16 trang 20 lượt tải

Chương 5: Xác định các thông số cơ bản của hệ thống động lực ô Tô | Tài liệu môn Công nghệ kĩ thuật ôto Trường đại học sư phạm kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh

39

Mục đích: Trong chương này, chúng ta đưa ra các phương pháp xác định công suất danh định của động cơ theo các yêu cầu cho trước, đồng thời tính toán các thông số cơ bản của các cụm trong hệ thống truyền lực. Mục tiêu: Sau khi học xong chương này, các sinh viên có khả năng: Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

Môn: Công nghệ kĩ thuật oto (OTO21) 155 tài liệu

Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh 3.1 K tài liệu

Tác giả:

Profile

Lê Kim Dung

7 tháng trước
Danh sách Quiz
/16
81
Ch±¡ng 5
XÁC NH CÁC THÔNG S C BÞ Þ ¡ ¾N
CþA H TH NG NG L C Ô TÔ Þ Þ Þ þ
M c ích: ÿ Trong ch±¡ng này, chúng ta a ra các ph± ±¡ng pháp xác
ßnh công su¿t danh nh c a ng cß ÿ ß ¡ theo các yêu c u cho tr¿ ±ß ßc, ng
thßi tính toán các thông s c b n c a các c m trong h th ng truyß ¡ ¿ ÿ ÿ ß ß ß ÿn l c.
ây là c s¡ ß ß ¿ thi t k m u xe m i ho c c i ti n m t m u xe có s n. ¿ ¿ ß ¿ ß ¿ ¿ ß ¿ ¿
ßng thßi chúng là c¡ sß ß ánh giá ki m ß ßnh m t mß ¿u xe mßi.
M c tiêu: ÿ Sau khi h c xong chß ±¡ng này, các sinh viên có kh n ng: ¿
Xác c công su t danh nh c a ng c theo phßnh ±ÿ ¿ ß ÿ ß ¡ ±¡ng
pháp l a ch n th c nghi m và tính toán. ÿ ß ÿ ß
Tính toán c t s truy±ÿ ß ß ß ¿ ßn cÿc i và cÿc tißu cÿa h thßng
truyßn l c. ÿ
Xác c t s truy n s m t c a h p s . ßnh ±ÿ ß ß ß ß ß ß ÿ ß ß
Trình bày ±ÿc ph±¡ng pháp phân phßi tß sß truyßn theo c¿p sß nhân.
Trình bày c ph ng pháp phân ph i t s truy n theo c p s ±ÿ ±¡ ß ß ß ß ¿ ß
ißu hòa.
Xác c t s truy n c a truy n l c chính. ßnh ±ÿ ß ß ß ÿ ß ÿ
5.1. XÁC ÞNH CÔNG SU¾T DANH ÞNH CþA ÞNG C¡ THEO
PH¯¡NG PHÁP LþA CHÞN THþC NGHIÞM VÀ TÍNH TOÁN
5.1.1. Ph±¡ng pháp l a chÿ ßn công su¿t cÿa ßng c¡ b¿ng thÿc nghißm
Theo kinh nghi m, công su t ng c c ch n theo hai ch s sau ß ¿ ß ¡ ±ÿ ß ß ß
ây:
Công su t kh i l ng: ¿ ß ±ÿ
m
P
emax
(kW/t n) (5.1) ¿
Khßi l ng công su t: ±ÿ ¿
emax
P
m
(kg/kW) (5.2)
82
P
emax
– Công su t c c i c a ng c (kW).¿ ÿ ¿ ÿ ß ¡
m – Khßi l c a xe (kg).±ÿng toàn bß ÿ
Qua th c nghi m chúng ta có b ng sau: ÿ ß ¿
Lo¿i xe
m
P
emax
(kW/t¿n)
emax
P
m
(kg/kW)
Ô tô con (xe du l
ß
ch) 17 ÷ 65 15 ÷ 60
Ô tô t
¿
i 8 ÷ 12 80 ÷ 125
Ô tô khách 8 ÷ 12 80 ÷ 125
Ô tô
ß
a hình 8 ÷ 15 70 ÷ 125
5.1.2. Ph ng pháp l a ch n công su t c a ng c b ng tính toán ±¡ ÿ ß ¿ ÿ ß ¡ ¿
Công su
¿
t c
¿
n thi
¿
t c
ÿ
a
ß
ng c
¡
±ÿ
c tính toán d
ÿ
a vào các thông
s
ß
ß
ng l
ÿ
c h
ß
c theo yêu c
¿
u cho tr
±ß
c nh
±
là:
7
L
ÿ
c ch
ÿ
ß
ng riêng yêu c
¿
u c
ÿ
a xe [F
r
]
ÿ
ng v
ß
i m
ß
t v
¿
n t
ß
c yêu
c
¿
u [v] nào
ó. Thông s
ß
này th
ß
hi
ß
n yêu c
¿
u v
ß
s
ÿ
c kéo c
ÿ
a ô tô.
7 ß
d
ß
c yêu c
¿
u [i]
ÿ
ng v
ß
i m
ß
t v
¿
n t
ß
c yêu c
¿
u [v] nào
ó.
7
Gia t
ß
c yêu c
¿
u [j]
ÿ
ng v
ß
i m
ß
t v
¿
n t
ß
c yêu c
¿
u [v] nào
ó.
5.1.2.1. Tính toán theo l c ch ng riêng yêu c u c a xe ÿ ÿ ß ¿ ÿ [F
r
] ÿng v i ß
mßt v n t c yêu c u ¿ ß ¿ [v]
C
¡
s
ß
ß
tính toán là d
ÿ
a vào ph
±¡
ng trình cân b
¿
ng l
ÿ
c kéo c
ÿ
a ô tô
khi xe chuy
ß
n
ß
ng
ß
n
ß
nh trên
±ß
ng n
¿
m ngang và không kéo r
¡
móc:
F
k
= F
f
+ F
ω max
(5.3)
F
k
–
Lÿc kéo ti p tuy n (l c ch bánh xe) c a ô tô.¿ ¿ ÿ ÿ ßng ß ÿ
F
f
–
Lÿc c n l¿ n.
F
ω
–
Lÿc c n không khí.¿
Khi
±ß
ng n
¿
m ngang (
α
= 0) và xe
¿
t v
¿
n t
ß
c c
ÿ
c
¿
i thì ta có:
F
f
= G.f
F
ω max
= 0,625C
x
S
2
0max
v
G – Trßng l c a ô tô.±ÿng toàn bß ÿ
83
v
0
– V¿n t c t i gi a xe và không khí:ß ±¡ng ß ÿ
v
o
= v v±
g
.
v – V¿n t c c a ô tô.ß ÿ
v
g
– V¿n t c c a gió.ß ÿ
Khi v = v
max
, v
g
khá nh so v i vß ß
max
nên ta có th tính g n úng: ß ¿
v
0
max
≈ v
max
, bßi v y: ¿
F
ω max
= 0,625C
x
S
2
max
v
Thay các giá trß F
f
và F
ω max
vào (5.3) ta có:
F
k
= G.f+ 0,625C
x
S
2
max
v (5.4)
Þ ây chúng ta s¿ ±a ra hai khái ni m mß ßi:
+ L ÿc ch ng c a xe F: ÿ ß ÿ
F = F
k
– F
ω
= F
k
– 0,625C
x
S
2
v
+ Lÿc ch ng riêng c a xe: ÿ ß ÿ
F
r
=
G
FF
G
F
Ëk
−
= = F
kr
– F
ω r
V y l c ch ng riêng yêu c u c a xe s là: ¿ ÿ ÿ ß ¿ ÿ ¿
[F
r
] =
G
1
([F
k
] – 0,625C
x
S[
2
v
]) (5.5)
Suy ra l
ÿ
c ch
ÿ
ß
ng yêu c
¿
u
ß
bánh xe là:
[F
k
] = G([F
r
] +
G
1
0,625C
x
S[
2
v
]) (5.6)
Lúc
ó công kéo yêu c
¿
u
ß
các bánh xe là:
[P
k
] = [F
k
].[v]
Công su
¿
t h
ÿ
u ích c
ÿ
a
ß
ng c
¡
±ÿ
c xác
ß
nh:
P
e
=
·
P
k
=
·
.vF
k
Do ó xác c công su t yêu c u c a ng c : ßnh ±ÿ ¿ ¿ ÿ ß ¡
84
[ P
e
]
=
·
][P
k
T
ÿ
ó xác
ß
nh
±ÿ
c công su
¿
t danh
ß
nh (công su
¿
t thi
¿
t k
¿
) c
ÿ
a
ß
ng c
¡
là [P
ed
]:
[P
ed
]=
d
e
·
][P
=
[
]
[
]
[
]
d
k
d
k
·.·
v . F
·.·
P
= (5.7)
η
–
Hißu su t c a h th ng truy n l c. ¿ ÿ ß ß ß ÿ
η
d
–
Hß s s d ng công su t c a ng c .ß ÿ ÿ ¿ ÿ ß ¡
5.1.2.2. Tính toán theo ß dßc yêu c¿u [i] ÿng vßi mßt v¿n t c yêu cß ¿u [v]
ß ±ÿ ±ÿ ¿ dßc mà xe v t qua c ß mßt tay sß nào ó ho c ÿng vßi mßt
v¿n tßc nào ó là mßt ch tiêu quan trß ßng ti p theo c¿ ÿa ô tô, nh m bi u ¿ ß
thß tính ch t ng l c h c c a xe. ¿ ß ÿ ß ÿ
Khi xác nh thông s này, chúng ta t m th i không cân nh c n ß ß ¿ ß ¿ ¿
kh¿ n ng bám c a xe v i m t ng, cho nên ây ch là d c lý thuy t ÿ ß ¿ ±ß ß ß ß ¿
có c ng v i l c kéo F±ÿ ÿ ß ÿ
k
ho¿c l c ch ng riêng c a xe Fÿ ÿ ß ÿ
r
±ÿc xác
ß ¿ ßnh tÿ c tính ngoài cÿa ng c¡.
ß dßc c xác nh trong tr±ÿ ß ±ßng hÿp xe chuy n ng u (Fß ß ß
j
= 0),
không kéo r móc (F¡
m
= 0) và khi lên d c v n t c xe khá nh nên có th ß ¿ ß ß ß
coi F
ω
= 0. Lúc này ph ng trình cân b ng l c kéo c a xe s là: ±¡ ¿ ÿ ÿ ¿
F
k
= F
f
+ F
i
= Gf.cos
α
+ Gsin
α
(5.8)
Vßi:
cos
α
=
][i1
1
³tg1
1
22
+
=
+
(5.9)
sinα =
2 2
tg
1 tg
³ 1 [i ]
=
+ +
(5.10)
tg =[i] – α ß dßc yêu c¿u
N¿u α khá nh , có th coi cosß ß α ≈ 1, sin tg i, lúc ó ta có: α ≈ α ≈
F
k
= Gf + Gi (5.11)
Thay (5.9) và (5.10) vào (5.8), ta nh n c l c ch ng yêu c u ¿ ±ÿ ÿ ÿ ß ¿
ß các bánh xe s¿ là:
85
[F
k
] = G
ÿ
ÿ
Ā
þ
ü
ü
ý
û
+
+
=
ÿ
ÿ
Ā
þ
ü
ü
ý
û
+
+
+ ][i1
[i]f
G
][i1
[i]
][i1
f
222
(5.12)
N¿u α khá nh thì: ß
[F
k
] = G(f + [i]) (5.13)
Công su t kéo yêu c u các bánh xe là: ¿ ¿ ß
[P
k
] = [F
k
].[v]
Công su t yêu c u c a ng c là: ¿ ¿ ÿ ß ¡
[P
e
]=
·
][P
k
Trong tr ng h p này , công su t danh nh c a ng c là [P±ß ÿ ¿ ß ÿ ß ¡
ed
]:
[P
ed
]=
d
e
·
][P
=
d
k
d
k
· ·.
].[v][F
· ·.
][P
=
(
5.1.2.3. Tính toán theo gia tßc yêu c¿u [j] ÿng vßi mßt v¿n tßc yêu c¿u [v]:
Chúng ta xét m t ô tô có kh i l ng m, di n tích c n gió chính di n ß ß ±ÿ ß ¿ ß
là S, h s c n không khí là Cß ß ¿
x
, chuy n ng trên ng v i góc d c ß ß ±ß ß ß
α
,
hß sß c n l n f, ô tô ch u tác d¿ ß ÿng b i l c kéo t i các bánh xe chß ÿ ¿ ÿ ßng là
F
k
. Khi gi i quy¿ ¿t bài toán này, ta v n s d ng ph ng trình cân b ng l c ¿ ÿ ÿ ±¡ ¿ ÿ
kéo, trong ó l c c n quán tính c tính thông qua gia t c yêu c u [j]. ÿ ¿ ±ÿ ß ¿
Þ ±ß ß ß ±ß ¿ tr ng hÿp này, ta xét xe chuy n ng trên ng n m ngang
(F
j
= 0), không kéo r móc (F¡
m
= 0) và do xe ang t ng t c, nên v n t c ß ¿ ß
cÿa nó không l n l m, b i v y có th coi Fß ¿ ß ¿ ß
ω
≈
0, lúc này ta có:
F
k
= F
f
+ F
j
(5.15)
= G.f +m.j.
δ
i
= m(g.f + j.
δ
i
) (5.16)
Bßi v y l c kéo ch ng yêu c u các bánh xe là: ¿ ÿ ÿ ß ¿ ß
[F
k
] = m(g.f + [j].
δ
i
) (5.17)
Sau khi có giá tr [Fß
k
], chúng ta s xác c công su t danh ¿ ßnh ±ÿ ¿
ß ßnh cÿa ng c¡ [P
ed
] nh ph n tr c: ± ¿ ±ß
[P
k
] = [F
k
].[v] = m(g.f + [j].
δ
i
)[v]
[P
e
] =
·
][P
k
86
[P
ed
]=
d
e
·
][P
=
d
k
d
k
· ·.
].[v][F
· ·.
][P
=
(5.18)
5.2. XÁC NH T S TRUY N C C I VÀ C C TI U C A Þ à Þ Þ þ ¾ þ Þ þ
HÞ TH NG TRUY N L C Þ Þ þ
5.2.1. Xác nh t s truy n c c ti u iß ß ß ß ÿ ß
t min
ÿng v i v n t c c c i yêu ß ¿ ß ÿ ¿
c¿u [v
max
]
Gi¿ thi t r ng xe chuy n ng không tr t, lúc ó v = v¿ ¿ ß ß ±ÿ
o
= ω
b
.r
b
và
ta có:
v = ω
b
.r
b
=
b
t
e
.r
i
Ë
(5.19)
V¿n t c t giá tr c c i khi ß ¿ ß ÿ ¿ ω
e
= ω
emax
và i
t
= i
t min
, tÿc là:
b
tmin
emax
max
.r
i
Ë
v =
(5.20)
Suy ra:
i
t min
=
emax
b
max
Ë
.r
[v ]
(5.21)
i
t
– Tß s truy n c a h th ng truy n lß ß ÿ ß ß ß ÿc.
r
b
– Bán kính tính toán c a bánh xe chÿ ÿ ßng.
5.2.2. Xác nh t s truy n c c i iß ß ß ß ÿ ¿
t max
Khi chúng ta cho xe chuy n ng tay s 1, h p s ph ang gài ß ß ß ß ß ß ß ÿ
sß truy n th p và n u truy n l c chính là lo i 2 c p và c ng ang gài s ß ¿ ¿ ß ÿ ¿ ¿ i ß
truyßn th p, lúc này i¿
t
= i
t max
. Lúc này l c kéo ch ng Fÿ ÿ ß
k
= F
kmax
và xe
s¿ ph i kh c ph c l c c n l n nh t c a ng. ¿ ¿ ÿ ÿ ¿ ß ¿ ÿ ±ß
Gi¿ thi t xe không kéo r móc (F¿ ¡
m
= 0), chuyß ß ßn ng n nh (Fß
j
= 0)
và tay s 1 v n t c r t nh nên có th coi Fß ß ¿ ß ¿ ß ß
ω
= 0, lúc này ph ng trình ±¡
cân b¿ng l c kéo sÿ ¿ là:
F
kmax
= F
fmax
+ F
imax
= F
ψmnax
= G.ψ
max
(5.22)
Vßi:
F
kmax
=
b
tmaxemax
r
.·.iM
(5.23)
87
Suy ra:
b
tmaxemax
r
.·.iM
= G.ψ
max
Bßi v y: ¿
.·M
.rG.Ë
i
emax
bmax
tmax
=
(5.24)
ψ
max
– Hß s c n t ng c ng c c i c a ß ¿ ß ß ÿ ¿ ÿ ±ßng.
ψ
max
= f
max
+ i
max
ß ß ß ±ÿ ¿ xe chuy n ng c, chúng ta cing c n tính toán giá tr iß
t max
theo u ki n bám các bánh xe không b tr t: iß ß ß ß ±ÿ
F
kmax
≤ F
ϕ
(5.25)
T c là: ÿ
b
tmaxemax
r
.·.iM
≤ m
i
.G
b
. ϕ
=> i
tmax
≤
i b b
emax
m G .
Ç.r
M .
·
(5.26)
K t h p u ki n kéo và u ki n bám ta có: ¿ ÿ iß ß iß ß
.·M
.rG.Ë
emax
bmax
≤
i
t max
≤
i b b
emax
m .G .
Ç.r
M .
·
(5.27)
G –
Trßng l c a xe.±ÿng toàn bß ÿ
G
b
–
Trßng l ng bám tác d ng lên các bánh xe ch±ÿ ÿ ÿ ßng.
ϕ
–
Hß s bám d c gi a các bánh xe v i ß ß ÿ ß ±ßng.
m
i
–
Hß s thay i t i tr ng lên các bánh xe chß ß ¿ ß ÿ ßng.
5.3. PHÂN PH I T S TRUY N TRONG H P S Þ þ Þ Þ Þ Þ
Vißc l a ch n t s truy p s em l i hi u qu v tính nÿ ß ß ß ßn phù hÿ ¿ ¿ ß ¿ ß ng
ß ¿ ¿ ÿng lÿc hßc, tính kinh t cÿa xe. Xu t phát t yêu c u th c t và u ¿ ÿ ¿ iß
kißn v n hành c th mà ng i ta s l a ch n s l ng t s truy n sao ¿ ÿ ß ±ß ¿ ÿ ß ß ±ÿ ß ß ß
cho phù hÿp nh t. Khi t ng s l ng t s truy n trong h p s s d n n ¿ ß ±ÿ ß ß ß ß ß ¿ ¿ ¿
vißc t ng t c trung bình c a ô tô, u này là có l i, nh ng n u t ng ß ß ÿ iß ÿ ± ¿
88
quá m c s l ng t s truyÿ ß ±ÿ ß ß ßn cÿ ßa hß ß ÿ ßp s s làm cho c u t o c¿ ¿ ¿ a h p s
phÿc t p, c ng k nh, kh i l ng c a h p s t ng lên và gây khó kh n cho ¿ ß ß ß ±ÿ ÿ ß ß
ng±ßi n. M t khác khi t ng quá m c s l ng t s truyißu khiß ¿ ÿ ß ±ÿ ß ß ßn thì
làm t ng t i tr ng ng tác ng lên các c c u truy n l c, m c êm ¿ ß ß ß ¡ ¿ ß ÿ ÿ ß
dßu khi chuy n ng c a ô tô s gi m xu ng. thay i l c kéo ti p ß ß ÿ ¿ ¿ ß ß ß ÿ ¿
tuy¿n và v n t c c a ô tô m t cách linh ho t, m b o tính kinh t nhiên ¿ ß ÿ ß ¿ ¿ ¿ ¿
lißu và tính n ng ng h c c a ô tô, ng i ta phân ph i t s truy n thành ß ß ÿ ±ß ß ß ß ß
các c p xác nh. ¿ ß
5.3.1. Xác nh t s truy n s m t c a h p s ß ÿ ß ß ß ß ß ÿ ß ß
Tÿ s truy n s m t c n ph i ch n sao cho l c kéo ti p tuy n ß ß ß ß ß ¿ ¿ ß ÿ ¿ ¿
phát ra các bánh xe ch ng c a ô tô có th kh c ph c c l c c n ß ÿ ß ÿ ß ¿ ÿ ±ÿ ÿ ¿
tßng c ng l n nh t c a m t ng. T ph ng trình cân b ng l c kéo khi ß ß ¿ ÿ ¿ ±ß ÿ ±¡ ¿ ÿ
ô tô chuy n ng n nh, ta có: ß ß ß ß
F
kmax
≥
ψ
max
.G + Wv
2
(5.28)
Khi ô tô chuyß ß ß ¿ ¿n ng ß sß mßt, tßc cÿa chúng r t ch m, do ó ta
bß qua l c c n cÿ ¿ ÿa không khí. Nh v y: ± ¿
F
kmax
≥
ψ
max
.G (5.29)
.GË
r
·.i.i.iM
max
b
ptoh1emax
≥
Ngh)a là:
i
h1
≥
·..i.iM
.rG.Ë
ptoemax
bmax
(5.30)
M
emax
– Mômen xo n c c i c a ng c¿ ÿ ¿ ÿ ß ¡.
ψ
max
– Hß s c n chuy n ng l n nh t c a ß ¿ ß ß ß ¿ ÿ ±ßng.
η
– Hi c.ßu su t c a h th ng truy n l¿ ÿ ß ß ß ÿ
r
b
– Bán kính tính toán c a bánh xe.ÿ
i
o
– Tÿ s truy n c a truy n l c chính. ß ß ÿ ß ÿ
ϕ – H c.ß s bám dß ß
i
pt
– Tÿ s truy n c a h p s ph s thß ß ÿ ß ß ÿ ß ß ¿p.
M¿t khác l c kéo ti p tuy n l n nh t phát ra các bánh xe ch ÿ ¿ ¿ ß ¿ ß ÿ
ßng F
kmax
b h n ch b i u ki n bám, cho nên: ß ¿ ¿ ß iß ß
F
kmax
≤
m
i
G
b
ϕ (5.31)
89
hay:
b
ptohlemax
r
·.i.i.iM
≤ m
i
G
b
ϕ
Vßi m
i
là h s thay i t i tr ng lên các bánh xe ch ng. ß ß ß ¿ ß ÿ ß
Theo u ki n bám, t s truy n s m t c ch n là: iß ß ÿ ß ß ß ß ß ±ÿ ß
i
h1
≤
i b b
emax o pt
m G
Ç r
M .i .i
·
(5.32)
Nh± v y, khi ch n t¿ ß ÿ s truyß ßn ß sß mßt cÿa hßp sß thßa mãn theo
bißu th c (5.30), chúng ta c n ph i ki m tra chúng theo u ki n bám ÿ ¿ ¿ ß iß ß
ph¿i th a mãn bi u th c (5.32). ß ß ÿ
N¿u nh u ki n (5.32) không c th a mãn thì ph i tính l i ± iß ß ±ÿ ß ¿ ¿
trßng l ng phân b lên c u ch ng, ngh a là ph i thi t k l i b trí ±ÿ ß ¿ ÿ ß ) ¿ ¿ ¿ ¿ ß
chung c a ô tô. ÿ
Sau khi ã ch n c t ß ±ÿ ÿ s truy n s m t c a h p s , s ti p t c ß ß ß ß ß ÿ ß ß ¿ ¿ ÿ
chßn các t s truy n trung gian c a h p s . ÿ ß ß ÿ ß ß
5.3.2. Xác nh t s truy n c a các s trung gian trong h p s ß ÿ ß ß ÿ ß ß ß
5.3.2.1. Phân ph i t s truy n theo c p s nhân ß ß ß ß ¿ ß
Hình 5.1: ß thß sang s cß ÿa ô tô có hßp s 3 cß ¿p bß trí theo c¿p s nhân.ß
90
Dÿa trên c s s d ng công su t trung bình c a ng c khi làm ¡ ß ÿ ÿ ¿ ÿ ß ¡
vißc ch toàn t i là không thay i trong quá trình gia t c ô tô. ß ¿ ß ¿ ß ß
Þ ¿ ¿ ß t t c các sß truy n, kho n thiên s vòng quay ng c t ¿ng bi¿ ß ß ¡ ÿ
n
e
’
³ n
e
’’ là không i. ß
Gi¿ thi t: Khi chuy¿ ßn sß , ô tô không bß ng t dòng công su t, do ¿ ¿ ó
không bß m t mát v n t c và xem th i gian chuy n s b ng không hay ¿ ¿ ß ß ß ß ¿
v¿n t c cu i cùng c a s th p b ng v n t c u tiên c a s cao ti p theo, ß ß ÿ ß ¿ ¿ ¿ ß ¿ ÿ ß ¿
tÿc là:
v’’
1
= v’
2
; v”
2
= v’
3
… v’’
n-1
= v’
n
V¿n t c cu i cùng c a xe các s truy n khác nhau c tính: ß ß ÿ ß ß ß ±ÿ
Sß th (n -1) v”ÿ
n-1
=
pc1)h(n0
' '
eb
ii60i
nr 2Ã
−
(5.33)
Tßc u tiên khi gia t c các s truy n khác nhau c tính: ß ¿ ß ß ß ß ±ÿ
Sß th n v’ÿ
n
=
pchn0
'
eb
ii60i
nr 2Ã
(5.34)
K¿t h p các bi u th c trên ta có: ÿ ß ÿ
h2
'
e
h1
''
e
i
n
i
n
=
;
h3
'
e
h2
''
e
i
n
i
n
=
...
hn
'
e
1)-h(n
''
e
i
n
i
n
=
V¿y ta có:
q
n
n
i
i
...
i
i
i
i
'
e
''
e
hn
1)-h(n
h3
h2
h2
h1
=====
v’,v’’ – V¿n t c ô tô t ng v i s vòng quay n’ß ±¡ng ÿ ß ß
e
, n’’
e
.
n – Sß l ng s truy n c a h p s±ÿ ß ß ÿ ß ß.
q – Công b i c p sß ¿ ß nhân.
Tÿ bi u th c trên, ta th y các t s truy n c a h p s c s p x p ß ÿ ¿ ÿ ß ß ÿ ß ß ±ÿ ¿ ¿
theo c p s nhân v i công b i là q: ¿ ß ß ß
q
i
i;...;
q
i
i;
q
i
i
1)-h(n
hn
h2
h3
h1
h2
===
Hay:
91
1)-(n
1
hn
2
h1
h3
q
i
i;...;
q
i
i ==
→
1)-(n
hn
h1
i
i
q =
(5.35)
ß ß ¿ ¿ ß xác nh công bßi q ta c n bi t tß sß truy n i
h1
, s l ng s ß ±ÿ ß
truyßn n và t s truy n c a s cu i cùng iß ß ß ÿ ß ß
hn
. Thông th ng, ng i ta ±ß ±ß
chßn i
hn
= 1 (s truy n th ng). Do ó q c tính nh sau: ß ß ¿ ±ÿ ±
1n
h1
iq
−
=
(5.36)
V y t s truy n c a các tay s trung gian: ¿ ß ß ß ÿ ß
1n
2-n
h1h2
ii
−
=
1n
3-n
h1h3
ii
−
=
. . . . . . . .
1n
k-n
h1hk
ii
−
=
Trong ó k là s th t c a s truy n. ß ÿ ÿ ÿ ß ß
Vßi h p s có s truyß ß ß ß n t ng thì i
h.n
< 1 và s truyß ßn ngay tr c nó ±ß
i
h (n-1)
=1. Lúc ó, các công th c t ng quát xác nh các t s truy n ÿ ß ß ß ÿ ß ß
còn l i s là: ¿ ¿
Công b i q c a c p s : ß ÿ ¿ ß
2n
h1
iq
−
=
(5.37)
Tÿ s truy n th k s là: ß ß ÿ ¿
2n
1)(k-n
h1hk
ii
−
+
=
(5.38)
Qua các bi u th c trên ta có nh n xét: ß ÿ ¿
7 Ô tô thông th±ß ÿ ±ng hay s dÿng ß sß cao cÿa hßp sß, nh ng ß khu
vÿc này, s l ng s truyß ±ÿ ß ß ±ÿ ß ±ÿn ít so vßi sß l ng sß truy n có c ß sß
th¿p, ây là m t nh c m khi ch n h th ng t s truy n cho các s ß ±ÿ iß ß ß ß ÿ ß ß ß
trung gian theo c p s nhân. ¿ ß
92
7 ß ¿ ±ÿ ¿ ±i vßi hßp sß có c p, sß l ng sß truyßn bß h n ch¿ nh ã trình
bày khi ch n s l ng s truy n c a h p s , do ó s h n ch kh n ng ß ß ±ÿ ß ß ÿ ß ß ¿ ¿ ¿ ¿
tng v n t c trung bình c a ô tô và h s s d ng t i tr ng c a ng c¿ ß ÿ ß ß ÿ ÿ ¿ ß ÿ ß ¡.
5.3.2.2. Phân ph i t s truy n theo c p s u hòa ß ß ß ß ¿ ß iß
Nh¿m m c ích kh c ph c nh c m c a h th ng t s truy n ÿ ¿ ÿ ±ÿ iß ÿ ß ß ÿ ß ß
chßn theo c p s nhân là khu v c s cao thì s l ng s truy n ít, ¿ ß ß ÿ ß ß ±ÿ ß ß
ng±ßi ta có th ch n h th ng t s truy n sao cho kho ng t c gi a ß ß ß ß ÿ ß ß ¿ ß ß ÿ
các s truy n là nh nhau (hình 5.2), ngh a là: ß ß ± )
v
2
– v
1
= v
3
– v
2
= … = v
n
– v
n-1
= const
Hình 5.2: ß thß sang sß cÿa ô tô khi tß sß truyßn bß trí theo c¿p sß ißu hòa.
T ng ng v i v n t c các s truy±¡ ÿ ß ¿ ß ß ß ßn khác nhau t i s vòng quay ¿ ß
n’’
e
c a ng c (hình 5.2), ta có: ÿ ß ¡
pch20
' '
eb
''
2
pch10
' '
eb
''
1
ii60i
nr 2Ã
v;
ii60i
nr 2Ã
v ==
………………………………………………….. (5.39)
pchn0
' '
eb
''
n
pc1)h(n0
' '
eb
''
1n
ii60i
nr Ã2
v;
ii60i
nr Ã2
v ==
−
−
93
Nh v y ta có: ± ¿
"
2
v
-
"
1
v
=
"
3
v
-
"
2
v
= … =
"
n
v
-
"
n 1
v
−
ó
a
i
1
-
i
1
...
i
1
-
i
1
i
1
-
i
1
1)-h(nhnh2h3h1h2
====
(5.40)
a – H¿ng sß ißu hoà.
n – Sß l ng s±ÿ ß truy n cß ÿa hßp sß.
Tÿ công th c (5.40), ta xác c t s truy n c a các s trung ÿ ßnh ±ÿ ÿ ß ß ÿ ß
gian trong h p s khi biß ß ¿ ÿt t s truyß ß ßn sß 1 là i
h1
và h ng s ¿ ß ßi u hòa là a.
h1
h1
h2
h1h2
a.i1
i
ia
i
1
-
i
1
+
=→=
h1
h1
h3
h2h3
2a.i1
i
ia
i
1
-
i
1
+
=→=
. . . . . = . . . . .
h1
h1
hn
1)-h(nhn
1).a.i(n1
i
ia
i
1
-
i
1
−+
=→=
(5.41)
N¿u sß truyßn cußi cùng cÿa hßp sß là sß truyßn th¿ng i
h.n
= 1 thì ta có:
a
i
1
-1a
i
1
-
i
1
1)-(nh 1)-h(n hn
=→=
Và
h1
h1
1).a.i(n1
i
1
−+
=
V¿y:
h1
h1
1).i(n
1-i
a
−
=
(5.42)
H¿ng s u hòa a ph thu c vào t s truy n s 1 iß iß ÿ ß ÿ ß ß ß ß
h1
cÿa h p s ß ß
và s l ng s truyß ±ÿ ß ßn cÿa chúng. Khi ß ã xác nh c h ng sß ±ÿ ¿ ißu hòa
a, ta xác nh tß ÿ s truyß ßn cÿ ß ßa các s trung gian trong h p sß b ng các k t ¿ ¿
hÿp các bi u th c (5.41) và (5.42), ta có: ß ÿ
h1
h1
h2
i2)-(n
1).i-(n
i
+
=
94
h1
h1
h3
i23)-(n
1).i-(n
i
+
=
. . . . . = . . . . .
h1
h1
1)-h(n
2)i-(n1
1).i-(n
i
+
=
(5.43)
Và t s truy n s th k c a h p s : ÿ ß ß ß ß ÿ ÿ ß ß
h1
h1
hk
1)i-(kk)-(n
1).i-(n
i
+
=
(5.44)
ß thß chuyß ÿn sß cÿa ô tô khi t s truy n c a h p s phân b theo ß ß ÿ ß ß ß
c¿p s u hòa c bi u th trên (hình 5.2). Khác v i c p s nhân, i ß iß ±ÿ ß ß ß ¿ ß ß
vßi c p s u hòa, khi chuy n t s này sang s khác thì s vòng quay ¿ ß iß ß ÿ ß ß ß
nhß c a ng c i là m t tr s c nh, mà các s truy n ÿ ß ¡ không ph¿ ß ß ß ß ß ß ß ß
càng cao thì s vòng quay nh càng l n: ß ß ß
n’
en
> ... > n’
e2
> n’
e1
Do ó s truy n càng cao, ng c làm vi c càng g n tr s công ß ß ß ß ¡ ß ¿ ß ß
su¿t l n nh t và th i gian t ng t c càng ng n. ó là u m ch có c ß ¿ ß ß ¿ ± iß ß ±ÿ
ß c¿p sß ißu hòa.
5.3.2.3. Xác nh t s truy n c a s lùi ß ÿ ß ß ÿ ß
Khi xe ch y lùi, v n t c c a xe ph i nh m b o an toàn, nên ¿ ¿ ß ÿ ¿ ß ß ¿ ¿
ng±ßi ta th ng ch n t s truy n c a s lùi nh sau: ±ß ß ß ß ß ÿ ß ±
i
1
= (1,2 1,3)i÷
h1
(5.45)
5.4. L A CH N T S TRUY N C A TRUY N L C CHÍNH þ Þ þ Þ Þ þ Þ þ
5.4.1. Xác nh t s truy n c a truy n l c chính ß ÿ ß ß ÿ ß ÿ
Tÿ s truy n cß ß ÿa truyßn l c chính c tính theo công th c: ÿ ±ÿ ÿ
i
o
=
maxpchn
emaxb
vi30i
nÃ.r
(5.46)
i
hn
– Tß s truy n c a h p s tay s cao nh t, n u h p s có s ß ß ÿ ß ß ß ß ¿ ¿ ß ß ß
truyßn th ng thì ta l y i¿ ¿
hn
= 1 , n¿u h p s có s truy n t ng ß ß ß ß
(i
hn
<1) thì ta l y theo s truy n t¿ ß ß ng.
95
i
pc
– Tß sß truyßn cÿa hßp sß phÿ hay hßp phân phßi ß sß cao, s¡ bß có
thß chßn i
pc
= 1
÷
1,5.
n
emax
– Sß vòng quay l n nhß ¿t cÿa ng cß ¡:
Ô tô con, thông th ng l y: n±ß ¿
emax
= 5000 5500 vg/ph. ÷
Ô tô v n t i , ô tô khách dùng ng c x ng: ¿ ¿ ß ¡
n
emax
= 2600 3500 vg/ph. ÷
Ô tô v n t i , ô tô khách dùng ng c diesel: ¿ ¿ ß ¡
n
emax
= 2000 ÷ 2600 vg/ph.
5.4.2. nh h ng c a t s truy n c a truy n l c chính n c tính ¾ ±ß ÿ ÿ ß ß ÿ ß ÿ ¿ ¿
ßng lÿc hßc cÿa ô tô
Tÿ công th c xác c tính ng l c h c D c a ô tô, ta có: ÿ ßnh ¿ ß ÿ ß ÿ
D =
k
F F
G
Ë
2
=
G
Wv
r
i
M
2
b
e
−
·
t
(5.47)
i
t
– Tÿ s truy n c a h th ng truy n l c v i iß ß ÿ ß ß ß ÿ ß
t
= i
h
.i
p
.i
o
Vßi:
i
h
– Tÿ s truy n c a h p sß ß ÿ ß ß.
i
p
– Tÿ s truy n c a h p s phß ß ÿ ß ß ÿ.
i
o
– Tÿ s truy n c a truy n l c chính.ß ß ÿ ß ÿ
v – V¿n t c chuy n ng c a ô tô.ß ß ß ÿ
v =
poh
be
ii60.i
.r.n 2Ã
(m/s) (5.48)
Qua các bi u th c trên, ta th y r ng t s truy n c a truy n l c ß ÿ ¿ ¿ ÿ ß ß ÿ ß ÿ
chính i
o
có nh h ng n ch t l ng ng l c h c c a ô tô và v n t c ¿ ±ß ¿ ¿ ±ÿ ß ÿ ß ÿ ¿ ß
chuyßn ng c a chúng. ß ÿ
Khi t ng t ÿ s truy n c a truyß ß ÿ ßn l c chính iÿ
o
, c tính ng l c h c ¿ ß ÿ ß
cing t ng lên, có ngh a là kh n ng kh c ph c l c c n chuy ) ¿ ¿ ÿ ÿ ¿ ßn ng c a ô ß ÿ
tô c ng t ng lên, nh ng khi ii ±
o
t ng lên ng th i c ng làm cho v n t c ß ß i ¿ ß
lßn nh t c a ô tô m i s truy¿ ÿ ß ß ß ß ¿ ±n cÿa hßp sß cing gi m xußng và nh
v¿y làm t ng s vòng quay c a tr c khu u ng c cho m t n v ß ÿ ÿ ÿ ß ¡ ß ¡ ß quãng
±ß ß ¿ ¿ ¿ ß ¿ ßng ch¿y. i u ó s d n n t ng tiêu hao nhiên li u và gi m tußi th
các chi ti t c a ng c . ¿ ÿ ß ¡
96
Ph±¡ng pháp ch n tß ÿ s truy n c a truy n l c chính iß ß ÿ ß ÿ
o
±ÿc nghiên
cÿu b ng s cân b ng công su t c a ô tô. ¿ ÿ ¿ ¿ ÿ
Gi¿ s ta l p ÿ ¿
nhÿng ±ßng cong công
su¿t c a ng c phát ra ÿ ß ¡
t¿i các bánh xe ch ng ÿ ß
cÿa ô tô ng v i các t ÿ ß ÿ
sß truy n khác nhau c a ß ÿ
truyßn l c chính theo th ÿ ÿ
tÿ i’
o
>i’’
o
>i’’’
o
... khi t ÿ
sß truy n c a h p sß ÿ ß ß là s ß
truyß ¿n th ng và tÿ s ß
truyß ÿ ßn c a h p sß phÿ ß
sß cao (n¿u có).
Hình 5.3: ß thß cân b¿ng công su¿t ô tô vßi các tÿ sß truyßn khác nhau cÿa
truyßn lÿc chính i
o.
