Biện chứng cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng | Tài liệu tham khảo môn triết học Mác -Lênin Trường Đại học sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh
Cơ sở hạ tầng là toàn bộ những quan hệ sản xuất của một xã hội trong sự vận động hiện thực của chúng hợp thành cơ cấu kinh tế của xã hội đó. Cơ sở hạ tầng đề cập đến các yếu tố vật chất của xã hội, bao gồm các công cụ và phương tiện sản xuất, cơ sở kỹ thuật, Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Triết học Mác - Lenin (LLCT130105)
Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh
Thông tin:
Tác giả:
Thông tin :
Môn:
Triết học Mác - Lenin (LLCT130105)
Trường:
Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
Biện chứng cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
Biện chứng cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là một khái niệm
trong triết học xã hội, được phát triển bởi Karl Marx và Friedrich Engels. I.
Khái niệm của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng của xã hội: 1/ Cơ sở hạ tầng:
Cơ sở hạ tầng là toàn bộ những quan hệ sản xuất của một xã hội trong
sự vận động hiện thực của chúng hợp thành cơ cấu kinh tế của xã hội đó.
Cơ sở hạ tầng đề cập đến các yếu tố vật chất của xã hội, bao gồm các
công cụ và phương tiện sản xuất, cơ sở kỹ thuật, các quy tắc và quyền sở
hữu. Đây là nền tảng vật chất của xã hội, là nơi xảy ra quá trình sản xuất
và tiêu dùng. Cơ sở hạ tầng bao gồm các yếu tố kinh tế, như hệ thống sản
xuất, công nghệ, hạ tầng vận tải và giao thông, và cơ sở quan hệ sản xuất.
Thông thường, cơ sở hạ tầng của một xã hội ở một giai đoạn lịch sử
nhất định bao gồm các loại quan hệ sản xuất:
+) Quan hệ sản xuất thống trị
+) Quan hệ sản xuất tàn dư
+) Quan hệ sản xuất mầm mống
+) Những kiểu quan hệ kinh tế khác.
- Trong đó, Quan hệ sản xuất thống trị là đặc trưng cho cơ sở hạ tầng,
quy định, chi phối các quan hệ sản xuất còn lại.
2/ Kiến trúc thượng tầng:
Kiến trúc thượng tầng là toàn bộ những quan điểm, tư tưởng xã hội
với những thiết chế xã hội tương ứng cùng những quan hệ nội tại thượng
tầng hình thành trên một cơ sở hạ tầng nhất định
Kiến trúc thượng tầng đề cập đến các yếu tố phi vật chất của xã hội,
bao gồm các giá trị, quan niệm, tôn giáo, pháp luật, chính trị và văn hóa.
Đây là các yếu tố ảnh hưởng đến ý thức và hành vi của con người trong
xã hội. Kiến trúc thượng tầng được hình thành dựa trên cơ sở hạ tầng và
thể hiện các quy luật và mối quan hệ xã hội trong xã hội.
Kiến trúc thượng tầng mang tính giai cấp, trong đó, nhà nước có vai
trò đặc biệt quan trọng. Nó tiêu biểu cho chế độ chính trị của một xã hội
nhất định. Nhờ có nhà nước, giai cấp thống trị mới thực hiện được sự
thống trị của mình về tất cả các mặt của đời sống xã hội. II.
Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc
thượng tầng của xã hội
Quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là một quan hệ
tương tác và tác động lẫn nhau.
“Mọi thời đại lịch sử, sản xuất kinh tế và cơ cấu xã hội - cơ cấu này tất yếu
phải do sản xuất kinh tế mà ra, - cả hai cái đó tạo thành cơ sở của lịch sử chính trị và
lịch sử tư tưởng của mỗi thời đại” Theo - Ph.Ăng-ghen
“Cơ sở kinh tế thay đổi thì toàn bộ cái kiến trúc thượng tầng đồ sộ cũng bị đảo
lộn ít nhiều nhanh chóng” Theo - Karl Marx
_Cơ sở hạ tầng quy định kiến trúc thượng tầng:
+) Cơ sở hạ tầng tạo ra điều kiện vật chất để kiến trúc thượng tầng
phát triển, trong khi kiến trúc thượng tầng ảnh hưởng đến cách thức
cơ sở hạ tầng hoạt động. Chẳng hạn, công nghệ và hệ thống sản xuất
trong cơ sở hạ tầng có thể tạo ra sự phát triển kinh tế, từ đó ảnh hưởng
đến các giá trị và quan niệm trong kiến trúc thượng tầng.
