Giáo trình Vi phạm Hành chính và Trách nhiệm Hành chính môn Luật hành chính | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48541417
VI PHẠM HÀNH CHÍNH VÀ TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH
I. Vi phạm hành chính 1. Khái niệm
- VPHC là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của
pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định
của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính. 2. Đặc điểm của VPHC
- Là hành vi có tính xâm hại các quan hệ xã hội được quy phạm pháp luật hành chính bảo vệ
- Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi
- Vi phạm hành chính là hành vi có tính trái pháp luật
- Vi phạm hành chính là hành vi có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội thấp hơn tội phạm
- Vi phạm hành chính là hành vi theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính. 3. Cấu thành VPHC - Mặt khách quan MQH nhân quả Thời gian, địa Công cụ, phương Hành vi VPHC hành vi & thiệt điểm tiện hại thực tế
Ví dụ: Đi vào đường cấm, khu vực cấm – hành động
Không thực hiện đúng quy định về thông báo khai báo lưu trú tạm
vắng – không hành động
• Ví dụ về thời gian, địa điểm: Dựng rạp, lều quán công trình tạm thời
khác trái phép trong khu vực đô thị tại hầm đường bộ, cầu vượt, hầm
cho người đi bộ, gầm cầu vượt
Gây tiếng động lớn, làm ồn ào, huyên náo tại khu dân cư, nơi công
cộng trong khoảng thời gian từ 22h – 6h
• Ví dụ về công cụ, phương tiện: Người đang điều khiển xe ô tô, gắn
máy sử dụng điện thoại di động, thiết bị âm thanh lOMoAR cPSD| 48541417
Thi công trên đường đi bộ đang khai thác không có biện pháp bảo đảm
an toàn giao thông thông suốt để xảy ra ùn tắc giao thông nghiêm trọng
- Mặt chủ quan: là những quan hệ tâm lý bên trong của chủ thể vi phạm hành chính. Lỗi Mục đích, động cơ
Ví dụ: Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ từ 300k đến 500k đối với hành
vi vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Ví dụ hành vi không có lỗi: Chở theo 2 người trên xe trừ trường hợp
chở người bệnh đi cấp cứu, trẻ en dưới 14t, áp giải người có tội vi phạm pháp luật
- Chủ thể: Tổ chức hoặc cá nhân có năng lực trách nhiệm hành chính Cá
nhân là chủ thể VPHC khi:
o Về độ tuổi: Từ đủ 16t trở lên phải chịu TNHC về mọi VPHC do mình gây ra
o Từ đủ 14t đến dưới 16t chỉ chịu TNHC về vi phạm hành chính do cố ý
o Về nhận thức: không mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác
làm mất khả năng nhân thức điểu khiển hành vi.
Tổ chức là chủ thể của VPHC khi:
o Là pháp nhân hoặc các tổ chức khác được thành lập theo quy định của pháp luật
o Hành vi VPHC được thực hiện do: người đại diện, người được
giao nhiệm vụ nhân danh tổ chức
Người thực hiện hành vi theo sự chỉ đạo đoeèi hành phân công,
chấp thuận của tổ chức
- Khách thể: Là quan hệ xã hội, trật tự quản lý hành chính nhà nước được pháp luật bảo vệ.
II. Trách nhiệm hành chính
1. Trách nhiệm hành chính lOMoAR cPSD| 48541417
- Là hậu quả pháp lý bất lợi mà Nhà nước buộc các cá nhân, tổ chức VPHC phải gánh chịu.
- Là hình thức trách nhiệm pháp lý đặt ra với cá nhân, tổ chức VPHC trước nhà nước
- Việc truy cứu trách nhiệm hình sự được thực hiện trên cơ sở các quy định
của pháp luật hành chính.
2. Xử phạt vi phạm hành chính
- Là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt và biện
pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức, thực hiện hành vi VPHC
theo quy định của pháp luật về xử phạt VPHC.
• Mang tính cưỡng chế, tính quyền lực nhà nước
• Áp dụng đối với cá nhân, tổ chức VPHC
• Do chủ thể sơ thẩm quyền tiến hành
• Được áp dụng theo thủ tục hành chính
• Kết quả của hoạt động xử phạt VPHC thể hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính 2.1. Các hình thức xử phạt - Cảnh cáo: Điều 22
Là hình thức xử phạt chính Trường hợp áp dụng:
o Đối với mọi hành vi vi phạm hành chính do người từ 14 tuổi
đến dưới 16 tuổi thực hiện;
o Đối với hành vi vi phạm hành chính nhỏ, lần đầu, có tình tiết
giảm nhẹ theo quy định có thể áp dụng hình thức xử phạt cảnh cáo.
Cảnh cáo được quyết định bằng văn bản.
Ví dụ: Phạt tiền từ 5tr – 8tr đối với cố ý gây thương tích hoặc gây
tổn hại cho sức khỏe của người khác nhưng không bị truy cứu
trách nhiệm hình sự. (Nghị định 144/2021/NĐ – CP) - Phạt tiền: Điều 23
Là hình thức xử phạt chính Trường hợp áp dụng:
o Trong trường hợp không áp dụng cảnh cáo đối với cá nhân, tổ chức VPHC
Xác định mức phạt tiền:
o Để xác định mức phạt tiền của một hành vi vi phạm cụ thể phải
căn cứ vào khung tiền phạt được quy định tại nghị định của lOMoAR cPSD| 48541417
Chính phủ; o Mức tiền phạt cụ thể đối với một hành vi vi phạm
hành chính là mức trung bình của khung tiền phạt được quy định đối với hành vi đó;
Nếu có tình tiết giảm nhẹ thì mức tiền phạt có thể giảm
xuống nhưng không được giảm quá mức tối thiểu của khung tiền phạt;
Nếu có tình tiết tăng nặng thì mức tiền phạt có thể tăng
lên nhưng không được vượt qua mức tiền phạt tối đa của khung tiền phạt.
( Đọc thêm Điều 9 Nghị định 118/2020 NĐ – CP ) o
Đối với Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi vi phạm hành chính
bị phạt tiền thì có thể áp dụng không quá ½ mức phạt đối với
người thành niên, trong trường hợp không có tiền thì người giám hộ nộp thay.
o Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 2 lần mức phạt tiền đối với
cá nhân, đối với cùng 1 hành vi vi phạm hành chính.
- Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình
chỉ hoạt động có thời hạn: Là hình thức xử phạt bổ sung vừa là hình thức phạt chính.
Trường hợp áp dụng: Là hình thức xử phạt áp dụng đối với cá nhân, tổ
chức vi phạm nghiêm trọng các hoạt động ghi trong giấy phép, chúng
chỉ hành nghề hoặc thực hiện hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ,
hoạt động khác theo quy định của pháp luật không phải có giấy phép
và hoạt động đó gây hậu quả nghiêm trọng hoặc có khả năng thực tế
gây hậu quả nghiêm trọng hoặc có khả năng thực tế gây hậu quả
nghiêm trọng đối với tính mạng, sức khỏe con người, môi trường và
trật tự an toàn xã hội.
o Đình chỉ một phần hoạt động gây hậu quả nghiêm trọng hoặc có
khả năng thực tế gây hậu quả nghiêm trọng đối với tính mạng,
sức khỏe con người, môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh,
dịch vụ mà theo quy định của pháp luật phải có giấy phép.
o Định chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ hoặc hoạt động khác mà theo quy định của pháp
luật không phải có giấy phép và hoạt động đó gây hậu quả
nghiêm trọng hoặc có khả năng thực tế gây hậu quả nghiêm trọng đối
với tính mạng, sức khỏe con người, môi trường và trật tự, an toàn xã hội. lOMoAR cPSD| 48541417
- Tịch thu tang vật phương tiện vi phạm: Là hình thức xử phạt bổ sung vừa là hình thức phạt chính. Trường hợp áp dụng:
o Được áp dụng đối với vi phạm hành chính nghiêm trọng do lỗi
cố ý của cá nhân, tổ chức
o Đối tượng bị tịch thu: là vật, tiền, hàng hóa, phương tiện là tang
vật trực tiếp của VPHC hoặc được sử dụng trực tiếp để VPHC.
o Tang vật, phương tiện VPHC là vũ khí, ma túy, vật liệu nổ,
công cụ hỗ trợ, vật có giá trị lịch sử, giá trị văn hóa, bảo vật
quốc gia, hàng lâm sản quý hiếm, vật thuộc loại cấm lưu hành ( Khoản 2, Điều 65).
- Trục xuất (Điều 27): Là hình thức xử phạt chính vừa là hình phạt bổ sung.
Trường hợp áp dụng: Áo dụng đối với người nước ngoài có hành vi vi
phạm hành chính trên lãnh thổ VN. 2.2.
Biện pháp khắc phục hậu quả
- Mục đích: Các biện pháp khắc phục hậu quả không mang tính trừng phạt
người vi phạm mà nhằm mục đích khắc phục những hậu quả do vi phạm hành chính để lại.
- Về nguyên tắc các biện pháp khắc phục hậu quả được áp dụng cùng với hình
thức xử phạt, trừ khoản 2 Điều 65 Luật Xử lý vi phạm hành chính - Cá nhân,
tổ chức vi phạm có thể bị áp dụng 1 hoặc nhiều biện pháp khắc phục hậu quả
được quy định tại Điều 28.
2.3. Thẩm quyền xử phạt
- Thẩm quyền xử phạt hành chính là thẩm quyền của các chủ thể có thẩm
quyền được quy định trong Luật Xử lý VPHC áp dụng hình thức xử phạt và
biện pháp khắc phục hậu quả đối với một hành vi VPHC của cá nhân - Thẩm
quyền xử phạt VPHC thuộc về nhiều cơ quan, cá nhân có thẩm quyền (Điều
38 – Điều 51). - Xác định thẩm quyền xử phạt
• Chủ tịch UBND các cấp có thẩm quyền XLVPHC trong các lĩnh vực
quản lý nhà nước ở địa phương
Người ở lĩnh vực quản lý nào thì có thẩm quyền XPHC thuộc lĩnh vực ngành mình quản lý.
• Xác định theo tỉ lệ phần trăm (%) mức tối đa của lĩnh vực tương ứng
Căn cứ mức tối đa của khung tiền phạt đối với hành vi VPHC Không
vượt quá mức tối đa của chức danh.
• Trong trường hợp VPHC thuộc thẩm quyền của nhiều người (Khoản 3, điều 52) lOMoAR cPSD| 48541417
• Trong trường hợp xử phạt vụ việc có nhiều hành vi VPHC (K4, Điều 52)
- Thẩm quyền xử phạt của chủ tịch UBND cấp xã:
Điều 38 quy định “Chủ tịch UBND cấp xã có quyền phạt cảnh cáo, phạt
tiền đến 10% mức tiền phạt tối đa đối với lĩnh vực tương ứng quy định
tại Điều 24 nhưng không quá 5tr đồng. Tịch thu tang vật, phương tiện
vi phạm hành chính có giá trị không vượt quá 2 lần mức tiền phạt
được quy định tại điểm b; áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả…”
Điều 24 quy định mức phạt tiền tối đa trong các lĩnh vực: Phạt tiền
đến 30tr: hôn nhân và gia đình, bạo lực gia đình; Phạt tiền đến 40tr: an
ninh trật tự, an toàn xã hội; Phạt tiền đến 50tr: phòng cháy chữa cháy,
cứu nạn cứu hộ; phạt đến 75tr: phòng chống tệ nạn xã hội.
Ví dụ: A có hành vi gây rối trật tự tại UBND xã
Điều 23 quy định: “Phạt tiền từ 3tr đồng đến 5tr đồng đối với hành vi
gây rối hoặc cản trở hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức”
Hỏi Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành
chính đối với A trong trường hợp này không?
Chủ tịch UBND cấp xã không có thẩm quyền xử phạt hành chính
đối với A trong trường hợp này vì đã quá thẩm quyền xử phạt mức
tối đa (5tr đồng theo đầu bài)
2.4. Thủ tục xử phạt VPHC
2.4.1. Thủ tục xử phạt không lập biên bản - Cảnh cáo
- Phạt tiền 250k đối với cá nhân, 500k đối với tổ chức
*Lưu ý: Không áp dụng trong trường hợp phát hiện VPHC nhờ phương tiện thiết bị kỹ thuật, nghiệp vụ
=> Người có thẩm quyền ra quyết định xử phạt tại chỗ
2.4.2. Thủ tục lập biên bản
- Lập biên bản VPHC (điều 58)
- Xác minh tình tiết và đánh giá tính chất mức độ vi phạm (Điều 59)
- Xác định giá trị tang vật phương tiện vi phạm hành chính để làm căn cứ xác
định khung tiền phạt, thẩm quyền xử phạt (điều 60) - Giải trình (Tước quyền,
sử dụng giấy phép,... và phạt tiền từ 15tr đến 30tr – tổ chức trở lên)
- Ra quyết định xử phạt VPHC (Điều 67) *Trường hợp không ra quyết định xử phạt lOMoAR cPSD| 48541417
- Trong những trường hợp không xử phạt VPHC (Điều 11)
- Không xác định được đối tượng VPHC
- Hết thời hiệu xử phạt VPHC hoặc hết thời hạn ra quyết định xử phạt
- Cá nhân VPHC chết, mất tích, tổ chức VPHC đã giải thể, phá sản trong thời
gian xem xét ra quyết định xử phạt
- Chuyển hồ sơ vụ vi phạm có dấu hiệu tội phạm *Hình thức xử phạt hành chính (Điều 21)
- Biện pháp khắc phục hậu quả (điều 28)
- Biện pháp ngăn chặn và đảm bảo xử lý VPHC (điều 119)
- Biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC (điều 86)
- Biện pháp xử lý hành chính Câu hỏi:
1. Phân biệt VPHC với tội phạm?
2. Phân biệt hình thức xử phạt với các hình thức khắc phục hậu quả
3. Phân biệt biện pháp ngăn chặn và đảm bảo xử lý VPHC với
biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC
4. Phân biệt hình thức xử phạt hành chính với biện pháp xử lý hành chính
5. Phân biệt trách nhiệm hành chính với trách nhiệm kỷ luật của cán bộ công chức