±ß ¿ ¿ng cong công su t c n P
f
+ P
ω
xác nh công su t c n thi t ß ¿ ¿ ¿ ß
kh¿c ph c l c c n l n và l c c n không khí không thay i khi t s ÿ ÿ ¿ ÿ ¿ ß ÿ ß
truyßn c a truy n l c chính iÿ ß ÿ
o
thay i vì công su t này ch ph thu c vào ß ¿ ß ÿ ß
trßng l ng ô tô, d ng khí ng h c c a ô tô c ng nh vào ch t l ng ±ÿ ¿ ß ß ÿ i ± ¿ ±ÿ
m¿t ng. Qua th ta th y: n u gi m t±ß ß ß ¿ ¿ ¿ ÿ s truy n c a truy n l c ß ß ÿ ß ÿ
chính t i’ÿ
o
xu ng i’’ß
o
thì l ng d tr công su t c a ô tô c ng b gi m ±ÿ ÿ ÿ ¿ ÿ i ß ¿
ß ÿ ÿ ßi, nh± ¿ng v n t c lßn nh¿t c a ô tô ±ÿ ¿ ¿c t ng lên. N u ti p t c gi¿ ÿm t s
truyßn c a truy n l c chính t i’’ÿ ß ÿ ÿ
o
xu ng i’’’ß
o
thì ta th y l ng d tr ¿ ±ÿ ÿ ÿ
công su t c a ô tô c ng nh v n t c l n nh t c a chúng u b gi m. ¿ ÿ i ± ¿ ß ß ¿ ÿ ß ß ¿
Trên c s phân tích s cân b ng công su t c a ô tô v i các t s truy n ¡ ß ÿ ¿ ¿ ÿ ß ÿ ß ß
cÿa truyß ÿ ¿ ¿ ß ¿ ÿ ßn l c chính khác nhau, ta rút ra k t lu n: vi c gi m t sß truy n
cÿa truy n l c chính iß ÿ
o
n u quá tr s i’’¿ ß ß
o
là không có l i, vì khi ó l ng ÿ ±ÿ
dÿ tr công su t c a ô tô và v n t c l n nh t c a nó u gi m xu ng. Do ÿ ¿ ÿ ¿ ß ß ¿ ÿ ß ¿ ß
ß ÿó, vißc ch n tÿ sß truyßn c a truyßn lÿc chính i
o
ph¿i m b o sao cho ô ¿ ¿
tô t c v n t c l n nh t có th có. Tuy nhiên, ta c ng c n bi t a s ¿ ±ÿ ¿ ß ß ¿ ß i ¿ ¿ ß
các ô tô c n ph i gia t c nhanh, t c là yêu c u l ng d tr công su t c a ¿ ¿ ß ÿ ¿ ±ÿ ÿ ÿ ¿ ÿ
ô tô c n ph i l n, còn v n t c t c l n nh t thì h u nh không s ¿ ¿ ß ¿ ß ¿ ±ÿ ß ¿ ¿ ± ÿ
dÿng n. M t khác, ta t ng t s truy n c a truy n l c chính i¿ ¿ ÿ ß ß ÿ ß ÿ
o
lên i’
o
thì
v¿n tßc l n nh t cß ¿ ÿa ô tô ch gi m ß ¿ i chút ít so v i i’’ß
o
nh ng l ng d ± ±ÿ ÿ
trÿ công su t t ng t c l i t ng lên áng k . Vì v y, ch n t s truy n ¿ ß ß ¿ ß ¿ ß ÿ ß ß
cÿa truy n l c chính i’ß ÿ
0
là h p lý h n c . ÿ ¡ ¿
C¿n l u ý, riêng v i các lo i ô tô th thao và ô tô ua thì quan tr ng ± ß ¿ ß ß
nh¿t là c n có v n t c l n nh t c a ô tô v¿ ¿ ß ß ¿ ÿ
max
, ta l i ch n t s truy n c a ¿ ß ÿ ß ß ÿ
truyßn l c chính i’’ÿ
o
là h p lý h n c . ÿ ¡ ¿

Tài liệu khác của Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Preview text:

Ch±¡ng 5
XÁC ÞNH CÁC THÔNG SÞ C¡ B¾N
CþA HÞ THÞNG ÞNG LþC Ô TÔ Mÿc í
 ch: Trong ch±¡ng này, chúng ta a
± ra các ph±¡ng pháp xác
ßnh công su¿t danh ßnh cÿa ßng c¡ theo các yêu c¿u cho tr±ßc, ßng
thßi tính toán các thông sß c¡ b¿n cÿa các c m
ÿ trong hß thßng truyßn lÿc.
ây là c¡ sß ß thi¿t k¿ m¿u xe mßi ho¿c ß c¿i ti¿n mßt m¿u xe có s¿n.
ßng thßi chúng là c¡ sß ß ánh giá kißm ßnh mßt m¿u xe mßi.
Mÿc tiêu: Sau khi hßc xong ch±¡ng này, các sinh viên có kh¿ nng:
 Xác ßnh ±ÿc công su¿t danh ßnh cÿa ßng c¡ theo ph±¡ng pháp l a
ÿ chßn thÿc nghißm và tính toán.  Tính toán c
±ÿ tß sß truyßn cÿc ¿i và cÿc tißu cÿa ß h thßng truyßn lÿc.
 Xác ßnh ±ÿc tß sß truyßn ß sß mßt cÿa hßp sß.
 Trình bày ±ÿc ph±¡ng pháp phân phßi tß sß truyßn theo c¿p sß nhân.  Trình bày c
±ÿ ph±¡ng pháp phân phßi tß sß truyßn theo c¿p sß ißu hòa.
 Xác ßnh ±ÿc tß sß truyßn cÿa truyßn lÿc chính.
5.1. XÁC ÞNH CÔNG SU¾T DANH ÞNH CþA ÞNG C¡ THEO
PH¯¡NG PHÁP LþA CHÞN THþC NGHIÞM VÀ TÍNH TOÁN
5.1.1. Ph±¡ng pháp lÿa chßn công su¿t cÿa ßng c¡ b¿ng thÿc nghißm
Theo kinh nghißm, công su¿t ßng c¡ ±ÿc chßn theo hai chß sß sau ây: Công su¿t khßi l±ÿng: P emax (kW/t¿n) (5.1) m m Khßi l n ±ÿ g công su¿t: (kg/kW) (5.2) Pemax 81
Pemax – Công su¿t cÿc i ¿ cÿa ng c ß ¡ (kW).
m – Khßi l±ÿng toàn bß cÿa xe (kg). Qua th c
ÿ nghißm chúng ta có b¿ng sau: P m emax (kW/t¿n) (kg/kW) Lo¿i xe m Pemax Ô tô con (xe du lßch) 17 ÷ 65 15 ÷ 60 Ô tô t¿i 8 ÷ 12 80 ÷ 125 Ô tô khách 8 ÷ 12 80 ÷ 125 Ô tô ßa hình 8 ÷ 15 70 ÷ 125
5.1.2. Ph±¡ng pháp lÿa chßn công su¿t cÿa ßng c¡ b¿ng tính toán
Công su¿t c¿n thi¿t cÿa ß ng c¡ ±ÿc tính toán dÿa vào các thông
s ß ß ng lÿc hß c theo yêu c¿u cho tr±ß c nh± là:
7 Lÿc chÿ ß ng riêng yêu c¿u cÿa xe [Fr] ÿng vß i mß t v¿n tß c yêu
c¿u [v] nào ó. Thông sß này thß hiß n yêu c¿u vß sÿc kéo cÿa ô tô.
7 ß dß c yêu c¿u [i] ÿng vß i mß t v¿n tß c yêu c¿u [v] nào ó.
7 Gia tß c yêu c¿u [j] ÿng vß i mß t v¿n tß c yêu c¿u [v] nào ó.
5.1.2.1. Tính toán theo lÿc chÿ n
ß g riêng yêu c¿u cÿa xe [Fr] ÿng vßi
mßt v¿n tßc yêu c¿u [v]
C¡ s ß ß tính toán là dÿ a vào ph±¡ng trình cân b¿ng lÿc kéo cÿa ô tô
khi xe chuyß n ß ng ß n ßnh trên ±ß ng n¿m ngang và không kéo r¡móc: Fk = Ff + Fω max (5.3) Fk – Lÿc kéo ti p t ¿ uy n (
¿ lÿc chÿ ßng ß bánh xe) cÿa ô tô.
Ff – Lÿc c¿n ln. F – ω Lÿc c¿n không khí.
Khi ±ß ng n¿m ngang ( α = 0) và xe ¿t v¿n tß c cÿc ¿i thì ta có: Ff = G.f Fω max = 0,625Cx S 2 v 0max
G – Trßng l±ÿng toàn b c ß ÿa ô tô. 82
v0 – V¿n tßc t±¡ng i
ß giÿa xe và không khí: vo = v ± vg.
v – V¿n tßc cÿa ô tô.
vg – V¿n tßc cÿa gió.
Khi v = vmax, vg khá nhß so vßi v max nên ta có thß tính g¿n úng: v ¿ 0max ≈ vmax, bßi v y: Fω max = 0,625Cx S 2 v max
Thay các giá trß Ff và Fω max vào (5.3) ta có: Fk = G.f+ 0,625Cx S 2 v (5.4) max
Þ ây chúng ta s¿ ±a ra hai khái nißm mßi:
+ Lÿc chÿ ßng cÿa xe F:
F = Fk – Fω = Fk – 0,625Cx S 2 v
+ Lÿc chÿ ßng riêng cÿa xe: F Fk − F F Ë r = = = Fkr – F G G ω r V¿y l c
ÿ chÿ ßng riêng yêu c¿u cÿa xe s¿ là: 1 [F r] = ([Fk] – 0,625Cx S[ 2 v ]) (5.5) G
Suy ra lÿ c chÿ ß ng yêu c¿u ß bánh xe là: 1 [F k] = G([Fr] + 0,625Cx S[ 2 v ]) (5.6) G
Lúc ó công kéo yêu c¿u ß các bánh xe là: [Pk] = [Fk].[v]
Công su¿t hÿu ích cÿa ß ng c¡ ±ÿc xác ßnh: P F .v P k k e = = · ·
Do ó xác ßnh ±ÿc công su¿t yêu c¿u cÿa ßng c¡: 83 [P ] [ P k e] = ·
Tÿ ó xác ßnh ±ÿ c công su¿t danh ßnh (công su¿t thi¿ t k¿) cÿa ß ng c¡ là [P ed]: [P ] [P F . v k ] [ k] [ ] [P e ed]= = = (5.7) · ·.· ·.· d d d
η – Hißu su¿t cÿa h t ß hßng truy n l ß ÿc.
ηd – Hß sß sÿ dÿng công su¿t cÿa ßng c¡.
5.1.2.2. Tính toán theo ß dßc yêu c¿u [i] ÿng vßi mßt v¿n tßc yêu c¿u [v]
ß dßc mà xe v±ÿt qua ±ÿc ß mßt tay sß nào ó ho¿c ÿng vßi mßt
v¿n tßc nào ó là mßt chß tiêu quan trßng ti¿p theo cÿa ô tô, nh¿m bißu
thß tính ch¿t ßng lÿc hßc cÿa xe.
Khi xác ßnh thông sß này, chúng ta t¿m thßi không cân nh¿c ¿n
kh¿ nng bám cÿa xe vßi m¿t ±ßng, cho nên ây chß là ß dßc lý thuy¿t
có ±ÿc ÿng vßi lÿc kéo F k ho¿c lÿc chÿ ßng riêng cÿa xe F r ±ÿc xác
ßnh tÿ ¿c tính ngoài cÿa ßng c¡.
ß dßc ±ÿc xác ßnh trong tr±ßng hÿp xe chuyßn ßng ßu (F j = 0),
không kéo r¡móc (Fm = 0) và khi lên dßc v¿n tßc xe khá nhß nên có thß
coi Fω = 0. Lúc này ph±¡ng trình cân b¿ng lÿc kéo cÿa xe s¿ là:
Fk = Ff + Fi = Gf.cosα + Gsinα (5.8) Vßi: 1 1 cosα = = (5.9) 1 + tg2³ 1+ [i2 ] tg³ [i] sinα = = (5.10) 2 2 1+ tg ³ 1 +[i ]
tgα =[i] – ß dßc yêu c¿u
N¿u α khá nhß, có thß coi cosα ≈ 1, sinα ≈ tgα ≈ i, lúc ó ta có: Fk = Gf + Gi (5.11)
Thay (5.9) và (5.10) vào (5.8), ta nh¿n ±ÿc lÿc chÿ ßng yêu c¿u ß các bánh xe s¿ là: 84 û þ û þ ü f [i] ÿ f + [i] [F ü ÿ k ] = G + = G (5.12) ü 2 2 ÿ ü 2 ÿ ý 1 +[i ] 1 +[i ] Ā ý 1+ [i ] Ā N¿u α khá nhß thì: [F k] = G(f + [i]) (5.13)
Công su¿t kéo yêu c¿u ß các bánh xe là: [P k] = [Fk].[v]
Công su¿t yêu c¿u cÿa ßng c¡ là: [P ] [P k e]= ·
Trong tr±ßng hÿp này , công su¿t danh ßnh cÿa ßng c¡ là [P ed]: [P ] [P ] [F ].[v] [P e k k ed]= = = ( · ·.· ·.· d d d
5.1.2.3. Tính toán theo gia tßc yêu c¿u [j] ÿng vßi mßt v¿n tßc yêu c¿u [v]:
Chúng ta xét mßt ô tô có khßi l±ÿng m, dißn tích c¿n gió chính dißn
là S, hß sß c¿n không khí là C x , chuyßn ßng trên ±ßng vßi góc dßc α,
hß sß c¿n ln f, ô tô chßu tác dÿng bßi lÿc kéo t¿i các bánh xe chÿ ßng là
Fk. Khi gi¿i quy¿t bài toán này, ta v¿n sÿ dÿng ph±¡ng trình cân b¿ng lÿc
kéo, trong ó lÿc c¿n quán tính ±ÿc tính thông qua gia tßc yêu c¿u [j].
Þ tr±ßng hÿp này, ta xét xe chuyßn ßng trên ±ßng n¿m ngang
(Fj = 0), không kéo r¡móc (F m = 0) và do xe ang tng tßc, nên v¿n tßc
cÿa nó không lßn l¿m, bßi v¿y có thß coi F ω ≈ 0, lúc này ta có: Fk = Ff + Fj (5.15)
= G.f +m.j.δi = m(g.f + j.δi) (5.16)
Bßi v¿y lÿc kéo chÿ ßng yêu c¿u ß các bánh xe là: [Fk] = m(g.f + [j].δi) (5.17)
Sau khi có giá trß [Fk], chúng ta s¿ xác ßnh ±ÿc công su¿t danh
ßnh cÿa ßng c¡ [P ed] nh± ph¿n tr±ßc:
[Pk] = [Fk].[v] = m(g.f + [j].δi)[v] [P ] [P k e] = · 85 [P ] [P ] [F ].[v] [P e k k ed]= = = (5.18) · ·.· ·.· d d d 5.2. XÁC N
Þ H Tà SÞ TRUYÞN CþC I
¾ VÀ CþC TIÞU CþA HÞ THÞNG TRUYÞN LþC
5.2.1. Xác ßnh tß sß truy n
ß cÿc tißu ti min ÿng vßi v¿n tßc cÿc ¿i yêu c¿u [vmax]
Gi¿ thi¿t r¿ng xe chuyßn ßng không tr t
±ÿ , lúc ó v = v o = ωb.rb và ta có: Ë v = ω e b .rb = . br (5.19) i t V¿n tßc ¿t giá trß c c
ÿ ¿i khi ω e = ωemax và it = it min , tÿc là: Ë emax v = .r (5.20) max b i tmin Suy ra: Ë it min = emax .r (5.21) b [v ] max
it – Tß sß truyßn cÿa h t ß hßng truyßn lÿc.
rb – Bán kính tính toán cÿa bánh xe chÿ ß ng.
5.2.2. Xác ßnh tß sß truyßn cÿc ¿i it max
Khi chúng ta cho xe chuyßn ßng ß tay sß 1, ß hßp sß phÿ ang gài
sß truyßn th¿p và n¿u truyßn l c
ÿ chính là lo¿i 2 c¿p và cing ang gài sß
truyßn th¿p, lúc này i t = it max . Lúc này l c
ÿ kéo chÿ ßng F k = Fkmax và xe s¿ ph¿i kh¿c phÿc l c
ÿ c¿n lßn nh¿t cÿa ±ßng.
Gi¿ thi¿t xe không kéo r¡móc (Fm = 0), chuyß ß n ß ng n ßnh (F j = 0)
và ß tay sß 1 v¿n tßc r¿t nhß nên có thß coi F
ω = 0, lúc này ph±¡ng trình cân b¿ng l c ÿ kéo s¿ là:
Fkmax = F fmax + Fimax = Fψmnax = G.ψmax (5.22) Vßi: M .i .· F emax tmax kmax = (5.23) rb 86 Suy ra: M .i .· emax tmax = G.ψmax rb Bßi v¿y: G.Ë .r i max b tmax = (5.24) M .· emax
ψmax – Hß sß c¿n tßng cßng cÿc ¿i cÿa ±ßng. ψmax = fmax + i max
ß xe chuyßn ßng ±ÿc, chúng ta cing c¿n tính toán giá trß i t max
theo ißu kißn bám ß các bánh xe không bß tr t ±ÿ : Fkmax ≤ F (5.25) ϕ Tÿc là: M .i .· emax tmax ≤ m ϕ r i.Gb. b m G .Ç.r => itmax ≤ i b b (5.26) M .· emax
K¿t hÿp ißu kißn kéo và ißu kißn bám ta có: G.Ë .r m .G .Ç.r max b ≤ it max ≤ i b b (5.27) M .· M .· emax emax
G – Trßng l±ÿng toàn bß cÿa xe. Gb – Trßng l ng bám ±ÿ
tác dÿng lên các bánh xe chÿ ßng.
ϕ – Hß sß bám dßc giÿa các bánh xe v i ß ±ßng. mi – Hß sß thay i
ß t¿i trßng lên các bánh xe chÿ ßng.
5.3. PHÂN PHÞI Tþ SÞ TRUYÞN TRONG HÞP SÞ
Vißc lÿa chßn tß sß truyßn phù hÿp s¿ em l¿i hißu qu¿ vß tính nng
ßng lÿc hßc, tính kinh t¿ cÿa xe. Xu¿t phát tÿ yêu c¿u thÿc t¿ và ißu
kißn v¿n hành cÿ thß mà ng±ßi ta s¿ lÿa chßn sß l±ÿng tß sß truyßn sao
cho phù hÿp nh¿t. Khi tng sß l±ÿng tß sß truyßn trong hßp sß s¿ d¿n ¿n
vißc tng tßc ß trung bình cÿa ô tô, ißu này là có lÿi, nh±ng n¿u tng 87 quá m c
ÿ sß l±ÿng tß sß truyßn cÿa hßp sß s¿ làm cho c¿u t¿o cÿa ß h p sß
phÿc t¿p, cßng kßnh, khßi l±ÿng cÿa hßp sß tng lên và gây khó khn cho
ng±ßi ißu khißn. M¿t khác khi tng quá m c
ÿ sß l±ÿng tß sß truyßn thì
làm tng t¿i trßng ßng tác ßng lên các c¡ c¿u truyßn lÿc, m c ÿ ß êm
dßu khi chuyßn ßng cÿa ô tô s¿ gi¿m xußng. ß thay ßi l c ÿ kéo ti¿p
tuy¿n và v¿n tßc cÿa ô tô mßt cách linh ho¿t, ¿m b¿o tính kinh t¿ nhiên
lißu và tính nng ßng hßc cÿa ô tô, ng±ßi ta phân phßi tß sß truyßn thành các c¿p xác ßnh.
5.3.1. Xác ßnh tÿ sß truyßn s
ß ß mßt cÿa hßp sß
Tÿ sß truyßn ß sß mßt c¿n ph¿i chßn sao cho lÿc kéo ti¿p tuy¿n
phát ra ß các bánh xe chÿ ßng cÿa ô tô có thß kh¿c phÿc ±ÿc lÿc c¿n
tßng cßng lßn nh¿t cÿa m¿t ±ßng. Tÿ ph±¡ng trình cân b¿ng lÿc kéo khi
ô tô chuyßn ßng ßn ßnh, ta có: Fkmax ≥ ψmax.G + Wv2 (5.28)
Khi ô tô chuyßn ßng ß sß mßt, tßc ß cÿa chúng r¿t ch¿m, do ó ta bß qua l c ÿ c¿n cÿa không khí. Nh v ± ¿y: Fkmax ≥ ψmax.G (5.29) M .i .i .i · emax h1 o pt ≥ Ë .G r max b Ngh)a là: G.Ë .r i max b h1 ≥ (5.30) M .i .i · . emax o pt
Memax – Mômen xo¿n cÿc i ¿ cÿa ng c ß ¡.
ψmax – Hß sß c¿n chuy n ß ng l ß n nh ß ¿t cÿa ±ßng. η
– Hißu su¿t cÿa h t ß hßng truyßn lÿc. rb
– Bán kính tính toán cÿa bánh xe. io
– Tÿ sß truyßn cÿa truyßn lÿc chính. ϕ – Hß sß bám dßc. ipt – Tÿ sß truy n c ß ÿa hßp sß phÿ s ß ß th¿ p. M¿t khác l c
ÿ kéo ti¿p tuy¿n lßn nh¿t phát ra ß các bánh xe chÿ
ßng F kmax bß h¿n ch¿ bßi ißu kißn bám, cho nên: Fkmax ≤ mi Gb ϕ (5.31) 88 hay: M .i .i .i · emax hl o pt ≤ mi Gb ϕ rb
Vßi m i là hß sß thay ßi t¿i trßng lên các bánh xe chÿ ßng. Theo ißu kißn bám, t s
ÿ ß truyßn ß sß mßt ±ÿc chßn là: m G Ç r ih1 ≤ i b b (5.32) M .i .i · emax o pt
Nh± v¿y, khi chßn tÿ sß truyßn ß sß mßt cÿa hßp sß thßa mãn theo bißu th c
ÿ (5.30), chúng ta c¿n ph¿i kißm tra chúng theo ißu kißn bám
ph¿i thßa mãn bißu thÿc (5.32).
N¿u nh± ißu kißn (5.32) không ±ÿc thßa mãn thì ph¿i tính l¿i trßng l ng ±ÿ
phân bß lên c¿u chÿ ßng, ngh)a là ph¿i thi¿t k¿ l¿i bß trí chung cÿa ô tô. Sau khi ã chßn c
±ÿ tÿ sß truyßn ß sß mßt cÿa hßp sß, s¿ ti¿p tÿc chßn các t s
ÿ ß truyßn trung gian cÿa hßp sß.
5.3.2. Xác ßnh tÿ sß truyßn cÿa các sß trung gian trong hßp sß
5.3.2.1. Phân phßi tß sß truy n
ß theo c¿p sß nhân
Hình 5.1: ß thß sang s
ß cÿa ô tô có hßp sß 3 c¿p bß trí theo c¿p sß nhân. 89 Dÿa trên c¡ sß s
ÿ dÿng công su¿t trung bình cÿa ßng c¡ khi làm
vißc ß ch¿ ß toàn t¿i là không thay ßi trong quá trình gia tßc ô tô. Þ t¿t c¿ các sß tru ß
y n, kho¿ng bi¿n thiên sß vòng quay ßng c¡ tÿ
ne’ ³ n e’’ là không ßi.
Gi¿ thi¿t: Khi chuyßn sß, ô tô không bß ng¿t dòng công su¿t, do ó
không bß m¿t mát v¿n tßc và xem thßi gian chuyßn sß b¿ng không hay
v¿n tßc cußi cùng cÿa sß th¿p b¿ng v¿n tßc ¿u tiên cÿa sß cao ti¿p theo, tÿc là:
v’’1 = v’2 ; v”2 = v’3 … v’’n-1 = v’n
V¿n tßc cußi cùng cÿa xe ß các sß truyßn khác nhau c ±ÿ tính: ' ' 2Ã r n Sß th ( ÿ n -1) v” b e n-1 = (5.33) 60i i i 0 h(n 1 − ) pc
Tßc ß ¿u tiên khi gia tßc ß các sß truyßn khác nhau c ±ÿ tính: ' 2Ã r n Sß th n ÿ v’ b e n = (5.34) 60i i i 0 hn pc K¿t hÿp các bißu th c ÿ trên ta có: ' ' n n ' ' n n ' ' e e n n e e = ; = ... e e = i i i i h1 h2 h2 h3 i i h(n 1 - ) hn i i i h1 h2 h(n 1 - ) n 'e V¿y ta có: = = ... = = = q i i i n' h2 h3 hn e
v’,v’’ – V¿n tßc ô tô t±¡ng ÿng vßi sß vòng quay n’e, n’’e. n – Sß l ng s ±ÿ ß truy n c ß ÿa hßp sß. q
– Công bßi c¿p sß nhân. Tÿ bißu th c ÿ trên, ta th¿y các t s
ÿ ß truyßn cÿa hßp sß ±ÿc s¿p x¿p
theo c¿p sß nhân vßi công bßi là q: i i ih(n 1-) i h1 = ;i h2 = ;...;i = h2 q h3 q hn q Hay: 90 i i h1 1 i = ;...;i = h3 2 hn (n 1 - ) q q i h1 → (n 1 - ) q = (5.35) i hn
ß xác ßnh công bßi q ta c¿n bi¿t tß sß truyßn i h1, sß l ng ±ÿ sß
truyßn n và tß sß truyßn cÿa sß cußi cùng i hn. Thông th±ßng, ng±ßi ta
chßn i hn = 1 (sß truyßn th¿ng). Do ó q ±ÿc tính nh s ± au: n 1 q − = ih1 (5.36)
V¿y tß sß truyßn cÿa các tay sß trung gian: n 1 n-2 i − = i h2 h1 n-3 n 1 i − = i h3 h1 . . . . . . . . n-k n 1 i − = i hk h1 Trong ó k là sß th t ÿ ÿ cÿa sß truyßn.
Vßi hßp sß có sß truyßn tng thì i h.n < 1 và sß truyßn ngay tr±ßc nó
ih (n-1)=1. Lúc ó, các công th c
ÿ tßng quát ß xác ßnh các t ÿ sß truyßn còn l¿i s¿ là: Công bßi q cÿa c¿p sß: n 2 q − = i h1 (5.37)
Tÿ sß truyßn thÿ k s¿ là: n 2 n-(k 1) i − = i + hk h1 (5.38) Qua các bißu th c ÿ trên ta có nh¿n xét:
7 Ô tô thông th±ßng hay sÿ dÿng ß sß cao cÿa hßp sß, nh±ng ß khu vÿc này, sß l ng ±ÿ
sß truyßn ít so vßi sß l±ÿng sß truyßn có ±ÿc ß sß
th¿p, ây là mßt nh±ÿc ißm khi chßn hß thßng tÿ sß truyßn cho các sß
trung gian theo c¿p sß nhân. 91
7 ßi vßi hßp sß có c¿p, sß l±ÿng sß truyßn bß ¿ h n ch¿ nh± ã trình bày khi chßn sß l n
±ÿ g sß truyßn cÿa hßp sß, do ó s¿ h¿n ch¿ kh¿ nng
tng v¿n tßc trung bình cÿa ô tô và hß sß sÿ dÿng t¿i trßng cÿa ßng c¡.
