ĐỀ CƯƠNG PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG: Đặc Điểm Nhà Nước và Hình Thức Chính Thể hay | Trường Đại học Tài chính - Ngân hàng Hà Nội

ĐỀ CƯƠNG PHÁP LUẬT ĐẠI

CƯƠNG

Câu 1 : Phân thích các đặc điểm của nhà nước : (phân tích 1&2

trong 5 đặc điểm)

−Nhà nước là 1 tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị , là bộ máy

chuyên thực thi quyền lực nhà nước và thực hiện các chức năng

quyền lực đặc biệt , duy trì trật tự xã hội với mục đích đảm bảo

địa vị của giai cấp thống trị trong xã hội.

ϖ Đặc điểm của nhà nước :

−Nhà nước quản lý dân cư theo đơn vị hành chính lãnh thổ:

Nhà nước thường phân chia dân cư thành các vùng lãnh thổ nhỏ

hơn. Mỗi vùng địa lý sẽ có chính quyền địa phương và cơ quan

quản lý nhằm đáp ứng nhu cầu cụ thể của cộng đồng trong khu

vực đó.

−Nhà nước thiết lập quyền lực cộng đồng đặc biệt.

−Nhà nước có chủ quyền quốc gia:

+ Đối nội: Nhà nước có quyền tối cao trong phạm vi lãnh thổ của

mình.

+ Đối ngoại: Nhà nước có quyền độc lập trong quan hệ quốc tế.

−Nhà nước ban hành pháp luật để quản lí xã hội:

+ Để quản lý xã hội, nhà nứi ban hành ra loại quy tắc đặc biệt gọi là pháp luật.

Chỉ có nhà nước mới có quyền ban hành pháp luật. Nhà nước và pháp luật là

hai hiện tuownhj gắn bó hữu cơ với nhau tạo nên thiết chế quyền lực của giai

cấp thống trị.

− Nhà nước quy định và thu thuế: Nhà nước có quyền thiết lập

các quy định liên quan đến thuế, xác định mức thuế, quyền lợi

thuế, thu thập thuế từ cá nhân, tổ chức và các hoạt động kinh tế.

Câu 2 : Hình thức chính thể của nhà nước cộng hòa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam

•Khái niệm :

−Hình thức chính thể nhà nước là cách thức và trình tự thành

lập cơ quan cao nhất của quyền lực nhà nước, xác lập mối

quan hệ giữa cơ quan đó với cơ quan cấp cao khác và với

•Các dạng chính thể :

1. Chính thể quân chủ

-Chính thể quâ chủ tuyệt đối (chuyên chế)

-Chính thể quân chủ hạn chế (lập hiến)

2. Chính thể cộng hòa

-Cộng hòa quý tộc

-Cộng hòa dân tộc

•Hình thức chính thể của nhà nước CHXHCN Việt Nam :

chính thể cộng hòa dân chủ:

−Quyền lực tối cao của nhà nước thuộc về nhân dân

−Thông qua nguyên tắc bầu cử bình đẳng, phổ thông, trực tiếp

và bỏ phiếu kín nhân dân đã bỏ phiếu bầu ra cơ quan đại

diện của mình (Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp).

−Quyền lực nhà nước thuộc về quốc hội. Quốc hội được bầu

theo nhiệm kì 5 năm , có quyền lập pháp , giám sát tối cao

đối với các hoạt động của cơ quan nhà nước , quyết định

những vấn đề quan trọng của đất nước

ϖĐặc điểm hình thức chính thể ở việt nam :

−Tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước đặt dưới sự lãnh

đạo của Đảng cộng sản Việt Nam dựa trên cơ sở của chủ

nghĩa Mac-Lenin và tư tưởng Hồ Chí Minh

−Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phân

nhiệm, phối hợp giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực

hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp

−Bộ máy nhà nước được tổ chức thể hiện bản Nhà Nước của

dân , do dân , vì dân

Câu 3 : Hình thức cấu trúc của nhà nước cộng hòa xã

hội chủ nghĩa Việt Nam

−Hình thức cấu trúc nhà nước là cách thức tổ chức và phân bố

quyền lực nhà nước theo lãnh thổ, cũng như mối quan hệ giữa các

chủ thể lãnh thổ đó của quyền lực nhà nước

−Có 3 loại chính :

+Hình thức cấu trúc nhà nước đơn nhất

+Nhà nước liên bang

Hình thức cấu trúc của nhà nước CHXHCN Việt Nam là hình

thức nhà nước đơn nhất :

−Nhà nước Việt Nam có chủ quyền quốc gia, có một lãnh thổ duy

nhất, thống nhất không phân chia thành các Nhà nước tiểu

bang

−Nhà nước Việt Nam có một Hiến pháp, một hệ thống Pháp luật

áp dụng chung trên toàn lãnh thổ và một hệ thống bộ máy Nhà

nước

Câu 4 : Phân tích các đặc điểm của pháp luật :

1. Khái niệm pháp luật :

−Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung

do nhà nước đặt ra hoặc được thừa nhận và được nhà nước

đảm bảo thực hiện, thể hiện ý chí của giai cấp cầm quyền trong

xã hội, nhằm thiết lập và duy trì một trật tự xã hội nhất định.

2. Đặc điểm của pháp luật :

-Pháp luật có tính quy phạm phổ biến

-Pháp luật có tính xác định chặt chẽ về hình thức

-Pháp luật có tính được đảm bảo bằng nhà nước

−Là hệ thống các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc

−Thể hiện ý chí của nhà nước

−Do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành hoặc thừa

nhận và đảm bảo thực hiện

−Được thể hiện dưới những hình thức nhất định: pháp luật tập

quán, pháp luật án lệ, văn bân quy phạm pháp luật

−Nhà nước có thể dùng biện pháp cưỡng chế để đảm bảo cho

pháp luật được thực hiện.

Câu 5 : tuân thủ pháp luật :

1. Khái niệm :

−Tuân thủ pháp luật ( còn được gọi là tuân theo pháp luật) là

hình thức thực hiện pháp luật, trong đó các chủ thể pháp luật

kiềm chế không thực hiện các hành vi mà pháp luật ngăn cấm.

-Ví dụ : không nhận hối lộ, không vận chuyển chất ma tuý,

không thực hiện các hành vi lừa đảo, không lái xe sau khi

uống rượu bia, đội mũ bảo hiểm, không vượt đèn đỏ, nộp

2. Đặc điểm :

−Tuân thủ pháp luật có tính chất thụ động, chủ thể pháp luật

nhận thức được hành vi của mình, hiểu được quy định của pháp

luật và không thực hiện những hành vi mà pháp luật không cho

phép.

−Tuân thủ pháp luật là quy định được áp dụng cho mọi chủ thể.

Tất cả các công dân trong cùng mối quan hệ với cộng đồng, xã

hội hay nhà nước đều phải tuân thủ pháp luật như nhau.

Câu 6 : thi hành pháp luật :

1. Khái niệm :

−Thi hành pháp luật (còn được gọi là chấp hành pháp luật) là

hình thức thực hiện pháp luật, trong đó các chủ thể pháp

luật thực hiện nghĩa vụ của mình bằng hành động tích cực.

−VD: B đã đủ tuổi đi nghĩa vụ quân sự theo quy định về luật đi

nghĩa vụ quân sự. B chủ động, tự nguyện tham gia nghĩa vụ

quân sự ngay khi có lệnh gọi của cơ quan nhà nước.

−VD: Pháp luật quy định những doanh nghiệp phải kê khai

thuế và nộp thuế hằng năm. Công ty D luôn thực hiện những

công việc này trước thời hạn mà pháp luật quy định.

2. Đặc điểm :

−Mang tính chủ động thực hiện các nghĩa vụ mà pháp luật

quy định

−Hình thức của thi hành pháp luật được thể hiện dưới dạng

những quy phạm pháp luật mang tính bắt buộc

−Chủ thể thi hành pháp luật là cá nhân hoặc tổ chức

Câu 7 : đặc điểm của vi phạm pháp luật :

−Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật , có lỗi , do chủ

thể có năng lực hành vi thực hiện , xâm hại đến các quan hệ

xã hội được pháp luật bảo vệ .

−VD: Buôn bán, vận chuyển trái phép chất ma túy

−VD: Không đội mũ bảo hiểm, không có bằng lái khi tham gia

giao thông

−Đặc điểm của vi phạm pháp luật bao gồm :

+Hành vi xâm phạm pháp luật: Vi phạm pháp luật là

hành vi cố ý hoặc vô ý xâm phạm những quy định của

pháp luật. Hành vi này có thể là hành động (ví dụ: trộm

cắp, tham nhũng) hoặc là sự không hành động (ví dụ:

không thực hiện nghĩa vụ thuế, không thực hiện hợp

đồng).

+Có lỗi:

Lỗi: là trạng thái tâm lý phản ánh thái độ tiêu cực của chủ

thể đối với hành vi trái pháp luật của mình và hậu quả của

hành vi đó.

Vi phạm pháp luật thường phải có yếu tố lỗi, tức là người

vi phạm phải có nhận thức và ý thức về hành động của

mình (hành vi cố ý) hoặc không có khả năng nhận thức

(hành vi vô ý). Tuy nhiên, có một số trường hợp pháp luật

quy định trách nhiệm pháp lý ngay cả khi không có lỗi (ví

dụ: vi phạm hành chính).

+Hậu quả bất lợi: Vi phạm pháp luật phải gây ra hậu quả

có thể đo lường được, làm tổn hại đến lợi ích hợp pháp của

cá nhân, tổ chức khác hoặc xã hội, như thiệt hại tài sản,

sức khỏe, quyền lợi ....

+Được quy định bởi pháp luật: Vi phạm pháp luật phải là

hành vi không phù hợp với các quy định của pháp luật và

bị pháp luật cấm hoặc yêu cầu thực hiện. Các hành vi này

có thể được quy định trong các văn bản pháp lý như Hiến

pháp, luật, nghị định, quyết định, v.v.

+Bị xử lý: Vi phạm pháp luật phải đối mặt với các biện

pháp xử lý, bao gồm các hình thức như xử phạt hành

chính, hình sự, bồi thường thiệt hại, hoặc các biện pháp

cưỡng chế khác phụ thuộc với mức độ vi phạm.

Câu 8 : cấu thành của vi phạm pháp luật :

-Cấu thành vi phạm pháp luật là: những dấu hiệu đặc

trưng của một vi phạm pháp luậ cụ thể.

•Khách quan của vi phạm pháp luật : Mặt khách quan của

vi phạm pháp luật là toàn bộ những biểu hiện ra bên ngoài

thế giới khách quan, bao gồm các hành vi trái pháp luật, hậu

quả của hành vi đó và những yếu tố như thời gian, địa điểm,

cách thức, thủ đoạn, công cụ, phương tiện vi phạm pháp

luật..

•Chủ thể của vi phạm pháp luậtlà cá nhân, tổ chức có

năng lực trách nhiệm pháp lý và đã thực hiện hành vi trái

pháp luật. Mỗi loại vi phạm pháp luật đều có cơ cấu chủ thể

riêng tùy thuộc vào mức độ xâm hại các quan hệ xã hội được

pháp luật bảo vệ

•Khách thể của vi phạm pháp luậtlà quan hệ xã hội được

pháp luật bảo vệ nhưng bị hành vi trái pháp luật xâm hại tới.

Tính chất của khách thể vi phạm pháp luật cũng là một yếu

tố đánh giá mức độ nguy hiểm trong hành vi trái pháp luật.

Là một trong những căn cứ để phân loại hành vi vi phạm

pháp luật

•Chủ quancủa vi phạm phápluậtgồm lỗi, động cơ, mục

đích vi phạm pháp luật:

-Lỗi: là trạng thái tâm lý phản ánh thái độ tiêu cực của chủ

thể đối với hành vi trái pháp luật của mình và hậu quả của

hành vi đó.

Lỗi được chia thành hai loại cố ý và vô ý:

+ Lỗi cố ý gồm:

Lỗi cố ý trực tiếp: là lỗi của một chủ thể khi thực hiện

hành vi trái pháp luật nhận thức ẽo hành vi của mình là trái

pháp luật, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn

hậu quả đó xảy ra.

Lỗi cố ý gián tiếp: Là lỗi của một chủ thể khi thực hiện một

hành vi trái pháp luật nhận thức rõ hành vi của mình là trái

pháp luật, thấy trước được hậu quả của hành vi đó, tuy

không mong muốn song có ý thức để mặc cho hậu quả đó

xảy ra.

+ Lỗi vô ý gồm:

Lỗi vô ý do cẩu thả :là lỗi của một chủ thể đã gây ra hậu

quả nguy hại cho xã hội nhưng do cẩu thả nên không thấy

trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả đó, mặc dù có

thể thấy trước và phải thấy trước hậu quả này.

