Các dạng bài tập viết phương trình đường thẳng trong không gian – Nguyễn Thị Thu Toán 12

Các dạng bài tập viết phương trình đường thẳng trong không gian – Nguyễn Thị Thu Toán 12 được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn học sinh cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!

36 18 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Chủ đề: Chương 3: Phương pháp tọa độ trong không gian

Môn: Toán 12

Thông tin:

19 trang 8 tháng trước

Tác giả:

Profile Mai Nguyệt
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
1
A. Đặt vấn đề:
Chuyên đề gồm 3 phần:
Phần I
: Phương pháp chung để giải toán
Phần II
: Một số dạng toán thường gặp
Phần III
: Bài tập tự luận tự luyện
Phần IV
: Bài tập trắc nghiệm tự luyện
B. Nội dung:
TH1: Nếu đường thẳng (d) cho dướ
i dạng ptts : thì 1 VTCP là (a;b;c)
ctzz
btyy
atxx
0
0
0
u
TH2: Nếu đường thẳng d cho dưới dạng ptct
c
zz
b
yy
a
xx
000
(a.b.c 0 ) thì 1
VTCP là (a;b;c)
u
TH3: Nếu đường thẳng d đi qua 2 điểm phân biệt A, B thì d có 1VTCP là
AB

Ví dụ
: Xác định toạ độ vectơ chỉ phương u
của đường thẳng d trong các
trườ
ng hợp sau: a/ d : ( t là tham số) b/ d:
tz
ty
tx
52
21
354
32
zyx
Lời giải
Trong chương trình Hình học 12, bài toán viết phương trình đường thẳng trong
không gian là bài toán hay và không quá khó. Để làm tốt bài toán này đòi hỏi học
sinh phải nắm vững kiến thức hình học không gian, mối quan hệ giữa đường thẳng,
mặt phẳng và mặt cầu. Là dạng toán chiếm tỷ lệ nhiều trong các đề thi tốt nghiệp
THPT và thi vào Cao đẳng, Đại học nên yêu cầu học sinh phải làm tốt được dạng
toán này là hết sức cần thiết.
Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy các em còn lúng túng nhiều trong quá
trình giải các bài toán về viết phương trình đường thẳng. Nhằm giúp các em giảm
bớt khó khăn khi gặp dạng toán này tôi đã mạnh dạn đưa ra chuyên đề : “ Phân loại
các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”. Trong
chuyên đề, tôi đã đưa ra phân loại bài tập viết phương trình đường thẳng từ dễ đến
khó để học sinh tiếp cận một cách đơn giản, dễ nhớ và từng bước giúp học sinh hình
thành tư duy tự học, tự giải quyết vấn đề. Ngoài ra, giúp cho các em làm tốt các bài
thi tốt nghiệp cũng như thi vào các trường Cao đẳng và Đại học.
PHẦN I. PHƯƠNG PHÁP CHUNG ĐỂ GIẢI TOÁN
Trong bài toán viết phương trình đường thẳng d thì phương pháp chung nhất là đi
xác định vectơ chỉ phương của đường thẳng và toạ độ một điểm thuộc đường thẳng
sau đó dựa vào công thức của định nghĩa ( trang 83 SGK Hình học 12) để viết
phương trình đường thẳng.
Một số trường hợp cơ bản để xác định toạ độ VTCP của một đường thẳng :
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
2
a/ Ta có VTCP của d
là =(- 2; 1; 5) b/ Ta có VTCP của d là
uu
=(- 4; 5; 3)
PHẦN II. MỘT SỐ BÀI TOÁN THƯỜNG GẶP
Dạng 1
: Viết phương trình tham số và phương trình chính tắc của đường thẳng
d biết d đi qua điểm M(x
0
;y
0
;z
0
) và có chỉ phương u
= (a; b; c).
Hướng dẫn:
* Phương trình tham số của đường thẳng d là
: ( t
là tham số)
ctzz
btyy
atxx
0
0
0
* PT chính tắc của đường thẳng d là :
c
zz
b
yy
a
xx
000
( điều kiện a.b.c
0 )
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số và
phương trình chính tắc của d (nếu có) biết đường thẳng d đi qua điểm M(-2; 1; -4) và
có chỉ phương là
u =(-3; 2; -1) Lời giải
Ta có phương trình tham số của d là : ( t là tham số )
tz
ty
tx
4
21
32
phương trình chính tắc của d là:
1
4
2
1
3
2
zyx
Dạng 2
: Viết phương trình tham số của đường thẳng d biết d đi qua hai điểm A,
B cho trước.
Hướng dẫn: - VTCP của d là AB

- Chọn điểm đi qua là A hoặc B
- Đưa bài toán về dạng 1
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình tham số của d
biết đường thẳng d đi qua A(1; 2; -3) và B(-2; 2; 0 ).
Lời giải
Do d đi qua A và B nên VTCP c
ủa d là
AB

= (-3; 0; 3)
=> phương trình tham số của d là ( t là tham số )
tz
y
tx
33
2
31
Dạng 3 : Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M và vuông góc với mặt
phẳng (
) .
Hướng dẫn: -VTPT của mặt phẳng (
) là VTCP của đường thẳng d
đưa bài toán về dạng 1
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
d biết d đi qua A(-2; 4; 3) và vuông góc với (
):2x - 3y – 6z + 19 = 0
Lời giải
VTPT của (
) là (2;-3;-6). Do d n
(
) nên d nhận làm VTCP n
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
3
phương trình tham số của d là ( t là tham số)
tz
ty
tx
63
34
22
Dạng 4: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M và song song với
đường thẳng d’.
Hướng dẫn: - VTCP của d’ chính là VTCP của d
đưa bài toán về dạng 1.
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
đường thẳng d biết đường thẳng d đi qua điểm A(2; -5; 3) và song song với d’
2
32
53
x
t
y
zt



t
( t là tham số) Lời giải
Do d // d’
vectơ chỉ phương của d là u
= (1; 2; -3)
phương trình tham số của d là:
2
52
33
t
y
zt

t


( t là tham số)
Dạng 5
: Đường thẳng d đi qua điểm M và song song với 2 mặt phẳng cắt nhau
(P) và (Q)
Hướng dẫn
: - VTCP của d là u
= [ n
P
, n
Q
] ( n
P
; n
Q
lần lượt là VTPT của hai mp (P)
và (Q)) - Đưa bài toán về dạng 1.
Ta có
n
P
= (2; 3; -2);
Q
=(1; -3; 1) lần lượt là VTPT của hai mp (P) và (Q). Do
d //(P) và d//(Q) nên vectơ chỉ phương của d là
u
n
= [ n
P
, n
Q
] = (-3; - 4; -9).
Phương trình tham số của d là: ( t là tham số)
Dạng 6
tz
ty
tx
95
41
33
: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M, song song với mặt
phẳng (P) và vuông góc với đường thẳng d’ ( d’ không vuông góc với (P))
Hướng dẫn : - Xác định VTPT của (P) và VTCP của d’ lần lượt là và n
P
u
’
- VTCP của d là
u
= [
n
P
,
k
]=>Đưa bài toán về dạng 1.
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
đường thẳng d biết đường thẳng d đi qua điểm M(-2; 1; 3), song song với mặt phẳng
(Oxz) và vuông góc với d’: (t là tham số)
Lời giải
tz
ty
tx
24
2
31
j
Ta có : VTPT của (Oxz) là = (0; 1; 0)
VTCP của d’ là
'
u
= (3; -1; 2 )
Ví dụ 1: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
d biết d đi qua điểm M(3; 1; 5) và song song với hai mặt phẳng (P): 2x + 3y - 2z +1 =
0 và (Q): x – 3y
+ z -2 = 0. Lời giải .
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
4
Do d//(Oxz) và d
d’ VTCP của d là u
= [
j
,
'
u
] = (2; 0; -3)
Phương trình tham số của d là:
22'
1
33'
x
t
y
zt


( t’ là tham số)
Dạng 7
: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M và vuông góc với hai
đường thẳng d
1
và d
2
(d
1
và d
2
là hai đường thẳng chéo nhau)
Hướng dẫn : - Xác định VTCP của d
1
và d
2
lần lượt là và )
1
u

2
u

- VTCP của d là = [
u
1
u
,
2
u
] => Đưa bài toán về dạng 1.
Ví dụ:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
đường thẳng d biết d đi qua điểm M(2; -3; 4), vuông góc với d
1
: ( t là tham
số ) và d
2
:
tz
ty
tx
21
3
32
3
3
52
1
zyx
Lời giải
Ta có : VTCP của d
1
là = (-3; 1; 2) và VTCP của d
2
là = (2; 5; 3 )
1
u

2
u

Do d d
1
và d d
2
VTCP của d là u
1
u
,
2
u
= [ ]= (-7; 13; -17)
Phương trình tham số của d là: ( t là tham số).
Dạng 8
tz
ty
tx
174
133
72
: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M đồng thời cắt cả hai
đường thẳng d
1
và d
2
Hướng dẫn :
Chuyển pt của d
1
và d
2
về dạng tham số ( lần lượt theo tham số t và t’)
- Giả sử d cắt d
1
và d
2
theo thứ tự tại B và C. Khi đó suy ra toạ độ B và C
theo thứ tự thoả mãn các pt tham số của d
1
và d
2
- Từ điều kiện M, B, C thẳng hàng ta xác định được toạ độ của B và C
- Đường thẳng d là đường thẳng đi qua 2 điểm M và B
Ví dụ:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình tham số của
đường thẳng d biết d
đi qua điểm A(1; 1; 0) và cắt cả 2 đường thẳng (d
1
) :
1
0
x
t
yt
z
và (d
2
) : (t, s là tham số )
Lời giải
0
0
2
x
y
zs

Giả sử d là đường thẳng cần dựng và d cắt d
1
và d
2
theo thứ tự tại B và C. Khi đó:
B => B(1+t ; -t ; 0); C
1
d
2
d
=> C(0 ; 0 ; 2+s)
=>
;1;0; 1;1;2
A
Bt t AC s


Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
5
Ba điểm A, B, C thẳng hàng
2
(1)
1
1(1)
2
0(2)
1
2
s
tk
tk t
ks
k






Vậy d
đi qua đi qua A(1;1;0) và C(0;0;0) => d có PT :
'
'
0
x
t
yt
z
( t’ là tham số).
Dạng 9
: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm A, vuông góc với đường
thẳng d
1
và cắt đường thẳng d
2
Hướng dẫn :- Chuyển phương trình của d
2
về dạng tham số
- Giả sử cắt d
2
tại B, khi đó tìm được toạ độ B thoả mãn pt tham số của d
2
=>
toạ độ
d
A
B

- Vì d
d
1
1
.0=> giá trị tham số => toạ độ điểm B AB u

- Viết phương trình đường thẳng d thỏa mãn đi qua A và nhận
A
B

là VTCP
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d
đi qua A(0;1;1), vuông góc với đường thẳng d
1
và cắt đường thẳng d
2
cho bởi:
(d
1
):
1
1
x
t
yt
z


và (d
2
) :
2
1
x
u
y
zu

u
(t, u là tham số)
Lời giải
Giả sử d là đường thẳng cần dựng và cắt d
2
tại B, khi đó B(2u ;1+u ; u)
=>
A
B

(2u ; u ; u-1). Gọi là 1 VTCP của d
1
ta có
1
u

1
u
(-1;1;0)
Vì d
d
1
1
.AB u 0

u = 0 =>
A
B

(0;0;-1)
Vậy phương trình đường thẳng d là :
0
1
1
x
y
zt
( t là tham số).
Dạng 10
: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm A, vuông góc với đường
thẳng d
1
và cắt đường thẳng d
1
Hướng dẫn
:
- Gọi H là hình chiếu vuông góc của A trên d
1
=> toạ độ H theo tham số t
- Do AH d
1
1
.0AH u

(
1
u
là VTCP của d
1
) => giá trị của tham số t =>
toạ độ
H
- Vậy d là
đường thẳng đi qua 2 điể
m A và H
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
6
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d
đi qua A(1;2;-2), vuông góc với d’ và cắt d’ trong đó d’ có phương trình
1
2
x
t
yt
zt
( t
là tham số).
Lời giải
Gọi H là hình chiếu vuông góc của A trên d’ => H(t ; 1 - t ; 2t) =>
A
H

(t – 1 ; -
t – 1 ; 2t + 2)
1
u

(1; -1; 2) là VTCP của d’
Do AH d’ 0
1
.AH u

6t + 4 = 0 t =
2
3
=>
A
H

512
;;
333




Vậy phương trình của d là :
5
1
3
1
2
3
2
2
3
x
u
y
zu



u
( u là tham số)
Dạng 11
: Viết phương trình đường thẳng d nằm trong mp(P) đồng thời cắt cả
hai đường thẳng d
1
và d
2
Hướng dẫn
: - Nhận xét giao điểm của d
1
và d
2
với d chính là giao điểm của d
1
và d
2
với mp(P).
- Xác định A và B lần lượt là giao điểm của d
1
và d
2
với (P)
- Đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua 2 điểm A và B
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình đường thẳng d
nằm trong mp(P) : y + 2z = 0 đồng thời cắt cả 2 đường thẳng d
1
:
1
4
x
t
yt
zt

và d
2
'
:
2'
42
1
x
t
yt
z


( t và t’ là tham số)
Lời giải
Gọi A và B lần lượt là giao điểm của d
1
và d
2
với (P) => A(1;0;0) và B(5;-2;1)
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
7
Khi đó đường th
ẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua A và nhận
A
B

(4;-2;1) là VTCP
=> Phương trình của d là:
14
2
x
t
yt
zt


( t là tham số).
Dạng 12
: Viết phương trình đường thẳng d song song với d’ đồng thời cắt cả
hai đường thẳng d
1
và d
2
Hướng dẫn
:
- Chuyển pt của hai đường thẳng d
1
và d
2
về dạng tham số (giả sử theo tham
số t và t’)
- Giả sử A và B lần lượt là giao điểm của d với d
1
và d
2
=> Toạ độ A và B
theo tham số t và t’
- Xác định
u
là VTCP của d’
- Do d//d’ nên
u và
A
B cùng phương => giá trị của tham số t và t’ => toạ độ
2 điểm A và B

- Đường thẳng d là đường thẳng đi qua A và nhận
A
B

là VTCP
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d
biết d song song với d’ : x - 4 =
7
4
yz3
2
đồng thời cắt cả hai đường thẳng d
1
và
d
2
với d
1
: 12
xt
yt
zt

và d
2
:
11
23
yz
x


.
Lời giải
d’ có VTCP
u
(1;4;-2), d
2
có pt tham số
'
12'
13'
xt
yt
zt

Giả sử A và B lần lượt là giao điểm của d với d
1
và d
2
=> A(t ; -1 + 2t ; t) và
B(t’;1- 2t’;1 + 3t’)
=>
A
B

(t’-t;2-2t’-2t;1+3t’-t)
Do d // d’ nên và
u
A
B

cùng phương
'22'213'
2
tt
14
tt t t

'1
2
t
t
=> A(2;3;2)
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
8
Vậy d là
đường thẳng đi qua A và nhận
u
là VTCP => d có pt là:
2
34
22
x
u
yu
zu


(
u : tham số)
Dạng 13
: Viết phương trình đường thẳng d song song và cách đều hai đường
thẳng song song d
1
và d
2
đồng thời d nằm trong mặt phẳng chứa d
1
và d
2
.
Hướng dẫn
:
- VTCP của d là VTCP của d
1
hoặc d
2
u
- Xác định toạ độ điểm M
d
1
, N
d
2
toạ độ trung điểm I của MN thuộc d.
-
Vậy đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua I và nhận
u là VTCP
Ví dụ:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai đường thẳng
d
1
:
( t là tham số ) và d
2
:
tz
ty
tx
24
3
32
213
14
zyx
.
Viết ph
ương trình tham số của đường thẳng d nằm trong mặt phẳng chứa d
1
và
d
2
đồng thời cách đều hai đường thẳng đó.
Lời giải
Do d
1
//d
2
và d cách đều d
1
, d
2
chỉ phương của d là u
= (3; 1; -2)
Lấy M(2; -3; 4)
d
1
, N(4; -1; 0)
d
2
toạ độ trung điểm I của MN là I(3; -2;
2)
d
phương trình tham số của d là ( t là tham số )
Dạng 14
tz
ty
tx
22
2
33
: Viết phương trình đường thẳng d là đường vuông góc chung của hai
đường thẳng d
1
và d
2
chéo nhau.
Hướng dẫn
:
Cách 1.
- Gọi AB là đoạn vuông góc chung của d
1
và d
2
( A
d
1
và B d
2
). Khi đó toạ độ
A và B thoả mãn phương trình tham số của d
1
và d =>Toạ của
độ
2
A
B

- Từ điều kiện AB d
1
và AB
d
2
=>Toạ độ A và B
- Đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua 2 điểm A và B
Cách 2.
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
9
- Xác định vectơ
u
và
'
u
lần lượt là VTCP của hai đường thẳng d
1
và d
2
. Gọi
v
là VTCP của đường thẳng d =>
'
,vuu
- Viết ph
ương trình mặt phẳng (P) chứa d và d
1
- Xác định A là giao điểm của d
2
và mp(P)
- Đườ
ng thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua A và nhận
v
là VTCP .
Ví dụ
: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz cho hai đường thẳng chéo nhau
d
1
:
x
12
2
33
t
yt
zt



và
d
2
:
2
32
13
x
u
y
zu



u
. Viết phương trình đường vuông góc chung của d
1
và d
2
?
Lờ
i giải
Gọi và theo thứ tự là
VTCP của d
1
và d
2
=>
1
u

2
u

1
u
(2;1;3) và (1;2;3)
2
u

Gọi AB là đoạn vuông góc chung của d
1
và d
2
( A
d
1
và Bd
2
) =>
A(1+2t;2+t:-3+3t) và
B(2+u;-3+2u;1+3u) =>
A
B

(u-2t+1;2u-t-5;3u-3t+4)
Từ điều kiện AB d
1
và AB
d
2


1
2
29
2212 533340
.0
9
25
2122
5 33 34 0
.0
9
t
ut ut ut
AB u
ut ut ut
AB u
u




 



=>
67 47 20 24 24 24
;; ; ; ;
993 9 99
AAB





Vậy đường thẳng vuông góc chung d là đường đi qua A và nhận
1;1; 1u
là
VTCP => d có phương trình là:
67
'
9
47
'
9
20
'
3
x
t
yt
zt
( t’ : là tham số)
Dạng 15 : Viết phương trình tham số của đường thẳng d là hình chiếu của d’
trên mặt phẳng (P).
Hướng dẫn
: - Xác định điểm chung của d’ và mp(P)
+Nếu d’ thì hình chiếu củ
a d’ chính là d’
()P
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
10
+Nế
u d’//(P) thì
*Xác định A
'd
*Xác định B là hình chiếu vuông góc của A trên (P)
*d là đường thẳng đi qua B và //d’
+ N
ếu thì:
'()dPM
*Xác định A
'd
( A không trùng với M)
*Xác định B là hình chiếu vuông góc của A trên (P)
*d là đường thẳng đi qua 2 điểm M và B
Ví dụ : Trong không gian với hệ toạ độ
Oxyz, viết phương trình tham số của
đường thẳng d là hình chiếu của d’ : trên mặt phẳng (P): 2x- 3y + z +1 =
0.
tz
ty
tx
3
1
32
Lời giải
Gọi M = => M(
'()dP
135
;;
222
)
Ta có A(2 ; 1 ; 3 )
d’
Gọi d
1
là đường thẳng đi qua A và vuông góc với (P) => d
1
có pt là:
22
13
3
x
u
yu
zu



(*)
Gọi B là hình chiếu vuông góc của A trên (P) => B = (P)
1
d
Thay (*) vào phương trình mp
(P) ta được: 2(2+2u) – 3(1-3u) + 3+u +1 = 0
14u = - 5 u=
5
14
=> B
92937
;;
71414



=>
11 8 2
;;
14 14 14
MB




1
u
Đường thẳng d cần tìm là đường đi qua C và nhận (11;8;2) là VTCP
Phương trình tham số của d là :
9
11
7
29
8
14
37
2
14
x
t
yt
zt

( t là tham số )
PHẦN III. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
11
d
1
:
131
333
zyx
và d
2
:
tz
ty
tx
8
2
2
Bài 10: Viết phương trình hình chiếu vuông góc của đường thẳng d:
tz
ty
tx
3
81
4
trên mặt phẳng (P): 3x + 2y +z – 5 = 0.
Bài 11:
Viết phương trình đường thẳng d vuông góc với mặt phẳng Oxy và cắt cả hai
đường thẳ
ng d
1
(t :
tz
ty
tx
41
52
3
R); d
2
: (t’
R ).
'6
'24
'2
tz
ty
tx
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
Bài 1: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm A(0; 2; 1) và B(1; -1; 3).
Viết phương trình tham số của đường thẳng AB ( Đề thi tốt nghiệp BTTHPT lần 1
năm 2007)
Bài 2:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm M(3; 4; 1), N(2; 3; 4).
Viết phương trình chính tắc của đường thẳng MN ( Đề thi tốt nghiệp BTTHPT lần 2
năm 2007)
Bài 3:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm M(1; 0; 2) và N(3; 1; 5).
Viết phương trình tham số của đường thẳng đi qua M và N.
( Đề thi tốt nghiệp THPT phân ban lần 2 năm 2007)
Bài 4:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm M(-1; 2; 3) và mặt phẳng
(
):
x – 2y + 2z +5 = 0. Viết phương trình đường thẳng đi qua M và vuông góc với (
))
( Đề thi tốt nghiệp BTTHPT năm 2008)
Bài 5: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm M(1; 2; 3) và mặt phẳng (
)
:
2x – 3y + 6z +35 = 0. Viết phương trình đường thẳng đi qua M và vuông góc với (
))
( TNTHPT không phân ban năm 2008)
Bài 6: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm A(3; -2; -2) và mặt phẳng
(
): 2x – 2y + z - 1 = 0. Viết phương trình đường thẳng đi qua A và vuông góc với
(
)
( Đề thi TN THPT phân ban năm 2008)
Bài 7: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm A(1; 4; 2), B(-1; 2; 4).
Viết phương trình của đường thẳng d đi qua trọng tâm G của tam giác OAB và vuông
góc với mặt phẳng (OAB) ( Đề thi tuyển sinh đại học khối D năm 2007)
Bài 8: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai mặt phẳng
(P): 2x +3y – 4z +5 =0 và (Q): 3x + y – z +4 = 0. Viết phương trình tham số của
đường thẳng d là giao tuyến của (P) và (Q).
Bài 9: Lập phương trình đường vuông góc chung của hai đường thẳng
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
12
Bài 12:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai đường thẳng d
1
:
112
21
zyx
và d
2
: (t
3
1
21
z
ty
tx
R). Viết phương trình đường thẳng d vuông
góc với mặt phẳng (P): 7x + y – 4z =0 và cắt cả hai đường thẳng d
1
và d
2
( Đề thi tuyển sinh đại học khối A năm 2007).
Bài 13:
Trong không gian hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d song
song với với hai mặt phẳng (P): 3x + 12y – 3z -20 = 0, (Q): 3x - 4y + 9z + 8 = 0 và
cắt hai đường thẳng d
1
và d
2
. Biết d
1
:
3
1
3
4
2
4
zyx
, d
2
:
4
2
32
4
zyx
.
Bài 14:
Lập phương trình đường thẳng d đi qua điểm A(2; 3; 3 ), vuông góc với
đường thẳng d
1
:
113
241
zyx
và cắt đường thẳng d
2
: (t R).
tz
ty
x
9
8
3
Bài 15: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm A(1; 2; 3) và hai đường
thẳ
ng d
1
:
1
3
1
2
2
2
zyx
, d
2
:
1
1
2
1
1
1
zyx
. Viết phương
trình đường thẳng d
đi qua A vuông góc với d
1
và cắt d
2
( Đề thi tuyển sinh đại học
khối D năm 2006).
Bài 16:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm A(-4; -2; 4) và đường thẳng
d:
, viết phương trình đường thẳng d’ đi qua điểm A, cắt và vuông góc
với đường thẳng d. ( Đề thi tuyển sinh đại học khối B năm 2004)
tz
ty
tx
41
1
23
Bài 17: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho đường thẳng
22
:
111
x
yz

và mặt phẳng (P): x + 2y – 3z + 4 = 0. Viết phương trình đường thẳng d nằm trong
(P) sao cho d cắt và vuông góc với đường thẳng
( Đề thi tuy
ển sinh đại học khối D năm 2009).
Bài 18:
Viết phương trình đường thẳng d song song, cách đều d
1
, d
2
và thuộc mặt
ph
ẳng chứa hai đường thẳng d
1
, d
2
trong đó d
1
:
4
9
1
5
3
2
zyx
; d
2
:
4
7
1
3
3
zyx
.
Bài 19
:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình tham số của đường
thẳng d biết d vuông góc với mặt phẳng (P): x + 2y +z + 2 = 0 đồng thời cắt cả hai
đường thẳng d
1
: và d
2
: ( t và t’ là tham số ).
Bài 20:
tz
ty
tx
21
32
3
'24
'3
'2
tz
ty
tx
Viết phương trình tham số của d biết d song song với hai mặt phẳng (P):
x + 2y – z +1 = 0 và (Q): - x – y + 2z -2 = 0 đồng thời cắt hai đường thẳng
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
13
d
1
: , d
2
: .
tz
ty
tx
21
2
1
'2
'21
'3
tz
ty
tx
Bài 21: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho tam giác ABC có A(1;1;0),
B(0;2;1) và trọng tâm G(0;2;-1). Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm C và
vuông góc với mặt phẳng (ABC).
( Đề thi tuyển sinh cao đẳng khối A, B năm 2009).
Bài 22:
Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho đường thẳng d:
3
13
2
x
y
z