5.3.2.2. Phân phßi tß sß truy n
ß theo c¿p sß i u ß hòa
Nh¿m mÿc ích kh¿c phÿc nh±ÿc ißm cÿa hß thßng tÿ sß truyßn
chßn theo c¿p sß nhân là ß khu vÿc sß cao thì sß l ng ±ÿ sß truyßn ít,
ng±ßi ta có thß chßn hß thßng tÿ sß truyßn sao cho kho¿ng tßc ß giÿa
các sß truyßn là nh± nhau (hình 5.2), ngh)a là:
v2 – v1 = v3 – v2 = … = vn – vn-1 = const
Hình 5.2: ß thß sang sß cÿa ô tô khi tß sß truyßn bß trí theo c¿p sß ißu hòa. T±¡ng ng ÿ
vßi v¿n tßc ß các sß truyßn khác nhau t¿i sß vòng quay
n’’e cÿa ßng c¡ (hình 5.2), ta có: ' ' ' ' 2 Ã r n 2 Ã r n ' b e ' b e v = ; v 1 2 = 60i i i 60i i i 0 h1 pc 0 h2 pc
………………………………………………….. (5.39) ' ' ' ' 2 Ã r n 2 Ã r n ' b e ' b e v = ; v n− 1 n = 60i i i 60i i i 0 h(n 1 − ) pc 0 hn pc 92 Nh v ± ¿y ta có: " v v v v v v 2 - "1 = " 3 - " 2 = … = " n - " n ó −1 1 1 1 1 1 1 - = - = ...= - = a (5.40) i h2 i h1 i h3 i h2 i hn i h(n 1-)
a – H¿ng sß ißu hoà. n – Sß l ng s ±ÿ ß truy n c ß ÿa hßp sß. Tÿ công th c
ÿ (5.40), ta xác ßnh ±ÿc tÿ sß truyßn cÿa các sß trung
gian trong hßp sß khi bi¿t tÿ sß truyß ß n sß 1 là i
h1 và h¿ng sß ißu hòa là a. 1 1 i h1 - = a → ih2 = i i 1+ a.i h2 h1 h1 1 1 i h1 - = a → i h3 = i i 1 + 2a.i h3 h2 h1 . . . . . = . . . . . 1 1 ih1 - = a → i hn = (5.41) i i 1 + (n − 1).a.i hn h(n 1 - ) h1
N¿u sß truyßn cußi cùng cÿa hßp sß là sß truyßn th¿ng i h.n = 1 thì ta có: 1 1 1 - = a → 1- = a i hn ih(n 1-) ih( n 1-) i Và h1 1 = 1 + (n −1).a.ih1 i -1 V¿y: h1 a = (5.42) (n −1).ih1
H¿ng sß ißu hòa a phÿ thußc vào tÿ sß truyßn ß sß 1 i h1 cÿa hßp sß và sß l ng ±ÿ
sß truyßn cÿa chúng. Khi ã xác ßnh c
±ÿ h¿ng sß ißu hòa
a, ta xác ßnh tÿ sß truyßn cÿa các sß trung gian tr ß ong h p sß b¿ng các k¿t
hÿp các bißu thÿc (5.41) và (5.42), ta có: (n -1).i h1 ih2 = (n - 2) +i h1 93 (n -1).i h1 ih3 = (n - 3) + i 2 h1 . . . . . = . . . . . (n -1).i h1 i = h(n 1 - ) (5.43) 1 +(n- 2)ih1 Và t s
ÿ ß truyßn ß sß thÿ k cÿa hßp sß: (n -1).i h1 i = hk (5.44) (n - k) +(k -1)ih1
ß thß chuyßn sß cÿa ô tô khi tÿ sß truyßn cÿa hßp sß phân bß theo
c¿p sß ißu hòa ±ÿc bißu thß trên (hình 5.2). Khác vßi c¿p sß nhân, ßi
vßi c¿p sß ißu hòa, khi chuyßn tÿ sß này sang sß khác thì sß vòng quay
nhß cÿa ßng c¡ không ph¿i là mßt trß sß cß ßnh, mà ß các sß truyßn
càng cao thì sß vòng quay nhß càng lßn:
n’en > ... > n’e2 > n’e1
Do ó ß sß truyßn càng cao, ßng c¡ làm vißc càng g¿n trß sß công
su¿t lßn nh¿t và thßi gian tng tßc càng ng¿n. ó là u ± ißm chß có ±ÿc ß c¿p sß ißu hòa. 5.3.2.3. Xác n
ß h tÿ sß truy n
ß cÿa sß lùi
Khi xe ch¿y lùi, v¿n tßc cÿa xe ph¿i nhß ß ¿m b¿o an toàn, nên
ng±ßi ta th±ßng chßn tß sß truyßn cÿa sß lùi nh± sau: i1 = (1,2 ÷ 1,3)ih1 (5.45)
5.4. LþA CHÞN Tþ SÞ TRUYÞN CþA TRUYÞN LþC CHÍNH
5.4.1. Xác ßnh tÿ sß truyßn cÿa truy n ß lÿc chính
Tÿ sß truyßn cÿa truyßn l c
ÿ chính ±ÿc tính theo công thÿc: Ã.r n i b emax o = (5.46) 30i i v hn pc max ihn – Tß sß truy n
ß cÿa hßp sß ß tay sß cao nh¿t, n u ¿ hßp sß có sß
truyßn th¿ng thì ta l¿y ihn = 1 , n¿u hßp sß có sß truy n t ß ng
(ihn<1) thì ta l¿y theo sß truy n t ß ng. 94
ipc – Tß sß truyßn cÿa hßp sß phÿ hay hßp phân phßi ß sß cao, s¡ bß có
thß chßn ipc = 1÷1,5.
nemax – Sß vòng quay lßn nh¿t cÿa ng c ß ¡:
Ô tô con, thông th±ßng l¿y: n emax = 5000 ÷ 5500 vg/ph.
Ô tô v¿n t¿i , ô tô khách dùng ßng c¡ xng: nemax = 2600 ÷3500 vg/ph.
Ô tô v¿n t¿i , ô tô khách dùng ßng c¡ diesel: nemax = 2000 ÷ 2600 vg/ph.
5.4.2. ¾nh h±ßng cÿa tÿ sß truy n
ß cÿa truyßn lÿc chính ¿n ¿c tính
ßng lÿc hßc cÿa ô tô Tÿ công th c
ÿ xác ßnh ¿c tính ßng lÿc hßc D cÿa ô tô, ta có: M i · e t − Wv2 F F 2 r D = k Ë = b (5.47) G G it – Tÿ sß truy n c ß ÿa hß thßng truy n l
ß ÿc vßi it = ih.ip.io Vßi:
ih – Tÿ sß truyßn cÿa hßp sß.
ip – Tÿ sß truyßn cÿa hßp sß phÿ.
io – Tÿ sß truyßn cÿa truy n l ß ÿc chính.
v – V¿n tßc chuyßn ßng cÿa ô tô. v = 2Ã . n .r e b (m/s) (5.48) 60.i i i h o p Qua các bißu th c ÿ trên, ta th¿y r¿ng t
ÿ sß truyßn cÿa truyßn lÿc
chính io có ¿nh h±ßng ¿n ch¿t l±ÿng ßng lÿc hßc cÿa ô tô và v¿n tßc chuyßn ßng cÿa chúng.
Khi tng tÿ sß truyßn cÿa truyßn l c
ÿ chính i o, ¿c tính ßng l c ÿ hßc
cing tng lên, có ngh)a là kh¿ nng kh¿c phÿc l c
ÿ c¿n chuyßn ßng cÿa ô tô cing tng lên, nh ng ±
khi io tng lên ßng thßi cing làm cho v¿n tßc
lßn nh¿t cÿa ô tô ß mßi sß truyßn cÿa hßp sß cing gi¿m xußng và nh±
v¿y làm tng sß vòng quay cÿa trÿc khu u
ÿ ßng c¡ cho mßt ¡n vß quãng ±ßng ch¿ 
y. ißu ó s¿ d¿n ¿n tng tiêu hao nhiên lißu và gi¿m tußi thß
các chi ti¿t cÿa ßng c¡. 95
Ph±¡ng pháp chßn tÿ sß truyßn cÿa truyßn lÿc chính i o ±ÿc nghiên cÿu b¿ng s c
ÿ ân b¿ng công su¿t cÿa ô tô. Gi¿ s ÿ ta l¿p nhÿng ±ßng cong công
su¿t cÿa ßng c¡ phát ra
t¿i các bánh xe chÿ ßng cÿa ô tô ng ÿ vßi các t ÿ sß truyßn khác nhau cÿa truyßn l c ÿ chính theo thÿ
tÿ i’ o>i’’o>i’’’o... khi tÿ
sß truyßn cÿa hßp sß là sß truyßn th¿ng và tÿ sß truyßn cÿa ß h p sß phÿ ß sß cao (n¿u có).
Hình 5.3: ß thß cân b¿ng công su¿t ô tô vßi các tÿ sß truyßn khác nhau cÿa
truyßn lÿc chính io.
±ßng cong công su¿t c¿n P f + Pω xác ßnh công su¿t c¿n thi¿t ß
kh¿c phÿc lÿc c¿n ln và lÿc c¿n không khí không thay ßi khi t ÿ sß
truyßn cÿa truyßn lÿc chính i o thay ßi vì công su¿t này chß phÿ thußc vào
trßng l±ÿng ô tô, d¿ng khí ßng hßc cÿa ô tô cing nh± vào ch¿t l±ÿng
m¿t ±ßng. Qua ß thß ta th¿y: n¿u gi¿m tÿ sß truyßn cÿa truyßn lÿc chính t
ÿ i’o xußng i’’ o thì l ng ±ÿ d ÿ tr
ÿ công su¿t cÿa ô tô cing bß gi¿m
i, nh±ng v¿n tßc lßn nh¿t cÿa ô tô ±ÿc tng lên. N¿u ti¿p tÿc gi¿m tÿ sß
truyßn cÿa truyßn lÿc chính tÿ i’’ o xußng i’’’ o thì ta th¿y l±ÿng d ÿ tr ÿ
công su¿t cÿa ô tô cing nh
± v¿n tßc lßn nh¿t cÿa chúng ßu bß gi¿m.
Trên c¡ sß phân tích sÿ cân b¿ng công su¿t cÿa ô tô vßi các tÿ sß truyßn
cÿa truyßn lÿc chính khác nhau, ta rút ra k¿t lu¿n: vißc gi¿m tÿ sß truyßn cÿa truyßn l c
ÿ chính i o n¿u quá trß sß i’’ o là không có lÿi, vì khi ó l n ±ÿ g dÿ tr
ÿ công su¿t cÿa ô tô và v¿n tßc lßn nh¿t cÿa nó ßu gi¿m xußng. Do
ó, vißc chßn tÿ sß truyßn cÿa truyßn lÿc chính i o ph¿i ¿m b¿o sao cho ô tô ¿t c
±ÿ v¿n tßc lßn nh¿t có thß có. Tuy nhiên, ta cing c¿n bi¿t a sß
các ô tô c¿n ph¿i gia tßc nhanh, t c
ÿ là yêu c¿u l±ÿng dÿ tr c ÿ ông su¿t cÿa
ô tô c¿n ph¿i lßn, còn v¿n tßc ¿t ±ÿc lßn nh¿t thì h¿u nh ± không sÿ
dÿng ¿n. M¿t khác, ta tng t s ÿ ß truyßn cÿa truyßn l c ÿ chính i o lên i’o thì
v¿n tßc lßn nh¿t cÿa ô tô chß gi¿m i chút ít so vßi i’’ o nh n ± g l ng ±ÿ d ÿ
trÿ công su¿t ß tng tßc l¿i tng lên áng kß. Vì v¿y, chßn t ÿ sß truyßn
cÿa truyßn lÿc chính i’ 0 là hÿp lý h¡n c¿. C¿n l u ý, r ±
iêng vßi các lo¿i ô tô thß thao và ô tô ua thì quan trßng
nh¿t là c¿n có v¿n tßc lßn nh¿t cÿa ô tô v max, ta l¿i chßn t ÿ sß truyßn cÿa
truyßn lÿc chính i’’ o là hÿp lý h¡n c¿. 96

Tài liệu liên quan: