Đề Cương môn Luật Hình Sự | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Đề Cương môn Luật Hình Sự | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!

13 7 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Đề Cương Luật Hình Sự ( QN)

Câu 1:

Khái niệm: LHS

- Là một ngành luật trong hệ thống pháp luật của Nhà Nước

- Bao gồm tổng thể QPPL điều chỉnh những QHXH phát sinh giữa Nhà Nước và chủ thể

thực hiện tội phạm bằng việc quy định tội phạm, quy định hình phạt đối với các tội phạm

đó và những vấn đề liên quan đến việc xác định TNHS của chủ thể phạm tội

Đối tượng điều chỉnh: QHXH giữa Nhà Nước và chủ thể phạm tội xuất hiện khi người phạm tội

thực hiện một tội phạm mà Luật Hình Sự đã quy định

Phương pháp điều chỉnh: quyền uyPhương pháp - Nhà nước buộc chủ thể phạm tội phải chịu

TNHS do được thực hiện và bảo đảm bằng quyền lực Nhà Nước độc lập đã thực hiện tội phạm

ý chí người phạm tội

Câu 2: Vị trí Luật Hình Sự trong hệ thống pháp luật VN

- Luật hình sự bảo vệ các quan hệ xã hội có tầm quan trọng nhất thuộc các lĩnh vực khác

nhau của đời sống xã hội (Đ.1 ,Đ.8 BLHS)

- Luật hình sự điều chỉnh những quan hệ xã hội giữa Nhà nước và người phạm tội xuất

hiện do người này thực hiện tội phạm

- Nhà nước phải áp dụng các biện pháp khác nhau do mức độ nguy hiêm của các hành vi

nhằm trừng phạt đồng thời giáo dục người vi phạm và phòng ngừa vi phạm .Biện pháp pháp luật

hình sự là cần thiết nhằm đảm bảo cho pháp luật và trật tự chung được tôn trọng.

Câu 3: Nhiệm vụ của luật hình sự Việt Nam.

- Bảo vệ chế độ XHCN ,bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân ,các tổ chức ,bảo vệ

trật tự pháp luật XHCN.

- Đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm

- Giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp luật ,ý thức đấu tranh phòng ngừa và chống

tội phạm .

Câu 4: Khoa học luật hình sự.

- Khái niệm :Là một ngành khoa học pháp lý ,một bộ phận của khoa học pháp lý nói chung.

- Nhiệm vụ :

+ Nghiên cứu cung cấp các dữ liệu khoa học cho việc xây dựng và không ngừng

bổ sung ,hoàn thiện PLHS

+Nghiên cứu và tổng kết kinh ngiệm thưc tiễn đấu tranh phòng ngừa và chống tội

phạm, kinh nghiệm áp dụng pháp luật hình sự

+Nghiên cứu toàn diện những vấn đề thuộc đối tượng điều chỉnh của luật hình

sự ,nghiên cứu các quy phạm ,các chế định của luật hình sự về tội phạm ,CTTP,cơ sở TNHS …

=>qua đó ,xây dựng hệ thống lí luận khoa học của luật hình sự ,góp phần làm cho hoạt động của

các cơ quan tư pháp hình sự tiến hành đúng đắn và có hiệu quả bảo vệ chế độ chính trị ,trật tự an

toàn xã hội,tính mạng ,sức khỏe ,danh dự nhân phẩm ,quyền về tài sản của công dân ,tăng cường

pháp chế XHCN .

+ Nghiên cứu lịch sử xây dựng PLHS ,tìm ra kinh nghiệm tốt kế thừa để hoàn

thiện luật hình sự hiện hành .

- Phương pháp luận của khoa học Luật hình sự : chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ

nghĩa duy vật lịch sử.

Câu 5: Sự phân chia thời kỳ của lịch sử luật hình sự Việt Nam.

 Luật hình sự Việt Nam thời kỳ phong kiến

 Luật hình sự Việt Nam thời Pháp thuộc

 Luật hình sự Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám giai đoạn 1945 - 1946

 Luật hình sự Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp

 Luật hình sự Việt Nam giai đoạn 1954 -1975

 Luật hình sự Việt Nam giai đoạn 1975 đến pháp điển hóa lần thứ nhất 1985

 Luật hình sự giai đoạn 1985 - 1999

 Luật hình sự Việt Nam giai đoạn 1999 - 2015

 Luật hình sự Việt Nam từ 2015 - nay

Câu 6: Những đặc điểm cơ bản của luật hình sự Viê

t Nam thời kỳ phong ki9n.

Thời kì Ngô - Đinh - Tiền Lê

- Pháp luật thời kì này vẫn còn tồn tại dưới hình thức tục lệ là phổ biến.

- Văn bản liên quan đến pháp luật không còn nhiều, chỉ biết vài nét về các hình phạt nặng nề

được sử dụng ở thời kì này đặc biệt là thời kì Đinh - Tiền Lê.

Thời Lý - Trần

- Thời Lý: Bộ luật Hình thư, lệnh, lệ, chiếu, chỉ, sắc

+ Bảo vệ Nhà nước trung ương tập quyền, hạn chế thế lực của tầng lớp quan lại, quý tộc nhằm

tập trung quyền lực trong tay hoàng đế.

+ Hình thành dựa trên nền tàng của pháp luật Trung quốc thời Đường, Tống.

+ Ảnh hưởng lớn của Phật giáo và Nho giáo.

+ Bảo vệ triệt để tư liệu sản xuất của xã hội nông nghiệp là ruộng đất và công cụ lao động là

gia súc lớn (trâu, bò)

+ Hình phạt tàn khốc: tùng xẻo, chặt tay chặt chân,...

- Thời Trần:

+ Ảnh hưởng của Nho giáo, sự phân biệt đẳng cấp diễn ra sâu sắc.

+ Hình phạt vô cùng hà khắc, bổ sung thêm các hình phạt hành hạ thân thể: lăng trì, chặt ngón

tay, ngón chân, thích chữ vào mặt,...

+ Bảo vệ chế độ tư hữu ruộng đất

=> Luật hình sự nhà Lý, Trần không có tính khái quát cao mà mang tính trực tiếp điều chỉnh

những hành vi nào xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước trung ương tập quyền, của xã hội.

Thời Hậu Lê: Quốc triều hình luật (Lê triều hình luật, luật Hồng Đức)

- Nho giáo thành tư tưởng chính thống và có địa vị thống trị. Bộ luật là sự pháp điển hóa tư

tưởng chính trị và đạo đức Nho giáo kết hợp với phong tục tập quán, giữa luật và tục lệ.

- Bảo vệ lơi ích của giai cấp thống trị nhưng cũng quan tâm đến lợi ích của con người trong

việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.

- Tiếp thu nhiều thành tựu lập pháp của Trung quốc

- Hình phạt bớt hà khắc, nguyên tắc nhân đạo.

Thời nhà Nguyễn (trước khi Pháp xâm lược nước ta): Bộ luật Gia Long, Hoàng Việt luật

lệ

- Bảo vệ lợi ích của giai cấp phong kiến, tăng cường chuyên chế, trung ương tập quyền.

- Ảnh hưởng nhiều từ triều Thanh của Trung quốc (nhất là Hoàng Việt luật lệ)

- Hình phạt hà khắc, mang tính trừng trị cao, tính nhân đạo không rõ nét.

Tóm lại, pháp luật hình sự phong kiến có ảnh hưởng lớn từ Trung quốc, ảnh hưởng của

phật giáo và nho giáo, nhất là nho g iáo, pháp luật bảo vệ chế độ quân chủ chuyên chế

trung ương tập quyền, hình phạt đa phần là hà khắc. Tuy nhiên cũng có những quy định

tiến bộ, bảo vệ lợi ích của người dân, của xã hội.

Câu 7: Hệ thống pháp luật hình sự (PLHS) Việt Nam thời kỳ Pháp thuộc.

Mỗi đơn vị hành chính lãnh thổ đều có cách điều hành và pháp luật riêng cụ thể là

- BLHS Bắc Kỳ bao gồm điều khoản mở đầu với 30 Chương với tất cả 328 điều

- BLHS Trung Kỳ bao gồm điều khoản mở đầu, 29 chương với tất cả 424 điều

- Hình luật canh cải- ở Nam bộ bao gồm điều khoản mở đầu và 4 quyển với tất cả 481 điều

(trừ điều 3, 115,116,399 chỉ áp dụng ở chính quốc,đồng thời sửa 53 điều cho phù hợp

với VN và các thuộc địa khác của Pháp theo Sắc lệnh ngày 31-12-1912)

 Các văn bản do chính quyền bản xứ ban hành (Trung kỳ và Bắc kỳ ) nhưng văn bản ấy

chỉ có hiệu lực sau khi Toàn quyền đông dương phê chuẩn. =>Hệ thống PLHS ở VN

thời kì Pháp thuộc được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau

 Có thể nói hệ thống PLHS VN thời kì này mang tính chất thực dân nửa phong kiến. Vì

về nguyên tắc, các quy định của cả ba BLHS đã nêu nói chung là giống nhau, BLHS

Bắc Kỳ, Trung Kỳ cùng với việc giữ lại một số các quy phạm cũ có tính chất truyền

thống của LHS phong kiến VN đã lĩnh hội phần lớn các chế định cơ bản của LHS tư

sản Pháp từ Hình luật canh cải.

Câu 8: PLHS Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám 1945-12/1946.

- Ban hành sắc lệnh quy định việc giải tán bọn đảng phái phản động đã tư thông với ngoại

quốc mưu hại nền độc lập dân tộc và kinh tế nước ta => Thành lập tòa án quân sự để

xét sử hành vi phương hai đến nền độc lập dân tộc của nước VN dân chủ cộng hòa

- Về mặt PLHS trấn áp bọn phản cách mạng, trên cơ sở rút kinh nghiệm hoạt động của các

tòa án quân sự từ tháng 9/1945, chính phủ đã ra sắc lệnh số 21 quy định lại về mặt tội

danh và hình phạt

- Song song đó Chính phủ cũng ban hành một loạt sắc lệnh quy định về trừng trị hành

động xâm phạm kinh tế, tài chính, trật tự, trị an xã hội như sắc lệnh số 25- trừng trị

hành vi phá hoại công sản, sắc lệnh số 27- trừng trị hành vi bắt cóc, sắc lệnh số 71- quy

tắc quân đội quốc gia.

- Ngoài những văn bản PLHS mới được ban hành nêu trên Chính phủ còn cho phép áp

dụng 1 số điều khoản của PLHS cũ nhằm duy trì, ổn định, trật tự xã hội, trong lúc chưa

kịp xây dựng văn bản mới, nhưng việc áp dụng một số điều khoản đó còn có điều kiện

của nó

 Pháp luật thời kì này chủ yếu phục vụ viêc trấn áp, xây dựng, bảo vệ chính quyền mới.

Câu 9: PLHS Việt Nam giai đoạn kháng chi9n chống thực dân Pháp.

- Sắc lệnh số 113 trừng trị các loại Việt gian, phản động và xét sử những âm mưu và hành

động phản quốc. Đây là một văn bản PLHS tương đối hoàn chỉnh hơn trước, đề ra một

số điểm mới thể hiện quan điểm đấu tranh có phân hóa của Nhà nước ta

- Ban hành một số sắc lệnh quy định công chức, quân nhân và toàn dân nhiệm vụ giữ bí

mật quốc gia

- Để đảm bảo việc thi hành chính sách ruộng đất, giữ gìn trật tự xã hội, củng cố chính

quyền nhân dân, đẩy nhanh kháng chiến thắng lợi, sắc lệnh 150 thành lập tòa án nhân

dân đặc biệt ở những nơi cải cách ruộng

- Sắc lệnh 151 quy địng tội phạm và hình phạt đối với địa chủ cường hào gian ác, đó là các

tội như:

1. Tội dùng thủ đoạn trái phép để cưỡng bức nộp tô hoặc trả nợ cũ, lấy lại ruộng đất,

nhà cửa…

2. Tội phá hoại tài sản của bản thân

3. Tội dùng thủ đoạn lừa bịp, uy hiếp để cướp lại những lương thực, tài sản, ruộng đất,

của nông dân đã do đấu tranh mà giành được

4. Tội đánh chết, đánh bị thương, nông dân và cán bộ

- Sắc lệnh 175 quy định hình phạt mới- hình phạt quản chế. Áp dụng đối với phần tự đã

phạm tội với cách mạng, nhân dân nhưng chưa đáng phạt tù hoặc đã mãn hạn tù, những

chưa thật sự hối cải. Thực chất phương châm này để cải tạo, giáo dục phần tử đó trở

thành người tốt

- Ban hành nhiều sắc lệnh quy định việc trừng phạt các hoạt động đầu cơ tiền tệ, làm giấy

bạc, xuất cảng tư bản, phá hoại nền tài chính quốc gia

- Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, nhà nước cũng ban quyết định đại xá cho những người

đã lầm đường lạc lối, tích cực sửa chữa

 Luật hình sự Nhà nước trong thời kì này đã kịp thời quy định những biện pháp phong

phú nhằm trấn áp bọn phản cách mạng trong nước và ngoài nước bảo vệ nền kinh tế tài

chính mới. Hình thức văn bản rất phong phú và đa dạng về cơ bản là sắc lệnh và nghị

định và các văn bản khác của Chính phủ. Đường lối xử lí hình sự thể hiện rõ quan điểm

có sự phân hóa sâu sắc.

Câu 10: PLHS Việt Nam giai đoạn 1954-1975.

- Sắc lệnh 267 khôi phục và phát triển kinh tế, văn hóa, cải tạo XHCN, trừng trị những âm

mưu, hành động phá hoại làm thiệt hại tài sản Nhà nước, hợp tác xã nhân dân

- Đối với tôn giáo, Quốc hội đã quyết định 6 nguyên tắc bảo đảm tự do tín ngưỡng, được

phổ biến rộng rãi trong đồng bào tôn giáo, nâng cao tinh thần yêu nước và cô lập được

các phần tử lợi dụng đạo Thiên chúa để chống phá chế độ

- Đầu năm 1957, Quốc hội đã thông qua một số đạo luật về tự do báo chí, tự do hội họp

bên cạnh đó cũng trừng trị những kẻ lợi dụng quyền tự do đó để phá hoại chế độ

- UBTVQH cũng ban hành pháp lệnh trừng trị tội phạm phản cách mạng, là công cụ để

tăng cường pháp chế XHCN, tăng cường chuyên chính đối với kẻ thù của dân tộc. Đây

là một VB pháp lí đầy đủ thể hiện tinh thần, chỉ thị của Đảng ta trong lĩnh vực an ninh

chính trị.

- Ngoài ra còn nhiều văn bản quy phạm khác được ban hành để quy định việc xử, trừng trị

bằng hình sự với hành vi vi phạm nghiêm trọng về thuế, về quản lí muối, quản lí thuốc

phiện, về thống nhất quản lí kinh doanh rượu, về hải quan

- Ban hành pháp lệnh trừng trị tội xâm phạm tài sản XHCN, tài sản của công dân. Việc ban

hành cùng lúc hai pháp lệnh trên thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với việc bảo

vệ tài sản của XHCN và tài sản công dân

- Thông tư số 44 chỉ rõ việc thống nhất án lệ địa phương thành án lệ chung. Thông tư số

556 đã chỉ rõ một cách toàn diện chính sách truy tố, xét sử đối với các tội phản cách

mạng và tội phạm hình sự thường. Thông tư số 78 quy định điều kiện về cải tạo, sữa

chữa, thời gian ở tù… Việc tha tù trước kỳ hạn thể hiện bản chất nhân đạo của PLHS

nước ta, khuyến khích phạm nhân nỗ lực cải tạo, sớm trở thành người lương thiện.

Câu 11: PLHS Việt Nam giai đoạn từ 1975 đ9n pháp điển hóa lần thứ nhất (1985).

- 1976 nhân dân ta tiến hành tổng tuyển cử bầu ĐBQH chung của cả nước, hội đồng chính

phủ tiến hành dự thảo các luật, pháp lệnh cần thiết và hướng dẫn thi hành các pháp luật

hiện hành của VN dân chủ cộng hòa và Cộng hòa miền nam VN cho sát thực tế.Trên cơ

sở hệ thống hóa pháp luật hai miền, Chính phủ công bố 700 văn bản pháp luật thống

nhất trong cả nước

- UBTVQH thông qua pháp lệnh hình sự tội hối lộ ra đời dựa trên kinh nghiệm rút ra từ

thực tiễn đấu tranh… đã có sự tham khảo kinh nghiệm lập pháp của các nước khác, thể

hiện trình độ lập pháp khá hoàn thiện, quy định các tội danh 1 cách riêng biệt, mô tả cụ

thể các dấu hiệu tội nhận hối lộ, quy định khung tăng nặng, loại tội phạm …

- Tiếp đến là pháp lệnh trừng trị các tội đầu cơ, buôn lậu, làm hàng giả, kinh doanh trái

phép để đáp ứng nhu cầu phòng chống các tội đầu cơ, buôn lậu, làm hàng giả, kinh

doanh trái phép

 Trước đây do nguyên nhân khách quan QH chưa ban hành một BLHS tổng hợp thống

nhất, nên PLHS còn thiếu đồng bộ, nhiều chỗ hổng, bắt buộc phải cho phép nguyên tắc

tương tự đôi khi còn chưa hợp lí, tùy tiện, chưa phản ánh đầy đủ chính sách hình sự của

Đảng và nhà nước trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm

 Từ đó nhiệm vụ của giai đoạn này là xây dựng BLHS 1985 thực hiện hai nhiệm vụ

chiến lược là xây dựng CNXH, và bảo vệ tổ quốc, thực hiện nghiêm chỉnh Hiến pháp

1980 từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Câu 12: Các Luật sửa đổi BLHS năm 1985.

Có 4 lần sửa đổi bổ sung:

1989( sửa 27 Điều)

1991 – 26 điều

1992 – 17 điều

1997 – bổ sung 31 điều hoàn toàn mới

 Cùng với nhu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam=> yêu cầu phải có sự đổi

mới chính sách hình sự

Câu 13: Những tư tưởng chỉ đạo cơ bản trong việc sửa đổi BLHS năm 1985.

- Đảm bảo được sự thể chế hóa đường lối đổi mới của Đảng về chính sách hình sự chung

- Phải dựa trên các căn cứ xác thực của việc tổng kết thực tiễn đấu tranh chống tội phạm

nói chung và thực tiễn áp dụng PLHS hiện hành nói riêng.

- BLHS năm 1999 phải thể hiện được rõ sự kết hợp 2 yếu tố - tính dân tộc và tính hiện

đại.

- Phải thể hiện rõ tinh thần chủ động đấu tranh chống và ngăn ngừa tội phạm của các cơ

quan bảo vệ pháp luật

- BLHS 1999 phải thể hiện rõ sự kết hợp giữa quy định các chế tài hình sự với các biện

pháp khác( kinh tế, quản lý giáo dục…)

- Thể hiện các nguyên tắc tiến bộ dân chủ của nhà nước trong giai đoạn xây dựng nhà

nước pháp quyền.

Câu 14: Những điểm mới chủ y9u của BLHS năm 1999 so với BLHS năm 1985.

Về hệ thống

- Bổ sung nhiều chương mới

- Đã có sự phân bố lại số lượng các chương được đánh theo số thứ tự của toàn Bộ luật

- Ở một chừng mực nhất định đã có sự sắp xếp lại từng chương riêng biệt theo chế định

độc lập hoặc khái niệm cơ bản của luật hình sự.

Về đạo luật hình sự

- Loại trừ:

+ Quy phạm của luật hình thức ( tố tụng hình sự )

+ Quy định có tính chất tùy tiện “trừ trường hợp luật quy định khác” trong quy

phạm về hiệu lực của điều luật làm xấu đi tình trạng của người phạm tội mà trước đây đã tồn tại

trong các quy phạm tương ứng của BLHS năm 1985.

- Sửa đổi lại chế định về hiệu lực của đạo luật hình sự tại Điều 7 bằng việc cụ thể hơn các

quy phạm liên quan đến hiệu lực hồi tố của đạo luật hình sự trong các trường hợp không có lợi

và có lợi cho người phạm tội.

Về tội phạm

- Phân loại tội pham từ 2 nhóm Tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng

thành 4 nhóm: ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng.

- Sửa đổi, bổ sung nguyên tắc xử lý người chưa thành niên phạm tội theo hướng nhân đạo

hơn của Khoản 5 Điều 69 Bộ luật Hình sự. Nâng mức định lượng tối thiểu để truy cứu trách

nhiệm hình sự đối với 1 số loại tội phạm. Sửa đổi, bổ sung về một số tội phạm xâm phạm trật tự

quản lý kinh tế , tác tội phạm về môi trường và quản lý đất đai , sửa đổi, bổ sung các loại tội

phạm về lĩnh vực công nghệ thông tin.

- Điều 19 BLHS 1985 không loại trừ trách nhiệm hình sự của bất cứ ai có hành vi không

tố giác tội phạm đối với các tội đã được liệt kê cụ thể trong luật. Tuy nhiên, Điều 22 BLHS 1999

đã quy định người không tố giác tội phạm là ông, bà, cha, mẹ, con, cháu, anh, chị, em ruột, vợ,

chồng của người phạm tội chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự trong trường hợp không tố giác các

tôị an ninh quốc gia hoặc các tội khác là tội đặc biệt nghiêm trọng.

Về hình phạt và quyết định hình phạt

- Hạn chế quy định hình phạt tử hình trong một số hình phạt, cụ thể là 08 loại tội phạm cụ

thể (Tội hiếp dâm- Điều 111, tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản- Điều 139, tội Buôn lậu- Điều 153,

tội Làm, tang trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả, công trái giả- Điều 180, tội Tổ chức sử dụng

trái phép chất ma túy- Điều 197, tội Chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy- Điều 221, tội Đưa hối lộ-

Điều 289 và tội Phá hủy vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự- Điều 334)

- Về quyết định hình phạt, 1 tình tiết giảm nhẹ TNHS được quy định mới : “Người phạm

tội lập công chuộc tội” và “Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến

đấu, hoạc tập hoặc công tác.”. Theo quy định của Điều 46 BLHS 1999, các trường hợp phạm tội

khi bị chi phối về mặt vật chất, công tác hay các mặt khác hoặc phạm tội do nghiệp vụ non kém

không còn được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nữa

Về các biện pháp tha miễn

Trước đây trong pháp luật HS VN, miễn trách nhiêm HS chưa được nhà làm luật ghi

nhận với tính chất là một chế định độc lập nhưng trong thực tế và một số văn bản pháp lý đã ghi

nhận và áp dụng với nhiều tên gọi khác nhau như “tha miễn trách nhiệm hình sự”, “miễn tố”,

“tha bổng bị cáo”, “miễn nghị cho bị cáo”, “miễn hết cả tội”… Qua thực tiễn áp dụng, chế định

miễn TNHS đã được sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hơn. Trong BLHS năm 1999, chế định miễn

TNHS được ghi nhận tại các Điều 19, 25, 69, 80, 289, 290 và 314. Theo đó, các quy định về

miễn TNHS bao gồm hai loại: quy định có tính chất bắt buộc, tức là dứt khoát “được miễn

TNHS” và quy định có tính chất tuỳ nghi, tức là “có thể được miễn TNHS”

Phần các tội phạm

- Quy định trực tiếp hình phạt bổ sung tại các khoản cuối cùng của 177 điều của đại đa

số các điều tương ứng với mỗi tội phạm cụ thể khi xây dựng các CTTP trong BLHS 1999 ( trừ 3

chương: XI, XIII, XXIV) chứ không quy định tại các điều cuối cùng của mỗi chương như trong

BLHS 1985.

- Xây dựng 1 chương mới hoàn toàn mà trong đó tội phạm hóa một loạt các hành vi xâm

hại môi trường là Chương XVII “ Các tội phạm về môi trường”.

- Phi tội phạm hóa đối với một số hành vi mà trước đây BLHS 1985 quy định là tội phạm

như:

+ Tội chống phá Nhà nước XHCN (Điều 86)

+ Tội phá hủy tiền tệ ( Điều 98)

+ Tội lạm sát gia súc ( Điều 184)

+ Tội sản xuất hoặc buôn bán rượu. thuốc lá trái phép (Điều 183)

- Loại bỏ hình phạt tử hình ra khỏi 13 CTTP trên tổng số 40 CTTP mà trước đây BLHS

1985 có quy định hình phạt này.

Câu 15: Những tư tưởng chỉ đạo cơ bản trong việc sửa đổi, bổ sung BLHS năm 1999.

 Thể chế hóa đầy đủ và toàn diện các chủ trương, đường lỗi của Đảng đặc biệt là chủ

trương đề cao hiệu quả phòng ngừa, tính hướng thiện trong xử lý người phạm tội.

 Bảo đảm phù hợp với hiến pháp đặc biệt là tạo ra cơ chế hữu hiệu để bỏa vệ quyền con

người, quyền công dân.

 Kế thừa, phát triển các quy định còn phù hợp của bộ luật cũ, bổ sung thêm những quy

định mới để giải quyết những vướng mắc, bất cập

 Hoàn thiện kỹ thuật lập pháp nhằm bảo đảm tính thống nhất nội tại của BLHS, nâng cao

tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Câu 16: Những nô

i dung chủ y9u của Luâ

t sửa đổi, bổ sung mô

t số điVu của BLHS năm đưWc

ban hXnh năm 2009.

1.Hạn chế phạm vi áp dụng hình phạt tử hình:

Việc bỏ hình phạt tử hình nói chung và đối với một số tội phạm cụ thể nói riêng xuất phát từ năm

tiêu chí cơ bản: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự đã bỏ hình phạt tử hình

đối với 8 tội phạm cụ thể. Đó là: tội hiếp dâm (Điều 111); tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều

139); tội buôn lậu (Điều 153); tội làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả, ngân phiếu giả,

công trái giả (Điều 180); tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý (Điều 197); tội chiếm đoạt tàu

bay, tàu thuỷ (Điều 221); tội đưa hối lộ (Điều 289); tội phá hoại vũ khí quân dụng, phương tiện

kỹ thuật quân sự (Điều 334). Ngoài ra, Luật cũng bổ sung thêm tội khủng bố (Điều 230a) vào

chương XIX các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng với hình phạt cao nhất là tử

hình.

2. Nâng mức định lượng tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với một số tội phạm

Bộ luật hình sự hiện hành có 23 điều luật với 76 khoản quy định các mức định lượng về trị giá

tiền, tài sản hoặc trị giá mức thiệt hại được tính bằng tiền (23 khoản quy định về định lượng tối

thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự và 53 khoản quy định về định lượng ở các khung tăng

nặng). Tuy nhiên, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự lần này chỉ điều chỉnh

nâng mức định lượng tối thiểu về trị giá tiền, tài sản hoặc trị giá mức thiệt hại được tính bằng

tiền để truy cứu trách nhiệm hình sự trong cấu thành cơ bản của một số tội phạm mà Bộ luật hình

sự hiện hành quy định quá thấp.

3. Phi hình sự hoá đối với một số hành vi phạm tội

- Phi hình sự hoá đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma tuý được quy định tại Điều 199 của

Bộ luật hình sự năm 1999:

- Phi hình sự hoá đối với hành vi ở lại nước ngoài trái phép được quy định tại Điều 274 Bộ luật

hình sự năm 1999 .

4. Sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của Bộ luật hình sự hiện hành

- Sửa đổi, bổ sung Điều 69 Bộ luật hình sự hiện hành về nguyên tắc xử lý đối người chưa thành

niên phạm tội Điều 69 được bổ sung thêm nguyên tắc chỉ đạo "khi áp dụng hình phạt đối với

người chưa thành niên phạm tội cần hạn chế áp dụng hình phạt tù".

- Sửa đổi, bổ sung tội mua bán phụ nữ (Điều 119 của Bộ luật hình sự ) thành tội mua bán người

với đối tượng bị mua bán là con người nói chung, đồng thời, bổ sung thêm một số tình tiết tăng

nặng định khung của tội mua bán người (Điều 119 Bộ luật hình sự) và tội mua bán, đánh tráo

hoặc chiếm đoạt trẻ em (Điều 120 Bộ luật hình sự) cho phù hợp với thực tiễn và yêu cầu đấu

tranh phòng, chống loại tội phạm này.

- Sửa đổi, bổ sung một số tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế

Câu 17: Sự cần thi9t phải xây dựng BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

- Bối cảnh kinh tế xã hội có nhiều thay đổi. Quyền con người được ghi nhận trong hiến pháp, tội

phạm diễn biến phức tạp nhiều tội phạm mới nảy sinh.

- Bộ luật cũ chưa thể chế hóa được các chủ trương mới của Đảng và nhà nước.

- Kĩ thuật lập pháp cũng còn nhiều hạn chế

Câu 18: ( Trùng với câu 15)

Câu 19: Những định hướng cơ bản xây dựng BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

-Thể chế hóa chủ trương của Đảng về hoàn thiện chính sách hình sự theo hướng đề cao hiệu quả

phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội, tôn trọng và bảo vệ quyền con

người, quyền cơ bản của công dân

-Thể chế hóa về mặt hình sự chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc bảo vệ và thúc đẩy sự

phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

-Đổi mới tư duy về tội phạm và hình phạt, về cơ sở của trách nhiệm hình sự, khắc phục những

bất cập, hạn chế trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình

hình mới, góp phần bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội

-Nội luật hóa những quy định có liên quan của điều ước quốc tế mà nước ta là thành viên, góp

phần tăng cường hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm

-Hoàn thiện kỹ thuật lập pháp hình sự theo hướng nâng cao tính minh bạch, khả thi và tính dự

báo trong các quy định của BLHS; bảo đảm tính thống nhất về mặt kỹ thuật trong nội tại BLHS

và với các luật khác

Câu 20. Những điểm mới chủ y9u vV đạo luâ

t hình sự trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ

sung năm 2017.

Một là, BLHS năm 2015 bổ sung quy định hạn chế áp dụng hình phạt tù, mở rộng áp dụng hình

phạt ngoài tù

Theo BLHS năm 2015, phạt tiền là hình phạt chính không chỉ được áp dụng đối với người phạm

tội ít nghiêm trọng mà cả trường hợp phạm các tội nghiêm trọng. Riêng đối với nhóm các tội

xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, môi trường, trật tự công cộng, an toàn công cộng và một số tội

phạm khác do BLHS quy định thì phạt tiền là hình phạt chính có thể áp dụng đối với tội rất

nghiêm trọng. Bên cạnh đó, đối với hình phạt tù, BLHS khẳng định nguyên tắc không áp dụng

hình phạt tù đối với người phạm tội lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng do vô ý.

Hai là, BLHS năm 2015 bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Theo quy định của pháp luật hình sự Nhà nước ta từ trước đến nay, trách nhiệm hình sự chỉ đặt

ra đối với cá nhân người phạm tội, không đặt ra đối với tổ chức. Tuy nhiên, nay theo BLHS năm

2015, không chỉ cá nhân mà tổ chức (pháp nhân thương mại) cũng là chủ

Ba là, thay đổi chính sách hình sự đối với người phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi (Điều

12)

BLHS năm 2015 có sự điều chỉnh rất lớn trong chính sách hình sự đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội, đặc biệt là đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi theo hướng bảo đảm lợi ích tốt

nhất cho người ở độ tuổi này. Theo đó, người ở độ tuổi này chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về

tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng thuộc 28 tội danh trong số 314

tội danh được quy định trong

Bốn là, thay đổi chính sách hình sự đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội

BLHS năm 2015, đã mở rộng khái niệm chuẩn bị phạm tội (bổ sung hành vi thành lập, tham gia

nhóm tội phạm); mở rộng phạm vi phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi chuẩn bị phạm tội

(không chỉ là tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng mà cả tội ít nghiêm trọng, tội

nghiêm trọng); tuy nhiên, BLHS năm 2015 thu hẹp số tội danh phải chịu trách nhiệm hình sự (25

tội danh quy định tại khoản 2 Điều 14

Năm là, bổ sung chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện

BLHS năm 2015 đã bổ sung chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện với những quy định rất

chặt chẽ nhằm tạo cơ hội cho những phạm nhân tích cực cải tạo tốt trong quá trình chấp hành án

ở các cơ sở giam giữ được sớm trở về với gia đình và tiếp tục chứng tỏ sự cải tạo của mình trong

môi trường xã hội bình thường có sự giám sát của chính quyền địa phương và xã hội.

Sáu là, bổ sung các tội phạm mới, bãi bỏ một số tội phạm: BLHS năm 2015 đã bổ sung 34 tội

danh mới; bãi bỏ 07 tội danh được quy định trong BLHS năm 1999

Bảy là, cụ thể hóa các tình tiết có tính chất định tính

BLHS năm 2015 đã cụ thể hóa các tình tiết có tính chất định tính, các tình tiết định tội, định

khung tăng nặng hình phạt của các điều luật có quy định các tình tiết này, đặc biệt là các tội

phạm về kinh tế, môi trường, các tội xâm phạm tính mạng sức khỏe, danh dự, nhân phẩm con

người, các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng nhằm đảm bảo tính minh bạch.

Câu 21: Những điểm mới chủ y9u vV ch9 định tô

i phạm vX phân loại tội phạm trong BLHS

năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

- Sửa đổi, bổ sung cấu thành giảm nhẹ một số tội phạm: khoản 5 các điều: 260 (tội vi phạm quy

định về tham gia giao thông đường bộ), 261 (tội cản trở giao thông đường bộ), 268 (tội cản trở

giao thông), 273 (tội cản trở giao thông đường thủy), 278 (tội cản trở giao thông đường không),

307 (tội vi phạm quy định về quản lý vũ khí, vật liệu nỗ, công cụ hỗ trợ, 310 (tội vi phạm quy

định về quản lý chất phóng xạ, vật liệu hạt nhân), 313 (tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa

cháy); khoản 4 các điều: 267 (tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường

sắt), 272 (tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường thủy) của Bộ luật

hình sự năm 2015 quy định theo hướng mở rộng phạm vi xử lý hình sự đối với trường hợp phạm

tội có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả gây thiệt hại cho tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của

người khác so với Bộ luật hình sự năm 1999 (chỉ giới hạn xử lý hình sự đối với trường hợp phạm

tội có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng).

Nay, Luật sửa đổi, bổ sung đã sửa đổi, bổ sung theo hướng giới hạn phạm vi xử lý hình sự đối

với trường hợp phạm tội có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm

trọng để thu hẹp phạm vi chịu trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm này so với Bộ luật hình

sự năm 2015.

- Bổ sung tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp (Điều 217a) để bảo đảm

việc phòng ngừa tội phạm, ngăn chặn sớm thiệt hại cho người dân, đáp ứng yêu cầu cần xử lý

sớm đối với đối với tội phạm này. Bên cạnh đó, Luật sửa đổi, bổ sung đã sửa đổi, bổ sung về kỹ

thuật trong một số điều luật liên quan đến việc viện dẫn, sử dụng từ ngữ cũng như các sửa đổi

khác về kỹ thuật nhằm bảo đảm tính chính xác, logic, rõ ràng, tạo thuận lợi cho việc giải thích và

áp dụng thống nhất các quy định của Luật sửa đổi, bổ sung trên thực tiễn.

Câu 22. Những điểm mới chủ y9u vV ch9 định hình phạt trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ

sung năm 2017.

Câu 23. Những điểm mới chủ y9u vV ch9 định những trường hWp loại trừ TNHS vX miZn

TNHS trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Chế định miễn TNHS trong điều 29 BLHS với 3 khoản và 4 điểm mới như sau:

- Một trong hai căn cứ được miễn TNHS (dạng bắt buộc) liên quan đến hành vi phạm tội được

quy định tại điểm a khoản 1 điều 29 là quy định mới “Khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét

xử

Câu 24: Những điểm mới chủ y9u vV ch9 định các biê

n pháp tư pháp trong BLHS năm 2015,

sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Câu 25: Những điểm mới chủ y9u vV ch9 định quy9t định hình phạt trong BLHS năm 2015,

sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Câu 26: Nô

i dung cơ bản của những quy định đối với pháp nhân thương mại phạm tô

i trong

BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Trách nhiê

‡

m hình sự của pháp nhân thương mại là nô

‡

i dung mới được quy định trong

BLHS năm 2015. Xuất phát từ nguyên tắc xác định TNHS của pháp nhân thương mại, được

nhiều quốc gia trên thế giới thừa nhận, là dựa trên hành vi của cá nhân người đại diện, nên BLHS

năm 2015 chỉ quy định những vấn đề có tính nguyên tắc khi xem xét TNHS của pháp nhân như:

- Nguyên tắc áp dụng quy định của BLHS đối với pháp nhân thương mại (Điều 74):

- Điều kiê

‡

n chịu trách nhiê

‡

m hình sự của pháp nhân thương mại (Điều 75);

- Số lượng tội phạm pháp nhân phải trách nhiê

‡

m hình sự (Điều 76) ;

- Các hình phạt, biê

‡

n pháp tư pháp, căn cứ quyết định hình phạt, các tình tiết tăng nă

‡

ng,

giảm nhẹ, tổng hợp hình phạt, miễn hình phạt và xoá án tích tại các Điều 77,78,79.. Chương XI

BLHS 2015)

Bên cạnh đó, BLHS năm 2015 còn quy định: Cơ sở của trách nhiê

‡

m hình sự (Điều 2),

nguyên tắc xử lý (Điều 3).

Như vậy, ngoài những quy định cụ thể về pháp nhân thương mại thuộc phần chung,

những quy định khác thuộc phần chung (dù không quy định cụ thể nội dung liên quan đến pháp

nhân thương mại) vẫn được áp dụng nếu không trái với quy định tại Chương XI và các quy định

khác của Phần thứ nhất của Bô

‡

luâ

‡

t (Điều 74 BLHS năm 2015).

Câu 27: Những điểm mới chủ y9u của các quy định đối với người chưa thXnh niên phạm tô

trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Điều 12 BLHS 1999, sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định: người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi

phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý, tội phạm đặc biệt

nghiêm trọng. Quy định này có ưu điểm là cho các cơ quan tố tụng trong việc xử lý thuận tiện

người phạm tội (chỉ cần xem hành vi người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện là tội rất

nghiêm trọng (do cố ý) hay tội đặc biệt nghiêm trọng để quyết định xử lý). Tuy nhiên, quy định

cũng bô

‡

c lô

‡ mô

‡

t số hạn chế như sau:

(i) Phạm vi xử lý hình sự đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi quá rộng . Theo

quy định này thì các em có thể bị điều tra, truy tố, xét xử về những tội phạm mà trình độ nhận

thức ở độ tuổi của các em không nhận thức đầy đủ, ví dụ: các em có thể bị xử lý cả về các tội

xâm phạm an ninh quốc, các tội phạm về chức vụ, các tội phạm đi lính đánh thuê, làm lính đánh

thuê..), Theo Báo cáo của các cơ quan chức năng, loại tội mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16

tuổi thực hiện chủ yếu là những tội mang tính nhất thời, bồng bột và chủ yếu tập trung vào một

số tội như: cướp, cướp giật, trộm cắp ,...

(ii) Thiếu sự minh bạch vì ở độ tuổi các em không thể nhận thức được thế nào là tội rất

nghiêm trọng do cố ý, tội đặc biệt nghiêm trọng, nên làm giảm tính phòng ngừa của BLHS;

(iii) Xét dưới góc độ tâm sinh lý, ở độ tuổi này các em cần nhiều hơn sự khoan dung, giáo

dục hơn là sự trừng phạt, để giúp các em nhận thức sai lầm để tiếp tục học tập rèn luyện. Việc

trừng phạt hinh sự là biện pháp cuối cùng. Việc chúng ta quy định xử lý hình sự quá rộng đối với

người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi tiềm ẩn nguy cơ sớm đưa các em vào vòng tố tụng. Đây

không phải là phương án tốt nhất để giáo dục các em trở thành người tốt cho xã hội.

(iv) Hành vi vi phạm của các em còn có một phần trách nhiệm của cha mẹ, nhà trường và

xã hội.

Do đó, BLHS năm 2015 đã điều chỉnh chính sách xử lý hình sự theo hướng thu hẹp và liệt kê cụ

thể các tội mà các em có thể thực hiện. Cụ thể, BLHS năm 2015 giới hạn phạm vi trách nhiê

‡

hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ đối với 29 tô

‡

i danh quy định tại khoản 2

Điều 12, trong đó chủ yếu là các tô

‡

i rất nghiêm trọng do cố ý và đă

‡

c biê

‡

t nghiêm trọng.

Câu 28: Các quy định của BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 vV những nguyên t\c

xử l] đối với người phạm tô

Mọi hành vi phạm tội do người thực hiện phải được kịp thời, phát hiện xử lý nhanh chóng,

công minh theo đúng pháp luật.

Mọi người phạm tội đều trước pháp luật, không phân biệt giới tính, dân tộc,bình đẳng

tín ngưỡng, tôn giáo, thành phần địa vị, xã hội.

Nghiêm trị chủ mưu chống đối tái phạm người , cầm đầu, chỉ huy; ngoan cố , côn đồ,

nguy hiểm lợi dụng chức vụ, quyền hạn, để phạm tội.

Nghiêm trị thủ đoạn tổ chức người phạm tội dùng xảo quyệt, có , có tính chất chuyên

nghiệp, cố ý gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Khoan hồng tự thú thành khẩn khai báo tố giác với người , đầu thú, , đồng phạm, lập

công chuộc tội, với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tộitích cực hợp tác

phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án, hối cải, tự nguyện sửa chữa hoặcăn năn

bồi thường thiệt hại gây ra.



Đối với người , có thể áp dụng lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng hình phạt nhẹ hơn

hình phạt tù, giao họ cho cơ quan, tổ chức hoặc gia đình giám sát, giáo dục.

Đối với thì tại các cơ sở giam giữ,người bị phạt tù buộc họ phải chấp hành hình phạt

phải lao động, học tập để trở thành người có ích cho xã hội, nếu họ đủ điều kiện do Bộ

luật này quy định thì chấp hành hình phạt, tha tù trướccó thể được xét giảm thời hạn

thời hạn có điều kiện.

Người đã làm ăn, sinh sống lương thiệnchấp hành xong hình phạt được tạo điều kiện

hòa nhập với cộng đồng, khi có do luật định thì được đủ điều kiện xóa án tích.

Câu 29: Các quy định của BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 vV những nguyên t\c

xử l] đối với pháp nhân thương mại phạm tô

 Mọi hành vi phạm tội do pháp nhân thương mại thực hiện phải được kịp thời,phát hiện

xử lý nhanh chóng, công minh theo đúng pháp luật.

 Mọi pháp nhân thương mại phạm tội trước pháp luật, không phân biệtđều bình đẳng

hình thức sở hữu và thành phần kinh tế.

 Nghiêm trị thủ đoạn pháp nhân thương mại phạm tội dùng tinh vi, có tính chất chuyên

nghiệp, cố ý gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

 Khoan hồng tích cực hợp tác đối với pháp nhân thương mại với cơ quan có trách nhiệm

trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án, tự nguyện sửa

chữa, bồi thường thiệt hại gây ra, chủ động ngăn chặn hoặc khắc phục hậu quả gây ra.

Câu 30: Nội dung cơ bản, sự thể hiện trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 ]

nghĩa của nguyên t\c pháp ch9.

a) Nội dung cơ bản:

- Bất kì 1 hành vi nào chỉ bị coi là tội phạm và bị trừng phạt bằng chế tài pháp lý hình sự

và các hậu quả pháp lý hình sự khác của việc thực hiện hành vi đó do BLHS quychỉ và phải

định.

- Việc thực hiện PLHS nhất thiết phải trên cơ sở tuân thủ, chấp hành và áp dụng nghiêm

chỉnh và nhất quán các quy phạm PLHS.

- Tuyệt đối không được áp dụng LHS theo nguyên tắc tương tự.

b) Sự thể hiện trong LHS:

- BLHS quy định tội phạm và hình phạt đối với người phạm tội (đoạn 2, điều 1)

- Chỉ người nào phạm tội đã được BLHS quy định mới phải chịu TNHS ( Điều 2)

- Khi đã hết thời hạn do bộ luật này quy định thì người phạm tội không bị truy cứu TNHS

(Khoản 1, điều 27)

- Khi quyết định hình phạt Tòa án phải căn cứ vào quy định của BLHS (Điều 50)

c) Ý nghĩa;

- Góp phần cụ thể hóa trong BLHS nguyên tắc Hiến định.

- Phù hợp với tư tưởng tiến bộ của nhân loại “không có tội phạm, không có hình phạt nếu

điều đó không được luật quy đinh”.

- Chống lại nguyên tắc tương tự - nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng vô pháp luật,

tùy tiện, xâm phạm các quyền và tự do của công dân.

Câu 31: Nội dung cơ bản, sự thể hiện trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 ]

nghĩa của nguyên t\c bình đẳng trước luật hình sự.

a) Nội dung cơ bản:

- Những người phạm tội đều phải chịu trách nhiệm 1 cách bình đẳng trước LHS không

phân biệt giới tính, dân tộc, tôn giáo, chính kiến, nghề nghiệp, địa vị xã hội, và tình trạng tài sản.

b) Sự thể hiện 2015

- Mọi người phạm tội đều bình đẳng trước pháp luật, không phân biệt giới tính, dân tộc, tín

ngưỡng, tôn giáo, thành phần, địa vị xã hội (điểm b, khoản 1, điều 3)

c) Ý nghĩa

- Góp phần cụ thể hóa nguyên tắc Hiến định

- Phù hợp với tư tưởng pháp lý tiến bộ của nhân loại về sự bình đẳng của tất cả mọi người

trước pháp luật.

Câu 32: Nội dung cơ bản, sự thể hiện trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 ]

nghĩa của nguyên t\c công minh.

 Nội dung cơ bản

- Các biện pháp cưỡng chế HS khi áp dụng đối với chủ thể phạm tội cần phải có sự tương xứng

và phù hợp

- Không được phép truy cứu TNHS 2 lần về cùng 1 hành vi phạm tội

 Sự thể hiện trong BLHS 2015

- Nghiêm trị người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy, ngoan cố chống đối, côn đồ, tái phạm nguy hiểm,

lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội (điểm c,khoản 1, điều 3).

- Hệ thống các hình phạt từ điều 32 đến 45

 Ý nghĩa

- Nó hoàn toàn phù hợp với tư tưởng pháp lí tiến bộ của nhân loại về sự công bằng của pháp luật.

- Được thể hiện trong Công ước quốc tế đã nêu bằng quy định cấm kết án hoặc trừng phạt hai lần

đối với cùng một tội phạm

Câu 33: Nội dung cơ bản, sự thể hiện trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 ]

nghĩa của nguyên t\c nhân đạo.

 Nội dung cơ bản

- Các biện pháp cưỡng chế HS không nhằm hành hạ thể xác hay chà đạp nhân phẩm.

- Áp dụng các biện pháp tha miễn cho chủ thể phạm tội khi họ có đủ điều kiện LHS quy định

- Giảm nhẹ TNHS cho đối tượng yếu thế phạm tội

 Sự thể hiện trong BLHS2015

- Đối với người lần đầu tiên phạm tội ít nghiêm trọng thì có thể áp dụng hình phạt nhẹ hơn hình

phạt tù, giao họ cho cơ quan, tổ chức hoặc gia đình giám sát giáo dục (điểm đ, khoản 1, điều 3)

- Người đã chấp hành xong hình phạt được tạo điều kiện làm ăn, sinh sống lương thiện, hòa nhập

với cộng đồng, khi có đủ điều kiện do luật định thì được xóa án tích (điểm g, khoản 1, điều 3)

- Hiệu lực của BLHS về thời gian (Điều 7)

- Các tình tiết giảm nhẹ (Điều 51)

- Miễn TNHS do người tự ý nửa chừng kết thúc tội phạm ( Điều 16)

- Miễn hình phạt (Điều 59)

- Các quy định đối với người chưa thành niên phạm tội (Điều 91)

 Ý nghĩa

Nó không chỉ góp phần cụ thể hóa trong BLHS các quy định của Hiến pháp mà còn phù hợp với

tư tưởng pháp lí tiến bộ của nhân loại về sự nhân đạo của pháp luật đã được thể hiện trong văn

bản của Liên hợp quốc về chống việc tra tấn và các hình thức đối xử hình phạt khác tàn nhẫn, vô

nhân đạo hay hạ thấp nhân phẩm của người khác

Câu 34: Nội dung cơ bản, sự thể hiện trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017]

nghĩa của nguyên t\c không tránh khỏi trách nhiệm.

 Nội dung cơ bản: Chủ thể phạm tội nếu không có căn cứ áp dụng các biện pháp tha miễn

thì phải chịu TNHS

 Sự thể hiện trong BLHS 2015

- Mọi hành vi phạm tội do người thực hiện phải được phát hiện kịp thời, xử lí nhanh chóng, công

minh theo đúng pháp luật ( điểm a, khoản 1, điều 3)

- BLHS được áp dụng đối với mọi hành vi trên lãnh thổ VN (khoản 1, điều 5)

- Người vi phạm các điều kiện hợp pháp của PVCĐ hoặc TTCT đều phải chịu TNHS ( Khoản 2,

điều 22,23)

- Chuẩn bị phạm tội mà là tội rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng (khoản 2, điều 14)

- Phạm tội chưa đạt (điều 15)

- Hành vi tự ý chấm dứt tội phạm đã có đủ yếu tổ cấu thành của một tội phạm khác (đoạn 2

điều16)

 Ý nghĩa

-Thể hiện mối quan hệ chặt chẽ đối với hai nguyên tắc pháp chế và bình đẳng trước pháp luật,

phản ánh rõ nguyên tắc xử lí trong PLHS VN hiện hành

- Bảo vệ vững chắc các quyền tự do con người với phương châm không bỏ lọt tội phạm, tránh

làm oan người vô tội

Câu 35: Nội dung cơ bản, sự thể hiện trong BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 ]

nghĩa của nguyên t\c trách nhiệm do lỗi.

 Nội dung cơ bản

- Chủ thể chỉ phải TNHS nếu có lỗi trong việc thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội cũng như

trong việc gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho các lợi ích được PLHS bảo vệ.

 Sự thể hiện trong BLHS

-Nghiêm trị người cố ý gây hậu quả nghiêm trọng (điểm d, Khoản 1, điều 3)

- Chế định tái phạm (điều 53)

- Một loạt các CTTP cơ bản mà dấu hiệu bắt buộc của chúng được nhà làm luật xây dựng trên cơ

sở các hình thức lỗi

 Ý nghĩa

-Quan điểm tiến bộ được thừa nhận chung của khoa học LHS trong nhà nước pháp quyền coi

tính chất lỗi là dấu hiệu chủ quan bắt buộc của tội phạm.

Câu 36: Khái niệm vX cấu tạo của đạo luật hình sự Việt Nam.

 Khái niệm đạo luật hình sự Việt Nam: Đạo luật hình sự của nước CHXHCNVN là

+ Văn bản pháp luật hình sự do cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất ban hành

+ Quy định về cũng như các khác đến việc tội phạm và hình phạt chế định liên quan xác

định tội phạm và hình phạt những nhiệm vụ và nguyên tắc, đồng thời quy định của LHS

VN.

 Cấu tạo của đạo luật hình sự Việt Nam

Gồm 2 phần chính: Phần chung và phần các tội phạm

- Phần chung : giả định, các loại tội phạm, hình phạt.

(Quy định nhiệm vụ của BLHS, nguyên tắc, cơ sở của TNHS, hiệu lực, các khái niệm chung về

tội phạm và hình phạt,....)

- Phần các tội phạm: quy định + chế tài, quy định từng tội phạm cụ thể. (Quy định những dấu

hiệu pháp lý của tội phạm cụ thể, loại hình phạt và mức phạt với các tội đó)

Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi gồm 3 phần: phần chung, phần riêng, điều khoản thi hành. Tất cả

426 điều.

Câu 37: Hiệu lực của đạo luật hình sự theo không gian.

 Trong trường hợp xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam (Điều 5, BLHS 2015 sửa đổi): Luật hình

sự có hiệu lực với Tuytất cả các hành vi phạm tội xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam.

nhiên công dân nước ngoài thuộc diện hưởng quyền ưu đãi và miễn trừcó loại trừ

ngoại giao, lãnh sự theo luật quốc tế (những người này phạm tội sẽ đc giải quyết bằng

con đường ngoại giao)

 Trong trường hợp hành vi phạm tội xảy ra ngoài lãnh thổ Việt Nam (Điều 6)

+ Là công dân Việt Nam, không quốc tịch, thường trú ở Việt Nam, pháp nhân thương mại: có

thể bị truy cứu TNHS.

Vấn đề cần xem xét

 Đối với luật hình sự của quốc gia nào thì hành vi của người đó có được coi là tội phạm.

 Hiệu lực về không gian của hai quốc gia cùng có hiệu lực đối với tội phạm đó.

+ Là công dân nước ngoài, pháp nhân thương mại nước ngoài: có thể bị truy cứu nhưng trong

trường hợp được quy định tại các điều ước mà VN tham gia (ví dụ: tội phạm quốc tế)

 Tội phạm được coi là xảy ra trên lãnh thổ quốc gia khi địa điểm phạm tội được xác

định trên lãnh thổ quốc gia đó. Địa điểm phạm tội là nơi hành vi đó xảy ra kể cả bắt

đầu, diễn ra một phần hay kết thúc hoặc là nơi hậu quả xảy ra, dự kiến xảy ra. (Bao

gồm tất cả các trường hợp về giai đoạn phạm tội: bắt đầu và kết thúc trên lãnh thổ Việt

Nam, bắt đầu ở VN kết thúc ở ngoài lãnh thổ VN, bắt đầu ngoài lãnh thổ VN kết thúc

trong lãnh thổ VN, bắt đầu và kết thúc ngoài lãnh thổ VN nhưng có ít nhất 1 giai đoạn

diễn ra trên lãnh thổ VN)

Câu 38: Hiệu lực của đạo luật hình sự vV thời gian.

- Chỉ có hiệu lực sau khi và có Luật ban hành Luật đó có hiệu lực kể từ ngày được công bố

chính thức.

- Đạo luật hình sự chấm dứt hiệu lực khi Quốc hội ban hành đạo luật thay thế.

- áp dụng đối với một hành vi phạm tội điều luật đang có thời điểm thiĐiều luật được là

hành mà hành vi phạm tội được thực hiện.

- .Hiệu lực hồi tố chỉ được áp dụng khi có lợi cho người bị áp dụng

Câu 39: Vấn đV hiệu lực hồi tố của đạo luật hình sự

Khái niệm: Là hiệu lực trở về trước của QPPL. Về nguyên tắc PLHSVN không có hiệu lực hồi

tố. Tuy nhiên xuất phát từ nguyên tắc nhân đạo XHCN nên trong một số TH sẽ áp dụng hiệu

lực hồi tố theo hướng có lợi cho người phạm tội (khi mà bộ luật mới nhẹ hơn bộ luật cũ)

- Hiệu lực hồi tố có hiệu lực trong các trường hợp: KHÔNG

+ xác định có tội

+ tội nặng hơn, TNHS nặng hơn

+ quy định nội dung khác không có lợi cho người bị áp dụng.

- Trường hợp bắt đầu và kết thúc thực hiện tội phạm là một thời gian dài, luật hình sự có hiệu

lực thi hành trong thời gian đó. Như vậy, thời điểm bắt đầu tội phạm được tính là thời điểm

thực hiện tội phạm (có lợi cho người phạm tội).

- sửa đổi của Nhà nước ta . Bộ luật chỉBLHS năm 2015 về cơ bản không có hiệu lực hồi tố

quy định tại khoản 2 về việc không có lợi cho người phạm tội thì không áp dụng đối với hành

vi phạm tội đã thực hiện trước khi điều luật đó có hiệu lực.

Câu 40: Giải thích đạo luật hình sự.

Giải thích đạo luật hình sự là làm sáng tỏ nội dung, tư tưởng các quy phạm PLHS, bảo đảm

nhận thức và thực hiện chính xác, thống nhất luật hình sự, là một giai đoạn của quá trình áp

dụng luật hình sự.



 Giải thích chính thức: là giải thích của cơ quan nhà nước được pháp luật quy định. (Theo

quy định của Hiến pháp thì UBTVQH có quyền giải thích luật)



 Giải thích của cơ quan xét xử: TAND các cấp khi xét xử các vụ án cụ thể. Sự giải thích

này chỉ có ý nghĩa bắt buộc trong phạm vi hiệu lực của bản án.



 Giải thích có tính khoa học: giải thích của các luật gia, cán bộ nghiên cứu, giảng dạy, cán

bộ làm công tác trong thực tiễn.... trong các bài báo, các tác phẩm khoa học, sách giáo

trình....

Câu 41: Việc áp dụng nguyên t\c tương tự trong PLHS Việt Nam.

- Khái niệm: Áp dụng pháp luật tương tự là hoạt động giải quyết các vụ việc thực tế cụ thể của

các chủ thể có thẩm quyền áp dụng pháp luật khi trong hệ thống pháp luật không có quy phạm

pháp luật nào trực tiếp điều chỉnh vụ việc đó.

+ Áp dụng dựa trên cơ sở các quy phạm pháp luật điều chỉnh vụ việc khác có nội dung tương

tự

+ Áp dụng các nguyên tắc chung của pháp luật và ý thức pháp luật.

- Luật hình sự Việt Nam không áp dụng nguyên tắc tương tự để đảm bảo nguyên tắc pháp chế,

đảm bảo PLHS được áp dụng thống nhất, hướng tới tiêu chuẩn văn minh tiến bộ của luật hình

sự.

Câu 42: Khái niệm & những đặc điểm cơ bản của TNHS.





Khái niệm của TNHS Trách nhiệm hình sự là của việc thực hiện tội: hậu quả pháp lý bất lợi

phạm mà trước Nhà nước về hành vi phạm tội củacá nhân người phạm tội phải gánh chịu

mình, được hình sự khác theo quythực hiện bằng hình phạt và các biện pháp cưỡng chế

định của Nhà nước.



 Đặc điểm cơ bản của TNHS



Là một dạng trách nhiệm pháp lý



Là hậu quả pháp lý tất yếu của việc thực hiện hành vi tội phạm



Thể hiện mối quan hệ giữa NN và người phạm tội



Được thực hiện bằng chấp hành hình phạt hoặc biện pháp cưỡng chế hình sự khác.

Câu 43: Cơ sở của TNHS đối với cá nhân.

Cơ sở của TNHS là những căn cứ buộc người đó phải chịu TNHS, cụ thể:



 Cơ sở pháp lý:

- Theo quy định: “Chỉ người nào phạm tội đã được BLHSkhoản 1 điều 2 BLHS 2015

quy định mới phải chịu TNHS”

=> của một người nào đó được quyHành vi thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm

định trong luật.



 Cơ sở thực tế

Hành vi phạm tội phải xảy ra trong thực tế thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm

được quy định trong luật.

Câu 44: Những điVu kiện của TNHS đối với cá nhân.

Điều kiện của TNHS là những mà luật hình sự quy định vàcăn cứ cần, có tính chất bắt buộc

chỉ khi nào tổng hợp tất cả các căn cứ đó thì một người mới phải chịu TNHS. Cụ thể là:

Đã , gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại chothực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội

các quan hệ xã hội được LHS bảo vệ.

Hành vi nguy hiểm được quy định trong Bộ luật hình sự cho xã hội đó .

Được thực hiện bởi người có năng lực pháp luật hình sự: năng lực pháp lý (đủ tuổi) và

năng lực hành vi

Có lỗi trong việc thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội

Câu 45: Cơ sở của TNHS đối với pháp nhân thương mại.

 Cơ sở pháp lý

- Luật hình sự quy định: khoản 2, điều 2 BLHS 2015

“Chỉ pháp nhân thương mại nào phạm một tội đã được quy định tại điều 76 của bộ luật này

mới phải chịu trách nhiệm hình sự”

- Chịu một số tội nhất định, không phải tất cả (theo điều 76 BLHS 2015).

Ví dụ: Theo điều 76 pháp nhân phải chịu tội buôn lậu (điều 188), vận chuyển tái phép hàng hóa

và tiền tệ qua biên giới (điều 189), ... nhưng không phải chịu các tội như hiếp dâm.

 Cơ sở thực tế

Các , mà pháphành vi xảy ra trong thực tế thỏa mãn những yếu tố của cấu thành tội phạm

nhân phải chịu TNHS.

Câu 46: Ch9 định thời hiệu truy cứu TNHS theo BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm

2017.

- Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là do BLHS 2015 quy định mà thời hạn khi hết thời

hạn đó thì người phạm tội không bị truy cứu TNHS.

- Quy định như sau:

+ 5 năm đối với tội phạm ít nghiêm trọng

+ 10 năm đối với tội nghiêm trọng

+ 15 năm đối với tội phạm rất nghiêm trọng

+ 20 năm đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng

- Thời hiệu truy cứu TNHS được . tính từ ngày tội phạm được thực hiện

+ Nếu trong thời hạn trên, người phạm tội lại thực hiện hành vi (mà BLHS quyphạm tội mới

định mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội phạm ấy trên 01 năm tù) thì đốithời hiệu

với tội cũ được tính lại kể từ ngày thực hiện hành vi phạm tội mới.

+ Nếu trong thời hạn quy định trên, người phạm tội và đã có cố tình trốn tránh quyết định

truy nã tính lại kể từ khi người đó ra đầu thú hoặc bị bắt thì thời hiệu giữ.

- Không áp dụng thời hiệu truy cứu TNHS quy định tại điều 27 với các tội phạm xâm phạm an

ninh quốc gia; các tội phá hoại hòa bình, chống lại loài người, tội phạm chiến tranh; tội tham ô

tài sản, tội nhận hối lộ thuộc trường hợp quy định tại khoản 3, 4 điều 353 và khoản 3, 4 điều

354 của bộ luật này.

Câu 47: Khái niệm miZn TNHS vX liệt kê những trường hWp đưWc miZn TNHS trong Phần

chung & Phần các tội phạm BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

_ Miễn trách nhiệm hình sự có nghĩa là miễn những hậu quả pháp lý về các tội phạm đối với

người thực hiện tội phạm khi có những điều kiện theo quy định của pháp luật.

- Miễn TNHS được quy định tại điều 29 BLHS 2015.

- Cơ sở được miễn TNHS (điều 29)

(1) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi

phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

(2) Khi có quyết định đại xá (do Quốc hội thực hiện, thường là vào dịp cuối quan trọng trong đời

sống chính trị của đất nước)

(3) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không

còn nguy hiểm cho xã hội nữa

(4) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo dẫn đến

không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

(5) Trước khi hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự thú, khai rõ sự việc, góp phần

hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của

tội phạm và lập công lớn có cống hiến đặc biệt, được Nhà nước và xã hội thừa nhận.

(6) Người thực hiện tội phạm nghiêm trọng do vô ý hoặc tội phạm ít nghiêm trọng gây thiệt hại

về tính mạng, sức khỏe danh dự nhân phẩm hoặc tài sản của người khác đã tự nguyện sửa chữa,

bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả và được người bị hại hoặc đại diện hợp pháp của

người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự thì có thể được miễn trách

nhiệm hình sự.

- Trường hợp được miễn TNHS:

+ Điều 16: tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội

+ Điều 91: Người chưa thành niên phạm tội ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng nhưng gây thiệt

hại không lớn hoặc có nhiều tình tiết giảm nhẹ,...

+ Điều 110: Người đã nhận làm gián điệp nhưng không thực hiện nhiệm vụ được giao và tự thú,

thành khẩn khai báo

+ Khoản 3, điều 390: Người không tố giác tội phạm có hành động can ngăn người phạm tội hoặc

hạn chế tác hại của tội phạm

Câu 48: MiZn TNHS do sự thay đổi của chính sách, pháp luật lXm cho hXnh vi phạm tội

không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

Tiến hành điều tra truy tố hoặc xét xử do có sự thay đổi chính sách pháp luật làm cho hành vi

phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa thì người phạm tội được miễn trách nhiệm hình

sự , nhằm có lợi cho người phạm tội, khi chưa đến thời điểm có hiệu lực pháp luật mà nhà nước

đã có tư duy thay đổi chính sách pháp luật thì vẫn được miễn TNHS

Ví dụ: Do tình hình dịch bệnh Covid 19 diễn biến phức tạp, Thủ tướng Chính phủ ban hành

các Chỉ thị để thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh Covid 19, lập các chốt kiểm

dịch, bắt buộc tất cả người dân phải chấp hành các biện pháp để phòng chống dịch bệnh

như đeo khẩu trang, đo thân nhiệt, giữ khoảng cách tối thiểu khi tiếp xúc, cách ly tập trung,

cách ly tại nhà…những hành vi chống đối như không chấp hành việc đo thân nhiệt, đeo khẩu

trang khi đi qua các chốt kiểm dịch, không chấp hành cách ly tập trung. Những hành vi này

trong giai đoạn dịch bệnh Covid 19 bùng phát sẽ bị xem là tội phạm và đều có thể bị xử lý,

nhẹ thì bị xử phạt hành chính, nặng bị xử lý hình sự, tuy nhiên khi hết dịch bệnh những hành

vi như không đeo khẩu trang, không chấp hành việc đo thân nhiệt, không chấp hành cách ly

tập trung lại không bị xem là tội phạm, không bị xử phạt hành chính, không bị truy cứu trách

nhiệm hình sự

Câu 49: MiZn TNHS khi có quy9t định đại xá.

Đây cũng là trường hợp miễn trách nhiệm hình sự có tính chất bắt buộc. Theo quy định của

Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam thì chỉ có Quốc hội mới có thẩm quyền quyết định đại

xá (Khoản 11 Điều 70 Hiến pháp năm 2013). Cơ sở để Quốc hội ban hành quyết định đại xá

nhân dịp có những sự kiện lịch sử đặc biệt quan trọng của đất nước, thể hiện chính sách

nhân đạo của Nhà nước ta đối với người phạm tội. Văn bản đại xá do Quốc hội ban hành có

hiệu lực đối với tất cả những hành vi phạm tội đã xảy ra trước khi ban hành văn bản đại xá

thì được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu đã khởi tố, truy tố hoặc xét xử thì phải đình

chỉ; nếu đã chấp hành xong hình phạt thì được coi là không có tiền án. VD: Thống nhất hai

miền Nam- Bắc thành lập chính quyền mới

Câu 50: MiZn TNHS do sự chuyển bi9n của tình hình mX người phạm tội không còn nguy

hiểm cho xã hội nữa.

Nếu khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét, do chuyển biến của tình hình mà hành vi phạm tội

hoặc người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”. Hành vi phạm tội không còn nguy

hiểm nữa ở đây phải hiểu dưới góc độ pháp luật hình sự có nghĩa là:

- Hành vi này trước dây đã bị luật hình sự cấm, nhưng sau đó do sự thay đổi nay không còn bị

coi là tội phạm nữa (không bị luật hình sự cấm) mặc dù vẫn có thể bị coi vi phạm pháp luật khác

(như hành chính, dân sự... hoặc hành vi vi phạm đạo đức). Như vậy, sự chuyển biến của tình

hình mà hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa được hiểu như sau:

+ Đó là sự thay đổi các điều kiện khách quan trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống, xã hội.

Đồng thời sự thay đổi ấy nhất thiết phải là yếu tố làm cho hành vi phạm tội được thực hiện

không còn nguy hiểm cho xã hội nữa, tức là trước khi có sự thay đổi của tình hình, thì hành vi bị

coi là nguy hiểm cho xã hội, nên việc thực hiện hành vi này bị coi là tội phạm và chủ thể của

hành vi phải chịu trách nhiệm hình sự.

+ Nhưng sau khi có sự thay đổi của tình hình thì hành vi ấy không còn nguy hiểm cho xã hội và

trở thành hành vi chưa đến mức bị xử lý về hình sự, hoặc thậm chí có thể được coi là là hành vi

phù hợp với các yêu cầu của pháp luật. Do đó, người thực hiện hành vi ấy vào thời điểm sau khi

có sự thay đổi của tình hình không bị coi là người phạm tội, nên không phải chịu trách nhiệm

hình sự.

+ Do hành vi được thực hiện vào thời điểm trước đây mà pháp luật quy định là tội phạm nhưng

tại thời điểm điều tra, truy tố, xét xử hành vi ấy đã mất hẳn đi tính nguy hiểm cho xã hội, nên

luật quy định là “người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự” với tính chất là một dạng miễn

trách nhiệm hình sự có tính chất bắt buộc. Như vậy, nguyên nhân chủ yếu làm cho người phạm

tội không còn nguy hiểm nữa chính là do sự thay đổi của tình hình chứ không phải do sự nỗ lực

của bản thân của người đó.

Ví dụ: A phạm tội “vi phạm các quy định về sử dụng đất đai” vì đã có hành vi lấn chiếm đất. Tuy

nhiên, trong quá trình điều tra, do thiên tai nên diện tích đất mà A lấn chiếm bị nước lũ cuốn trôi,

đất lấn chiếm không còn, việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với A không cần thiết nữa.

Câu 51: MiZn TNHS do người phạm tội m\c bệnh hiểm nghèo dẫn đ9n không còn khả năng

nguy hiểm cho xã hội nữa.

Đây là một điểm mới thể hiện tính nhân đạo trong pháp luật hình sự Việt Nam. Người mắc

bệnh hiểm nghèo là người mắc các bệnh dễ dẫn đến tử vong, bệnh hiểm nghèo do Hội đồng

giám định y khoa xác định. Nếu người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo nhưng họ vẫn còn

nguy hiểm cho xã hội thì họ không được miễn trách nhiệm hình sự. Việc đánh giá một người

không còn nguy hiểm cho xã hội nữa phải căn cứ vào nhiều yếu tố, phải khách quan toàn

diện và hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của cơ quan tiến hành tố tụng.

Dù mắc bệnh hiểm nghèo, nhưng ở giai đoạn đầu của bệnh, người phạm tội sức khỏe vẫn

còn tốt, vì vậy hành vi phạm tội của họ vẫn chưa hết nguy hiểm cho xã hội, họ vẫn còn có

thể có hành vi khác gây nguy hiểm cho xã hội. Khi người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo ở

giai đoạn cuối, sức khỏe của họ đã suy kiệt đến mức không thể có hành vi gây nguy hiểm

cho xã hội nữa nên mới miễn trách nhiệm hình sự, qua đó thể hiện chính sách hình sự

khoan hồng, nhân đạo của pháp luật.

Câu 52:MiZn TNHS do hXnh vi tích cực của người phạm tội.

Trong trường hợp này người phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự khi có đủ các

điều kiện sau: Người phạm tội tự thú là đã đến cơ quan có thẩm quyền khai báo hành vi

phạm tội của mình khi chưa bị phát hiện; khai rõ sự việc góp phần có hiệu quả vào việc phát

hiện và điều tra tội phạm tức là khai đầy đủ tất cả hành vi phạm tội của mình cũng như hành

vi của đồng phạm, không giấu giếm bất kỳ một tình tiết nào; người phạm tội cố gắng hạn

chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm như trả lại tài sản đã chiếm đoạt, thông báo

kịp thời cho người bị hại biết những gì đang đe dọa đến tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm,

danh dự hoặc tài sản…; lập công lớn hoặc có cống hiến đặc biệt, được Nhà nước và xã hội

thừa nhận, đây là trường hợp người phạm tội đã có hành động giúp cơ quan Nhà nước có

thẩm quyền phát hiện, truy bắt, điều tra tội phạm; cứu được người khác trong tình trạng

hiểm nghèo hoặc đã cứu được tài sản của Nhà nước, của tập thể, cá nhân trong thiên tai,

hỏa hoạn; có những phát minh, sáng chế hoặc sáng kiến có giá trị hoặc thành tích đặc biệt

xuất sắc khác được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thừa nhận.

Câu 53: MiZn TNHS do sự hòa giải với người bị hại.

Một là, việc hòa giải giữa các bên phải trên cơ sở tự nguyện, nhằm giải quyết những vấn

đề phát sinh do hành vi phạm tội gây ra. Theo đó, người bị hại hoặc đại diện của người

bị hại tham gia hòa giải trên tinh thần hoàn toàn tự nguyện, không trái với ý muốn, không

bị bắt buộc, đe dọa hay cưỡng ép. Khi người bị hại tự nguyện tham gia hòa giải có nghĩa

là họ đã chọn cách thức giải quyết các vấn đề phát sinh do hành vi phạm tội bằng việc

thương lượng, thỏa thuận với người đã gây ra thiệt hại cho chính họ. Thông qua phiên

hòa giải mà các bên hoàn toàn tự do về mặt ý chí và tự do về việc bày tỏ ý chí giải quyết

các vấn đề phát sinh liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của các bên

Hai là, nội dung hòa giải giữa các bên không được trái quy định của pháp luật, trái đạo

đức xã hội. Mặc dù việc hòa giải được tiến hành trên cơ sở tự nguyện, tự do ý chí của

các bên, tuy nhiên sự tuân thủ pháp luật và đạo đức xã hội là yêu cầu bắt buộc, để đảm

bảo trật tự trong mọi lĩnh vực của đời sống. Theo đó, đạo đức xã hội là hệ thống quy tắc

chuẩn mực xã hội đã được thừa nhận và tôn trọng, theo đó con người tự nguyện điều

chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, xã hội.

Pháp luật chỉ quy định là được miễn, nghĩa là không mặc nhiên có đơn của gia đình" có thể "

người bị hại đề nghị miễn trách nhiệm hình sự thì người phạm tội đương nhiên được miễn trách

nhiệm hình sự. Ngoài ra để được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản này, thì

người phạm tội phải có các điều kiện như sau:

- Tội phạm mà người phạm tội thực hiện phải là tội phạm ít nghiêm trọng;

- Hoặc là tội phạm nghiêm trọng do vô ý;

- Đã tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả.

Câu 54: Phân biệt miZn TNHS với miZn hình phạt.

Miễn TNHS Miễn hình phạt

Khái niệm Miễn TNHS là việc không bắt buộc người

phạm tội phải chịu TNHS về tội mà họ đã

thực hiện

Miễn hình phạt là không buộc người bị kết

án phải chịu hình phạt về tội họ đã thực

hiện

Điều kiện Điều 29 thuộc khoản 1, 2 điều 54: có ít nhất hai tình

tiết giảm nhẹ, phạm tội lần đầu là người

giúp sức trong vụ án có đồng phạm có vai

trò không đáng kể

Thẩm quyền

áp dụng

Cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án Tòa án

Hậu quả pháp

lý

- Không có án tích

- Có tính khoan hồng cao hơn so với miễn

hình phạt

- Người bị kết án được miễn hình phạt

không bị coi là có án tích (khoản 2, điều

69)

Đối tượng Đối tượng của miễn TNHS có thể là người

đã bị kết án hoặc chưa bị kết án

Người đã bị kết án bằng một bản án đã có

hiệu lực pháp luật

Các trường

hợp được miễn

- Tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm

tội (điều 16)

- Điều 59: thuộc khoản 1, 2 điều 54: ít nhất

hai tình tiết giảm nhẹ, phạm tội lần đầu là

người giúp sức trong đồng phạm nhưng có

-Người chưa thành niên phạm tội ít

nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng, gây hại

không lớn, có nhiều tình tiết giảm nhẹ...

(điều 91)

- Người đã nhận làm gián điệp nhưng

không thực hiện nghĩa vụ được giao và tự

thú thành khẩn khai báo (điều 110)

- Người không tố giác có hành động can

ngăn ngừi phạm tội hoặc hạn chế tác hại

của tội phạm (khoản 3 điều 390)

vai trò không lớn.

- Khoản 2 điều 390 tội không tố giác tội

phạm: người không tố giác tội phạm có

hoạt động can ngăn hoặc hạn chế tác hại

của tội phạm

Câu 55: Bản chất xã hội - pháp l] của tội phạm trong năm hình thái kinh t9-xã hội tương

ứng của lịch sử nhân loại.

Cộng sản nguyên thủy: chưa có Nhà nước, pháp luật => không có tội phạm

Chiếm hữu nô lệ: bản chất của tội phạm là hành vi chống lại chủ nô => trừng trị hành vi

xâm phạm đến giai cấp chủ nô.

Phong kiến: hành vi xâm hại đến giai cấp phong kiến

Tư bản : Tư bản và xã hội chủ nghĩa đều có tính giai cấp

Xã hội chủ nghĩa Tính điều chỉnh xã hội, thúc đẩy xã hội phát triển,

bảo vệ quan hệ xã hội => làm nên bản chất của tội phạm

Câu 56: Khái niệm tội phạm.

Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự do người có

năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý,

xâm phạm độc lập chủ quyền thống nhất toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính

trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội, xâm phạm quyền

con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự

pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự.

- Theo ý hiểu: Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội, trái PLHS, do chủ thể có đủ điều

kiện mà LHS quy định thực hiện một cách có lỗi (vô ý hoặc cố ý)

Câu 57: Những đă

c điểm cơ bản của tô

i phạm.



Hành vi nguy hiểm cho xã hội : hành vi đã hoặc sẽ gây ra thiệt hại cho các quan hệ xã hội.

Tính nguy hiểm cao hơn tính vi phạm.



Tính trái pháp luật hình sự : làm, không làm cái pháp luật cấm.



Hành vi phải thực hiện một cách có lỗi : thái độ chủ quan của người phạm tội đối với

hành vi và hậu quả của họ.



Là hành vi do người có năng lực TNHS thực hiện

Câu 58: Phân biệt tội phạm với các hXnh vi vi phạm pháp luật khác.

CÁC TIÊU CHÍ CƠ

BẢN

TỘI PHẠM VI PHẠM PHÁP LUẬT KHÁC

Tính nguy hiểm cho xã

hội của hành vi

Cao hơn so với tất cả các VPPL khác Không đáng kể - chưa đến mức phải xử lí

về hình sự

Phạm vi khách thể xâm

hại ( KTXH) của hành

Thường hẹp hơn so với khách thể

xâm hại của các VPPL khác

Rộng hơn nhiều so với khách thể của tội

phạm

Hậu quả (thiệt hại cụ

thể) do hành vi gây ra

Thường là nghiêm trọng hơn cả Thường là ít nghiêm trọng hơn so với tội

phạm

Tính trái pháp luật của

hành vi – điểm khác

nhau chủ yếu quan

trọng nhất

Là sự vi phạm điều cấm của LHS và

người phạm tội bị đe dọa xử lí bằng

các biện pháp cưỡng chế nghiêm

khắc nhất được quy định trong ngành

luật này

Chỉ là sự vi phạm các quy định của từng

ngành luật tương ứng khác (phi hình sự)

và người vi phạm bị đe dọa xử lí bằng các

biện pháp cưỡng chế ít nghiêm khắc hơn

luật hình sự được quy định trong đó

Chủ thể của hành vi

Theo PLHS Việt Nam hiện hành có

thể là cá nhân – con người cụ thể có

năng lực TNHS và đủ tuổi chịu

TNHS

Chủ yếu là người có năng lực TNPL và

đủ tuổi chịu TNPL nhưng đối với một số

ngành luật khác ( như luật hành chính luật

dân sự …) còn quy định cả pháp nhân nữa

Hậu quả pháp lí của

việc thực hiện hành vi

Chủ thể phải chịu TNHS (nếu bị kết

án và bị áp dụng hình phạt thì còn bị

coi là có án tích)

Chủ thể phải chịu TNPL được quy định

trong từng ngành luật tương ứng và không

bao giờ bị coi là có án tích

Câu 59: Phân biệt tội phạm với hXnh vi trái đạo đức.

CÁC TIÊU CHÍ

CƠ BẢN

TỘI PHẠM HÀNH VI TRÁI ĐẠO ĐỨC

Tính nguy hiểm cho xã -Cao hơn nhiều -Không đáng kể

hội của hành vi -Bao giờ cũng là hành vi trái đạo đức -không phải lúc nào cũng là tội phạm

Phạm vi khách thể

xâm hại (KHXH)

+Hẹp hơn

+Nhiều KTXH của tội phạm không

phải lĩnh vực điều chỉnh của quy

phạm đạo đức

+Rộng hơn nhiều

+Thậm chí cả các qh cá nhân như tình bạn,

tình yêu…

Hậu quả do hành vi

gây ra

Về và thường làvật chất thể chất

nghiêm trọng hơn

Về mặt và đôi khi còntâm lí tinh thần

nghiêm trọng hơn

Tính trái pháp luật

của hành vi

-Là sự vi phạm điều cấm của PLHS

-Người phạm tội bị đe dọa xử lí bằng

biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc

nhất được qđ trong PLHS

-Không phải VPPL

-Người có hv TĐĐ không bị xử lí bằng

biện pháp cưỡng chế của NN được quy

định trong bất kì ngành luật nào.

Chủ thể của hành vi

Chỉ là thể nhân- cá nhân cụ thể có NL

TNHS và đủ tuổi chịu TNHS

Không có sự quy định về chủ thể, năng lực

TN hay độ tuổi trong bất kì văn bản pháp

luật nào của NN

Hậu quả của việc thực

hiện hành vi đối với

chủ thể.

Chủ thể phải chịu TNHS ( đi kèm

theo vơi cả TN đạo đức)

Chủ thể không phải chịu TNPL nhưng có

thể bị cắn rứt lương tâm, dư luận xh lên án,

nguyền rủa

Câu 60: Sự khác nhau cơ bản nhất của tội phạm với vi phạm pháp luật khác với hXnh vi

trái đạo đức.

Sự khác nhau cơ bản ở mức độ nguy hiểm cho xã hội. Mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội

phạm luôn cao hơn vi phạm pháp luật khác và vi phạm đạo đức: những hành vi tuy có dấu hiệu

của tội phạm nhưng có tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không được coi là tội

phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác.

Câu 61: Khái niệm phân loại tô

i phạm (PLTP).

Phân loại tội phạm trong LHS là chia những hành vi nguy hiểm cho xã hội bị LHS cấm thành

từng loại nhất định theo những tiêu chí nhất định để làm tiền đề cơ bản cho việc thực hiện

chính xác các hoạt động tư pháp hình sự.

 Ý nghĩa:

- Áp dụng chính xác các biện pháp hoạt động TNHS

- Là căn cứ để phân hóa TNHS, căn cứ biện pháp tha miễn

- Góp phần tạo điều kiện để xây dựng chế tài ở phần riêng một cách khoa học và chính xác.

Câu 62: Các tiêu chí PLTP trong Phần chung luật hình sự.

 Tính chất nguy hiểm

- QHXH được LHS bảo vệ

- Lỗi

- Phương pháp phạm tội

- Thủ đoạn, công cụ, phương tiện, thời gian, hoàn cảnh phạm tội

- Đặc điểm nhân thân

 Mức độ nguy hiểm

- Loại thiệt hại: chính trị, tinh thần, tài sản…

- Mức độ thiệt hại: tỉ lệ thương tật…

Câu 63: Các tiêu chí PLTP trong Phần riêng luật hình sự.

 Tính chất và tầm quan trọng của các khách thể được bảo vệ bằng pháp luật hình sự tương

ứng với các chương được nhà làm luật quy định trong phần riêng của BLHS

 Sự tái phạm vi phạm pháp luật hành chính hoặc mức độ gây nguy hại cho xã hội đã vượt

quá giới hạn tối đa bị xử phạt bằng chế tài hành chính đối với chính vi phạm ấy.

Câu 64: Các quy định của BLHS năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 vV phân loại tô

phạm.

Quy định tại điều 9: phân loại tội phạm

- Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm xã hội của hành vi

+ Tội phạm ít nghiêm trọng

+ Tội phạm nghiêm trọng

+ Tội phạm rất nghiêm trọng (từ trên 7 năm- dưới 15 năm)

+ Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (từ trên 15 năm tù, trung thân, tử hình)

Câu 65: Khái niệm cấu thXnh tội phạm (CTTP) & khái niệm các y9u tố CTTP.

Khái niệm cấu thành tội phạm:

Cấu thành tội phạm là những dấu hiệu chungtổng hợp có tính đặc trưng cho loại tội phạm

cụ thể được quy định trong luật hình sự.

Khái niệm các yếu tố cấu thành tội phạm: tội phạm là một thể thống nhất giữa yếu tố chủ

quan và khách quan nhưng về lí luận có thể chia thành các bộ phận cấu thành. Các bộ

phận cấu thành tội phạm được coi là các yếu tố cấu thành tội phạm.

- Khách thể của tội phạm

- Mặt khách quan của tội phạm

- Chủ thể của tội phạm

- Mặt chủ quan của tội phạm

Câu 66: Phân biệt dấu hiệu b\t buộc & dấu hiệu không b\t buộc của CTTP.

- Những dấu hiệu bắt buộc phải có trong tất cả các cấu thành tội phạm:

+ Hành vi nguy hiểm cho xã hội (thuộc yếu tố mặt khách quan của tội phạm)

+ Dấu hiệu lỗi (thuộc yếu tố chủ quan của tội phạm)

+ Năng lực trách nhiệm hình sự và độ tuổi (thuộc yếu tố chủ thể của tội phạm)

- Những dấu hiệu của cấu thành tội phạmkhông bắt buộc

+ Những dấu hiệu này là bắt buộc đối với cấu thành tội phạm của loại tội này nhưng không bắt

buộc với cấu thành tội phạm của những loại tội khác.

+ Dấu hiệu: Trừ những dấu hiệu bắt buộc trên, những dấu hiệu khác của bốn yếu tố cấu thành

tội phạm đều là những dấu hiệu không bắt buộc phải có trong mọi cấu thành tội phạm như: hậu

quả, mục đích phạm tội,...

Câu 67: Các căn cứ phân loại CTTP.

 Căn cứ vào mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội phạm

- Cấu thành tội phạm cơ bản

- Cấu thành tội phạm giảm nhẹ

- Cấu thành tội phạm tăng nặng

- Cấu thành tội phạm giản đơn

- Cấu thành tội phạm phức hợp

 Căn cứ vào đặc điểm cấu trúc của cấu thành tội phạm

- Cấu thành tội phạm hình thức

- Cấu thành tội phạm vật chất

 Căn cứ và cách thức xây dựng cấu thành tội phạm của nhà làm luật

- Cấu thành tội phạm hình thức

- Cấu thành tội phạm vật chất

Câu 68: Mối quan hệ của CTTP &trách nhiệm hình sự (TNHS).

- CTTP là cơ sở của TNHS

Đ2 BLHS 2015 quy định: “Chỉ người nào phạm 1 tội đã được BLHS quy định

mới phải chịu TNHS”. 1 hành vi bị coi là tội phạm khi thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu của 1

CTTP, CTTP là căn cứ để xác định tội phạm và truy cứu TNHS người thực hiện tội phạm.

- CTTP là căn cứ pháp lí để định tội

+ Định tội là xác định tội danh, xác định 1 hành vi cụ thể gây thiệt hại cho xh

CTTP nào trong số các tội phạm nêu ra trong BLHS

+ Truy cứu TNHS phải định được tội danh, trên cơ sở định tội mới xác định được

biện pháp trách nhiệm cụ thể mà ng` phạm tội phải gánh chịu.

+ Muốn định tội danh đúng phải nắm vững nội dung các CTTP quy đinh trong

BLHS.

Câu 69 : Khái niệm khách thể của tội phạm & sự phân loại nó.

a) Khái niệm: Khách thể của tội phạm là những mối quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ bị

tội phạm xâm hại.

b) Phân loại khách thể của tội phạm: gồm 3 loại:

- Khách thể chung:

+ Là tổng thể các quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ bị các tội phạm xâm

hại. Bất kỳ một hành vi phạm tội nào cũng xâm phạm đến khách thể chung của tội phạm.

+ Các khách thể chung: Độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, chế độ

chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh trật tự, an toàn xã hội, các quyền, lợi

ích hợp pháp của tổ chức, tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, sở hữu, các quyền và

lợi ích hợp pháp khác của công dân và những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật XHCN.

- Khách thể loại:

+ Là nhóm các quan hệ xã hội có cùng tính chất, liên hệ qua lại với nhau, được

một nhóm các quy phạm pháp luật hình sự bảo vệ và bị một nhóm các tội phạm xâm hại.

+ Là cơ sở để phân loại các tội phạm trong phần các tội phạm của luật hình sự

thành các chương.

Ví dụ: Nhóm các tội xâm hại tính mạng, danh dự nhân phẩm của con người được

quy định trong chương 14 BLHS 2015.

- Khách thể trực ti9p:

+ Là quan hệ xã hội cụ thể được một quy phạm PLHS bảo vệ bị một loại tội phạm

trực tiếp xâm hại.

+ Là căn cứ quy định các lọai tội phạm vào các chương, mục nhất định của

BLHS.

Ví dụ: BLHS có tội danh “phá hủy các công trình, phương tiện quan trọng về an

ninh quốc gia” đối với tội phạm xâm phạm các quan hệ xã hội về an ninh quốc gia

Câu 70: Khái niệm đối tưWng tác động của tội phạm & sự phân loại nó.

 Khái niệm đối tượng tác động của tội phạm:

- Ý hiểu: cái mà hành vi phạm tội tác động vào.

- Định nghĩa: Đối tượng tác động của tội phạm là của tội phạm màbộ phận khách thể

khi tác động đến gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại bộ phận này người phạm tội

cho quan hệ xã hội được Luật hình sự bảo vệ.

 Phân loại:

- Con người: Làm biến đổi tình trạng bình thường của con người (con ngừơi ở đây được

nhìn nhận theo phương diện xã hội và tự nhiên).

VD: hành vi giết người

- Vật cụ thể: những vật cụ thể của thế giới bên ngoài, bị các hành vi phạm tội làm biến

dạng các trạng thái bình thường của con người.

VD: hành vi hủy hoại tài sản

- Hoạt động bình thường của con người: Làm biến dạng các xử sự của chủ thể so với

các chuẩn mực xã hội, các tiêu chuẩn pháp lý hoặc cản trở hoạt động bình thường của

chủ thể qua đó gây thiệt hại cho quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ.

VD: hành vi đưa hối lộ

Câu 71: Khái niệm khách thể của tội phạm & sự phân loại nó.( giống câu 69)

Câu 72: Khái niệm đối tưWng tác động của tội phạm vX sự phân loại nó.(giống câu 70)

Câu 73: Phân biệt khách thể của tội phạm vX đối tưWng tác động của tội phạm.

TIÊU CHÍ

KHÁCH THẾ CỦA

TỘI PHẠM

ĐỐI TƯỢNG TÁC ĐỘNG CỦA TỘI

PHẠM

Định nghĩa

Những mối quan hệ xã hội được luật

hình sự bảo vệ bị tội phạm xâm hại

Bộ phận khách thể của tội phạm mà khi tác

động đến bộ phận này người phạm tội gây

thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho quan

hệ xã hội được Luật hình sự bảo vệ

Phạm vi khách

thể xâm hại

-Rộng.

-Bao gồm tất cả các mối quan hệ xã

hội được Luật Hình sự bảo vệ bị tội

phạm xâm hại.

-Hẹp hơn.

-Đối tượng tác động là một bộ phận của

khách thể.

Chủ thể Quan hệ xã hội Quan hệ xã hội

Phân loại

gồm 3 loại: khách thể chung, khách

thể loại và khách thể trực tiếp.

3 loại: con người, vật cụ thể, hoạt động của

con người.

Câu 74: Khái niệm mặt khách quan của tội phạm.

Mặt khách quan của tội phạm là mặt bên ngoài của tội phạm bao gồm các dấu hiệu biểu hiện tội

phạm diễn ra trong thế giới khách quan.

- Những biểu hiện của tội phạm ra bên ngoài bao gồm:

+ Hành vi nguy hiểm cho xã hội

+ Hậu quả nguy hiểm cho xã hội

+ Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả

+ Các dấu hiệu biểu hiện sự thực hiện hành vi phạm tội và gắn liền với hành vi như: công

cụ, phương tiện, phương pháp, thủ đoạn phạm tội, thời gian, địa điểm và hoàn cảnh phạm tội…

Câu 75: Khái niệm hXnh vi nguy hiểm cho xã hội & các dạng của nó.

- Khái niệm: Hành vi nguy hiểm cho xã hội là xử sự cụ thể của con người được thể hiện ra thế

giới khách quan dưới những hình thức nhất định, gây ra thiệt hại cho các quan hệ xã hội được

Luật hình sự bảo vệ.

- Với ý nghĩa là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm, là biểu hiện thuộc mặt khách quan của tội

phạm, hành vi nguy hiểm cho xã hội phải là hoạt động cụ thể được chủ thể nhận thức và điều

khiển, có nội dung trái với các yêu cầu và đòi hỏi của PLHS.

- Các dạng :

+ : chủ thể làm một việc mà pháp luật cấm, qua đó làm thay đổi trạngHành động phạm tội

thái bình thường của đối tượng tác động gây thiệt hại cho khách thể của tội phạm.

+ : chủ thể không làm hoặc làm không đầy đủ một việc mà phápKhông hành động phạm tội

luật quy định phải làm mặc dù có khả năng và điều kiện để thực hiện việc làm biến đổi trạng

thái bình thường của đối tượng tác động, gây thiệt hại cho khách thể của tội phạm.

Vd: Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng

Câu 76: Khái niệm hậu quả nguy hiểm cho xã hội & các dạng của nó.

Khái niệm: Hậu quả nguy hiểm cho xã hội là thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra cho những

quan hệ xã hội được Luật hình sự bảo vệ.

- Các dạng hậu quả:

+ : hành vi phạm tội làm thay đổi tình trạng bình thường của đối tượngThiệt hại về vật chất

tác động của tội phạm là những vật cụ thể, ví dụ: tài sản bị hủy hoại, hư hỏng hoặc mất đi.

+ : hành vi phạm tội gây ra sự thay đổi tình trạng về thể chất con người,Thiệt hại về thể chất

ví dụ: gây hậu quả chết người.

+ : là những thiệt hại mà hành vi gây ra cho nhân phẩm, danh dự, tự doThiệt hại về tinh thần

con người; ví dụ tội làm nhục người khác.

+ : là hậu quả do những hành động phạm tội gây ra đối với sự tồn tạiThiệt hại về chính trị

vững mạnh của chế độ xã hội, của nhà nước và an ninh quốc gia, ví dụ: tội hoạt động nhằm lật

đổ chính quyền.

- Là dấu hiệu bắt buộc trong những cấu thành tội phạm.

Câu 77: Mối quan hệ nhân quả giữa hXnh vi & hậu quả nguy hiểm cho xã hội.

- Là mối quan hệ biện chứng giữa hành vi trái PLHS và hậu quả nguy hiểm cho xã hội mà theo

đó

+ Nếu xét về mặt thời gian, hành vi đó phải xảy ra trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội

+ Hành vi đó phải chứa đựng khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả nguy hiểm cho xã hội

- Là dấu hiệu bắt buộc trong những tội phạm vật chất

Câu 78: Những dấu hiệu khác thuộc mặt khách quan của tội phạm.

Phương tiện phạm tội: là những vật, dụng cụ, được người phạm tội sử dụng để thực

hiện tội phạm.

Phương pháp, thủ đoạn thực hiện tội phạm: là cách thức để thực hiện hành vi phạm

tội.

Thời gian phạm tội: có thể là một thời điểm hoặc một khảng thời gian nhất định mà

hành vi phạm tội diễn ra.

Địa điểm phạm tội: là một giới hạn lãnh thổ nhất định mà trên đó tội phạm bắt đầu hoặc

kết thúc hay ở đó hậu quả của tội phạm xảy ra. Có thể là một địa điểm hoặc một vùng

lãnh thổ nhất định.

Hoàn cảnh phạm tội: là tổng hợp các tình tiết khách quan xung quanh việc thực hiện tội

phạm, có ảnh hưởng đến mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội phạm, là bối cảnh xã hội

khi hành vi phạm tội diễn ra.

Câu 79: Khái niệm chủ thể của tội phạm & những dấu hiệu chung của nó.

- Khái niệm chủ thể của tội phạm: là ể đã con người cụ th thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã

hội trong tình trạng có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt đến số tuổi luật định.

- Những dấu hiệu chung của tội phạm:

+ Đạt độ tuổi nhất định: chủ thể chỉ có thể nhận thức và điều khiển hành vi khi đủ độ tuổi nhất

định.

+ Có năng lực hành vi: là khả năng của một người ở thời điểm thực hiện hành vi nguy hiểm

cho xã hội nhận thức được tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi mà mình thực hiện và điều

khiển được hành vi đó

Câu 80: Khái niệm chủ thể đặc biệt của tội phạm & những dấu hiệu đặc trưng riêng của chủ

thể đặc biệt.

- Khái niệm chủ thể đặc biệt của tội phạm là những mà theo quy địnhchủ thể của một số tội

của BLHS ngoài những dấu hiệu chung, phổ biến màphải có thêm những dấu hiệu đặc thù

chủ thể của bất kì tội nào cũng có. (xuất phát từ thực tế là chủ thể chỉ có thể thực hiện hành vi

khi có những đặc điểm riêng biệt)

Chủ thể thường + dấu hiệu đặc thù khác

- Những dấu hiệu riêng của chủ thể đặc biệt:

+ Những đặc điểm liên quan đến của một người.Ví dụ: Tội vi phạm cho vay trongnghề nghiệp

hoạt động tổ chức tín dụng.

+ Những đặc điểm về .Ví dụ: tội tham ôchức vụ quyền hạn

+ Những đặc điểm liên quan đến nghĩa vụ mà nhà nước xác định với người nhất định.Ví dụ: tội

trốn đi nghĩa vụ quân sự

+ Những đặc điểm .Ví dụ: Tội hiếp dâm, tội phạm là namvề tuổi, giới tính, quan hệ gia đình

giới

Câu 81: Nhân thân người phạm tội.

1. Khái niệm:

Nhân thân người phạm tội là tổng hợp tất cả các khía cạnh xã hội đặc trưng của người

phạm tội tạo thành cá nhân.

- Những đặc điểm nổi bật về nhân thân người phạm tội gồm: Tiền án, tiền sự, tuổi, tính

chất nghề nghiệp, trình độ văn hóa, lối sống, quan hệ xã hội, hoàn cảnh gia đình, tình trạng kinh

tế, tôi giáo, ý thức pháp luật…..

-Vai trò của nhân thân:

+ Một số đặc điểm nhân thân là dấu hiệu chủ thể của một số tội phạm. (VD: Đặc

điểm về giới tính là dấu hiệu định tội của tội hiếp dâm (Đ.111

+ Nhân thân người phạm tội là căn cứ quyết định hình phạt

+ Nhiều đặc điểm nhân thân được quy định là tình tiết giảm nhẹ hoặc tăng nặng.

TÌnh tiết giảm nhẹ: phạm tội lần đầu, người già, phạm tội do lạc hậu….; Tình tiết tăng nặng: Tái

phạm, tái phạm nguy hiểm….

2. Ý nghĩa của nhân thân:

Góp phần giải quyết đúng đắn TNHS, nâng cao hiệu quả áp dụng các biện pháp cưỡng chế

hình sự. Ngoài ra, nó còn góp phần xác định dấu hiệu chủ quan khác của người phạm tội như lỗi,

động cơ, mục đính phạm tội.

Câu 82: Khái niệm mặt chủ quan của tội phạm & các dấu hiệu của nó.

1. Khái niệm:

Mặt chủ quan của tội phạm là mặt bên trong của tội phạm, là thái độ tâm lý của người

phạm tội đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội và với hậu quả do hành vi đó gây ra.

2. Các dấu hiệu:

Mặt chủ quan của tội phạm bao gồm: lỗi, động cơ phạm tội và mục đích phạm tội.

- Lỗi: là thái độ tâm lý của tội phạm đối với hành vi phạm tội và hậu quả mà hành vi đó

gây ra thể hiện duwois dạng cố ý hoặc vô ý. Lỗi là dấu hiệu chủ quan bắt buộc của tất cả các

CTTP.

- Động cơ phạm tội: là nhân tố bên trong, thúc đẩy người phạm tội thực hiện hành vi tội

phạm. Cơ sở để hình thành động cơ phạm tội là các giá trị vật chất, tinh thần.

- Mục đích phạm tội là mô hình được hình thành bên trong ý thức của người phạm tội và

người phạm tội mong muốn đatk được điều đó trên thực tế bằng cách thực hiện hành vi phạm tội.

Câu 83: Khái niệm lỗi hình sự & các hình thức của nó.

1. Khái niệm:

Lỗi là thái độ tâm lý của chủ thể đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội và hậu quả mà

hành vi đó gây ra thể hiện dưới dạng cố ý hoặc vô ý.

2.Các hình thức lỗi:

- Lỗi cố ý (Điều 9 BLHS):

+Cố ý trực tiếp là lỗi của một người khi thực hiện hanhfvi nguy hiểm cho xã hội

nhận thức được hành vi của mình có tính chất nguy hiểm, thấy trước được hậu quả nguy hiểm

cho xã hội và mong muốn điều đó xảy ra.

+ Cố ý gián tiếp là lỗi của một người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội

nhận thức được hành vi có tính chất nguy hiểm và có thể gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội, tuy

không mong muốn nhưng có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.

- Lỗi vô ý:

+Vô ý do quá tự tin: là lỗi của một người tuy thấy trước được hành vi của mình có

thể gây ra hậu quả nguy hiểm cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó không xảy ra hoặc có thể

ngăn ngừa được.

+ Vô ý do cẩu thả là lỗi của một người không thấy trước được hành vi nguy hiểm

của mình có thể gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội mặc dù có thể thấy trước hoặc buộc phải thấy

trước.

Câu 84: Khái niệm lỗi cố ] vX các dạng lỗi cố ].

- Khái niệm lỗi cố ý: là lỗi mà trong đó và thực hiện hànhchủ thể lựa chọn hành vi phạm tội

vi phạm tội đó.

- Được quy định tại điều 10

- Gồm 2 hình thức: cố ý trực tiếp và cố ý gián tiếp

Cố ý trực tiếp:

+ Khoản 1, điều 10: “Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã

hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn cho hậu quả xảy ra”

+ Lí trí: Nhận thức được hành vi nguy hiểm, hậu quả nguy hiểm

+ Ý chí: Mong hậu quả xảy ra

Ví dụ: A và B có mâu thuẫn từ lâu, A dùng dao đâm nhiều nhát vào B với mong muốn giết

chết B để trả thù.

Cố ý gián tiếp:

+ Khoản 2, điều 10: “Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã

hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn để

mặc cho hậu quả xảy ra

+ Lí trí: Nhận thức được hành vi nguy hiểm, nhận thức được hậu quả có thể xảy ra.

+ Ý chí: Không mong muốn hậu quả xảy ra nhưng vẫn có ý thức để mặc hậu quả xảy ra.

Ví dụ: A và B có mâu thuẫn từ lâu, A dùng dao đâm nhiều nhát vào B với mong muốn giết

chết B để trả thù.

Câu 85: Phân biệt lỗi cố ] trực ti9p vX lỗi cố ] gián ti9p.

Cố ý trực tiếp Cố ý gián tiếp

Lí trí - Nhận thức được hành vi nguy hiểm

cho xã hội

- Nhận thức được hành vi nguy hiểm cho xã

hội

Ý chí Mong muốn hậu quả xảy ra Không mong muốn, nhưng có ý để mặc hậu

quả xảy ra

Ví dụ A và B có mâu thuẫn từ lâu, A dùng

dao đâm nhiều nhát vào B với mong

muốn giết chết B để trả thù.

A và B có mâu thuẫn từ lâu, A dùng dao đâm

nhiều nhát vào B với mong muốn giết chết B

để trả thù.

Câu 86: Khái niệm lỗi vô ]; các dạng lỗi vô ].

- Khái niệm: là lỗi của một người trong đó phạm tội trênchủ thể không lựa chọn hành vi

thực tế đã gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội.

- Được quy định tại điều 11, BLHS 2015 sửa đổi

- Hai dạng: vô ý vì quá tự tin, vô ý vì cẩu thả.

Vô ý vì quá tự tin:

+ Khoản 1, điều 11: “Người phạm tội tuy của mình có thể thấy trước hành vi gây ra hậu

quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn

ngừa được”

+ Lí trí: thấy trước hành vi nguy hiểm cho xã họi, cho rằng hậu quả không xảy ra

+ Ý chí: không mong muốn hậu quả xảy ra. Người đó đã loại trừ khả năng xảy ra hậu quả

hoặc có thể ngăn ngừa được nó.

+ Ví dụ: A bơi giỏi, B không biết bơi, với mục đích trêu đùa, A cố tình đẩy B xuống nước

và nghĩ rằng mình có thể cứu B. Tuy nhiên, B bị chết đuối.

Vô ý vì quá cẩu thả

+ Khoản 2, điều 11: “Người phạm tội của mình không thấy trước hành vi có thể gây hậu

quả nguy hiểm cho xã hội, mặc dù phải thấy trước có thể thấy và trước hậu quả đó”

+ Lí trí: Không thấy trước được hậu quả (có trách nhiệm phải thấy trước hậu quả hoặc có

thể thấy trước hậu quả) có thể ý thức hoặc không ý thức được sự nguy hiểm của hành vi.

+ Ý chí: Không mong muốn cho hậu quả xảy ra

Ví dụ:A là bảo vệ của công ti B. Do ngủ quên trong ca trực làm công ti B bị mất trộm tài

sản.

Câu 87: Phân biệt lỗi vô ] vì quá tự tin; lỗi vô ] vì cẩu thả.

- Lỗi vỗ ý vì quá tự tin

+ Lý trí: Người phạm tội nhận thức được tính nguy hiểm cho XH của hành vi của

mình nhưng đồng thời lại cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra.

+ Ý chí: Người phạm tội không mong muốn hành vi của mình gây hậu quả nguy

hiểm cho XH gắn liền với việc người đó đã loại trừ khả năng xảy ra hậu quả hoặc có thể ngăn

ngừa được.

- Lỗi vô ý vì câu thả

+ Dấu hiệu thứ nhất: Người phạm tội không thấy trước hậu quả nguy hiểm cho

XH của hành vi (có thể nhận thức được hoặc không nhân thức được mặt thực tế của hành vi)

+ Dấu hiệu thứ hai: Người phạm tội phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả,

họ có nghĩa vụ phải thấy và có đủ điều kiện để thấy trước hậu quả nguy hiểm cho XH của hành

vi. Người phạm tội đã không thấy trước hậu quả là do họ cẩu thả, thiếu sự thận trọng cần thiết.

Câu 88: Vấn đV hỗn hWp lỗi.

- Trường hợp hỗn hợp lỗi là trường hợp trong CTTP có hai loại lỗi (cố ý và vô ý ) được

quy định với những tình tiết khách quan khác nhau.

- Trường hợp này thường xảy ra ở CTTP tăng nặng của các tội phạm cố ý mà tình tiết

tăng nặng là những hậu quả nguy hiểm nhất định và lỗi đối với những hậu quả đó là vô ý.

Ví dụ: CTTP cơ bản của tội hiếp dâm (điều 111 BLHS) có dấu hiệu cố ý, CTTP tăng nặng

có tình tiết tăng nặng là gây hậu quả chết người và lỗi đối với hậu quả pháp lý này là vô ý.

Câu 89: Sự kiện bất ngờ ; phân biệt nó với lỗi vô ] vì cẩu thả.

- Sự kiện bất ngờ: điều 20, BLHS 2015 sửa đổi: “Người thực hiện hành vi gây hậu quả nguy

hại cho xã hội trong trường hợp không thể thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu

quả của hành vi đó thì không phải chịu trách nhiệm hình sự”

Ví dụ: A là trẻ con, trong lúc chơi trốn tìm với các bạn đã chui và đống rơm trốn. Vì đang là

ngày mùa nên trên đường rất nhiều đống rơm. B lái xe đi trên đường, không may cán qua đống

rơm có A trốn trong đó làm A chết.

- Phân biệt:

Sự kiện bất ngờ Vô ý vì quá cẩu thả

- Không thấy trước hậu quả của hành vi

của mình

- Không thấy trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội

- Không thể biết trước

- Luật không buộc phải biết

- Có thể thấy trước hậu quả nếu không cẩu thả

- Luật buộc phải biết

Câu 90: Động cơ phạm tội.

- Là nhân tố tâm lý bên trong chủ thể thúc đẩy họ thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội

- Động cơ là các nhân tố như: các lợi ích, các nhu cầu,...

Ví dụ: Do nợ nần, A đã trộm chiếc xe máy của B.

- Cơ sở tại thành động cơ: những nhu cầu về mặt vật chất, tinh thần, các lợi ích sai lệch của cá

nhân được chủ thể nhận thức hoặc những tư tưởng sai lệch của chủ thể, cũng có thể là nhu cầu

bình thường nhưng chủ thể đã lựa chọn cách trái với pháp luật.

- Động cơ phạm tội ảnh hưởng đến mức độ nguy hiểm cho xã hội song không làm thay đổi tính

chất nguy hiểm cho xã hội. Động cơ có thể coi là tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ TNHS.

Câu 91: Mục đích phạm tội.

- Khái niệm:

+ Mục đích phạm tội là mô hình được hình thành trong ý thức người phạm tội và người phạm

tội mong muốn đạt được điều đó trên thực tế bằng cách thực hiện tội phạm.

+ Mục đích phạm tội là kết quả trong tương lai mà người phạm tội hình dung ra và mong muốn

đạt được bằng việc thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội bị luật hình sự cấm

- Mục đích phạm tội chỉ có với những tội phạm được thực hiện do cố ý trực tiếp.

Người phạm tội trong trường hợp cố ý nhận thức được tính chất nguy hiểm cho xã hội của

hành vi mà họ thực hiện, thấy trước được hậu quả xảy ra, mong muốn thực hiện tội phạm để

xảy ra hậu quả đó.

- Luật hình sự Việt nam quy định mục đích phạm tội là dấu hiệu định tội của một số tội phạm

(các tội phạm về an ninh quốc gia, hoạt động lật đổ chính quyền) còn phần lớn trong các CTTP

mục đích phạm tội không phải là dấu hiệu của CTTP

Câu 92: Sai lầm vV pháp l].

- Khái niệm: Là của một người về tính trái pháp luậtsự hiểu lầm đối với pháp luật hiện hành

của hành vi mà họ thực hiện. (nhận thức không đúng đắn về tính chất pháp lý của hành vi)

- Biểu hiện:

+ Người thực hiện hành vi lầm tưởng rằng hành vi mà họ thực hiện được luật hình sự quy định

là tội phạm nhưng thực tế luật không quy định là tội phạm (cho rằng hành vi của mình là nguy

hiểm cho xã hội nhưng luật ko quy định là tội phạm) => Không phải chịu TNHS

+ Người thực hiện hành vi cho rằng hành vi của mình không phải là hành vi phạm tội nhưng

pháp luật hình sự quy định đó là hành vi phạm tội. => Phải chịu TNHS

Câu 93: Sai lầm vV thực t9 & các dạng của nó.

- Khái niệm: Sai lầm về thực thế (còn gọi là sai lầm về sự việc) là của một ngườisự hiểu lầm

về các tình tiết thực tế của hành vi mà họ thực hiện, không phải bất kì sự sai lầm thực tế nào

cũng ảnh hưởng tới TNHS, chỉ những sai lầm về yếu tố CTTP mới ảnh hưởng tới TNHS.

- Các dạng của nó:

+ Sai lầm về khách thể: là trường hợp người phạm tội hiểu không đúng về quan hệ xã hội mà

hành vi của họ xâm phạm tới

Người phạm tội khi thực hiện hành vi dự định xâm hại tới khách thể có tầm quan trọng

cao nhưng thực tế lại xâm hại tới khách thể ít quan trọng mà họ dự định xâm hại

Người phạm tội dự định xâm hại nhiều khách thể nhưng thực tế hành vi đó chỉ xâm phạm

tới 1 khách thể. Với tội phạm mà khách thể người phạm tội dự định xâm hại nhưng thực

tế chưa bị xâm hại thì TNHS được xác định ở mức độ phạm tội chưa đạt

Người thực hiện hành vi không có ý định xâm hại đến quan hệ xã hội được luật hình sự

bảo về nhưng thực tế đã xâm hại đến khách thể của tội phạm

+ Sai lầm về đối tượng: Là sự hiểu sai của một người về đối tượng tác động của tội phạm, sai

lầm về đối tượng không ảnh hưởng tới TNHS. Khi sai lầm về đối tượng tác động, người phạm

tội có sự sai lầm về khách thể, còn trong trường hợp sai lầm về khách thể người phạm tội có

thể sai lầm về đối tượng

+ Sai lầm về phương tiện: Thể hiện ở chỗ, người phạm tội dự định sử dụng phương tiện nào đó

để thực hiện tội phạm nhằm đạt được mục đích phạm tội, nhưng do nhầm nên đã sử dụng

phương tiện không thuộc dự định của họ.

+ Sai lầm về quan hệ nhân quả:Do sai lầm nên người phạm tội đã không đánh giá đúng hậu quả

phát sinh từ hành vi của mình.

Câu 94: Khái niệm các giai đoạn phạm tội.

- Khái niệm: Là các bước trong quá trình thực hiện phạm tội, phản ánh tính chất và mức

độ nguy hiểm của hành vi phạm tội ở từng giai đoạn đó.

- Tại sao lại chia thành các giai đoạn phạm tội:

+ Phân chia để đáp ứng nhu cầu thực tiễn của đấu tranh phòng chống tội phạm.

+ Đảm bảo nguyên tắc phòng là chính, nguyên tắc công bằng và nhân đạo (hạn

chế hậu quả bằng việc xử lý tội phạm ở các mức khác nhau)

+ Đó là sự can thiệp của nhà làm luật với sự diễn biến lien tục của hành vi phạm

tội, để phân hóa tránh nhiệm hình sự.

+ Phân hóa để bảo vệ các quan hệ xã hội.

- Các giai đoạn của tội phạm bao gồm: chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt và tội phạm

hoàn thành. Cơ sở của việc phân chia này dựa vào: dấu hiệu hành vi, dấu hiệu hậu quả và

tính chất khách thể của tội phạm.

Câu 95: Những đặc điểm của giai đoạn chuẩn bị phạm tội vX TNHS đối với hXnh vi chuẩn bị

phạm tội.

- Khái niệm: Sửa soạn, tìm kiếm và tạo các tiền đề để thực hiện tội phạm

Thực t9 thể hiện ở: thăm dò địa điểm phạm tội, lên kế hoạch phạm tội, thăm dò làm quen nạn

nhân, loại trừ những trở ngại khách quan,...

Ví dụ: A chọn một địa điểm vắng người qua lại để hẹn B ra đó và chuẩn bị sẵn con dao trong

người nhằm mục đích tước đoạt mạng sống của B

- Đặc điểm hành vị chuẩn bị phạm tội

+ Khách thể tội phạm: chưa bị xâm hại trực tiếp, đặt trong tình trạng bị đe dọa

+ Hành vi chuẩn bị phạm tội: Không phải hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm đó

+ Có thể phải chịu TNHS về tội định phạm

+ Nếu hành vi chuẩn bị phạm tội thỏa mãn CTTP độc lập nào đó thì chủ thể phải chịu TNHS

về tội phạm độc lập nào đó.

TNHS: cao nhất là 5 năm tù- phụ thuộc vào quy định của từng điều luật cụ thể.

Câu 96: Những đặc điểm của giai đoạn phạm tội chưa đạt, phân loại hXnh vi phạm tội chưa

đạt vX vX TNHS đối với hXnh vi phạm tội chưa đạt.

Khái niệm: Là TH chưa thực hiện tội phạm đến cùng thì những nguyên nhân khách quan ngoài

ý muốn xảy ra.

Đặc điểm:

+ Khách thể đang bị xâm hại một cách trực tiếp

+ Hành vi thuộc mặt khách quan

+ Chủ thể luôn có TNHS

+ Hành vi chưa đáp ứng đầy đủ dấu hiệu mặt khách quan

Phân loại:

- Phạm tội chưa thành: chưa thực hiện hết hành vi mà mình thực hiện

+Hành vi dừng lại, hành vi không thực hiện đến cùng do khách quan

- Phạm tội đã thành: thực hiện hết hành vi dự định

+Hậu quả chưa xảy ra, xảy ra không đúng quy định của mặt khách qaun

TNHS:

- Nếu hình phạt cao nhất mà khung hình phạt là tử hình, tù trung thân thì phạm tội chưa đạt

sẽ không quá 20 năm

- Nếu hình phạt thực hiện hành vi phạm tội chưa đặt cao nhất là khung hình phạt có thời

hạn thì phạm tội chưa đạt sẽ là không quá ¾

Câu 97: Khái niệm tội phạm hoXn thXnh, phân biệt tội phạm hoXn thXnh với tội phạm k9t

thúc.

Khái niệm: Là khi thời điểm tội phạm thỏa mãn đầy đủ dấu hiệu khách quan cấu thành tội

phạm Phân biệt tội phạm hoXn thXnh vX tội phạm k9t thúc:

+ Thời điểm hoàn thành của tội phạm là khái niệm pháp lý được quy định trong luật hình sự,

nhằm xác định tính chất nguy hiểm của các loại tội phạm xảy ra trên thực tế.

+ Tội phạm kết thúc không phải là một khái niệm khoa học pháp lý, chỉ tội phạm chấm dứt trên

thực tế, thời điểm kết thúc của tội phạm.

+ Thời điểm kết thúc của tội phạm có thể xảy ra trước, sau thời điểm hoàn thành của tội phạm

Câu 98: Khái niệm tự ] nửa chừng chấm dứt việc phạm tội vX những điVu kiện của nó.

- Khái niệm: Là TH tự mình quyết tâm không thực hiện tội phạm đến cùng

- Điều kiện:

+Chưa thực hiện hết hành vi khách quan (ở giai đoạn chuẩn bị phạm tội và phạm tội

chưa đạt chưa thành)

+ Lý do chưa thực hiện hết do bản thân chủ thể suy nghĩ quyết định ( nhận thức được

điều kiện khách quan vẫn có thể tiếp tục thực hiện tội phạm mà không bị ngăn cản)

Câu 99: Khái niệm đồng phạm vX những dấu hiệu khách quan vX chủ quan của đồng phạm.

1. Khái niệm:

- Khi những người phạm tội cùng chung hành động và cùng cố ý thực hiện 1 tội phạm cụ

thể thì sự kiện đó gọi là đồng phạm.

- Điều 17: Đồng phạm là TH có 2 người trở lên cố ý cùng thực hiện 1 tội phạm.

2. Những dấu hiệu của đồng phạm:

a) Khách quan:

- Có sự tham gia của 2 người trở lên vào việc thực hiện 1 tội phạm (đây là dấu hiệu bắt

buộc).

- Có sự cùng chung hành động (hay liên hiệp hành động) của những người tham gia vào

việc thực hiện 1 tội phạm.

b) Chủ quan:

- Có sự cùng cố ý của những người tham gia thực hiện tội phạm (đây là dấu hiệu bắt

buộc):

+ Về lý trí: Nhận thức được rõ hành vi của mình có tính chất nguy hiểm cho xã

hội, nhận thức được hậu quả nguy hiểm cho xã hội của hành vi đó.

+ Về ý chí: Người đồng phạm vẫn thực hiện hành vi của mình vì mong muốn có

hoạt động phạm tội chung hoặc có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.

- Mục đích trong đồng phạm: Đối với những tội phạm có mục đích phạm tội là dấu hiệu

bắt buộc, những người đồng phạm cũng phải có cùng mục đích phạm tội đó

Câu 100: Những loại người đồng phạm.

Dạng 1: Người thực hành gián tiếp: không tự mình trực tiếp thực hiện hành vi mà lợi dụng hoặc

sử dụng người khác để người này thực hiện hành vi.

- Người tổ chức: là người chủ mưu, cầm đầu , chỉ huy việc thực hiện tội phạm

- Người xúi giục: là người kích động, dụ đỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm

+Tác động đến ý chí và tư tưởng của người khác gây ảnh hưởng mạnh mẽ về mặt tâm lí

+ Hành vi của người xúi với người bị xúi có mối quan hệ nhân quả

- Người giúp sức: Là người tạo điều kiện về mặt vật chất và tinh thân cho việc thực hiện tội

phạm

Dạng 2:Người thực hành trực tiếp tự mình thực hiện hành vi

Câu 101: Các hình thức đồng phạm

Căn cứ vào dấu hiệu khách quan:

- Đồng phạm giản đơn (những người tham gia đều có vai trò là người thực hành).

- Đồng phạm phức tạp (có sự phân công vai trò của những người tham gia).

Căn cứ vào dấu hiệu chủ quan:

- Đồng phạm không có thông mưu trước: không bàn bạc

- Đồng phạm có thông mưu trước: có bàn bạc

Phạm tội có tổ chức, cấu kết, chặt chẽ, phân công, tính toán, kỹ càng, chu đáo: là hình thức đặc

biệt 1 phương thức tổ chức quy mô chặt chẽ

Câu 102: Vấn đV TNHS trong đồng phạm

Các nguyên tắc xác định TNHS của những người đồng phạm:

- Nguyên tắc tất cả những người đồng phạm phải chịu trách nhiệm chung về toàn bộ tội

phạm đã thực hiện.

- Nguyên tắc mỗi người đồng phạm phải chịu trách nhiệm độc lập về việc cùng thực hiện

vụ đồng phạm.

- Nguyên tắc cá thể hóa TNHS của những người đồng phạm.

Một số vấn đề lien quan đến TNHS của những người đồng phạm:

- Vấn đề chủ thể đặc biệt trong đồng phạm: Chỉ đòi hỏi ở người thực hành có những đặc

điểm đặc biệt đó.

- Xác định giai đoạn thực hiện tội phạm trong đồng phạm:

+ Người thực hành thực hiện tôi phạm đến giai đoạn nào, những người đồng

phạm phải chịu TNHS đến giai đoạn đó.

+ Nếu người bị xúi giục không nghe theo lời người xúi giục thì chỉ riêng người

xúi giục chịu TNHS.

+ Nếu người giúp sức giúp người thực hành thực hiện tội phạm thì người giúp sức

phải chịu TNHS.

- Vấn đề tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội trong đồng phạm: Trong 1 vụ đồng phạm, khi

có sự tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội của 1 hoặc 1 số người thì việc miễn TNHS chỉ đặt

ra đối với người đồng phạm có hành vi nửa chừng chấm dứt việc phạm tội

* Ghi chú : Về hành vi thái quá của người thực hành, thì những người đồng phạm không phải

chịu TNHS về hành vi thái quá ( thái quá: chất và lượng)

Câu 103: HXnh vi che giấu tội phạm vX không tố giác tội phạm.

- Hành vi che giấu tội phạm: điều 18, BLHS 2015:

” Người nào không hứa hẹn trước, nhưng sau khi biết tội phạm được thực hiện đã che giấu người

phạm tội, dấu vết, tang vật của tội phạm hoặc có hành vi khác cản trở việc phát hiện, điều tra, xử

lý người phạm tội, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội che giấu tội phạm trong những trường

hợp mà Bộ luật này quy định.

Người che giấu tội phạm là ông, bà, cha, mẹ, con, cháu, anh chị em ruột, vợ hoặc chồng của

người phạm tội không phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 1 Điều này, trừ

trường hợp che giấu các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng khác quy

định tại Điều 389 của Bộ luật này.”

Đặc điểm của tội này thể hiện ở:

+ Không hứa hẹn trước

+ Sau khi biết tội phạm (đã kết thúc) đã giúp sức che giấu người phạm tội, tang vật hoặc có

hành vi cản trở việc phát hiện, điều tra, xử lý người phạm tội

+ Hình thức phạm tội: hành động phạm tội

-Hành vi không tố giác tội phạm: điều 19, BLHS 2015

“Người nào biết rõ tội phạm đang được chuẩn bị, đang được thực hiện hoặc đã được thực hiện

mà không tố giác, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội không tố giác tội phạm trong những

trường hợp quy định tại Điều 389 của Bộ luật này.

Người không tố giác là ông, bà, cha, mẹ, con, cháu, anh chị em ruột, vợ hoặc chồng của người

phạm tội không phải chịu trách nhiệm theo quy định tại khoản 1 Điều này, trừ trường hợp không

tố giác các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng khác quy định tại Điều

389 của Bộ luật này.”

Đặc điểm thể hiện ở:

+ Biết tội phạm đang chuẩn bị, đang được thực hiện, đã thực hiện nhưng không tố giác

+ Hình thức: không hành động phạm tội

Câu 104: Khái niệm loại trừ TNHS.

- Loại trừ TNHS là trường hợp những hành vi gây thiệt hại khách quan về hình sự nhưng

không bị coi là tội phạm do không thỏa mãn yếu tố lỗi và được quy định trong LHS.

- Đặc điểm:

+ Hành vi gây ra hậu quả khách quan về hình sự.

+ Không thỏa mãn dấu hiệu lỗi.

+ Được quy định trong LHS.

+ Người thực hiện hành vi gây ra hậu quả khách quan về hình sự không bị truy

cứu TNHS bằng bản án của Tòa hoặc một biện pháp tác động có tính cưỡng chế hình sự.

Câu 105: Khái niệm vX các điVu kiện của phòng vệ chính đáng với tư cách lX mô

t trong

những trường hWp loại trừ TNHS.

- Khái niệm: khoản 1, điều 22: “Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền

hoặc lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, cơ quan, tổ

chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên”

- Điều kiện:

- Hành vi phòng vệ chống trả lại hành vi nguy hiểm cho xã hội và hành vi phạm tội. Hành vi

tấn côn xâm hại lợi ích hợp pháp làm cơ sở phát sinh quyền PVCĐ (Phải có hành vi tấn công

thì mới được phòng vệ)

- Hành vi tấn công phải đang diễn ra trong thực tế, một cách thật sự (đang thực hiện hành vi

phạm tội)

- Hành vi phòng vệ phải gây thiệt hại cho chính người có hành vi tấn công chứ không gây thiệt

hại cho người khác

- Giữa hành vi tấn công và phòng vệ phải có sự tương xứng: Để đánh giá sự tương xứng

+ tính chất khách thể bị xâm hại

+ tính chất hành vi tấn công

+ lực lượng tấn công

+ cường độ tấn công

+ thời gian, địa điểm, hoàn cảnh xảy ra …

Câu 106: Khái niệm vX các điVu kiện của tình th9 cấp thi9t với tư cách lX mô

t trong những

trường hWp loại trừ TNHS.

- Khái niệm: điều 23, BLHS 2015 sửa đổi: “Tình thế cấp thiết là tình thế của người vì muốn

tránh gây thiệt hại cho quyền, lợi ích hợp pháp của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà

nước, của cơ quan, tổ chức mà không còn cách nào khác là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt

hại cần ngăn ngừa”

- Điều kiện:

+ Sự nguy hiểm đang thực tế diễn ra, đe dọa lợi ích hợp pháp. Nguồn gây ra sự nguy hiểm đó

thuộc về tự nhiên, súc vật, hành động của con người.

+ Việc gây thiệt hại cho lợi ích hợp pháp này (lợi ích thứ 3) là cách duy nhất, tốt nhất để bảo

vệ lợi ích hợp pháp khác.

+ Thiệt hại gây ra phải nhỏ hơn thiệt hại cần khắc phục

Câu 107: Khái niệm vX các điVu kiện của gây thiê

t hại trong khi b\t giữ người phạm tô

i với

tư cách lX mô

t trong những trường hWp loại trừ TNHS.

- Khái niệm: điều 24, BLHS: Trong khi làm nhiệm vụ bắt giữ tội phạm, người bắt giư gây thiệt

hại cho một lợi ích hợp pháp

- Điều kiện:+ Hành vi của người bắt giữ người phạm tội là không còn cách nào khác, buộc phải

sử dụng vũ lực

+ Gây thiệt hại do dùng vũ lực phải không vượt quá mức cần thiết

Câu 108: Khái niệm vX các điVu kiện của rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiê

m, áp dụng ti9n

bô

khoa học, kq thuâ

t vX công nghê

với tư cách lX mô

t trong những trường hWp loại trừ

TNHS.

- Hoạt động nghiên cứu khoa học dễ gây rủi ro

- Điều kiện:Việc nghiên cứu, thử nghiệm đã tuân thủ đúng quy trình, quy phạm, áp dụng đầy

đủ các biện pháp phòng ngừa.

Câu 109: Khái niệm vX các điVu kiện của thi hXnh mê

nh lê

nh của người chỉ huy hoă

c của

cấp trên với tư cách lX mô

t trong những trường hWp loại trừ TNHS.

- Việc gây thiệt hại của người chấp hành mệnh lệnh của người chỉ huy, cấp trên

- Điều kiện:

+ Người đó không biết mệnh lệnh là vi phạm pháp luật.

+ Người đó biết mệnh lệnh là vi phạm pháp luật đã thực hiện đầy đủ quy trình báo cáo nhưng

người ra lệnh vẫn yêu cầu thực hiện.

Câu 110: Phân biệt loại trừ TNHS với miZn TNHS.

TIÊU CHÍ MIỄN TNHS LOẠI TRỪ TNHS

Mục đích và

ý nghĩa áp

dụng

Không cần thiết phải truy cứu TNHS

mà vẫn bảo đảm yêu cầu đấu tranh

phòng chống tội phạm.

Thể hiện chính sách phân hóa tội phạm,

người phạm tội và nguyên tắc nhân đạo

của LHSVN

Xác định rõ ranh giới tội phạm và không phải tội

pham, bảo đảm nguyên tắc: “xử lí đúng người,

đúng tội, đúng PL, không bỏ lọt tội phạm và người

phạm tội, tránh làm oan người vô tội”

1 số trường hợp được nhà nước và xã hội khuyến

khích.( PVCĐ, TTCT)

Danh mục

các trường

hợp

9 trường hợp: Đ19, 25, k2 Đ69, k3

Đ80, k6 Đ289, k6 Đ290, k 3 Đ314

6 trường hợp: k4 Đ8, Đ11, 12, 13, 15, 16

Hậu quả

pháp lí

Không bị coi là có án tích song người

này vẫn có thể bị áp dụng 1 số biện

pháp cưỡng chế phi hình sự

Không phải chịu TNHS trên những cơ sở chung

Câu 111: Phân biệt phòng vệ chính đáng vX tình th9 cấp thi9t.

TIÊU CHÍ PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG TÌNH THẾ CẤP THIẾT

Bản chất

Chống lại ở mức độ cần thiết đối với hành

vi xâm phạm đến lợi ích của cá nhân, tổ chức.

Gây ra một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại

cần ngăn ngừa mà không còn cách nào khác.

Đặc điểm

Nó là quyền của công dân và không phải

là nghĩa vụ pháp lý mà chỉ là nghĩa vụ đạo

đức

Nó là quyền của công dân không phải

nghĩa vụ pháp lý.

Điều kiện Có hành vi tấn công xâm hại đến các lợi

ích hợp pháp

Hành vi tấn công có thật và đang diễn ra

chứ ko phải là tưởng tượng

Gây thiệt hại cho chính người đang có

hành vi tấn công

Có sự nguy hiểm thực tế đang đe dọa lợi

ích hợp pháp

Việc gây thiệt hại cho lợi ích hợp pháp

này là cách duy nhất để bảo vệ lợi ích hợp

pháp khác

Thiệt hại gây ra phải nhỏ hơn thiệt hại

Giữa hành vi phòng vệ và tấn công phải có

sự tương xứng

cần khắc phục.

Mục đích, ý

nghĩa

Bảo vệ các lợi ích hợp pháp, ngăn chặn

các hành vi tấn công bằng cách gây thiệt hại

cho người có hành vi tấn công

Bảo vệ lợi ích của nhà nước, tổ chức,

quyền và lợi ích hợp pháp của mình và

người khác

Các trách

nhiệm pháp lý

lien quan

Không phải chịu TNHS nếu hành vi

PVCĐ là không vượt quá mức cần thiết và

ngược lại.

Không phải chịu TNHS nếu hành vi gây

ra một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn

ngừa và ngược lại.

Câu 112: VV một số tình ti9t loại trừ trách nhiệm hình sự khác.

- Điều 11: sự kiện bất ngờ

-Chấp hành quyết định hoặc chỉ thị, mệnh lệnh

- Sự mạo hiểm chấp nhận được về kinh tế hoặc nghề nghiệp

- Gây thiệt hại khi bắt người phạm tội

1. Gây thiệt hại khi bắt người phạm tội :

+ Điều 4, Khoản 3 BLHS: mọi công dân có nghĩa vụ tích cực đấu tranh phòng

ngừa và chống tội phạm

+ Điều 82 BLTTHS: bất kì ai cũng có quyền bắt người phạm tội truy nã hoặc

phạm tội quả tang

Thực tế thì khi thực hiện bắt người phạm tội, rất dễ bị người phạm tội chống trả. Để bắt

được người phạm tội thì có thể gây thiệt hại. hành vi này có thể cấu thành tội phạm.Tuy nhiên, vì

mục đích của hành vi này nên nó cần được loại trừ trách nhiệm hình sự.

Vấn đề đặt ra là mức độ gây thiệt hại như thế nào thì được loại trừ TNHS để quy định

này tránh bị lạm dụng vào mục đích xấu: Điều 107 BLHS quy định Tội gây thương tích, tổn hại

sức khỏe của ng khác khi thi hành công vụ. (thương tích lớn hơn 31%)

2. Chấp hành chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên

Việc thực hiện hành vi gây thiệt hại của người chấp hành mệnh lệnh, chỉ thị được loại trừ

TNHS nếu đáp ứng các điều kiện sau:

- Nếu chỉ thị trái pháp luật (và người chấp hành buộc phải chấp hành nhiệm vụ):

+ Người chấp hành không thấy trước hoặc không phải thấy trước chỉ thị đó là trái

pháp luật

+ Hoặc không biết, không buộc phải biết hậu quả có thể xáy ra

- Nếu chỉ thị là đúng pháp luật: hành vi đó không phải là tội phạm nếu họ chấp hành

mệnh lệnh

3. Rủi ro trong nghiên cứu khoa học

Hoạt động sáng tạo trong khoa học tất yếu không tránh khỏi rủi ro. Nên nghiên cữu và bổ

sung chế định này vào bộ luật

Câu 113: Khái niệm, các đặc điểm & các mục đích của hình phạt.

Khái niệm

Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của nhà nước, được quy định trong bộ luật

hình sự, do tòa án áp dụng với chủ thể phạm tội theo trình tự riêng biệt

Đặc điểm

a. Là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất

b. Hình phạt phải được quy định trong BLHS

c. Hình phạt do tòa án áp dụng đối với chủ thể phạm tội theo trình tự riêng biệt

d. Hình phạt là công cụ bảo đảm cho LHS có thể thực hiện được nhiệm vụ bảo vệ các

QHXH quan trọng nhất thuộc các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội

Mục đích của hình phạt: ĐưWc quy định tại điVu 34 BLHS 2015

- Hình phạt có mục đích trừng trị và giáo dục, cải tạo. ngăn ngừa họ phạm tội mới

- Ngăn ngừa những người không vững vàng trong xã hội

- Giáo dục các thành viên khác nâng cao ý thức pháp luật, tích cực tham gia vào cuộc đấu

tranh phòng – chống tội phạm

Câu 114: Khái niệm hệ thống hình phạt & phân loại các hình phạt đối với người phạm

tô

* Khái niệm hệ thống hình phạt là tổng thể các loại hình phạt do Nhà nước quy định trong luật

hình sự, có sự liên kết chặt chẽ với nhau theo một trình tự nhất định, do tính chất nghiêm khắc

của từng loại hình phạt quy định

* Phân loại hình phạt:

- : là hình phạt được tuyên độc lập với mỗi tội phạmHình phạt chính tòa án chỉ có thể áp dụng

1 hình phạt chính

- : Là biện pháp cưỡng chế của Nhà nước nhằm hỗ trợ cho hình phạt chínhHình phạt bổ sung

đạt được mục đích của hình phạt, không được áp dụng độc lập, có thể có nhiều hình phạt bổ

sung cho mỗi loại tội phạm

Câu 115: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt cảnh cáo đối với người phạm tội.

Điều 34: “Cảnh cáo được áp dụng đối với người phạm tội ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết

giảm nhẹ nhưng chưa đến mức miễn hình phạt”

- Nội dung:

+ Cảnh cáo là khiển trách công khai của NN đối với người phạm tội về tội phạm mà họ đã thực

hiện

+ Hình phạt ít nghiêm khắc nhất, thể hiện thái độ phản đối, lên án của Nhà nước đối với hành

vi phạm tội

+ Vẫn phải chịu hình phạt và để lại án tích

+ Áp dụng đối với người phạm tội ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết giảm nhẹ (chưa gây ra

hậu quả nghiêm trọng).

+ Thực tế Tòa án rất ít khi áp dụng hình phạt cảnh cáo

+ Khó lựa chọn giữa khung hình phạt cảnh cáo và miễn hình phạt

Câu 116: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt tiVn đối với người phạm tội.

- Quy định tại điều 35

- Nội dung:

+ Buộc người phạm tội phải nộp 1 khoản tiền nhất định vào ngân sách NN

+ Phạt tiền tước đi lợi ích vật chất của người phạm tội, tác động đến tình trạng tài sản của họ

và thông qua tác động đến ý thức và thái độ của người phạm tội. Đồng thời cũng có tính răn đe

gia đình và người khác quan đó có khả năng phòng ngừa chung

+ Có thể là hình phạt chính, hình phạt bổ sung

Hình phạt chính: đối với người phạm tội ít nghiêm trong, tội nghiêm trọng, tội rất

nghiêm trọng xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, môi trường, trật tự công cộng và một số

tội khác do luật quy định (tội phạm rất nghiêm trọng có tính chất kinh tế, tính chất tài

sản)

Hình phạt bổ sung tham nhũng, ma túy: đối với người phạm tội về hoặc những tội

khác do luật quy định

- Tòa án tuyên phải chịu mực hình phạt nhất định. Không được phạt thấp hơn 1 triệu đồng

Câu 117: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt cải tạo không giam giữ đối với người

phạm tội.

- Điều 36, BLHS

- Nội dung:

+ Là hình phạt chính

+ Không tước bỏ tự do, có thời hạn

+ Áp dụng đối với nhóm tội , có nơi cư trúphạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng

làm việc ổn định, xét thấy không cần cách ly người phạm tội khỏi xã hội

Áp dụng từ 6 tháng đến 3 năm

+ Nếu người bị kết án đã bị tạm giữ, tạm giam thì thời gian tạm giam được trừ vào thời gian

chấp hành hình phạt cải tạo không giam giữ: 1 ngày tạm giữ, tạm giam = 3 ngày cải tạo không

giam giữ

+ Trách nhiệm thi hành: Tòa án giao người bị CTKGG cho cơ quan, tổ chức , nơi người đó làm

việc, học tập hoặc cho UBND cấp xã nơi người đó cư trú để giám sát, giáo dục.

+ Trong thời gian chấp hành án, người bị kết án phải thực hiện một số nghĩa vụ theo các quy

định về cải tạo không giam giữ và có thể bị khấu trừ 1 phần thu nhập từ 5 - 20 % để sung công

quỹ

+ Nếu người đó không có công việc thì phải lao động phục vụ cộng đồng, trừ phụ nữ có thai,

nuôi con dưới 6 tháng, già yếu, bệnh hiểm nghèo, khuyết tật nặng.

Câu 118: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt trục xuất đối với người phạm tội.

- Điều 37, BLHS

- Áp dụng đối với người nước ngoài bị kết án

- Buộc người đó phải rời khỏi lãnh thổ Việt Nam

- Có thể là hình phạt chính và hình phạt bổ sung

Câu 119: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt tù có thời hạn đối với người phạm tội.

- Điều 38: tù có thời hạn là buộc người bị kết án phải chấp hành hình phạt tại cơ sở giam giữ

trong một thời hạn nhất định

- Áp dụng cho mọi loại tội phạm. Không áp dụng tù có thời hạn với người lần đầu phạm tội ít

nghiêm trọng do vô ý và có nơi cư trú rõ ràng.

- Thấp nhất 3 tháng, cao nhất 20 năm. Thời gian tạm giữ, tạm giam được trừ vào thời hạn chấp

hành hình phạt tù, cứ 1 ngày tạm giam, giữ = 1 ngày tù.

Câu 120: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt tù chung thân đối với người phạm

tội.

- Tù chung thân là hình phạt chính, buộc người phạm tội phải cách ly khỏi xã hội suốt cuộc

đời để giáo dục, cải tạo…

- Trong hệ thống hình phạt VN, tù chung thân là hình phạt rất nghiêm khắc, chỉ nhẹ hơn

hình phạt tử hình.

- Điều kiện: Người vàphạm tội đặc biệt nghiêm trọng nhưng chưa đến mức tử hình

không được áp dụng chung thân với người dưới 18 tuổi.

- Có thể giảm án xuống 30 năm tù nếu chấp hành được 12 năm và quyết tâm cải tạo.

Câu 121: Nội dung vX điVu kiện áp dụng của hình phạt tử hình đối với người phạm tội.

- Tử hình là hình phạt chính, tước bỏ quyền sống của người bị kết án

- Đây là hình phạt nghiêm khắc nhất trong hệ thống hình phạt ở VN

- Không áp dụng tử hình với: phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng, người đủ 75

tuổi trở lên, người bị kết án tham ô tài sản nhận hối lộ sau khi kết án chủ động gia nộp ít

nhất 3/4 số tài sản, hợp tác tích cực điều tra hoặc lập công lớn.

- Trường hợp được ân giảm thì từ tử hình xuống chung thân.

- Điều kiện áp dụng: chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, gây nguy hại

đặc biệt lớn cho xã hội

Câu 122: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt bổ sung cấm đảm nhiệm chức vụ,cấm

hXnh nghV hoặc lXm công việc nhất định đối với người phạm tội.

- Điều 41, BLHS

-Đây là hình phạt bổ sung, được áp dụng khi xét thấy nếu để người bị kết án đảm nhiệm chức

vụ, hành nghề hoặc làm công việc đó thì có thể gây nguy hại cho xã hội.

- Áp dụng hình phạt bổ sung này củng cố hậu quả của hình phạt chính đó bằng cách tước bỏ,

người bị kết án mới có thể tạo điều kiện cho họ dễ dàng phạm tội lại

- Thời gian cấm là 1 - 5 năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù hoặc từ ngày bản án có

hiệu lực pháp luật nếu hình phạt chính là cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc

được án treo.

Câu 123: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt bổ sung cấm cư trú đối với người

phạm tội.

- Điều 42, BLHS

- Cấm cư trú là buộc người bị kết án phạt tù không được tạm trú hoặc thường trú ở một số địa

phương nhất định

- Cấm cư trú để tước đi khả năng sử dụng điều kiện vốn có để phạm tội.

- Thời hạn: 1 - 5 năm kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù

Câu 124: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt bổ sung quản ch9 đối với người phạm

tội.

- Điều 43: là buộc người bị kết án phạt tù phải cư trú, làm ăn sinh sống và cải tạo ở 1 địa

phương nhất định, dưới sự kiểm soát, giáo dục của chính quyền địa phương và nhân dân địa

phương.

- Trong thời gian quản chế: không được tự ý khỏi nơi cư trú, bị tước một số quyền công dân, bị

cấm hành nghề, làm một số công việc nhất định

- Quản chế áp dụng đối với: người phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia, người tái phạm nguy

hiểm hoặc trường hợp khác.

- Thời hạn: 1 - 5 năm, kể từ ngày chấp hành xong phạt tù.

Câu 125: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt bổ sung tước một số quyVn công dân

đối với người phạm tội.

- Áp dụng đối với tội xâm phạm an ninh quốc gia và các tội khác

- Quyền bị tước:

+ Quyền ứng cử đại biểu cơ quan quyền lực NN

+ Quyền làm việc trong CQNN và phục vụ trong LLVT nhân dân.

- Thời hạn: 1 - 5 năm kể từ ngày chấp hành xong phạt tù hoặc kể từ ngày bản án có hiệu lực

trong trường hợp án treo.

Câu 126: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt bổ sung tịch thu tXi sản đối với người

phạm tội.

- Nội dung pháp lí của loại hình phạt này thể hiện ở chỗ người bị kết án bị tước 1 phần hoặc

toàn bộ tài sản thuộc người bị kết án sung quỹ ngân sách NN

- Tài sản bị tịch thu phải thuộc sở hữu

Câu 127: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt tiVn đối với pháp nhân thương mại

phạm tội.

Câu 128: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt đình chỉ hoạt động có thời hạn đối

với pháp nhân thương mại phạm tội.

Câu 129: Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt đình chỉ hoạt động vĩnh viZn đối với

pháp nhân thương mại phạm tội.

Câu130. Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt bổ sung cấm kinh doanh, cấm hoạt

động trong một số lĩnh vực nhất định đối với pháp nhân thương mại phạm tội.

Câu 131. Nội dung & điVu kiện áp dụng của hình phạt bổ sung cấm huy động vốn đối với

pháp nhân thương mại phạm tội.

Câu 132: Khái niệm & các đặc điểm của biện pháp tư pháp.

- Khái niệm: Các biện pháp tư pháp là các biện pháp hình sự được BLHS quy định, do các cơ

quan tư pháp áp dụng đối với người có hành vi nguy hiểm cho xã hội, có tác dụng hỗ trợ hoặc

thay thế hình phạt.

- Đặc điểm:



Mang tính chất hỗ trợ cho hình phạt trong trường hợp cần thiết phải xử lý cơ bản, toàn

diện người phạm tội về hành vi nguy hiểm cho xã hội của họ.



Đóng vai trò thay thế hình phạt , loại bỏ nguyên nhân, điều kiện dẫn đến hành vi nguy

hiểm cho xã hội, thể hiện nội dung cao cả của nguyên tắc nhân đạo.

Được áp dụng với người có hành vi nguy hiểm cho xã hội, gây thiệt hại lớn đến lợi ích

Nhà nước, tập thể, lợi ích của công dân, nhằm mục đích giáo dục, cải tạo và ngăn ngừa

tội phạm.

Câu 133: Nội dung & điVu kiện áp dụng của biện pháp tư pháp tịch thu vật, tiVn trực ti9p

liên quan đ9n tội phạm đối với người phạm tội.

- Điều 47 BLHS 2015

- Nội dung:

 Việc tịch thu, sung ngân sách nhà nước, tịch thu tiêu hủy áp dụng với: công cụ, phương

tiện phạm tội; vật, tiền trực tiếp liên quan đến việc phạm tội; vật thuộc loại hà nước

cấm tàng trữ, lưu hành.

 Đối với vật, tiền bị người phạm tội chiếm đoạt, sử dụng trái phép thì không tịch thu mà

trả lại cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp

 Vật, tiền của người khác có lỗi trong việc để người phạm tội dùng vào việc thực hiện tội

phạm thì bị tịch thu

- Điều kiện:

 Việc tịch thu tiền, vật được áp dụng nếu như vật hay tiền đó là đối tượng áp dụng của

một số tội nhất định: ma túy, hàng giả, văn hóa phẩm đồi trụy,... bị Nhà nước cấm lưu

hành

 Vật hay tiền là công cụ, phương tiện, tài sản thuộc sở hữu của người phạm tội.

Câu 134: Nội dung & điVu kiện áp dụng của biện pháp tư pháp trả lại tXi sản, sửa chữa

hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi đối với người phạm tội.

- Được quy định tại điều 48, BLHS 2015

- Nội dung

 Người phạm tội gây thiệt hại về vật chất: trả lại tài sản đã chiếm đoạt cho chủ sở hữu,

người quản lý hợp pháp; sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại vật chất đã được xác định

do hành vi phạm tội gây ra (giữ thì phải trả, mất phải đền, hỏng phải sửa, gây thiệt hại

phải bồi thường)

 Người phạm tội gây thiệt hại về tinh thần: bồi thường vật chất, công khai xin lỗi người bị

hại.

- Điều kiện:

+ Tòa án áp dụng biện pháp trả lại tài sản, sửa chữa, bồi thường thiệt hại và công khai xin lỗi

khi người phạm tội đã gây ra thiệt hại về vật chất và tinh thần.

+ Công khai xin lỗi chỉ áp dụng trong trường hợp gây thiệt hại về tinh thần (danh dự, nhân

phẩm, uy tín,...)

Câu 135: Nội dung & điVu kiện áp dụng của biện pháp tư pháp b\t buộc chữa bệnh đối với

người phạm tội.

- Được quy định tại điều 49, BLHS 2015

- Nội dung:

+ Là buộc người phạm tội bị mất năng lực trách nhiệm hình sự trước (khi phạm tội), trong

(trong khi bị điều tra, tạm giam, tạm giữ), sau (chấp hành hình phạt) khi bị kết án phải vào một

cơ sở điều trị chuyên khoa để buộc chữa bệnh.

+ Đối với người phạm tội khi có năng lực trách nhiệm hình sự, nhưng trước khi bị kết án mất

khả năng nhận thức, điều khiển hành vi sau khi khỏi bệnh người đó có thể phải chịu TNHS

+ Đối với người đang chấp hành hình phạt tù, sau khi khỏi bệnh nếu không có lý do khác để

miễn chấp hành hình phạt thì người đó phải tiếp tục chấp hành hình phạt.

Câu 136: Nội dung & điVu kiện áp dụng của biện pháp tư pháp tịch thu vật, tiVn trực ti9p

liên quan đ9n tội phạm đối với pháp nhân thương mại phạm tội.

Câu 137:Nội dung & điVu kiện áp dụng của biện pháp tư pháp trả lại tXi sản, sửa chữa

hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi đối với pháp nhân thương mại phạm tội.

Câu 138:Nội dung & điVu kiện áp dụng của biện pháp tư pháp khôi phục lại tình trạng ban

đầu đối với pháp nhân thương mại phạm tội.

Câu 139: Nội dung & điVu kiện áp dụng của biện pháp tư pháp thực hiện một số biện pháp

nhằm kh\c phục, ngăn chặn hậu quả ti9p tục xảy ra đối với pháp nhân thương mại phạm

tội.

Câu 140: Phân biệt hình phạt chính với hình phạt bổ sung.

STT HÌNH PHẠT CHÍNH HÌNH PHẠT BỔ SUNG

Khả năng áp

dụng hình phạt

đối với mỗi tội

phạm

- Được tuyên độc lập.

- Mỗi tội phạm chỉ có thể bị tuyên 1 hình

phạt chính

- Không thể tuyên độc lập, chỉ có

thể tuyên kèm với hình phạt chính đối

với mỗi tội phạm.

- Đối với mỗi tội phạm, kèm theo

hình phạt chính có thể tuyên 1, nhiều

hoặc không tuyên hình phạt bổ sung

nào.

- Mang tính chất hỗ trợ cho hình

phạt chính.

2 Bao gồm - Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam

giữ, trục xuất, tù có thời hạn, tù chung

- Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm

hành nghề hoặc làm công việc nhất

thân, tử hình. định; cấm cư trú, quản chế, tước 1 số

quyền công dân; tịch thu tài sản.

- Phạt tiền và trục xuất ( khi không

áp dụng là hình phạt chính).

Câu 141: Phân biệt hình phạt với biện pháp tư pháp.

STT HÌNH PHẠT BIỆN PHÁP TƯ PHÁP

1 Tính chất

Là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc

nhất trong hệ thống các biện pháp cưỡng

chế của NN.

Bao gồm hình phạt chính và hình phạt

bổ sung.

Ít nghiêm khắc hơn hình phạt.

Mang tính chất hỗ trợ, thay thế cho

hình phạt.

2 Mục đích

Điều 27 BLHS: hình phạt không chỉ

nhằm trừng trị người phạm tội mà còn

giáo dục họ trở thành người có ích cho

XH, có ý thức tuân theo pháp luật và các

quy tắc của cuộc sống XHCN, ngăn ngừa

họ phạm tội mới ( mục đích phòng ngừa

chung).

Hình phạt còn nhằm giáo dục người

khác tôn trọng pháp luật, đấu tranh phòng

ngừa và chống tội phạm (mục đích phòng

ngừa riêng)

Các biện pháp tư pháp được áp dụng

nhằm mục đích thay thế, hỗ trợ hình

phạt xử lí cơ bản, toàn diện người phạm

tội về hành vi nguy hiểm cho xã hội của

họ.

Trong 1 số trường hợp, các biện pháp

tư pháp đóng vai trò thay thế hình phạt

loại bỏ nguyên nhân, điều kiện dẫn đến

hành vi nguy hiểm cho xã hội và thể

hiện nội dung cao cả của nguyên tắc

nhân đạo XHCN.

Đối tượng áp

dụng

Chỉ có thể áp dụng đối với người có

hành vi phạm tội, đã thực hiện hành vi

nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm

Được áp dụng với những người có

hành vi nguy hiểm cho xã hội, gây thiệt

hại đến lợi ích của NN, tập thể, lợi ích

chính đáng của công dân trong xã hội.

4 Hậu quả pháp

lý

Để lại án tích cho người bị kết án trong

thời hạn nhất định theo quy định của

Không để lại án tích

pháp luật.

Cơ quan áp

dụng

- Do tòa án áp dụng. - Do các cơ quan tư pháp như các cơ

quan điều tra, tòa án, viện kiểm sát áp

dụng.

Đặc điểm áp

dụng

- Áp dụng trong giai đoạn xét xử.

- Hình phạt chính được áp dụng độc

lập, hình phạt bổ sung được áp dụng kèm

hình phạt chính

- Áp dụng trong giai đoạn điều tra, xét

xử.

- Áp dụng độc lập.

Câu 142: Khái niệm & nội dung của các căn cứ quy9t định hình phạt

* Khái niệm quyết định hình phạt:

Quyết định hình phạt là việc Tòa án lựa chọn loại hình phạt cụ thể (bao gồm hình phạt chính

và có thể cả hình phạt bổ sung) với mức độ cụ thể trong phạm vi luật định để áp dụng đối với

người phạm tội cụ thể.

* Căn cứ quyết định hình phạt: Điều 50, BLHS 2015

1. Tính chất, mức độ của tội phạm

- Tính chất (dấu hiệu nói lên bản chất của tội phạm), mức độ (chỉ lượng)

+ Tính chất như: thủ đoạn, công cụ, phương tiện

+ Mức độ lỗi như: tính chất của động cơ, sự quyết tâm phạm tội,...

+ Tính chất và mức độ của hậu quả gây ra, đe dọa gây ra.

- Nguyên tắc có thể hóa hình phạt (hình phạt phải tương xứng với mức độ, tính chất của

hành vi). Dựa vào căn cứ này để có thể quyết định được loại và mức hình phạt cụ thể.

+ Các khung chế tài được nhà làm luật căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội

của tội phạm

- Xảy ra trong thực tiễn

2. Căn cứ vào quy định của BLHS

- Nguồn của pháp luật hình sự là nguồn đóng, tội phạm chỉ phải chịu hình phạt được quy

định trong luật

- Luật chính là chuẩn công thức, áp vào hành vi thực tiễn để xem xét và đưa ra quyết định.

3. Căn cứ vào nhân thân người phạm tội

- Chủ thể đặc biệt của tội phạm mới có dấu hiệu nhân thân trong cấu thành tội phạm (bình

thường nhân thân không có trong CTTP). VD: tội tham ô (phải có địa vị, chức vụ)

- Nhân thân người phạm tội là tổng hợp những đặc điểm riêng biệt nói lên tính chất của

một con người.

- Xét nhân thân người phạm tội là xét tổng hợp những quan hệ giữa người ấy với xã hội,

tập thể, gia đình, với người khác và xét đến những đặc điểm bản thân.

- Những đặc điểm nhân thân liên quan đến việc thực hiện tội phạm: tiền án, tiền sự, gia

đình, tuổi, tính chất nghề nghiệp, trình độ văn hóa, lối sống, tình trạng kinh tế,...

- Tội ít nghiêm trọng mà có nhân thân tốt thì có thể áp dụng hình phạt không tước tự do

hoặc tước tự do nhưng cho hưởng án treo.

4. Căn cứ vào tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ.

* Tình tiết tăng nặng

- Những tình tiết tăng nặng TNHS là những tình tiết làm tăng nặng mức độ TNHS của

người phạm tội trong phạm vi một khung hình phạt nhất định.

(Mức hình phạt ở trong khung, tình tiết tăng nặng được quy định trong một tội phạm cụ thể

-> tình tiết tăng nặng định khung)

- Các tình tiết tăng nặng: điều 52 BLHS 2015

Lợi dụng chức vụ quyền hạn để phạm tội,

Phạm tội có động cơ đê hèn (nhân tố bên trong thúc đẩy hành vi phạm tội)

Phạm tội 2 lần trở lên (lần trước trót lọt, lần sau lại tiếp tục)

Tái phạm và tái phạm nguy hiểm (điều 53)

Tái phạm Tái phạm nguy hiểm

- Đã bị kết án - Đã bị kết án về tội rất nghiêm trọng, đặc

biệt nghiêm trọng do cố ý

- Chưa được xóa án tích

- Cố ý thực hiện bất cứ tội phạm nào

- Vô ý thực hiện tội phạm rất nghiêm

trọng, đặc biệt nghiêm trọng

- Chưa được xóa án tích

- Cố ý thực hiện tội rất nghiêm trọng, đặc

biệt nghiêm trọng

- Đã tái phạm 1 cách cố ý bất kể tội gì

 Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai, người trên 70 tuổi (tính tự vệ

thấp, thực hiện tội phạm với họ -> tăng nặng)

 Phạm tội đối với người trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật

(nặng, đăc biệt nặng), người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc vào

mình.

 Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc

những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội.

 Dùng thủ đoạn tinh vi xảo quyệt để thực hiện tội phạm

* Tình tiết giảm nhẹ

- Là những tình tiết làm giảm mức độ TNHS của người phạm tội trong phạm vi khung

hình phạt nhất định.

- Các tình tiết giảm nhẹ: Điều 51

 Phạm tội gây thiệt hại không lớn

 Phạm tội vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, vượt quá yêu cầu của tình thế

cấp thiết, vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội.

 Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật

của nạn nhân gây ra

 Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình gây ra

 Phạm tội lần đầu không nghiêm trọng

 Phạm tội do lạc hậu

 Phạm tội do bị người khác đe dọa, cưỡng bức

 Người phạm tội là phụ nữ có thai, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật

(nặng, đặc biệt nặng)

 Người phạm tội có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều

khiển hành vi của mình

 Người phạm tội tự thú, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tích cực phối hợp

điều tra,..

=> Khi kết tội, hình phạt phải dựa vào 4 căn cứ trên

Câu 143: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc lXm giảm

bớt tác hại của tội phạm”

- là sau khi tội phạm đã được thực hiện nhưng thiệt hại, tác hạiNgăn chặn tác hại của tội phạm

chưa xảy ra thì người phạm tội mong muốn hoặc do có sự tác động khách quan nên đã tự mình

thực hiện hành động ngăn chặn làm cho thiệt hại, tác hại của tội phạm không xảy ra trên thực tế.

- là sau khi tội phạm đã được thực hiện và thiệt hại, tác hại Làm giảm bớt tác hại của tội phạm

của tội phạm đang xảy ra thì người phạm tội mong muốn hoặc có sự tác động khách quan nên đã

tự mình thực hiện hành động hạn chế làm cho tác hại của tội phạm được giảm bớt trên thực tế.

=> Áp dụng tình tiết giảm nhẹ người phạm tội đã ngăn chặn, làm giảm bớt tác hại của tội phạm

này khi tội phạm đã được thực hiện nhưng thiệt hại, tác hại chưa xảy ra hoặc đang xảy ra thì đã

được người phạm tội tự mình ngăn chặn, làm giảm bớt

VÍ DỤ: Do bị B lừa đảo chiếm đoạt tài sản nên A đã chuẩn bị sẵn một thanh sắt để đánh, gây

thương tích cho B. Nhưng khi gần đến nơi hẹn gặp B thì A đã vứt thanh sắt mà chỉ lao vào đánh

đấm B khiến B bị tổn thương 15% sức khỏe . Trường hợp này A đã chủ động làm giảm bớt tác

hại của tội phạm. Do vậy, trong trường hợp A bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động

mạnh; thì A đươc hưởng tình tiết giảm nhẹ .

Câu 144: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi

thường thiệt hại hoặc kh\c phục hậu quả”

Điểm b khoản 1 điều 51: Là trường hợp người phạm tội đã tự mình hoặc tác động đến người

thân thích của mình tìm mọi cách đền bù hoặc khắc phục các thiệt hại do hành vi phạm tội của

mình gây ra như: sửa chữa tài sản bị hư hỏng, trả lại tài sản đã chiếm đoạt, đền bù bằng tiền hoặc

bằng lợi ích vật chất khác cho chủ sở hữu trong trường hợp gây thiệt hại về tài sản, bồi thường

các khoản tốn phí về thuốc men, viện phí, bồi dưỡng, thu nhập bị giảm sút, tiền chôn cất…nói

lên mặt tốt của nhân thân người phạm tội

Câu 145: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội trong trường hWp vưWt quá giới hạn

phòng vệ chính đáng”

– Người phạm tội được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi “phạm tội trong trường hợp vượt quá

giới hạn phòng vệ chính đáng”. Phòng vệ chính đáng là một trong những trường hợp được loại

trừ trách nhiệm hình sự theo quy định của BLHS năm 2015. Khi chống trả lại một cách cần thiết

người có hành vi xâm phạm các quyền và lợi ích chính đáng của cá nhân, tổ chức trong xã hội,

người thực hiện quyền phòng vệ không phải chịu trách nhiệm hình sự vì phòng vệ chính đáng

không phải là tội phạm. Tuy nhiên, nếu trong trường hợp người có hành vi bảo vệ các lợi ích

chính đáng lại chống trả quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm cho

xã hội của hành vi xâm hại và có căn cứ cho thấy việc chống trả rõ ràng là quá mức thì họ phải

chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá. Sự chống trả quá mức ở đây phải được thể hiện rõ

ràng và có lỗi của người thực hiện hành vi chống trả, ví dụ như sử dụng công cụ, phương tiện

quá nguy hiểm so với tình huống, đánh giá sai tình huống phòng vệ,…Mặc dù vậy iệm hình sự

của người thực hiện hành vi vượt giới hạn phòng vệ chính đáng không như những trường hợp

bình thường vì động cơ phạm tội là động cơ tốt để bảo vệ lợi ích chính đáng của Nhà nước, của

tổ chức, quyền lợi và lợi ích chính đáng của người phòng vệ hoặc người khác. Vì thế, đây được

coi là một trường hợp giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho người phạm tội

Câu 146: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội trong trường hWp vưWt quá yêu cầu

của tình th9 cấp thi9t”

– Người phạm tội được giảm nhẹ khi “phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế

cấp thiết”. “Tình thế cấp thiết là tình thế của người vì muốn tránh gây thiệt hại cho quyền, lợi ích

hợp pháp của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà không

còn cách nào khác là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa” (Điều 23 BLHS

năm 2015). Nếu thiệt hại gây ra nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa thì hành vi gây thiệt hại trong

tình thế cấp thiết không phải là tội phạm. Trong trường hợp thiệt hại gây ra rõ ràng không nhỏ

hơn thiệt hại cần ngăn ngừa thì người gây thiệt hại do vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết

phải chịu trách nhiệm hình sự. Tuy vậy, cũng giống như trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ

chính đáng, người gây thiệt hại do vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết được giảm nhẹ trách

nhiệm hình sự vì động cơ thực hiện hành vi ở đây là động cơ tích cực, để tránh gây thiệt hại lớn

hơn cho quyền, lợi ích hợp pháp của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ

quan, tổ chức

Câu 147: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội trong trường hWp vưWt quá mức cần

thi9t khi b\t giữ người phạm tội”

-Tình tiết “phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội” điểm

đ khoản 1. Đây là tình tiết giảm nhẹ mới được quy định trong BLHS năm 2015. Trong trường

hợp vì bắt giữ người thực hiện hành vi phạm tội mà không còn cách nào khác là buộc phải dùng

vũ lực cần thiết gây thiệt hại cho người bị bắt giữ thì không phải là tội phạm. Đây là một trường

hợp được loại trừ trách nhiệm hình sự mới được công nhận trong BLHS năm 2015. Nếu khi thực

hiện việc bắt giữ đã sử dụng vũ lực rõ ràng vượt quá mức cần thiết gây thiệt hại thì người gây

thiệt hại phải chịu trách nhiệm hình sự. Do động cơ gây thiệt hại ở đây là động cơ tích cực, muốn

bắt giữ người phạm tội nên trường hợp gây thiệt hại do vượt quá mức cần thiết này được giảm

nhẹ trách nhiệm hình sự.

Câu 148: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội trong trường hWp bị kích động vV

tinh thần do hXnh vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra”

– Tình tiết “phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của

nạn nhân gây ra” quy định tại điểm e khoản 1 Điều 51 BLHS năm 2015. Đây là trường hợp được

giảm nhẹ liên quan đến phản ứng do bị kích động về tinh thần của người phạm tội. Trong trạng

thái tinh thần bị kích động, người phạm tội đã bị cảm xúc chi phối phần nào hành vi của mình,

do đó đã không hoàn toàn chủ động khi thực hiện hành vi. Trạng thái tinh thần bị kích động của

người phạm tội là do nạn nhân đã có hành vi trái pháp luật trước đó, đây là lí do khiến người

phạm tội đã không làm chủ và kiểm soát hoàn toàn được hành vi của mình. Hành vi của nạn

nhân ở đây không nhất thiết phải cấu thành tội phạm, đó có thể chỉ là những vi phạm pháp luật

khác. Mức độ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội phụ thuộc vào mức độ

nghiêm trọng của hành vi trái pháp luật của nạn nhân, mức độ bị kích động của người phạm tội.

Quy định này của BLHS năm 2015 có điểm khác so với quy định tương ứng trong BLHS năm

1999 sửa đổi bổ sung năm 2009. Quy định trước đây xác định lý do khiến tinh thần người phạm

tội bị kích động có thể từ hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác. “Người bị hại”

là thuật ngữ được dùng trong Bộ luật Tố tụng hình sự với tư cách là người tham gia tố tụng,

trong của BLHS năm 2015 các nhà làm luật đã sửa đổi thuật ngữ này thành “nạn nhân” là hoàn

toàn hợp lý vì lúc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật gây ra trạng thái kích động cho người

phạm tội họ chưa tham gia tố tụng. Bên cạnh đó, hiện nay, luật hình sự không thừa nhận hành vi

trái pháp luật do người khác, không phải là nạn nhân gây ra là nguyên nhân dẫn đến việc kích

động nữa. Người phạm tội chỉ được giảm nhẹ trong trường hợp sự kích động của họ do chính

nạn nhân tạo ra, còn trong trường hợp do người khác gây ra thì không được giảm nhẹ trách

nhiệm hình sự.

Câu 149: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội vì hoXn cảnh đặc biệt khó khăn mX

không phải do mình tự gây ra”

- Điểm g khoản 1 ghi nhận tình tiết “phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do

mình gây ra” là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Tình tiết này được giữ nguyên từ BLHS

năm 1999 được hiểu là trường hợp người phạm tội đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội do

bị chi phối bởi hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Hoàn cảnh này không phải do họ tự gây ra mà là do

khách quan như thiên tai, hỏa hoạn, bệnh tật, tai nạn,…Hoàn cảnh này có thể là hoàn cảnh khó

khăn đặc biệt của bản thân người phạm tội hoặc của gia đình họ, có thể tạm thời nảy sinh, hoặc

đã tồn tại từ lâu,…Chính sự đặc biệt khó khăn của hoàn cảnh đã khiến người phạm tội không tự

mình vượt qua được và đã chọn thực hiện hành vi phạm tội. Đây là lý do là giảm bớt tính nguy

hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội mà họ gây ra, vì vậy, phạm tội trong hoàn cảnh khách

quan khó khăn đặc biệt được coi là một yếu tố giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của người phạm

tội.

Câu 150: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây

thiệt hại không lớn”

– Tình tiết “phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn” quy định tại điểm h

khoản 1. Đây cũng là một trong số những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự không được sửa

đổi bổ sung trong BLHS năm 2015. Trường hợp giảm nhẹ này được hiểu là người phạm tội khi

thực hiện hành vi phạm tội chưa gây ra thiệt hại gì, hoặc đã gây ra thiệt hại nhưng thiệt hại gây ra

không lớn. Nguyên nhân dẫn đến thiệt hại chưa xảy ra hoặc xảy ra không lớn là nguyên nhân

khách quan ngoài ý muốn của người phạm tội. Vì hậu quả của phạm tội là một trong những yếu

tố để đánh giá tính nguy hiểm cho xã hội của tội phạm, nên trường hợp phạm tội nhưng chưa gây

thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Câu 151: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội lần đầu vX thuộc trường hWp ít

nghiêm trọng”

– Tình tiết quy định tại điểm y khoản 1 “phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”.

Đây là tình tiết phản ánh đặc điểm nhân thân của người phạm tội ảnh hưởng đến mức độ nguy

hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội. Tình tiết này không được sửa đổi trong BLHS năm 2015.

Để áp dụng tình tiết này người phạm tội phải thỏa mãn hai điều kiện: trường hợp phạm thứ nhất,

tội lần này phải là lần đầu tiên họ thực hiện hành vi phạm tội; , tội phạm mà họ thực hiện thứ hai

phải là tội ít nghiêm trọng, hoặc nếu không thì trường hợp phạm tội của họ phải có nhiều yếu tố

làm cho trường hợp đó trở nên ít nghiêm trọng. Mức độ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với

trường hợp này phụ thuộc nhiều vào mức độ ít nghiêm trọng của hành vi phạm tội.

Câu 152: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội vì bị người khác đe doạ hoặc cưỡng

bức”

– “Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức” quy định tại điểm k khoản 1. Tình tiết này

là một trong những tình tiết ảnh hưởng đến mức độ lỗi của người phạm tội. Nội dung của tình

tiết này hoàn toàn được giữ nguyên như trong BLHS năm 1999 tuy nhiên có bổ sung từ “hoặc”

cho thống nhất với một số tình tiết khác cũng có sự sửa đổi tương tự. Trường hợp này được hiều

là người phạm tội không chủ động thực hiện hành vi phạm tội mà họ thực hiện dưới tác động của

sự đe dọa hoặc cưỡng bức từ người khác. Tuy vậy, sự đe dọa hoặc cưỡng bức ở đây không làm

người phạm tội mất đi sự tự do lựa chọn xử sự, mà chỉ làm họ suy giảm khả năng lựa chọn của

mình. Đe dọa được hiểu là dọa dừng vũ lực hoặc uy hiếp tinh thần như dọa gây thương tích, dọa

giết,…nếu người bị đe dọa không thực hiện tội phạm theo ý muốn của người đe dọa. Cưỡng bức

là việc dùng vũ lực như đánh, bắt trói, giam giữ,…để buộc người khác phải thực hiện tội phạm

theo ý của người đe dọa. Mức độ giảm nhẹ của tình tiết này phụ thuộc vào tính chất, mức độ của

sự đe dọa, cưỡng bức.

Câu 153: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội trong trường hWp bị hạn ch9 khả

năng nhận thức mX không phải do lỗi của mình gây ra”

– Tình tiết “phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của

mình gây ra” (điểm 1 khoản 1) là tình tiết mới được bổ sung vào BLHS năm 2015. Đối với tình

tiết này mặc dù chưa có hướng dẫn cụ thể nhưng có thể hiểu theo tinh thần của quy định này là

một số trường hợp, người thực hiện hành vi phạm tội trong khi bị hạn chế khả năng nhận thức do

nguyên nhân khách quan chẳng hạn như bị cưỡng ép, lừa gạt để sử dụng chất kích thích mạnh.

Vì vậy, đối với trường hợp phạm tội khi hạn chế khả năng nhận thức không phải do lỗi của mình

sẽ được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Mức độ giảm nhẹ phụ thuộc vào mức độ bị hạn chế khả

năng nhận thức do yếu tố khách quan mang lại.

Câu 154: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Phạm tội do lạc hậu”

– Tình tiết quy định tại điểm m khoản 1 “phạm tội do lạc hậu” cũng là một tình tiết được giữ

nguyên từ BLHS năm 1999 và phản ánh mức độ lỗi của người phạm tội. Trường hợp phạm tội

này là do sự hạn chế về mặt nhận thức do trình độ lạc hậu, thấp kém, đi chậm so với tiến trình

phát triển chung của xã hội. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự lạc hậu như yếu tố địa lý (sinh

sống ở vùng xa xôi, hẻo lánh), yếu tố dân tộc (người dân tộc thiểu số), yếu tố văn hóa tín ngưỡng

(mê tín, hủ tục),…Khi cân nhắc việc giảm nhẹ đối với trường hợp này, Tòa án cần xem xét mức

độ lạc hậu của người phạm tội trong mối quan hệ với các yếu tố ảnh hưởng đến sự lạc hậu.

Câu 155:Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội lX phụ nữ có thai”

“Người phạm tội là phụ nữ có thai” là tình tiết giảm nhẹ quy định tại điểm n khoản 1 Điều 51

BLHS năm 2015, tình tiết này được giữ nguyên như quy định tại BLHS năm 1999. Tình tiết này

phản ánh hoàn cảnh đặc biệt của người phạm tội đó là việc họ thực hiện hành vi phạm tội khi

đang mang thai. Một trong những yếu tố ảnh hưởng đến hành vi phạm tội của họ là sự thay đổi

về tâm – sinh lý trong thời kỳ mang thai dẫn đến trạng thái nóng nảy, dễ bị kích động, khó kiểm

soát hành vi. Bên cạnh đó, chính sách hình sự của nhà nước ta luôn nhân đạo đối với người phụ

nữ mang thai và trẻ em nên đối tượng này khi phạm tội sẽ được giảm nhẹ hơn bình thường.

Câu 156: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội lX người đủ 70 tuổi trở lên”

Tình tiết tại điểm o khoản 1 “người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên” là một tình tiết có sự

sửa đổi theo hướng cụ thể hóa so với quy định tương ứng trước kia trong BLHS năm 1999.

Trước đây, tình tiết này được quy định là “người phạm tội là người già”. Hiện nay, theo định

hướng cụ thể hóa các quy định trong BLHS, tình tiết này đã được sửa đổi rõ ràng hơn, cụ thể hơn

bằng việc quy định cụ thể độ tuổi được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của người phạm tội. Quy

định này xuất phát từ chính sách hình sự nhân đạo của nhà nước ta đối với người cao tuổi. Bên

cạnh đó, yếu tố tâm – sinh lý lứa tuổi cũng được cân nhắc vì vào độ tuổi này, khả năng nhận thức

và điều khiển hành vi của họ bị suy giảm, điều này phần nào ảnh hưởng đến tính chất mức độ

nguy hiểm của hành vi phạm tội mà họ thực hiện. Do đó, tình tiết liên quan đến hoàn cảnh đặc

biệt của người phạm tội vì họ là người già cần phải được xác định là tình tiết giảm nhẹ trách

nhiệm hình sự.

Câu 157: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội lX người khuy9t tật nặng hoặc

khuy9t tật đặc biệt nặng”

– Tình tiết “người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng” (điểm p

khoản 1) là tình tiết mới được bổ sung vào Điều 51 BLHS năm 2015. Theo quy định tại khoản 1

Điều 2 Luật người khuyết tật năm 2010, “người khuyết tật là người bị khiếm khuyết một hoặc

nhiều bộ phận cơ thể hoặc bị suy giảm chức năng được biểu hiện dưới dạng tật khiến cho lao

động, sinh hoạt, học tập gặp khó khăn”. Đặc điểm này ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng nhận

thức và điều khiển hành vi của người phạm tội là người khuyết tật. Đồng thời, chính sách nhân

đạo của Nhà nước đối với người khuyết tật là một yếu tố quyết định việc giảm nhẹ trách nhiệm

hình sự cho người khuyết tật khi họ phạm tội. Tuy vậy, chỉ những người khuyết tật nặng, khuyết

tật đặc biệt nặng mới được áp dụng tình tiết giảm nhẹ này. Người khuyết tật nặng và khuyết tật

đặc biệt nặng được ghi nhận trong Luật Người khuyết tật năm 2010. Theo quy định này: “Người

khuyết tật đặc biệt nặng là người do khuyết tật dẫn đến không thể thực hiện việc phục vụ nhu cầu

sinh hoạt cá nhân hàng ngày” (điểm a khoản 2 Điều 3 Luật người khuyết tật năm 2010). “Người

khuyết tật nặng là người do khuyết tật dẫn đến không thể tự thực hiện một số việc phục vụ nhu

cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày” (điểm b khoản 2 Điều 3 Luật Người khuyết tật năm 2010).

Câu 158: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội lX người có bệnh bị hạn ch9

khả năng nhận thức hoặc khả năng điVu khiển hXnh vi của mình”

– “Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển

hành vi của mình” quy định tại điểm q khoản 1 Điều 51 BLHS năm 2015 là tình tiết đã được quy

định từ BLHS năm 1999. Tình tiết này ảnh hưởng đến mức độ lỗi của người phạm tội vì người

phạm tội ở đây là người mắc bệnh dẫn đến hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển

hành vi của mình. Lỗi của người phạm tội trong trường hợp này là lỗi hạn chế, do đó, trách

nhiệm hình sự của họ cũng hạn chế, họ được giảm nhẹ so với những trường hợp phạm tội thông

thường. Mức độ giảm nhẹ phụ thuộc vào mức độ ảnh hưởng của bệnh tật tới khả năng nhận thức

hoặc khả năng điều khiển hành vi của họ.

Câu 159: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội tự thú”

– Tình tiết “người phạm tội tự thú” (điểm r khoản 1) cũng không được sửa đổi trong BLHS năm

2015. Tình tiết này phản ánh khả năng cải tạo của người phạm tội. Để được coi là tự thú, người

phạm tội phải chủ động đến cơ quan có thẩm quyền trình diện và khai báo về hành vi của mình

trước khi tội phạm bị phát hiện. Quy định này phù hợp với nguyên tắc xử lý “khoan hồng đối với

người tự thú” ghi nhận tại điểm d Điều 3 BLHS năm 2015.

Câu 160: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội thXnh khẩn khai báo hoặc ăn

năn hối cải”

– “Người phạm tội thành khẩn khai báo hoặc ăn năn hối cải” quy định tại điểm s khoản 1, mặc

dù vẫn giữ nguyên nội dung như quy định trước đây trong BLHS năm 1999, nhưng với việc sửa

đổi trong BLHS năm 2015 cách áp dụng tình tiết này đã có sự thay đổi. Để được giảm nhẹ,

người phạm tội chỉ cần thỏa mãn một trong hai điều kiện: thành khẩn khai báo hoặc ăn năn hối

cải. Thành khẩn khai báo được hiều là trường hợp người phạm tội đã tự nguyện khai báo rõ ràng,

chính xác về toàn bộ hành vi phạm tội của mình và những người đồng phạm khác. Ăn năn hối

cải được hiểu là người phạm tội sau khi thực hiện hành vi cảm thấy day dứt, thể hiện thái độ hối

hận của mình vì đã thực hiện tội phạm, đồng thời thể hiện mong muốn cải tạo tốt để sửa chữa lỗi

lầm thông qua việc chấp hành pháp luật, tích cực lao động, sản xuất,…Tình tiết này là tình tiết

giảm nhẹ phản ánh được khả năng cải tạo của người phạm tội, cũng là tình tiết cụ thể hóa tinh

thần của điểm d khoản 1 Điều 3 BLHS năm 2015 “Khoan hồng đối với người tự thú,…thành

khẩn khai báo,…ăn năn hối cải,…”.

Câu 161: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội tích cực giúp đỡ các cơ quan

có trách nhiệm phát hiện hoặc điVu tra tội phạm”

– Tình tiết quy định tại điểm t khoản 1 “người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách

nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án”. Mặc dù không phải

là tình tiết giảm nhẹ mới, nhưng tình tiết này vẫn được sửa đổi về mặt kỹ thuật, không làm thay

đổi mà giúp diễn đạt rõ ràng hơn nội dung của tình tiết, đồng thời thể hiện sự thống nhất, đồng

bộ trong việc sửa đổi các tình tiết giảm nhẹ trong BLHS năm 2015. Để được coi là “tích cực giúp

đỡ”, người phạm tội phải cung cấp bằng chứng, tài liệu, tin tức cho cơ quan có trách nhiệm hoặc

thực hiện đúng các yêu cầu của các cơ quan đó. Việc làm của người phạm tội đã giúp các cơ

quan có trách nhiệm phát hiện ra tội phạm hoặc điều tra tội phạm một cách nhanh chóng, kịp thời

và chính xác. Mức độ giảm nhẹ phụ thuộc vào hiệu quả từ việc cung cấp thông tin, tài liệu trong

việc phát hiện hoặc điều tra tội phạm.

Câu 162: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội đã lập công chuộc tội”

– Tình tiết “Người phạm tội đã lập công chuộc tội” hoàn toàn được giữ nguyên nhân quy định

trước đây trong BLHS năm 1999. Để áp dụng tình tiết này, người phạm tội sau khi thực hiện

hành vi phạm tội, đã có thành tích, hành động tích cực đáng hoan nghênh nhằm chuộc lại phần

nào lỗi lầm mà họ đã gây ra. Thành tích có thể là việc cứu người trong tình trạng nguy hiểm, cứu

hỏa,…thể hiện sự hối lỗi và quyết tâm cải tạo của người phạm tội. Mức độ giảm nhẹ phụ thuộc

vào thành tích đạt được và mức độ tích cực của người phạm tội.

Câu 163: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội lX người có thXnh tích xuất

s\c trong sản xuất, chi9n đấu, học tập hoặc công tác”

– Điểm v khoản 1 quy định tình tiết “người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản

xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác”. Tình tiết này là sự kế thừa của BLHS năm 2015 với quy

định tương ứng trong BLHS năm 1999. Tình tiết này được áp dụng trong trường hợp người

phạm tội đã được tặng thưởng huân chương, huy chương, bằng khen của Chính phủ hoặc nhiều

năm là chiến sĩ thi đua, được phong danh hiệu anh hùng, nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú, nhà

giáo nhân dân,…hoặc có sáng chế, phát minh có giá trị lớn.

Câu 164: Giải thích tình ti9t giảm nhẹ TNHS: “Người phạm tội lX cha, mẹ, vW, chồng, con của

liệt sĩ, người có công với cách mạng”

– Tình tiết “người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của

liệt sĩ” (điểm x khoản 1) là tình tiết mới,lần đầu được ghi nhận trong BLHS năm 2015. Tình tiết

này trước đây thường được áp dụng với tư cách là tình tiết giảm nhẹ thuộc khoản 2 Điều 46

BLHS năm 1999, nay được ghi nhận là tình tiết giảm nhẹ chính thức tại khoản 1 Điều 51 BLHS

năm 2015. Đây là tình tiết thể hiện chính sách hình sự của Nhà nước đối với người phạm tội là

những đối tượng đặc biệt, là người có công với Cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của

liệt sĩ.

Bên cạnh đó, theo quy định khoản 2 Điều 51 Tòa án có thể coi đầu thú là tình tiết giảm nhẹ và có

giá trị tương đương với các tình tiết giảm nhẹ khác cùng khoản này, vì vậy tình tiết này cũng

phải được ghi rõ trong bản án. Đây là điểm mới so với quy định tương ứng trong BLHS năm

1999. Trước đây, mặc dù đầu thú vẫn được coi là tình tiết giảm nhẹ của khoản 2 Điều 46 BLHS

năm 1999, tuy nhiên các nhà làm luật không đề cập trực tiếp mà chỉ được liệt kê trong văn bản

hướng dẫn. Đầu thú được hiểu là trường hợp người phạm tội đang bị truy nã và mặc dù có thể

trốn tránh nhưng người đó đã tự mình ra trình diện và khai báo. Việc ghi nhận cụ thể tình tiết đầu

thú tại khoản 2 Điều 51 BLHS năm 2015 thể hiện tầm quan trọng của tình tiết này, đồng thời thể

hiện sự khuyến khích của Nhà nước đối với những người phạm tội, đang truy nã ra trình diện để

được sự khoan hồng của Nhà nước.

Câu 165: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Phạm tội có tổ chức”

Phạm tội có tổ chức được hiểu là hình thức đồng phạm đặc biệt được ghi nhận tại khoản 2 Điều

17 BLHS năm 2015 về đồng phạm. Theo quy định này, đây là hình thức đồng phạm có sự câu

kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm. Hình thức đồng phạm này cho phép

những người tham gia có khả năng cao để phạm tội liên tục, nhiều lần, gây ra những hậu quả lớn,

rất lớn và đặc biệt lớn cho xã hội. Chính vì vậy, đây được coi là một tình tiết tăng nặng trách

nhiệm hình sự. Mức độ tăng nặng phụ thuộc vào tính chất, mức độ nguy hiểm cũng như quy mô

của tội phạm mà những người đó thực hiện, mức độ câu kết chặt chẽ giữa những người đồng

phạm và vai trò cụ thể của từng người.

Câu 166: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp”

Tình tiết “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp” là trường hợp phạm tội thực hiện hành vi phạm

tội nhiều lần và việc phạm tội là nguồn sống, nguồn thu nhập chính của họ. Trường hợp phạm tội

này thể hiện tính nguy hiểm cao hơn so với những trường hợp phạm tội thông thường, vì vậy

được coi là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội. Điều này hoàn toàn

phù hợp với nguyên tắc xử lí được nêu tại điểm d khoản 1 Điều 3 BLHS năm 2015 là nghiêm trị

người phạm tội “có tính chất chuyên nghiệp”.

Câu 167: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “LWi dụng chức vụ, quyVn hạn để phạm tội”

Tình tiết “lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội” (điểm c khoản 1) là tình tiết thể hiện việc sử

dụng chức vụ, quyền hạn như một thủ đoạn để người phạm tội thực hiện tội phạm. Trong phạm

vi chức vụ, quyền hạn của mình, người phạm tội có được uy tín, sự ảnh hưởng đối với người

khác, vì vậy họ đã lợi dụng điều này để thực hiện tội phạm, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà

nước, của xã hội, các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân gây ảnh hưởng đến uy tín của

người cán bộ, uy tín của Nhà nước. Do đó, trường hợp phạm tội này cần phải được tăng nặng

trách nhiệm hình sự, mức độ tăng nặng phụ thuộc vào tầm quan trọng của chức vụ, quyền hạn và

mức độ lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó của người phạm tội.

Câu 168: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Phạm tội có tính chất côn đồ”

“Phạm tội có tính chất côn đồ” (điềm d khoản 1) được hiểu là trường hợp phạm tội mà hành vi

phạm tội thể hiện sự hung hãn, ngang ngược, coi thường pháp luật, coi thường người khác, phạm

tội có thể vì những nguyên cớ rất nhỏ nhặt. Ở đây, để áp dụng tình tiết này cần phải dựa vào

hành vi của người phạm tội chứ không dựa vào chính bản thân người thực hiện hành vi đó. Nếu

người thực hiện hành vi phạm tội vốn là người có thái độ ngang ngược, vô văn hóa, hung hãn,

nhưng khi thực hiện hành vi, tính chất ngang ngược, coi thường người khác, coi thường pháp

luật không thể hiện rõ thì không có căn cứ để áp dụng tình tiết này. Ngược lại, nếu một người

thực hiện hành vi phạm tội vì lí do nhỏ nhặt, không đáng, thể hiện rõ thái độ xấc xược, ngang

tàng, hung hãn, coi thường người khác, coi thường pháp luật, thì dù trước đó, trong cuộc sống họ

chưa bao giờ thể hiện thái độ này, họ vẫn bị áp dụng tình tiết “phạm tội có tính chất côn đồ”.

Câu 169: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Phạm tội vì động cơ đê hèn”

Tình tiết “phạm tội vì động cơ đê hèn” được hiều là động cơ phạm tội của người phạm tội ở đây

là động cơ mang tính hèn nhát, bội bạc, phản trắc, thể hiện sự ích kỷ. Chẳng hạn như phạm tội

đối với người mà mình mang ơn, phạm tội để trốn tránh trách nhiệm mà mình gây ra,…Đây là

tình tiết phản ánh mức độ lỗi của người phạm tội và mức độ lỗi trong trường hợp này nghiêm

trọng hơn bình thường, do đó, tình tiết này được quy định là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình

sự.

Câu 170: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Cố tình thực hiện tội phạm đ9n cùng”

“Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng” là tình tiết được quy định tại điểm e khoản 1 Điều 52

BLHS năm 2015. Người phạm tội trong trường hợp này thể hiện ý chí quyết tâm cao khi thực

hiện tội phạm thông qua việc họ tìm mọi cách cố gắng khắc phục trở ngại, khó khăn nhằm thực

hiện tội phạm đến cùng. Vì vậy, mức độ lỗi của người phạm tội ở đây nghiêm trọng hơn so với

những trường hợp thông thường khác. Mức độ tăng nặng trách nhiệm hình sự của tình tiết này

phụ thuộc vào khó khăn mà người phạm tội cần phải khắc phục và mức độ cố gắng, quyết tâm

khắc phục trở ngại để thực hiện tội phạm đến cùng của họ.

Câu 171: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Phạm tội 02 lần trở lên”

Tình tiết “phạm tội 02 lần trở lên” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS năm 2015. Tình

tiết này trước đây trong BLHS năm 1999 được ghi nhận là “phạm tội nhiều lần” (điểm g khoản 1

Điều 48). Theo xu hướng cụ thể hóa các quy định trong BLHS, các nhà làm luật đã sửa đổi thành

“phạm tội 02 lần trở lên”. Về nội dung, ý nghĩa của tình tiết này hoàn toàn không có sự thay đổi,

chỉ khác biệt về cách diễn đạt. Phạm tội từ 02 lần trở lên được hiểu là trước lần phạm tội này,

người phạm tội đã thực hiện tội phạm ít nhất một lần trước đó và chưa bị xét xử. Hành vi phạm

tội lần này là sự lặp lại tội mà người đó đã phạm trước đó nên thể hiện mức độ nguy hiểm cao

hơn trường hợp bình thường. Mức độ tăng nặng của tình tiết này tùy thuộc vào số lần phạm tội

trước đó cũng như tính chất mức độ nghiêm trọng của tội phạm mà người đó đã thực hiện trong

từng lần.

Câu 172: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm”

Tái phạm:Đã bị kết án chưa xóa án tích mà phạm tội do cố ý hoặc phạm tội rất nghiêm trọng,

đặc biệt nghiêm trọng do vô ý

Tái phạm nguy hiểm:đã bị về loại tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng do cố ý mà chưa

xóa án tích lại phạm tội rất nghiệm trọng, đặc biệt nghiêm trọng do cố ý.

Câu 173: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ

có thai, người đủ 70 tuổi trở lên”

“Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai hoặc người đủ 70 tuổi trở lên” (điểm i

khoản 1 Điều 52 BLHS năm 2015) cũng là một tình tiết tăng nặng được sửa đổi về cách diễn đạt

theo hướng cụ thể hóa trong BLHS năm 2015. Trước đây, tình tiết này được ghi nhận tại điểm h

khoản 1 Điều 48 BLHS năm 1999 là “phạm tội đối với trẻ em, phụ nữ có thai, người già, người ở

trong tình trạng không thể tự vệ được hoặc đối với người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh

thần, công tác hoặc các mặt khác”. Ở đây, BLHS năm 2015 đã tách tình tiết này thành hai và quy

định rất rõ ràng về độ tuổi của trẻ em là dưới 16 tuổi và người già là “đủ 70 tuổi trở lên”. Theo

quy định này, các đối tượng bị xâm hại ở đây là đối tượng cần được bảo vệ đặc biệt, là những

người không có, hoặc khả năng tự vệ thấp cần phải được người khác bảo vệ. Hành vi phạm tội ở

đây đã xâm phạm đến chính sách bảo vệ của Nhà nước đối với trẻ em, phụ nữ có thai và người

cao tuổi. Do vậy, những trường hợp phạm tội đối với các đối tượng đặc biệt này thể hiện mức độ

nguy hiểm cao hơn so với các trường hợp khác.

– Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật nặng hoặc

khuyết tật đặc biệt nặng, người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình về mặt

vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;

Câu 174: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Phạm tội đối với người ở trong tình trạng

không thể tự vệ đưWc, người khuy9t tật nặng hoặc khuy9t tật đặc biệt nặng, người bị hạn ch9

khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình vV mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các

mặt khác”

1. Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được

- “Người ở trong tình trạng không thể tự vệ được” là người không thể tự bảo vệ mình chống lại

mọi sự xâm phạm từ bên ngoài (ví dụ: người bị bệnh tật; người đang ngủ say,...).

- Khả năng tự vệ của nạn nhân càng ít thì mức tăng nặng hình phạt (chuyển loại hình phạt nặng

hơn, tăng mức hình phạt tù hoặc phạt tiền hoặc thời gian cải tạo không giam giữ) đối với người

phạm tội càng nhiều và ngược lại.

2. Phạm tội đối với người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng

- là người do khuyết tật dẫn đến không thể tự thực hiện việc Người khuyết tật đặc biệt nặng

phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày

Người khuyết tật đặc biệt nặng là những người do khuyết tật dẫn đến mất hoàn toàn chức năng,

không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá

nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo

dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn

- là người do khuyết tật dẫn đến không thể tự thực hiện một số việc phụcNgười khuyết tật nặng

vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày

- Người khuyết tật nặng là những người do khuyết tật dẫn đến mất một phần hoặc suy giảm chức

năng, không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được một số hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ

sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người

theo dõi, trợ giúp, chăm sóc

- Mức độ khuyết tật, thương tật càng lớn thì mức tăng nặng hình phạt (chuyển loại hình phạt

nặng hơn, tăng mức hình phạt tù hoặc phạt tiền hoặc thời gian cải tạo không giam giữ) đối với

người phạm tội càng nhiều và ngược lại.

3. Phạm tội đối với người bị hạn chế khả năng nhận thức

- người bị hạn chế khả năng nhận thức có thể hiểu là người bị giới hạn trong việc nhận biết các

sự việc xung quanh cuộc sống.

- Khả năng nhận thức của nạn nhân càng bị hạn chế thì mức tăng nặng hình phạt (chuyển loại

hình phạt nặng hơn, tăng mức hình phạt tù hoặc phạt tiền hoặc thời gian cải tạo không giam giữ)

đối với người phạm tội càng nhiều và ngược lại.

4. Phạm tội đối với người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt

khác

- "người lệ thuộc về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác" là người có mối quan hệ

với người phạm tội, nhưng bị mất tự chủ, mất quyền chủ động về mặt vật chất, tinh thần, công

tác hoặc các mặt khác.

- Mối quan hệ giữa nạn nhân và người phạm tội càng ruột thịt, gần gũi, sâu sắc và nghĩa vụ của

người phạm tội đối với nạn nhân càng lớn thì mức tăng nặng hình phạt (chuyển loại hình phạt

nặng hơn, tăng mức hình phạt tù hoặc phạt tiền hoặc thời gian cải tạo không giam giữ) đối với

người phạm tội càng nhiều và ngược lại.

Câu 175: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “LWi dụng hoXn cảnh chi9n tranh, tình trạng

khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội”

“Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn

đặc biệt khác của xã hội để phạm tội” được hiểu là người phạm tội đã lợi dụng thời điểm xã hội

đang khó khăn, phức tạp để dễ dàng thực hiện tội phạm. Hoàn cảnh đặc biệt này xảy ra trong xã

hội đòi hỏi phải có sự hỗ trợ, khắc phục khó khăn, tuy vậy người phạm tội đã không giúp đỡ

khắc phục, còn có hành vi làm tăng thêm những khó khăn đang có của xã hội. Chính vì vậy,

hành vi phạm tội có tình tiết này thể hiện tính chất nghiêm trọng cao hơn bình thường.

Câu 176: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, tXn ác để

phạm tội”

Tình tiết “dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hoặc tàn ác để phạm tội”, điểm m khoản 1 Điều 52

BLHS năm 2015 đã được bổ sung thêm thủ đoạn “tinh vi” so với quy định tương ứng tại điểm m

khoản 1 Điều 48 BLHS năm 1999. Để áp dụng tình tiết này, người phạm tội phải sử dụng thủy

đoạn phạm tội “tinh vi, xảo quyệt, tàn ác” khi thực hiện tội phạm. Thủ đoạn phạm tội tinh vi là

những mánh khóe, cách thức thực hiện tội phạm phức tạp, kín đáo, khó bị phát hiện. Thủ đoạn

xảo quyệt, tàn ác là việc thực hiện tội phạm với cách thức thâm độc, tàn nhẫn, man rợ, gây đau

đớn về thể xác hoặc tinh thần cho chính nạn nhân hoặc người thân của họ. Mức độ tăng nặng

trách nhiệm hình sự của tình tiết này phụ thuộc vào mức độ tinh vi, tàn nhẫn, thâm độc của thủ

đoạn mà người phạm tội thực hiện

Câu 177: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Dùng thủ đoạn, phương tiện có khả năng gây

nguy hại cho nhiVu người để phạm tội”

Tình tiết “dùng thủ đoạn hoặc phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm

tội” quy định tại điểm n khoản 1 Điều 52 BLHS năm 2015 được tách ra từ điểm m khoản 1 Điều

48 BLHS năm 1999. Tình tiết này được áp dụng khi người phạm tội dùng cách thức, công cụ,

phương tiện có khả năng đe dọa tính mạng, sức khỏe của nhiều người khi thực hiện tội phạm.

Chẳng hạn như dùng chất nổ, chất cháy, ném lựu đạn, dùng súng bắn vào đám đông, bỏ độc vào

bể nước sinh hoạt chung,…Tình tiết này chỉ đòi hỏi thủ đoạn, công cụ, phương tiện mà người

phạm tội sử dụng, đặt trong điều kiện nhất định có khả năng gây nguy hại cho nhiều người mà

không đòi hỏi khả năng đó phải thực sự xảy ra. Mức độ tăng nặng của tình tiết này phụ thuộc vào

mức độ nguy hiểm của thủ đoạn, phương tiện mà người phạm tội lựa chọn.

Câu 178: Giải thích tình ti9t tăng nặng TNHS: “Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội”