lOMoARcPSD| 48541417
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
KHOA LUẬT
---------------------------------
BÀI TẬP NHÓM 4B
MÔN : LUẬT HÀNH CHÍNH VIỆT NAM
lOMoARcPSD| 48541417
Đề tài : Phân tĀch nguyên tắc tập trung dân chủ
trong quản hành chĀnh nhà nước. Cho biết
tại sao quan hành chĀnh nhà nước địa
phương đều được tổ chức hoạt động theo
nguyên tắc song trùng trực thuộc.
MỤC LỤC
A : NỘI DUNG ……………………………………
1 : Khái niệm………………………………………………………………..
2 : Nguyên tắc tập trung – dân chủ………………………………………..
2.1. Cơ sở pháp lí………………………………………………………………..
2.2. Biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản hành chính nhà
nước…………………………………………………………………………………
3 : Thực trạng việc vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý
hành chĀnh nhà nước nước ta hiện
nay…………………………………..
3.1. Về mặt tích cực……………………………………………………………….
3.2. Về mặt hạn chế……………………………………………………………….
lOMoARcPSD| 48541417
3.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc vận dụng nguyên tắc tập
trung - dân chủ vào hoạt động quản lí hành chính nước ta………………………….
4 : Ý nghĩa của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lĀ hành
chĀnh
nhà nước ở Việt Nam hiện nay………………………………………………
5 : Các quan nh chĀnh Nhà nước địa phương đều tổ chức
hoạt động theo nguyên tắc song trùng trực
thuộc...................................................
B : KẾT
LUẬN ..........................................................
Danh mục tài liệu tham
khảo............................................................................
A : NỘI DUNG
1 : Khái niệm
Nguyên tắc tập trung dân chủ là sự kết hợp giữa hai yếu tố tập trung và dân chủ.
Nguyên tắc kết hợp hài hòa giữa chỉ đạo tập trung thống nhất của cấp trên với việc
mở rộng dân chủ cho cấp dưới, đảm bảo nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản
nhà nước.
Nguyên tắc tập trung dân chủ nguyên tắc bản, đóng vai trò tưởng chỉ
đạo, xuyên suốt trong quá trình thực hiện quản nhà nước, quản hội. Trong
quản lí hành chính nhà nước thì nguyên tắc này đảm bảo cho sự tập trung quyền lực
lOMoARcPSD| 48541417
nhà nước vào tay chủ thể quản đđiều hành, chỉ đạo việc thực hiện chính sách
pháp luật một cách thống nhất, đồng thời nguyên tắc này đảm bảo việc mở rộng
quyền cho đối tượng quản lí nhằm phát huy trí tuệ tập thể trong hoạt động quản lí,
phát huy khả năng tiềm tang của đối tượng quản trong quá trình thực hiện chính
sách pháp luật. Từ đó giúp cho công tác quản hành chính nhà nước đạt được những
hiệu quả tốt trong việc tăng hiệu quả hoạt động của công tác quản lí hành chính nhà
nước.
2 : Nguyên tắc tập trung – dân chủ.
2.1 . Cơ sở pháp lí.
Đây nguyên tắc bản trong tổ chức hoạt động của nhà nước ta nên việc thực
hiện quản lý hành chính nhà nước phải tuân theo nguyên tắc này. Điều 6 Hiến pháp
1992 quy định: “Quốc hội, hội đồng nhân dân các quan khác của nhà nước
đều tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ”. Nguyên tắc này bao
hàm sự kết hợp giữa hai yếu tố tập trung và dân chủ, nghĩa vừa đảm bảo sự lãnh
đạo tập trung trên sở dân chủ; vừa đảm bảo mở rộng dân chủ dưới sự lãnh đạo
tập trung.
2.2. Biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý hành chính nhà nước.
Quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân
Hiến pháp 1992 quy định : Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua
Quốc hội Hội đồng nhân dân những quan đại diện cho ý chí nguyện vọng
của nhân dân, do nhân dân bầu ra và chịu trách nhiệm trước nhân dân.”
lOMoARcPSD| 48541417
Như vậy, Hiến pháp quy định tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, nhân
dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua các quan quyền lực nhà nước do chính
họ bầu ra để thay mặt mình trực tiếp thực hiện những quyền lực đó. Ðể thực hiện
chức năng quản hành chính nhà nước, hthống quan hành chính nhà nước
được thành lập luôn sự phụ thuộc vào các quan quyền lực nhà nước cùng
cấp. Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua hệ thống thiết chế quyền lực
nhà nước do mình bầu ra để thay mặt mình trực tiếp thực hiện quyền lực đó. Điều
này được ghi trong Điều 8-2013 Hiến pháp: Nhà nước được tổ chức hoạt động
theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội theo Hiến pháp và pháp luật, thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ trong các quan, cán bộ, công chức nhà nước. cán b
công chức phải tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân, sâu sát với nhân dân,
lắng nghe ý kiến tuân theo sự giám sát của nhân dân. Kiên quyết chống tham ô,
lãng phí, quan liêu, mọi biểu hiện chuyên quyền.
Sự phục tùng của cấp dưới đối với cấp trên, của địa phương đối với trung
ương.
Trước hết cần khẳng định sự phục tùng ở đây là sphục tùng mệnh lệnh hợp pháp
trên cơ sở quy định của pháp luật. Sự phục tùng này đảm bảo cho cấp trên và trung
ương tập trung quyền lực để chỉ đạo, giám sát hoạt động của cấp dưới địa phương.
Nếu thiếu nó sẽ dẫn đến buông lỏng sự lãnh đạo, làm nảy sinh tình trạng tuỳ tiện, vô
chính phủ, cục bộ địa phương. Sự phục tùng này trong quản lý hành chính nhà nước
biểu hiện ở cả hai phương diện tổ chức và hoạt động.
Trên cơ sở qui định của pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của mình và căn cứ vào
đặc điểm, tình hình, lợi ích hợp lý của địa phương (hoặc cấp dưới), các cơ quan nhà
nước trung ương (hoặc cấp trên) có quyền quyết định đối với địa phương (hoặc cấp
dưới). Tất cả các yêu cầu, mệnh lệnh do cấp trên trung ương đưa ra cấp dưới và
địa phương nghĩa vụ phải thực hiện. Tuy nhiên đây không phải sphục tùng
lOMoARcPSD| 48541417
vô điều kiện là sự phục tùng những mệnh lệnh hợp pháp trên cơ sở quy định của
pháp luật. Các quan nhà nước địa phương (hoặc cấp dưới) quyền chủ động,
sáng tạo trong việc thực hiện quyết định của cơ quan nhà nước trung ương (hoặc cấp
trên) hoặc những vấn đề thuộc thẩm quyền của mình, phù hợp với đặc điểm cụ thể
của địa phương hoặc đơn vị mình, nhưng không được trái với các qui định của trung
ương (hoặc cấp trên).
Trong hoạt động của các quan nhà nước, phải phân định những vấn đề thuộc
thẩm quyền tập thể, những nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền của người đứng
đầu. Những vấn đề thuộc thẩm quyền tập thể thì thiểu số phục tùng đa số nhưng
thiểu squyền bảo lưu ý kiến, đa số cũng cần xem xét, tham khảo ý kiến của thiểu
số để kiểm tra tính đúng đắn trong quyết định của mình. Những vấn đnhân
quyền quyết định thì cá nhân phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
Sự phân cấp quản lý.
Phân cấp quản lý là sự phân định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong bộ máy
quản lý hành chính nhà nước. Mỗi cấp quản lý có những mục tiêu, nhiệm vụ, thẩm
quyền những phương thức cần thiết để thực hiện một cách tốt nhất những mục
tiêu, nhiệm vụ của cấp mình. Trong phạm vi thẩm quyền được giao mỗi cấp quản
được phép tiến hành những hoạt động nhất định nhằm phát huy tính năng động sáng
tạo của mình.
Phân cấp quản là một biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ. Tuy nhiên,
việc phân cấp phải đảm bảo những yêu cầu sau:
+ Việc phân cấp quản phải đảm bảo cho trung ương quyền quyết định trong
những lĩnh vực then chốt, những vấn đề ý nghĩa chiến lược nhằm đảm bảo sự
phát triển cân đối và hài hòa của toàn xã hội, bảo đảm sự quản lý tập trung và thống
nhất của Nhà nước trong phạm vi toàn quốc.
lOMoARcPSD| 48541417
+ Phải mạnh dạn phân quyền cho địa phương, các đơn vị cơ sở để phát huy tính chủ
động sáng tạo trong quản lý, tích cực phát huy sức người, sức của, đẩy mạnh sản
xuất và phục vụ đời sống nhằm hoàn thành nhiệm vụ mà cấp trên giao phó.
+ Phải phân cấp quản cụ thể, hợp trên sở quy định của pháp luật. Hạn chế
tình trạng cấp trên gom quá nhiều việc, khi không làm xuê công việc ấy thì giao lại
cho cấp dưới đồng thời tránh cho cơ quan nhà nước ở trung ương phải ôm đồm các
công việc mang tính sự vụ, thuộc về chức trách của các đơn vị ở địa phương cơ sở..
+ Phân cấp quản phải xác định chức năng quan. Mỗi loại việc chỉ được thực
hiện bởi một cấp quan, hoặc một vài cấp quan. Cấp trên không phải lúc nào
cũng thực hiện được một số chức năng một cách có hiệu quả như cấp dưới.
Phân cấp quản giữa các cấp trong bộ máy quản lý hành chính nhà nước là công
việc hết sức phức tạp đòi hỏi phải xem xét từ nhiều yếu tố và góc độ khác nhau như:
sở kinh tế, hội, trình độ phát triển đồng đều về kinh tế, kết cấu htầng, giao
thông, thông tin, liên lạc, các yếu tố về dân tộc, trình độ dân trí, trình độ đội ngũ cán
bộ quản lý ở địa phương và cơ sở...Do đó, việc ban hành các quyết định về phân cấp
quản lí cần phải có sự cân nhắc, tính toán kĩ lưỡng, hợp lí, tránh đưa ra những quyết
định mang tính chung chung, tùy tiện. Tất cả các nội dung của việc phân cấp quản
lý bao giờ cũng phải được thể hiện trong các văn bản pháp luật của các cấp có thẩm
quyền.
Hướng về cơ sở
Các đơn vị sở của bộ máy hành chính nnước nơi trực tiếp tạo ra của cải
vật chất, trực tiếp phục vụ đời sống vật chất tinh thần của người dân lao động. Do
vậy trách nhiệm của mọi quan nhà nước phải tạo điều kiện thuận lợi cho các
đơn vị kinh tế, văn hóa – xã hội hoàn thành tốt công việc của mình.
lOMoARcPSD| 48541417
Hướng về sở chính là việc các cơ quan hành chính nhà nước mở rộng dân chủ
trên cơ sở quản lý tập trung đối với hoạt động của toàn bộ hệ thống các đơn vị kinh
tế, văn hóa hội trực thuộc. Các đơn vị đó, trước hết những tế bào của nền
kinh tế quốc dân, nơi trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất, được Nhà nước bảo hộ
quyền shữu các tài sản hợp pháp, có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh, đồng
thời cũng được Nhà nước hướng dẫn, giúp đỡ về vật chất tinh thần. Các đơn vị văn
hóa hội của hệ thống các đơn vị cơ sở luôn được Nhà nước quan tâm, cung cấp
những trang thiết bị cần thiết để hoạt động, giúp đỡ về vật chất, tinh thần nhằm tạo
ra những điều kiện tốt nhất để các đơn vị này hoạt động hiệu quả. Song song với
những việc làm nêu trên, Nhà nước cũng các chính sách biện pháp quản một
cách thống nhất và chặt chẽ tổ chức và hoạt động của hệ thống các đơn vị cơ sở. Có
như vậy mới thúc đẩy mọi hoạt động của các đơn vị kinh tế, văn hóa xã hội này
phát triển một cách mạnh mẽ theo đúng định hướng của Nhà nước.
Phụ thuộc hai chiều giữa các cấp quản lý hành chính nhà nước
Các quan hành chính nhà nước địa phương đều tổ chức hoạt động theo
nguyên tắc song trùng trực thuộc. Sự phụ thuộc này thể hiện ở cả hai mặt là tổ chức
hoạt động của quan hành chính nhà nước. Nguyên tắc song trùng trực thuộc
của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương bảo đảm sự thống nhất giữa lợi ích
chung của nhà nước với lợi ích của địa phương, giữa lợi ích ngành với lợi ích của
lãnh thổ. Trong đó, mối phụ thuộc ngang tạo điều kiện cần thiết cho cấp dưới phát
huy dân chủ, thế mạnh của địa phương để hoàn thành nhiệm vụ được giao, mối phụ
thuộc dọc giúp cho cấp trên có thể tập trung quyền lực nhà nước nhằm chỉ đạo hoạt
động của cấp dưới, tạo nên một hoạt động chung thống nhất.
lOMoARcPSD| 48541417
3 : Thực trạng việc vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý
hành chĀnh nhà nước ở nước ta hiện nay.
Quản lý hành chính nhà nước là mt hình thức hoạt động của Nhà nước được thực
hiện trước hết và chủ yếu bởi các cơ quan hành chính nhà nước, có nội dung là bảo
đảm sự chấp hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của các cơ quan quyền lực nhà nước,
nhằm tchức chỉ đạo một cách trực tiếp thường xuyên công cuộc xây dựng
kinh tế, văn hóa hội hành chính chính trị. Nói cách khác, quản hành
chính nhà nước là hoạt động chấp hành – điều hành của nhà nước.
3.1 . Về mặt tích cực.
- Hệ thống thể chế pháp luật từng bước được đổi mới và hoàn thiện, góp phần
xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảo phát
huy quyền làm chủ của nhân dân.
- Về cơ bản, các chủ trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về chuyển nền
kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng hội
chủ nghĩa đã được thể chế hoá, thông qua gần 100 văn bản luật, pháp lệnh ban hành
5 năm qua đã tạo dựng và hoàn thiện khung pháp lý cho các thành phần kinh tế, cho
người dân làm ăn và sinh sống. Các chính sách về giá, về thuế, áp dụng chế độ hợp
đồng lao động, cải cách chế độ tiền lương... tác dụng to lớn đối với việc khai thác
mọi tiềm năng sản xuất, giải quyết mọi việc làm cho người lao động từng bước
cải thiện mức sống dân cư.
- Chức năng, nhiệm vụ của các quan trong hệ thống hành chính nhà nước
được điều chỉnh từng bước phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước trong nền kinh tế
thị trường.
lOMoARcPSD| 48541417
- Trên sở luật tổ chức Chính phủ được Quốc hội thông qua, Chính Phủ đã
xác định rõ thêm vị trí, chức năng, trách nhiệm và quyền hạn của mình với tư cách
quan hành pháp, quan hành chính cao nhất của tổ chức hệ thống quyền
lực Nhà nước, tập trung thời gian nguồn lực vào việc thực hiện chức ng đích
thực của mình là xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, xây dựng và ban hành
cơ chế, chính sách, thanh tra, kiểm tra việc tổ chức thực hiện.
- Đã thực hiện điều chỉnh chức năng quản nhà nước giữa các cấp hành chính
cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Trên sđiều chỉnh lại phạm vi, đối tượng
quản lý của các cơ quan hành chính nhà nước, phân biệt và tách chức năng quản
nhà nước của các bộ, ngành chính quyền địa phương với quản sản xuất kinh
doanh quản hoạt động sự nghiệp dịch v công, từng bước xoá bỏ chế độ chủ
quản đối với doanh nghiệp.
- Tinh thần xuyên suốt quá trình đổi mới phương thức hoạt động của các
quan hành chính nhà nước là giảm tối đa sự can thiệp hành chính vào hoạt động của
thị trường và doanh nghiệp.
- Những nỗ lực cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, áp dụng phương thức
quản lý theo cơ chế “một cửa” cả ở ba cấp chính quyền địa phương .Việc triển khai
quy chế công khai tài chính, quy chế dân chủ sở và trong cơ quan hành chính
nhà nước v.v... đã có tác dụng tích cực góp phần đổi mới mối quan hệ giữa cơ quan
hành chính nhà nước với dân, quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với nhau
trong quá trình tổ chức thực hiện công việc và thực thi công vụ.
3.2 . Về mặt hạn chế.
- Hệ thống thchế pháp luật chưa hoàn chỉnh, đồng bộ, thiếu nhất quán nhất
là việc thi hành pháp luật chưa nghiêm.
lOMoARcPSD| 48541417
- Sự chưa đồng bộ của hệ thống thể chế một mặt thể hiện chỗ một số luật,
pháp lệnh đã ban hành nhưng các nghị định và thông tư hướng dẫn triển khai chậm,
chưa được ban hành. Sự thiếu nhất quán trong hệ thống thể chế biểu hiện trong
việc chậm chuẩn bị và ban hành các văn bản dưới luật, pháp lệnh để hướng dẫn thi
hành. Đáng lo ngại sự vi phạm pháp luật kỉ cương, thậm chí nghiêm trọng ngay
trong các quan hành chính nhà nước. Từ đó dẫn đến tình trạng, trong nhân dân
trên nhiều lĩnh vực đời sống xã hội tính dân chủ bị hạn chế.
- Thủ tục hành chính tuy đã có những tiến bộ nhất định nhưng nhìn chung vẫn
còn nhiều phức tạp, rườm rà, gây không ít phiền toái cho doanh nghiệp và người
dân, chủ yếu vẫn theo chế “xin cho”. chế một cửa tuy được triển khai rất
rộng rãi nhưng nhiều nơi, nhiều chỗ còn mang tính hình thức.
- Phân định trách nhiệm và quyền hạn, quan hệ phân công và phối hợp giữa các
cơ quan hành chính Nhà nước có những trường hợp chưa thật rõ ràng.
- Chưa xác định chức năng, nhiệm vụ quản hành chính nhà nước
của các quan trong hệ thống hành chính nhà nước, nhất là cấp Chính phủ các
bộ. Việc phân cấp về tài chính ngân sách và tổ chức cán bộ công chức còn nhiều
hạn chế, đang là nhân tố trực tiếp, chủ yếu làm hạn chế quyền tự chủ, tự chịu trách
nhiệm của chính quyền địa phương.
- Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước vẫn cồng kềnh, đồ sộ, nhiều tầng cấp
trung gian
- Bộ máy hành chính ở cấp Trung ương còn quá lớn việc thực hiện phân cấp về
ngành lĩnh vực giữa trung ương địa phương, giữa các cấp chính quyền địa
phương còn chậm, vẫn chưa sự phân biệt rõ về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức
bộ máy của chính quyền đô thị với chính quyền nông thôn.
lOMoARcPSD| 48541417
3.3 : Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc vận dụng nguyên tắc tập
trung - dân chủ vào hoạt động quản lí hành chính nước ta
Để nâng cao hiệu lực hiệu quả quản hành chính nnước theo nguyên tắc
tập trung dân chủ ở nước ta hiện nay cần thực hiện những biện pháp cấp bách, trưc
hết là pháp luật ở cấp vĩ mô. Có một số biện pháp như sau:
- Xác lập hình tổ chức nền hành chính mới cho phù hợp với yêu cầu xây
dựng một nền hành chính phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển và hội nhập của đất
nước.
- Hoàn thiện thể chế hành chính dân chủ pháp quyền, có sự tham gia tích cực
của người dân vào quá trình quản nền hành chính hiệu lực hiệu quả của đất
nước.
- Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức chuyên nghiệp và chuyên môn
hóa, thành thạo nghiệp vụ, giữ nghiêm kỉ luật quy chế ng chức trong khi thi
hành công vụ, gương mẫu trong quan hệ trong ứng xử với nhân dân theo những
chuẩn mực của văn hóa dân chủ.
- Xây dựng nền hành chính thống nhất thông xuốt, trên sở của phân cấp phân
quyền triệt để trong bộ máy quản hành chính nhà nước. Đề cao tính tchủ, tự
chịu trách nhiệm của tổ chức chính quyền các cấp trong thực hiện chính sách, pháp
luật, thiết lập một trật tự hành chính phù hợp với việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương
của nền hành chính.
- Nâng cao dân trí trong hội. Kết hợp các hình thức và biện pháp giáo dục
tuyên truyền, thuyết phục tổ chức quản lý. Kiểm tra quy định chế độ trách
nhiệm, gắn liền với quyền hạn nghĩa vụ, dân chủ với kỉ luật pháp luật. Giáo
lOMoARcPSD| 48541417
dục ý thức, nhận thức và giáo dục hành vi, hình thành nhu cầu và tập quán lối sống
dân chủ, kỉ luật – pháp luật đối với các tầng lớp nhân dân, trước hết là trong đội ngũ
cán bộ, công chức.
4 nghĩa của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lĀ hành
chĀnh nhà nước ở Việt Nam hiện nay.
Tập trung dân chủ có ý nghĩa to lớn trong hoạt động quản lý Nhà nước, góp phần
thực thi các đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước vào trong hoạt động quản
lý hành chính. Có thể kể đến mt vài ý nghĩa của nguyên tắc tập trung dân chủ n
sau:
+ Nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý hành chính nhà nước là nguyên tắc
bản, có vai trò tư tưởng chỉ đạo trong toàn bộ quá trình quản lý nhà nước và quản lý
hội. Nguyên tắc này đảm bảo quyền lực nhà nước tập trung vào tay các chủ thể
quản lý để quản lý, hướng dẫn thực hiện pháp luật, chính sách một cách thống nhất,
đồng thời, nguyên tắc này cũng đảm bảo mở rộng quyền của các đối tượng quản lý.
+ Nguyên tắc tập trung dân chủ trong quá trình thực hiện pháp luật vai trò quan
trọng trong việc phát huy hết trí tuệ của tập thtrong hoạt động quản lý, phát huy
tiềm năng của đối tượng quản lý. Từ đó, giúp nền hành chính quốc gia đạt kết quả
tốt trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của nền hành chính quốc gia.
+ Thúc đẩy phát triển kinh tế, kiềm chế lạm phát, nâng cao đời sống nhân dân, đặc
biệt quan tâm đến đội ngũ cán bộ, công chức để ổn định cuộc sống, làm giàu chính
đáng, làm tròn trách nhiệm cao cả của nhân dân.
lOMoARcPSD| 48541417
5 :Các quan hành chĀnh Nhà nước địa phương đều tổ chức hoạt
động theo nguyên tắc song trùng trực thuộc
Việc chịu sự quản lý đồng thời của các cơ quan cấp trên trực tiếp được gọi là song
trùng. Song trùng trực thuộc chịu 2 sự quản lý là : theo sự quản của ngành theo
sự quản của lãnh thổ. Về nguyên tắc song trùng trực thuộc được xác lập thực
hiện ở những lĩnh vực quản lý. Trong đó, đòi hỏi kết hợp lợi ích của ngành chuyên
môn và lợi ích của địa phương. Nguyên tắc song trùng trực thuộc của cơ quan hành
chính nhà nước địa phương bảo đảm sự thống nhất giữa lợi ích chung của nhà nước
với lợi ích của địa phương, giữa lợi ích ngành với lợi ích của lãnh thổ
d
như các quan thanh tra nước ta hiên nay đang được tổ chức hìn
song trùng trực thuôc. Đó vừa phụ thuộc vào quan chuyên môn cấp trên, vừạ
phụ thuộc vào cơ quan hành chính nhà nước cùng cấp.
Đối với quan nhà nước thẩm quyền chung một mặt phụ thuộc vào quan
nhà nước cùng cấp, vừa phụ thuộc cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Ví dụ như
Tỉnh Phú Thọ chịu sự chỉ đạo của HĐND Tỉnh PThọ theo chiều ngang, một mặt
lại chịu sự chỉ đạo Chính phủ theo chiều dọc.
Đối với quan chuyên môn, một mặt phụ thuộc vào quan hành chính nhà nước
có thẩm quyền chung cùng cấp, mặt khác nó phụ thuộc vào cơ quan hành chính n
nước có thẩm quyền chuyên môn cấp trên trực tiếp. Các cơ quan chuyên môn thuộc
Ủy ban nhân dân chịu sự chỉ đạo, quản về tổ chức, biên chế và công tác của Ủy
ban nhân dân cùng cấp, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về nghiệp vụ của quan
chuyên môn cấp trên và hoạt động theo chế độ thủ trưởng.
dụ như Sở tư pháp tỉnh Phú Thọ, một mặt phụ thuộc UBND Tỉnh Phú Thọ, mặt
khác phụ thuộc vào Bộ tư pháp.
lOMoARcPSD| 48541417
B : KẾT LUẬN
Tập trung dân chủ nguyên tắc bản trong tổ chức hoạt động của Nhà
nước hoạt động quản hành chính nhà nước cũng được tổ chức thực hiện trên
cơ sở tuân thủ nội dung của nguyên tắc này. Việc vận dụng hiệu quả, hợp lí nguyên
tắc tập trung dân chủ trong hoạt động quản hành chính nhà nước sẽ tạo lập được
một nền hành chính dân chủ, hiện đại, một nền hành chính năng động trong một thế
giới luôn biến đổi, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong
thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở cửa hội nhập quốc tế.
Các quan hành chính Nhà nước địa phương đều tổ chức và hoạt động theo
nguyên tắc song trùng trực thuộc, đảm bảo kết hợp tốt nhất sự lãnh đạo tập trung
theo ngành với quyền quản tổng thể của địa phương.
Mối phụ thuộc ngang tạo
điều kiện cần thiết cho cấp dưới phát huy dân chủ, thế mạnh của địa phương đhoàn
thành nhiệm vụ cấp trên đã giao phó. Mối phụ thuộc dọc giúp cho cấp trên
thể tập trung quyền lực Nhà nước để chỉ đạo hoạt động cấp dưới, tạo nên một hoạt
động chung thống nhất. Nguyên tắc này nhằm đảm bảo sự thống nhất giữa lợi ích
chung của cả nước với lợi ích của địa phương, giữa lợi ích của ngành với lợi ích
vùng lãnh thổ.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Luật hành chính Việt Nam - Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB.Công
an nhân dân, năm 2009.
2. Giáo trình luật hành chính Việt Nam - Khoa luật Đại học quốc gia Nội Nhà
xuất bản Đại học quốc gia, năm 2009.
3. Nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của các quan nhà
nước, Vũ Văn Nhiệm. Tạp chí KHPL SỐ 3/2004.
lOMoARcPSD| 48541417
4. Sự vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ trong hoạt động quản lý của Nnước,
PTS. Nguyễn Tiến Phồn. Trung tâm khoa học xã hội và nhân văn Quốc gia, năm
1996.
5. Luật Hiến Pháp 1992 sửa đổi, bổ sung 2001
6. Website :
http://www.hanhchinh.com.vn
http://www.hcmulaw.edu.vn
http://www.hanhchinhvn.com
lOMoARcPSD| 48541417

Preview text:

lOMoAR cPSD| 48541417
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI KHOA LUẬT
--------------------------------- BÀI TẬP NHÓM 4B
MÔN : LUẬT HÀNH CHÍNH VIỆT NAM lOMoAR cPSD| 48541417
Đề tài : Phân tĀch nguyên tắc tập trung dân chủ
trong quản lý hành chĀnh nhà nước. Cho biết
tại sao cơ quan hành chĀnh nhà nước địa
phương đều được tổ chức và hoạt động theo
nguyên tắc song trùng trực thuộc. MỤC LỤC
A : NỘI DUNG ……………………………………
1 : Khái niệm………………………………………………………………..
2 : Nguyên tắc tập trung – dân chủ………………………………………..
2.1. Cơ sở pháp lí………………………………………………………………..
2.2. Biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý hành chính nhà
nước…………………………………………………………………………………
3 : Thực trạng việc vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý hành chĀnh nhà nước nước ta hiện
nay…………………………………..
3.1. Về mặt tích cực……………………………………………………………….
3.2. Về mặt hạn chế………………………………………………………………. lOMoAR cPSD| 48541417
3.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc vận dụng nguyên tắc tập
trung - dân chủ vào hoạt động quản lí hành chính nước ta………………………….
4 : Ý nghĩa của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lĀ hành chĀnh
nhà nước ở Việt Nam hiện nay………………………………………………
5 : Các cơ quan Hành chĀnh Nhà nước ở địa phương đều tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc song trùng trực
thuộc................................................... B : KẾT
LUẬN .......................................................... Danh mục tài liệu tham
khảo............................................................................ A : NỘI DUNG 1 : Khái niệm
Nguyên tắc tập trung dân chủ là sự kết hợp giữa hai yếu tố tập trung và dân chủ.
Nguyên tắc kết hợp hài hòa giữa chỉ đạo tập trung thống nhất của cấp trên với việc
mở rộng dân chủ cho cấp dưới, đảm bảo nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước.
Nguyên tắc tập trung – dân chủ là nguyên tắc cơ bản, đóng vai trò là tưởng chỉ
đạo, xuyên suốt trong quá trình thực hiện quản lí nhà nước, quản lí xã hội. Trong
quản lí hành chính nhà nước thì nguyên tắc này đảm bảo cho sự tập trung quyền lực lOMoAR cPSD| 48541417
nhà nước vào tay chủ thể quản lí để điều hành, chỉ đạo việc thực hiện chính sách
pháp luật một cách thống nhất, đồng thời nguyên tắc này đảm bảo việc mở rộng
quyền cho đối tượng quản lí nhằm phát huy trí tuệ tập thể trong hoạt động quản lí,
phát huy khả năng tiềm tang của đối tượng quản lí trong quá trình thực hiện chính
sách pháp luật. Từ đó giúp cho công tác quản lí hành chính nhà nước đạt được những
hiệu quả tốt trong việc tăng hiệu quả hoạt động của công tác quản lí hành chính nhà nước.
2 : Nguyên tắc tập trung – dân chủ. 2.1 . Cơ sở pháp lí.
Đây là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của nhà nước ta nên việc thực
hiện quản lý hành chính nhà nước phải tuân theo nguyên tắc này. Điều 6 Hiến pháp
1992 quy định: “Quốc hội, hội đồng nhân dân và các cơ quan khác của nhà nước
đều tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ”. Nguyên tắc này bao
hàm sự kết hợp giữa hai yếu tố tập trung và dân chủ, nghĩa là vừa đảm bảo sự lãnh
đạo tập trung trên cơ sở dân chủ; vừa đảm bảo mở rộng dân chủ dưới sự lãnh đạo tập trung.
2.2. Biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý hành chính nhà nước.
Quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân
Hiến pháp 1992 quy định : “ Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua
Quốc hội và Hội đồng nhân dân là những cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng
của nhân dân, do nhân dân bầu ra và chịu trách nhiệm trước nhân dân.” lOMoAR cPSD| 48541417
Như vậy, Hiến pháp quy định tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, nhân
dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua các cơ quan quyền lực nhà nước do chính
họ bầu ra để thay mặt mình trực tiếp thực hiện những quyền lực đó. Ðể thực hiện
chức năng quản lý hành chính nhà nước, hệ thống cơ quan hành chính nhà nước
được thành lập và nó luôn có sự phụ thuộc vào các cơ quan quyền lực nhà nước cùng
cấp. Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua hệ thống thiết chế quyền lực
nhà nước do mình bầu ra để thay mặt mình trực tiếp thực hiện quyền lực đó. Điều
này được ghi trong Điều 8-2013 Hiến pháp: Nhà nước được tổ chức và hoạt động
theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội theo Hiến pháp và pháp luật, thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ trong các cơ quan, cán bộ, công chức nhà nước. cán bộ
công chức phải tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân, sâu sát với nhân dân,
lắng nghe ý kiến và tuân theo sự giám sát của nhân dân. Kiên quyết chống tham ô,
lãng phí, quan liêu, mọi biểu hiện chuyên quyền.
Sự phục tùng của cấp dưới đối với cấp trên, của địa phương đối với trung ương.
Trước hết cần khẳng định sự phục tùng ở đây là sự phục tùng mệnh lệnh hợp pháp
trên cơ sở quy định của pháp luật. Sự phục tùng này đảm bảo cho cấp trên và trung
ương tập trung quyền lực để chỉ đạo, giám sát hoạt động của cấp dưới và địa phương.
Nếu thiếu nó sẽ dẫn đến buông lỏng sự lãnh đạo, làm nảy sinh tình trạng tuỳ tiện, vô
chính phủ, cục bộ địa phương. Sự phục tùng này trong quản lý hành chính nhà nước
biểu hiện ở cả hai phương diện tổ chức và hoạt động.
Trên cơ sở qui định của pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của mình và căn cứ vào
đặc điểm, tình hình, lợi ích hợp lý của địa phương (hoặc cấp dưới), các cơ quan nhà
nước trung ương (hoặc cấp trên) có quyền quyết định đối với địa phương (hoặc cấp
dưới). Tất cả các yêu cầu, mệnh lệnh do cấp trên và trung ương đưa ra cấp dưới và
địa phương có nghĩa vụ phải thực hiện. Tuy nhiên đây không phải là sự phục tùng lOMoAR cPSD| 48541417
vô điều kiện mà là sự phục tùng những mệnh lệnh hợp pháp trên cơ sở quy định của
pháp luật. Các cơ quan nhà nước địa phương (hoặc cấp dưới) có quyền chủ động,
sáng tạo trong việc thực hiện quyết định của cơ quan nhà nước trung ương (hoặc cấp
trên) hoặc những vấn đề thuộc thẩm quyền của mình, phù hợp với đặc điểm cụ thể
của địa phương hoặc đơn vị mình, nhưng không được trái với các qui định của trung ương (hoặc cấp trên).
Trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, phải phân định những vấn đề thuộc
thẩm quyền tập thể, những nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền của người đứng
đầu. Những vấn đề thuộc thẩm quyền tập thể thì thiểu số phục tùng đa số nhưng
thiểu số có quyền bảo lưu ý kiến, đa số cũng cần xem xét, tham khảo ý kiến của thiểu
số để kiểm tra tính đúng đắn trong quyết định của mình. Những vấn đề cá nhân có
quyền quyết định thì cá nhân phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
Sự phân cấp quản lý.
Phân cấp quản lý là sự phân định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong bộ máy
quản lý hành chính nhà nước. Mỗi cấp quản lý có những mục tiêu, nhiệm vụ, thẩm
quyền và những phương thức cần thiết để thực hiện một cách tốt nhất những mục
tiêu, nhiệm vụ của cấp mình. Trong phạm vi thẩm quyền được giao mỗi cấp quản lý
được phép tiến hành những hoạt động nhất định nhằm phát huy tính năng động sáng tạo của mình.
Phân cấp quản lý là một biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ. Tuy nhiên,
việc phân cấp phải đảm bảo những yêu cầu sau:
+ Việc phân cấp quản lý phải đảm bảo cho trung ương có quyền quyết định trong
những lĩnh vực then chốt, những vấn đề có ý nghĩa chiến lược nhằm đảm bảo sự
phát triển cân đối và hài hòa của toàn xã hội, bảo đảm sự quản lý tập trung và thống
nhất của Nhà nước trong phạm vi toàn quốc. lOMoAR cPSD| 48541417
+ Phải mạnh dạn phân quyền cho địa phương, các đơn vị cơ sở để phát huy tính chủ
động sáng tạo trong quản lý, tích cực phát huy sức người, sức của, đẩy mạnh sản
xuất và phục vụ đời sống nhằm hoàn thành nhiệm vụ mà cấp trên giao phó.
+ Phải phân cấp quản lý cụ thể, hợp lý trên cơ sở quy định của pháp luật. Hạn chế
tình trạng cấp trên gom quá nhiều việc, khi không làm xuê công việc ấy thì giao lại
cho cấp dưới đồng thời tránh cho cơ quan nhà nước ở trung ương phải ôm đồm các
công việc mang tính sự vụ, thuộc về chức trách của các đơn vị ở địa phương cơ sở..
+ Phân cấp quản lý phải xác định chức năng cơ quan. Mỗi loại việc chỉ được thực
hiện bởi một cấp cơ quan, hoặc một vài cấp cơ quan. Cấp trên không phải lúc nào
cũng thực hiện được một số chức năng một cách có hiệu quả như cấp dưới.
Phân cấp quản lý giữa các cấp trong bộ máy quản lý hành chính nhà nước là công
việc hết sức phức tạp đòi hỏi phải xem xét từ nhiều yếu tố và góc độ khác nhau như:
cơ sở kinh tế, xã hội, trình độ phát triển đồng đều về kinh tế, kết cấu hạ tầng, giao
thông, thông tin, liên lạc, các yếu tố về dân tộc, trình độ dân trí, trình độ đội ngũ cán
bộ quản lý ở địa phương và cơ sở...Do đó, việc ban hành các quyết định về phân cấp
quản lí cần phải có sự cân nhắc, tính toán kĩ lưỡng, hợp lí, tránh đưa ra những quyết
định mang tính chung chung, tùy tiện. Tất cả các nội dung của việc phân cấp quản
lý bao giờ cũng phải được thể hiện trong các văn bản pháp luật của các cấp có thẩm quyền.
Hướng về cơ sở
Các đơn vị cơ sở của bộ máy hành chính nhà nước là nơi trực tiếp tạo ra của cải
vật chất, trực tiếp phục vụ đời sống vật chất và tinh thần của người dân lao động. Do
vậy trách nhiệm của mọi cơ quan nhà nước là phải tạo điều kiện thuận lợi cho các
đơn vị kinh tế, văn hóa – xã hội hoàn thành tốt công việc của mình. lOMoAR cPSD| 48541417
Hướng về cơ sở chính là việc các cơ quan hành chính nhà nước mở rộng dân chủ
trên cơ sở quản lý tập trung đối với hoạt động của toàn bộ hệ thống các đơn vị kinh
tế, văn hóa – xã hội trực thuộc. Các đơn vị đó, trước hết là những tế bào của nền
kinh tế quốc dân, nơi trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất, được Nhà nước bảo hộ
quyền sở hữu các tài sản hợp pháp, có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh, đồng
thời cũng được Nhà nước hướng dẫn, giúp đỡ về vật chất tinh thần. Các đơn vị văn
hóa – xã hội của hệ thống các đơn vị cơ sở luôn được Nhà nước quan tâm, cung cấp
những trang thiết bị cần thiết để hoạt động, giúp đỡ về vật chất, tinh thần nhằm tạo
ra những điều kiện tốt nhất để các đơn vị này hoạt động hiệu quả. Song song với
những việc làm nêu trên, Nhà nước cũng có các chính sách và biện pháp quản lý một
cách thống nhất và chặt chẽ tổ chức và hoạt động của hệ thống các đơn vị cơ sở. Có
như vậy mới thúc đẩy mọi hoạt động của các đơn vị kinh tế, văn hóa – xã hội này
phát triển một cách mạnh mẽ theo đúng định hướng của Nhà nước.
Phụ thuộc hai chiều giữa các cấp quản lý hành chính nhà nước
Các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương đều tổ chức và hoạt động theo
nguyên tắc song trùng trực thuộc. Sự phụ thuộc này thể hiện ở cả hai mặt là tổ chức
và hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước. Nguyên tắc song trùng trực thuộc
của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương bảo đảm sự thống nhất giữa lợi ích
chung của nhà nước với lợi ích của địa phương, giữa lợi ích ngành với lợi ích của
lãnh thổ. Trong đó, mối phụ thuộc ngang tạo điều kiện cần thiết cho cấp dưới phát
huy dân chủ, thế mạnh của địa phương để hoàn thành nhiệm vụ được giao, mối phụ
thuộc dọc giúp cho cấp trên có thể tập trung quyền lực nhà nước nhằm chỉ đạo hoạt
động của cấp dưới, tạo nên một hoạt động chung thống nhất. lOMoAR cPSD| 48541417
3 : Thực trạng việc vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý
hành chĀnh nhà nước ở nước ta hiện nay.
Quản lý hành chính nhà nước là một hình thức hoạt động của Nhà nước được thực
hiện trước hết và chủ yếu bởi các cơ quan hành chính nhà nước, có nội dung là bảo
đảm sự chấp hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của các cơ quan quyền lực nhà nước,
nhằm tổ chức và chỉ đạo một cách trực tiếp và thường xuyên công cuộc xây dựng
kinh tế, văn hóa – xã hội và hành chính – chính trị. Nói cách khác, quản lý hành
chính nhà nước là hoạt động chấp hành – điều hành của nhà nước.
3.1 . Về mặt tích cực. -
Hệ thống thể chế pháp luật từng bước được đổi mới và hoàn thiện, góp phần
xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảo và phát
huy quyền làm chủ của nhân dân. -
Về cơ bản, các chủ trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về chuyển nền
kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa đã được thể chế hoá, thông qua gần 100 văn bản luật, pháp lệnh ban hành
5 năm qua đã tạo dựng và hoàn thiện khung pháp lý cho các thành phần kinh tế, cho
người dân làm ăn và sinh sống. Các chính sách về giá, về thuế, áp dụng chế độ hợp
đồng lao động, cải cách chế độ tiền lương... có tác dụng to lớn đối với việc khai thác
mọi tiềm năng sản xuất, giải quyết mọi việc làm cho người lao động và từng bước
cải thiện mức sống dân cư. -
Chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước
được điều chỉnh từng bước phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước trong nền kinh tế thị trường. lOMoAR cPSD| 48541417 -
Trên cơ sở luật tổ chức Chính phủ được Quốc hội thông qua, Chính Phủ đã
xác định rõ thêm vị trí, chức năng, trách nhiệm và quyền hạn của mình với tư cách
là cơ quan hành pháp, là cơ quan hành chính cao nhất của tổ chức hệ thống quyền
lực Nhà nước, tập trung thời gian và nguồn lực vào việc thực hiện chức năng đích
thực của mình là xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, xây dựng và ban hành
cơ chế, chính sách, thanh tra, kiểm tra việc tổ chức thực hiện. -
Đã thực hiện điều chỉnh chức năng quản lý nhà nước giữa các cấp hành chính
cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Trên cơ sở điều chỉnh lại phạm vi, đối tượng
quản lý của các cơ quan hành chính nhà nước, phân biệt và tách chức năng quản lý
nhà nước của các bộ, ngành và chính quyền địa phương với quản lý sản xuất kinh
doanh và quản lý hoạt động sự nghiệp dịch vụ công, từng bước xoá bỏ chế độ chủ
quản đối với doanh nghiệp. -
Tinh thần xuyên suốt quá trình đổi mới phương thức hoạt động của các cơ
quan hành chính nhà nước là giảm tối đa sự can thiệp hành chính vào hoạt động của
thị trường và doanh nghiệp. -
Những nỗ lực cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, áp dụng phương thức
quản lý theo cơ chế “một cửa” cả ở ba cấp chính quyền địa phương .Việc triển khai
quy chế công khai tài chính, quy chế dân chủ ở cơ sở và trong cơ quan hành chính
nhà nước v.v... đã có tác dụng tích cực góp phần đổi mới mối quan hệ giữa cơ quan
hành chính nhà nước với dân, quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với nhau
trong quá trình tổ chức thực hiện công việc và thực thi công vụ.
3.2 . Về mặt hạn chế. -
Hệ thống thể chế pháp luật chưa hoàn chỉnh, đồng bộ, thiếu nhất quán và nhất
là việc thi hành pháp luật chưa nghiêm. lOMoAR cPSD| 48541417 -
Sự chưa đồng bộ của hệ thống thể chế một mặt thể hiện ở chỗ một số luật,
pháp lệnh đã ban hành nhưng các nghị định và thông tư hướng dẫn triển khai chậm,
chưa được ban hành. Sự thiếu nhất quán trong hệ thống thể chế biểu hiện rõ trong
việc chậm chuẩn bị và ban hành các văn bản dưới luật, pháp lệnh để hướng dẫn thi
hành. Đáng lo ngại là có sự vi phạm pháp luật kỉ cương, thậm chí nghiêm trọng ngay
trong các cơ quan hành chính nhà nước. Từ đó dẫn đến tình trạng, trong nhân dân
trên nhiều lĩnh vực đời sống xã hội tính dân chủ bị hạn chế. -
Thủ tục hành chính tuy đã có những tiến bộ nhất định nhưng nhìn chung vẫn
còn nhiều phức tạp, rườm rà, gây không ít phiền toái cho doanh nghiệp và người
dân, chủ yếu vẫn theo cơ chế “xin – cho”. Cơ chế một cửa tuy được triển khai rất
rộng rãi nhưng nhiều nơi, nhiều chỗ còn mang tính hình thức. -
Phân định trách nhiệm và quyền hạn, quan hệ phân công và phối hợp giữa các
cơ quan hành chính Nhà nước có những trường hợp chưa thật rõ ràng. -
Chưa xác định rõ chức năng, nhiệm vụ quản lý hành chính nhà nước vĩ mô
của các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước, nhất là ở cấp Chính phủ và các
bộ. Việc phân cấp về tài chính – ngân sách và tổ chức – cán bộ công chức còn nhiều
hạn chế, đang là nhân tố trực tiếp, chủ yếu làm hạn chế quyền tự chủ, tự chịu trách
nhiệm của chính quyền địa phương. -
Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước vẫn cồng kềnh, đồ sộ, nhiều tầng cấp trung gian -
Bộ máy hành chính ở cấp Trung ương còn quá lớn việc thực hiện phân cấp về
ngành và lĩnh vực giữa trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa
phương còn chậm, vẫn chưa có sự phân biệt rõ về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức
bộ máy của chính quyền đô thị với chính quyền nông thôn. lOMoAR cPSD| 48541417
3.3 : Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc vận dụng nguyên tắc tập
trung - dân chủ vào hoạt động quản lí hành chính nước ta
Để nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý hành chính nhà nước theo nguyên tắc
tập trung dân chủ ở nước ta hiện nay cần thực hiện những biện pháp cấp bách, trước
hết là pháp luật ở cấp vĩ mô. Có một số biện pháp như sau: -
Xác lập mô hình tổ chức nền hành chính mới cho phù hợp với yêu cầu xây
dựng một nền hành chính phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển và hội nhập của đất nước. -
Hoàn thiện thể chế hành chính dân chủ – pháp quyền, có sự tham gia tích cực
của người dân vào quá trình quản lý nền hành chính hiệu lực – hiệu quả của đất nước. -
Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức chuyên nghiệp và chuyên môn
hóa, thành thạo nghiệp vụ, giữ nghiêm kỉ luật và quy chế công chức trong khi thi
hành công vụ, gương mẫu trong quan hệ và trong ứng xử với nhân dân theo những
chuẩn mực của văn hóa dân chủ. -
Xây dựng nền hành chính thống nhất thông xuốt, trên cơ sở của phân cấp phân
quyền triệt để trong bộ máy quản lý hành chính nhà nước. Đề cao tính tự chủ, tự
chịu trách nhiệm của tổ chức chính quyền các cấp trong thực hiện chính sách, pháp
luật, thiết lập một trật tự hành chính phù hợp với việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương của nền hành chính. -
Nâng cao dân trí trong xã hội. Kết hợp các hình thức và biện pháp giáo dục
và tuyên truyền, thuyết phục tổ chức quản lý. Kiểm tra và quy định chế độ trách
nhiệm, gắn liền với quyền hạn và nghĩa vụ, dân chủ với kỉ luật và pháp luật. Giáo lOMoAR cPSD| 48541417
dục ý thức, nhận thức và giáo dục hành vi, hình thành nhu cầu và tập quán lối sống
dân chủ, kỉ luật – pháp luật đối với các tầng lớp nhân dân, trước hết là trong đội ngũ cán bộ, công chức.
4 :Ý nghĩa của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lĀ hành
chĀnh nhà nước ở Việt Nam hiện nay.
Tập trung dân chủ có ý nghĩa to lớn trong hoạt động quản lý Nhà nước, góp phần
thực thi các đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước vào trong hoạt động quản
lý hành chính. Có thể kể đến một vài ý nghĩa của nguyên tắc tập trung dân chủ như sau:
+ Nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lý hành chính nhà nước là nguyên tắc cơ
bản, có vai trò tư tưởng chỉ đạo trong toàn bộ quá trình quản lý nhà nước và quản lý
xã hội. Nguyên tắc này đảm bảo quyền lực nhà nước tập trung vào tay các chủ thể
quản lý để quản lý, hướng dẫn thực hiện pháp luật, chính sách một cách thống nhất,
đồng thời, nguyên tắc này cũng đảm bảo mở rộng quyền của các đối tượng quản lý.
+ Nguyên tắc tập trung dân chủ trong quá trình thực hiện pháp luật có vai trò quan
trọng trong việc phát huy hết trí tuệ của tập thể trong hoạt động quản lý, phát huy
tiềm năng của đối tượng quản lý. Từ đó, giúp nền hành chính quốc gia đạt kết quả
tốt trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của nền hành chính quốc gia.
+ Thúc đẩy phát triển kinh tế, kiềm chế lạm phát, nâng cao đời sống nhân dân, đặc
biệt quan tâm đến đội ngũ cán bộ, công chức để ổn định cuộc sống, làm giàu chính
đáng, làm tròn trách nhiệm cao cả của nhân dân. lOMoAR cPSD| 48541417
5 :Các cơ quan hành chĀnh Nhà nước ở địa phương đều tổ chức và hoạt
động theo nguyên tắc song trùng trực thuộc
Việc chịu sự quản lý đồng thời của các cơ quan cấp trên trực tiếp được gọi là song
trùng. Song trùng trực thuộc chịu 2 sự quản lý là : theo sự quản lý của ngành và theo
sự quản lý của lãnh thổ. Về nguyên tắc song trùng trực thuộc được xác lập và thực
hiện ở những lĩnh vực quản lý. Trong đó, đòi hỏi kết hợp lợi ích của ngành chuyên
môn và lợi ích của địa phương. Nguyên tắc song trùng trực thuộc của cơ quan hành
chính nhà nước ở địa phương bảo đảm sự thống nhất giữa lợi ích chung của nhà nước
với lợi ích của địa phương, giữa lợi ích ngành với lợi ích của lãnh thổ
Ví dụ như các cơ quan thanh tra ở nước ta hiên nay đang được tổ chức mô hìnḥ
song trùng trực thuôc. Đó là vừa phụ thuộc vào cơ quan chuyên môn cấp trên, vừạ
phụ thuộc vào cơ quan hành chính nhà nước cùng cấp.
Đối với cơ quan nhà nước có thẩm quyền chung một mặt phụ thuộc vào cơ quan
nhà nước cùng cấp, vừa phụ thuộc cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Ví dụ như
Tỉnh Phú Thọ chịu sự chỉ đạo của HĐND Tỉnh Phú Thọ theo chiều ngang, một mặt
lại chịu sự chỉ đạo Chính phủ theo chiều dọc.
Đối với cơ quan chuyên môn, một mặt phụ thuộc vào cơ quan hành chính nhà nước
có thẩm quyền chung cùng cấp, mặt khác nó phụ thuộc vào cơ quan hành chính nhà
nước có thẩm quyền chuyên môn cấp trên trực tiếp. Các cơ quan chuyên môn thuộc
Ủy ban nhân dân chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và công tác của Ủy
ban nhân dân cùng cấp, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về nghiệp vụ của cơ quan
chuyên môn cấp trên và hoạt động theo chế độ thủ trưởng.
Ví dụ như Sở tư pháp tỉnh Phú Thọ, một mặt phụ thuộc UBND Tỉnh Phú Thọ, mặt
khác phụ thuộc vào Bộ tư pháp. lOMoAR cPSD| 48541417 B : KẾT LUẬN
Tập trung – dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của Nhà
nước và hoạt động quản lý hành chính nhà nước cũng được tổ chức thực hiện trên
cơ sở tuân thủ nội dung của nguyên tắc này. Việc vận dụng hiệu quả, hợp lí nguyên
tắc tập trung – dân chủ trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước sẽ tạo lập được
một nền hành chính dân chủ, hiện đại, một nền hành chính năng động trong một thế
giới luôn biến đổi, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của đất nước trong
thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở cửa hội nhập quốc tế.
Các cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương đều tổ chức và hoạt động theo
nguyên tắc song trùng trực thuộc, đảm bảo kết hợp tốt nhất sự lãnh đạo tập trung
theo ngành với quyền quản lý tổng thể của địa phương. Mối phụ thuộc ngang tạo
điều kiện cần thiết cho cấp dưới phát huy dân chủ, thế mạnh của địa phương để hoàn
thành nhiệm vụ mà cấp trên đã giao phó. Mối phụ thuộc dọc giúp cho cấp trên có
thể tập trung quyền lực Nhà nước để chỉ đạo hoạt động cấp dưới, tạo nên một hoạt
động chung thống nhất. Nguyên tắc này nhằm đảm bảo sự thống nhất giữa lợi ích
chung của cả nước với lợi ích của địa phương, giữa lợi ích của ngành với lợi ích vùng lãnh thổ.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Luật hành chính Việt Nam - Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB.Công an nhân dân, năm 2009.
2. Giáo trình luật hành chính Việt Nam - Khoa luật Đại học quốc gia Hà Nội Nhà
xuất bản Đại học quốc gia, năm 2009.
3. Nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà
nước, Vũ Văn Nhiệm. Tạp chí KHPL SỐ 3/2004. lOMoAR cPSD| 48541417
4. Sự vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ trong hoạt động quản lý của Nhà nước,
PTS. Nguyễn Tiến Phồn. Trung tâm khoa học xã hội và nhân văn Quốc gia, năm 1996.
5. Luật Hiến Pháp 1992 sửa đổi, bổ sung 2001 6. Website : http://www.hanhchinh.com.vn http://www.hcmulaw.edu.vn http://www.hanhchinhvn.com lOMoAR cPSD| 48541417