Đề cương môn thương mại điện tử - trường đại học kinh tế- tài chính thành phố Hồ chí minh

1. Khái niệm
Cổng thanh toán trước đây được hiểu là một hệ thống thanh toán được cung cấp
bởi một tổ chức, doanh nghiệp chuyên xử lý những giao dịch liên quan đến thẻ thanh
toán cho các website TMĐT. Với quan điểm như trên, ở Việt Nam trước đây có một
vài cổng thanh toán thuần túy: Onepay, Smartlink.
Ở góc độ tiếp cận hẹp hơn, cổng thanh toán được hiểu đơn giản là một hệ thống
phần mềm được phát triển bởi các đơn vị, nhà cung cấp nhất định với mục đích hỗ trợ
các website bán hàng, website TMĐT liên kết được với các ngân hàng, giúp cho các
giao dịch của người mua và người bán trên các kênh này trở nên thuận tiện và nhanh
chóng hơn khi họ có thể thực hiện các giao dịch chuyển tiền trực tuyến ngay trên website của người bán 2. Tính năng
Nhận thông tin giao dịch trực tuyến:
Cổng thanh toán sẽ tiếp nhận thông tin giao dịch trực tuyến tại các website
thương mại điện tử hoặc ngay trên ứng dụng bán hàng.
Xử lý thông tin giao dịch:
Tiến hành xử lý thông tin trên cổng trung gian thanh toán với ngân hàng hoặc
dịch vụ thanh toán mà đối tác đã liên kết, kết nối thanh toán.
Kết nối và xử lý giao dịch tại ngân hàng:
Sau khi thẻ được chấp thuận và hoàn thành giao dịch trên website, hệ thống cổng
thanh toán sẽ xử lý giao dịch và gửi yêu cầu đến ngân hàng hoặc ví điện tử mà khách
hàng đã lựa chọn ở bước “Phương thức thanh toán.
Thông báo kết quả giao dịch:
Sau đó ngân hàng sẽ xác thực thanh toán nếu thẻ ATM hoặc ví điện tử của khách
hàng đủ điều kiện. Màn hình thanh toán sẽ hiển thị thanh toán thành công và hoàn tất giao dịch mua hàng.
Ghi lại thông tin giao dịch:
Số tiền thanh toán giao dịch trên website sẽ được cung cấp dịch vụ cổng thanh
toán trực tuyến chuyển về tài khoản của người bán hàng hoặc chủ doanh nghiệp. Tất
cả các giao dịch thông qua cổng thanh toán sẽ được lưu giữ lại để dễ dàng cho việc
tổng hợp giao dịch và nguồn tiền cho doanh nghiệp.
Tính bảo mật cao:
Cổng thanh toán điện tử sử dụng các công nghệ mã hóa tiên tiến để đảm bảo
rằng thông tin thanh toán của khách hàng được bảo vệ.
Hỗ trợ nhiều loại thẻ:
Hầu hết các cổng thanh toán điện tử hỗ trợ nhiều loại thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ
từ các ngân hàng khác nhau.
Tích hợp dễ dàng:
Cổng thanh toán điện tử có thể dễ dàng tích hợp vào hầu hết các nền tảng thương mại điện tử.
Hỗ trợ đa ngôn ngữ và đa tiền tệ:
Điều này giúp cho việc mua sắm trở nên thuận tiện hơn cho khách hàng quốc tế. 3. Tiêu chí
3.1. Danh tiếng (Uy tín)
Lựa chọn cổng thanh toán của một công ty danh tiếng, có thương hiệu và uy tín
không chỉ giúp doanh nghiệp cảm thấy an tâm mà còn gia tăng niềm tin với người
tiêu dùng của họ. Chính vì thế, website bán hàng nên lựa chọn những cổng thanh toán
uy tín lâu năm trên thị trường hoặc được công nhận và có thương hiệu về lĩnh vực giải pháp thanh toán.
3.2. Khả năng tương thích hệ thống:
Website bán hàng nên kiểm tra lại các thông tin về Hosting của mình, cho dù
dịch vụ Website Hosting của doanh nghiệp có thể tích hợp các cổng thanh toán hay
không thì các cổng thanh toán này đều cần dễ dàng tích hợp với phần mềm mua hàng trực tuyến của website.
Một cách tổng quát hơn xem xét cổng thanh toán sẽ tích hợp tốt nhƣ thế nào
với nền tảng hiện tại của website bán hàng - cả về kỹ thuật và thiết kế. Nếu cần quá
nhiều thủ thuật lộn xộn và phức tạp để kết hợp nhuần nhuyễn vào cấu trúc website
hiện tại thì doanh nghiệp nên suy nghĩ lại về lựa chọn của mình. Hiện tại có rất
nhiều cổng thanh toán trực tuyến, hãy loại bỏ những lựa chọn không tương thích với
hệ thống mà doanh nghiệp đang sử dụng.
3.3. Bảo mật
Vấn đề quan tâm rất lớn khi lựa chọn cổng thanh toán đó là vấn đề bảo mật.
Chính vì cổng thanh toán điện tử là thanh toán trung gian giữa người mua người bán
- đơn vị thanh toán, do đó đòi hỏi phải có khả năng bảo mật cao để bảo mật được
thông tin khách hàng và doanh nghiệp.
Các website bán hàng có thể lựa chọn những cổng thanh toán đạt chứng chỉ PCI
DSS, cấp độ Service Provider (cấp độ Nhà cung cấp dịch vụ loại 1) để sử dụng dịch
vụ, vì bản thân những cổng thanh toán đạt được chứng chỉ này là bằng chứng cho
việc họ đã đạt mức an toàn tối đa.
Đồng thời nhấn mạnh vào các biện pháp an ninh đƣợc xây dựng nhƣ
Tokenization - các dữ liệu thẻ tín dụng đƣợc lƣu trữ dưới dạng mã với một
số mặt nạ riêng như ************1111 (dấu * không đại diện cho bất cứ điều gì,
nó đơn giản là toàn bộ số thẻ tín dụng với 16 chữ số không được lưu trữ trên mạng của
doanh nghiệp). Điều này cho phép bạn thay thế dữ liệu thẻ trên hệ thống kinh doanh
nội bộ bằng một ID duy nhất.
Ngoài ra doanh nghiệp cũng nên cân nhắc lựa chọn loại hình của cổng
thanh toán. Cổng thanh toán có lưu trữ (hosted payment gateway) chuyển hướng
khách hàng của bạn sang trang thanh toán được lưu trữ an toàn. Cổng thanh toán
không lưu trữ (non-hosted payment gateway) cho phép khách hàng của bạn nhập
thông tin chi tiết trực tiếp trên website của bạn.
3.4. Phương thức thanh toán được chấp nhận
Một cổng thanh toán càng cung cấp linh hoạt và đa dạng các loại hình thanh toán
thì khả năng thành công của đơn hàng càng cao. Chính vì vậy lựa chọn cổng thanh
toán với nhiều phương thức thanh toán đa dạng, khác nhau cho người dùng sẽ làm gia
tăng khả năng mua hàng của khách hàng.
Website bán hàng phải xác định khách hàng của mình là đối tượng nào, bán hàng
cho doanh nghiệp/ tổ chức là chủ yếu hay cho cá nhân là chủ yếu; bán hàng cho khách
nước ngoài là chủ yếu hay khách trong nước là chủ yếu, từ đó sẽ xem xét và cân nhắc
xem những phương tiện thanh toán nào là phù hợp với từng loại đối tượng khách hàng
Hiện tại thì hầu hết cổng thanh toán đều chấp nhận thanh toán với thẻ Visa,
MasterCard, American Express và thẻ nội địa, nhiều cổng thanh toán còn tích hợp
cho phép thanh toán cả ví điện tử.
3.5. Phí dịch vụ thanh toán
Website bán hàng cần cân nhắc một số khoản phí sau, trƣớc khi lựa chọn cổng thanh toán:
- Phí đăng ký dịch vụ/ chi phí thiết lập: thông thường sẽ trả một lần duy nhất khi đăng ký.
- Phí duy trì tài khoản hàng tháng/ phí quản trị: phí nay thanh toán hàng tháng,
hầu như các cổng thanh toán đều thu phí này.
- Phí xử lý giao dịch: phí này sẽ trả cố định trên từng giao dịch phát sinh (tùy
loại cổng thanh toán mà thu phí khác nhau).
- Phí thanh toán thẻ: phí này trả theo tỉ lệ dựa trên giá trị giao dịch, phí này giao
động từ 1,5% đến 4% giá trị giao dịch.
Bên cạnh đó còn có một số loại phí bổ sung của cổng thanh toán mà website bán hàng cần cân nhắc:
- Phí xác minh địa chỉ: kiểm tra địa chỉ thanh toán đã khớp với địa chỉ thanh toán
trong hồ sơ với nhà cung cấp chưa.
- Phí hủy bỏ: Nếu bạn dừng sử dụng tài khoản của mình sớm hơn trong hợp
đồng, bạn sẽ phải trả một khoản phạt.
- Phí bồi hoàn: Bạn phải trả phí nếu khách hàng của bạn không chấp nhận thanh toán.
- Phí tối thiểu hàng tháng: Có thể có phí tối thiểu hàng tháng cho dù bạn có giao dịch hay không
- Phí phát hành: Phí đưa ra cho việc tạo các giấy tờ cho tài khoản của bạn
3.6. Yếu tố khác
- Tốc độ xử lý giao dịch: nhanh hay chậm, ở mức độ nào, có thể chấp nhận hay không?
- Quy trình thanh toán: quy trình đơn giản hay phức tạp, gồm bao nhiêu bước?
- Thời gian lưu trữ tiền của khách hàng: mỗi nhà cung cấp cổng thanh toán có
lịch trình thanh toán khác nhau. Một số lƣu giữ tiền của khách hàng trong
vòng 30 ngày. Một số có thể chuyển tiền cho bạn ngay sau giao dịch. Một số
khác có thể có một ngày quy định để chuyển tiền, số còn lại chuyển tiền theo ngày. 4. Lợi ích
- Tiết kiệm thời gian đi lại, giảm thiểu chi phí đối với các hình thức thanh toán
truyền thống khi thanh toán hóa đơn tiền điện, nước, Internet, truyền hình cáp...
- Gia tăng và cải thiện được trải nghiệm của khách hàng khi trải nghiệm mua
sắm trực tuyến, mua hàng online ngay trên các nền tảng website thương mại
điện tử như Lazada, Shopee, Tiki, … hoặc các ứng dụng mua hàng trên điện
thoại chỉ với một kết nối internet ổn định, giúp tiết kiệm thời gian và công sức di chuyển, nộp tiền.
- Dịch vụ thanh toán nhanh gọn với tính bảo mật thông tin cao, tiêu chuẩn bảo
mật khắt khe, lịch sử thanh toán chi tiết
- Việc trao đổi, mua bán online, đặt trước các dịch vụ giải trí (book vé xem phim,
book vé trò chơi,...), dịch vụ đặt chỗ, đặt phòng trở nên đơn giản, dễ dàng hơn rất nhiều.
- Sử dụng cổng thanh toán điện tử cũng sẽ giúp doanh nghiệp có được những
giao dịch thanh toán quốc tế mà không bị bỏ lỡ mất khách hàng, end-user cũng
không gặp khó khăn trong quá trình thanh toán.
- Giúp tăng độ chuyên nghiệp cho doanh nghiệp với nền tảng website, sử dụng
cổng thanh toán trong thời đại 4.0 sẽ giúp doanh nghiệp ghi điểm cộng với tiện
ích và sự chuyên nghiệp theo xu hướng mới.
