Lý luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, liên hệ với thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

Mới chỉ vài tháng được học cùng Cô, người đã truyền lửa cho chúng em thông qua những lời giảng chân thật, đã tới lúc chúng em bắt đầu làm bài tiểu luận cuối kỳ để đánh dấu cho môn học dần đi đến hồi kết. Nhóm chúng em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến Cô Nguyễn Thị Tri Lý về sự hướng dẫn tận tình và chu đáo trong quá, Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

21 11 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Môn: Triết học Mác - Lenin (LLCT130105)

Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Thông tin:

27 trang 2 tháng trước

Tác giả:

Profile Lê Kim Dung
B GIÁO DỘ ỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠ ỌC SƯ PHẠI H M KỸ Ậ THU T TP. HCM
KHOA CHÍNH TR VÀ LU T Ị Ậ

MÔN H C: TRI T H C M - LÊNIN Ọ Ọ C
TIỂU LU N CU I K Ậ Ố Ỳ
LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA TỒN TẠI
XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI, LIÊN HỆ VỚI THỰC TRẠNG
BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
GVHD: TS. Nguy n Th Tri Lý
SVTH:
1. Phạm Th Vân Anh - 23109049
2. Lê Th Hồng Luyến - 23158093
3. Phạm Th Quỳnh - 23109134
4. Huỳnh Phạm Minh Thư - 23136106
5. Đinh Lê Thùy Trang - 23136114
Mã lớp học: LLCT130105_23_2_16
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng năm 202405
B GIÁO DỘ ỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠ ỌC SƯ PHẠI H M KỸ Ậ THU T TP. HCM
KHOA CHÍNH TR VÀ LU T Ị Ậ

MÔN H C: TRI T H C M - LÊNIN Ọ Ọ C
TIỂU LU N CU I K Ậ Ố Ỳ
LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA TỒN TẠI
XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI, LIÊN HỆ VỚI THỰC TRẠNG
BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
GVHD: TS. Nguy n Th Tri Lý
SVTH:
1. Phạm Th Vân Anh - 23109049
2. Lê Th Hồng Luyến - 23158093
3. Phạm Th Quỳnh - 23109134
4. Huỳnh Phạm Minh Thư - 23136106
5. Đinh Lê Thùy Trang - 23136114
Mã lớp học: LLCT130105_23_2_16
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng năm 202405
LỜI CẢM ƠN
Mới chỉ vài tháng được học cùng Cô, người đã truyền lửa cho chúng em thông
qua những lời giảng chân thật, đã tới lúc chúng em bắt đầu làm bài tiểu luận cuối kỳ để
đánh dấu cho môn học dần đi đến hồi kết. Nhóm chúng em xin gửi lời cảm ơn chân
thành nhất đến Cô Nguyn Th Tri Lý về sự hướng dẫn tận tình và chu đáo trong quá
trình thực hiện bài tiểu luận về chủ đề “Lý luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại
xã hội và ý thức xã hội, liên hệ với thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay”.
Sự hỗ trợ và sự động viên của Cô đã là nguồn động viên quý báu giúp chúng em
vượt qua những thách thức trong quá trình nghiên cứu và viết bài. Nhóm em đã có thêm
nhiều cơ hội để tìm hiểu về mối quan hệ tồn tại xã hội và ý thức xã hội tương tác và tác
động lẫn nhau, tạo nên một mối quan hệ đồng đẳng và tạo ra sự phát triển của xã hội.
Và liên hệ với thực trạng bình đẳng giới ở nước ta hiện nay.
Sự kiên nhẫn và lòng nhiệt thành của Cô đã khơi dậy sự quan tâm và đam mê
nghiên cứu trong chúng em. Một lần nữa, chúng hân thành cảm ơn Cô về tất cả em xin c
những điều tốt lành mà Cô đã dành cho chúng em.
B NG PHÂN CÔNG NHI M V Ả Ệ Ụ
STT
HỌ VÀ TÊN
MSSV
NHIỆM
V Ụ
PHẦN TRĂM
HOÀN
THÀNH
CHỮ KÝ
1
Phạm Th Vân Anh
23109049
- 3.1
100%
2
Lê Th Hồng Luyến
23158093
- 3.2
100%
3
Phạm Th Quỳnh
23109134
- 2.2.3
100%
4
Huỳnh Phạm Minh Thư
23136106
- 2.1
100%
5
Đinh Lê Thùy Trang
23136114
- Word
- 2.2.1
- 2.2.2
- 4.1, 4.2
100%
NHẬN XÉT C NG VIÊN ỦA GIẢ
Điểm: …………………… KÝ TÊN
TS. Nguy Tri Lý ễn Thị
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
MỤC L C Ụ
Phần 1
PHẦ ĐẦN MỞ U ......................................................................................................... 1
1.1 Lý do ch ............................................................................................... 1ọn đề tài
1.2 M m v nghiên c u .................................................................. 1ục đích và nhiệ ụ ứ
1.2.1 Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 1
1.2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 1
1.3 lý lu u ..................................................... 2Cơ sở ận và phương pháp nghiên cứ
1.3.1 Cơ sở lý luận ................................................................................................ 2
1.3.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 2
1.4 K ..................................................................................................... 2ết cấu đề tài
Phần 2
KI Ố Ệ ỆN TH - ỨC CƠ BẢN LÝ LU N VẬ Ề M I QUAN H BI N CHỨNG GIỮA
T I VÀ Ý TH C XÃ H I .............................................................. 3ỒN TẠI XÃ HỘ Ứ Ộ
2.1 Lý lu n chung v t i xã h i và ý th c xã h i ........................................... 3ậ ề ồn tạ ộ ứ ộ
2.1.1 Khái ni n t i xã hôi ............................................................................... 3ệm t ồ ạ
2.1.2 Khái ni m ý th c xã h i ................................................................................ 4ệ ứ ộ
2.2 M i quan h n ch a t i xã h i ....................... 6ố ệ biệ ứng giữ ồn tạ ội và ý thức xã hộ
2.2.1 S quy nh c a t n t i xã h i v i ý th i ................................. 6ự ết đị ủ ồ ạ ộ ối đ ớ ức xã hộ
2.2.2 S ng tr l a ý th c xã h i lên t n t i xã h i ............................... 7ự tác độ ở ại củ ứ ộ ồ ạ ộ
2.2.3 Ý nghĩa phương pháp luận của mối quan hệ gi a t n t i xã h i và ý th c xã ữ ồ ạ ộ ứ
h i .......................................................................................................................... 8ộ
Phần 3
KI Ệ ỆN THỨC LIÊN H - LIÊN H V NGHIÊN CẤN ĐỀ ỨU V C ỚI THỰ
TRẠNG BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .................................... 11
3.1 Khái quát v b i c nh l ch s ng gi ề ố ả ị ử và văn hóa ảnh hưởng đến bình đẳ ới ở
Việt Nam ................................................................................................................ 11
3.1.1 Nh ng nguyên nhân n quá tr ng gi t Nam ữ ảnh hưởng đế ình bình đẳ ới ở Việ
hi n nay ............................................................................................................... 11ệ
3.1.2 ng bi u hi n c a b ng gi n nay .................. 12Nhữ ể ệ ủ ất bình đẳ ới ở Việt Nam hiệ
3.2 Th t Nam hi ......................................... 14ực trạng bình đẳng giới ở Việ ện nay
3.2.1 Nh ng thành t c trong quá trình th c hi ng ữ ựu đạt đượ ự ện chính sách bình đẳ
gi t Nam hi n nay ..................................................................................... 14ới ở Việ ệ
3.2.2 Nh c trong quá trình th c hi ng gi i hi n ững khó khăn, thách thứ ự ện bình đẳ ớ ệ
nay ....................................................................................................................... 15
3.2.3 Nh ng gi n nh m kh c ph c tình tr ng b ng gi ữ ải pháp cơ bả ằ ắ ụ ạ ất bình đẳ ới ở
Việt Nam hi n nay ............................................................................................... 16ệ
Phần 4
K N ............................................................................................................... 18T LUẬ
4.1 Ý nghĩa củ ứu đềa việc nghiên c ................................................................ 18tài
4.2 Ý nghĩa đối với bản thân ................................................................................ 19
TÀI LIỆU THAM KH O ....................................................................................... 21Ả
1
Phần 1
PHẦ ĐẦN MỞ U
1.1 Lý do ch ọn đề tài
Trong chặng đường phát triển không ngừng nghỉ của thế giới, quá trình ấy đã có
bi t bao nhiêu nh ng cu i m i. V i k nguyên công ngh s n l n m nh ế ữ ộc đổ ớ ớ ỷ ệ ố đang dầ ớ ạ
hơn từ bình đẳ ủa con ngườ ững điểng ngày thì khái niệm về ng giới c i là một trong nh m
nóng c quy n, l i ích và công b ng c i. Mà sâu xa của cuộc đối tho i vạ ề ề ợ ằ ủa xã hộ ủa điểm
nóng y là b ngu n t ý th ấ ắt ồ ừ ức của xã hội, đất nước.
T ng v i s i m ng k ừ đó, để thích ứ ớ ự đổ ới đó thì Đảng và Nhà nước đã có nhữ ế
ho n pháp lan r ng cu i và toàn di n c i xã ạch, biệ ộ ộ ổc đ i mớ ệ ủa đất nước. Với vi i mệc đổ ớ
h i chính tr là then ch t và mang tính c p bách b i l m c phát tri n m nh ộ ố ấ ở ẻ ột Nhà nướ ể ạ
thì c n m t n n chính tr và xã h i có tính nh và lâu dài. Vì th mà ch ng nâng ầ ộ ề ộ ổn đ ế ủ độ
cao ý th u tiên trong công cuức người dân là bước đầ ộc này. Thông qua đó, thấy được
m i quan h gi a bi n ch ng xã h i và ý th c ta áp d ng vào th c ti n xã hố ệ ữ ệ ứ ộ ức đã đượ ụ ự ội
v i m ới ý nghĩa nâng cao khả năng đổ ới củ ớa đất nư c thành công.
Và đó cũng là phụ ọn đềc vụ việc học tập và nghiên cứu, nhóm chúng em xin ch
tài “Lý luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, liên hệ với
thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay”.
1.2 M m v nghiên c u ục đích và nhiệ ụ ứ
1.2.1 Mục đích nghiên cứu
Đề cương được viết ra với mục đích nghiên cứu mối liên hệ biện chứng giữa tồn
tại xã hội và ý thức xã hội của Triết học và liên hệ với thực trạng bình đẳng giới ở Việt
Nam hiện nay. Từ đó giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự liên kết của tồn tại xã hội và ý
thức xã hội với thực trạng bình đẳng giới trong thời kỳ đổi mới này.
1.2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Để hoàn thành mục đích này, đề tài cần giải quyết những nhiệm vụ sau: Làm rõ
khái niệm tồn tại xã hội, ý thức xã hội là gì, từ đó đi đến với mối liên hệ biện chứng giữa
của hai yếu tố này, phân tích liên hệ với thực trạng quan điểm về bình đẳng giới, chỉ ra
những yếu tố còn gặp khó khăn và đưa ra giải pháp cho việc thúc đẩy bình đẳng giới
trong thời kỳ đổi mới.
2
1.3 lý lu u Cơ sở ận và phương pháp nghiên cứ
1.3.1 Cơ sở lý luận
Đề tài ti u lu n là v m i quan h gi a t n t i xã h i và ý th c xã h i d a trên ể ậ ề ố ệ ữ ồ ạ ộ ứ ộ ự
tri t lý bi n ch ng, th hi n qua m i ph n t trong m i quan h ng và ế ệ ứ ể ệ ỗ ầ ử ố ệ này đều tác độ
tương tác với nhau. T ừ đó liên hệ phản ánh th c tr ng gi a y u t xã h i và ý thự ạ ữ ế ố ộ ức cũng
như là giữ và quan điể ực thay đổa giá tr m truyền thống trong nỗ l i ý thức xã hội, nhấn
m nh th c tr ng gi i gi a xã h xuạ ự ạng bình đẳ ớ ữ ội xưa và nay, sau hướng đến đề ất phương
hướng thúc đẩ ứng đã nêu y mang tính tích cực dựa trên lý thuyết mối quan hệ biện ch
trước đó.
1.3.2 Phương pháp nghiên cứu
Bài tiểu luận sử dụng các phương pháp nghiên cứu thống nhất tổng hợp, quy nạp, -
din dch, phân tích, tổng hợp, so sánh Vận dụng quan điểm toàn diện và hệ thống, kết .
hợp với sự tham khảo từ các trang tài liệu triết học Mác Lênin để nghiên cứu đề tài: “Lý -
luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, liên hệ với thực
trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay”.
1.4 K ết cấu đề tài
K t c u c tài ngoài nh ng ph n m u, ph n k t lu n, các danh ế ấ ủa đề ữ ần như phầ ở đầ ầ ế ậ
m n tài li u tham kh o, thì n hai ph sau: ục và phầ ệ ả ội dung được chia làm ần chính như
Phần ki n th n: ế ức cơ bả Lý lu n v m i quan h bi n ch ng gi a t n t i xã hậ ề ố ệ ệ ứ ữ ồ ạ ội
và ý th ức xã hội.
Phần kiến th c liên hứ ệ: Ý nghĩa mà mối quan hệ biện chứng giữa tồn t i xã hạ ội
và ý th ng gi hi n nay.ức xã h c trội đối với thự ạng bình đẳ ới ở Việt Nam ệ
3
Ph n 2 ầ
KI Ố Ệ ỆN TH - LÝ LUỨC CƠ BẢN ẬN VỀ M I QUAN H BI N CHỨNG GIỮA
T I VÀ Ý TH C XÃ H I ỒN TẠI XÃ HỘ Ứ Ộ
2.1 Lý lu n chung v t i xã h i và ý th c xã h i ậ ề ồn tạ ộ ứ ộ
2.1.1 Khái ni n t i xã hôi ệm tồ ạ
Tồn t i xã h i là khái niạ ộ ệm dùng để chỉ các điều ki n sinh ho t vệ ạ ật chất và phương
di n sinh ho t v t ch t xã h i c a m i c i trong nh u ki n l ch s ệ ạ ậ ấ ộ ủ ỗ ộng đồng ngườ ững điề ệ ử
xác đnh.
Các y u t n c n t ế ố cơ bả ủa tồ ại xã h i gộ ồm:
Phương thức sản xuất v t ch t: là s pha tr n gi a quan h s n xu t và lậ ấ ự ộ ữ ệ ả ấ ực lượng
s n xu t, là quá trìả ấ nh mà con người sử d ng các ngu n l c sụ ồ ự ẵn có như công cụ lao động,
tài nguyên thiên nhiên để tác động vào t ự nhiên. Thông qua quá trình này, con người tạo
ra c a c i v t ch ng cho nhu c u t n t i và phát tri n c a mình. Trong m i thủ ả ậ ất, đáp ứ ầ ồ ạ ể ủ ỗ ời
k l ch s kh u có nh c s n xu c sỳ ử ác nhau đề ững phương thứ ả ất khác nhau, phương thứ ản
xu t v t chấ ậ ất đóng vai trò là một động l c quyự ết đnh s phát tri n c a xã hự ể ủ ội loài người.
Ví dụ : Ngư t ta ngày xưa sinh hoời Việ ạt theo l ch m c chính là ặt trăng, lương thự
làm t g o i dân t t s d ng ừ ạ như cơm, các loại bánh trái hay xôi chè, ngườ ừ xưa đã biế ử ụ
các công c c vụ như xẻng, cuốc hay trâu, bò để phụ ụ cho việc canh tác.
Các y u t v ế ố ề điều ki n t nhiên, hoàn cệ ự ảnh đa lý: khí h u, khoáng sậ ản, đất đai,...
là nh ng y u t ng t ng xuyên, t n s t n t i và phát tri n c a xã hữ ế ố ảnh hưở hườ ất yếu đế ự ồ ạ ể ủ ội
nhưng không giữ ết đ ạo điề ợi nhưng vai trò quy nh xã hội. Tự nhiên vừa t u kiện thuận l
cũng v ảừa gây khó khăn cho hoạt động s n xuất.
Ví dụ ớ: Canh nông lúa nư c đã có từ p lâu đời và là nền văn hóa đặc trưng phù hợ
v ng c ta. ới môi trườ ở nướ
Điề ệ ếu ki n dân s Bao g m các yố - dân cư: ồ u t dân, phân bố như số ố dân cư, mật
độ ố ủ dân s , tỉ lệ u ki ng xuyên ttăng dân số,... Đây là những điề ện thườ ấ ết y u c a sự phát
tri tuển xã h u ki n dân s n ngu ng: sội. Điề ệ ố ảnh hưởng đế ồn lao độ ố dân trong độ ổi lao
động, sức khỏe và trình độ quy n quy mô và chết đnh đế ất lượng nguồn nhân l c c a xã ự ủ
4
h n tội, ảnh hưởng đế ổ chức phân công lao động cũng như các chính sách phát triển văn
hóa tinh th n khác. ầ
Ví d i v i c u trúc dân n nông nghi p trong xã h i Vi t Nam thụ: Đố ớ ấ cư nề ệ ộ ệ ời xưa
thì hình th c t a trên mô hình làng xã s phù h p và có l i thứ ổ chức dân cư dự ẽ ợ ợ ế hơn so
v i hình th c t i du m ng. Các y u t này có m i liên h ớ ứ ổ chức dân cư theo lố ục di độ ế ố ố ệ
chặt ch i lẽ, tác động qua lạ ẫn nhau u kihình thành điề ện t n tồ ại và phát triển của xã hội,
phương thứ ất đóng vai trò là yế cơ bảc sản xu u tố n nhất.
2.1.2 Khái ni m ý th c xã h i ệ ứ ộ
Ý th c xã h i là khái ni m tri t h m t tinh th n c i s ng xã ứ ộ ệ ế ọc dùng để chỉ ặ ầ ủa đờ ố
h i bao g m nh tình c m, thói quen, phong t c, t p quán,... Nói cách ộ ồ ững quan điểm, ả ụ ậ
khác, ý th c xã h i là m t ph n c i s ng tinh thứ ộ ộ ầ ủa đờ ố ần con người được sinh ra trong quá
trình xã h i xã h i ội t n t i và ph n ánh t n tồ ạ ả ồ ạ ộ ở t n l c ừng giai đoạ ch sử ụ thể nh nh. ất đ
Kết cấu c a ý thủ ức xã hội:
Phân tích ý th c xã hứ ội từ những góc độ khác nhau.
Thứ nhất, theo nội dung và lĩnh vực phản ánh đời sống xã hội, ý thức xã hội
bao gồm các hình thái khác nhau:
+ Ý th c chính tr : Th hi n qua các m i quan h kinh t , chính tr , xã h i giứ ể ệ ố ệ ế ộ ữa
các t ng l p, dân t c và qu c a các giai c i v i quy n lầ ớ ộ ốc gia, cũng như thái độ ủ ấp đố ớ ề ực
nhà nước.
+ Ý th c pháp quy n: G m t t c nhứ ề ồ ấ ả ững quan điểm, tư tưởng, thái độ về b n chả ất
và ch a pháp lu t, v quy c c, các t c xã h i và ức năng củ ậ ề ền và nghĩa vụ ủa nhà nướ ổ chứ ộ
công dân, về i trong xã h tính hợp pháp hành vi con ngườ ội.
+ Ý th c: Quan ni m, tri th c và các c m xúc tâm lý chung v t t, x u, ức đạo đứ ệ ứ ả ề ố ấ
thiện, lương tâm, nghĩa vụ, trách nhi m,... và v các quy tệ ề ắc đánh giá, điều ch nh v cách ỉ ề
ứ ử ữ ững x gi a các nhân với nhau đồng thời gi a các cá nhân với xã hội.
+ Ý th c tôn giáo: Là m t hình thái ý th c xã h i th hi n hi n th c khách quan ứ ộ ứ ộ ể ệ ệ ự
m m i tôn giáo ch ng qua ch ột cách hư ảo, bóp méo. Tôn giáo Ăng Ghen viết: “Tất cả ọ ẳ ỉ
là sự ph u óc c i, c a nh ng l ng bên ngoài ản ánh hư ảo vào trong đầ ủa con ngườ ủ ữ ực lượ ở
5
chi ph i cu c s ng hàng ngày c a h , ch là s ph ng l ng ố ộ ố ủ ọ ỉ ự ản ánh trong đó nhữ ực lượ ở
trần th ng hình th c siêu tr n th ế đã mang nhữ ứ ầ ế”.
+ Ý th c th m m : Ph n ánh hi n th c vào ý th i trong quan h vứ ẩ ỹ ả ệ ự ức con ngườ ệ ới
nhu c ng th c và sáng t p ầu thưở ứ ạo cái đẹ
+ Ý th c khoa h c: Là ph n ánh hi n th sáng t o nên hứ ọ ả ệ ực khách quan để ạ ệ thống
tri th n v các quy lu t c a t nhiên, xã h m t o d ng s tin ức đúng đắ ề ậ ủ ự ội và tư duy nhằ ạ ự ự
cậy, tình c ng khoa hảm, ý chí và lý tưở ọc cho con người.
Thứ hai, v a ý th c xã h i v i t n t i xã h có th ề trình độ phản ánh c ủ ứ ội đố ớ ồ ạ ội, ể
phân bi c xã h ng và ý thệt ý thứ ội thông thườ ức lý luận:
+ Ý th c xã h ng: Là bao g m t t c nh ng tri th c, nh ng quan ứ ội thông thườ ồ ấ ả ữ ứ ữ
ni m, trí tuệ ệ,… của con người trong m t c nộ ộng đồ g người nhất đnh, được t o d ng mạ ự ột
cách tr c hực tiếp t ho ng th c tiừ ạt độ ự n hằng ngày, chưa đượ ệ ng hóa, khái quát hóa thố
thành lý luận, chưa được hệ thống hóa, khái quát hóa thành lý lu n. ậ
+ Ý th c lý lu n hay còn g i là ý th c khoa h c: Là nhứ ậ ọ ứ ọ ững tư tưởng, quan điểm
đượ ổ ọc t ng hợp, hệ thống hóa và khái quát hóa thành các h c thuyết xã h c biội đượ ểu
di n theo hình th c các khái ni m, ph m trù và quy lu ứ ệ ạ ật.
Thứ ba, theo phương thức phản ánh của ý thức xã hội với tồn tại xã hội, chia
thành tâm lý xã hội và hệ tư tưởng xã hội:
+ Tâm lý xã h i: Là ý th c xã h i bi u hi n trong ý th c cá nhân. Tâm lý xã hộ ứ ộ ể ệ ứ ội
bao g m t t c nh ng tình c ng, phong t c, t p quán,... c a m t cá ồ ấ ả ữ ảm, thói quen, tư tưở ụ ậ ủ ộ
nhân, m i, m t b ph n xã h i ho c t p th xã h c hình thành b i s ột nhóm ngườ ộ ộ ậ ộ ặ ậ ể ội đượ ở ự
ảnh hưởng, tác độ ản ánh đờ ống đó. ng trực tiếp của đời sống hằng ngày của họ và ph i s
Tâm lý xã h n chi u tr c ti u ki n sinh ho ng ngày c a m i con ội cũng phả ế ự ếp điề ệ ạt thườ ủ ỗ
ngườ ỉ ủ ồ ội vì vậy ch ghi lại những gì d ấ th y, những gì nằm trên bề nổi c a t n tại xã h i.
Không gi ng v i ý th c lý lu n, tâm lý xã h có kh ra nh ng mố ớ ứ ậ ội chưa thể ả năng chỉ ữ ối
liên h khách quan, b n ch t, t t y u mang tính quy lu t c a các s v t và quá trình xã ệ ả ấ ấ ế ậ ủ ự ậ
h p vai trò c a tâm lý xã h i trong phát tri n ý ội. Nhưng không vì thế mà đánh giá thấ ủ ộ ể
thức xã h t bi t là n m b t nhanh nh n xã h i ph n ánh tr ng thái tâm lý, ội, đặ ệ ắ ắ ững dư luậ ộ ả ạ
6
nhu c u xã h a toàn dân trong nh ng b u ki n khác nhau. ầ ội củ ữ ối cảnh và điề ệ
+ H ng: Là t nh ng quan ni m, quan ni ng c a mệ tư tưở ất cả ữ ệ ệm, tư tưở ủ ột giai cấp
đượ ố ọ ộc hệ th ng hóa, khái quát hóa thành các lý luận, h c thuyết xã h i, phản ánh gián
tiếp hoàn c nh xã h i, ph n ánh sâu s c và t giác l i ích c a giai cả ộ ả ắ ự ợ ủ ấp, là vũ khí đấu
tranh giai c p c a m t giai c p ho c m t l ng xã h i nhấ ủ ộ ấ ặ ộ ực lượ ộ ất đ Ví dụ: Hệ tư tưởng nh.
giai cấp, hệ tư tưởng phong kiến,...
2.2 M i quan h n ch a t i xã h i ố ệ biệ ứng giữ ồn tạ ội và ý thức xã hộ
2.2.1 S quy nh c t n t i xã h i v i ý th i ự ết đị ủa ồ ạ ộ ối đ ớ ức xã hộ
S quyự ết đnh c a t n t i xã hủ ồ ạ ội đối với ý th c xã h i là m t ch ứ ộ ộ ủ đề lớn trong lĩnh
v c xã h c và tri t h c xã h i. Ý th c xã h c hi u là t p h p các quan ự ội họ ế ọ ộ ứ ội thường đượ ể ậ ợ
điể ộ ngườm, giá tr , niềm tin và kiến thức mà m t nhóm i chia s nh hình cách mà ẻ. Nó đ
con ngườ ới xung quanh, cũng như cách họ tương tác với nhận biết và hiểu về ế th gi i
nhau và v ới xã hội.
S t n t i xã h i, bao g nh c a xã h i, có nh ự ồ ạ ộ ồm các cơ cấu, cơ chế, và quy đ ủ ộ ả
hưở ủng l n viớn đế ệc hình thành và phát triển c a ý thức xã h ng xã hội. Môi trườ ội, bao
g m các giai c p, h ng l c, và các h ng giá tr xu t nh ng ồ ấ ạ ớp, văn hóa, giáo dụ ệ thố , đề ấ ữ
ki n th c, giá tr và ni m tin c S a cá nhân và môi ế ứ ề ụ thể cho con người. ự tương tác giữ
trườ ụ ộng xã h ng d n sội thườ ẫn đế ự hình thành và tiếp t c phát triển của ý thức xã h i. Ý
thức xã h i không ch là s n ph m cộ ỉ ả ẩ ủa môi trường xã h i mà còn là y u t ộ ế ố tác động quay
l ng xã h Nhìn t ại lên môi trườ ội. ừ góc độ ết đ này, sự quy nh của t n t i xã h i v i ý ồ ạ ội đố ớ
thức xã hội là một quá trình u ng ltương tác liên tục, trong đó cả hai đề ảnh hưở ẫn nhau,
t o ra m ng xã h u và phát tri n. ạ ột hệ thố ội động đề ể
C , t n t i quy nh ý th i thông qua: ụ thể ồ ại xã hộ ết đ ức xã hộ
+ Văn hóa và g c: H ng giáo d i quy nh iáo dụ ệ thố ục và văn hóa của một xã hộ ết đ
n n t ng ki n th c và giá tr c truy t cho các thành viên c a xã h i, hình thành ề ả ế ứ đượ ền đạ ủ ộ
ý th . ức xã hội của họ
+ Hệ thống chính tr và pháp lu nh pháp lu t và h ật: Các quy đ ậ ệ thống chính tr
của m t xã h i có ng l n ý th c xã h nh hình các quy tộ ộ ảnh hưở ớn đế ứ ội. Chúng đ ắc và giá
tr c xuộng đồng, cũng như đề ất hình ảnh v công lý và xã h i công b ng. ề ộ ằ
7
+ Giai c p và h ng l p: Các m i quan h xã h i, bao g m s phân chia giai cấ ạ ớ ố ệ ộ ồ ự ấp
và h ng l ng trong vi c hình thành ý th c xã h i. S khác biạ ớp, đóng vai trò quan trọ ệ ứ ộ ự ệt
trong điều ki n s xã h i gi a các t ng l p có th t o ra ệ ống và cơ hội cũng như quan hệ ộ ữ ầ ớ ể ạ
nh n th xã h ậ ức và quan điểm khác nhau về ội.
+ Truyền thông và công ngh n truy n thông và công nghệ: Phương tiệ ề ệ cũng có
ảnh hưở ớn đế ội. Chúng đóng vai trò trong l n ý thức xã h ng việc truyền tải thông tin,
hình nh và giá tr t xã h n các cá nhân. ả ừ ội đế
2.2.2 S ng tr l a ý th c xã h i lên t n t i xã h i ự tác độ ở ại củ ứ ộ ồ ạ ộ
S l c c a ý th c xã h i v i t n t i xã h i không ph n ra ự ệ thuộ ủ ứ ộ ớ ồ ạ ộ ải lúc nào cũng di
ngay mà còn c n phầ ải đi đến cùng qua nh ng khâu trung gian m i hiữ ớ ểu được. Tuy nhiên,
ý th c xã h i v c l a ý th c xã ứ ộ ẫn có tính độc lập của riêng mình. Tính độ ập tương đối củ ứ
h n ánh qua các hình th c sau: ộ ợi đư c phả ứ
+ S biự ến đổi của ý th c xã h i: Ý th c xã hứ ộ ứ ội thường chỉ là ph n ánh c t n tả ủa ồ ại
xã h i và có th i sau khi t n t i xã h i. Khi xã h i tr i qua s n ộ ể thay đổ ồ ạ ội đã thay đổ ộ ả ự biế
đổi, ý thức xã h u ch i. ội cũng phải thích nghi và điề ỉnh để phản ánh đúng tình hình mớ
Ví d , trong xã h i hi i, ý th c xã h i v quy n l i c a ph n ụ ộ ện đạ ứ ộ ề ề ợ ủ ụ ữ đã thay đổi rất nhiều
so với th i kờ ỳ trước đây.
+ S b n v ng c a các b ph n trong ý th c xã h t s ph n trong ý th c xã ự ề ữ ủ ộ ậ ứ ội: Mộ ố ầ ứ
h i, tôn giáo, có tính b n v ng và tính b o th u này khiội như tâm lý xã hộ ề ữ ả ủ cao. Điề ến
cho vi i ý th c xã h i tr n và ch m tr , các giá tr tôn ệc thay đổ ứ ộ ở nên khó khă ậ hơn. Ví dụ
giáo thường đượ ẫn đếc truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác một cách bền vững, d n sự
ổn đnh của ý thức tôn giáo trong xã hội.
+ Ảnh hưở ực lượ ực lượng của các l ng xã hội bảo thủ: Một số l ng trong xã hội
luôn c g ng duy trì tính l c h u c a ý th c xã h i. Chúng có th n b o v l i ích ố ắ ạ ậ ủ ứ ộ ể muố ả ệ ợ
của mình bằng cách gi cho ý th c xã h i, th ng b c và bóc ữ ứ ội không thay đổ ậm chí cưỡ ứ
l t nhân dân. Ví d , các t ng l p giàu có và quy n l ng mu n duy trì tr ng thái ộ ụ ầ ớ ề ực thườ ố ạ
l u c xã h b o v l i ích c a mình. ạ ậc h ủa ội để ả ệ ợ ủ
+ Vai trò tiên phong c a tri th c khoa h c: M t s ph n c a ý th c xã hủ ứ ọ ộ ố ầ ủ ứ ội, đặc
bi t là các ph i di n b i tri th c và khoa h c, có khệ ần được đạ ệ ở ứ ọ ả năng phân tích các quy
8
luật v ng khách quan c a xã h i. Chúng có kh báo s thay ận độ ủ ộ ả năng tiên đoán và dự ự
đổ ới trong xã h c so vội, vượt trướ i sự thay đổ ụ, Karl Marx đã dự đoán sựi thực tế. Ví d
tan rã c a ch n và s phát tri n c a xã h i c ng s n, mủ ế độ tư bả ự ể ủ ộ ộ ả ặc dù điều này đã xảy ra
sau nhiều năm.
+ Tính k a trong s phát tri n c a ý th c xã h i: Ý th c xã h ng phát ế thừ ự ể ủ ứ ộ ứ ội thườ
triển theo m i t i xã h i. M t s dân t kinh t ột trình độ cao hơn so vớ ồn tạ ộ ộ ố ộc có trình độ ế
và chính tr i có m i s ng tinh th n phong phú. Ví d , trong th k thấp nhưng lạ ột đờ ố ầ ụ ế ỷ
XIX, dân t c có kinh t l u so vộc Đứ ế ạc hậ ới Châu Âu, nhưng lại có văn hóa tinh thần đa
d c và h ạng và phong phú như âm nhạ ội họa.
+ S ự tương tác giữa các hình thức ý th c xã h i: Các hình th c c a ý th c xã hứ ộ ứ ủ ứ ội
tương tác vớ ật riêng để ận đội nhau và tạo ra các quy lu điều khiển sự v ng của ý thức xã
h nh n nh nh, m t hình thái ý th c xã h i ch o s n i lên và chi ội. Ở ững giai đoạ ất đ ộ ứ ộ ủ đạ ẽ ổ
ph i các hình thái ý th c khác. Ví d , vào th , tôn giáo chi ph i xã h i, trong ố ứ ụ ời Trung cổ ố ộ
khi hi n nay, khoa h c là th l ệ ọ ế ực chi phối.
Như vậ ấy đượ ội có tính độ ập tương đố tác độy, th c ý thức xã h c l i và có thể ng
trở ồ ủ ộ lại lên t n tại xã hội. Sự phản ánh sai lệch c a ý thức xã h i có thể thúc đẩy hoặc
kìm hãm s phát tri n c a xã h i, tùy thu c vào m p nh n c a qu n chúng. Do ự ể ủ ộ ộ ức độ tiế ậ ủ ầ
đó, việc truyền bá tri thức khoa học và lý luận cách mạng trong quần chúng là rất quan
trọng để thúc đẩ ản độ y sự phát triển xã hội và loại bỏ các yếu tố lạc hậu và ph ng khỏi
xã h ội.
2.2.3 Ý nghĩa phương pháp luận của mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội
Thứ nh t: Nghiên c u ý c xã hấ ứ thứ ội không được dừng lại ở các hiện tượng ý thức
mà ph u t n t i xã h nh n th ng cải đi sâu nghiên cứ ồ ạ ội. Do đó, để ậ ức đúng các hiện tượ ủa
đời s ng ý th c xã h i thì c n phố ứ ộ ầ ải căn cứ vào t n t i xã hồ ạ ội đã làm nảy sinh ra nó, đồng
thời cũng cần phải giải thích các hi ện tượng đó từ các phương diện khác nhau thuộc nội
dung tính độ ập tương đốc l i của chúng.
Ví d : Sai l m ch quan, duy ý chí, phi n di n khi phân tích tâm lý xã h i cụ ầ ủ ế ệ ộ ủa
ngườ ọ ội Việt (tâm lý tiểu nông, coi tr ng kinh nghi cao hệm, đề ọ t c, tính tùy tiện,…) mà
quy ch n tính c h u. B i vì nh ng h n ch t n t i xã ụp đó là bả ố ữ ở ữ ạ ế đó có căn nguyên tử ồ ạ
9
h n xu t nông nghi p manh mún, nh l l ội, đ t là phương thặc biệ ức sả ấ ệ ỏ ẻ ạc hậu sinh ra…
Thứ hai: Trong th c ti n c i t o xã h ng xã h i m i c n phự ả ạ ội cũ, xây dự ộ ớ ầ ải được
tiến hành đồng thời trên c hai m t t n t i xã h i và ý th c xã hả ặ ồ ạ ộ ứ ội, trong đó việc thay đổi
t n t i xã h u ki n nh c xã h ng thồ ạ ội cũ là điề ện cơ bả ất để thay đổi ý thứ ội cũ. Đồ ời, cũng
cần thấy rằng không ch nh ng bi i trong t n tỉ ữ ến đổ ồ ại xã h i m i tộ ớ ất yếu d n nh ng ẫn đế ữ
biến đổi to lớn trong đời s ng tinh th n c a xã hố ầ ủ ội mà ngược l i, nhạ ững tác động của đời
s ng tinh th n xã h i v i nh u ki t o ra nh ng biố ầ ộ ớ ững điề ện xác đnh cũng có thể ạ ữ ến đổi
m nh m , sâu s c trong t n t i xã h ạ ẽ ắ ồ ạ ội.
Ví dụ: Đảng ta m t m t, coi tr ng s nghi p công nghi p hóa, hiộ ặ ọ ự ệ ệ ện đại hóa để xác
l c s n xu t hi m v trung tâm c a thập phương thứ ả ấ ện đại ở Việt Nam (coi đó là nhiệ ụ ủ ời
k lên Ch ng th t coi trỳ quá độ ủ Nghĩa xã hội), đồ ời cũng rấ ọng công tác tư tưởng, văn
hóa, giáo dục. Xác đnh “giáo dục và đào tạo, cùng v i khoa h c công ngh là qu c sách ớ ọ ệ ố
hàng đầu”.
Thứ ba: C n quán tri t r i t n t i xã h u ki n nh ầ ệ ằng, thay đổ ồ ạ ội là điề ện cơ bả ất để
thay đổ ặt khác, cũng cầ ến đổi ý thức xã hội. M n thấy rằng không chỉ những bi i trong
t n t u d n nh ng tinh th n cồ ại xã hội mới t t yấ ế ẫn đế ững thay đổi to lớn trong đời số ầ ủa xã
h c l i, nh ng c i s ng tinh th n xã h i, v i nh u kiội mà ngượ ạ ững tác độ ủa đờ ố ầ ộ ớ ững điề ện
xác đnh cũng ến đổ tcó th ể ạo ra những bi i mạnh mẽ, sâu sắc trong tồn tại xã hội.
Ví d : Trong xã h i c ng s n nguyên ụ ộ ộ ả thủy, do trình độ c a l ng s n xu t còn ủ ực lượ ả ấ
y u kém, ho c di ng nh t và c a c u cho ế ạt động lao động đượ n ra đồ ấ ủ ải đều được chia đề
m i. Tuy nhiên khi ch công xã nguyên y tan rã, quan h s n xu t chiọi ngườ ế độ thủ ệ ả ấ ếm
h u nô l d n xu t hi n, xã h u có s phân hóa giàu nghèo. Tữ ệ ầ ấ ệ ội đã bắt đầ ự ừ đây mà mầm
m ng c a s bóc l t b u hình thành, kéo theo s i c a chố ủ ự ộ ắt đầ ự ra đờ ủ ủ nghĩa cá nhân, tư
tưở ủng ch nô.
Thứ tư: Mặt khác phải tránh tái phạm sai lầm chủ quan duy ý chí trong việc xây
dựng văn hóa, xây dựng con người mới. C n th y r ng ch có th c s t o dầ ấ ằ ỉ ể thự ự ạ ựng được
đờ ố ủ ộ – ộ ủi s ng tinh thần c a xã h i xã h i ch nghĩa trên cơ sở ệt để phương thứ cải tạo tri c
sinh ho t v t ch t ti u nông truy n th ng và xác l p, phát tri c mạ ậ ấ ể ề ố ậ ển đượ ột phương thức
s n xu hóa, hi hóa. ả ất mới trên cơ sở thực hành công nghiệp ện đại
10
Thứ năm: Quán triệt nguyên tắc phương pháp luận đó trong sự nghiệp cách m ng ạ
xã h i ch c ta, m m t ph i coi tr ng cu c cách m hóa, ộ ủ nghĩa ở nướ ột ặ ả ọ ộ ạng tư tưởng văn
phát huy vai trò tác độ ủa đờ ội đống tích cực c i sống tinh thần xã h i với quá trình phát
triển kinh t và công nghi p hóa, hi hóa ế ệ ện đại đấ ớt nư c.
11
Phần 3
KI Ệ ỆN THỨC LIÊN H - LIÊN H V NGHIÊN CẤN ĐỀ ỨU V C ỚI THỰ
TRẠNG BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
3.1 K quát v b i c nh l ch s ng gi Vihái ề ố ả ị ử và văn hóa ảnh hưởng đến bình đẳ ới ở ệt
Nam
3.1.1 Những nguyên nhân ảnh hưởng đến quá trình bình đẳng giới ở Vi Nam hi n nay ệt ệ
Quá trình bình ng gi t Nam ch u ng c a r t nhi u nguyên nhân đẳ ới ở Việ ảnh hưở ủ ấ ề
khác nhau như: văn hóa và truyềYếu tố n thống, yếu tố giáo dục và nhận thức, những
rào cản kinh t và công vi u t chính tr và pháp lu n th ế ệ ếc, y ố ật, tư duy nhậ ức và xã hội.
Thứ nh n th n n quá trình bình ất, văn hóa và truyề ống đã góp phầ ảnh hưởng đế
đẳ ớ ởng gi i Việt Nam. Quan niệm phân biệt gi n trong viới tính đóng vai trò lớ ệc tạo ra
s ng gi i gi a nam và n c xem là tr ự không bình đẳ ớ ữ ữ. Trong đó, nam giới thường đượ ụ
cột gia đình vì có sự m nh m và quy n l c, còn n giạ ẽ ề ự ữ ới được coi là y u th ế ế hơn do yếu
đuố ội, nhút nhát. Điề ày đã tạu n o ra m t sự b ng giất bình đẳ ữa nam và nữ trong cả gia
đình và xã hộ gia đình, các gia đình truyề ống thười. Sự kế thừa giá tr n th ng giữ quyền
l c và quy nh trong tay nam gi i trong khi ph n ng b h n ch quy n t quyự ết đ ớ ụ ữ thườ ạ ế ề ự ết
và thường không đượ ết đ ọng. Đc tham gia vào các quy nh quan tr nh tuyến về vai trò
của ph n trong xã h i còn b hụ ữ ộ ạn chế. Xã h m rội thường có quan điể ằng vai trò của
ph n n nh c y i và ph trách công vi n ụ ữ chỉ ằm ở ững lĩnh vự ếu đuố ụ ệc gia đình. Phụ ữ
không đượ các lĩnh vự ết đnh như chính trc coi trọng trong c quyền lực và quy kinh tế
và xã h u này làm gi i vào quy n l c c a ph n trong xã h i, góp phội. Điề ảm cơ hộ ề ự ủ ụ ữ ộ ần
gây ra s ng gi ự không bình đẳ ới.
Thứ hai, y u t giáo d c và nh n th n vào viế ố ụ ậ ức cũng góp phầ ệc ảnh hưởng đến
quá trình bình ng gi i. Giáo d i Vi c s công b ng gi a nam đẳ ớ ục tạ ệt Nam chưa đạt đượ ự ằ ữ
và n . Có s chênh l ch trong s p c n giáo d c gi a nam và n . M ữ ự ệ ự tiế ậ ụ ữ ữ ặc dù đã có sự
tiến b ộ đáng kể trong vi c nâng cao t l h c sinh n tham gia vào giáo dệ ỷ ệ ọ ữ ục, nhưng nam
gi i v n n m gi v m t giáo d c và ngh nghi p. H ng giáo dớ ẫ ắ ữ ưu thế ề ặ ụ ề ệ ệ thố ục chưa thực
s khuy n khích ph n nghi p truy n th ng dành ự ế ụ ữ tham gia vào các ngành học và nghề ệ ề ố
riêng cho nam gi i, d n s b ng và h n ch cho ph n trong vi c phát ớ ẫn đế ự ất bình đẳ ạ ế ụ ữ ệ
tri i.ển và đóng góp vào xã hộ
12
Thứ ba, nh ng rào c n v kinh t và công viữ ả ề ế ệc cũng có ảnh hưởng đáng kể đến
quá trình bình đẳ ều khó khăn hơn so ng giới ở Việt Nam. Phụ nữ ở nông thôn gặp nhi
v i ph n thành th u này b i vì nông thôn g p nhi u h n ch , sớ ụ ữ ở . Điề ở ặ ề ạ ế ự thiếu cơ hội
vi c làm và ngh nghi p cho ph n , s chênh l ch v thu nh p gi a nam và n gây ra ệ ề ệ ụ ữ ự ệ ề ậ ữ ữ
nhi n ch kinh t i phát tri ng cách giều khó khăn. Hạ ế ế và cơ hộ ển làm gia tăng khoả ữa
nam, n và gây tr ng ng gi ữ ở ạ ẳi cho quá trình bình đ ới.
Thứ Chính sách và pháp lu t t i Vi ng c i cách liên quan tư, về ậ ạ ệt Nam đã có nhữ ả
đế đẳ ớ ộ ốn bình ng gi i, tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế và thiếu m t s quy đnh rõ ràng
để ớ ộ ố ở đố thúc đẩ ền bình đẳy quy ng gi i. M t s chính sách và pháp luật vẫn gây cản tr i
v i quá trình th c hi ng gi i, ch ng h c trì hoãn vi c thông qua luớ ự ện bình đẳ ớ ẳ ạn như việ ệ ật
v phòng ch ng b o lề ố ạ ực gia đình, việc kéo dài th i gian s d ng h nh phúc hôn nhân và ờ ử ụ ạ
thiếu các bi n pháp ki ng dân s . Nh ng h n ch trong vi c tham gia ệ ểm soát tăng trưở ố ữ ạ ế ệ
vào đóng góp của phụ nữ trong quyết đnh chính sách còn hạn chế. Những hạn chế này
đã ảnh hưởng đến quá trình bình đẳng giới ở Việt Nam.
Thứ năm, tư duy và nhận thức xã h i cộ ủa người dân cũng đóng vai trò quan trọng
trong quá trình bình ng giđẳ ới ở Việt Nam. M t s ộ ố tư duy cũ và thành kiến truy n th ng ề ố
v n còn t n t i trong cẫ ồ ạ ộng đồng, như tư duy cho rằ ới ưu thế hơn phụng nam gi nữ trong
công vi n th c xã h nh y bén v nh ng v liên ệc và gia đình. Nhậ ứ ội cũng chưa đủ ạ ề ữ ấn đề
quan đến bình đẳng giới và quyền của phụ nữ.
3.1.2 ng bi u hi n c a b ng gi Vi Nam hi n nay Nhữ ể ệ ủ ất bình đẳ ới ở ệt ệ
Hiện nay, Vi p ph i nhi u bi u hi i v i s không công b ng ệt Nam đang gặ ả ề ể ện đố ớ ự ằ
gi a nam và n m t trong s chênh l i vi c làm. Các nghiên cữ ữ ộ ố đó là sự ệch trong cơ hộ ệ ứu
đã chỉ ra rằng phụ n ng g vi t là trong ữ thườ ặp khó khăn hơn khi tìm kiếm ệc làm, đặc biệ
nh ng công vi c có m t y u t khác gây nên s ữ ệ ức lương cao. Mức lương cũng là mộ ế ố ự
chênh l ch gi a nam và n . Ph n ng nh c m i nam ệ ữ ữ ụ ữ thườ ận đượ ức lương thấp hơn so vớ
gi i ngay c kinh nghi m và ch ng công vi c. Bên cớ ả khi có cùng trình độ ệ ất lượ ệ ạnh đó
trong cơ hộ ập cũng là mộ ấn đề đáng lo ngạ ều khó khăn i học t t v i phụ nữ vẫn gặp nhi
hơn trong việ đào tạc tiếp cận giáo dục, đặc biệt là o cao và phát triển nghề nghiệp.
B ng gi i trong vi c tham gia chính tr o t i Vi t Nam. Ph ất bình đẳ ớ ệ và lãnh đạ ạ ệ ụ
13
n c v trí quy nh và tham gia vào quy n lữ đang gặp khó khăn trong việc đạt đượ ết đ ề ực
chính tr . T l ph n trong qu ỷ ệ ụ ữ ản lý và lãnh đạo t i các c p quạ ấ ốc gia và đa phương vẫn
còn th u này ph n ánh m t s u công b ng gi i và yêu c u s chú ý và cấp. Điề ả ộ ự thiế ằ ớ ầ ự ải
thiện để đảm bảo ph n n tham gia vào quy nh chính tr và s ụ ữ có quyề ết đ ự lãnh đạo.
Trong lĩnh vự ất bình đẳc giáo dục ở Việt Nam, biểu hiện b ng giới rõ ràng thông
qua nhi u khía c c bi t, tề ạnh. Đặ ệ ỷ lệ nữ học sinh đã nghỉ học khá cao là m t v ộ ấn đề đáng
ng i. Ph n ng g c ti p c n giáo d c do h n ch v tài chính ạ ụ ữ thườ ặp khó khăn trong việ ế ậ ụ ạ ế ề
và cơ hội h c t p. S chênh lọ ậ ự ệch giới tính cũng xuất hiện trong vi c l a ch n các ngành ệ ự ọ
h c, khi phân chia gi i x không công ọ ới tính trong các ngành đang din ra. Hơn nữa, đố ử
b ng trong quy n h c tằ ề ọ ập cũng là mộ ấn đềt v nghiêm trọng, khiến phụ nữ gặp khó khăn
trong việc ti p c n và tham gia vào h ế ậ ọc .
Trong lĩnh vực gia đình và xã hộ ất bình đẳi, biểu hiện b ng giới ở Việt Nam có
nh ững điểm đáng chú ý:
Đầ ủ ụ ồu tiên, áp lực về vai trò truyền thống c a ph nữ vẫn còn t n tại, theo truyền
thố ụng, ph nữ thường được xem như ngườ ệm chăm sóc gia đình, nuôi i chu trách nhi
d y con cái và làm công vi c n i tr u này có th t o ra m t áp l c v vai trò ph ạ ệ ộ ợ. Điề ể ạ ộ ự ề ụ
n ph i tuân th c công nh n trong xã h i. Ph n m b o m i công viữ ả ủ để đượ ậ ộ ụ ữ phải đả ả ọ ệc
trong gia đình và đáp ứ ọi điề ồng, con cái và gia đình. Áp lựng m u yêu cầu từ ch c này
có th làm gi m t do và quy n t quy t c a ph nể ả ự ề ự ế ủ ụ ữ, đồng thời h n ch ạ ế cơ hội phát triển
và tham gia vào các ho ng xã h i và kinh t . ạt độ ộ ế
Thứ hai, b o l o l c ch ng ph n t v quan tr ng, vạ ực gia đình và bạ ự ố ụ ữ là mộ ấn đề ọ ới
nhi ng h p b o hành, xâm h c và hành vi b o l ều trườ ợ ạ ại tình dụ ạ ực gia đình.
Thứ ba, s b t công trong vi c phân chia công vi n, ph ự ấ ệ ệc gia đình cũng xuất hiệ ụ
n ph m nh n tr em nhi i. ữ ả ải đ ậ ọng trách chăm sóc gia đình và trẻ ều hơn nam giớ
Cuối cùng, quy t và tền t quyự ế ự do cá nhân c n h n ch , khi ủa phụ ữ cũng còn b ạ ế
ph n ng không c t do l a ch n ngh nghi p, hôn nhân và quy nh trong ụ ữ thườ đượ ự ự ọ ề ệ ết đ
cuộ ốc s ng cá nhân. Tất cả những biểu hi ng bện này đều đóng góp vào tình trạ ất bình
đẳ ớ ộng gi i trong xã h i Việt Nam.
14
3.2 Th Vi Nam hi ực trạng bình đẳng giới ở ệt ện nay
3.2.1 Nh ng thành t c trong quá trình th c hi ng gi ữ ựu đạt đượ ự ện chính sách bình đẳ ới ở
Vi m hi n nay ệt Na ệ
Nước Việt Nam Dân ch Củ ộng hòa ra đời ngày 2/9/1945 thì ngay b n Hi n pháp ả ế
năm 1946 đã quy đ ền bình đẳ ới. Điề ến pháp năm 1946 nêu nh về quy ng gi u 9 của Hi
rõ: "Đàn bà ngang quyề đàn ông về ọi phương diện m n".
Quố ộc h i Vi c bệt Nam khóa XV đượ ầu ra ngày 23/5/2021 có 499 đại biểu, trong
đó có 151 đạ ếm 30,26%. Đây là lầi biểu nữ, chi n thứ hai số nữ đại biểu Quốc hội của
nước ta đạ ần đầ ội khóa V, đạ ần đầt trên 30% (l u tiên là Quốc h t 32,31%), là l u tiên từ
nhi c h i khóa VI tr l u Qu i là ph n t trên 30%. ệm kỳ Quố ộ ở ại đây có số đại biể ốc hộ ụ ữ đạ
S n i bi u H ng nhân dân c p t i nhi m k ố ữ đạ ể ội đồ ấ ỉnh đạt 26,5% (tăng 1,37% so vớ ệ ỳ
trư trướ ỳc), cấp huy i nhiện đạt 27,9% (tăng 3,2% so vớ ệm k ớc).
Tại Đạ ội đạ ủa Đải h i biểu toàn quốc lần thứ XIII c ng Cộng sản Việt Nam, trong
s ng chính th c b i bi u n y ố Ủy viên Trung Ương Đả ức đượ ầu có 18 đạ ể ữ (chưa tính 1 ủ
viên d khuy i bi u so v i nhi khóa XII. Theo th ng kê c a H i Liên ự ết), tăng 1 đạ ể ớ ệm kỳ ố ủ ộ
hi p Ph n ệ ụ ữ Việt Nam, trong nhi m k này, cệ ỳ ở ấp cơ sở, s n tham gia c p ố ữ ấ ủy đạt 21%,
tăng 2% t 17%, tăng 2%. Đ i các đ, c ấp trên cơ sở đạ ố ới v ả c Trung ương, ng b ộ trực thuộ
t l n i nhi m k Bên c heo bà Caroline T. ỷ ệ ữ đạt 16%, tăng 3% so vớ ệ ỳ trước. ạnh đó t
Nyamayemombe, Trưởng Đại diện của Trưởng đại diện Cơ quan Liên Hợp Quốc về
bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) tại Việt Nam, Chính phủ Việt
Nam luôn duy trì động lực thúc đẩy bình đẳng giới và đạt được 4 thành tựu nổi bật trong
thời gian qua.
Thứ nh t, Vi t Nam ti p t c c ng c chính sách và pháp lu t v ng gi i. ấ ệ ế ụ ủ ố ậ ề bình đẳ ớ
Ví d t H doanh nghi p v a và nh , Chiụ như Luậ ỗ trợ ệ ừ ỏ (2017) ến lược và Chương trình
qu c gia v ng b o l c gi n 2021-2030), s i Lu t Phòng, ch ng b o ố ề chố ạ ự ới (giai đoạ ửa đổ ậ ố ạ
l , s i B ng (2019) và g ch Hành ực gia đình (2022) ửa đổ ộ Luật Lao độ ần đây là Kế hoạ
độ ố ụng qu c gia về ph nữ, hòa bình và an ninh.
Thứ hai là s tham gia vào chính tr c a ph n . Trong cu c b u c ự ủ ụ ữ ộ ầ ử đại bi u Quể ốc
h l i bi u n trong Qu c h ao nh t k ội khóa XV năm 2021, tỉ ệ đạ ể ữ ố ội đã tăng lên 30%, c ấ ể
| 1/27
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM
KHOA CHÍNH TRỊ VÀ LUẬT 
MÔN HỌC: TRIT HỌC MC - LÊNIN
TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA TỒN TẠI
XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI, LIÊN HỆ VỚI THỰC TRẠNG
BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
GVHD: TS. Nguyn Th Tri Lý SVTH:
1. Phạm Th Vân Anh - 23109049
2. Lê Th Hồng Luyến - 23158093
3. Phạm Th Quỳnh - 23109134
4. Huỳnh Phạm Minh Thư - 23136106
5. Đinh Lê Thùy Trang - 23136114
Mã lớp học: LLCT130105_23_2_16
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 05 năm 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM
KHOA CHÍNH TRỊ VÀ LUẬT 
MÔN HỌC: TRIT HỌC MC - LÊNIN
TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA TỒN TẠI
XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI, LIÊN HỆ VỚI THỰC TRẠNG
BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
GVHD: TS. Nguyn Th Tri Lý SVTH:
1. Phạm Th Vân Anh - 23109049
2. Lê Th Hồng Luyến - 23158093
3. Phạm Th Quỳnh - 23109134
4. Huỳnh Phạm Minh Thư - 23136106
5. Đinh Lê Thùy Trang - 23136114
Mã lớp học: LLCT130105_23_2_16
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 05 năm 2024 LỜI CẢM ƠN
Mới chỉ vài tháng được học cùng Cô, người đã truyền lửa cho chúng em thông
qua những lời giảng chân thật, đã tới lúc chúng em bắt đầu làm bài tiểu luận cuối kỳ để
đánh dấu cho môn học dần đi đến hồi kết. Nhóm chúng em xin gửi lời cảm ơn chân
thành nhất đến Cô Nguyn Th Tri Lý về sự hướng dẫn tận tình và chu đáo trong quá
trình thực hiện bài tiểu luận về chủ đề “Lý luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại
xã hội và ý thức xã hội, liên hệ với thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay”.
Sự hỗ trợ và sự động viên của Cô đã là nguồn động viên quý báu giúp chúng em
vượt qua những thách thức trong quá trình nghiên cứu và viết bài. Nhóm em đã có thêm
nhiều cơ hội để tìm hiểu về mối quan hệ tồn tại xã hội và ý thức xã hội tương tác và tác
động lẫn nhau, tạo nên một mối quan hệ đồng đẳng và tạo ra sự phát triển của xã hội.
Và liên hệ với thực trạng bình đẳng giới ở nước ta hiện nay.
Sự kiên nhẫn và lòng nhiệt thành của Cô đã khơi dậy sự quan tâm và đam mê
nghiên cứu trong chúng em. Một lần nữa, chúng em xin chân thành cảm ơn Cô về tất cả
những điều tốt lành mà Cô đã dành cho chúng em.
BẢNG PHÂN CÔNG NHIỆM VỤ PHẦN TRĂM NHIỆM STT HỌ VÀ TÊN MSSV HOÀN CHỮ KÝ VỤ THÀNH 1 Phạm Th Vân Anh 23109049 - 3.1 100% 2 Lê Th Hồng Luyến 23158093 - 3.2 100% 3 Phạm Th Quỳnh 23109134 - 2.2.3 100% 4 Huỳnh Phạm Minh Thư 23136106 - 2.1 100% - Word - 2.2.1 5 Đinh Lê Thùy Trang 23136114 100% - 2.2.2 - 4.1, 4.2
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
Điểm: …………………… KÝ TÊN
TS. Nguyễn Thị Tri Lý MỤC LỤC Phần 1
PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
1.1 Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1
1.2 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................. 1
1.2.1 Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 1
1.2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 1
1.3 Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ..................................................... 2
1.3.1 Cơ sở lý luận ................................................................................................ 2
1.3.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 2
1.4 Kết cấu đề tài ..................................................................................................... 2 Phần 2
KIN THỨC CƠ BẢN - LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA
TỒN TẠI XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI .............................................................. 3
2.1 Lý luận chung về tồn tại xã hội và ý thức xã hội ........................................... 3
2.1.1 Khái niệm t ồn tại xã hôi ............................................................................... 3
2.1.2 Khái niệm ý thức xã hội ................................................................................ 4
2.2 Mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội ....................... 6
2.2.1 Sự quyết định của tồn tại xã hội ố
đ i với ý thức xã hội ................................. 6
2.2.2 Sự tác động trở lại của ý thức xã hội lên tồn tại xã hội ............................... 7
2.2.3 Ý nghĩa phương pháp luận của mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã
hội .......................................................................................................................... 8 Phần 3
KIN THỨC LIÊN HỆ - LIÊN HỆ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VỚI THỰC
TRẠNG BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .................................... 11
3.1 Khái quát về bối cảnh lịch sử và văn hóa ảnh hưởng đến bình đẳng giới ở
Việt Nam ................................................................................................................ 11
3.1.1 Những nguyên nhân ảnh hưởng đến quá trình bình đẳng giới ở Việt Nam
hiện nay ............................................................................................................... 11
3.1.2 Những biểu hiện của bất bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay .................. 12
3.2 Thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay ......................................... 14
3.2.1 Những thành tựu đạt được trong quá trình thực hiện chính sách bình đẳng
giới ở Việt Nam hiện nay ..................................................................................... 14
3.2.2 Những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện bình đẳng giới hiện
nay ....................................................................................................................... 15
3.2.3 Những giải pháp cơ bản nhằm khắc phục tình trạng bất bình đẳng giới ở
Việt Nam hiện nay ............................................................................................... 16 Phần 4
KT LUẬN ............................................................................................................... 18
4.1 Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài ................................................................ 18
4.2 Ý nghĩa đối với bản thân ................................................................................ 19
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 21 Phần 1
PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài
Trong chặng đường phát triển không ngừng nghỉ của thế giới, quá trình ấy đã có
biết bao nhiêu những cuộc đổi mới. Với kỷ nguyên công nghệ số đang dần lớn mạnh
hơn từng ngày thì khái niệm về bình đẳng giới của con người là một trong những điểm
nóng của cuộc đối thoại về quyền, lợi ích và công bằng của xã hội. Mà sâu xa của điểm
nóng ấy là bắt nguồn từ ý thức của xã hội, đất nước.
