Đề cương môn thương mại điện tử - trường đại học kinh tế- tài chính thành phố Hồ chí minh

Market analysis
1: Market size
Thị trường toàn cầu
Theo báo cáo “Digital in Vietnam 2022” của We are social, Hootsuite, số lượng chi tiêu cho
ngành hàng bách hóa trên thương mại điện tử của khách hàng còn tăng nhanh hơn cả số lượng
người dùng. Có thể nói, sự phát triển của thương mại điện tử đã kéo theo sự tăng trưởng của
ngành hàng bách hóa. Đặc biệt, trong thời kỳ đại dịch Covid-19, nhất là 3 tháng đầu năm 2021,
bách hóa trực tuyến chính là ngành hàng duy nhất đạt được mức tăng trưởng dương 13%.
Thị trường thương mại điện tử toàn cầu đã tăng từ 2.634,47 tỷ USD vào năm 2021 lên 3.047,83 tỷ USD
Nhìn chung, doanh thu toàn cầu của ngành hàng tiêu dùng trực tuyến – bao gồm tạp hóa, thời
trang, đồ điện tử cùng các mặt hàng gia dụng khác – đều tăng trưởng hơn nửa nghìn tỷ USD
trong năm 2021 (tức tăng đến 18%), đạt tổng cộng 3,85 nghìn tỷ USD cho toàn năm
Thị trường thương mại điện tử Việt Nam
Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company vào, năm 2022, người tiêu dùng mua
hàng trực tuyến ở Việt Nam chiếm tỷ lệ 49%, chỉ đứng sau Singapore (53%), cao hơn Malaysia
và Indonesia. Cụ thể, nếu như năm 2015, thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam mới chỉ đạt 5 tỷ
USD., đạt 11,8 tỷ USD vào năm 2020, tiếp tục tăng lên 13,7 tỷ USD vào năm 2021.
Theo sách trắng thương mại điện tử Việt Nam 2022, nước ta có đến 74,8% người dùng internet
tham gia mua sắm trực tuyến. Trong đó, các mặt hàng được mua sắm online nhiều nhất lần lượt
là quần áo, giày dép và mỹ phẩm (69%), thiết bị đồ dùng gia đình (64%), đồ công nghệ và điện tử (51%)… Shopee
Theo biểu đồ, Shopee hiện là sàn thương mại điện tử phổ biến nhất Việt Nam. Đây là một công
ty thuộc tập đoàn Sea của Singapore. Hiện tại, Shopee chiếm đến gần 73% tổng doanh số 4 sàn,
tương ứng với khoảng 33,5 nghìn tỷ.
Ngay sau đó là Lazada là chiếm 20% thị phần, tương ứng với doanh thu 9,7 nghìn tỷ, bằng
khoảng 1/3 doanh số Shopee. Lazada là sàn thương mại điện tử của tập đoàn Alibaba, Trung Quốc.
Shopee và Lazada đã bỏ xa hai đối thủ nội địa là Tiki và Sendo, lần lượt chiếm vị trí số 3, 4 với
thị phần doanh thu 5,8% và 1,4%.
Shopee này hiện có hơn 160 triệu danh sách đang hoạt động với khoảng 6 triệu người bán, bao
gồm hơn 7.000 thương hiệu (Brand) và nhà phân phối hàng đầu. Tính đến năm 2017, nền tảng
này đã ghi nhận 80 triệu lượt tải ứng dụng, tại Việt Nam là hơn 5 triệu lượt. Sàn này hiện đang
làm việc với hơn bốn triệu nhà cung cấp với hơn 180 triệu sản phẩm .Theo đó, trang thương mại
điện tử dẫn đầu tiếp tục là Shopee với khoảng gần 89 triệu lượt truy cập trong quý
Tổng cộng có 42 triệu người dùng lần đầu tiên mua hàng trên Shopee Mall vào năm 2021 và 5
đối tác có tổng giá trị giao dịch đạt mức 100 triệu đô la Mỹ (gần 2.300 tỷ VNĐ).