- Doanh nghiệp và hộ kinh doanh cũng có thể dễ dàng theo dõi và kiểm soát
nguồn tiền về từ kênh nào, tổng số tiền thanh toán trên website, ứng dụng và số
lượng người dùng thanh toán.
5. Cách thức hoạt động
Bước 1: Người mua chọn sản phẩm hoặc dịch vụ muốn mua và chuyển đến
trang thanh toán. Hầu hết các cổng thanh toán trực tuyến đều cung cấp các tùy chọn
khác nhau cho trang thanh toán của bạn nhưng tiện lợi và phổ biến nhất là thanh toán tích hợp:
Thanh toán tích hợp: Thanh toán tích hợp còn được gọi là tích hợp trực tiếp vì
nó tạo ra kết nối giữa hai máy chủ; máy chủ của người bán với máy chủ của cổng
thanh toán. Bằng cách nhập chi tiết thẻ trên trang thanh toán, một giao dịch sẽ được
bắt đầu. Quá trình mua hàng có thể được thực hiện mà không cần chuyển hướng đến
trang thanh toán của cổng thanh toán trực tuyến. Điều này sẽ dẫn đến quá trình thanh
toán nhanh hơn, trải nghiệm người mua đáng tin cậy hơn và có nhiều quyền hạn hơn
đối với giao diện của trang thanh toán từ quan điểm của người bán.
Bước 2: Ở bước này, người mua nhập chi tiết thẻ tín dụng hoặc kiểm tra của họ
trên trang thanh toán. Những dữ liệu này bao gồm tên chủ thẻ, ngày hết hạn thẻ và số
CVV (Giá trị xác minh thẻ). Dữ liệu này được chuyển một cách an toàn vào cổng
thanh toán của bạn, dựa trên sự tích hợp của bạn.
Bước 3: Cổng thanh toán trực tuyến sử dụng hệ thống bảo mật mã hóa để mã
hóa dữ liệu của thẻ và thực hiện kiểm tra gian lận trước khi chuyển dữ liệu của thẻ cho ngân hàng mua.
Bước 4: Ngân hàng mua gửi dữ liệu an toàn đến các chương trình thẻ (Visa, Mastercard).
Bước 5: Các chương trình thẻ thực hiện một lớp kiểm tra gian lận khác và sau
đó gửi dữ liệu thanh toán đến ngân hàng phát hành.
Bước 6: Ngân hàng phát hành sau khi thực hiện quét gian lận sẽ cho phép thực
hiện giao dịch. Thông báo thanh toán được chấp thuận hoặc bị từ chối sẽ được chuyển
trở lại từ hệ thống thẻ, sau đó đến người bán.
Bước 7: Ngân hàng mua gửi lại thông báo chấp thuận hoặc từ chối đến cổng
thanh toán. Nếu khoản thanh toán được chấp thuận, người bán sẽ thu số tiền thanh
toán từ ngân hàng phát hành và giữ tiền vào tài khoản người bán của bạn.
Bước 8: Gửi tiền vào tài khoản của người bán, một quá trình được gọi là quyết
toán; thời điểm giải quyết thực tế sẽ xảy ra, tùy thuộc vào thỏa thuận mà người bán có
với cổng thanh toán của họ.
Bước 9: Dựa trên tin nhắn gửi lại, người bán có thể hiển thị trang xác nhận
thanh toán hoặc yêu cầu khách hàng cung cấp phương thức thanh toán khác. Tài liệu tham khảo
Nguyễn Trần Hưng & Trần Thị Thập, Bài giảng Thanh toán điện tử, Học viện
công nghệ bưu chính viễn thông, 2019
PayCEC (2021), Cổng thanh toán là gì và nó hoạt động như thế nào?
https://www.paycec.com/vn-vi/news/what-is-an-online-payment-gateway-and- how-it-works
Magenest (2021), Cổng Thanh Toán Trực Tuyến: Đặc Điểm, Chức Năng Và Lợi Ích,
https://magenest.com/vi/cong-thanh-toan-truc-tuyen/