Chương 6: Hệ Tiêu Hóa - Khái Niệm và Cấu Trúc Chi Tiết | Khoa chăn nuôi - thú y | Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh
Dinh dưỡng tự dưỡng: dinh dưỡng giống thực vật xanh. • Dinh dưỡng hoại dưỡng: vi khuẩn và nấm tiêu hóa thức ăn của chúng ở ngoài tế bào – Chúng thu nhận chất dinh dưỡng bằng cách tiết enzyme vào trong thức ăn của của mình. – Những enzyme này phá vỡ các hợp chất phức tạp thành các chất đơn giản mà vi khuẩn và nấm có thể hấp thu được. Tài liệu được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Khoa chăn nuôi - thú y 10 tài liệu
Trường: Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh 185 tài liệu
Tác giả:
Preview text:
19/02/2024 1 Chöông 6 Heä tieâu hoùa 19/02/2024 11:50 CH 2 Nguyễn Hữu Trí 1 19/02/2024
Chương 6. HỆ TIÊU HÓA
I. Tổng quan về quá trình tiêu hóa
II. Cấu trúc của hệ tiêu hóa của người • 1. Xoang miệng
• 2. Thực quản và dạ dày • 3. Ruột non • 4. Ruột già
• 5. Hệ tiêu hóa ở động vật nhai lại
III. Sự tiêu hóa bằng enzyme ở người
• 1. Sự tiêu hóa carbohydrat
• 2. Sự tiêu hóa protein
• 3. Sự tiêu hóa lipid 19/02/2024 11:50 CH 3 Nguyễn Hữu Trí
Kết quả học tập sinh viên cần đạt được
1. Định nghĩa được quá trình tiêu hóa.
2. So sánh được sự tiến hóa của hệ tiêu hóa từ động vật bậc
thấp đến động vật bậc cao.
3. Xác định được cấu trúc và chức năng của hệ tiêu hóa ở người.
4. So sánh được sự cơ học và tiêu hóa hóa học ở miệng, dạ dày,
ruột non, ruột già.
5. Vai trò của các tuyến tiêu hóa phụ như tuyến nước bọt, tuyến tụy tạng, gan.
6. Phân tích được cơ chế hấp thụ chất dinh dưỡng và nước.
7. Hiểu được hệ tiêu hóa của động vật nhai lại, gia cầm. 19/02/2024 11:50 CH 4 nhtri@hcmuaf.edu.vn 2 19/02/2024
Tổng quan về quá trình tiêu hóa 19/02/2024 11:50 CH 5 Nguyễn Hữu Trí
Hưu đuôi trắng Trùng Amip
Odocoileus virginianus Amoeba proteus
Gấu Bắc cực, Ursus maritimus
Gấu trúc, Ailuropoda melanoleuca 3 19/02/2024
Quá trình dinh dưỡng đơn giản
• Dinh dưỡng tự dưỡng: dinh dưỡng giống thực vật xanh.
• Dinh dưỡng hoại dưỡng: vi khuẩn và nấm
tiêu hóa thức ăn của chúng ở ngoài tế bào
– Chúng thu nhận chất dinh dưỡng bằng cách tiết
enzyme vào trong thức ăn của của mình.
– Những enzyme này phá vỡ các hợp chất phức tạp
thành các chất đơn giản mà vi khuẩn và nấm có thể hấp thu được. 19/02/2024 11:50 CH 7 Nguyễn Hữu Trí
Hệ tiêu hóa ở sinh vật đa bào
• Dinh dưỡng dị dưỡng: ở động vật, hệ tiêu
hóa (bọt biển không có) tiến hóa với những điểm sau
– Ống tiêu hóa chỉ mở ra ngoài qua một lổ
• Ví dụ: sứa và giun dẹp
– Dạng đơn giản, ống chưa được biệt hóa, ống tiêu hóa mở ra hai đầu
• Ví dụ : Giun tròn
– Phức tạp hơn, ống tiêu hóa cuộn lại với các cơ quan tiêu hóa phụ
• Ví dụ: các loài động vật bậc cao như người 19/02/2024 11:50 CH 8 Nguyễn Hữu Trí 4 19/02/2024 19/02/2024 11:50 CH 9 Nguyễn Hữu Trí
Tiến hóa để thích nghi • Bộ răng
• Chiều dài ống tiêu hóa • Cộng sinh • Nhai lại 19/02/2024 11:50 CH 10 Nguyễn Hữu Trí 5 19/02/2024
Sự thích nghi của ống tiêu hóa
– Thức ăn Protein dễ dàng được tiêu thụ; Động vật
ăn thịt có ống tiêu hóa ngắn.
– Động vật ăn cỏ đòi hỏi phải có ống tiêu hóa đặc
biệt dài với những cơ quan đặc biệt để tiêu hóa
cellulose trong thực vật.
• Cấu tạo hệ tiêu hóa
của người được coi
là hoàn chỉnh nhất 19/02/2024 11:50 CH 11 Nguyễn Hữu Trí 19/02/2024 11:50 CH 12 Nguyễn Hữu Trí 6 19/02/2024 19/02/2024 11:50 CH 13 Nguyễn Hữu Trí 19/02/2024 11:50 CH 14 Nguyễn Hữu Trí 7 19/02/2024
Tắc kè hoa (Chameleon chamaleon) có cấu tạo với đời sống
chuyên hóa trên cây, đuôi dài có thể quần được vào cành cây
như là bàn tay thứ năm. Lưỡi rất dài, có thể phóng ra để bắt
con mồi ở khoảng cách xa. 2/19/2024 11:50:00 PM 15 Nguyễn Hữu Trí
Hải long lá Phycodurus eques là một loài cá thuộc họ
Cá chìa vôi, dùng cái miệng dài nhỏ để hút con mồi vào trong. 2/19/2024 11:50:00 PM 16 Nguyễn Hữu Trí 8 19/02/2024
Gấu túi Koala (Phascolarctos cinereus), là động vật dị dưỡng, ăn
lá cây, tất cả động vật dị dưỡng thu nhận chất dinh dưỡng trực
tiếp hoặc gián tiếp từ các loài tự dưỡng. 2/19/2024 11:50:00 PM 17 Nguyễn Hữu Trí
Sự thích nghi của răng 19/02/2024 11:50 CH 18 Nguyễn Hữu Trí 9 19/02/2024 Nha thức I 2/2 C1/1 M2/2 Tổng cộng = 20 19/02/2024 11:50 CH 19 Nguyễn Hữu Trí Nha thức
Răng: xé và nghiền thức ăn. Phân loại Răng cửa (2) - Hình cái đục - RCăắnt gn h naỏn thh ứ (1c) ăn - xé nhỏ thức ăn
Răng tiền hàm (2) Nghiền nhỏ Răng hàm (3) thức ăn 19/02/2024 11:50 CH 20 Nguyễn Hữu Trí 10 19/02/2024
Răng người thuộc nhóm xuất hiện hai lần (Diphyodonte) Răng sữa Răng vĩnh viễn I 2/2 C1/1 M2/2 I 2/2 C1/1 P 2/2 M3/3 Tổng cộng = 20 Tổng cộng = 32 19/02/2024 11:50 CH 21 Nguyễn Hữu Trí Nha thức 19/02/2024 11:50 CH 22 Nguyễn Hữu Trí 11 19/02/2024 Quá trình tiêu hóa
• Thu nhận thức ăn • Vận chuyển • Tiêu hóa – Tiêu hóa cơ học
– Tiêu hóa hóa học • Hấp thu • Bài xuất 19/02/2024 11:50 CH 23 Nguyễn Hữu Trí 19/02/2024 11:50 CH 24 Nguyễn Hữu Trí 12 19/02/2024
Cấu trúc của hệ tiêu hóa của người 19/02/2024 11:50 CH 25 Nguyễn Hữu Trí
Hệ tiêu hóa ở người
• Hệ tiêu hóa ở người gồm ống tiêu hóa và tuyến tiêu hóa
• Ống tiêu hóa: một ống rỗng kéo dài từ miệng
đến hậu môn. Được bao bởi màng nhầy.
• Ống tiêu hóa gồm các thành phần chính là
xoang miệng – hầu – thực quản, dạ dày, ruột
non, ruột già, hậu môn.
• Cơ quan tiêu hóa phụ – răng, lưỡi, túi mật,
tuyến nước bọt, gan, và tuyến tụy tạng. 19/02/2024 11:50 CH 26 Nguyễn Hữu Trí 13 19/02/2024 19/02/2024 11:50 CH 27 Nguyễn Hữu Trí Hệ tiêu hóa
Hệ tiêu hóa được chia thành 2 phần chính
– Ống tiêu hóa (GI tract)
– Cấu trúc tiêu hóa phụ (Accessory structures)
• Má, răng, lưỡi, tuyến nước bọt
• Gan, túi mật, tụy tạng 19/02/2024 11:50 CH 28 Nguyễn Hữu Trí 14 19/02/2024
Sự tiêu hóa ở miệng (mouth)
• Sự nhai (chewing): Sự phá vỡ cơ học
thức ăn thành những phần nhỏ hơn.
• Thức ăn kích thích tuyến nước bọt gải phóng nước bọt.
– Nước bọt có chứa amylase thủy phân tinh bột
– Nước bọt làm ẩm thức ăn làm cho quá
trình nuốt diễn ra dễ dàng
• Viên thức ăn (bolus): Khối thức ăn
được trộn lẫn với nước bọt 19/02/2024 11:50 CH 29 Nguyễn Hữu Trí Miệng
Tuyến nước bọt: Làm ẩm thức ăn và chứa
enzyme phân hủy đường cuả tinh bột 19/02/2024 11:50 CH 30 Nguyễn Hữu Trí 15 19/02/2024 19/02/2024 11:50 CH 31 Nguyễn Hữu Trí Tuyến nước bọt
• Thành phần của nước bọt
• 99.5% là nước, 0.5% chất tan
• Na+, K+, Cl-, HCO -, và PO - 3 4 , protein, các chất thải • lysozyme
• Amylase nước bọt (ptyalin) – tiêu hóa carbohydrate
• Thành phần nước bọt của ba đôi tuyến có sự khác biệt
• Tuyến mang tai – tiết nước, amylase
• Tuyến dưới hàm – vừa tiết nước vừa tiết nhầy, amylase
• Tuyến dưới lưỡi – chủ yếu là tiết nhầy, một ít amylase 19/02/2024 11:50 CH 32 Nguyễn Hữu Trí 16 19/02/2024 Tuyến nước bọt
• Chức năng của nước bọt
– Nước làm cho thức ăn rã ra và cho ta biết được vị
giác, giúp cho quá trình tiêu hóa thức ăn.
– Chất nhầy làm ẩm và làm cho thức ăn được bôi trơn
– Chất nhầy bôi trơn bề mặt khoang miệng khi ta
nuốt thức ăn cũng như khi nói chuyện.
– Ion Cl- hoạt hóa enzyme amylase
– Ion HCO - và PO - làm đệm 3 4
– IgA, lysozymes, cyanide: giúp cho việc bảo vệ
chống lại các vi sinh vật. 19/02/2024 11:50 CH 33 Nguyễn Hữu Trí
Quá trình tiêu hóa ở miệng
• Tiêu hóa cơ học – Sự nhai
– Thức ăn được trộn lẫn với nước bọt
– Được định hình thành viên
• Tiêu hóa hóa học –amylase nước bọt cắt và
chuyển các polysaccharides (tinh bột) thành
disaccharide (maltose) và monosaccharide
(glucose) [không có hoạt tính với cellulose
một loại polymer của glucose] 19/02/2024 11:50 CH 34 Nguyễn Hữu Trí 17 19/02/2024 Nhai (Chewing) 19/02/2024 11:50 CH 35 Nguyễn Hữu Trí
Sự tiêu hóa ở hầu (pharynx)
• Vùng chịu trách nhiệm gây ra phản ứng nuốt
• Trong suốt quá trình nuốt, đường dẫn
không khí sẽ bị chặn lại bởi nắp thanh quản.
– Chặn thức ăn rơi vào khí quản và phổi
– Viên thức ăn đi thẳng xuống thực quản 19/02/2024 11:50 CH 36 Nguyễn Hữu Trí 18 19/02/2024 Hầu
Là ống dẫn khí và thức ăn Hầu 19/02/2024 11:50 CH 37 Nguyễn Hữu Trí Nuốt (Swallowing)
Di chuyển viên thức ăn từ miệng xuống dạ dày.
Có ba pha: Pha thuộc miệng, pha ở hầu, pha ở thực quản
Chất nhầy được tiết làm cho dễ nuốt
Bao gồm miệng , hầu, thực quản 19/02/2024 11:50 CH 38 Nguyễn Hữu Trí 19 19/02/2024
Nuốt: Pha thuộc miệng Chủ động
Di chuyển thức ăn đến miệng-hầu 19/02/2024 11:50 CH 39 Nguyễn Hữu Trí Nuốt 19/02/2024 11:50 CH 40 Nguyễn Hữu Trí 20