Chương 3-Slide kinh tế vi mô

KINH TẾ VI MÔ

Chương 3

LÝ THUYẾT LỰA CHỌN

CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG

Mục tiêu của chương

• Hiểu cách thức người tiêu dùng lựa chọn hàng hóa & dịch vụ để tối đa hóa lợi ích trong điều kiện ràng buộc về ngân sách;
• Giải thích được hình dạng được cầu./

NỘI DUNG

I. Thuyết hữu dụng II. Thuyết đẳng ích

III.Sự hình thành đường cầu./

HÀNH VI NGƯỜI TIÊU DÙNG

Văn hóa Xã hội Cánhân

Nền văn Các Tuổi ời & Tâm lý hóa nhóm giai oạn sống Động cơ Quốc bạn bè, Nghề nghiệp Sự cảm

tịch ồng sự ^nhận NGƯỜI

Hoàn cảnh

Chủng Gia kinh tế Sự hiểu MUA

tộc ình Cá tính biết

Niềm

Tôn giáo Vai trò Phong cách thái ộtin &

& ịa vị sống Tầng lớp xã hội

XH Nguồn: Quản trị Marketing

I. THUYẾT HỮU DỤNG

1. Một số vấn đề cơ bản

Cuối thế kỷ XIII với các giả thuyết

• Người tiêu dùng là con người có lý trí
• Có thể đo lường & định lượng được mức thỏa mãn
• Thị trường cạnh tranh hoàn hảo./

1. Mộtsốvấnđềcơbản

• Ví dụ

ng hữu dụng (TU): Là tổng mức thỏa người tiêu dùng cảm nhận ược khi tiêu dùng một số lượng sản phẩm nhất trong mỗi ơn vị thời gian.

1. Mộtsốvấnđềcơbản

0 1 2 3 4 5 6 7 Q_x

10

9

7

4

TU

x

TU

x

Lưu ý

• Thông thường, tiêu dùng với số lượng càng nhiều

 Tổng hữu dụng càng cao

• Đối với hàng hóa thiết yếu thì có điểm bão hòa.

TU

Hàngcao

cấp

TU

Hàng

thiết

yếu

TU

Max

Điểm

bãohòa

Q Q

1. Mộtsốvấnđềcơbản

▪ Số lượng sản phẩm sử dụngTổng hữu dụng

 b) Hàm tổng hữu dụng

Là một tương quan mô tả sự phụ thuộc của TU vào số lượng sản phẩm được tiêu dùng với các điều kiện kháckhôngthay đổi.

TU = f(Q_X ; Q_Y ;…)

1. Mộtsốvấnđềcơbản

c) Hữu dụng biên (MU): Là thay đổi trong tổng hữu dụng khi người tiêu dùng sử dụng thêm một đơn vị sản phẩm trong mỗi đơn vị thời gian.

MUX = ∆TU∆XX MUY = ∆TU∆YY

MUX =TU(′X) MUY =TU(′Y)

1. Mộtsốvấnđềcơbản

Qx TUx MUx 0 0 / 1 4 4 2 7 3 3 9 2 4 10 1 5 10 0 6 9 -1 7 7 -2

Q x Q x 10 9 7 4 0 1 2 3 4 5 6 7 TU x 4 3 2 1 0 1 2 3 4 MU x M U x TU x K h i M U > 0  T U t ă n g K h i M U < 0  T U g i ả m K h i M U = 0  TU max H ữ u d ụ n g b i ê n c ó q u y l u ậ t g i ả m d ầ n

Ứng dụng

• Mỗi sản phẩm có một mức thỏa mãn khác nhau.
• Người tiêu dùng sẽ sẵn lòng trả giá cao hơn cho những sản phẩm có mức thỏa mãn cao hơn.

 d) Thặng dư tiêu dùng

Thặng dư tiêu dùng

e) Thặng dư tiêu dùng là phần hữu dụng mà người tiêu dùng nhận được không phải trả tiền.

MU (P)

Q

*

-

1

Q

*

Q

*

1

+

Q

P

MU

1

MU

2

MU

3

MU

4

A

MU

Th

ặ

ng

d

ư

tiêudùng

2. Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng

M

ụ

c

đ

í

c

h

:

T

ố

i

đ

a

h

ó

a

s

ự

t

h

ỏ

a

m

ã

n

TU

M

a

x

G

i

ớ

i

h

ạ

n

:

B

ị

g

i

ớ

i

h

ạ

n

v

ề

n

g

â

n

s

á

c

h

2. Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng

(Phương pháp đại số)

Ví dụ: Một người có I = 7đ dùng mua 2 Sp X và Y. Hỏi người đó dùng bao nhiêu đồng mua X, bao nhiêu đồng mua Y để TU_max.

Kết luận

• Để đạt thỏa mãn tối đa người tiêu dùng sẽ chi tiêu hết thu nhập đã dành để mua sản phẩm.
• Sản phẩm có mức thỏa mãn cao sẽđược ưu tiên lựa chọn.
• Câu hỏi
  • Khi mức thỏa mãn của các sản phẩm là như nhau???
  • Khi sản phẩm không thể chia nhỏ và giá cả khác nhau???

II. THUYẾT ĐẲNG ÍCH

• Dựa trên quan điểm về:

“SỞ THÍCH CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG”

Khi phải lựa chọn những túi hàng hóa khác nhau nhưng có dụng ích bằng nhau.

1. Sở thích của người tiêu dùng

Ba giả thiết cơ bản về sở thích của người tiêu dùng:

1. Sự ưa thích có tính hoàn chỉnh: người tiêu dùng có thể so sánh và xếp loại tất cả mọi túi hàng (không tính ến chi phí);
2. Sở thích có tính bắc cầu;
3. Mọi hàng hóa ÿều tốt, bỏ qua các chi phí thì người tiêu dùng luôn muốn có nhiều hàng hóa hơn là ít.

 Túi hàng này có thể ÿược ưa thích hơn túi hàng khác do có sự kết hợp các loại hàng hóa khác nhau và số lượng khác nhau./

Ví dụ

1. Sở thích của người tiêu dùng

60 –

50 –

40 –

30 –

20 –

10 –

2. Đường đẳng ích (bàng quan)

1. Khái niệm: Đường đẳng ích là tập hợp của tất cả các túi hàng khác nhau của các hh,dv cùng tạo nên mức thỏa mãn như nhau cho người tiêu dùng./
2. Bản đồ các đường đẳng ích
   • Túi hàng B được ưa thích hơn A

60

–

50

–

40

–

30

–

20

–

10

–

0

–

|

40

|

50

|

60

Y

X

TU

2

TU

3

TU

1

C

2

C

1

C

3

B

2

B

3

B

1

A

2

A

1

A

3

• • Túi hàng C được ưa thích hơn B.

 TU₃> TU₂ > TU₁

c) Đặc điểm đường đẳng ích

• Đường đẳng ích dốc xuống từ trái sang phải
• Các đường đẳng ích không bao giờ cắt nhau
• Các đường đẳng ích có dạng lồi về gốc tọa độ

Tỷ lệđánh đổi giữa 2 hàng hóa

→ Tỷ lệ thay thế biên của Y cho X (MRS_Y,X)

2. Đường đẳng ích

d) Tỷ lệ thay thế biên (MRS) là số lượng của một hàng hóa mà người tiêu dùng có thể từ bỏ, để có thêm một đơn vị hàng hóa khác mà lợi ích không thay đổi.

MRS được xác định bằng độ dốc của đường đẳng ích.

MRS_Y,X =ΔY ΔX

Ví dụ

-

Dọc

theo

đườngđẳng

ích

tỷ

lệ

thay

thế

biên

có

quy

luậtgiảmdần

-

MRSy,x

giữa

A&B

là

3

-

MRSy,x

giữa

B&C

là

1

-

MRSy,x

giữa

C&D

là

1

/

3

0

C

B

A

Y

TU

X

1

6

3

-3

-1

1

1

2

3

6

D

Mối quan hệ giữa MRS; MUx & MUy

• TU giảm do giảm Y: ^ΔTUY = MU_Y ΔTU_Y = MU_Y. Y ΔY
• TU tăng do tăng ^{X: ΔTUX} = MU_X ΔTU_X = MU_X. X ΔX

Do TU không ổi: ∆TU_Y + ∆TU_X = 0

↔ MU_Y .∆Y + MU_X .∆X = 0

Sắp xếp lại

Các dạng đặc biệt của đường đẳng ích

TU

1

TU

2

TU

3

Y

và

X

là

hànghóa

2

bổ

sung

hoàn

toàncho

nhau

MRS

Y,X

=

0

X

Y

4

1

2

3

4

1

0

2

3

Các dạng đặc biệt của đường đẳng ích

X

và

Y

là

2

hàng

hóa

thay

thế

hoàntoàncho

nhau

MRS

Y,X

=

const

X

Y

4

1

6

2

4

1

2

3

0

TU

3

TU

2

TU

1

Các dạng đặc biệt của đường đẳng ích

Nước

cam

Cafe

Hìnhdáng

ường

của

bàngquan

chỉ

ra

mức

ộ

khácnhau

của

sự

mong

muốn

thay

thế

hh

này

bằng

hh

khác.

Người

tiêu

dùng

thíchcafé

hơnnước

cam



Sẵn

sàng

từ

bỏ

nhiềunước

cam

để

có

thêmcafe

Câu hỏi thảo luận

• Với 2 hàng hóa: Café và nước cam

–Ngọc thích nước cam và hoàn toàn không quan tâm đến café

• Hãy vẽ đường đẳng ích thể hiện sự ưa thích 2 hàng hóa này của Ngọc./

3. Đường ngân sách

Ví dụ: I = 40$ tiêu dùng X và Y. Biết P_X =1$; P_Y =2$

10 20 30 40 X

3. Đường ngân sách

1. Khái niệm: Là một tập hợp các phối hợp khác nhau giữa hai sản phẩm mà người tiêu dùng có thể mua được từ một mức thu nhập(I) và giá cả nhất định.
2. Phương trình đường ngân sách

P_X.X + P .Y_Y = I

Y = −I PX .X

PY PY

3. Đường ngân sách

c) Đặc điểm

• Làđường giới hạn chi tiêu
• Dốc xuống từ trái sang phải
• Độ dốc: tỷ giá giữa 2 sản phẩm ^−PX

P_Y

• Điểm nằm trên ường ngân sách → mua hết I
  • Các iểm nằm bên phải → không ủ tiền mua
  • Các iểm nằm bên trái → muakhông hết I

Tác động của sự thay đổi thu nhập & giá đến đường ngân sách

➢ Thu nhập thay ổi Y

I

0

I

2

I

1

I↑; P_X; P_Y không ổi → dịch chuyển song song sang phải

I↓; P_X; P_Y không ổi → dịch chuyển song song

sang trái

X

Tác động của sự thay đổi thu nhập & giá đến đường ngân sách

➢ Giá sản phẩm thay ổi ^Y

I

1

X

1

P

x

↑

X

2

I

2

P

x

↓

I

0

X

0

X

I & P_Y không ổi ; P_X

→ Xoay vào trong trên trục X

I & P_Y không ổi ; P_X → Xoay ra ngoài trên trục X

4. Phối hợp tiêu dùng tối ưu

• Mục tiêu: Tối đa hóa hữu dụng (TU_Max)
• Giới hạn: Thu nhập (I) & giá cả sản phẩm (P_X; P_Y)

→ ?Nên chọn phối hợp nào giữa X & Y để TU_Max

4. Phối hợp tiêu dùng tối ưu

Túihàng

C

có

đường

ngânsách

tiếp

xúc

với

đườngđẳng

ích.

Không

thể

có

kếthợp

nào

có

mứcthỏa

mãn

cao

hơn

nữa

do

thu

nhập

có

giớihạn

./

20

10

Y

X

TU

1

TU

2

TU

3

20

40

E

A

C

D

B

4. Phối hợp tiêu dùng tối ưu

• Phối hợp tối ưu là phối hợp mà đường ngân sách tiếp xúc với đường đẳng ích.
• Hay phối hợp tối ưu là phối hợp mà độ dốc của đường ngân sách bằng độ dốc của đường đẳng ích./

4. Phối hợp tiêu dùng tối ưu

Độdốc ường ẳng ích = Độdốc ường ngân sách

ΔYΔX PPX  Y,X ΔY MUXY 

= MRS =−ΔX = MU 



Y

Người tiêu dùng sẽ ạt thỏa dụng tối a với giỏ hàng có:

MRSY,X =P_X =MU_X PY MUY

4. Phối hợp tiêu dùng tối ưu

• Đieàu kieän toái öu

MU_X = P_X

MUY PY

 MUX = MUY (1)

PX PY

4. Phối hợp tiêu dùng tối ưu

• Đểđạt TU_Max người tiêu dùng phải phân bổ ngân sách có hạn của mình để mua các loại hh/dv với số lượng mỗi thứ sao cho: hữu dụng biên trênchi tiêu cho các hh/dvphải bằng nhau.
• Gọi là: Nguyên tắc cân bằng biên./

Lưu ý

Khi không có nhiều lựa chọn đểđạt được điều kiện (1) một cách tuyệt đối.

→ Điều kiện để tối đa hóa hữu dụng của người tiêu dùng:

BÀI TẬP

Một người tiêu dùng có thu nhập hàng tháng I = 350$. Để mua 2 sản phẩm X và Y. Với P_X =5$/spX và P_Y =10$/spY. Tổng lợi ích của người tiêu dùng này trong việc tiêu thụ 2 sản phẩm X và Y được thể hiện qua hai hàm số sau:

TU_X=X² +X

TU_Y = Y² + 3Y

Yêu cầu: Tìm phối hợp tiêu dùng tối ưu của người tiêu dùng. Tính tổng lợi ích đạt được.

BÀI TẬP

Ông Thành có thu nhập hàng tháng là 2 triệu đồng, để mua 2 loại hàng hóa: thịt và gạo. Giá thịt là 80.000 đồng/kg, giá gạo là 20.000 đồng/kg.

Hàm hữu dụng được cho: TU = (F - 3).R (F: thịt và R: gạo).

1. Thiết lập phương trình đường ngân sách và minh họa bằng đồ thị?
2. Phối hợp nào giữa thịt và gạo mà ông Thành cần mua để tối đa hóa hữu dụng? Tính tổng hữu dụng.
3. Nếu giá gạo là 25.000 đồng/kg. Đường ngân sách thay đổi thế nào?

Phối hợp nào giữa gạo và thịt để tối đa hóa hữu dụng?

III. SỰ HÌNH THÀNH ĐƯỜNG CẦU

1. Cầu cá nhân

• Cầu của một cá nhân về một sản phẩm phản ánh mối quan hệ giữa số lượng sản phẩm người này sẽ mua tương ứng với các mức giá khác nhau của sản phẩm, với các yếu tố khác không đổi./

2$ 4$

P

x

Y

X

Đườngcầu

cá

nhânSP X

I = 40$

Px

1$

=

Py

=

2$

Đường

tiêu

dùngtheogiá

E

1

P

X

$

=1

TU

1

40

E

1

20

E

2

TU

2

E

2

20

P

X

=2

$

d

X

E

3

TU

3

10

P

X

=4

$

E

3

Ví d

ụ

Các Ph

:

ươ

ng án tiêu dùng c

ủ

a ng

ườ

i A v

ề

s

ả

n ph

ẩ

m X

Qx3 Qx2 Qx1 Qx

TÁC ĐỘNG CỦA SỰ THAY ĐỔI GIÁ

Hai đặc tính quan trọng thể hiện trên đường dx:

