Đánh Giá Rủi Ro Tín Dụng BIDV trong Sản Xuất Xe Điện | Môn Quản trị rủi ro - Đại học Kinh Tế Quốc Dân

lOMoAR cPSD| 61401654
Case study: Phân tích rủi ro của Vinfast khi sản xuất và kinh doanh dòng xe ô tô điện
I. Tổng quan 1. Vinfast
VinFast là một Công ty con của Tập đoàn Vingroup – doanh nghiệp tư nhân lớn nhất
Việt Nam. VinFast Được kết nối từ chuỗi viết tắt của các từ: Việt Nam – Phong cách – An
toàn – Sáng tạo – Tiên phong với ý nghĩa tôn vinh xe thương hiệu Việt. Ngày 2/9/2017,
Tập đoàn Vingroup khởi công Dự án Tổ hợp sản xuất ô tô VINFAST tại khu kinh tế Đình
Vũ – Cát Hải (Hải Phòng). Với công nghệ tiêu chuẩn Châu Âu và Mỹ, cùng đội ngũ chuyên
gia hàng đầu thế giới, VINFAST mở ra tương lai mới cho ngành công nghiệp cơ giới tại
Việt Nam; chính thức khởi động lĩnh vực kinh doanh cốt lõi thứ 7 của Tập đoàn Vingroup.
Mục tiêu của VINFAST là trở thành nhà sản xuất ô tô hàng đầu Đông Nam Á với công
suất thiết kế lên đến 500.000 xe/năm vào năm 2025, sản phẩm chủ lực là ô tô động cơ đốt
trong, ô tô sử dụng động cơ điện và xe máy điện thân thiện với môi trường.
Toàn bộ quy trình sản xuất được đặt tại Nhà máy VINFAST Hải Phòng, quy mô 335 ha,
gồm 5 phân xưởng chính: Phân xưởng ép; Phân xưởng thân xe; Phân xưởng sơn; Phân
xưởng sản xuất động cơ; Phân xưởng lắp ráp. Trong đó, các cấu phần quan trọng như động
cơ và hệ thống kết cấu chính sẽ được mua thiết kế từ những nhà thiết kế hàng đầu châu Âu
và Mỹ. Riêng kiểu dáng xe được sáng tạo bởi các studio danh tiếng của Italy – nơi sáng tạo
nên những thiết kế sang trọng cho Alfa Romeo, Aston Martin, Audi,
Bentley, BMW, Cadillac, Ferrari, Jaguar, Lamborghini, Mercedes-Benz, Porsche, RollsRoyce …
Với chủ trương đón đầu công nghệ và thân thiện với môi trường, VINFAST sẽ ứng
dụng công nghệ hiện đại nhất thế giới vào sản xuất, đảm bảo tiêu chuẩn khí thải khắt khe
Euro 5.0 và Euro 6.0; đồng thời ưu tiên tối đa sử dụng năng lượng xanh trong quy trình sản
xuất tại nhà máy. Công ty cũng chủ động đầu tư dây chuyền xử lý pin và ắc quy đã qua sử
dụng để bảo vệ môi trường.
Với những bước tiến thần tốc, VinFast đã cho ra mắt các dòng sản phẩm ô tô: VinFast
Fadil, Lux A2.0, Lux SA2.0. Xe máy điện VinFast Klara… Nhanh chóng chiếm lĩnh thị
trường & được người dân Việt Nam tin tưởng lựa chọn. Trong thời gian tới VinFast sẽ tiếp
tục cho ra mắt các dòng sản phẩm ô tô VinFast tham gia ở đầy đủ các phân khúc xe ô tô tại
Việt Nam. Ra mắt các dòng xe máy điện từ bình dân, học sinh sinh viên, đến xe máy điện
cao cấp đáp ứng đa dạng nhu cầu của người dân Việt Nam. Đi kèm với đó VinFast cũng
xây dựng hệ sinh thái hạ tầng cho xe máy điện với các trạm sạc, đổi pin. Hệ thống Đại lý
3S ô tô, xe máy tiêu chuẩn: cung cấp dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng sau bán hàng & phụ tùng chính hiệu VinFast. lOMoAR cPSD| 61401654 2. Dòng xe điện
Với sự đồng hành của những tên tuổi hàng đầu thế giới trong chuỗi giá trịcủa mình,
VinFast tự tin sẽ cho ra đời những chiếc xe với “Bản sắc Việt Thiết - kế Ý - - Kĩ thuật
Đức Tiêu chuẩn Quốc tế”
Tháng 11/2017, VinFast đồng loạt kí kết với các đối tác hàng đầu thế giới về ô tô như
hợp tác với Siemens về công nghệ xây dựng doanh nghiệp, nhà máy số theo tiêu chuẩn
công nghiệp 4.0, với Bosch trong lĩnh vực s - xe ản xuất ô tô máy điện và linh phụ kiện,
với Hiệp hội các Phòng thương mại và Công nghiệp Đức (AHK) tại Việt Nam trong lĩnh vực đào tạo.
VinFast cũng đã mời các nhân sự cấp cao trong lĩnh vực ô tô toàn cầu về làm việc, khởi
đầu là chuyên gia Võ Quang Huệ về làm Phó Tổng giám đốc Vingroup phụ trách dự án
VinFast và ông James B. cựu Phó Chủ tịch General Motors về làm Tổng Giám đốc Nhà
máy sản xuất ô tô VinFast.Tháng 1/2018, VinFast chính thức kí hợp đồng mua lại quyền
sở hữu trí tuệ từ BMW, qua đó hoàn thiện chuỗi giá trị do VinFast đứng đầu cùng những
tên tuổi hàng đầu thế giới như: Pininfarina (thiết kế), BMW (công nghệ, kĩ thuật, phương
pháp sản xuất), Magna Steyr và AVL (tư vấn kĩ thuật và sản xuất ô tô); Siemens (thiết kế,
quản lí và vận hành nhà máy), Bosch (linh kiện và công nghệ ô tô) ...
Tháng 3/2018, VinFast tiếp tục công bố 36 mẫu thiết kế ôtô dòng xe điện và xe động
cơ đốt trong cỡ nhỏ tiêu chuẩn quốc tế. Ngày 28/06/2018, VinFast và General Motors (GM)
đã ký kết một thoả thuận hợp tác chiến lược. Theo đó, VinFast sẽ tiếp nhận hệ thống đại lý
uỷ quyền hiện tại của thương hiệu Chevrolet và trở thành nhà phân phối độc quyền các sản
phẩm và dịch vụ mang thương hiệu Chevrolet tại thị trường Việt Nam.
Đồng thời, VinFast nhận chuyển nhượng, tiếp quản toàn bộ nhà máy GM tại Hà Nội
phục vụ cho việc triển khai những hoạt động sản xuất dòng xe ô tô cỡ nhỏ được VinFast
mua bản quyền từ GM. Dây chuyền sản xuất mới dự kiến sẽ khánh thành vào nửa đầu năm
2019, bổ sung năng lực sản xuất cho VinFast bên cạnh nhà máy tại Hải Phòng.
Những sự kiện này khẳng định mục tiêu trở thành nhà sản xuất ô tô hàng đầu Đông
Nam Á của VinFast, với các sản phẩm toàn diện ở dòng xe động cơ đốt trong (phân khúc
Sedan, SUV, hatchback) và xe điện. Tiếp đó, VinFast ký kết một loạt biên bản ghi nhớ:
Thành lập nhà máy liên doanh dập và hàn các chi tiết thân vỏ xe cùng Công ty AAPICO
Hitech (Thái Lan); hợp tác với Công ty LG Chem (Tập đoàn LG – Hàn Quốc), Lear... sản
xuất các dòng pin tiêu chuẩn quốc tế, được sử dụng cho xe điện của VinFast và các sản
phẩm khác, hướng tới hoàn thiện hệ sinh thái cho ngành công nghiệp sản xuất ô tô.
Đặc biệt, một lợi thế cạnh tranh khó sao chép của VinFast đến từ hệ sinh thái của
Vingroup. Hệ thống gần 60 trung tâm thương mại hiện tại của Vincom (và sẽ là 200 trung
tâm thương mại vào năm 2021) phủ khắp toàn quốc sẽ được sử dụng để giới thiệu sản phẩm lOMoAR cPSD| 61401654
và hình ảnh của công ty. Đồng thời, VinFast cũng nhận được sự tin tưởng từ gần 5 triệu
khách hàng quen thuộc của Vingroup, những người đã sử dụng và yêu thích các sản phẩm
khác của Tập đoàn. Với chiến lược này, Chủ tịch Tập đoàn Vingroup nói rằng: "VinFast đi
sau nhưng hoàn toàn có thể về trước". II. Phân tích các rủi ro
1. Rủi ro thị trường
Tại thị trường Việt Nam, đầu tiê
Thị trường xe điện tại Việt Nam còn non trẻ và chưa phát triển mạnh mẽ như các
nước khác như Trung Quốc, Mỹ, Đức, Pháp, Na Uy, …
Thị trường ô tô điện tại Việt Nam chỉ mới phát triển trong những năm gần đây, do
đó, người tiêu dùng vẫn còn e ngại nhiều về tính năng của xe điện so với xe xăng truyền
thống - phương tiện quen thuộc trong nhiều thập kỷ. Nhiều người được hỏi trong cuộc khảo
sát của Vero thừa nhận rằng họ vẫn còn thiếu kiến thức tổng thể về xe điện, các tính năng
công nghệ lẫn tính năng an toàn. Thực tế, có đến 63% người tham gia khảo sát cho biết họ
chưa từng đi hoặc lái một chiếc ô tô điện.
Một cuộc khảo sát được thực hiện với 30 người về ý định mua ô tô điện, hơn 50%
cho biết họ không mua ô tô điện vì cảm thấy không quen thuộc, trong khi 72% người tham
gia khảo sát chọn thang điểm 1 (điểm thấp nhất) khi đánh giá khả năng phân biệt các loại xe điện.
Như vậy, các thương hiệu xe điện nên ưu tiên định hướng cho người dùng Việt
Nam nhằm rút ngắn sự thiếu hụt thông tin, phá vỡ những lầm tưởng và thông tin sai lệch lOMoAR cPSD| 61401654
về xe điện cũng như chỉ ra được những ưu điểm nổi trội và lợi ích thiết thực mà xe điện
mang đến cho cuộc sống hiện nay. Từ đó, trao quyền cho người dùng đưa ra quyết định sở hữu xe điện.
2. Rủi ro về khách hàng lOMoAR cPSD| 61401654
Mặc dù lòng tự hào dân tộc được coi là vũ khí lớn thu hút người tiêu dung mua các
dòng xe của Vinfast tuy nhiên thói quen của người Việt là ưa chuộng hàng hiệu. Theo khảo
sát của hãng Niesel cho thấy người Việt chuộng hàng hiệu thứ 3 thế giới.
Hơn nữa, từ kết quả khảo sát của Vero cho thấy, nhóm khách hàng tiềm năng (độ
tuổi từ 18-34) nhận định xe điện là phương tiện thân thiện với môi trường hơn các nhóm
khách hàng khác. Tuy nhiên, những người tiêu dùng trẻ này lại ít có xu hướng sở hữu một chiếc xe điện cho riêng mình.
Hiện nay, nhóm khách hàng tiềm năng chiếm hơn 1/2 dân số Việt Nam. Dự kiến đến
năm 2030, nhóm người tiêu dùng ở độ tuổi này sẽ đóng góp khoảng 40% vào tổng lượng
tiêu thụ của Việt Nam. Tuy nhiên, mặc dù là thế hệ tiếp xúc với công nghệ rất sớm và có
nhận thức xã hội cao nhưng nhóm khách hàng tiềm năng lại ít quan tâm đến việc chuyển
đổi sang xe điện. Nguyên nhân do:
+ Sự đa dạng và phát triển của dịch vụ taxi công nghệ giúp người dùng dễ chuyển
di chuyển trong và ngoài thành phố.
+ Trong bối cảnh tình hình kinh tế hiện nay, chi phí sở hữu và bảo dưỡng một chiếc
ô tô (cả điện và xăng) đều cao hơn rất nhiều so với thu nhập của nhóm khách hàng
tiềm năng này. Theo kết quả khảo sát từ Vero, những người trong độ tuổi từ 18-34 có thu
nhập trung bình từ 10-25 triệu VNĐ. Hơn hết, nhóm người tiêu dùng trong độ tuổi này
thích trải nghiệm hơn là sở hữu. lOMoAR cPSD| 61401654
3. Hạ tầng trạm sạc chưa hoàn thiện
Hạ tầng trạm sạc xe điện ở Việt nam còn hạn chế, gây khó khăn cho người tiêu dung
Thúc đẩy di chuyển bền vững ở Việt Nam đòi hỏi một hạ tầng tương ứng, bao gồm
nguồn cung cấp điện, các trạm sạc, pin và quy trình xử lý pin. VinFast đã lắp đặt 150.000
cổng sạc với khoảng 3.000 trạm sạc tại các vị trí như chung cư bãi đỗ xe, trạm dừng chân
và cả trạm xăng dầu. Các trạm sạc của VinFast được xây dựng với nhiều mức công suất
khác nhau, bao gồm trạm sạc thông thường 11kW, trạm sạc nhanh 30kW và 60kW, trạm
sạc siêu nhanh 250kW và trạm sạc cho xe máy điện 1.2kW. Trong khi đó, các đơn vị phát
triển hệ thống sạc xe điện thông minh như EBOOST và Charge+ cũng triển khai lắp đặt
các trạm sạc trên khắp Việt Nam nhằm thúc đẩy việc sử dụng xe điện rộng rãi hơn.
Tuy nhiên, hạn chế về hạ tầng trạm sạc vẫn còn là thách thức lớn khiến người tiêu
dùng e ngại chuyển sang sử dụng ô tô điện. Theo đó, đằng sau lý do 90% người dùng không
chọn mua xe điện là vì họ cho rằng thiếu hụt hệ thống trạm sạc sẽ ảnh hưởng quá trình sử
dụng xe điện, nhất là khi đi xe đường dài.
Như vậy, việc lắp đặt đều đặn các trạm sạc với nguồn điện ổn định trên các tuyến
đường phổ biến để đáp ứng nhu cầu di chuyển của người dùng xe điện là vấn đề mà các
nhà sản xuất xe điện cần “bắt tay” thực hiện 4. Giá thành cao
Giá thành của VF8 và VF9 vẫn còn cao so với thu nhập bình quân của người Việt
Nam. => Điều này có thể khiến nhiều khách hàng tiềm năng không đủ khả năng mua xe 5.
Rủi ro về thị trường cạnh tranh gay gắt
Tại thị trường Việt Nam, đầu tiên Vinfast sẽ phải cạnh tranh với nhiều ông lớn trong
ngành ô tô trên thế giới đến từ Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc như Toyota, Hyundai,
Mercedes,… với những sản phẩm trong tầm khúc giá
Hơn nữa, thị trường xe điện ngày càng cạnh tranh gay gắt với sự tham gia của nhiều
hang xe lớn trên thế giới như Mercedes-Benz với dòng xe thuần điện EQS, hay phân khúc
xe sang như BMW, Porsche, Audi, Volvo cũng đã lần lượt giới thiệu danh mục xe điện tại Việt Nam…
Vào cuối năm 2022, Mercedes-Benz Việt Nam đã ra mắt dòng xe thuần điện EQS
đầu tiên tại Việt Nam. Trong năm 2023, Mercedes-Benz sẽ đưa thêm 3 mẫu SUV thuần
điện về Việt Nam, bao gồm EQB SUV – SUV hạng sang cỡ nhỏ, EQE SUV - SUV hạng
sang cỡ trung, và EQS SUV – SUV hạng sang cỡ lớn. lOMoAR cPSD| 61401654
Các thương hiệu lớn trong phân khúc xe sang như BMW, Porsche, Audi, Volvo cũng
lần lượt giới thiệu những mẫu xe điện cũng như chiến lược hoàn thiện danh mục xe điện
của họ tại thị trường Việt Nam trong tương lai gần.
Nhà sản xuất Audi cũng cung cấp dịch vụ sạc nhanh cho 2 showroom của hãng tại
Thành phố Hồ Chí Minh, trong đó, phòng chờ sạc nhanh tại Quận 1 được miễn phí sử dụng trong năm 2023.
Startup xe điện Selex Smart Electric Vehicle JSC (Selex Motors) có trụ sở tại Hà
Nội, đã huy động vốn thành công 3 triệu USD bằng trái phiếu chuyển đổi từ các nhà đầu
tư hiện tại là Công ty đầu tư mạo hiểm ADB Ventures của Ngân hàng Phát triển châu Á,
Schneider Electric Energy Access Asia, Touchstone Partners và Sopoong Ventures.
6. Rủi ro về ô nhiễm toàn môi trường
Trung bình các loại xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch sản sinh ra 350g khí CO2/1,6km
và có thể gây ra những tác động xấu đến môi trường tự nhiên hay hiệu ứng nhà kính. Xe ô
tô chạy bằng điện không thải ra bất kỳ loại khí thải nào gây nguy hiểm cho sức khỏe con
người cũng như vấn đề ô nhiễm môi trường tự nhiên.
Tuy nhiên rủi ro ở đây là cách xử lý pin xe điện thải loại. Đa số pin ô tô, xe máy
điện hiện nay được tạo thành từ lithium-ion, một vật liệu có tính dẫn điện cao nhưng cũng
rất dễ cháy và cực kỳ độc hại do có các hợp chất như coban, niken và lithium. Trong quá
trình xử lý những thải loại này không đúng quy trình, cẩn thận, những hóa chất độc hại này
có thể thấm vào đất và nước, làm ô nhiễm tài nguyên thiên nhiên.
Ngoài ra, chất thải từ pin còn thải ra một lượng lớn khí nhà kính. Theo đó, khoảng
20.000 - 30.000 tấn CO2 được thải ra trên mỗi gigawatt giờ công suất pin được tạo ra.
Tương tự các loại pin thông dụng, pin xe điện sau khi hết vòng đời sử dụng sẽ được
xử lý thông qua 3 kỹ thuật chính. Một là, tái sử dụng để cung cấp nguồn điện cho các máy
móc, thiết bị khác, bởi ngay cả khi hết hạn sử dụng, pin vẫn có thể lưu trữ đến 70% năng
lượng. Hai là, tái chế pin cũ để tạo ra pin mới. Ba là, trực tiếp thải loại pin bằng hình thức
chôn lấp. Tuy nhiên, khi tham gia COP26, Chính phủ các quốc gia buộc phải quy định chặt
chẽ về việc xử lý pin hết hạn, ưu tiên tái chế để bảo vệ môi trường.
Mặc dù vậy, các phương pháp tái chế pin hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, bao
gồm: tỷ lệ tái chế thấp; thiếu phương pháp chiết xuất hiệu quả; khí thải, phụ phẩm độc hại
cho môi trường và sức khỏe con người. Một nghiên cứu cho thấy, hơn 90% pin hết hạn
được tái chế bằng phương pháp đốt nung, gây lãng phí một lượng lớn nguyên liệu, trong
đó có cả các nguyên liệu quý hiếm. Gần 10% pin được chiết xuất nguyên liệu riêng lẻ để
tái sử dụng. Lý do chính là chi phí chiết xuất nguyên liệu hiện nay rất cao, chưa đem lại lợi
nhuận thấy rõ cho doanh nghiệp. lOMoAR cPSD| 61401654
Bởi vậy, khi Vinfast ra mắt 2 dòng xe mới cũng phải chịu rủi ro gây ô nhiễm môi
trường. Đây là rủi roc hung của ngành sản xuất và kinh doanh dòng xe điện.
7. Rủi ro về tài chính Nguồn vốn: cần
IV. Đề xuất một số giải pháp
8. Tăng cường marketing và quảng bá để nâng cao nhận thức của người tiêu dungvề
môi trường xanh, ô nhiễm môi trường và tác dụng của xe điện
9. Đẩy mạnh hợp tác với các đối tác để phát triển hạ tầng trạm sạc
10.Đầu tư nghiên cứu và phát triển để giảm giá thành pin
11.Nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng
12.Xây dựng thương hiệu uy tín và tạo niềm tin cho khách hàng 1. Tăng doanh thu
13.Hỗ trợ tài chính cho khách hàng mua xe điện như trả góp lãi suất thấp, ưu đãi thuế phí
14.Hợp tác với các doanh nghiệp để triển khai chương trình cho thuê xe điện
15.Nâng cao nhận thức người tiêu dung thông qua các hoạt động marketing và quảng bá