Cơ sở thực tiễn hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh | Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Đại học Bách Khoa Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61601435
Cơ sở thực tiễn hình thành tư tưởng HCM
1. Việt Nam cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX :
Đầu tháng 9/1858, thực dân Pháp nổ súng tiến công Đà Nẵng, mở đầu cuộc
chiến tranh xâm lược Việt Nam. Triều đình nhà Nguyễn lần lượt kí các hiệp ước đầu
hàng, từng bước trở thành tay sai của thực dân Pháp
Từ 1858 – cuối thế kỉ XIX, các phong trào yêu nước nổ ra khắp mọi nơi như
cuộc khởi nghĩa của Trương Định, cuộc khởi nghĩa Hương Khê của Phan Đình
Phùng, cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy của Nguyễn Thiện Thuật, cuộc khởi nghĩa của nông
dân Yên Thế do Hoàng Hoa Thám lãnh đạo…Tiêu biểu nhất của giai đoạn này là
phong trào Cần Vương, tuy rất anh dũng nhưng tất cả phong trào yêu nước trong giai
đoạn này đều thất bại.
=> Giai cấp phong kiến và hệ tư tưởng của nó đều đã lụi bại, bất lực trước nhiệm vụ
bảo vệ độc lập dân tộc.
Sau khi bình định được Việt Nam, thực dân Pháp bắt tay vào khai thác thuộc địa.
• Thực dân Pháp vẫn duy trì nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, mở thêm các đồn điền, hầm mỏ.
• Xuất hiện tầng lớp mới là tầng lớp công nhân, tư sản và tiểu tư sản thànhthị.
Từ đây, bên cạnh mâu thuẫn giữa nông dân và địa chủ phong kiến, xuất hiện
thêm mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân với giai cấp tư sản và mâu thuẫn giữa toàn
thể dân tộc Việt Nam và đế quốc Pháp.
Cùng với sự biến đổi trên, hàng loạt các cuộc vận động cải cách và cách mạng
dân chủ tư sản ra đời vào đầu thế kỷ XX. Tiêu biểu là: Phong trào Đông Du do Phan
Bội Châu khởi xướng, phong trào Duy Tân do Phan Châu Trinh phát động…
=> Các phong trào theo khuynh hướng dân chủ tư sản nói trên đều thất bại. Nguyên
nhân sâu xa đến từ giai cấp tư sản VN còn non yếu, các tổ chức và người lãnh đạo
chưa có đường lối và phương pháp cách mạng đúng đắn. Câu hỏi thực tiễn được đặt lOMoAR cPSD| 61601435
ra là :Cứu nước bằng con đường nào để có thể đi đến thắng lợi? - Trong bối cảnh đó,
sự ra đời của giai cấp mới là giai cấp công nhân, và phong trào đấu tranh của giai
cấp công nhân Việt Nam đã làm cho cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp, giải phóng
dân tộc Việt Nam chuyển sang một thời kỳ mới. + Cuối thế kỉ XIX, giai cấp công
nhân đã xuất hiện nhưng số lượng rất ít ỏi, không ổn đinh. Đầu thế kỷ XX, công
nhân dần trở nên đông đảo và phát triển do các lần khai thác thuộc địa của Pháp.
+ Giai cấp công nhân phải chịu 3 tầng áp bức: thực dân, tư bản, phong kiến. Họ đã
sớm có tư tưởng vùng lên nhưng hình thức đấu tranh vẫn còn thô sở như đốt lán trại,
bỏ trốn tập thể rồi dần tiến tới bãi công, đình công.
+ Sau khi chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng của Hồ Chí Minh truyền bá vào Việt
Nam, phong trào công nhân đã có hệ tư tưởng và người lãnh đạo đúng đắn. Chấm
dứt sự khủng hoảng về đường lối cách mạng ở Việt Nam. Minh chứng rõ ràng nhất
là cách mạng Tháng Tám thành công, kháng chiến chống Pháp thắng lợi cũng như
công cuộc vừa xây dựng XHCN vừa kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là nhân tố
góp phần bổ sung phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh trên tất cả các phương diện.
2. Thực tiễn thế giới cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa tư bản chuyển sang chủ nghĩa đế
quốc. Các nước đế quốc như Anh, Pháp, Mỹ và một số nước đến quốc khác đã chi
phối toàn bộ tình hình thế giới. Phần lớn các nước thuộc châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh
đã thành thuộc địa hoặc phụ thuộc các nước đế quốc.
Tình hình đó làm thêm sâu sắc các mâu thuẫn: •
Mâu thuẫn giai cấp tư bản và giai cấp vô sản. •
Mâu thuẫn giữa các nước tư bản, đế quốc với nhau. •
Mâu thuẫn giữa dân tộc thuộc địa và phụ thuộc với chủ nghĩa đế quốc.
Giành độc lập cho các dân tộc thuộc địa không chỉ đòi hỏi của riêng dân tộc thuộc
địa mà còn là mong muốn chung giai cấp vô sản thế giới. lOMoAR cPSD| 61601435
- Cách mạng tháng Mười Nga là thắng lợi đầu tiên của giai cấp vô sản. Cách mạng
tháng Mười Nga đã đánh đổ giai cấp tư sản và phong kiến, lập nên một nền xã hội
mới – Xã hội chủ nghĩa.
=> Mở ra một thời đại mới trong lịch sử nhân loại - thời kì quá độ từ chủ nghĩa tư
bản lên chủ nghĩa xã hội, mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc bị áp bức
Ngày 2/3/1919, Quốc tế Cộng sản III ra đời lãnh đạo phong trào cách mạng thế giới.
Quốc tế Cộng sản III đẩy mạnh truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin và kinh nghiệm
Cách mạng Tháng Mười Nga ra khắp thế giới, thúc đẩy sự ra đời và hoạt động của
đảng cộng sản ở các nước thuộc địa và chính quốc.
Sự ra đời của Nhà nước Xô viết, thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô
và sự thành lập Quốc tế III cùng với sự phát triển mạnh mẽ phong trào cách mạng
của giai cấp công nhân và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới đã ảnh hưởng
sâu sắc tới tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trước đòi hỏi của dân tộc, nhân loại và thời đại, tư tưởng Hồ Chí Minh xuất hiện.
Tư tưởng Hồ Chí Minh ra đời là kết quả sáng tạo của Người trên cơ sở kết hợp nhuần
nhuyễn, sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin cùng những truyền thống tốt đẹp của dân
tộc Việt Nam và tinh hoa văn hóa nhân loại với thực tiễn cách mạng Việt Nam và
thế giới cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX.