lý thuyết hình thức tổ chức bộ máy kế toán | môn Kinh tế vĩ mô

lOMoAR cPSD| 47206071
HÌNH THỨC TỔ CHỨC BỘ MÁY KẾ TOÁN
2.2.2.1. Hình thức tổ chức bộ máy kế toán tập trung
Hình thức tổ chức kế toán tập trung là hình thức tổ chức mà toàn bộ công
tác kế toán trong doanh nghiệp được tiến hành tập trung tại phòng kế toán doanh
nghiệp. Ở các bộ phận khác không tổ chức kế toán riêng mà chỉ bố trí các nhân viên
làm nhiệm vụ hướng dẫn kiểm tra công tác kế toán ban đầu, thu nhận kiểm tra chứng
từ, ghi chép sổ sách hạch toán nghiệp vụ cho nhu cầu quản lý sản xuất kinh doanh
của từng bộ phận đó, lập báo cáo nghiệp vụ và chuyển chứng từ cùng báo cáo về
phòng kế toán doanh nghiệp xử lý và tiến hành công tác kế toán.
Theo hình thức này, kế toán doanh nghiệp (công ty, tổng công ty) chỉ tổ chức
một phòng kế toán trung tâm (ở văn phòng công ty, tổng công ty), còn ở các đơn vi
phụ thuộc đều không có tổ chức kế toán riêng.
Phòng kế toán trung tâm thực hiện toàn bộ công tác kế toán ở doanh
nghiệp, chịu trách nhiệm thu nhận, xử lý hệ thống hóa toàn bộ thông tin kế toán
phục vụ cho quản lý kinh tế, tài chính của doanh nghiệp. Phòng kế toán trung
tâm lưu trữ, bảo quản toàn bộ hồ sơ tài liệu kế toán của doanh nghiệp
Tại các đơn vị phụ thuộc (xí nghiệp, cửa hàng, tổ, đội), phòng kế toán trung
tâm bố trí nhân viên kế toán làm nhiệm vụ hướng dẫn hạch toán ban đầu, thu nhận
và kiểm tra chứng từ ban đầu để định kỳ chuyển chứng từ về phòng kế toán trung
tâm. Ở đơn vị phụ thuộc hoạt động có quy mô lớn, khối lượng nghiệp vụ kinh
tế, tài chính phát sinh nhiều, phòng kế toán trung tâm có thể bố trí nhân viên
kế toán trực tiếp thực hiện một số phần công việc kế toán cụ thể và định kỳ lập
báo cáo đơn giản (báo cáo nội bộ) kèm theo chứng từ gốc gửi về phòng kế toán trung tâm.
Phòng kế toán trung tâm thực hiện cả kế toán tài chính, cả kế toán quản trị đáp
ứng yêu cầu quản trị kinh doanh của doanh nghiệp lOMoAR cPSD| 47206071
Ưu điểm: Đảm bảo sự lãnh đạo tập trung thống nhất đối với công tác kế
toán kiểm tra, xử lý và cung cấp thông tin kế toán một cách kịp thời, giúp cho
lãnh đạo đơn vị nắm được kịp thời tình hình hoạt động của đơn vị, từ đó kiểm tra,
chỉ đạo sâu sát toàn bộ hoạt động của đơn vị, tạo điều kiện trang bị và ứng dụng
phương tiện kỹ thuật ghi chép, tính toán và thông tin hiện đại trong công tác kế toán
Nhược điểm: Tuy nhiên theo hình thức này có nhược điểm nếu như việc trang
bị phương tiện, kỹ thuật, tính toán, ghi chép thông tin chưa nhiều, địa bàn hoạt động
của doanh nghiệp lại rải rác, phân tán thì việc kiểm tra, giám sát của kế toán trưởng
và lãnh đạo doanh nghiệp đối với công tác kế toán cũng như hoạt động sản xuất kinh
doanh không kịp thời, bị hạn chế.
Điều kiện áp dụng: Hình thức tổ chức bộ máy kế toán tập trung được áp dụng
đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, địa bàn sản xuất kinh doanh tập trung
Mô hình tổ chức bộ máy kế toán theo hình thức tập trung Sơ đồ 2.1 Kếế toán tr ng B B B B B B ph n phn phn phn phn phn kếế toán kếế toán kếế toán kếế toán kếế toán kếế toán tng hp
Các nhân viến kếế toán c ác đn v ph thuc
2.2.2.1 Hình thức tổ chức bộ máy kế toán phân tán lOMoAR cPSD| 47206071
Hình thức tổ chức kế toán phân tán là hình thức mà công tác kế toán không
những được tiến hành ở phòng kế toán doanh nghiệp mà còn được tiến hành ở
những bộ phận khác như phân xưởng hay đơn vị sản xuất trực thuộc doanh
nghiệp. Công việc kế toán ở những bộ phận khác do bộ máy kế toán ở nơi đó đảm
nhận từ việc kế toán ban đầu, kiểm tra xử lý chứng từ đến kế toán chi tiết và kế toán
tổng hợp một số hoặc tất cả các phần hành kế toán và lập báo cáo kế toán trong phạm
vị của bộ phận theo qui định của kế toán trưởng.
Theo hình thức này, doanh nghiệp thành lập phòng kế toán trung tâm (đơn
vị kế toán cấp trên); còn ở các đơn vị kế toán cấp cơ sở đều có tổ chức kế toán
riêng đơn vị kế toán cấp cơ sở. Doanh nghiệp lựa chọn hình thức tổ chức bộ máy
kế toán phân tán thường là những doanh nghiệp đã phân cấp quản lý kinh tế, tài
chính cho các đơn vị kế toán cấp cơ sở ở mức độ cao hơn, tức là đã phân phối nguồn
vốn riêng, xác định lỗ, lãi riêng nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của các đơn
vị kế toán cấp cơ sở này trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Trường hợp này, toàn bộ công việc kế toán của doanh nghiệp được phân công như sau:
Phòng kế toán trung tâm có nhiệm vụ: -
Thực hiện các phần hành công việc kế toán phát sinh ở đơn vị kế toán cấp trên
và công tác tài chính của doanh nghiệp -
Hướng dẫn và kiểm tra công tác kế toán ở các đơn vị kế toán cấp cơ sở- Thu
nhận, kiểm tra báo cáo tài chính của các đơn vị cơ sở gửi lên và cùng với báo cáo
tài chính phần hành công việc kế toán ở đơn vị kế toán cấp trên để lập báo cáo tài
chính tổng hợp của toàn doanh nghiệp
Ở các đơn vị kế toán cấp cơ sở: Thực hiện toàn bộ công tác kế toán phát sinh
ở đơn vị kế toán cấp cơ sở, tổ chức thu nhận, xử lý và hệ thống hóa toàn bộ thông
tin kế toán ở đơn vị mình để lập được các báo cáo tài chính định kỳ gửi về phòng kế lOMoAR cPSD| 47206071
toán trung tâm. Từng đơn vị kế toán cấp cơ sở phải căn cứ vào khối lượng công việc
kế toán của đơn vị mình để xây dựng bộ máy kế toán ở đơn vị mình cho phù hợp
Ưu nhược điểm: theo hình thức tổ chức công tác kế toán này, đảm bảo cho
công tác kế toán gắn liền với hoạt động ở các bộ phận phụ thuộc, tạo điều kiện cho
kế toán thực hiện tốt việc kiểm tra, giám sát trực tiếp tại chỗ các hoạt động kinh tế
tài chính phục vụ kịp thời cho chỉ đạo, điều hành các hoạt động của các đơn vị phụ
thuộc. Tuy nhiên, nó chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu thông tin phục vụ cho điều hành
chung toàn đơn vị, hạn chế việc kiểm tra, giám sát và đối với toàn bộ hoạt động của đơn vị
Điều kiện áp dụng: áp dụng ở các đơn vị có quy mô lớn, địa bàn hoạt động
rộng, phân tán có nhiều đơn vị trực thuộc trụ sở đóng ở nhiều địa phương khác nhau
và hoạt động tương đối độc lập.
Tại các đơn vị kế toán phụ thuộc, các bộ phận kế toán cũng thực hiện chức
trách, nhiệm vụ như các bộ phận kế toán tương ứng ở phòng kế toán trung tâm, chỉ
khác là chỉ phản ánh hoạt động kinh tế, tài chính phát sinh ở đơn vị kế toán cấp cơ sở.
Hình thức tổ chức công tác kế toán phân tán phù hợp với những doanh nghiệp
quy mô lớn, có nhiều đơn vị trực thuộc đóng ở nhiều địa phương khác nhau địa bàn,
hoạt động rộng. Hình thức này thường không phù hợp với doanh nghiệp có quy mô
nhỏ, địa bàn hoạt động hẹp.
Sơ đồ 2.2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán theo hình thức phân tán: lOMoAR cPSD| 47206071 Đn v kế ếtoán câếp trến Kếế toán tr ng B ph n kế ếtoán hot B ph n kếế toán B ph n kim tr ể a đng tài chính đn v tng hp kếế toán kếế toán câếp trến Kếế toán tr ng các đn v kếế toán câếp d i Đn v 1 Đn v 2 Đn v 3 Đn v 4 ... B ph n B ph n B ph n B ph n B ph n B ph n kế ếtoán... kếế toán... kế ếtoán... kếế toán... kế ếtoán... kế ếtoán tng hp
Các nhân viến kếế toán c ác đn v ph thuc, đn v câếp d i
2.2.2.2 Hình thức tổ chức bộ máy kế toán hỗn hợp (vừa tập trung vừa phân tán)
Hình thức tổ chức bộ máy kế toán vừa tập trung vừa phân tán là hình thức tổ
chức bộ máy kế toán kết hợp hai hình thức trên, bộ máy tổ chức theo hình thức này
gồm phòng kế toán trung tâm của doanh nghiệp và các bộ phận kế toán và nhân viên
ở các bộ phận khác. Phòng kế toán trung tâm thực hiện kế toán các nghiệp vụ kinh
tế liên quan đến toàn doanh nghiệp và các bộ phận không tổ chức kế toán gửi đến,
lập báo cáo chung toàn đơn vị, hướng dẫn kiểm tra toàn bộ công tác kế toán, kiểm
tra toàn đơn vị. Các bộ phận kế toán ở các bộ phận kế toán khác thực hiện công tác lOMoAR cPSD| 47206071
kế toán tương đối hoàn chỉnh các nghiệp vụ kế toán phát sinh ở bộ phận đó theo sự
phận công của phòng kế toán trung tâm. Các nhân viên kế toán ở các bộ phận có
nhiệm vụ thu thập chứng từ, kiểm tra và có thể xử lý sơ bộ chứng từ, định kỳ gửi
chứng từ kế toán về phòng kế toán trung tâm.
Theo hình thức này, ở đơn vị kế toán cấp trên vẫn lập phòng kế toán trung tâm,
còn ở các đơn vị kế toán cấp cơ sở thì tùy thuộc vào quy mô, yêu cầu quản lý và
trình độ cán bộ quản lý mà có thể tổ chức kế toán riêng hoặc không tổ chức kế toán
riêng. Đơn vị nào được tổ chức kế toán riêng thì được thành lập phòng kế toán để
thực hiện toàn bộ công việc kế toán phát sinh ở đơn vị mình để định kỳ lập báo cáo
tài chính gửi về phòng kế toán trung tâm: còn đơn vị kế toán cấp cơ sở nào không tổ
chức kế toán riêng thì chỉ bố trí nhân viên kế toán làm nhiệm vụ hướng dẫn hạch
toán ban đầu, thu nhận và kiểm tra chứng từ ban đầu để định kỳ chuyển chứng từ về phòng kế toán trung tâm.
Trường hợp này, nhiệm vụ của phòng kế toán trung tâm như sau:
Xây dựng và quản lý kế hoạch tài chính của toàn doanh nghiệp Thực hiện
các phần hành công việc kế toán phát sinh ở đơn vị kế toán cấp trên và ở các
đơn vị kế toán cấp cơ sở không có tổ chức kế toán riêng
Hướng dẫn, kiểm tra công việc kế toán ở tất cả các đơn vị kế toán cấp cơ sở và
các nhân viên kế toán ở các đơn vị kế toán cấp cơ sở không có tổ chức kế toán riêng
Thu nhận, kiểm tra báo cáo tài chính của các đơn vị kế toán cấp cơ sở gửi lên
cùng với báo cáo tài chính phần hành công việc kế toán ở đơn vị kế toán cấp
trên để lập báo cáo tài chính tổng hợp toàn doanh nghiệp lOMoAR cPSD| 47206071
Ưu điểm: theo hình thức tổ chức công tác kế toán này tạo điều kiện cho kế
toán gắn với hoạt động trong đơn vị, kiểm tra, giám sát chặt chẽ các hoạt động đó,
phục vụ quản lý có hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị
Điều kiện áp dụng: Được áp dụng ở những đơn vị quy mô lớn có nhiều đơn
vị kế toán cấp cơ sở mà mức độ phân cấp quản lý kinh tế khác nhau, quy mô và trình
độ cán bộ quản lý khác nhau, địa bàn hoạt động rộng, vừa tập trung vừa phân tán.
Mô hình bộ máy kế toán theo hình thức vừa tập trung vừa phân tán: Đn v kế ếtoán câếp trến Kếế toán tr ng B B ph n kế ếtoán hot đng kinh tếế tài chính B phn đ n v kếế toán câếp trến phn kế ếtoán kim ể tng B ph n B ph n B ph n B ph n tra kếế hp kế kếế kếế kếế toán ết oán... toán... toán... toán... B ph n kế ếtoán hot đng kinh tếế tài chính Nhân viến kếế đn v kếế toán câếp trến toán các đn v ph B ph n B phn B ph n B ph n thuc khô ng kế kế kế kế ế t ch c kếế ết oán... toán... toán... toán... lOMoAR cPSD| 47206071