi

nội dung của pháp luật để phù hợp.

Nội dung của pháp luật còn chịu sự ảnh hưởng, tác động của nhiều yếu tố khác trong

kiến trúc thượng tầng.

Yếu tố đầu tiên nằm trong kiến trúc thượng tầng có ảnh hưởng đến nội dung của

pháp luật là chính trị. Các quan điểm, mục tiêu, đường lối chính trị của lực lượng

cầm quyền sẽ giữu vị trí thống trị trong xã hội và có vai trò chỉ đạo việc xây dựng

nội dung pháp luật. Pháp luật là hình thức biểu hiện cụ thể của chính trị, pháp luật

làm cho đường lối chính sách của Đảng cầm quyền thành ý chí chung, ý chí nhà

nước thông qua nội dung điều chỉnh quan hệ xã hội. Tuy nhiên trong xã hội thể

hiện ý chí của giai cấp nắm quyền thì nội dung của pháp luật còn chịu ảnh hưởng

nhất định của đường lối chính trị của các giai cấp và tầng lớp khác trong xã hội.

Yếu tố thứ hai chính là vai trò và sự ảnh hưởng của nhà nước. Nhà nước và pháp

luật luôn có mối quan hệ khăng khít, không thể tách rời, là tiền đề, điều kiện tồn tại

của nhau. Nếu nhà nước được coi là tổ chức của quyền lực chính trị thì pháp luật là

tổng hợp các quy phạm điều chỉnh do nhà nước ban hành, luôn phản ánh những

quan diểm và đường lối chính trị của lực lượng nắm quyền lực nhà nước và đảm

bảo cho quyền lực dónđược triển khai trên toàn xã hội. Pháp luật chỉ được hình

thành bằng con đường nhà nước, nội dung của pháp luật được thể hiện và có tác

động như thế nào đối với đời sống xã hội là do sự điều chỉnh của nhà nước. Nội

dung của pháp luật là sự cụ thể hoá ý chí của giai cấp nắm trong tay quyền lực kinh

tế thông qua bộ máy nhà nước, ý chí pháp luật của giai cấp nắm quyền được hình

thành bởi các quan hệ kinh tế.

Pháp luật còn có mối quan hệ mật thiết với các quy phạm xã hội khác. Ra đời và

tồn tại rất sớm, các phong tục tập quán, đạo đức, tín điều tôn giáo, câc quy phạm

của các tổ chức xã hội khác có vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn cách xử sự

cho con người, nội dung của chúng đã có ảnh hưởng không nhỏ đến nội dung của

pháp luật. Rất nhiều các quy phạm xã hội đã ra đời từ khi pháp luật chưa ra đời,

được hình thành từ đời sống thực tiễn của nhân dân, thể hiện lẽ sông, quan điểm, ý

chí của con người. Do vậy, khi tiến hành xây dựng pháp luật, nhà nước chọn lọc

những quy phạm nào phù hợp với ý chí nhà nước, có nội dung phù hợp để trở

thành quy phạm pháp luật, đây là một nguồn nội dung quan trọng góp phần hoàn

thiện hệ thống pháp luật.

43. Phân tích luận điểm: “Xã hội không thể một ngày thiếu pháp luật”.

Trong đời sống xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng. Nó là phương tiện

không thể thiếu bảo đảm cho sự tồn tại, vận hành bình thường của xã hội nói chung

và của bền đano đức nói riêng. Pháp luật không chỉ là một công cụ quản lí Nhà

nước hữu hiệu, mà còn tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ý thức đạo

đức, làm lành mạnh hoá đời sống xã hội và góp phần bồi đắp nên những giá trị

mới.

Pháp luật là hệ thống các quy phạm do Nhà nước đặt ra và được bảo đảm thi hành

bằng các tổ chức, biện pháp mang tính chất nhà nước. Pháp luật của mỗi xã hội đều

thể hiện ý chí chính trịn của giai cấp thống trị, đòi hỏi phải phù hợp với cơ sở hạ

tầng xã hội đó là yếu tố điều chỉnh mang tính chất bắt buộc chung đối với các quan

hệ xã hội.

Vai trò của pháp luật:

+ Là phương tiện thể hiện đường lối chính sách của Nhà nước

+ Là công cụ quyền lực của quản lí nhà nước

+ Thể chế hoá và bảo vệ quyền làm chủ của giai cấp

Pháp luật là phương tiệnkhoong thể thiếu, bảo đảm cho sự tồn tại, vận hành bình

thường của xã hội nói chung và của nền đạo đức nói riêng. Pháp luật không chỉ là

một công cụ quản lí Nhà nước hữu hiệu, mà còn tạo môi trường thuận lợi cho sự

phát triển của ý thức đạo đức, làm lành mạnh hoá đời sống xã hội và góp phần bồi

đắp nên những giá trị mới. Do đó, pháp luật rất cần thiết và phải luôn có trong việc

điều chỉnh QHXH. Vì vậy xã hội không thể một ngày thiếu pháp luật.

