Hồ Dầu Tiếng: Hệ Sinh Thái Nhân Tạo và Vai Trò Môi Trường | Khoa học môi trường | Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh

Hệ sinh thái nhân tạo- Hồ Dầu Tiếng I - Giới thiệu
Hồ Dầu Tiếng là một hồ nước nhân tạo nằm trên địa bàn ba tỉnh Tây Ninh, Bình
Dương và Bình Phước thuộc vùng Đông Nam ,
Bộ Việt Nam. Hồ được hình thành
do việc chặn dòng thượng nguồn sông Sài Gòn, đây hiện là hồ thủy lợi lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á. Lịch sử hình thành
Kế hoạch xây dựng hồ Dầu Tiếng được Chính phủ phê duyệt năm 1979, khởi công
xây dựng ngày 29/04/1981 tại ấp Thuận Bình, Xã Truông Mít, huyện Dương Minh
Châu, tỉnh Tây Ninh. Hồ bắt đầu tích nước từ ngày 02/07/1984 và đưa vào khai thác ngày 10/01/1985. Diện tích
Hồ Dầu Tiếng trải rộng trên địa bàn bốn huyện: Dầu Tiếng (tỉnh Bình
Dương), Dương Minh Châu, Tân Châu (tỉnh Tây Ninh) và Hớn Quản (tỉnh Bình
Phước)[3] với diện tích mặt hồ lên đến 270 km2 và tổng dung tích là 1,58 tỷ
m3 nước.[4] Hồ nằm cách thành phố Tây Ninh 20 km về hướng Đông Bắc và cách
thành phố Hồ Chí Minh 70 km về hướng Bắc.
Nguồn nước của hồ Dầu Tiếng chủ yếu đến từ các sông suối xung quanh và hệ
thống kênh mương. Một số nguồn chính bao gồm:
Sông Sài Gòn: Cung cấp một phần nước cho hồ qua các kênh dẫn.
Sông Bé: Cũng đóng góp một lượng nước quan trọng vào hồ.
Mưa: Lượng mưa hàng năm là một nguồn nước tự nhiên, đặc biệt trong mùa mưa. II - VAI TRÒ CỦA HỒ
Hồ nhân tạo là một hệ sinh thái được con người tạo ra, không tồn tại tự nhiên. Nó
được xây dựng với nhiều mục đích khác nhau như cung cấp nước sinh hoạt, tưới
tiêu, thủy điện, nuôi trồng thủy sản, và cả mục đích thẩm mỹ.
Du lịch: Du khách tới hồ Dầu Tiếng có thể trải nghiệm đi bộ ngắm cảnh non
nước hữu tình, ngắm bình minh và hoàng hôn, chèo sup, chơi cano trên mặt
hồ, câu cá… và nhiều hoạt động du lịch lý thú khác. Đặc biệt, cắm trại hồ
Dầu Tiếng là hoạt động thu hút đông đảo khách du lịch đến với địa điểm này
vào bất kể thời điểm nào trong năm.
Vai trò với sinh hoạt các tỉnh Đông Nam Bộ: Hồ Dầu tiếng được xây dựng
với mục đích điều tiết lưu lượng nước của sống Sài Gòn và cung cấp nước
cho hơn 100.000ha diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn các tỉnh Tây Ninh,
Bình Dương, Long An và TP. Hồ Chí Minh thông qua kênh Đông, kênh
Tây, kênh Tân Hưng và hơn 1.550km các tuyến kênh nhánh khác. Bên cạnh
đó, lòng hồ Dầu Tiếng cũng được người dân tận dụng là nơi nuôi trồng thủy sản.
Điều tiết thủy lợi: Hồ giúp điều tiết nước cho sông Sài Gòn, giảm thiểu thiệt
hại do lũ lụt và bảo vệ tài sản của người dân
Hồ nhân tạo là một đối tượng nghiên cứu quan trọng trong khoa học môi trường,
giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của hệ sinh
thái, cũng như tác động của con người đến môi trường.
Mô hình nghiên cứu: Hồ nhân tạo có thể được sử dụng như một mô hình để nghiên
cứu các vấn đề môi trường như ô nhiễm nước, biến đổi khí hậu, và đa dạng sinh học.
Tác động con người: Hoạt động khai thác, nuôi trồng thủy sản và
du lịch có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng của hệ sinh thái, đòi hỏi sự quản lý bền vững.
III – NGUYÊN NHÂN Ô NHIỄM
Nuôi cá lồng bè: Người dân thả lồng bè nuôi cá trên hồ, dẫn
đến thức ăn thừa chất thải, xác cá chết và rác thải sinh hoạt
gây ô nhiễm môi trường nước
Xả thải từ các nhà máy xí nghiệp: các nhà máy sản xuất mì,
cao su và trang trại chăn nuôi xả trực tiếp vào hồ gây ô nhiễm
Khai thác cát quá mức làm giảm chất lượng nước
Lấn chiếm đất ven hồ để làm khu du lịch, camping nhưng lại
không chịu dọn dẹp rác mà cứ vứt bừa xuống hồ
IV - THỰC TRẠNG - HÌNH ẢNH NHÓM KHẢO SÁT V - HẬU QUẢ
Suy giảm chất lượng nước: Ô nhiễm từ nước thải công nghiệp, nông nghiệp, và
sinh hoạt đổ vào hồ làm giảm chất lượng nước. Nước ô nhiễm có thể chứa các hóa
chất độc hại và vi khuẩn gây bệnh, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp nước sinh hoạt
và sản xuất cho hàng triệu người dân.
Suy thoái hệ sinh thái, mất mỹ quan: Các chất ô nhiễm và rác thải ảnh hưởng tiêu
cực đến môi trường sống của các loài động thực vật trong hồ. Điều này có thể dẫn
đến giảm đa dạng sinh học, ảnh hưởng đến nguồn cá và các loài thủy sinh khác,
làm mất cân bằng hệ sinh thái,
Tăng nguy cơ bệnh tật: Nguồn nước bị ô nhiễm có thể gây ra các bệnh về da, tiêu
hóa và hô hấp khi con người tiếp xúc trực tiếp hoặc sử dụng nước bị nhiễm độc.
Điều này ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người dân trong khu vực.
Ảnh hưởng đến nông nghiệp: Nước từ hồ Dầu Tiếng được dùng để tưới tiêu cho
các vùng nông nghiệp xung quanh. Khi nước bị ô nhiễm, cây trồng cũng bị ảnh
hưởng, năng suất giảm, và chất lượng nông sản không đảm bảo, gây thiệt hại kinh tế cho người nông dân.
Tác động đến nguồn nước sinh hoạt: Hồ Dầu Tiếng là một trong những nguồn
cung cấp nước chính cho TP. HCM. Nếu chất lượng nước ở hồ tiếp tục giảm sút,
thành phố sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu nước sạch và tốn kém chi phí cho việc xử lý nước.
VII - Để bảo vệ hồ ta cần phải có các biện pháp như sau:
Tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp nuôi cá lồng bè trái phép.
Khuyến khích các hộ dân chuyển sang các hình thức nuôi trồng thủy sản bền vững hơn.
Thiết lập các trạm quan trắc và hệ thống xử lý nước thải tại các nhà máy sản xuất.
Đảm bảo các doanh nghiệp tuân thủ quy định về xả thải và xử lý chất thải.
Tăng cường quản lý và kiểm soát các hoạt động du lịch tại hồ. Xây dựng các khu
vực du lịch sinh thái và khuyến khích du khách tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường.
Tổ chức các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức cho cộng đồng về tầm
quan trọng của việc bảo vệ nguồn nước. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng
trong các hoạt động bảo vệ môi trường.