Năm 2021, doanh thu thuần của Shopee Việt Nam là gần 5.700 tỷ đồng 2:Market growth
Tăng trưởng thương mại điện tử toàn cầu
Doanh số thương mại điện tử toàn cầu dự kiến sẽ đạt tổng cộng 5,7 nghìn tỷ đô la trên toàn thế
giới vào năm 2022. Con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong vài năm tới, chứng tỏ rằng thương
mại điện tử đang trở thành một lựa chọn ngày càng sinh lợi cho các doanh nghiệp.
Ngoài ra, trong tổng doanh số bán lẻ toàn cầu vào năm 2022, 19,7% dự kiến sẽ đến từ mua hàng
trực tuyến . Nghĩa là, gần 0,20 đô la trong số 1 đô la chi tiêu cho hàng hóa bán lẻ trong năm nay
sẽ được thực hiện qua internet.
Doanh số bán hàng trực tuyến dự kiến sẽ tiếp tục tăng và chiếm một phần lớn hơn trong chiếc
bánh bán lẻ. Đến năm 2026, ước tính doanh số bán lẻ thương mại điện tử trên thế giới sẽ vượt
quá 8,1 nghìn tỷ USD và tổng doanh số bán lẻ thương mại điện tử sẽ đạt 24%
Bảng Tăng trưởng thương mại điện tử toàn cầu
Tăng trưởng thương mại điện tử Việt Nam
So với thực trạng thương mại điện tử thế giới, Việt Nam có mức tăng trưởng khá mạnh. Theo
Statista, tốc độ phát triển thương mại điện tử toàn cầu có tốc độ phát triển là 16,24% vào năm
2021 và dự báo bứt phá lên 24.5% vào năm 2025.
Còn tại Việt Nam, con số này năm 2021 là hơn 20%, với quy mô 16 tỷ USD. Đến năm 2025, tốc
độ phát triển của thương mại điện tử ở nước ta có thể lên đến 29%, đạt 39 tỷ USD.
Dữ liệu của Metric.vn cho thấy Shopee, Lazada, Tiki và Sendo là 4 sàn thương mại điện tử có thị
phần lớn nhất tại Việt Nam.
Báo cáo “Digital in Vietnam 2021” ghi nhận chi tiêu thương mại điện tử tại Việt Nam trong năm
2020 cho từng ngành hàng. Trong đó, người mua chi tiêu nhiều nhất cho ngành du lịch, vận tải
và lữ hành với tổng chi tiêu lên đến 3,18 tỷ đô la Mỹ. Tiếp theo là ngành hàng điện tử với tổng
doanh thu đạt 1,57 tỷ USD, bằng 1/2 so với ngành dẫn đầu. Các ngành đạt doanh thu thương mại
điện tử tỷ đô khác là thời trang và làm đẹp, nội thất và hàng gia dụng, thực phẩm.
Tăng trưởng kinh tế Việt Nam
Số liệu của Tổng cục Thống kê, ngành bán buôn, bán lẻ giảm 0,21% so với năm trước, làm giảm
0,02% trong tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế; ngành vận tải kho bãi giảm
5,02%, làm giảm 0,3%; ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống giảm mạnh 20,81%, làm giảm 0,51%.
Tổng kết cả năm 2021, tăng trưởng kinh tế Việt Nam chỉ ở mức 2,58%, thấp nhất trong vòng 30 năm qua.
Trong bối cảnh đó, thương mại điện tử Việt Nam vẫn giữ tốc độ tăng trưởng ổn định ở mức 16%,
doanh thu bán lẻ đạt 13,7 tỷ USD năm 2021; tỷ trọng doanh thu bán lẻ thương mại điện tử trong
tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước đạt 7%, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2020.
Doanh thu TMĐT B2C Việt Nam năm 2017 – 2022 (tỷ USD)
Đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục đổ vào lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam
trong năm 2022. Các công ty từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Hoa Kỳ đã mở rộng
sự hiện diện kỹ thuật số của họ trên các nền tảng thương mại điện tử địa phương
Tăng trưởng công ty Shoppe
Mức độ tăng trưởng thảo luận của 4 sàn TMĐT năm 2021 tăng mạnh, các brand Shopee, Lazada,
Tiki tăng gấp 6 lần; riêng Sendo có lượt thảo luận tăng gấp 7 lần so với năm 2020
Song song đó, xu hướng tìm kiếm của Shopee trên Google Trends luôn có mức độ phổ biến cao
nhất, trung bình hàng tháng >65/100. Các từ khóa phổ biến được tìm kiếm bao gồm “Tìm kiếm
mã giảm Shopee”, “Shopeefood” và “Shopee Pay
Theo đó, dẫn đầu là Shopee với khoảng gần 89 triệu lượt truy cập trong quý, tăng khoảng 14%
so với quý III/2021 và khoảng 30% so với cùng kỳ năm trước. Shopee cũng chính là trang
thương mại điện tử số một trên cả hai nền tảng di động là Android và iOS.
So sánh Tiki và Lazada gần như đi ngang so với quý 3/2021, lượng truy cập lần lượt là 17,9
triệu đơn vị và 20,6 triệu đơn vị. Nếu so với quý 4/2020, cả 2 sàn thương mại điện tử này đều
tăng trưởng âm, với Tiki là -20% còn với Lazada là -1%.
lượng truy cập tăng 6,61% so với tháng trước (máy tính để bàn). theo thống kê similar web Truy cập đến shopee.vn
shopee.vn tạo ra phần lớn lưu lượng truy cập mạng xã hội thông qua Facebook, tiếp theo là
Youtube và Instagram (máy tính để bàn). Thu hút khán giả thông qua Tiktok mang đến khả năng
có cơ hội mới theo thống kê similar web
Truy cập từ mạng xã hội đến shopee.vn
• Số lượng nhà bán hàng Shopee tại khu vực lân cận các thành phố lớn tăng
trưởng 70% so với cùng kỳ năm ngoái.
• Trong năm 2021, cứ 6 đơn hàng thì có 1 đơn hàng là của người dùng mới sử dụng
Shopee, trong khi số lượng người dùng Shopee ở khu vực lân cận các thành phố lớn đã tăng 40%.
• Số lượng người dùng ví điện tử ShopeePay ở khu vực lân cận các thành phố lớn
tăng gấp 2,5 lần, bởi ngày càng có nhiều người tận hưởng sự tiện lợi của phương thức
thanh toán số. Bên cạnh đó, ShopeePay còn là công cụ hiệu quả để kết nối nhiều
người bán trực tuyến và người bán lẻ với khách hàng mới.
• Hơn 1.000 nhà bán hàng địa phương đã vượt mức doanh thu 100.000 đô la Mỹ (gần 2,3
tỷ VNĐ) trong 3 ngày hội mua sắm cuối năm của Shopee là 9.9, 11.11 và 12.12.
• Các nhà bán hàng lần đầu tiên tham gia kinh doanh trên nền tảng trực tuyến cũng ghi
nhận sự tăng trưởng đáng kể vào mùa mua sắm cuối năm. Riêng vào ngày 11.11, doanh
số của những nhà bán hàng mới trên Shopee đã tăng gấp 18 lần so với mức trung bình của ngày thường.
• Tính năng “ShopeePay Gần Bạn” là một tính năng mới giúp người dùng khám phá nhiều
ưu đãi khi thanh toán tại các cửa hàng gần họ. Sau khi triển khai, tính năng mới này đã
ghi nhận 5 triệu lượt giao dịch được thực hiện tại hệ thống các cửa hàng đối tác. •
Shopee Mall tiếp tục tạo đà tăng trưởng cho các thương hiệu đối tác, tiên phong cung cấp các
giải pháp và công cụ sáng tạo để hỗ trợ các thương hiệu phát triển bền vững. Nhiều thương hiệu
đối tác đã ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ và đạt được những cột mốc mới. Tổng cộng có 42
triệu người dùng lần đầu tiên mua hàng trên Shopee Mall vào năm 2021 và 5 đối tác có tổng giá
trị giao dịch đạt mức 100 triệu đô la Mỹ (gần 2.300 tỷ VNĐ).
Năm 2021, doanh thu thuần của Shopee Việt Nam là gần 5.700 tỷ đồng, gấp gần 2,5 lần con số
của năm 2020 và gấp 7 lần năm 2019. Tuy nhiên, cùng với doanh thu tăng, khoản lỗ ghi nhận
hàng năm của nền tảng này có xu hướng giảm.
Market Trend :
Thương mại điện tử thế giới
Niềm tin là tiền tệ chính của tương lai thương mại điện tử. Các thương hiệu phải minh bạch, xác
thực và sẵn có cho khách hàng của họ, đặc biệt là khi người tiêu dùng trực tuyến dành phần lớn
thời gian của họ: trên phương tiện truyền thông xã hội. Xu hướng thương mại điện tử trên mạng
xã hội đang là trung tâm mua sắm trực tuyến cho người tiêu dùng ngày mai, với các thương hiệu
đầu tư vào video và mua sắm trực tiếp.
Các công ty trực tiếp tới người tiêu dùng (DTC) cũng đang đầu tư vào các cộng đồng trực tuyến
để nhân cách hóa thương hiệu của họ, tăng khả năng giữ chân khách hàng và khắc phục chi phí
quảng cáo tăng chóng mặt. Trend 1
Rising acquisition costs force brands to foster long-term relationships with their customers
Businesses strengthen customer connections by putting their brand identity front and center
Direct-to-consumer competition is rising
Although retail business doors have reopened, ecommerce sales aren’t slowing,
resulting in an influx of DTC brands competing for customer attention.
Advertising costs are skyrocketing across platforms
Digital advertising costs are eating up marketing budgets, putting performance
marketing–heavy customer acquisition models in jeopardy.
• Brand building is helping attract and retain customers
Businesses are overcoming the competition by investing in brand building, which
increases customer lifetime value, boosts conversion rates in the short term, and
attracts out-of-market buyers in the long term. Trend 2
Death of third-party cookies forces brands to rethink personalization
Online retailers rehumanize their brands through communities, transparency, and shared values
• Consumers are demanding personalization
Consumers continue to demand personalized shopping experiences, even as
regulations make data tracking harder, and the biggest players phase out support for third-party cookies.
Personalization isn’t a magic bullet for customer engagement
Brands innovate with first-party data, but personalization isn’t enough to create
long-term relationships with customers.
Brand communities are building customer loyalty
Brand communities become key to building trust and brand equity, and improving customer retention. Trend 3
New commercial opportunities emerge on the biggest social platforms B
rands embrace experimentation to take advantage of social commerce
• Ecommerce is migrating to social media platforms
Ecommerce activity is congregating on social media platforms, from brand
marketing to customer service to shoppable advertising.
• Social platforms are presenting new ways to engage customers
Diverse platforms and rapidly evolving features lend themselves to unique
customer experiences, encouraging brands to reimagine consumer engagement.
• Video is making social commerce more sociable
Video is key to unlocking the power of social commerce. Leading brands are
focusing on social-first approaches like behind-the-scenes livestreams, video
consultations, and personalized product recommendations.
Thương mại điện tử Việt Nam
Nền kinh tế kỹ thuật số ở Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và bốn lĩnh vực chính —
thương mại điện tử, du lịch trực tuyến, ẩm thực và giao thông vận tải và truyền thông trực tuyến
— đang tăng cường ứng dụng công nghệ để bắt kịp nhu cầu của người tiêu dùng. Năm 2021,
ngành thương mại điện tử tại Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng 16% so với năm trước, đạt
tổng giá trị hàng hóa trị giá 13 tỷ USD.
Việc chuyển sang thương mại điện tử ở Việt Nam đã mở ra cánh cửa cho những người có thu
nhập thấp và thử điều hành các doanh nghiệp siêu nhỏ của riêng họ. Phụ nữ cũng đã giúp tăng
thu nhập hộ gia đình kết hợp của họ thông qua bán hàng trực tuyến. Tăng trưởng thương mại
điện tử Việt Nam năm 2022 dự báo đạt doanh thu 16,4 tỷ USD, lần đầu tiên ngành đạt giá trị này
Theo một báo cáo gần đây, 53% người tiêu dùng Việt Nam đã coi mua sắm trực tuyến là một thói
quen, đây là tín hiệu tốt cho sự phát triển của ngành thương mại điện tử Việt Nam trong những năm tới
Có nhu cầu cao đối với các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam và các nhà xuất khẩu có thể
khai thác sự phát triển của lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam để quảng bá và tiếp thị các
sản phẩm này. Bằng cách hợp tác với các nhà sản xuất, nhà phân phối và những người chơi khác
trong ngành, các thương gia trực tuyến có thể hỗ trợ sự phát triển của ngành nông nghiệp thông
qua năng lực của chính họ.
Ngân hàng số cũng đóng vai trò then chốt trong lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam. Năm
2022, 85% người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng dịch vụ tài chính kỹ thuật số hơn thanh toán
truyền thống. Quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của hệ thống ngân hàng Việt Nam cho phép các
hệ thống tinh gọn hơn giúp người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận các dịch vụ hơn. Với nhiều đổi mới
hơn, nó có thể hỗ trợ tăng tốc lĩnh vực thương mại điện tử khi nhiều người tiêu dùng tối đa hóa
các kênh mua sắm trực tuyến.
Doanh thu từ bán hàng qua livestream dự kiến sẽ tiếp tục tăng, kéo theo nhu cầu đánh giá sản
phẩm để hỗ trợ quyết định mua hàng tăng cao.
Đa kênh sẽ trở thành một hình thức bán lẻ mới. Các thương hiệu sẽ tận dụng lợi thế của cả kênh
truyền thống và trực tuyến bằng cách tham gia các nền tảng thương mại điện tử, sử dụng các
công cụ tiếp thị trực tuyến có sẵn.
Hành trình mua sắm của khách hàng sẽ dần được cá nhân hóa. Đây sẽ là chìa khóa để thu hút sự
chú ý và giữ chân người tiêu dùng. Các nền tảng thương mại điện tử đã đầu tư vào AI và Dữ liệu
lớn để tổng hợp và xử lý thông tin, từ đó thiết kế trải nghiệm của riêng họ. Shoppe
Nhu cầu mua hàng tại shoppe tăng trưởng mạnh ở các ngành hàng khác nhau đặc
biệt là ngành sắc đẹp và thời trang nữ tăng mạnh vào các dịp lễ hay ngày hội giảm giá
Trong 3 mùa sale lớn đầu năm 2022, thống kê của top 5 sản phẩm bán chạy nhất
của Ngành hàng Sắc đẹp và Thời trang nữ cho thấy rõ xu hướng mua hàng của Người mua:
1. Nhóm sản phẩm Chăm sóc da mặt dẫn đầu thị trường Sắc đẹp trên Shopee.
2. Các sản phẩm thuộc nhóm ngành hàng Chăm sóc cơ thể có doanh số vượt
trội trong nửa đầu năm 2022.
3. Áo và Đầm vẫn là hai nhóm ngành hàng mang lại doanh thu cao nhất khi
chiếm 40% tổng doanh số ngành hàng Thời trang nữ trên Shopee
Cùng với nhu cầu các shop mở tăng mạnh nhằm phục vụ tương đương cho lượng
cầu cần có trên thị trường mà shoppe chưa chiếm lĩnh hết được
• Số lượng nhà bán hàng Shopee tại khu vực lân cận các thành phố lớn tăng
trưởng 70% so với cùng kỳ năm ngoái.
• Trong năm 2021, cứ 6 đơn hàng thì có 1 đơn hàng là của người dùng mới sử dụng
Shopee, trong khi số lượng người dùng Shopee ở khu vực lân cận các thành phố lớn đã tăng 40%.
Market share and demand : Thế giới và Việt Nam
Mức tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam được các hãng dự báo sẽ
tiếp tục bùng nổ trong những năm tới và sẽ cán mốc 39 tỷ USD vào năm
2025, đứng thứ 2 sau Indonesia (104 tỷ USD), ngang bằng Singapore. Tổng
doanh thu kinh tế Internet Việt Nam đến năm 2025 dự báo đạt mức 57 tỷ
USD, chỉ đứng sau Indonesia. Việt Nam cũng có tỷ lệ người tiêu dùng mua
sắm trực tuyến cao thứ 2 trong khu vực, chỉ sau Singapore.
Theo Báo cáo “Digital 2022 global overview report” của We are social &
Hootsuite, tỷ lệ người dùng internet mua sắm hàng tuần Việt Nam đứng thứ
11 trong số các quốc gia (58,2%), ngang bằng với mức trung bình toàn cầu,
cao hơn Mỹ, Australia, Pháp, Nhật Bản, Đức nhưng thấp hơn Thái Lan,
Malaysia, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Philippines, Ấn Độ, Indonesia và Anh.
Trong toàn khu vực Đông Nam Á, Báo cáo “Kinh tế khu vực Đông Nam Á
năm 2021” của Google, Temasek và Bain & Company dự báo doanh thu
thương mại điện tử sẽ tăng từ 120 tỷ USD vào năm 2021 lên mốc 234 tỷ USD
vào năm 2025. Dự báo giá trị mua sắm trực tuyến trung bình của người tiêu
dùng trực tuyến sẽ tiếp tục tăng mạnh mẽ, từ mức 381 USD/người năm 2021
lên 671 USD/người vào năm 2026. Với tỷ lệ 49%, người tiêu dùng mua sắm
trực tuyến ở Việt Nam chỉ đứng sau Singapore (53%), cao hơn Indonesia và Malaysia. Shopee Đánh giá
Thứ hạng của các trang web giúp đánh giá giá trị của một công ty. Trong ba
tháng qua, thứ hạng toàn cầu của shopee.vn đã giảm từ 282 xuống 295.
Nhưng vẫn giữ vị trí số một tại thị trường thương mại điện tử Việt Nam
Và đứng thứ 6 trong các web có truy cập nhiều nhất tại Việt Nam
Theo báo cáo toàn cảnh kinh doanh sàn thương mại điện tử (TMĐT)
nửa đầu năm 2022 của Công ty nghiên cứu dữ liệu Metric.vn vừa được
công bố, Việt Nam đang trở thành thị trường lớn thứ 2 khu vực Đông
Nam Á, chỉ sau Indonesia trong bối cảnh phát triển vượt bậc sau đại dịch COVID-19.
Dữ liệu của Metric.vn cho thấy Shopee, Lazada, Tiki và Sendo là 4 sàn
TMĐT nổi bật nhất tại Việt Nam. Cụ thể, Shopee đang là sàn TMĐT
chiếm thị phần lớn nhất thị trường Việt Nam hiện nay với doanh số lên
tới 43.118 tỉ đồng, chiếm 72% thị phần tính từ tháng 11.2021 đến tháng 5.2022.
Đứng thứ 2 là Lazada với thị phần 20,9%, tương ứng 12.539 tỉ đồng.
Còn Tiki và Sendo bị bỏ xa so với hai đối thủ phía trên.
Theo thống kê của iPrice Group trong Q4/2021, Shopee hiện là đơn vị dẫn
đầu về sự phổ biến với gần 89 triệu lượt truy cập. Trên các mạng xã hội như:
Instagram, Facebook, Youtube, sự hiện diện của ông lớn TMĐT này là rất vượt trội.
Đáng chú ý, lượng truy cập của Shopee nhiều hơn gấp đôi con số mà các đối
thủ trực tiếp như Tiki, Lazada và Sendo cộng lại. Lazada hiện chỉ xếp thứ 4
với 20,6 triệu lượt truy cập, theo sau là vị trí thứ 5 của Tiki với 17,8 triệu lượt
truy cập. Còn Sendo tụt xuống vị trí thứ 11 với gần 5 triệu lượt truy cập
Lượng truy cập các web mua sắắm Referece
https://apidn.reputa.vn/blog/upload/files/e7dcdb48-f6ba-4fdd-80d4-24e72be58062.pdf
https://www.shopify.com/research/future-of-commerce/future-of-ecommerce#Trend1
https://www.similarweb.com/fr/website/shopee.vn/#ranking
https://magenest.com/vi/thi-truong-thuong-mai-dien-tu-viet-nam/
https://baodautu.vn/viet-nam-la-thi-truong-lon-thu-2-sau-indonesia-trong-linh-vuc-thuong-mai-dien-tu- dong-nam-a-d173250.html
https://thuongtruong.com.vn/news/tong-luong-truy-cap-cua-tiki-lazada-va-sendo-chi-bang-mot-nua- cua-shopee-76177.html
https://vneconomy.vn/thuong-mai-dien-tu-viet-nam-nam-2022-uoc-dat-16-4-ty-usd.htm
https://viettimes.vn/shopee-dang-bo-xa-tiki-lazada-va-sendo-post154568.html
https://www.marketresearchvietnam.com/insight/the-growth-of-e-commerce-in-vietnam-in-2022
https://www.thebusinessresearchcompany.com/report/ecommerce-global-market-report