Từ đó, để thích ứng với sự đổi mới đó thì Đảng và Nhà nước đã có những kế
hoạch, biện pháp lan rộng cuộc đổi mới và toàn diện của đất nước. Với việc đổi mới xã
hội chính tr là then chốt và mang tính cấp bách bởi lẻ một Nhà nước phát triển mạnh
thì cần một nền chính tr và xã hội có tính ổn đnh và lâu dài. Vì thế mà chủ động nâng
cao ý thức người dân là bước đầu tiên trong công cuộc này. Thông qua đó, thấy được
mối quan hệ giữa biện chứng xã hội và ý thức đã được ta áp dụng vào thực tin xã hội
với ý nghĩa nâng cao khả năng đổi mới của đất n ớ ư c thành công.
Và đó cũng là phục vụ việc học tập và nghiên cứu, nhóm chúng em xin chọn đề
tài “Lý luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, liên hệ với
thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay”.
1.2 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
1.2.1 Mục đích nghiên cứu
Đề cương được viết ra với mục đích nghiên cứu mối liên hệ biện chứng giữa tồn
tại xã hội và ý thức xã hội của Triết học và liên hệ với thực trạng bình đẳng giới ở Việt
Nam hiện nay. Từ đó giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự liên kết của tồn tại xã hội và ý
thức xã hội với thực trạng bình đẳng giới trong thời kỳ đổi mới này.
1.2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Để hoàn thành mục đích này, đề tài cần giải quyết những nhiệm vụ sau: Làm rõ
khái niệm tồn tại xã hội, ý thức xã hội là gì, từ đó đi đến với mối liên hệ biện chứng giữa
của hai yếu tố này, phân tích liên hệ với thực trạng quan điểm về bình đẳng giới, chỉ ra
những yếu tố còn gặp khó khăn và đưa ra giải pháp cho việc thúc đẩy bình đẳng giới
trong thời kỳ đổi mới. 1
1.3 Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
1.3.1 Cơ sở lý luận
Đề tài tiểu luận là về mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội dựa trên
triết lý biện chứng, thể hiện qua mỗi phần tử trong mối quan hệ này đều tác động và
tương tác với nhau. Từ đó liên hệ phản ánh thực trạng giữa yếu tố xã hội và ý thức cũng
như là giữa giá tr và quan điểm truyền thống trong nỗ lực thay đổi ý thức xã hội, nhấn
mạnh thực trạng bình đẳng giới giữa xã hội xưa và nay, sau hướng đến đề xuất phương
hướng thúc đẩy mang tính tích cực dựa trên lý thuyết mối quan hệ biện chứng đã nêu trước đó.
1.3.2 Phương pháp nghiên cứu
Bài tiểu luận sử dụng các phương pháp nghiên cứu thống nhất-tổng hợp, quy nạp,
din dch, phân tích, tổng hợp, so sánh. Vận dụng quan điểm toàn diện và hệ thống, kết
hợp với sự tham khảo từ các trang tài liệu triết học Mác-Lênin để nghiên cứu đề tài: “Lý
luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, liên hệ với thực
trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay”.
1.4 Kết cấu đề tài
Kết cấu của đề tài ngoài những phần như phần mở đầu, phần kết luận, các danh
mục và phần tài liệu tham khảo, thì nội dung được chia làm hai phần chính như sau:
Phần kiến thức cơ bản: Lý luận về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội .
Phần kiến thức liên hệ: Ý nghĩa mà mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội
và ý thức xã hội đối với thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay. 2 Phần 2
KIN THỨC CƠ BẢN - LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA
TỒN TẠI XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI
2.1 Lý luận chung về tồn tại xã hội và ý thức xã hội
2.1.1 Khái niệm tồn tại xã hôi
Tồn tại xã hội là khái niệm dùng để chỉ các điều kiện sinh hoạt vật chất và phương
diện sinh hoạt vật chất xã hội của mỗi cộng đồng người trong những điều kiện lch sử xác đnh.
Các yếu tố cơ bản của tồn tại xã hội gồm:
Phương thức sản xuất vật chất: là sự pha trộn giữa quan hệ sản xuất và lực lượng
sản xuất, là quá trình mà con người sử dụng các nguồn lực sẵn có như công cụ lao động,
tài nguyên thiên nhiên để tác động vào tự nhiên. Thông qua quá trình này, con người tạo
ra của cải vật chất, đáp ứng cho nhu cầu tồn tại và phát triển của mình. Trong mỗi thời
kỳ lch sử khác nhau đều có những phương thức sản xuất khác nhau, phương thức sản
xuất vật chất đóng vai trò là một động lực quyết đnh sự phát triển của xã hội loài người.
Ví dụ: Người Việt ta ngày xưa sinh hoạt theo lch mặt trăng, lương thực chính là
làm từ gạo như cơm, các loại bánh trái hay xôi chè, người dân từ xưa đã biết sử dụng
các công cụ như xẻng, cuốc hay trâu, bò để phục vụ cho việc canh tác.
Các yếu tố về điều kiện tự nhiên, hoàn cảnh đa lý: khí hậu, khoáng sản, đất đai,...
là những yếu tố ảnh hưởng thường xuyên, tất yếu đến sự tồn tại và phát triển của xã hội
nhưng không giữ vai trò quyết đnh xã hội. Tự nhiên vừa tạo điều kiện thuận lợi nhưng
cũng vừa gây khó khăn cho hoạt động sản xuất.
Ví dụ: Canh nông lúa n ớ
ư c đã có từ lâu đời và là nền văn hóa đặc trưng phù hợp
với môi trường ở nước ta.
Điều kiện dân số - dân cư: Bao gồm các yếu tố như số dân, phân bố dân cư, mật
độ dân số, tỉ lệ tăng dân số,... Đây là những điều kiện thường xuyên tất yếu của sự phát
triển xã hội. Điều kiện dân số ảnh hưởng đến nguồn lao động: số dân trong độ tuổi lao
động, sức khỏe và trình độ quyết đnh đến quy mô và chất lượng nguồn nhân lực của xã 3
hội, ảnh hưởng đến tổ chức phân công lao động cũng như các chính sách phát triển văn hóa tinh thần khác.
Ví dụ: Đối với cấu trúc dân cư nền nông nghiệp trong xã hội Việt Nam thời xưa
thì hình thức tổ chức dân cư dựa trên mô hình làng xã sẽ phù hợp và có lợi thế hơn so
với hình thức tổ chức dân cư theo lối du mục di động. Các yếu tố này có mối liên hệ
chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau hình thành điều kiện tồn tại và phát triển của xã hội,
phương thức sản xuất đóng vai trò là yếu tố cơ bản nhất.
2.1.2 Khái niệm ý thức xã hội
Ý thức xã hội là khái niệm triết học dùng để chỉ mặt tinh thần của đời sống xã
hội bao gồm những quan điểm, tình cảm, thói quen, phong tục, tập quán,... Nói cách
khác, ý thức xã hội là một phần của đời sống tinh thần con người được sinh ra trong quá
trình xã hội tồn tại và phản ánh tồn tại xã hội ở từng giai đoạn lch sử cụ thể nhất đnh.
Kết cấu của ý thức xã hội:
Phân tích ý th ức xã h ội từ những góc độ khác nhau.
Thứ nhất, theo nội dung và lĩnh vực phản ánh đời sống xã hội, ý thức xã hội
bao gồm các hình thái khác nhau:
+ Ý thức chính tr: Thể hiện qua các mối quan hệ kinh tế, chính tr, xã hội giữa
các tầng lớp, dân tộc và quốc gia, cũng như thái độ của các giai cấp đối với quyền lực nhà nước.
+ Ý thức pháp quyền: Gồm tất cả những quan điểm, tư tưởng, thái độ về bản chất
và chức năng của pháp luật, về quyền và nghĩa vụ của nhà nước, các tổ chức xã hội và
công dân, về tính hợp pháp hành vi con người trong xã hội .
+ Ý thức đạo đức: Quan niệm, tri thức và các cảm xúc tâm lý chung về tốt, xấu,
thiện, lương tâm, nghĩa vụ, trách nhiệm,... và về các quy tắc đánh giá, điều chỉnh về cách
ứng xử giữa các nhân với nhau đồng thời giữa các cá nhân với xã hội.
+ Ý thức tôn giáo: Là một hình thái ý thức xã hội thể hiện hiện thực khách quan
một cách hư ảo, bóp méo. Tôn giáo Ăng Ghen viết: “Tất cả mọi tôn giáo chẳng qua chỉ
là sự phản ánh hư ảo vào trong đầu óc của con người, của những lực lượng ở bên ngoài 4
chi phối cuộc sống hàng ngày của họ, chỉ là sự phản ánh trong đó những lực lượng ở
trần thế đã mang những hình thức siêu trần thế”.
+ Ý thức thẩm mỹ: Phản ánh hiện thực vào ý thức con người trong quan hệ với
nhu cầu thưởng thức và sáng tạo cái đẹp
+ Ý thức khoa học: Là phản ánh hiện thực khách quan để sáng tạo nên hệ thống
tri thức đúng đắn về các quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy nhằm tạo dựng sự tin
cậy, tình cảm, ý chí và lý tưởng khoa học cho con người.
Thứ hai, về trình độ phản ánh c ủa ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội, có thể
phân biệt ý thức xã hội thông thường và ý th ức lý luận:
+ Ý thức xã hội thông thường: Là bao gồm tất cả những tri thức, những quan
niệm, trí tuệ,… của con người trong một cộng đồng người nhất đnh, được tạo dựng một
cách trực tiếp từ hoạt động thực tin hằng ngày, chưa được hệ thống hóa, khái quát hóa
thành lý luận, chưa được hệ thống hóa, khái quát hóa thành lý luận.
+ Ý thức lý luận hay còn gọi là ý thức khoa học: Là những tư tưởng, quan điểm
được tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát hóa thành các học thuyết xã hội được biểu
din theo hình thức các khái niệm, phạm trù và quy luật.
Thứ ba, theo phương thức phản ánh của ý thức xã hội với tồn tại xã hội, chia
thành tâm lý xã hội và hệ tư tưởng xã hội:
+ Tâm lý xã hội: Là ý thức xã hội biểu hiện trong ý thức cá nhân. Tâm lý xã hội
bao gồm tất cả những tình cảm, thói quen, tư tưởng, phong tục, tập quán,... của một cá
nhân, một nhóm người, một bộ phận xã hội hoặc tập thể xã hội được hình thành bởi sự
ảnh hưởng, tác động trực tiếp của đời sống hằng ngày của họ và phản ánh đời sống đó.
Tâm lý xã hội cũng phản chiếu trực tiếp điều kiện sinh hoạt thường ngày của mỗi con
người vì vậy chỉ ghi lại những gì d t ấ
h y, những gì nằm trên bề nổi của tồn tại xã hội.
Không giống với ý thức lý luận, tâm lý xã hội chưa thể có khả năng chỉ ra những mối
liên hệ khách quan, bản chất, tất yếu mang tính quy luật của các sự vật và quá trình xã
hội. Nhưng không vì thế mà đánh giá thấp vai trò của tâm lý xã hội trong phát triển ý
thức xã hội, đặt biệt là nắm bắt nhanh những dư luận xã hội phản ánh trạng thái tâm lý, 5
nhu cầu xã hội của toàn dân trong những bối cảnh và điều kiện khác nhau.
+ Hệ tư tưởng: Là tất cả những quan niệm, quan niệm, tư tưởng của một giai cấp được hệ t ố
h ng hóa, khái quát hóa thành các lý luận, học thuyết xã hội, phản ánh gián
tiếp hoàn cảnh xã hội, phản ánh sâu sắc và tự giác lợi ích của giai cấp, là vũ khí đấu
tranh giai cấp của một giai cấp hoặc một lực lượng xã hội nhất đnh. Ví dụ: Hệ tư tưởng
giai cấp, hệ tư tưởng phong kiến,...
2.2 Mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội
2.2.1 Sự quyết định của tồn tại xã hội ố
đ i với ý thức xã hội
Sự quyết đnh của tồn tại xã hội đối với ý thức xã hội là một chủ đề lớn trong lĩnh
vực xã hội học và triết học xã hội. Ý thức xã hội thường được hiểu là tập hợp các quan
điểm, giá tr, niềm tin và kiến thức mà một nhóm người chia sẻ. Nó đnh hình cách mà
con người nhận biết và hiểu về thế giới xung quanh, cũng như cách họ tương tác với nhau và với xã hội.
Sự tồn tại xã hội, bao gồm các cơ cấu, cơ chế, và quy đnh của xã hội, có ảnh
hưởng lớn đến việc hình thành và phát triển của ý thức xã hội. Môi trường xã hội, bao
gồm các giai cấp, hạng lớp, văn hóa, giáo dục, và các hệ thống giá tr, đề xuất những
kiến thức, giá tr và niềm tin cụ thể cho con người .Sự tương tác giữa cá nhân và môi
trường xã hội thường dẫn đến sự hình thành và tiếp tục phát triển của ý thức xã hội. Ý
thức xã hội không chỉ là sản phẩm của môi trường xã hội mà còn là yếu tố tác động quay
lại lên môi trường xã hội .Nhìn từ góc độ này, sự quyết đnh của tồn tại xã hội đối với ý
thức xã hội là một quá trình tương tác liên tục, trong đó cả hai đều ảnh hưởng lẫn nhau,
tạo ra một hệ thống xã hội động đều và phát triển.
Cụ thể, tồn tại xã hội quyết đnh ý thức xã hội thông qua:
+ Văn hóa và giáo dục: Hệ thống giáo dục và văn hóa của một xã hội quyết đnh
nền tảng kiến thức và giá tr được truyền đạt cho các thành viên của xã hội, hình thành
ý thức xã hội của họ.
+ Hệ thống chính tr và pháp luật: Các quy đnh pháp luật và hệ thống chính tr
của một xã hội có ảnh hưởng lớn đến ý thức xã hội. Chúng đnh hình các quy tắc và giá
tr cộng đồng, cũng như đề xuất hình ảnh về công lý và xã hội công bằng. 6
+ Giai cấp và hạng lớp: Các mối quan hệ xã hội, bao gồm sự phân chia giai cấp
và hạng lớp, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành ý thức xã hội. Sự khác biệt
trong điều kiện sống và cơ hội cũng như quan hệ xã hội giữa các tầng lớp có thể tạo ra
nhận thức và quan điểm khác nhau về xã hội .
+ Truyền thông và công nghệ: Phương tiện truyền thông và công nghệ cũng có
ảnh hưởng lớn đến ý thức xã hội. Chúng đóng vai trò trong việc truyền tải thông tin,
hình ảnh và giá tr từ xã hội đến các cá nhân.
2.2.2 Sự tác động trở lại của ý thức xã hội lên tồn tại xã hội
Sự lệ thuộc của ý thức xã hội với tồn tại xã hội không phải lúc nào cũng din ra
ngay mà còn cần phải đi đến cùng qua những khâu trung gian mới hiểu được. Tuy nhiên,
ý thức xã hội vẫn có tính độc lập của riêng mình. Tính độc lập tương đối của ý thức xã hội đ ợ
ư c phản ánh qua các hình thức sau:
+ Sự biến đổi của ý thức xã hội: Ý thức xã hội thường chỉ là phản ánh của tồn tại
xã hội và có thể thay đổi sau khi tồn tại xã hội đã thay đổi. Khi xã hội trải qua sự biến
đổi, ý thức xã hội cũng phải thích nghi và điều chỉnh để phản ánh đúng tình hình mới.
Ví dụ, trong xã hội hiện đại, ý thức xã hội về quyền lợi của phụ nữ đã thay đổi rất nhiều
so với thời kỳ trước đây.
+ Sự bền vững của các bộ phận trong ý thức xã hội: Một số phần trong ý thức xã
hội như tâm lý xã hội, tôn giáo, có tính bền vững và tính bảo thủ cao. Điều này khiến
cho việc thay đổi ý thức xã hội trở nên khó khăn và chậm tr hơn. Ví dụ, các giá tr tôn
giáo thường được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác một cách bền vững, dẫn đến sự
ổn đnh của ý thức tôn giáo trong xã hội.
+ Ảnh hưởng của các lực lượng xã hội bảo thủ: Một số lực lượng trong xã hội
luôn cố gắng duy trì tính lạc hậu của ý thức xã hội. Chúng có thể muốn bảo vệ lợi ích
của mình bằng cách giữ cho ý thức xã hội không thay đổi, thậm chí cưỡng bức và bóc
lột nhân dân. Ví dụ, các tầng lớp giàu có và quyền lực thường muốn duy trì trạng thái
lạc hậu của xã hội để bảo vệ lợi ích của mình.
+ Vai trò tiên phong của tri thức khoa học: Một số phần của ý thức xã hội, đặc
biệt là các phần được đại diện bởi tri thức và khoa học, có khả năng phân tích các quy 7
luật vận động khách quan của xã hội. Chúng có khả năng tiên đoán và dự báo sự thay
đổi trong xã hội, vượt trước so với sự thay đổi thực tế. Ví dụ, Karl Marx đã dự đoán sự
tan rã của chế độ tư bản và sự phát triển của xã hội cộng sản, mặc dù điều này đã xảy ra sau nhiều năm.
+ Tính kế thừa trong sự phát triển của ý thức xã hội: Ý thức xã hội thường phát
triển theo một trình độ cao hơn so với tồn tại xã hội. Một số dân tộc có trình độ kinh tế
và chính tr thấp nhưng lại có một đời sống tinh thần phong phú. Ví dụ, trong thế kỷ
XIX, dân tộc Đức có kinh tế lạc hậu so với Châu Âu, nhưng lại có văn hóa tinh thần đa
dạng và phong phú như âm nhạc và hội họa.
+ Sự tương tác giữa các hình thức ý thức xã hội: Các hình thức của ý thức xã hội
tương tác với nhau và tạo ra các quy luật riêng để điều khiển sự vận động của ý thức xã
hội. Ở những giai đoạn nhất đnh, một hình thái ý thức xã hội chủ đạo sẽ nổi lên và chi
phối các hình thái ý thức khác. Ví dụ, vào thời Trung cổ, tôn giáo chi phối xã hội, trong
khi hiện nay, khoa học là thế lực chi phối .
Như vậy, thấy được ý thức xã hội có tính độc lập tương đối và có thể tác động
trở lại lên tồn tại xã hội. Sự phản ánh sai lệch của ý thức xã hội có thể thúc đẩy hoặc
kìm hãm sự phát triển của xã hội, tùy thuộc vào mức độ tiếp nhận của quần chúng. Do
đó, việc truyền bá tri thức khoa học và lý luận cách mạng trong quần chúng là rất quan
trọng để thúc đẩy sự phát triển xã hội và loại bỏ các yếu tố lạc hậu và phản động khỏi xã hội .
2.2.3 Ý nghĩa phương pháp luận của mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội
Thứ nhất: Nghiên cứu ý thức xã hội không được dừng lại ở các hiện tượng ý thức
mà phải đi sâu nghiên cứu tồn tại xã hội. Do đó, để nhận thức đúng các hiện tượng của
đời sống ý thức xã hội thì cần phải căn cứ vào tồn tại xã hội đã làm nảy sinh ra nó, đồng
thời cũng cần phải giải thích các hiện tượng đó từ các phương diện khác nhau thuộc nội
dung tính độc lập tương đối của chúng.
Ví dụ: Sai lầm chủ quan, duy ý chí, phiến diện khi phân tích tâm lý xã hội của
người Việt (tâm lý tiểu nông, coi trọng kinh nghiệm, đề cao họ tộc, tính tùy tiện,…) mà
quy chụp đó là bản tính cố hữu. Bởi vì những hạn chế đó có căn nguyên tử tồn tại xã 8
hội, đặc biệt là phương thức sản xuất nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ lạc hậu sinh ra…
Thứ hai: Trong thực tin cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới cần phải được
tiến hành đồng thời trên cả hai mặt tồn tại xã hội và ý thức xã hội, trong đó việc thay đổi
tồn tại xã hội cũ là điều kiện cơ bản nhất để thay đổi ý thức xã hội cũ. Đồng thời, cũng
cần thấy rằng không chỉ những biến đổi trong tồn tại xã hội mới tất yếu dẫn đến những
biến đổi to lớn trong đời sống tinh thần của xã hội mà ngược lại, những tác động của đời
sống tinh thần xã hội với những điều kiện xác đnh cũng có thể tạo ra những biến đổi
mạnh mẽ, sâu sắc trong tồn tại xã hội.
Ví dụ: Đảng ta một mặt, coi trọng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa để xác
lập phương thức sản xuất hiện đại ở Việt Nam (coi đó là nhiệm vụ trung tâm của thời
kỳ quá độ lên Chủ Nghĩa xã hội), đồng thời cũng rất coi trọng công tác tư tưởng, văn
hóa, giáo dục. Xác đnh “giáo dục và đào tạo, cùng với khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu”.
Thứ ba: Cần quán triệt rằng, thay đổi tồn tại xã hội là điều kiện cơ bản nhất để
thay đổi ý thức xã hội. Mặt khác, cũng cần thấy rằng không chỉ những biến đổi trong
tồn tại xã hội mới tất yếu dẫn đến những thay đổi to lớn trong đời sống tinh thần của xã
hội mà ngược lại, những tác động của đời sống tinh thần xã hội, với những điều kiện
xác đnh cũng có th ể tạo ra những biến đổi mạnh mẽ, sâu sắc trong tồn tại xã hội.
Ví dụ: Trong xã hội cộng sản nguyên thủy, do trình độ của lực lượng sản xuất còn
yếu kém, hoạt động lao động được din ra đồng nhất và của cải đều được chia đều cho
mọi người. Tuy nhiên khi chế độ công xã nguyên thủy tan rã, quan hệ sản xuất chiếm
hữu nô lệ dần xuất hiện, xã hội đã bắt đầu có sự phân hóa giàu nghèo. Từ đây mà mầm
mống của sự bóc lột bắt đầu hình thành, kéo theo sự ra đời của chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng chủ nô.
Thứ tư: Mặt khác phải tránh tái phạm sai lầm chủ quan duy ý chí trong việc xây
dựng văn hóa, xây dựng con người mới. Cần thấy rằng chỉ có thể thực sự tạo dựng được
đời sống tinh thần của xã hội – xã hội chủ nghĩa trên cơ sở cải tạo triệt để phương thức
sinh hoạt vật chất tiểu nông truyền thống và xác lập, phát triển được một phương thức
sản xuất mới trên cơ sở thực hành công nghiệp hóa, hiện đại h óa. 9
Thứ năm: Quán triệt nguyên tắc phương pháp luận đó trong sự nghiệp cách mạng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta, một mặt phải coi trọng cuộc cách mạng tư tưởng văn hóa,
phát huy vai trò tác động tích cực của đời sống tinh thần xã hội đối với quá trình phát
triển kinh tế và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất n ớ ư c. 10 Phần 3
KIN THỨC LIÊN HỆ - LIÊN HỆ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VỚI THỰC
TRẠNG BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
3.1 Khá iquát về bối cảnh lịch sử và văn hóa ảnh hưởng đến bình đẳng giới ở Việt Nam
3.1.1 Những nguyên nhân ảnh hưởng đến quá trình bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay
Quá trình bình đẳng giới ở Việt Nam chu ảnh hưởng của rất nhiều nguyên nhân
khác nhau như: Yếu tố văn hóa và truyền thống, yếu tố giáo dục và nhận thức, những
rào cản kinh tế và công việc, yếu tố chính tr và pháp luật, tư duy nhận thức và xã hội .
Thứ nhất, văn hóa và truyền thống đã góp phần ảnh hưởng đến quá trình bình
đẳng giới ở Việt Nam. Quan niệm phân biệt giới tính đóng vai trò lớn trong việc tạo ra
sự không bình đẳng giới giữa nam và nữ. Trong đó, nam giới thường được xem là trụ
cột gia đình vì có sự mạnh mẽ và quyền lực, còn nữ giới được coi là yếu thế hơn do yếu
đuối, nhút nhát. Điều này đã tạo ra một sự bất bình đẳng giữa nam và nữ trong cả gia
đình và xã hội. Sự kế thừa giá tr gia đình, các gia đình truyền thống thường giữ quyền
lực và quyết đnh trong tay nam giới trong khi phụ nữ thường b hạn chế quyền tự quyết
và thường không được tham gia vào các quyết đnh quan trọng. Đnh tuyến về vai trò
của phụ nữ trong xã hội còn b hạn chế. Xã hội thường có quan điểm rằng vai trò của
phụ nữ chỉ nằm ở những lĩnh vực yếu đuối và phụ trách công việc gia đình. Phụ nữ
không được coi trọng trong các lĩnh vực quyền lực và quyết đnh như chính tr kinh tế
và xã hội. Điều này làm giảm cơ hội vào quyền lực của phụ nữ trong xã hội, góp phần
gây ra sự không bình đẳng giới .
Thứ hai, yếu tố giáo dục và nhận thức cũng góp phần vào việc ảnh hưởng đến
quá trình bình đẳng giới. Giáo dục tại Việt Nam chưa đạt được sự công bằng giữa nam
và nữ. Có sự chênh lệch trong sự tiếp cận giáo dục giữa nam và nữ. Mặc dù đã có sự
tiến bộ đáng kể trong việc nâng cao tỷ lệ học sinh nữ tham gia vào giáo dục, nhưng nam
giới vẫn nắm giữ ưu thế về mặt giáo dục và nghề nghiệp. Hệ thống giáo dục chưa thực
sự khuyến khích phụ nữ tham gia vào các ngành học và nghề nghiệp truyền thống dành
riêng cho nam giới, dẫn đến sự bất bình đẳng và hạn chế cho phụ nữ trong việc phát
triển và đóng góp vào xã hội. 11
Thứ ba, những rào cản về kinh tế và công việc cũng có ảnh hưởng đáng kể đến
quá trình bình đẳng giới ở Việt Nam. Phụ nữ ở nông thôn gặp nhiều khó khăn hơn so
với phụ nữ ở thành th. Điều này bởi vì nông thôn gặp nhiều hạn chế, sự thiếu cơ hội
việc làm và nghề nghiệp cho phụ nữ, sự chênh lệch về thu nhập giữa nam và nữ gây ra
nhiều khó khăn. Hạn chế kinh tế và cơ hội phát triển làm gia tăng khoảng cách giữa
nam, nữ và gây trở ngại cho quá trình bình ẳ đ ng giới.
Thứ tư, về Chính sách và pháp luật tại Việt Nam đã có những cải cách liên quan
đến bình đẳng giới, tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế và thiếu một số quy đnh rõ ràng
để thúc đẩy quyền bình đẳng giới. Một số chính sách và pháp luật vẫn gây cản trở đối
với quá trình thực hiện bình đẳng giới, chẳng hạn như việc trì hoãn việc thông qua luật
về phòng chống bạo lực gia đình, việc kéo dài thời gian sử dụng hạnh phúc hôn nhân và
thiếu các biện pháp kiểm soát tăng trưởng dân số. Những hạn chế trong việc tham gia
vào đóng góp của phụ nữ trong quyết đnh chính sách còn hạn chế. Những hạn chế này
đã ảnh hưởng đến quá trình bình đẳng giới ở Việt Nam.
Thứ năm, tư duy và nhận thức xã hội của người dân cũng đóng vai trò quan trọng
trong quá trình bình đẳng giới ở Việt Nam. Một số tư duy cũ và thành kiến truyền thống
vẫn còn tồn tại trong cộng đồng, như tư duy cho rằng nam giới ưu thế hơn phụ nữ trong
công việc và gia đình. Nhận thức xã hội cũng chưa đủ nhạy bén về những vấn đề liên
quan đến bình đẳng giới và quyền của phụ nữ.
3.1.2 Những biểu hiện của bất bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay
Hiện nay, Việt Nam đang gặp phải nhiều biểu hiện đối với sự không công bằng
giữa nam và nữ một trong số đó là sự chênh lệch trong cơ hội việc làm. Các nghiên cứu
đã chỉ ra rằng phụ nữ thường gặp khó khăn hơn khi tìm kiếm việc làm, đặc biệt là trong
những công việc có mức lương cao. Mức lương cũng là một yếu tố khác gây nên sự
chênh lệch giữa nam và nữ. Phụ nữ thường nhận được mức lương thấp hơn so với nam
giới ngay cả khi có cùng trình độ kinh nghiệm và chất lượng công việc. Bên cạnh đó
trong cơ hội học tập cũng là một vấn đề đáng lo ngại phụ nữ vẫn gặp nhiều khó khăn
hơn trong việc tiếp cận giáo dục, đặc biệt là đào tạo cao và phát triển nghề nghiệp.
Bất bình đẳng giới trong việc tham gia chính tr và lãnh đạo tại Việt Nam. Phụ 12
nữ đang gặp khó khăn trong việc đạt được v trí quyết đnh và tham gia vào quyền lực
chính tr. Tỷ lệ phụ nữ trong quản lý và lãnh đạo tại các cấp quốc gia và đa phương vẫn
còn thấp. Điều này phản ánh một sự thiếu công bằng giới và yêu cầu sự chú ý và cải
thiện để đảm bảo phụ nữ có quyền tham gia vào quyết đnh chính tr và sự lãnh đạo.
Trong lĩnh vực giáo dục ở Việt Nam, biểu hiện bất bình đẳng giới rõ ràng thông
qua nhiều khía cạnh. Đặc biệt, tỷ lệ nữ học sinh đã nghỉ học khá cao là một vấn đề đáng
ngại. Phụ nữ thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận giáo dục do hạn chế về tài chính
và cơ hội học tập. Sự chênh lệch giới tính cũng xuất hiện trong việc lựa chọn các ngành
học, khi phân chia giới tính trong các ngành đang din ra. Hơn nữa, đối xử không công
bằng trong quyền học tập cũng là một vấn đề nghiêm trọng, khiến phụ nữ gặp khó khăn
trong việc tiếp cận và tham gia vào học .
Trong lĩnh vực gia đình và xã hội, biểu hiện bất bình đẳng giới ở Việt Nam có
những điểm đáng chú ý:
Đầu tiên, áp lực về vai trò truyền thống của phụ nữ vẫn còn tồn tại, theo truyền
thống, phụ nữ thường được xem như người chu trách nhiệm chăm sóc gia đình, nuôi
dạy con cái và làm công việc nội trợ. Điều này có thể tạo ra một áp lực về vai trò phụ
nữ phải tuân thủ để được công nhận trong xã hội. Phụ nữ phải đảm bảo mọi công việc
trong gia đình và đáp ứng mọi điều yêu cầu từ chồng, con cái và gia đình. Áp lực này
có thể làm giảm tự do và quyền tự quyết của phụ nữ, đồng thời hạn chế cơ hội phát triển
và tham gia vào các hoạt động xã hội và kinh tế.
Thứ hai, bạo lực gia đình và bạo lực chống phụ nữ là một vấn đề quan trọng, với
nhiều trường hợp bạo hành, xâm hại tình dục và hành vi bạo lực gia đình.
Thứ ba, sự bất công trong việc phân chia công việc gia đình cũng xuất hiện, phụ nữ phải ả
đ m nhận trọng trách chăm sóc gia đình và trẻ em nhiều hơn nam giới.
Cuối cùng, quyền tự quyết và tự do cá nhân của phụ nữ cũng còn b hạn chế, khi
phụ nữ thường không được tự do lựa chọn nghề nghiệp, hôn nhân và quyết đnh trong
cuộc sống cá nhân. Tất cả những biểu hiện này đều đóng góp vào tình trạng bất bình
đẳng giới trong xã hội Việt Nam. 13
3.2 Thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam hiện na y
3.2.1 Những thành tựu đạt được trong quá trình thực hiện chính sách bình đẳng giới ở Việt N m a hiện nay
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2/9/1945 thì ngay bản Hiến pháp
năm 1946 đã quy đnh về quyền bình đẳng giới. Điều 9 của Hiến pháp năm 1946 nêu
rõ: "Đàn bà ngang quyền đàn ông về mọi phương diện".
Quốc hội Việt Nam khóa XV được bầu ra ngày 23/5/2021 có 499 đại biểu, trong
đó có 151 đại biểu nữ, chiếm 30,26%. Đây là lần thứ hai số nữ đại biểu Quốc hội của
nước ta đạt trên 30% (lần đầu tiên là Quốc hội khóa V, đạt 32,31%), là lần đầu tiên từ
nhiệm kỳ Quốc hội khóa VI trở lại đây có số đại biểu Quốc hội là phụ nữ đạt trên 30%.
Số nữ đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh đạt 26,5% (tăng 1,37% so với nhiệm kỳ
trước), cấp huyện đạt 27,9% (tăng 3,2% so với nhiệm kỳ trước).
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong
số Ủy viên Trung Ương Đảng chính thức được bầu có 18 đại biểu nữ (chưa tính 1 ủy
viên dự khuyết), tăng 1 đại biểu so với nhiệm kỳ khóa XII. Theo thống kê của Hội Liên
hiệp Phụ nữ Việt Nam, trong nhiệm kỳ này, ở cấp cơ sở, số nữ tham gia cấp ủy đạt 21%,
tăng 2%, cấp trên cơ sở đạt 17%, tăng 2%. Đối với các đảng bộ trực thuộc Trung ương,
tỷ lệ nữ đạt 16%, tăng 3% so với nhiệm kỳ trước. Bên cạnh đó theo bà Caroline T.
Nyamayemombe, Trưởng Đại diện của Trưởng đại diện Cơ quan Liên Hợp Quốc về
bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) tại Việt Nam, Chính phủ Việt
Nam luôn duy trì động lực thúc đẩy bình đẳng giới và đạt được 4 thành tựu nổi bật trong thời gian qua.
Thứ nhất, Việt Nam tiếp tục củng cố chính sách và pháp luật về bình đẳng giới.
Ví dụ như Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ (2017), Chiến lược và Chương trình
quốc gia về chống bạo lực giới (giai đoạn 2021-2030), sửa đổi Luật Phòng, chống bạo
lực gia đình (2022), sửa đổi Bộ Luật Lao động (2019) và gần đây là Kế hoạch Hành
động quốc gia về phụ nữ, hòa bình và an ninh.
Thứ hai là sự tham gia vào chính tr của phụ nữ. Trong cuộc bầu cử đại biểu Quốc
hội khóa XV năm 2021, tỉ lệ đại biểu nữ trong Quốc hội đã tăng lên 30%, cao nhất kể 14