• Tổng mức thỏa mãn của người tiêu dùng thay đổi dọc theo đường cầu.
• Tại mỗi điểm trên đường dx, người tiêu dùng có TU_max thỏa điều kiện tối ưu./

2. Cầu thị trường

• Thể hiện mối quan hệ giữa số lượng của một hàng hóa mà tất cả những người tiêu dùng trên thị trường sẽ mua tương ứng với các mức giá khác nhau của hàng hóa đó.
• Là tổng cộng các đường cầu cá nhân./

Ví dụ: Xác ịnh ường cầu thị trường

P

Cầu

cá

nhânA

Cầu

cá

nhân

B

Cầu

cá

nhân

C

…

Cầuthị

trường

12

1

8

10

…

30

2

10

8

6

…

24

6

8

3

4

…

18

6

4

4

2

…

12

0

4

2

5

…

6

+

+

=

+

+

👉

=

+

+

+

+

👉

+

=

+

+

+

👉

+

=

+

+

+

👉

+

+

=

+

+

👉

Xác ịnh ường cầu thị trường

Q

1

2

3

4

P

0

5

5

30

25

20

15

10

d

A

d

C

D

d

B

Đường

cầu

ược

thịtrường

xác

ịnhbằng

cách

cộng

các

ường

cầu

cá

nhân

tại mỗi mức giá

TÁC ĐỘNG CỦA SỰ THAY ĐỔI THU NHẬP

X

Y

P

X

=

1$

P

Y

=

2$

I = 8$; 16$; 32$

Đường

tiêudùngtheothu

nhập

:

là

iểm

tậphợpnhững

tiêudùng

tối

ưu

khi

thu

nhập

thay

ổi

,các

yếu

tố

kháckhông

ổi

./

4

8

A

8

16

B

16

32

C

TÁC ĐỘNG CỦA SỰ THAY ĐỔI THU NHẬP

1

$

Q

X1

D

1

A

Q

X2

D

2

B

Q

X3

D

3

C

Đối với

hàng

hóa

X

Q

X

Px

Khithu

nhập

thay

ổi

từ

→ 16→

32

8

Px

không

ổi

→ Đường

cầu

người

tiêu

dùng

dịchchuyển

sang

phải

Câu 1: Hàm hữu dụng của một người tiêu dùng là: U = (T.B)^1/2, trong ó T là táo, B là bánh mì. Nếu người tiêu dùng này ăn mỗi thứ là 15 thì hữu dụng là:

A. 10 B. 15 C. 5 D. Không thể xác ịnh

Câu 2: Hoa có thu nhập là 300USD và phương trình ường ngân sách của cô là 5T + 4B = 300, trong ó T là trái táo, B là ổ bánh mì. Nếu cô mua 40 trái táo, thì số ổ bánh mì cô có thể mua là:

A. 25 B. 10 C. 35 D. 50

Câu 3: Một người tiêu dùng có thu nhập là 81USD; P_A = 1USD và P_B = 9 USD. Đường ngân sách sẽ là:

A. -9B = 81 – A B. 9A + B = 81 C. A + 9B = 81 D. A, B, C ều sai Câu 4: Di chuyển từ trái qua phải trên một ường bàng quan, hữu dụng biên (MU) của hàng hóa X (X là hàng hóa biểu diễn ở trục tung) và Y:

A. MUx tăng và MUy giảm B. MUx giảm và MUy không ổi

C. MUx giảm và MUy tăng D. MUx tăng và MUy tăng

Câu 5: Chênh lệch giữa mức giá mà người tiêu dùng sẵn lòng trả và mức giá mà người tiêu dùng thực sự trả ược gọi là:

A. Độ co giãn của cầu theo giá B. Thặng dư người tiêu dùng

C. Ảnh hưởng thay thế D. Độ co giãn của cầu theo thu nhập

Câu 6: Tổng hữu dụng tăng

1. Khi hữu dụng biên âm
2. Khi ường bàng quan dịch chuyển lên trên và qua phải C. Khi di chuyển trên ường bàng quan từ trái qua phải

D. Tất cả các câu trên ều úng