Đề số 5. Phân tích yêu cầu của nguyên tắc tuân theo pháp luật trong hoạt động ban hành văn bản áp dụng quy phạm pháp luật hành chính môn Luật hành chính | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48704538
HỌC PHẦN: LUẬT HÀNH CHÍNH VIỆT NAM
Họ tên: Khổng Tuấn Minh Ngày sinh: 17/10/1988 Mã lớp: HKTM222
Đề số 5. Phân tích yêu cầu của nguyên tắc tuân theo pháp luật trong hoạt động ban hành
văn bản áp dụng quy phạm pháp luật hành chính. BÀI LÀM:
Trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, một
trong những nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt mọi hoạt động của bộ máy hành chính nhà
nước là nguyên tắc tuân theo pháp luật. Nguyên tắc này có vai trò đặc biệt quan trọng
trong hoạt động ban hành văn bản áp dụng quy phạm pháp luật hành chính – công cụ trực
tiếp thể hiện quyền lực hành chính nhà nước, ảnh hưởng tới quyền và nghĩa vụ của tổ
chức, cá nhân trong xã hội. Việc tuân thủ nghiêm nguyên tắc pháp luật trong hoạt động
này không chỉ bảo đảm cho tính hợp pháp và hợp lý của các văn bản hành chính, mà còn
góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, củng cố niềm tin của nhân dân
vào pháp luật và chính quyền.
I. KHÁI NIỆM VỀ VĂN BẢN ÁP DỤNG QUY PHẠM PHÁP LUẬT HÀNH CHÍNH 1. Khái niệm
Văn bản áp dụng quy phạm pháp luật hành chính là loại văn bản do cơ quan hành chính
nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong lĩnh vực hành chính ban hành, trên cơ sở các
quy phạm pháp luật hiện hành, để giải quyết một vụ việc cụ thể, có địa chỉ áp dụng xác
định, phát sinh quyền và nghĩa vụ cụ thể đối với một hoặc một số chủ thể. lOMoAR cPSD| 48704538
Theo Giáo trình Luật hành chính Việt Nam, Đại học Luật Hà Nội tái bản năm 2019, văn
bản áp dụng pháp luật hành chính mang tính cá biệt, một chiều, thể hiện sự tác động của
cơ quan quản lý nhà nước đến đối tượng quản lý. Văn bản này thường xuất hiện dưới
dạng quyết định hành chính cá biệt như: quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết
định bổ nhiệm, quyết định cấp phép, quyết định thu hồi đất...
2. Đặc điểm •
Mang tính cá biệt, áp dụng cho đối tượng xác định; •
Ban hành theo trình tự, thủ tục luật định; •
Là kết quả của hoạt động thực thi pháp luật hành chính; •
Có tính quyền lực – phục tùng, không có sự thỏa thuận ngang hàng giữa các bên.
II. KHÁI QUÁT VỀ NGUYÊN TẮC TUÂN THEO PHÁP LUẬT
1. Khái niệm nguyên tắc tuân theo pháp luật
Nguyên tắc tuân theo pháp luật trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước là yêu cầu
bắt buộc các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền khi ban hành các quyết định hành
chính phải căn cứ vào các quy định của pháp luật hiện hành. Hoạt động ban hành văn bản
phải đảm bảo đúng quy trình, đúng nội dung, đúng thẩm quyền và hình thức theo quy định pháp luật.
Nguyên tắc này xuất phát từ tinh thần của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam và là nền tảng của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
2. Cơ sở pháp lý • Hiến pháp năm 2013; •
Luật Hành chính Việt Nam (2019); •
Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung); lOMoAR cPSD| 48704538 •
Luật Cán bộ, Công chức sửa đổi năm 2019; •
Các văn bản hướng dẫn như Nghị định số 118/2021/NĐ-CP...
III. CÁC YÊU CẦU CỦA NGUYÊN TẮC TUÂN THEO PHÁP LUẬT TRONG
BAN HÀNH VĂN BẢN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT HÀNH CHÍNH
1. Đúng căn cứ pháp lý
Cơ quan ban hành văn bản phải căn cứ vào quy phạm pháp luật hiện hành. Văn bản áp
dụng pháp luật hành chính chỉ có hiệu lực nếu nội dung của nó được xây dựng dựa trên
các quy phạm pháp luật rõ ràng, cụ thể.
Ví dụ: Khi ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn giao thông, công an phải
căn cứ vào Luật Giao thông đường bộ, Nghị định 100/2019/NĐ-CP và các quy định liên quan.
2. Đúng thẩm quyền
Chỉ người hoặc cơ quan được pháp luật quy định mới được quyền ban hành văn bản hành
chính. Ban hành sai thẩm quyền có thể làm cho văn bản bị vô hiệu hoặc bị hủy bỏ theo
quy định của pháp luật.
Ví dụ: Chủ tịch UBND xã không có thẩm quyền ra quyết định xử phạt hành vi xây dựng
sai phép đối với công trình có giá trị lớn – thẩm quyền này thuộc Chủ tịch UBND huyện
hoặc thanh tra xây dựng cấp huyện.
3. Đúng trình tự, thủ tục
Quá trình ban hành phải tuân thủ các bước như: tiếp nhận hồ sơ, xác minh thông tin, lấy ý
kiến (nếu cần), dự thảo văn bản, thẩm định, ký ban hành, công khai... Thiếu một bước
cũng có thể dẫn đến vi phạm thủ tục hành chính. lOMoAR cPSD| 48704538
Ví dụ: Khi ban hành quyết định thu hồi đất của hộ dân để xây dựng đường giao thông, nếu
chính quyền xã không tiến hành lấy ý kiến người dân và thông báo trước thời gian luật
định thì quyết định có thể bị Tòa án hành chính tuyên hủy.
4. Đúng hình thức và thể thức
Văn bản hành chính cần tuân thủ mẫu văn bản, cấu trúc, thể thức trình bày, chữ ký, dấu và
quy cách ban hành theo quy định tại Nghị định 30/2020/NĐ-CP về công tác văn thư.
5. Nội dung phù hợp và hợp lý
Nội dung của văn bản không được trái pháp luật, không được xâm phạm đến quyền và lợi
ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Nội dung cũng phải phù hợp với thực tiễn quản lý, đảm bảo tính khả thi.
IV. VÍ DỤ CỤ THỂ VÀ LIÊN HỆ THỰC TIỄN
1. Ví dụ trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính
Thực tế nhiều trường hợp quyết định xử phạt vi phạm hành chính bị hủy do sai thẩm
quyền hoặc không đủ căn cứ pháp lý. Ví dụ: Một công chức địa chính xã ra quyết định xử
phạt hành vi lấn chiếm đất công là sai thẩm quyền vì theo quy định, chỉ Chủ tịch UBND
cấp xã mới có quyền xử phạt hành vi này với mức dưới 5 triệu đồng.
2. Ví dụ trong lĩnh vực quản lý đất đai
Một số địa phương đã bị Tòa án nhân dân cấp huyện tuyên hủy quyết định thu hồi đất do
vi phạm trình tự, thủ tục và không đảm bảo quyền lợi người dân. Trường hợp điển hình là
tại một xã ở tỉnh Đồng Nai, UBND xã thu hồi đất của người dân nhưng không thông báo
bằng văn bản, không tổ chức họp dân, không có quyết định đền bù cụ thể – điều này vi
phạm nghiêm trọng nguyên tắc pháp luật. lOMoAR cPSD| 48704538
3. Liên hệ với yêu cầu cải cách hành chính
Hiện nay, trong bối cảnh đẩy mạnh cải cách hành chính, yêu cầu nâng cao chất lượng ban
hành văn bản áp dụng pháp luật càng trở nên cấp thiết. Việc xây dựng chính phủ điện tử,
ứng dụng phần mềm quản lý văn bản, đào tạo cán bộ pháp chế... là những hướng đi nhằm
đảm bảo thực thi nguyên tắc tuân thủ pháp luật trong quản lý hành chính.
V. KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP
1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng pháp luật cho đội ngũ cán bộ hành chính các cấp;
2. Nâng cao trách nhiệm cá nhân trong ban hành văn bản hành chính;
3. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm về ban hành văn bản hành chính;
4. Ứng dụng công nghệ thông tin để chuẩn hóa quy trình ban hành văn bản hành chính;
5. Rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật còn chồng chéo, thiếu thống nhất làm cơ sở
cho hoạt động áp dụng pháp luật. KẾT LUẬN
Nguyên tắc tuân theo pháp luật là nền tảng quan trọng trong quản lý hành chính nhà nước,
đặc biệt trong hoạt động ban hành văn bản áp dụng quy phạm pháp luật hành chính. Việc
tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc này góp phần bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của các quyết
định hành chính, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức.
Trong bối cảnh hiện nay, việc nâng cao năng lực, đạo đức công vụ của cán bộ công chức
và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính sẽ là chìa khóa giúp thực thi hiệu quả nguyên tắc
tuân thủ pháp luật trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luật Hành chính Việt Nam, Nguyễn Thị Thủy (chủ biên), Trường Đại học Mở Hà
Nội, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 2019. lOMoAR cPSD| 48704538
2. Giáo trình Luật hành chính Việt Nam, Đại học Luật Hà Nội tái bản năm 2019.
3. Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, sửa đổi, bổ sung năm 2020.
4. Luật Cán bộ, Công chức sửa đổi năm 2019.
5. Nghị định số 118/2021/NĐ-CP của Chính phủ.
6. Nghị định 30/2020/NĐ-CP về công tác văn thư.