Lỗi vô ý vì quá tự tin: là lỗi của một chủ thể tuy thấy trước

hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hiểm cho xã

hội song tin chắc rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc cỏ

thể ngăn ngừa được nên mới thực hiện và có thể gây ra hậu

quả nguy hiểm cho xã hội.

– Động cơ là cái thúc đẩy chủ thể thực hiện hành vi vi phạm

pháp luật.

– Mục đích là kết quả cuối cùng mà chủ thể vi phạm pháp

luật mong đạt tới khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Câu 9 : đặc điểm của trách nhiệm pháp lý :

Trách nhiệm pháp lý là nghĩa vụ mà cá nhân hoặc tổ chức phải chịu

khi có hành vi vi phạm pháp luật. Trách nhiệm pháp lý đảm bảo sự

tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá

nhân, tổ chức, và xã hội. Dưới đây là 1 số đặc điểm của trách nhiệm

pháp lý :

−Trách nhiệm pháp lý là một nghĩa vụ mang tính cưỡng chế,

tức là người vi phạm phải chịu các hình thức xử lý mà pháp

luật quy định.

−Trách nhiệm pháp lý phải được quy định rõ ràng trong các

văn bản pháp luật như Hiến pháp, luật, nghị định, quyết định,

v.v. Mỗi hành vi vi phạm sẽ đi kèm với một hình thức trách

nhiệm pháp lý cụ thể, và pháp luật có cơ sở để áp dụng các

biện pháp xử lý.

−Trách nhiệm pháp lý được xác định tùy theo mức độ nghiêm

trọng của hành vi vi phạm.

−Trách nhiệm pháp lý phải phù hợp với tính chất và mức độ

của hành vi vi phạm thể hiện tính công bằng và đối ứng

−Trách nhiệm pháp lý sẽ dẫn đến những hậu quả pháp lý nhất

định

−Trong một số trường hợp, người vi phạm có thể phải chịu

nhiều loại trách nhiệm pháp lý cùng lúc

−Trong một số trường hợp, người vi phạm có thể được miễn

trừ hoặc giảm nhẹ trách nhiệm pháp lý

Câu 10 : phương pháp điều chỉnh của luật hành chính việt

nam :

Phương pháp điều chỉnh của luật hành chính Việt Nam bao

gồm các biện pháp mang tính chất “ chấp hành - điều hành “ giữa

một bên có quyền nhân danh nhà nước ra những mệnh lệnh bắt

buộc đối ( như thuyết phục, yêu cầu, ra quyết định hành chính, kiểm

tra giám sát, xử lý vi phạm hành chính, bảo vệ quyền lợi hợp pháp

và giải quyết tranh chấp hành chính ) . với bên kia là cơ quan, tổ

chức hoặc cá nhân có nghĩa vụ phục tùng các mệnh lệnh đó Các

phương pháp này giúp duy trì trật tự xã hội, bảo vệ quyền lợi hợp

pháp của công dân và tổ chức, và đảm bảo thực hiện nghiêm túc các

quy định của pháp luật hành chính.

Câu 11 : đối tượng điều chỉnh của luật dân sự việt nam :

Đối tượng điều chỉnh của luật dân sự là quan hệ nhân thân và

tài sản của cá nhân, pháp nhân trong các quan hệ được hình

thành trên cơ sở bình đẳng, tự do ý chí, độc lập về tài sản và tự

chịu trách nhiệm bao gồm :

1. Quan hệ tài sản : là quan hệ giữa người với người thông

qua một tài sản ( Tài sản bao gồm : vật, tiền, giấy tờ có giá

và quyền tài sản )

+quan hệ tài sản do luật dân sự điều chỉnh mang tính ý chí.

+quan hệ tài sản do luật dân sự điều chỉnh mang tính chất

hàng hoá và tiền tệ.

+quan hệ tài sản do luật dân sự điều chỉnh mang tính chất

đền bù tương đương.

2. Quan hệ nhân thân : Quan hệ nhân thân là quan hệ giữa

người với người về một giá trị nhân thân của cá nhân hay các

tổ chức.

+Quan hệ nhân thân gắn với tài sản

+quan hệ nhân thân không gắn với tài sản

−Quyền nhân thân luôn gắn liền với một chủ thể nhất định

và không thể dịch chuyển được cho các chủ thể khác. Tuy

nhiên, ttong những trường hợp nhất định có thể được dịch

chuyển.

−Quyền nhân thân không xác định được bàng tiền - giá trị

nhân thân và tiền tệ không phải là những đại lượng tương

đương và không thể trao đổi ngang giá.

Câu 12 : phương pháp điều chỉnh của luật dân sự việt nam

Phương pháp điều chỉnh của luật dân sự là phương pháp bình

đẳng, thỏa thuận (trên cơ sở tôn trọng sự tự do, tự nguyên cam kết,

thỏa thuận của các bên, đảm bảo cho các bên có vị trí bình đẳng) :

−Địa vị pháp lý của các chủ thể đều bình đẳng

−Bảo đảm quyền được lựa chọn, định đoạt của các chủ thể khi

tham gia quan hệ dân sự

−Quy định trách nhiệm dân sự cho các bên và đảm bảo cho các

chủ thể được quyền khởi kiện dân sự.

Câu 13 : nội dung của quyền sở hữu :

Quyền sở hữu là các quyền pháp lý ( quyền chiếm hữu , quyền

sử dụng và quyền định đoạt ) của chủ thể đối với tài sản thuộc

sở hữu của mình mà chủ thể khác phải tôn trọng và được pháp

luật bảo vệ

•Nội dung :

−Quyền chiếm hữu : là quyền chiếm giữ , quản lý tài sản

−Quyền sử dụng : là quyền khai thác công dụng , hưởng hoa

lợi từ tài sản

−Quyền định đoạt : là quyền chuyển giao quyền sở hữu tài sản

hoặc từ bỏ quyền sở hữu

Câu 14 : các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng dân sự :

Hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữ các bên về việc thiết lập , thay

đổi hoặc chấm dứt quyền , nghĩa vụ dân sự

•Điều kiện để hợp đồng dân sự có hiệu lực là :

−Chủ thể có năng lực hành vi dân sự

−Mục đích và nội dung của hợp đồng không vi phạm điều cấm

của pháp luật và không trái đạo đức xã hội

−Người tham gia hợp đồng hoàn toàn tự nguyện

−Hình thức của hợp đồng phù hợp với quy định của pháp luật

Câu 15 : hợp đồng dân sự vô hiệu :

1. Khái niệm hợp đồng dân sự vô hiệu :

−Hợp đồng dân sự vô hiệu là hợp đồng không có giá trị pháp

lý, tức là không tạo ra quyền và nghĩa vụ giữa các bên tham

gia hoặc các bên không phải thực hiện nghĩa vụ đã thỏa

thuận trong hợp đồng. Một hợp đồng dân sự được coi là vô

hiệu khi không đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý để có hiệu

lực, theo quy định của Bộ luật Dân sự Việt Nam.

2. Các loại hợp đồng dân sự vô hiệu :

−Hợp đồng vô hiệu tuyệt đối :

+Vô hiệu do giả tạo

+Có các nội dung vi phạm những điều mà pháp luật cấm

+Có nội dung hoặc mục đích trái với các giá trị đạo đức xã

hội

+Có hình thức khác với các hình thức quy định của pháp

luật, đã được Tòa án cho thời hạn để thay đổi hình thức

đúng theo quy định nhưng không thay đổi.

−Hợp đồng vô hiệu tương đối :

+Được xác lập bởi các chủ thể không có năng lực hành vi

dân sự hoặc không có năng lực hành vi tương ứng với yêu

cầu của pháp luật đối với giao dịch theo thỏa thuận trong

hợp đồng

+Vô hiệu do bị đe dọa/ do lừa dối/ do nhầm lẫn

+Vô hiệu do người xác lập trong tình trạng không thể nhận

thức hoặc không điều khiển được hành vi của mình.

3. Các nguyên nhân cụ thể làm cho hợp đồng dân sự vô

hiệu :

−Hợp đồng có nội dung trái pháp luật

−Hợp đồng có nội dung trái đạo đức xã hội

−Hợp đồng được ký kết dưới sự ép buộc, đe dọa, lừa dối hoặc

gian dối

−Hợp đồng do người không có năng lực hành vi dân sự ký kết

−Do bị nhầm lẫn

−Do vi phạm về hình thức