lOMoAR cPSD| 47270246
Học thuyết kinh tế của Xanh-xi-mông (Saint Simon)
a. Sơ lược tiểu sử-Saint Simon (1765-1825): nhà văn + Là đại biểu nổi
tiếng của Chủ nghĩa xã hội không tưởng.
+ Xuất thân dòng dõi quý tộc Pháp
+ Là người tài năng, có học vấn rộng. Đã từng tham gia cuộc chiến tranh ở Bắc
Mỹ, được phong hàm đại tá.
- Những tác phẩm của Saint Simon :
+ Những bức thư của người dân Giơnevơ gửi những người cùng thời(1803)
+ Khái luận về khoa học và con người (1813)
+ Những bức thư gửi một người Mỹ (1817)
+ Quan điểm về sở hữu và pháp chế (1818)
+ Bàn về hệ thống công nghiệp (1821)
+ Cẩm nang của các nhà công nghiệp (1823)
+ Đạo cơ đốc mới - cuộc đàm thoại của kẻ bảo thủ với người đổi mới(1825)
b. Quan điểm lịch sử tiến bộ của Saint Simon
-Thừa nhận sự phát triển của xã hội diễn ra theo quy luật - lịch sử là một quá
trình phát triển liên tục thống nhất: xã hội được tổ chức cao hơn thay thế xã
hội có tổ chức thấp hơn. Sự thay thế giữa các giai đoạn khác nhau phụ thuộc
vào nhận thức của con người.
-Saint Simon coi động lực phát triển xã hội là những nhận thức khoa học, sự
tiến bộ của lý trí và tình cảm đạo đức của con người.
-Ông đã dành sự chú ý đáng kể đến nhân tố kinh tế như hoạt động của con
người trong nền sản xuất và chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất…
-Nhân tố khoa học trong quan điểm lịch sử của Saint Simon là sự thừa nhận sự
phát triển của xã hội có tính quy luật và ngày càng hoàn thiện hơn. -
Ông khẳng định: tương lai loài người đang ở phía trước chứ không phải
“thời đại hoàng kim” đã đi qua=> ông đã bác bỏ về nguyên tắc đối với Kinh tế
chính trị tư sản cho rằng Chủ nghĩa tư bản là tự nhiên và tồn tại vĩnh viễn. lOMoAR cPSD| 47270246
-Hạn chế trong quan điểm lịch sử của ông đó là ông chưa thấy động lực thực sự
để phát triển xã hội đó là cuộc đấu tranh giai cấp để nhằm thiết lập trật tự xã
hội mới phù hợp hơn. Cùng với đó học thuyết của ông đầy ảo tưởng và lòng từ
thiện của giai cấp tư sản => học thuyết vẫn chỉ là không tưởng -
“Đạo cơ đốc mới” tác phẩm cuối cùng tổng kết toàn bộ tư tưởng
củaSaint Simon là những phát ngôn của giai cấp cần lao và ông tuyên bố giải
phóng giai cấp cần lao là mục đích cuối cùng của đời ông (ý Mác).
c. Sự phê phán Chủ nghĩa tư bản của Saint Simon
-Ông phê phán cả chế độ phong kiến và Chủ nghĩa tư bản nhưng không phải
bao giờ cũng phân định rõ ràng
- Ông vừa tố cáo triều đình, quan lại, quý tộc và tăng lữ ăn bám. Xã hội tư sản là
sự thống trị của cá nhân, ích kỷ làm cho một số người thì giàu lên còn số khác
thì bị phá sản và nghèo khổ. Ở đó các nhà công nghiệp không nghĩ đến lợi ích
xã hội dùng các biện pháp bóc lột bằng bạo lực và lừa bịp, chính phủ tư sản đã
không chăm lo đến lợi ích của người lao động.
-Trong phân tích về kết cấu giai cấp của xã hội tư sản, Saint Simon không đi xa
hơn quan điểm của những người trọng nông: khi ông xếp những nhà công
nghiệp bao gồm: công nhân, nhà tư bản, thương nhân; còn quý tộc, thầy tu,
cha cố … ông gọi chung là “giai cấp không sinh lợi”.
-Lần đầu tiên Saint Simon vạch trần tính chất bất hợp lý của xã hội tư sản, phê
phán mạnh mẽ tình trạng sản xuất vô chính phủ, sự cạnh tranh gay gắt dẫn đến
khủng hoảng, phá sản nhưng ông không đả động gì đến bóc lột lao động làm
thuê trong sản xuất tư bản chủ nghĩa.
-Sự quan tâm lớn nhất của Saint Simon là vấn đề cải cách xã hội. Xã hội mới đó
là một xã hội tương lai hay hệ thống công nghiệp mới. Ở đó:
+ Sự lãnh đạo thuộc về các nhà công nghiệp và các nhà bác học.
+ Sự tồn tại chính quyền nhà vua bên cạnh quyền lực của các nhà công nghiệp
là dự kiến độc đáo của Saint Simon về một xã hội tương lai.
+ Chính quyền bảo đảm những điều kiện vật chất tốt nhất từ thức ăn, quần
áo, nhà ở và cả vui sướng, hạnh phúc về tinh thần.
=> Khi xã hội đã phát triển cao thì sẽ không cần tới bộ máy Nhà nước nữa. lOMoAR cPSD| 47270246 -
Một điểm cần lưu ý là Saint Simon đã không khẳng định xoá bỏ chế độ
tư hữu và cũng không khẳng định phải thiết lập chế độ công hữu, nhưng Nhà
nước phải lập kế hoạch còn các nhà công nghiệp phải phục tùng ở mức độ nhất
định. Ông không đặt vấn đề thủ tiêu sở hữu nói chung và cho rằng sự tồn tại
của quyền sở hữu là cần thiết. -
Trong “xã hội công nghiệp mới” mỗi người làm việc theo năng lực và
được trả công theo lao động. Đó là sự bình đẳng được bảo đảm tối đa vì theo
ông, tất cả mọi người lao động đều gắn bó với nhau và người lao động chân tay
hay người lao động trí óc đều được trả công xứng đáng. -
Ông không thừa nhận đặc quyền dòng họ đã tồn tại trong xã hội từ trước tới nay. -
Thái độ của Saint Simon đối với giai cấp vô sản là tiến bộ, ông kêu gọi
chính quyền phải để cho những người vô sản có một vị trí chính trị quan trọng cao nhất. -
Saint Simon cho rằng tính chất quản lý xã hội trong xã hội tương lai có sự
thay đổi: từ đối tượng là con người sẽ dần dần chuyển sang đối tượng là vật. -
Tính chất không tưởng trong dự án về một xã hội tương lai của Saint
Simon đó là không cần phải cải tạo cơ sở kinh tế của chế độ cũ mà dựa vào các
biện pháp tinh thần và lòng tốt chung chung. -
Ông đã không hiểu chính những mâu thuẫn về lợi ích của các giai cấp và
sự đấu tranh để giải quyết các mâu thuẫn đó là động lực cho sự phát triển của xã hội. -
Quan niệm về một xã hội mới hoàn thiện và tiến bộ hơn so với Chủ nghĩa
tư bản là quan niệm khoa học mang tính chất phương pháp luận sâu sắc có ảnh hưởng về sau này. -
Học thuyết của Saint Simon là không tưởng và chưa chín muồi, song
những tư tưởng về một xã hội tương lai có vai trò quyết định của khoa học kỹ
thuật và các nhà bác học, đặc biệt với tấm lòng thiết tha mong muốn một cuộc
sống tốt đẹp cho những người cần lao mang ý nghĩa nhân đạo to lớn. -
Học thuyết của Sait Simon có ý nghĩa tiến bộ, có giá trị là một trong
những tiền đề lý luận để sau này Karl Marx và Friedrich Engels tiếp thu có phê
phán, cùng với các tiền đề lý luận khác để xây dựng học thuyết khoa học của mình. lOMoAR cPSD| 47270246 -
Chủ nghĩa Saint Simon xuất hiện ở Pháp và có ảnh hưởng nhất định tới
phong trào công nhân nửa đầu thế kỉ XIX