44. Tại sao nhà nước phải quản lý xã hội bằng pháp luật?

Trong quá trình phát triển lịch sử nhân loại, cùng với Nhà nước, pháp luật ra đời

nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội, pháp luật là phương tiện, là công cụ quan

trọng để duy trì, bảo vệ trật tự xã hội, tạo điều kiện và đụng hướng cho sự phát

triển xã hội. Bên cạnh tập quán pháp, đạo đức, tín điều tôn giáo,… thì pháp luật là

công cụ quản lí xã hội chủ yếu của nhà nước, giữa nhà nước và xã hội luôn có mối

quan hệ qua lại. Từ khi xuất hiện, pháp luật luôn gắn với giai cấp cầm quyền. Đối

với xã hội có phân chia và đối kháng giai cấp, mọi hoạt động đời sống của xã hội

được đưa vào trong khuôn khổ pháp luật nhằm mang lại lựoi ích cho giai cấp thống

trị. Trên thực tế, pháp luật của những Nhà nước gắn với giai cấp tiên tiến của thời

đại thì thường phù hợp với xu hướng phát triển tiến bộ, vì nó bao hàm những

chuẩn mực, những quy định nhằm bảo cệ lựoi ích chân chính và phẩm giá con

người.

Một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, thể hiện đúng đắn ý chí và nguyện vọng của số

đông, phù hợp với xu thế vận động của lịch sử sẽ góp phần thúc đẩy dự phát triển

và tiến bộ của xã hội. Sở dĩ Nhà nước phải thực hiện quản lý xã hội bằng pháp luật

bởi lẽ, trong cuộc sông vai trò của pháp luật được thể hiện trên mọi phương diện và

các khía cạnhcuar cuộc sống, cụ thể là:

Thứ nhất, pháp luật có vai trò quan trọng đối với các quyền và lựoi ích hợp pháp

của công dân.

Pháp luật là phương tiện ghi nhận, bảo đảm và bảo vệ các quyền và lợi ích hớp

pháp của công dân. Trong các văn bản pháp luật của nhà nước đều có những điều

khoản quy định về lợi ích hợp pháp của công dân pháp luật còn có những điều

khoản quy định mọi hành vi xâm phạm đến các quyền lợi và lựoi ích hợp pháp của

công dân đều bị xử lí nghiêm minh. Pháp luật không chỉ quy định các quyền và

nghĩa vụ pháp lí của công dân mà còn quy định cả cơ chế pháp lí, các quy định

pháp luật, thủ tục để thực hiện các quyền và lợi ích, hợp pháp của công dân, các

quyền và lợi ích đó được pháp luật quy định, bảo vệ trọn tất cả các lĩnh vực quan

hệ xã hội.

Thứ hai, pháp luật là cơ sở để xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước.

Là một cơ chế phức tạp, để thục hiện quyền lực nhà nước, BMNN luôn phải có tổ

chức và hoạt động trên cơ sở pháp luật. Việc tổ chức BMNN theo pháp luật để đảm

bảo được tính chính xác, chặt chẽ và thống nhất cao trong tổ chức và thực hiện

quyền lực nhà nước, đồng thời cũng thể hiện tầm quan trọng của hoạt động quản lí

nhà nước tạo ra sức mạnh tổng hợp. BMNN được tổ chức và hoạt động theo pháp

luật cũng tránh được hiện tượng chồng chéo, mâu thuẫn hoặc tuỳ tiện lạm quyền,

tạo ra một cơ chế đồng bộ thực hiện có hiệu quả quyền lực nhân dân.

Thứ ba, pháp luật là vũ khí chính trị để nhân dân lao động chống lại các giai cấp

áp bức, bóc lột.

Thể hiện ý chí nhà nước của nhân dân lao động, pháp luật là vũ khí chính trị mà

nhân dân dùng để chống lại các giai cấp áp bức, bóc lột. Dựa vào pháp luật nhân

dân tiến hành trấn áp các lực lượng phản động cách mạng, giữu vững an ninh chính

trị, trật tự an toàn xã hội, ghi nhận và củng cố chính quyền nhân dân. Pháp luật là

phương tiện thể chế hoá đường lối chính sách của Đảng, nhà nước, pháp luật cũng

là công cụ để cải tạo xã hội cũng như trong ác lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá

xã hội,… đem lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân lao động.

Dựa vào các thuộc tính của mình, pháp luật trở thành công cụ quản lý có hiệu quả

nhất trong các công cụ quản lý xã hội của nhà nước và là công cụ không thể thay

thế trong giai đoạn hiện nay. Pháp luật còn là công cụ bảo vệ lợi ích của nhà nước,

lợi ích xã hội và mỗi người dân. Muốn bảo vệ lợi ích nhà nước, xã hội, nhân dân,

Nhà nước phải dựa trên căn cứ pháp lý và những trình tự thủ tục luật định.

45. Phân tích khái niệm nguồn của pháp luật. Cho biết các phương thức tạo

nguồn của pháp luật Việt Nam hiện nay

- Nguồn của pháp luật nói chung là tất cả những căn cứ được các chủ thể sử dụng

để làm cơ sở xây dựng, giải thích, thực hiện pháp luật cũng như để áp dụng pháp

luật vào việc giải quyết các vụ việc pháp lý xảy ra trong thực tế. Hiểu theo nghĩa

này thì nguồn của pháp luật gồm nguồn nội dung và nguồn hình thức

Nguồn nội dung của pháp luật là xuất xứ, là căn nguyên của pháp luật, được các

chủ thể có thẩm quyền dựa vào để cây dựng, ban hành, giải thích và thực hiện pháp

luật. VD: đường lối, chính sách của đảng, các nguyên tắc chung của pháp luật…

Nguồn hình thức của pháp luật được hiểu là phương thức tồn tại của pháp luật

trong thực tế hay là nơi chứa đựng, nơi có thể cung cấp các căn cứ pháp lý cho hoạt

động của các cơ quan nhà nước, nhà chức trách có thẩm quyền cũng như các chủ

thể khác trong xã hội. VD: tập quán pháp, tiền lệ pháp, văn bản quy phạm pháp

luật.

Tuy nhiên trong khoa học pháp lý cũng như trong thực tiễn, vấn đề nguồn nội dung

của pháp luật nhìn chung không có nhiều ý nghĩa nên ít được đề cập. Ngược lại

vấn đề nguồn hình thức của pháp luật luôn được quan tâm trên cả bình diện nhận

thức cũng như trong hoạt động thực tiễn. Do vậy, trong phạm vi môn học này, khi

nói đến nguồn của pháp luật thì chủ yếu đề cập nguồn hình thức của nó.

Trong thực tiễn, khi thực hiện một hành vi pháp lí (kí kết hợp đồng, khiếu nại, tố

cáo, giải quyết vụ việc theo thẩm quyền…), các cơ quan nhà nước, nhà chức trách

có thẩm quyền cũng như các cá nhân, tổ chức trong xã hội đều phải dựa trên những

căn cứ pháp lý nhất định. Nới chứa đựng hoặc cung cấp các căn cứ pháp lý đó

được coi là nguồn của pháp luật, do vậy, có thể hiểu, nguồn của pháp luật là tất cả

các hình thức (yếu tố) chứa đựng hoặc cung cấp căn cứ pháp lý cho hoạt động của

cơ quan nhà nước, nhà chức trách có thẩm quyền cũng như các chủ thể khác trong

xã hội.

-Các phương thức tạo nguồn

46. Phân tích khái niệm văn bản qui phạm pháp luật, cho ví dụ. Trình bày ưu

thế của văn bản quy phạm pháp luật so với các loại nguồn khác của pháp luật

- Văn bản quy phạm pháp luật là ăn bản do các chủ thể có thẩm quyền ban hành

theo trình tự, thủ tục, hình thức do pháp luật quy định, trong đó có chứa đựng các

quy tắc xử sự chung để điều chỉnh các mối quan hệ xã hội

Văn bản quy phạm pháp luật vừa là nguồn, vừa là hình thức pháp luật quan trọng

bậc nhất. Đây là hình thức pháp luật thành văn, thể hiện rõ nét nhất tính xác định

về hình thức pháp luật. Văn bản quy phạm pháp luật chứa đựng các quy tắc xử sự

chung đó là những khuôn mẫu ứng xử cho một loại (một nhóm) đối tượng chung

nhất định, trong những điều kiện hoàn cảnh nhất định. Pháp luật của các nhà nước

hiện đại đều quy định cụ thể về thẩm quyền, trình tự, thue tục ban hành đối với

từng loại văn bản quy phạm pháp luật cụ thể. Với những ưu điểm như chính xác, rõ

ràng, minh bạch, đơn giản khi ban hành hoặc sửa đổi, dễ đảm bảo sự thống nhất,

đồng bộ của cả hệ thống pháp luật, dễ phổ biến, dễ áp dụng…, văn bản pháp luật

được coi là nguồn quan trọng hàng đầu của pháp luật, trong đó có VN. Ở những

nước coi án lệ là loại nguồn chủ yếu thì vai trò của văn bản quy phạm pháp luật

ngày càng quan trọng hơn và ngày nay nó đã được xếp vào vị trí cao hơn án lệ. -

VD: các văn bản luật, các văn bản dưới luật

- Ưu thế

+ Văn bản quy phạm pháp luật được hình thành do kết quả của hoạt động cây dựng

pháp luật, thường thể hiện trí tuệ của một tập thể và tính khoa học tương đối cao.

Trong khi đó tập quán pháp thường hình thành một cách tự phát, còn án lệ thì hình

thành do kết quả của hoạt động áp dụng pháp luật, do vậy, tính khoa học thường

thấp hơn văn bản quy phạm pháp luâ

+ Các quy định của nó được thể hiện thành văn nên rõ ràng, cụ thể, dễ đảm bảo sự

thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, dễ phổ biến, dễ áp dụng, có thể được

hiểu và thực hiện thống nhất trên phạm vi rộng. Trong khi đó, tập quán pháp tồn tại

dưới dạng bất thành văn nên chỉ được hiểu một cách ước lệ, nó lại có tính tản mạn,

đại phương nên khó đảm bảo có thể hiểu và áp dựng một cách thống nhất trên

phạm vi cả nước.

+ Văn bản quy phạm pháp luật có thể đáp ứng được kịp thời những yêu cầu, đòi

hỏi của cuộc sống vì dễ sửa đổi, bổ sung. Trong khi đó tập quán pháp thường có

tính bảo thủ, chậm thay đổi.

47. Phân tích khái niẹm tập quán pháp. Trình này những ưu điểm, hạn chế của

tập quán pháp. Cho ví dụ minh hoạ

- Tập quán pháp là là những tập quán của cộng đồng được nhà nước thừa nhận,

nâng lên thành pháp luật.

Tập quán pháp vừa là một loại nguồn, đồng thời cũng là một hình thức thể hiện,

một dạng tồn tại của pháp luật trên thực tế. Ở hình thức này, pháp luật tồn tại dưới

dạng thói quen ứng xử của cộng đồng. Nhà nước thừa nhận, một tập quán thành lập

tập quán pháp không chỉ đơn giản là sự chấp nhận (không phản đối) của nhà nước

đối với một tập quán, khuyến khích xử sự theo tập quán đó mà quan trọng là đưa

quyền lực nhà nước vào trong tập quán đó. Chính vì vậy, khi một tập quán được

thừa nhận là tập quán pháp nó sẽ trở nên có ý nghĩa bắt buộc và mang tính cưỡng

chế. Việc nhà nước thừa nhận một tập quán thành tập quán pháp có ý nghĩa đối với

cả nhà nước và xã hội. Đối với nhà nước, tập quán pháp đóng vai trò quan trọng

tạo nên hệ thống pháp luậ của một quốc gia. Thông thường, nhà nước thừa nhận

một tập quán nào đó, biến chúng thành tập quán pháp nhằm đáp ứng nhu cầu cần

quản lí của nhà nước, trong khi chưa có nhu cầu hoặc chưa có điều kiện xây dựng

pháp luật thành văn. Đối với xã hội, tập quán pháp thể hiện sự chấp nhận của nhà

nước đối với một thói quen ứng xử của cộng đồng, đó chính là sự thống nhất giữa

ý chí nhà nước với ý chí cộng đồng. Mặt khác, khi thừa nhận một tập quán là tập

quán pháp, nhà nước có các biện pháp kinh tế xã hội nhằm khuyến khích xử sự

theo tập quán đó, nhờ đó, tập quán được giữ gìn và pháp huy.

Nhà nước thừa nhận tập quán thành tập quán pháp bằng nhiều cách thức khác nhau,

có thể liệt kê danh mục các tập quán được nàh nước thừa nhận, viện dẫn các tập

quán trong pháp luật thành văn, áp dụng tập quán để giải quyết vụ việc phát sunh

trong thực tiễn… Nói cách khác, tập quán pháp có thể được tạo ra từ hoạt động của

các cơ quan lập pháp, cũng có thể được tạo ra từ hoạt động của các cơ quan tư

pháp khi áp dụng để giải quyết một vụ việc cụ thể. Tuỳ điều kiện, hoàn cảnh của

đất nước mà nhà nươc thừa nhận một tập quán nào đó thành tập quán pháp. Nhìn

chung nhà nước chỉ thừa nhận những tập quán không trái với những giá trị đạo đức

xã hội và trật tự công cộng.

- ưu điểm

+ Tập quán pháp xuất phát từ những thói quen, những quy tắc ứng xử từ lâu đời

nên đã ngấm sâu vào tiềm thức của nhân dân và được nhân dân tự giác tuân thủ

góp phần tạo nên pháp luật và nâng cao hiệu quả của pháp luật.

+ Góp phần khắc phục tình trạng thiếu pháp luật, khắc phục các lỗ hổng của pháp

luật thành văn.

- hạn chế

+ Tập quán pháp tồn tại dưới dạng bất thành văn nên thường được hiểu một cách

ước lệ, nó thường có tính tản mạn, địa phương, khó bảo đảm có thể hiểu và thực

hiện thống nhất trong phạm vi rộng.

Vì vậy, tập quán pháp là hình thức pháp luật xuất hiện sớm nhất và là hình thức cơ

bản, chủ yếu và quan trọng nhất trong các kiểu pháp luật chủ nô, phong kiến. Hiện

tại, phạm vi ảnh hưởng của tập quán pháp bị thu hẹp dần.

- VD: Hai bên tranh chấp ở hai địa phương khác nhau ở hai địa phương đều có tập

quán để áp dụng như th trâu bò thả rông thuộc sở hữu của ai? Ở khu vực miền núi

phía bắc Tây Nguyên đối với trâu bò thả rông. Người được trâu bò thả rông sau

một thời gian không phải là người được xác lập quyền sở hữu đối với trâu bò này

mà người sở hữu thực sự của nó là người đã thả rông nó vì tập quán của nơi này

là thả rông trâu bò. Ở địa phương khác, việc xác định chủ sở hữu đối với trâu bò

được xác định sở hữu cho người bắt được trâu bò trong một thời gian nhất định.

Do đó khi phát sinh tranh chấp việc lựa chọn tập quán ở địa phương nào áp dụng

để giải quyết tranh chấp còn nhiều vướng mắc.

48. Phân tích khái niệm tiền lệ pháp. Trình bày những ưu điểm, hạn chế của

tiền lệ pháp. Cho ví dụ minh hoạ

- Tiền lệ pháp là những bản án, quyết định của chủ thể có thẩm quyền khi giải

quyết các vụ việc cụ thể, được nhà nước thừa nhận có chứa đựng khuôn mẫu để

giải quyết các vụ việc khác tương tự.

Tiền lệ pháp cũng vừa là nguồn, vừa là hình thức của pháp luật. Đây là loại nguồn

pháp luật khá phức tạp, mặc dù tồn tại phổ biến trên thế giới. Với hình thức tiền lệ

pháp, pháp luật tồn tại tronh căn bản án, quyết định này vốn được các chủ thể có

thẩm quyền ban hành để giải quyết những vụ việc cụ thể, đối với những cá nhân, tổ

chức đặc biệt, xác định danh tính. Tuy nhiên, những lập luận, nhận định, phán

quyết được chứa đựng trong những văn bản đó rất điển hình, mẫu mực, giải quyết

vụ việc một cách khách quan, công bằng, “thấu lí đạt tình", chính vì vậy chúng

được cơ quan có thẩm quyền thừa nhận, phát triển thành khuôn mẫu chung để giải

quyết các vụ việc khác cos tính chất tương tự. Những lập luận, nhận định, phán

quyết này có thể chưa phải là những quy tắc hoàn hảo để nhà chức trách viện dẫn

áp dụng một cách giản đơn mà có thể chỉ là cơ sở để nhà chức trách bổ sung, phát

triển theo những vụ việc cụ thể và cây dựng thành quy tắc để áp dụng giải quyết vụ

việc mới.

Trong xã hội hiện đại, nhìn chung các quốc gia trên thế giới thường chỉ thừa nhận

tiền lệ pháp do toà án tạo ra, vì vậy ngày nay tiền lệ pháp còn được gọi là án lệ.

Trên thực tế có hai loại án lệ, một là án lệ tạo ra quy phạm pháp luật, nguyên tắc

pháp luật mới, đây là loại án lệ cơ bản, án lệ gắn với chức năng sáng tạo pháp luật

của toà án; hai là án lệ hình thành bới quá trình toà án giải thích các quy định trong

pháp luạt thành văn. Loại án lệ thứ hai là sản phẩm của quá trình toà án áp dụng và

giải thích những quy định do cơ quan lập pháp ban hành. Đó là sự giải thích những

quy định mang tính nguyên tắc chung, quy định có tính nước đôi, hàm ý rộng,

không rõ nghĩa, mập mờ hay có sự xung đột với quy định khác.

Pháp luật của mỗi quốc gia có các quy định cụ thể về thẩm quyền, trình tự, thủ tục

pháp lí để tạo ra án lệ. Các bản án, quyết định được thừa nhận là án lệ sẽ được viện

dẫn làm căn cứ pháp lí để giải quyết các cụ việc có tính chất tương tự.

Án lệ được hình thành từ hoạt động thực tiễncủa câc chủ thể có thẩm quyền khi

giải quyết các vụ việc cụ thể trên cơ sở khách quan, công bầng, tôn trọng lẽ phải…

nên nó dễ dàng được xã hội chấp nhận. Với ưu điểm là linh hoạt, hợp lí, phù hợp

với thực tiễn cuộc sống…, án lệ được coi là một nguồn pháp luật chủ yếu của

nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, nó cũng có hạn chế là thủ tục áp dụng phức

tạp, đòi hỏi người áp dụng phải có hiểu biết pháp luật một cách thực sự sâu rộng.

Án lệ cũng có tính thứ bậc về hiệu lực pháp lí, điều này phụ thuộc vào thẩm quyền

của cơ quan tạo ra chúng. Khi đó, cơ quan cấp dưới bắt buộc phải tuân thủ án lệ do

cơ quan cấp trên tạo ra.

- ưu điểm

+ Được hình thành từ hoạt động thực tiễn của các chủ thể có thẩm quyền khi giải

quyếtcasc cụ việc cụ thể trên cơ sở khách quan, công bằng, tôn trọng lẽ phải… nên

nó dễ dàng được xã hội chấp nhận.

+ Có tính linh hoạt, hợp lí, phù hợp với thực tiễn cuộc sống.

+ Góp phần khắc phục những lỗ hổng, những điểm thiếu sót của văn bản quy phạm

pháp luật. - hạn chế

+ Được hình thành trong quá trình áp dụng pháp luật, là sản phẩm, kết quả của hoạt

động áp dụng pháp luật nên tính khoa học không cao bằng văn bản quy phạm pháp

luật.

+ Thủ tục áp dụng phức tạp, đòi hỏi người áp dụng phải có hiểu biết pháp luật một

cách thực sự sâu, rộng.

+ Thừa nhận án lệ pháp có thể dẫn tới tình trạng toà án tiếm quyền cảu nghị viện và

chính phủ.

- VD: bản án giải quyết vụ Donoghue kiện Stevenson (vụ án con ốc sên trong chai

bia gừng)

Các thẩm phán đã lập luận: “Một nhà sản xuất sản phẩm va bán chúng dưới dạng

thức cho thấy rằng nhà sản cuất dự kiến các sản phẩm đến tay người dùng ở dạng

thức mà người tiêu dùng không thể có khả năng kiểm tra tương đối kĩ, và với nhận

thức rằng sự thiếu cẩn trọng một cách hợp lí trong việc sản xuất, đóng gói sản

phẩm sẽ dẫn tới thiệt hại về sức khoẻ, tài sản cho người tiêu dùng thì phải chịu

trách nhiệm cho sự thiếu cẩn trọng đó”. Từ lập luận này, một nguyên tắc pháp lí

được hình thành: nếu nhà sản xuất có lỗi bất cẩn gây thiệt hại cho người tiêu dùng

thì phải bồi thường.

Câu 49: Phân tích khái niệm quy phạm pháp luật. Nêu ý nghĩa của việc nghiên

cứu quy phạm pháp luật.

Trả lời: * khái niệm: Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung do nhà nước đặt

ra hoặc thừa nhận và bảo đảm thực hiện để điều chỉnh quan hệ xã hội theo những

định hướng và nhằm để đạt được những mục đích nhất định.

* Phân tích :

- Quy phạm pháp là một quy phạm xã hội, vì vậy nó mang đầy đủ những thuộc

tínhchung của quy phạm xã hội, vừa mang những thuộc tính riêng của mình.

-Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung : Quy phạm pháp luật ban hành không

phải cho một tổ chức cá nhân cụ thể mà dành cho tất cả mọi người, mọi tổ chức trong

xã hội.Quy tắc xử sự chung là sự khái quát từ các quy tắc xử sự cụ thể nên nó sẽ phù

hợp với hàu hết các trường hượp cụ thể. Mọi cá nhân, tổ chức ở tình huống mà quy

phạm pháp luật đã dự liệu đều xử sự có bản như nhau.

- Quy phạm pháp luật là chuẩn mực xác định giới hạn và đánh giá hành vi của

conngười: Không chỉ là khuân mẫu cho hành vi, quy phạm pháp luật còn là chuẩn

mực để xác định giới hạn và đánh giá các hành vi của các chủ thể tham gia quan hệ

mà nó điều chỉnh từ phía nhà nước và từ các chủ thể khác về tính hợp pháp hay

không hợp pháp trong xử sự của các bên. Nghĩa là, thông qua quy phạm pháp luật

mới biết hoạt động nào của các chủ thể có hoặc không có ý nghĩa pháp lý , hoạt động

nào hợp pháp hoặc trái pháp luật,...

- Quy phạm pháp do các cơ quan nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện :

Quyphạm pháp luật do các cơ quan nhà nước ban hành hoặc phê chuẩn , do vậy bản

chất của chúng trùng với bản chất của pháp luật. Quy phạm pháp luật thể hiện ý chí

nhà nước, chúng chứa đựng trong mình những tư tưởng quan điểm chính trj - pháp

lý của nhà nước, của lực lượng cầm quyền trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.

Nhà nước áp đặt ý chí của mình trong quy phạm pháp luật bằng cách xác định những

tổ chức, cá nhân nào trong những hoàn cảnh, điều kiện cụ thể nào thì phải chịu sự

tác động của quy phạm pháp luật, những quyền và nghĩa vụ pháp lý mà họ có và cả

những biện pháp mà nhà nước sẽ đảm bảo cho chúng được thực hiện. Thuộc tính do

các cơ quan nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện là thuộc tính thể hiện sự khác

biệt cơ bản giữa quy phạm pháp luật với các quy phạm xã hội khác.

* Ý nghĩa của việc nghiên cứu quy phạm pháp luật :

Việc nghiên cứu các quy phạm pháp luật để đưa ra các quy atwcs xử sự chung quy

định các vấn đề cơ bản thuộc lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh, tài chính,

tiền tệ, ngân sách thuế, dân tộc tôn giáo, văn hóa giáo dục, y tế,khoa học công nghệ

, môi trường , đối ngoại, tổ chức và hoạt động cảu booj máy nhà nước, chế độ công

vụ, cán bộ, ccoong chưc, quyền và nghĩa vụ của công dân và các biện háp đảm bảo

thwucj hiện, điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong đời sống, bảo đảm sự

công bằng, tự do, và bảo vệ được lợi ích của giai cấp thống trị.

Câu 50: Phân tích cơ cấu của quy phạm pháp luật. Nêu ý nghĩa của từng bộ

phận trong quy phạm pháp luật,

Trả lời : Cấu trúc của quy phạm pháp luật chính là những yếu tố thành phần tạo nên

quy phạm pháp luật. Quy phạm pháp luật có các bộ phận cơ bản sau : giả định, quy

định, chế tài hoặc biện pháp tác động,..

* Giả định : là bộ phận của quy phạm pháp luật nêu lên những tình huống ( hoàn

cảnh, điều kiện ) có thể xảy ra trong đời sống xã hội mà quy phạm pháp luật sẽ

tác động đối với những chủ thể ( tổ chức, cá nhân) nhất định, nói cách khác giả

định nêu lên phạm vi tác động của quy phạm pháp luật : quy phạm pháp luật sẽ

tác động đối với cá nhân tổ chức nào ? trong những hoàn cảnh, điều kiện nào? Về

thời gian, không gian?

- Giả định là bộ phận không thể thiếu của quy phạm pháp luật, bởi vậy chỉ

thôngqua bộ phận giả định của quy phạm pháp luật mới biết được tổ chức, cá nhân

nào, khi ở vào những hoàn cảnh , điều kiện nào, thì chịu sự tác động của quy phạm

pháp luật đó.

- Những tình huống ( hoàn cảnh, điều kiện) được nêu ra trong bộ phận giả định

củaquy phạm pháp luật là vô cùng phong phú. Đó có thể là những sự kiện : liên quan

đến hành vi của con người; liên quan đến sự kiện; liên quan đến thời gian,không

gian;..Về điều kiện có thể là : điều kiện về thời gian, không gian; điều kiện về chủ

thể và rất nhiều điều kiện khác như nơi nương tựa, điều kiện cứu giúp người khác

khi họ đang bị nguy hiểm đến tính mạng... thì tùy theo hoàn cảnh mà nhà nước quy

định về điều kiện đối với chủ thể.

- Những chủ thể, điều kiện, hoàn cảnh nêu trong bộ phận giả định của quy

phạmpháp luật phải rõ ràng, chính xác, sát với tình hình thực tế, tránh tình trạng nêu

mập mờ dẫn đến khả năng không thể hiểu được hoặc hiểu sai nội dung của quy phạm

pháp luật

- Giả định của QPPL có thể giản đơn ( chỉ nêu một hoàn cảnh, điều kiện) hoặc

cóthể phức tạp ( nêu nhiều hoàn cảnh, điều kiện ). Những hoàn cảnh, điều kiện và

chủ thể trong bộ phận giả định quy phạm pháp luật có thể nêu được theo cách liệt

kê nhưng xũng có thể nêu theon cách loại trừ.

* Quy định : là bộ phận của quy phạm pháp luật nêu lên những cách xử sự mà các

chủ thể được , không được hoặc buộc phải thực hiện khi gặp phải tình huống đã nêu

ở bộ phận giả định của quy phạm pháp luật.

- Bộ phận quy định được coi là phần cột lõi của quy phạm, nó biểu hiện ý chí

củanhà nước đối với các tổ chức hay cá nhân ở vào những tình huống đã được nêu

ở bộ phận gải định

- Bộ phận quy định thường được nêu ở dạng mệnh lệnh : cấm, không được,

phải ,thì, được, có,..Tác dụng đưa ra cách xử sụ để các chủ thể thực hiện sao cho phù

hợp với ý chí nhà nước. Vì vậy mức độ chính xác, chặt chẽ, rõ ràng của các mệnh

lệnh, chỉ dẫn được nêu trong bộ phận quy định của quy phạm pháp luật là một trong

nhwungx điều kiện đẻ đảm bảo cho pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh.

- Những mệnh lệnh, chỉ dẫn của nhà nước được nêu trong bộ phận quy định

củaquy phạm pháp luật đối với các chủ thể có thể là :

+ những cách xử sự mà chủ thể đưuọc phép thực hiện.

+ những cách xử sự mà các chủ thể không đưuọc phép thực hiện

+ những cách xử sự mà chủ thể buộc phải thực hiện, thậm chí phải thực hiện như

thế nào.

=> Quyền và nghĩa vụ pháp lý mà các chủ thể phải thực hiện.

* Chế tài : là bộ phận của quy phạm pháp luật quy định các biện pháp cưỡng chế

mang tính chất trừng phạt mà nhà nước dự kiến có thể áp dụng đối với các chủ thể

vi phạm pháp luật , không thực hiện hoặc không thực hiện đúng, không đầy đủ những

mệnh lệnh đã được nêu trong bộ phận quy định của quy phạm pháp luật.

- Chế tài là biện pháp quan trọng để đảm bảo cho các quy định ( những đòi

hỏi,yêu cầu) của pháp luật được thực hiện nghiêm minh. Do vậy, nếu các biện pháp

trong chế tài được quy định không phù hợp thì tác dụng răn đe, trừng phạt của chúng

sẽ có thể kém hiệu quả.

- Bộ phận chế tài thường trả lười cho câu hỏi : các chủ thể có thẩm quyền có

thể ápdụng những biện pháp cưỡng chế nếu đối với chủ thể đã vi phạm pháp luật,

không thực hiện hoặc không thực hiện đúng, không đầy đủ những mệnh lệnh được

nêu trong bộ phận quy định của quy phạm pháp luật. Các biện pháp cưỡng chế gồm

có : chế tài hình sự; chế tài hành chính; chế tài kỉ luật; chế tài dân sự;...

- Bộ phận chế tài của quy phạm có thể cố định hoặc không cố định. Việc áp

dụngbiện pháp nào, mức độ bao nhiêu , là do chủ thể có thẩm quyền áp dụng quy

phạm lựa chọn cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của từng vụ việc cần áp

dụng.

**** Chú ý đến các biện pháp khác của nhà nước ( khuyến khích các chủ thể ) :

+ Các biện pháp pháp lý bất lợi, nhưng không mang tính trừng phạt đối với những

hành vi không thực hiện đúng quy định của pháp luật dẫ nêu ở bộ phận gải định :

đình chỉ, bài bỏ các văn bản pháp luật ban hành sai trái,..

+ Các biện pháp mang tính hỗ trợ, giúp đỡ tạo điều kiện đối với một số chủ thể rơi

vào hoàn cảnh khó khăn.

+ Các biện pháp khuyến khích, khen thưởng về vật chất, tinh thần hoặc các lợi ích

đối với các chủ thể có hành vi mang lại lợi ích đáng kể cho nhà nước, xã hội,..

Câu 51 : Nêu các cách trình bày quy phạm pháp luật trong văn bản quy phạm

pháp luật. Qua đó, phân biệt quy phạm pháp luật với điều luật, cho ví dụ.

Trả lời:

Quy phạm pháp luật được biểu đạt trong các quy định của nguồn luật. Các quy định

của nguồn luật ( gọi chung là điều luật) chỉ là hình thức biểu đạt của quy phạm pháp

luật ( quy phạm là nội dung, điều luật là hình thức thể hiện).

* Cách trình bày quy phạm pháp luật trong văn bản quy phạm pháp luật :

Để đảm bảo tính logic, chặt chẽ đòi hỏi các điều của văn bản quy phạm pháp luật

phải trình bày theo một kết cấu là : Nếu một tổ chức hay cá nhân nào ở vào những

tình huống, hoàn cảnh nhất định nào đó ( giả định); thid được phép, không được hay

buộc phải thực hiện những hành vi nhất định ( quy định); nếu không có thể sẽ bị áp

dụng những biện pháp cưỡng chế nhất định ( chế tài ). Tuy nhiên trong thực tế, việc

thể hiện quy phạm pháp luật trong các điều của pháp luật hết sức phong phú, đa dạng

nên giữa quy phạm pháp luật và điều luật không phải khi nào cũng trùng nhau. Sau

đây là một số cách trình bày quy phạm pháp luật trong điều luật :

1. Quy phạm pháp luật có thể được trình bày trực tiếp trong điều của văn bản quy

phạm pháp luật.

Quy phạm pháp luật có thể trình bày trực tiếp trong một điều luật.Đây là cách trình

bày phổ biến. Cũng có thể trình bày nhiều quy phạm pháp luật trong cùng một điều

luật => cách này thường dùng đẻ trình bày các quy phạm pháp luật có nội dung

tương tự như nhau, cùng liên quan một vấn đề. Cách trình bày như thế sẽ tiện lợi

hơn cho việc so sánh và nhận thức nội dung các quy phạm pháp luật đó.

- Trật tự trình bày các bộ phận quy phạm pháp luật trong điều luật có thể thay đổi

chứ không nhất thiết theo trật tự đầu tiên là bộ phận giả định rồi sau đó mới tới bộ

phận quy định.

2. Quy phạm pháp luật có thể được trình bày theo cách viện dẫn đến những điềucụ

thể nào đó của văn bản quy phạm pháp luật.

3. Quy phạm pháp luật có thể được trình bày theo cách viện dẫn không cụ thể.

Ngoài ra , còn có nhiều cách trình bày khác về quy phạm pháp luật, tuy nhiên , các

cách trình bày dù khác nhau đến đâu cũng đều thể hiện một mô hình chung là : nếu

..thì...

* Phân biệt quy phạm pháp luật và điều luật :

- giống nhau :

+ Được ban hành bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo những trình tự thủ tục

nhất định.

+ Được nhà nước đảm bảo thực hiện bằng quyền lực nhà nước/

- Khác nhau:

Về bố cục :+ Một quy phạm pháp luật bao gồm 3 phần : giả định, quy phạm; chế

tài.

+ Một điều luật có thể không có đầy đủ 3 phần và càng không có bố cục như

VBQPPL.

Về hình thức: + Các quy phạm pháp luật được phân theo các phần mục, chương,

điều, khoản, điểm,...; mỗi phần , chương mục đều phải có tiêu đề

+ Một điều luật có thể có nhiều quy phạm pháp luật. Quy phạm pháp luật

là một đơn vị nhỏ cấu thành hệ thống pháp luật. Do điều chỉnh cùng một vấn đề do

đó nó được tập hợp trong một điều luật.

+ Điều luật là bộ phận của văn bản quy phạm pháp luật.

** Ví dụ:

QPPL là một đơn vị nhỏ cấu thành hệ thống pháp luật, được tập hượp trong một điều

luật, điều luật không phải là một bộ phận trong hệ thống cấu trúc của pháp luật

Điều 7 áp dung pháp luật về hôn và gia đình đối với quan hệ hôn nhân và gia đình

có yếu tố nước ngoài

1. Các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình của cộng hào xã hội

chủnghĩa Việt nam được áp dụng đối với quan hệ hôn nhân và gia đình có yêu tố

nước ngoài trừ trường hợp Luật này có quy định khác.

2. Trong trường hợp điều ước quốc tế mà cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam

kýkết hoặc tham gia có quy định của luật này thì áp dụng quy định của điều ước

quốc tế

Câu 52 : Phân tích bộ phận chế tài của quy phạm pháp luật. Tại sao trên thực

tế, bộ phận chế tài thường không cố định.

Trả lời :

* Chế tài : là bộ phận của quy phạm pháp luật quy định các biện pháp cưỡng chế

mang tính chất trừng phạt mà nhà nước dự kiến có thể áp dụng đối với các chủ thể