+) Khi cơ sở hạ tầng nào mất đi thì kiến trúc thượng tầng do nó
sinh ra cũng mất theo, khi cơ sở hạ tầng mới xuất hiện thì nó lại sản
sinh ra kiến trúc thượng tầng mới phù hợp với nó.
+) Cơ sở hạ tầng quyết định sự biến đổi của kiến trúc thượng tầng,
những biến đổi trong cơ sở hạ tầng tạo ra nhu cầu khách quan phải có
sự biến đổi trong kiến trúc thượng tầng; do đó sự biến đổi của kiến
trúc thượng tầng là sự phản ánh đối với sự biến đổi của cơ sở hạ tầng.
Tính chất phụ thuộc của kiến trúc thượng tầng vào cơ sở hạ tầng có
nguyên nhân từ vai trò quyết định của kinh tế đối với toàn bộ các lĩnh
vực hoạt động của xã hội.
_Kiến trúc thượng tầng tác động trở lại cơ sở hạ tầng:
+) Trong đời sống xã hội, các yếu tố của kiến trúc thượng tầng đều
tác động, bằng nhiều hình thức khác nhau, theo những cơ chế khác
nhau, ở mức độ này hay ở mức độ kia, ở vai trò này hoặc vai trò khác
đối với cơ sở hạ tầng.
+) Sự tác động tích cực của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ
tầng được thể hiện ở chức năng xã hội của kiến trúc thượng tầng là
bảo vệ, duy trì, củng cố và phát triển cơ sở hạ tầng sinh ra nó; đấu
tranh xoá bỏ cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng cũ. Trong đó, nhà
nước, dựa trên hệ tư tưởng, kiểm soát xã hội và sử dụng bạo lực, bao
gồm những yếu tố vật chất như quân đội, cảnh sát, toà án, nhà tù, để
tăng cường sức mạnh kinh tế của giai cấp thống trị.
+) Tác dụng những tác động của kiến trúc thượng tầng lên cơ sở hạ
tầng sẽ là tích cực khi tác động đó cùng chiều với sự vận động của các quy luật kinh khách tế
quan, nếu trái lại, thì sẽ gây trở ngại cho sự
phát triển sản xuất, cản đường phát triển của xã hội. Kiến trúc thượng
tầng có tác động mạnh, nhưng không thay thế được yếu tố vật chất,
kinh tế; nếu kiến trúc thượng tầng kìm hãm sự phát triển của kinh tế-
xã hội thì sớm hay muộn, bằng cách này cách khác, kiến trúc thượng
tầng đó sẽ được thay thế bằng kiến trúc thượng tầng mới, thúc đẩy
kinh tế-xã hội tiếp tục phát triển.
Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc
thượng tầng của xã hội là cơ sở khoa học cho việc nhận thức một cách
đúng đắn mối quan hệ giữa kinh tế và chính trị
Ý nghĩa của biện chứng cơ sở vật chất và kiến trúc thượng tầng:
Là nhằm chỉ ra sự tương quan và tương tác phức tạp giữa các
yếu tố kinh tế và xã hội trong xã hội. Cơ sở vật chất và kiến trúc
thượng tầng không tồn tại độc lập mà tạo thành một hệ thống phụ
thuộc lẫn nhau. Sự phát triển và biến đổi của cơ sở vật chất sẽ tác
động đến sự thay đổi của kiến trúc thượng tầng, và ngược lại, sự thay
đổi của kiến trúc thượng tầng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cơ sở vật chất.