và mặt phẳng (P): x + 2y – z + 5 = 0.
a. Tính góc giữa đường th
ẳng d và mặt phẳng (P)
b. Viết phương trình đường th
ẳng d’ nằm trong mặt phẳng (P), đi qua giao điểm A
của đường thẳng d với mặt phẳng (P) và tạo với đường thẳng d một góc lớn nhất.
PHẦN IV. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
1. Lập phươ
ng trình tổng quát của đường thẳng
d đi qua điểm (1;0;3)A và ?(4;2; 1)B -
A.
2320
4 3 13 0
xy
xz
ì+ +=
ï
ï
í
ï+ + =
ï
î
B.
2320
4 3 13 0
xy
xz
ì- +=
ï
ï
í
ï- - =
ï
î
C.
2320
4 3 13 0
xy
xz
ì+ -=
ï
ï
í
ï- + =
ï
î
D.
2320
4 3 13 0
xy
xz
ì- -=
ï
ï
í
ï+-=
ï
î
2. Phươ
ng trì
nh chính tắc của đường th
ẳng
d đi qua điểm (1; 2; 5)M - và vuông góc
với mặt phẳng là:
A.
():4 3 2 5 0xyza -++=
12
43
xy z-+-
==
-
5
2
B.
12
43
xy z-+-
==
--
5
2
C.
12
432
xy z-+-
==
5
D.
12
43
xy z-+-
==
---
5
2
3. Hệ nào dưới đây là p
hương trình của đường thẳng ?
A. B.
C.
0
D.
4. Hãy tìm một vectơ chỉ phương của đường thẳng là giao tuyến của hai mặt phẳng
0?
A. B. C. D.
32
:23
25
xt
dy t
zt
ì
ï
=-
ï
ï
ï
ï
=+
í
ï
ï
ï
=- +
ï
ï
î
3 2 13 0
5 2 11
0
xy
xz
ì+ + =
ï
ï
í
ï+ + =
ï
î
3 2 13 0
5 2 11 0
xy
xz
ì+-=
ï
ï
í
ï+ - =
ï
î
3213
5 2 11 0
xy
xz
ì- + =
ï
ï
í
ï- + =
ï
î
3 2 13 0
5 2 11 0
xy
xz
ì- - =
ï
ï
í
ï- - =
ï
î
23580, 21xyz xyz--+= +--=
(11; 1; 5)u =-- ( 1
1; 1; 5)u =- (11; 1; 5)u =-
(11; 1; 5)u =
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
14
5. Tìm toạ độ giao điểm
M của đường thẳng và mặt phẳng
?
12
:2
1
xt
dy t
zt
ì
ï
=+
ï
ï
ï
ï
=- -
í
ï
ï
ï
=-
ï
ï
î
():4 5 0
Pxyz--+=
A.
(1;1; 2)M B. (1; 1; 2)M - C. (1;1; 2)M - D. (1; 1;2)M --
6. Góc giữa đường thẳng
5
:2
42
xt
yt-+
và mặt phẳng
zt
ì
ï
=+
ï
ï
ï
ï
D=
í
ï
ï
ï
=+
ï
ï
î
(): 2xy za -+ 7 0-=
bằng:
A.
4
p
B.
6
p
C.
3
p
D.
2
p
7. Tính góc giữa 2
đường thẳng
1
12
:22dy t-
và
3
xt
z
ì
ï
=+
ï
ï
ï
ï
=-
í
ï
ï
ï
=
ï
ï
î
2
31
:
21
xy--
==
-
2
2
z
d
-
?
A.
6
p
B.
3
p
C.
4
p
D.
2
p
8. Toạ độ giao
điểm
M của 2 đường thẳng
3
t
và
1
18
:1
25
xt
dy
zt
ì
ï
=-
ï
ï
ï
ï
=+
í
ï
ï
ï
=-
ï
ï
î
2
73
:
25
xyz
d
---
==
-
5
2
là:
A. B. C. D.
9. Tìm
m để 2 đường thẳng
(9; 2;7)M (9; 2; 7)M - (9;2;7)M -- (9; 2;7)M -
1
:
23
xy z
d
m
==
-
và
2
15
:
32
xy
d
++
==
1
z
cắt nhau?
A. B. C. D.
10. Cho 2 điểm . Giá trị của để đường th
ẳng song
song với mặ là:
A. B. C. D.
11. Giá trị nào của
m để đường thẳng
m=1 m=2 m=3 m=4
(1;3; 5),( 1; ;1 )
A Bmmm-- - -
t phẳng
(): 4 0xyza +-+=
m AB
m=1 m=2 m=3 m=4
12
:
21 2
xy z
d
mm
-+
==
-
3+
vuông góc với mặt
phẳng là:
A. B. C. D.
(): 2 5 0Px z-=3y+-
m=1 m=-1 m=2 m=-2
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
15
12. Xác định toạ độ hình chiếu
'M của điểm (1; 2; 6) lên đường thẳngM
213
1
z+
?
:
21
xy
d
--
==
-
A.
'(0; 2; 4)M B. '(0; 2; 4)M -- C. '(0; 2;4)M - D. (0;2; 4)M -
13. Khoảng cách t
ừ điểm
(2; 3;1)A đến đường thẳng bằng :
14
:22
14
xt
dy t
zt
ì
ï
=-
ï
ï
ï
ï
=+
í
ï
ï
ï
=- +
ï
ï
î
A.
3 B. 5 C. 6
D.
7
14. Tì
m tất cả các giá trị của
m để đường thẳng
13 1z-
-
cắt mặt
phẳng
()
?
:
22
xy
d
mm
+-
==
: 3 2 5Px y z++- 0=
A.
1
m
5
¹ B.
3
m
5
¹ C.
2
m
5
¹ D.
4
m
5
¹
15. Tì
m tất cả các giá trị của
m
4+
0?
để đường thẳng là giao tuyến của hai mặt phẳng
song song với mặt phẳng
A. B.
C. D.
16. Khoảng cách giữa 2
đường thẳ
ng song song
3 2 30,4 3 20xyz xyz-++= - +=
():2 ( 3) 2Pxym z-+ + -=
m=5 m=-5
m=3 m=-3
1
32
:
12 1
xy z
d
--
==
và
2
31
:
121
xyz
d
-+-
==
2
bằng:
A.
D.
55
6
56
6
B.
53
6
C.
530
6
17. Ph
ương trì
nh mặt phẳ
ng chứa đường thẳng là giao tuy
ến của hai mặt phẳng
và song song với đường thẳng
()a
0, 0xyz xyz-+= +-=
1
13
:
32
xyz
d
-- +
==
-
4
4
có dạng:
A.
B. C.
D.
18. Xét vị trí tươ
ng đối g
iữa 2
đường thẳng
2x+y+z+1=0 2x-y+z-1=0 2x-y+z=0 2x+y-z=0
12
132 21
:,:
223 324
xy z xyz
dd
-+- --+
== ==
4
ta được kết quả nào?
A. Cắt nhau B. Song song C. Chéo n
h
au D. Trùng nhau
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
16
:2 3xy za ++
) )
D. Cả 3 đáp án trên đều sai
21. Xét vị trí tươ
ng đối của 2 đường thẳ
ng và ?
A.
và chéo
nhau
B.
C.
M
D.
22. Cho 4 điểm . Gọi lần lượt là trung
điểm của
A.
B.
C.
D.
23. Khoảng cách từ điểm đến mặt phẳng bằng bao
nhiêu?
A. 11 B. 1
C.
2
D.
3
24. Cho tứ diệ
n với . Tính chiều cao
của tứ diệ ừ
A.
19. Cho mặt p
hẳng
() 1 0+= và đường thẳng . Tìm mệnh
đề đúng trong các mệnh đề sau?
3
:22
1
xt
dy t
z
ì
ï
=- +
ï
ï
ï
ï
=-
í
ï
ï
ï
=
ï
ï
î
A.
d(aÌ B.d()a C.d()=MaÇ D.d(a^
20. Trong không gian với hệ tr
ục toạ độ Oxyz cho đường thẳ
ng
0
.
Gọi
MdÎ
và u
là vectơ chỉ phương của đường thẳng . Tìm nhận định đúng?
22
:
250
xyz
d
xz
ì- - - =
ï
ï
í
ï+-=
ï
î
A. và
(3; 1;1)M - (1; 1; 2)u -
B. và
(3;1; 1)M -
(1; 1; 2)u -
C. và
(3;1; 1)M -
(1;1; 2)u
1
:2
3
xt
dy t
zt
ì
ï
=+
ï
ï
ï
ï
=+
í
ï
ï
ï
=-
ï
ï
î
12
': 1 2
22
xu
dy u
zu
ì
ï
=+
ï
ï
ï
ï
=- +
í
ï
ï
ï
=-
ï
ï
î
d 'd
d'd
d'=dÇ
d'dº
A(1; 1 ; 1), B(1 ; 3 ; 5), C(1 ; 1 ; 4), D(2;3;2)
,
CD . Khẳng định nào sau đây đúng?
I,J
AB
IJº
()IJ ABC^
AB IJ^ CD IJ^
(2;4;3)M -- ():2 2 3 0xy za -+ -=
ABCD
n xuất phát t
A(4; 1 ; 5), B(1 ; 1 ; 1), C(4 ; 6 ; 5), D(4;0;3)
đỉnh
A ?
52
3
B.
53
3
C.
53
2
D.
15 139
139
25. Trong không gian với hệ trục toạ độ
Oxyz cho hình lập phươ
ng
cạnh . Hãy tính khoảng cách giữa 2
đường t
hẳng và ?
A.
.' ' ' 'ABCD A B C D
a AC 'BD
5
6
a
B.
6
3
a
C.
6
6
a
D.
6
5
a
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
17
26. Cho 2 điểm và đường thẳng là giao tuyến của hai
mặt phẳng
, gọi và
)ddMD. Hãy tìm mệnh đề
đúng trong các mệnh đề sau?
01
(2; 3;1), (1; 1;1)MM-
0,250
xz++=25xy-+=
00
(,)ddM=D
11
(,=
A.
01
dd>
B.
01
22
3
dd-=
C.
01
63dd+= D.
01
dd<
27. Cho mặt phẳng và đường thẳng
():3 2 5 0xyza --+=
173
4
z-
=
.
Gọi
()b
là mặt phẳng chứa đường thẳng
D
và song song với
()a
. Tính khoảng
cách giữa 2 mặt phẳng
()a và ()b ?
:
21
xy--
D=
A.
3
14
B.
3
14
C.
9
14
D.
9
14
28. Nếu điểm
(0; 0; )Mt cách đều điểm
1
(2; 3; 4)M và mặt phẳng ()
thì
t có giá trị bằng bao nhiêu?
:2 3 17 0Px yz++-=
A.
3t = B. 3t =- C.
3t =
D.
3t =-
29. Khoảng cách gữa 2 mặt phẳng song song
sau đây bằng bao nhiêu?
A.
(): 5 0,():2 2 2 3 0Px yz Q x y z+-+= + - +=
B.
7
23
C.
2
3
7
2
D.
30. Cho 2 đường thẳng chéo nhau
t
và
2
1
1
:1
1
xt
dy
zt
ì
ï
=+
ï
ï
ï
ï
=- -
í
ï
ï
ï
=+
ï
ï
î
2
:
333
d
-
32xyz-+
==
. Độ dài
đường vuông góc chung của 2 đường thẳng trên bằng bao nhiêu?
A.
112
3
B.
104
3
C.
114
3
D. Đáp số A, B, C
sai
31. Tính góc giữa 2 mặt phẳng và ?
A.
():2 2 9 0Pxyz-- -= (): 6 0Qxy--=
6
p
B.
3
p
C.
2
p
D.
4
p
32. Tính giá trị của góc của tam gi
ác biết ?
A.
A ABC A(2; 1 ; 1), B(1 ; 2 ; 1), C(1 ; 1 ; 2)
B.
3
p
C.
2
p
D.
4
p
3
4
p
33. Tính giá trị của góc giữa 2 vectơ
(2; 5; 0), (3; 7; 0)ab-
?
A. B. C. D.
0
135
0
30
0
45
0
60
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
18
M
34. Cho điểm
(0;1;1) và 2 đường thẳng
12
20
12
:,:
10
311
xyz
xy z
dd
x
ì-++=
ï
-+
ï
==
í
ï+ =
ï
î
.
Gọi
D là đường thẳng đi qua điểm M vuông góc với
1
d , cắt
2
d . Tính góc giữa 2
đường thẳng
2
d và D ?
A.
0
120
B.
0
30
C.
0
60
D.
0
45
35. Gọi
'd là hình chiếu vuông góc của đường thẳng
524
2
z
d
-
=
lên mặt
phẳng
:
11
xy-+
=
(): 2 0Pxy z-+ =. Tính góc giữa d và 'd ?
A.
6
p
B.
2
3
p
C.
4
3
p
D.
5
3
p
1. Tì
m phương trình hình chiếu vuông góc của đường thẳ
ng
(')d
22
():
34
xyz
d
-+-
==
1
1
lên mặt phẳng ?
A.
0
B.
0
C.
0
D.
0
2. Lập ph
ương trình đường thẳ
ng đi qua
điểm vuông góc với đường
thẳng
(): 2 4 0Px y+++=3z
54 19
('):
2340
xyz
d
xyz
ì- ++ =
ï
ï
í
ï+++=
ï
î
54 19
('):
2340
xyz
d
xyz
ì- -- =
ï
ï
í
ï+ + + =
ï
î
54 19
('):
2340
xyz
d
xyz
ì- +- =
ï
ï
í
ï+ + + =
ï
î
54 19
('):
2340
xyz
d
xyz
ì- -+ =
ï
ï
í
ï+ + + =
ï
î
()D (1;2; 3)M --
211
3
-
và c
():
62
xyz
d
--
==
--
ắt đường thẳng
113
32 5
xyz-+-
==
-
?
A.
(')
:
d
11
():
23
xyz-++
D==
-
3
6
B.
11
():
23
xyz---
D==
-
3
6
C.
11
():
23
xyz++-
D==
-
3
6
D.
11
():
23
xyz-+-
D==
-
3
6
3. Trong không gian với hệ tr
ục toạ độ Oxyz cho 2 đường thẳ
ng
1
739
():
12 1
xyz
d
---
==
-
;
2
31
():
72 3
xyz
d
---
==
-
1
. Viết phương trình đường
vuông góc chung
của 2
đường thẳng trên?
A.
0
B.
0
C.
0
D.
0
()D
32 60
(:
5341138
xyz
xyz
ì- --=
ï
ï
D
í
ï+ - + =
ï
î
32 60
():
5341138
xyz
xyz
ì- --=
ï
ï
D
í
ï+ + - =
ï
î
32 60
():
5341138
xyz
xyz
ì- --=
ï
ï
D
í
ï+ - - =
ï
î
32 60
():
5341138
xyz
xyz
ì- --=
ï
ï
D
í
ï- - + =
ï
î
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam
19
D.
Xin chân thành cảm ơ
n.
4. Xác định toạ độ điểm
'A đối xứng với điểm qua đường thẳng
t
?
(2; 1; 3)A -
3
(): 7 5
22
xt
dy
zt
ì
ï
=
ï
ï
ï
ï
=- +
í
ï
ï
ï
=+
ï
ï
î
A.
'(4;3;5)A B. '(4;3; 5)A - C. (4; 3;5)A - (4; 3; 5)M --
C. Kết luận: Trên đây là một số dạng bài tập đã được áp dụng cho học sinh khối
12 trong thời gian qua ( kể cả học sinh thi học sinh giỏi toán 12). Kết quả tôi nhận
thấy rằng học sinh giải khá tốt phương trình đường thẳng trong không gian.
Do thời gian có hạn nên chuyên đề này chưa bổ sung hình vẽ vào mỗi
phương pháp, chưa làm hết phương pháp và không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất
mong được sự quan tâm góp ý của các đồng nghiệp trong tổ.
| 1/19
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:

Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” A. Đặt vấn đề:
Trong chương trình Hình học 12, bài toán viết phương trình đường thẳng trong
không gian là bài toán hay và không quá khó. Để làm tốt bài toán này đòi hỏi học
sinh phải nắm vững kiến thức hình học không gian, mối quan hệ giữa đường thẳng,
mặt phẳng và mặt cầu. Là dạng toán chiếm tỷ lệ nhiều trong các đề thi tốt nghiệp
THPT và thi vào Cao đẳng, Đại học nên yêu cầu học sinh phải làm tốt được dạng
toán này là hết sức cần thiết.
Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy các em còn lúng túng nhiều trong quá
trình giải các bài toán về viết phương trình đường thẳng. Nhằm giúp các em giảm
bớt khó khăn khi gặp dạng toán này tôi đã mạnh dạn đưa ra chuyên đề : “ Phân loại
các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”. Trong
chuyên đề, tôi đã đưa ra phân loại bài tập viết phương trình đường thẳng từ dễ đến
khó để học sinh tiếp cận một cách đơn giản, dễ nhớ và từng bước giúp học sinh hình
thành tư duy tự học, tự giải quyết vấn đề. Ngoài ra, giúp cho các em làm tốt các bài
thi tốt nghiệp cũng như thi vào các trường Cao đẳng và Đại học. Chuyên đề gồm 3 phần:
Phần I: Phương pháp chung để giải toán
Phần II: Một số dạng toán thường gặp
Phần III: Bài tập tự luận tự luyện
Phần IV: Bài tập trắc nghiệm tự luyện B. Nội dung:
PHẦN I. PHƯƠNG PHÁP CHUNG ĐỂ GIẢI TOÁN
Trong bài toán viết phương trình đường thẳng d thì phương pháp chung nhất là đi
xác định vectơ chỉ phương của đường thẳng và toạ độ một điểm thuộc đường thẳng
sau đó dựa vào công thức của định nghĩa ( trang 83 SGK Hình học 12) để viết
phương trình đường thẳng.
Một số trường hợp cơ bản để xác định toạ độ VTCP của một đường thẳng :
x x at 0 
TH1: Nếu đường thẳng (d) cho dưới dạng ptts : y y bt u 0 thì 1 VTCP là (a;b;c) 
z z ct 0
TH2: Nếu đường thẳng d cho dưới dạng ptct x x y y z z 0 0 0   (a.b.c  0 ) thì 1 a b c  VTCP là u (a;b;c)  
TH3: Nếu đường thẳng d đi qua 2 điểm phân biệt A, B thì d có 1VTCP là AB
Ví dụ: Xác định toạ độ vectơ chỉ phương u của đường thẳng d trong các x  1 t 2
trường hợp sau: a/ d :  x  2 y  3 zy t ( t là tham số) b/ d:     4 5 3
z  2  t 5 Lời giải
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 1
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”  
a/ Ta có VTCP của d là u =(- 2; 1; 5) b/ Ta có VTCP của d là u =(- 4; 5; 3)
PHẦN II. MỘT SỐ BÀI TOÁN THƯỜNG GẶP
Dạng 1 : Viết phương trình tham số và phương trình chính tắc của đường thẳng
d biết d đi qua điểm M(x0;y0;z0) và có chỉ phương u = (a; b; c).
 Hướng dẫn:
x x at 0
* Phương trình tham số của đường thẳng d là
: y y bt 0 ( t là tham số)
z z ct 0
* PT chính tắc của đường thẳng d là : x x y y z z 0 0 0  
( điều kiện a.b.c  0 ) a b c
Ví dụ : Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số và
phương trình chính tắc của d (nếu có) biết đường thẳng d đi qua điểm M(-2; 1; -4) và
có chỉ phương là u =(-3; 2; -1) Lời giải
x  2  t 3
Ta có phương trình tham số của d là : y  1 t 2 ( t là tham số ) 
z  4  t
phương trình chính tắc của d là: x  2 y 1 z  4    3 2 1
Dạng 2: Viết phương trình tham số của đường thẳng d biết d đi qua hai điểm A, B cho trước. 
Hướng dẫn: - VTCP của d là AB - Chọn điểm đi qua là A hoặc B
- Đưa bài toán về dạng 1
Ví dụ : Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình tham số của d
biết đường thẳng d đi qua A(1; 2; -3) và B(-2; 2; 0 ). Lời giải 
Do d đi qua A và B nên VTCP của d là AB = (-3; 0; 3) x  1 t 3
=> phương trình tham số của d là y  2 ( t là tham số ) 
z  3  t 3
Dạng 3 : Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M và vuông góc với mặt phẳng () .
Hướng dẫn: -VTPT của mặt phẳng () là VTCP của đường thẳng d đư
a bài toán về dạng 1
Ví dụ : Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
d biết d đi qua A(-2; 4; 3) và vuông góc với ( ):2x - 3y – 6z + 19 = 0  
Lời giải VTPT của () là n (2;-3;-6). Do d  ( ) nên d nhận n làm VTCP
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 2
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
x  2  t 2
phương trình tham số của d là y  4  t 3 ( t là tham số)  z  3  t 6
Dạng 4: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M và song song với đường thẳng d’.
Hướng dẫn: - VTCP của d’ chính là VTCP của d
đưa bài toán về dạng 1.
Ví dụ : Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
đường thẳng d biết đường thẳng d đi qua điểm A(2; -5; 3) và song song với d’ x  2  t
y  3  2t ( t là tham số) Lời giải z  53t  
Do d // d’  vectơ chỉ phương của d là u = (1; 2; -3) x  2  t
 phương trình tham số của d là: y  5
  2t ( t là tham số)z  33t
Dạng 5 : Đường thẳng d đi qua điểm M và song song với 2 mặt phẳng cắt nhau (P) và (Q)     
Hướng dẫn : - VTCP của d là u = [ n P, n Q] ( n P ; n Q lần lượt là VTPT của hai mp (P)
và (Q)) - Đưa bài toán về dạng 1.
Ví dụ 1: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
d biết d đi qua điểm M(3; 1; 5) và song song với hai mặt phẳng (P): 2x + 3y - 2z +1 =
0 và (Q): x – 3y + z -2 = 0. Lời giải .  
Ta có n P = (2; 3; -2); n Q=(1; -3; 1) lần lượt là VTPT của hai mp (P) và (Q). Do   
d //(P) và d//(Q) nên vectơ chỉ phương của d là u = [ n P, n Q] = (-3; - 4; -9). x  3  t 3
 Phương trình tham số của d là: y 1 t 4 ( t là tham số)  z  5  t 9
Dạng 6: Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M, song song với mặt
phẳng (P) và vuông góc với đường thẳng d’ ( d’ không vuông góc với (P))  
Hướng dẫn : - Xác định VTPT của (P) và VTCP của d’ lần lượt là n và P u ’   
- VTCP của d là u = [ n P, k ]=>Đưa bài toán về dạng 1.
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của
đường thẳng d biết đường thẳng d đi qua điểm M(-2; 1; 3), song song với mặt phẳng x  1 t 3
(Oxz) và vuông góc với d’: y  2  t (t là tham số)  z  4  t 2 
Lời giải Ta có : VTPT của (Oxz) là j = (0; 1; 0)  VTCP của d’ là ' u = (3; -1; 2 )
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 3
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”   
Do d//(Oxz) và d  d’  VTCP của d là u = [ j , ' u ] = (2; 0; -3) x  2   2t ' 
 Phương trình tham số của d là: y 1 ( t’ là tham số)
z  33t ' 
Dạng 7 : Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M và vuông góc với hai
đường thẳng d1 và d2 (d1 và d2 là hai đường thẳng chéo nhau)  
Hướng dẫn :
- Xác định VTCP của d1 và d2 lần lượt là u và u ) 1 2   
- VTCP của d là u = [u , u ] => Đưa bài toán về dạng 1. 1 2
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình tham số của x  2  t 3
đường thẳng d biết d đi qua điểm M(2; -3; 4), vuông góc với d 
1:  y  3  t ( t là tham 
z  1 t 2
số ) và d x 1 y z  3 2:   Lời giải 2 5 3  
Ta có : VTCP của d1 là u = (-3; 1; 2) và VTCP của d2 là u = (2; 5; 3 ) 1 2   
Do d  d1 và d  d2  VTCP của d là u = [u , u ]= (-7; 13; -17) 1 2
x  2  7t
 Phương trình tham số của d là: y  3  t
13 ( t là tham số).
z  4 17t
Dạng 8 : Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm M đồng thời cắt cả hai đường thẳng d1 và d2 Hướng dẫn :
Chuyển pt của d1 và d2 về dạng tham số ( lần lượt theo tham số t và t’)
- Giả sử d cắt d1 và d2 theo thứ tự tại B và C. Khi đó suy ra toạ độ B và C
theo thứ tự thoả mãn các pt tham số của d1 và d2
- Từ điều kiện M, B, C thẳng hàng ta xác định được toạ độ của B và C
- Đường thẳng d là đường thẳng đi qua 2 điểm M và B
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình tham số của x  1 t
đường thẳng d biết d đi qua điểm A(1; 1; 0) và cắt cả 2 đường thẳng (d1) : y  tz  0  x  0  và (d2) : y  0 (t, s là tham số ) z  2  sLời giải
Giả sử d là đường thẳng cần dựng và d cắt d1 và d2 theo thứ tự tại B và C. Khi đó:
B  d => B(1+t ; -t ; 0); C  d => C(0 ; 0 ; 2+s) 1 2  
=> ABt; t  1;0; AC  1  ; 1  ;2  s
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 4
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”  s  2  t   k( 1  )    1
Ba điểm A, B, C thẳng hàng  t 1  k( 1  )  t    2 0 k(2 s)      1 k   2 x t ' 
Vậy d đi qua đi qua A(1;1;0) và C(0;0;0) => d có PT : y t ' ( t’ là tham số). z  0 
Dạng 9 : Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm A, vuông góc với đường
thẳng d1 và cắt đường thẳng d2
Hướng dẫn :- Chuyển phương trình của d2 về dạng tham số
- Giả sử d cắt d2 tại B, khi đó tìm được toạ độ B thoả mãn pt tham số của d2 =>  toạ độ AB   - Vì d  d1  .
AB u  0 => giá trị tham số => toạ độ điểm B 1 
- Viết phương trình đường thẳng d thỏa mãn đi qua A và nhận AB là VTCP
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d
đi qua A(0;1;1), vuông góc với đường thẳng d1 và cắt đường thẳng d2 cho bởi: x  1 tx  2u  
(d1): y t và (d2) : y 1 u (t, u là tham số) z  1    z uLời giải
Giả sử d là đường thẳng cần dựng và cắt d2 tại B, khi đó B(2u ;1+u ; u)   
=> AB (2u ; u ; u-1). Gọi u là 1 VTCP của d1 ta có u (-1;1;0) 1 1    Vì d  d1  .
AB u  0 u = 0 => AB (0;0;-1) 1 x  0 
Vậy phương trình đường thẳng d là : y 1 ( t là tham số). z 1t
Dạng 10 : Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm A, vuông góc với đường
thẳng d1 và cắt đường thẳng d1
Hướng dẫn :
- Gọi H là hình chiếu vuông góc của A trên d1 => toạ độ H theo tham số t   
- Do AH  d1  AH.u  0 (u là VTCP của d 1 1
1) => giá trị của tham số t => toạ độ H
- Vậy d là đường thẳng đi qua 2 điểm A và H
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 5
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d x t
đi qua A(1;2;-2), vuông góc với d’ và cắt d’ trong đó d’ có phương trình y 1 t ( t z  2t  là tham số). Lời giải 
Gọi H là hình chiếu vuông góc của A trên d’ => H(t ; 1 - t ; 2t) => AH (t – 1 ; - t – 1 ; 2t + 2) 
u (1; -1; 2) là VTCP của d’ 1   2   5 1 2 Do AH  d’  
AH.u  0  6t + 4 = 0 t =  => AH  ; ; 1   3  3 3 3   5 x  1 u  3   1
Vậy phương trình của d là : y  2  u ( u là tham số) 3   2 z  2   u  3
Dạng 11 : Viết phương trình đường thẳng d nằm trong mp(P) đồng thời cắt cả
hai đường thẳng d1 và d2
Hướng dẫn : - Nhận xét giao điểm của d1 và d2 với d chính là giao điểm của d1 và d2 với mp(P).
- Xác định A và B lần lượt là giao điểm của d1 và d2 với (P)
- Đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua 2 điểm A và B
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz , viết phương trình đường thẳng d x  1 t
nằm trong mp(P) : y + 2z = 0 đồng thời cắt cả 2 đường thẳng d1: y t và d2 z  4t
x  2  t ' 
: y  4  2t ' z 1  ( t và t’ là tham số) Lời giải
Gọi A và B lần lượt là giao điểm của d1 và d2 với (P) => A(1;0;0) và B(5;-2;1)
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 6
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” 
Khi đó đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua A và nhận AB (4;-2;1) là VTCP x  1 4t
=> Phương trình của d là: y  2
t ( t là tham số). z t
Dạng 12 : Viết phương trình đường thẳng d song song với d’ đồng thời cắt cả
hai đường thẳng d1 và d2 Hướng dẫn:
- Chuyển pt của hai đường thẳng d1 và d2 về dạng tham số (giả sử theo tham số t và t’)
- Giả sử A và B lần lượt là giao điểm của d với d1 và d2 => Toạ độ A và B theo tham số t và t’ 
- Xác định u là VTCP của d’  
- Do d//d’ nên u và AB cùng phương => giá trị của tham số t và t’ => toạ độ 2 điểm A và B 
- Đường thẳng d là đường thẳng đi qua A và nhận AB là VTCP
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d y  7 z  3
biết d song song với d’ : x - 4 = 
đồng thời cắt cả hai đường thẳng d 4 2  1 và x t
d2 với d1 : y  1   2tz ty 1 z 1 và d2 : x   . 2  3 Lời giải x t '  
d’ có VTCP u (1;4;-2), d2 có pt tham số y 1 2t '
z 1 3t ' 
Giả sử A và B lần lượt là giao điểm của d với d1 và d2 => A(t ; -1 + 2t ; t) và B(t’;1- 2t’;1 + 3t’) 
=> AB (t’-t;2-2t’-2t;1+3t’-t)  
Do d // d’ nên u và AB cùng phương t tt t   t  '  1  ' 2 2 ' 2 1 3t ' t     => A(2;3;2) 1 4 2  t   2
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 7
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” x  2  u  
Vậy d là đường thẳng đi qua A và nhận u là VTCP => d có pt là: y  3  4u (
z  2  2u  u : tham số)
Dạng 13 : Viết phương trình đường thẳng d song song và cách đều hai đường
thẳng song song d1 và d2 đồng thời d nằm trong mặt phẳng chứa d1 và d2.
Hướng dẫn :
- VTCP u của d là VTCP của d1 hoặc d2
- Xác định toạ độ điểm Md1, N d2  toạ độ trung điểm I của MN thuộc d.  -
Vậy đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua I và nhận u là VTCP
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai đường thẳng x  2  t 3 d x  4 y 1 z 1: 
y  3  t ( t là tham số ) và d2:   .  3 1  2 z  4  t 2
Viết phương trình tham số của đường thẳng d nằm trong mặt phẳng chứa d1 và
d2 đồng thời cách đều hai đường thẳng đó. Lời giải
Do d1//d2 và d cách đều d1, d2  chỉ phương của d là u = (3; 1; -2)
Lấy M(2; -3; 4) d1 , N(4; -1; 0) d2  toạ độ trung điểm I của MN là I(3; -2; 2) d x  3  t 3
 phương trình tham số của d là y  2  t ( t là tham số )  z  2  t 2
Dạng 14 : Viết phương trình đường thẳng d là đường vuông góc chung của hai
đường thẳng d1 và d2 chéo nhau.
Hướng dẫn : Cách 1.
- Gọi AB là đoạn vuông góc chung của d1 và d2( Ad1 và Bd2). Khi đó toạ độ 
A và B thoả mãn phương trình tham số của d1 và d2 =>Toạ độ của AB
- Từ điều kiện AB  d1 và AB  d2 =>Toạ độ A và B
- Đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua 2 điểm A và B Cách 2.
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 8
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”  
- Xác định vectơ u và '
u lần lượt là VTCP của hai đường thẳng d1 và d2. Gọi    
v là VTCP của đường thẳng d => '
v u,u    
- Viết phương trình mặt phẳng (P) chứa d và d1
- Xác định A là giao điểm của d2 và mp(P) 
- Đường thẳng d cần tìm là đường thẳng đi qua A và nhận v là VTCP .
Ví dụ: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz cho hai đường thẳng chéo nhau x  1 2t
d1: y  2  t và z  3   3t  x  2  u  d2 : y  3
  2u . Viết phương trình đường vuông góc chung của d1 và d2? z 1 3uLời giải    
Gọi u và u theo thứ tự là VTCP của d
u (2;1;3) và u (1;2;3) 2 1 và d2 => 1 1 2
Gọi AB là đoạn vuông góc chung của d1 và d2( Ad1 và Bd2) =>
A(1+2t;2+t:-3+3t) và 
B(2+u;-3+2u;1+3u) => AB (u-2t+1;2u-t-5;3u-3t+4)
Từ điều kiện AB  d1 và AB  d2     29    . AB u  0
2  2 1  2   5  3 3  3  4  0 t u t u t u t  1       9        u     2t 1 2 . AB u 0 
2u t 5  33u 3t  4  0 25   2 u   9
 67 47 20    24 24 24 =>  A ; ; ; AB  ; ;      9 9 3   9 9 9  
Vậy đường thẳng vuông góc chung d là đường đi qua A và nhận u 1;1;  1 là  67 x   t '  9   47
VTCP => d có phương trình là: y
t ' ( t’ : là tham số) 9   20 z   t '  3
Dạng 15 : Viết phương trình tham số của đường thẳng d là hình chiếu của d’ trên mặt phẳng (P).
Hướng dẫn : - Xác định điểm chung của d’ và mp(P)
+ Nếu d’  (P) thì hình chiếu của d’ chính là d’
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 9
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” + Nếu d’//(P) thì *Xác định A d '
*Xác định B là hình chiếu vuông góc của A trên (P)
*d là đường thẳng đi qua B và //d’
+ Nếu d ' (P)  M thì:
*Xác định A d ' ( A không trùng với M)
*Xác định B là hình chiếu vuông góc của A trên (P)
*d là đường thẳng đi qua 2 điểm M và B
Ví dụ : Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình tham số của x  2  t 3
đường thẳng d là hình chiếu của d’ : y 1 t trên mặt phẳng (P): 2x- 3y + z +1 =  z  3  t 0. Lời giải Gọi M = d ' 1 3 5 (P) => M( ; ; ) 2 2 2 Ta có A(2 ; 1 ; 3 )d’
Gọi d1 là đường thẳng đi qua A và vuông góc với (P) => d1 có pt là:
x  2  2u
y  1 3u (*) z  3 u
Gọi B là hình chiếu vuông góc của A trên (P) => B = (P) d1
Thay (*) vào phương trình mp (P) ta được: 2(2+2u) – 3(1-3u) + 3+u +1 = 0  5 14u = - 5  u= 14  9 29 37  => B  ; ;     => 11 8 2 MB ; ;    7 14 14  14 14 14  
Đường thẳng d cần tìm là đường đi qua C và nhận u (11;8;2) là VTCP 1  9 x  11t  7   29
 Phương trình tham số của d là : y
 8t ( t là tham số ) 14   37 z   2t  14
PHẦN III. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 10
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
Bài 1: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm A(0; 2; 1) và B(1; -1; 3).
Viết phương trình tham số của đường thẳng AB ( Đề thi tốt nghiệp BTTHPT lần 1 năm 2007)
Bài 2: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm M(3; 4; 1), N(2; 3; 4).
Viết phương trình chính tắc của đường thẳng MN ( Đề thi tốt nghiệp BTTHPT lần 2 năm 2007)
Bài 3: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm M(1; 0; 2) và N(3; 1; 5).
Viết phương trình tham số của đường thẳng đi qua M và N.
( Đề thi tốt nghiệp THPT phân ban lần 2 năm 2007)
Bài 4: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm M(-1; 2; 3) và mặt phẳng ( ):
x – 2y + 2z +5 = 0. Viết phương trình đường thẳng đi qua M và vuông góc với ( ))
( Đề thi tốt nghiệp BTTHPT năm 2008)
Bài 5: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm M(1; 2; 3) và mặt phẳng ( ) :
2x – 3y + 6z +35 = 0. Viết phương trình đường thẳng đi qua M và vuông góc với ( ))
( TNTHPT không phân ban năm 2008)
Bài 6: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm A(3; -2; -2) và mặt phẳng
( ): 2x – 2y + z - 1 = 0. Viết phương trình đường thẳng đi qua A và vuông góc với ( )
( Đề thi TN THPT phân ban năm 2008)
Bài 7: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai điểm A(1; 4; 2), B(-1; 2; 4).
Viết phương trình của đường thẳng d đi qua trọng tâm G của tam giác OAB và vuông
góc với mặt phẳng (OAB) ( Đề thi tuyển sinh đại học khối D năm 2007)
Bài 8: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai mặt phẳng
(P): 2x +3y – 4z +5 =0 và (Q): 3x + y – z +4 = 0. Viết phương trình tham số của
đường thẳng d là giao tuyến của (P) và (Q).
Bài 9: Lập phương trình đường vuông góc chung của hai đường thẳng x  2  t
d x  3 y  3 z  3  1:  
và d y t 2 1 3 1
2: z 8t
x  4  t
Bài 10: Viết phương trình hình chiếu vuông góc của đường thẳng d: y  1 t 8  z   t 3
trên mặt phẳng (P): 3x + 2y +z – 5 = 0.
Bài 11: Viết phương trình đường thẳng d vuông góc với mặt phẳng Oxy và cắt cả hai x  3  t
x  2  t' đường thẳng d  
1:  y  2  t
5 (t R); d2: y  4  2t' (t’ R ).  
z  1 t 4
z  6  t'
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 11
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
Bài 12: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho hai đường thẳng d1:
x  1 2t x y   1 z   2 và
d y 1 t
R). Viết phương trình đường thẳng d vuông 2 1 1 2: (t  z  3
góc với mặt phẳng (P): 7x + y – 4z =0 và cắt cả hai đường thẳng d1 và d2
( Đề thi tuyển sinh đại học khối A năm 2007).
Bài 13: Trong không gian hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình đường thẳng d song
song với với hai mặt phẳng (P): 3x + 12y – 3z -20 = 0, (Q): 3x - 4y + 9z + 8 = 0 và cắt hai đường thẳng d x  4 y  4 z 1 x  4 y z  2 1 và d2. Biết d1:   , d   . 2  3 3 2:  2 3 4
Bài 14: Lập phương trình đường thẳng d đi qua điểm A(2; 3; 3 ), vuông góc với x  3
đường thẳng d x 1 y  4 z  2  1:  
và cắt đường thẳng d2: y  8  t (t R). 3 1 1  z  9  t
Bài 15: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm A(1; 2; 3) và hai đường thẳng
d x  2 y  2 z  3 x 1 y 1 z 1 1:   , d   . Viết phương 2 1 1 2: 1 2 1
trình đường thẳng d đi qua A vuông góc với d1 và cắt d2 ( Đề thi tuyển sinh đại học khối D năm 2006).
Bài 16: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho điểm A(-4; -2; 4) và đường thẳng
x  3  t 2
d: y 1 t , viết phương trình đường thẳng d’ đi qua điểm A, cắt và vuông góc 
z  1 t 4
với đường thẳng d. ( Đề thi tuyển sinh đại học khối B năm 2004)
Bài 17: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho đường thẳng x  2 y  2 z  :   1 1 1 
và mặt phẳng (P): x + 2y – 3z + 4 = 0. Viết phương trình đường thẳng d nằm trong
(P) sao cho d cắt và vuông góc với đường thẳng 
( Đề thi tuyển sinh đại học khối D năm 2009).
Bài 18: Viết phương trình đường thẳng d song song, cách đều d1, d2 và thuộc mặt
phẳng chứa hai đường thẳng d x  2 y  5 z  9 1, d2 trong đó d1:   ; d 3 1 4 2: x y  3 z  7   . 3 1 4
Bài 19: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, viết phương trình tham số của đường
thẳng d biết d vuông góc với mặt phẳng (P): x + 2y +z + 2 = 0 đồng thời cắt cả hai x  3  t
x  2  t' đường thẳng d  
1:  y  2  t
3 và d2: y  3  t' ( t và t’ là tham số ).   z  1 t 2
z  4  2t'
Bài 20: Viết phương trình tham số của d biết d song song với hai mặt phẳng (P):
x + 2y – z +1 = 0 và (Q): - x – y + 2z -2 = 0 đồng thời cắt hai đường thẳng
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 12
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” x  1 t
x  3  t' d  
1:  y  2  t , d2:  y  1  2t' .   z  1 t 2
z  2  t'
Bài 21: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho tam giác ABC có A(1;1;0),
B(0;2;1) và trọng tâm G(0;2;-1). Viết phương trình đường thẳng d đi qua điểm C và
vuông góc với mặt phẳng (ABC).
( Đề thi tuyển sinh cao đẳng khối A, B năm 2009).
Bài 22: Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz, cho đường thẳng d: x  3  y 1  z  3 2
và mặt phẳng (P): x + 2y – z + 5 = 0.
a. Tính góc giữa đường thẳng d và mặt phẳng (P)
b. Viết phương trình đường thẳng d’ nằm trong mặt phẳng (P), đi qua giao điểm A
của đường thẳng d với mặt phẳng (P) và tạo với đường thẳng d một góc lớn nhất.
PHẦN IV. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
1. Lập phương trình tổng quát của đường thẳng d đi qua điểm (
A 1; 0; 3) và B(4;2;-1)? 2
ìï x + 3y + 2 = 0 2
ìï x - 3y + 2 = 0 A.ïí B.ïí 4
ï x + 3z + 13 = 0 ï ï - - = î 4x 3z 13 0 ïî 2
ìï x + 3y - 2 = 0 2
ìï x - 3y - 2 = 0 C.ïí D.ïí 4
ï x - 3z + 13 = 0 ï ï + - = î 4x 3z 13 0 ïî
2. Phương trình chính tắc của đường thẳng d đi qua điểm M(1; 2 - ;5) và vuông góc
với mặt phẳng (a) : 4x - 3y + 2z + 5 = 0 là: A. x -1 y + 2 z - 5 x - y + z - 5 = = B. 1 2 = = 4 -3 2 -4 -3 2 C. x -1 y + 2 z - 5 x - y + z - 5 = = D. 1 2 = = 4 3 2 -4 -3 -2 x ìï = 3 - 2t ïï
3. Hệ nào dưới đây là phương trình của đường thẳng ï d : y ïí = 2 + 3t ? ïïzï = -2+5t ïïî 3
ìï x + 2y + 13 = 0 3
ìï x + 2y -13 = 0 A.ïí B.ïí 5
ï x + 2z + 11 = 0 ï ï + - = î 5x 2z 11 0 ïî 3
ìï x - 2y + 13 = 0 3
ìï x - 2y -13 = 0 C.ïí D.ïí 5
ï x - 2z + 11 = 0 ï ï - - = î 5x 2z 11 0 ïî
4. Hãy tìm một vectơ chỉ phương của đường thẳng là giao tuyến của hai mặt phẳng
2x - 3y - 5z + 8 = 0,x + y - 2z - 1 = 0 ? A.    u = - - B.  (11; 1; 5) u = (-11;1;5)
C.u = (11;-1;5) D.u = (11;1;5)
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 13
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” x ìï = 1 + 2t ïï
5. Tìm toạ độ giao điểm ï
M của đường thẳng d : y
ïí = -2 -t và mặt phẳng ïïzï =1-t ïïî
(P) : 4x - y - z + 5 = 0 ? A.M(1;1;2) B.M(1;-1;2) C.M(1;1;-2) D.M(-1;-1;2) ìx ïï = 5 + t ïï
6. Góc giữa đường thẳng : y ï
D í = -2 + t và mặt phẳng (a) : x - y + 2z - 7 = 0
ïïzïï = 4+ 2t ïî bằng: A. p B. p C. p D. p 4 6 3 2 x ìï = 1 + 2t ïïï
7. Tính góc giữa 2 đường thẳng x - 3 y - 1 z - 2 d : y
ïí = -2 - 2t và d : = = ? 1 ï 2 ï 2 -1 2 z ï = 3 ïïî A. p B. p C. p D. p 6 3 4 2 x ìï = 1- 8t ïï 8. Toạ độ giao điểm ï M của 2 đường thẳng d : y ïí = 1 + 3t 1 và ïïzï = 2-5t ïïî x - 7 y - 3 z - 5 d : = = là: 2 2 -5 2 A.M(9;2;7) B.M(9;2;-7) C.M(9; 2 - ; 7 - ) D.M(9; 2 - ;7) 9. Tìm x y z x + 1 y + 5 z
m để 2 đường thẳng d : = = và d : = = cắt nhau? 1 2 -3 m 2 3 2 1 A. m=1 B. m=2 C. m=3 D. m=4 10. Cho 2 điểm ( A 1 - ;3; 5
- ),B(m - 1;m;1 - m) . Giá trị của m để đường thẳng AB song song với mặt phẳng ( )
a : x + y - z + 4 = 0 là: A. m=1 B. m=2 C. m=3 D. m=4 11. Giá trị nào của x - 1 y + 2 z + 3
m để đường thẳng d : = = vuông góc với mặt m 2m - 1 2
phẳng (P) : x + 3y - 2z - 5 = 0 là: A. m=1 B. m=-1 C. m=2 D. m=-2
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 14
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
12. Xác định toạ độ hình chiếu M ' của điểm M(1;2;6) lên đường thẳng x - 2 y - 1 z + 3 d : = = ? 2 -1 1 A.M '(0;2;4) B.M '(0;-2;-4) C.M '(0;-2;4) D.M(0;2;-4) x ìï = 1- 4t ïï
13. Khoảng cách từ điểm ï (2
A ;3;1) đến đường thẳng d : y
ïí = 2 + 2t bằng : ïïzï = -1+ 4t ïïî A. 3 B. 5 C. 6 D. 7
14. Tìm tất cả các giá trị của x + y - z -
m để đường thẳng 1 3 1 d : = = cắt mặt 2 m m - 2
phẳng (P) : x + 3y + 2z - 5 = 0 ? A. 1 m ¹ B. 3 m ¹ C. 2 m ¹ D. 4 m ¹ 5 5 5 5
15. Tìm tất cả các giá trị của m để đường thẳng là giao tuyến của hai mặt phẳng
3x - 2y + z + 3 = 0, 4x - 3y + 4z + 2 = 0 song song với mặt phẳng
(P) : 2x - y + (m + 3)z - 2 = 0 ? A. m=5 B. m=-5 C. m=3 D. m=-3
16. Khoảng cách giữa 2 đường thẳng song song x y - 3 z - 2 d : = = và 1 1 2 1 x - 3 y + 1 z - 2 d : = = bằng: 2 1 2 1 A. 5 6 B. 5 3 C. 5 30 D. 5 5 6 6 6 6
17. Phương trình mặt phẳng ( )
a chứa đường thẳng là giao tuyến của hai mặt phẳng x - 1 y - 3 z + 4
x - y + z = 0,x + y - z = 0 và song song với đường thẳng d : = = 1 3 -2 4 có dạng: A.2x+y+z+1=0 B.2x-y+z-1=0 C.2x-y+z=0 D.2x+y-z=0 18. Xét vị trí tương
đối giữa 2 đường thẳng x - 1 y + 3 z - 2 x - 2 y - 1 z + 4 d : = = ,d : = =
ta được kết quả nào? 1 2 2 2 3 3 2 4 A. Cắt nhau B. Song song C. Chéo nhau D. Trùng nhau
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 15
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” x ìï = -3 + t ïï 19. Cho mặt phẳng a ï
( ) : 2x + y + 3z + 1 = 0 và đường thẳng d : y
ïí = 2 -2t . Tìm mệnh ïïzï = 1 ïïî
đề đúng trong các mệnh đề sau? A. d Ì ( ) a B. d  ( ) a C. d Ç ( ) a =M D. d ^ ( ) a x
ìï - 2y - z - 2 = 0
20. Trong không gian với hệ trục toạ độ Oxyz cho đường thẳng d : ïí . 2 ï x + z - 5 = 0 ïî Gọi 
M Î d và u là vectơ chỉ phương của đường thẳng . Tìm nhận định đúng? A.
M(3;-1;1) và u(1;-1;2) 
B.M(3;1;-1) và u(1;1;-2)  C.M(3;1; 1 - ) và u(1;1;2)
D. Cả 3 đáp án trên đều sai x ìï = 1 + t ì ï x ï = 1 + 2u ï ïï
21. Xét vị trí tương đối của 2 đường thẳng ï ï d : y
ïí = 2 +t và d ' : y ïí = -1 + 2u ? ïï ïï z ï = 3 -t ï ï ï = - î z 2 2u ïïî
A. d và d ' chéo B.d d ' C. Ç nhau d d ' =M D. d º d '
22. Cho 4 điểm A(1; 1 ; 1), B(1 ; 3 ; 5), C(1 ; 1 ; 4), D(2;3;2) . Gọi I,J lần lượt là trung điểm của ,
AB CD . Khẳng định nào sau đây đúng? A. I º J
B.IJ ^ (ABC) C.AB ^ IJ D.CD ^ IJ
23. Khoảng cách từ điểm M( 2 - ; 4 - ;3) đến mặt phẳng ( )
a : 2x - y + 2z - 3 = 0 bằng bao nhiêu? A. 11 B. 1 C. 2 D. 3
24. Cho tứ diện ABCD với A(4; 1 ; 5), B(1 ; 1 ; 1), C(4 ; 6 ; 5), D(4;0;3) . Tính chiều cao
của tứ diện xuất phát từ đỉnh A ? A. 5 2 B. 5 3 C. 5 3 D. 15 139 3 3 2 139
25. Trong không gian với hệ trục toạ độ Oxyz cho hình lập phương ABCD.A'B 'C 'D '
cạnh a . Hãy tính khoảng cách giữa 2 đường thẳng AC và BD ' ? A. a 5 B. a 6 C. a 6 D. a 6 6 3 6 5
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 16
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
26. Cho 2 điểm M (2;3;1),M (1;-1;1) 0 1
và đường thẳng là giao tuyến của hai mặt phẳng
2x - y + 5 = 0,2x + z + 5 = 0 , gọi d = d(M , ) D = ( , 0 0 và d d M ) D 1 1 . Hãy tìm mệnh đề
đúng trong các mệnh đề sau? A. 2 2 d > d B. d -d =
C.d + d = 6 3
D.d < d 0 1 0 1 3 0 1 0 1 27. Cho mặt phẳng x - 1 y - 7 z - 3
(a) : 3x - 2y - z + 5 = 0 và đường thẳng D : = = . 2 1 4
Gọi (b) là mặt phẳng chứa đường thẳng D và song song với ( ) a . Tính khoảng
cách giữa 2 mặt phẳng ( ) a và (b) ? A. 3 B. 3 C. 9 D. 9 14 14 14 14
28. Nếu điểm M(0;0;t) cách đều điểm M (2;3;4) và mặt phẳng (P) : 2x + 3y + z - 17 = 0 1
thì t có giá trị bằng bao nhiêu? A.t = 3 B.t = -3 C.t = 3 D.t = - 3
29. Khoảng cách gữa 2 mặt phẳng song song
(P) : x + y - z + 5 = 0,(Q) : 2x + 2y - 2z + 3 = 0 sau đây bằng bao nhiêu? A. 7 B. 7 C. 2 D.2 2 2 3 3 x ìï = 1 + t ïï
30. Cho 2 đường thẳng chéo nhau ï x - 3 y z + 2 d : y ïí = -1-t d : = = . Độ dài 1 và ï 2 ï 3 -3 3 z ï = 1 + t ïïî
đường vuông góc chung của 2 đường thẳng trên bằng bao nhiêu?
D. Đáp số A, B, C A. 112 B. 104 C. 114 3 3 3 sai
31. Tính góc giữa 2 mặt phẳng (P) : 2x - y - 2z - 9 = 0 và (Q) : x - y - 6 = 0 ? A. p B. p C. p D. p 6 3 2 4
32. Tính giá trị của góc A của tam giác ABC biết A(2; 1 ; 1), B(1 ; 2 ; 1), C(1 ; 1 ; 2)? 3p p p p A. B. C. D. 4 3 2 4  
33. Tính giá trị của góc giữa 2 vectơ a(2;5;0), ( b 3;-7; 0) ? A. 0 135 B. 0 30 C. 0 45 D. 0 60
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 17
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian” x ì - +
ï - y + z + 2 = 0 34. Cho điểm x 1 y 2 z
M(0;1;1) và 2 đường thẳng d : ,d : ï = = . 1 2 í 3 1 1 x ï + 1 = 0 ïî
Gọi D là đường thẳng đi qua điểm M vuông góc với d , cắt d . Tính góc giữa 2 1 2
đường thẳng d và D ? 2 A. 0 120 B. 0 30 C. 0 60 D. 0 45 35. Gọi x - y + z -
d ' là hình chiếu vuông góc của đường thẳng 5 2 4 d : = = lên mặt 1 1 2
phẳng (P) : x - y + 2z = 0 . Tính góc giữa d và d ' ? A. p B. 2p C. 4p D. 5p 6 3 3 3
1. Tìm phương trình hình chiếu vuông góc (d ') của đường thẳng x - 2 y + 2 z - 1 (d) : = =
lên mặt phẳng (P) : x + 2y + 3z + 4 = 0? 3 4 1 5
ìï x - 4y + z + 19 = 0 5
ìï x - 4y - z -19 = 0 A.(d ') : ïí B.(d ') : ïí x
ï + 2y + 3z + 4 = 0 ï ï + + + = î x 2y 3z 4 0 ïî 5
ìï x - 4y + z -19 = 0 5
ìï x - 4y - z + 19 = 0 C.(d ') : ïí D.(d ') : ïí x
ï + 2y + 3z + 4 = 0 ï ï + + + = î x 2y 3z 4 0 ïî
2. Lập phương trình đường thẳng ( )
D đi qua điểm M(-1;2;-3) vuông góc với đường thẳng x - 2 y - 1 z - 1 x - y + z - (d) : = = và cắt đường thẳng 1 1 3 (d ') : = = ? 6 -2 -3 3 2 -5 A. x - 1 y + 1 z + 3 x - y - z - 3 ( ) D : = = B. 1 1 ( ) D : = = 2 -3 6 2 -3 6 C. x + 1 y + 1 z - 3 x - y + z - 3 ( ) D : = = D. 1 1 ( ) D : = = 2 -3 6 2 -3 6
3. Trong không gian với hệ trục toạ độ Oxyz cho 2 đường thẳng x - 7 y - 3 z - 9 x - 3 y - 1 z - 1 (d ) : = = ; (d ) : = =
. Viết phương trình đường 1 1 2 -1 2 -7 2 3 vuông góc chung ( )
D của 2 đường thẳng trên? 3
ìï x - 2y - z - 6 = 0 3
ìï x - 2y - z - 6 = 0 A.( : ï D í B.( ) : ï D í 5
ï x + 34y - 11z + 38 = 0 5
ï x + 34y + 11z - 38 = 0 ïî ïî 3
ìï x - 2y - z - 6 = 0 3
ìï x - 2y - z - 6 = 0 C.( ) : ï D í D.( ) : ï D í 5
ï x + 34y - 11z - 38 = 0 5
ï x - 34y - 11z + 38 = 0 ïî ïî
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 18
Chuyên đề: “Phân loại các dạng bài tập viết về phương trình đường thẳng trong không gian”
4. Xác định toạ độ điểm A' đối xứng với điểm (2
A ;-1; 3) qua đường thẳng x ìï = 3t ïïï (d) : y ïí = -7 + t5 ? ïïzï = 2 +2t ïïî A.A'(4;3;5) B.A'(4;3;-5) C. (4 A ;-3;5) D.M(4;-3;-5)
C. Kết luận: Trên đây là một số dạng bài tập đã được áp dụng cho học sinh khối
12 trong thời gian qua ( kể cả học sinh thi học sinh giỏi toán 12). Kết quả tôi nhận
thấy rằng học sinh giải khá tốt phương trình đường thẳng trong không gian.
Do thời gian có hạn nên chuyên đề này chưa bổ sung hình vẽ vào mỗi
phương pháp, chưa làm hết phương pháp và không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất
mong được sự quan tâm góp ý của các đồng nghiệp trong tổ.
Xin chân thành cảm ơn.
GV:Nguyễn Thị Thu trường THPT Lý Tự Trọng – Thăng Bình – Quảng Nam 19