-1-
M« t¶ M« t¶
Kh¸i qu¸t Ò hÖ thèng ® Òu khi n ®éng c¬ v i Ó
§iÒu ®éng ¬ x ng b ng m y tÝnh khiÓn c ¨ » ¸
§ ng sinh ng ua tr×nhé gn q chu g ·i n
cña h n hîp x ng vµ k ng khÝ. Ba yÕu tè chç ¨ ñ
yÕu c a ®é g c¬ x¨ g ®Ó h c«ng hD s u: ñ n n sin n a
1. Hçn hîp kh«ng hÝ - nhiªn liÖu tèt k
2. NÐn tèt
3. §¸nh löa tèt
§Ó ®¹t Dîc trong ïng ét lóc ® 3 u y c m ,
®i quan träng ®i khiÓn Ýnh x¸cÒu Òu ch ®Ó
t¹o ®D «ng - li th î ç î hc h n h p k k n nh ªi Öu êi
®iÓm löa. ®¸nh
TrDíc n¨m 981, thè iÒu hiÓ 1 c n ®g k n
®éng iÖn cßn t t¹i EFI (Phun nhiªn liÖ h ån u
b»ng ®i tö), ¸y tÝnh iÒu hiÓ Ön ng m ®Ó ® k n
lD ng un hiªn li u. N oµi EFI y, b©yî ph n Ö g g
t èng îc iÒu ng c c¸ h ®D ® kh Ói n m¸y
tÝnh, bao m ESA (§¸ löa sím »ng nh b ®iÖn
tö), ISC (§iÒu iÓn tèc ch¹y kh«ng t¶i), kh ®é c
hÖ thèng hÈn o¸n, v.v... c ®
Tham kh¶o:
Toyot thè ®Dîc ®iÒu hiÓn a n hg Ö ng k ng
m¸y tÝnh i TCCS thè ®i khiÓ ( ng Òu n
b»ng m¸y tÝnh Toyot ) ®Ó ®iÒu khi tèi cña a Ón Du
viÖc hun i liÖu, thêi ®iÓm ®¸ a, p nh ªn n öh l
thèng truyÒn ® ng, hÖ thèng pha h, vµ c¸c hé n Ö
thèng ¸c theo ¸c ®i ki lµm iÖc kh c Òu Ön v cña
®éng ¬ vµ xe « t«. c
Ba Õu tè hÝnh ®éng c¬ x ng y c cña ¨
1. Hçn îp k «ng n liÖu tèt h h khÝ- hin ª
2. NÐn tèt
3. §¸ h l a tèt n ö
(1/1)
Quy tr×nh ®i u khi n b ng m y tÝnh Ò Ó » ¸
§Ó m¸y tÝnh lµm viÖc îc thÝch hîp, cÇn ®D
mét thèng toµn diÖn ao gåm c¸c thiÕt b
®Çu v o vµ ® u ra. µ Ç
Trªn mét t«, c¸c biÕn hD c¶m « m n biÕn
nhiÖt ®é nDíc oÆc ¶m biÕn lD ng h c lDu î khÝ n¹p
tD¬ng ø g víi thiÕt bÞ ® u vµo. Vµ c c bé chn Ç ¸ Êp
hµnh nhD c¸c ßi ph oÆc IC ¸nh v u hn c c¸ ® löa
tD¬ng ng íi t iÕt Þ ra. ë xe Toyota, mø v h b ®Çu ¸y
tÝnh i i ®Dîc ECU B ® Ò hu k Ón t ng gäi ( é
®i khi b»ng ®iÖn tö). M¸y tÝnh ®i khiÒu Ón Òu Ón
®éng ®D i ECU éng ( oÆc ECM* î äc g ® h :
M«®un ®i Òu k iÓn éng ¬). h ® c
C¸c c¶m biÕn, c¸c ch hµnh ECU ®é Êp ng
g¾n liÒn i c¸c ©y d dÉn u ®iÖn. ChØ sa khi
ECU ng tÝn hi vµo c¸c ®é l ý c c¸ Öu t õ m
bi truy c¸c tÝn hi ®i iÓn ®ÕnÕn Òn Öu Ò hu k c¸c
bé c Êp µnh íi cã thÓ ®i u k iÓn ®D c toh h m Ò h î µn
thè mét th ng n hg n D è ® Òi u khiÓn
b»ng ¸y tÝnh. m
* ECM thu t ng cña SAE H ¸c Ë ÷ ( éi c kü sD «
t«).
(1/1)
-2-
Kh¸i qu¸t Ò hÖ thèng EFI (Phun nhiªn liÖu v
®iÖn tö)
thèng EFI dông c¸c c¶m bi kh¸c nh Õn au
®Ó ph¸t hi c¸c t×nh tr¹n ho¹t ®éng cña ®é Ön g ng
t«. Theo c¸c tÝn hi c¸c c¶m bi xe « Öu t õ Õn
nµy, ECU tÝnh to n lD liÖu t¸ îng phun nhiªn hÝch
hîp hÊt ®iÒu hiÓn ¸c hun ®Ó n k c vßi p phun
kh i lDî nhiªn liÖu thÝ hîp. Trong th giè ng ch êi an
xe ch ×nh t g, ECU ng x¸c ®Þn ¹ by h n ®é h
kh i lDî un hiªn li ®Ó ®¹t îcè n hg p n Öu ®D tû
kh« Ý - nhiªn li theo thu Õt, nh»mn hg k Öu lý y ®¶m
b¶o «ng uÊt, møc ti thô liÖu m c s ªu n nh ªi øc
khÝ x¶ t Ých îp trong g mét lóc. h h cïn
ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c, nhD trong thêi gian h©m
nãng, t¨ng tèc, gi m tèc hoÆc c¸c iÒu ® kiÖn
lµm iÖc víi t i träng ca , ECU ng v o ®é p ¸h t
hiÖn c¸c ®iÒu iÖn ®ã g c¸c ¶m iÕn khk b n» c b ¸c
nhau au ®ã Ønh èi îng ph s h Öi u ch kh lD un
nhiªn liÖu h»m ¶m mét hçn hîp n ® o kh«ng
khÝ - n liÖu thÝ h hîp hÊt ë mäi th i ®iÓm. hiªn c n ê
(1/1)
Kh¸i qu¸t Ò hÖ thèng ESA nh löa ím v (§¸ s
b»ng ®i n tö) Ö
t èng ESA ph¸t c¸c kiÖn h h Öni ® Òi u cña
®éng c¨n c¸c tÝn hiÖu do c¸c vµo c¶m
bi kh¸c nh cung , ®iÒu khi Õn au cÊp Ón c
bu iÓmgi ®¸ h l a ë thêi n ö ® thÝch îp. h
C vµo tèc ®é ®én t¶i träng ¨n g a
®éng ¬, ESA ®iÒu iÓn chÝnh x¸c th ®iÓ c kh êi m
®¸nh löa ®Ó ng thÓ t¨ng c«ng suÊt, ®é lµm
s¹ch ¸c Ý x¶, chÆn c kh n n k cÝ h næ mét
c¸ch cã u qu¶. hiÖ
(1/1)
-3-
Kh¸i qu¸t Ò hÖ thèng ISC (®iÒu n tèc v khiÓ
®é h«ng t¶i) k
thèng ISC ®i khi tèc ®é kh«ng t¶i Òu Ón sao
cho l «n lu thÝch c¸c kiÖn th u «n h pî ë ® Òi u ay
®æi (h©m nãng, phô t¶i ® Öi n, v.v...)
§Ó i¶m t iÓu øc ti thô nhiªn li ti g h m ªu Öu Õng
ån, mét ng h¶i ¹t ®én ®é p ho g ë tèc ®é cµng
thÊp ng tèt tro n hg k i vÉn ® duy tr× mét chÕ é
ch¹y «ng t Þnh. H¬n kh ¶i æn ® n÷a, tèc ®é ch¹y
kh« t¶i ph i t¨ng lªn ®¶m b¶o iÖcng ®Ó v h©m
nãng n¨ng lµm vi thÝch hîp ®é kh¶ Öc khi ng
l¹n Æc an dôn m¸y ®iÒu h o h ® g g hßa
kh«ng khÝ.
(1/1)
Kh¸i qu¸t Ò hÖ thèng ®o¸n v chÈn
ECU éng ¬ cã mét hÖ thèng hÈn o¸n. ® c c ®
ECU l «n l «n gi¸m s¸t tÝn hiÖu ®ang u u c c¸ ® îD c
chu Ón vµoy tõ c¸c c¶m biÕn kh¸c nh u.a NÕu
¸t hi mét íi mét tÝn ph Ön v h Öi u o,
ECU i ®ã dD d¹ng nh s Ï gh íi cña ÷ng DTC
(M· chÈn ®o hD ng) lµm ¸ng MI ¸n há s L Ìn
b¸o hhD áng). ECU t truy u n Òn n
hi cña TC nµy »ng nhÊpÖu c¸c D b ch n ¸h y
®Ìn h h MIL oÆc hiÓn thÞ c¸c DTC oÆc c¸c d÷
li kh trªn mµn ×nh cña m¸y hÈnÖu ¸c h c ®o¸n
cÇm tay.
C¸c c øc n ng ch n ®o ph¸t ra c¸c h ¨ È ¸n DTC vµ
c¸c d÷ liÖu mét trªn mét m¸y chÈn
®o¸n ti tiÕn hoµn cao ng ªn ch nØ h cña
thèng i tö. t èng Èn ¸n ® Ön h ch ®o ph¶i
tu©n theo ¸c ®Þnh mçi Díc. C¸c c quy cña n néi
dung ña nã s thay ®c Ï æi mét chót ë n¬i Õn. ®
(1/1)
-1-
M« t¶ M« t¶
thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬ gåm cã ba nhãm c¸c c¶m biÕn
(vµ c¸c tÝn hiÖu ®Çu ra cña c¶m biÕn), ECU ®éng c¬, vµ c¸c
bé chÊp hµnh. Ch¬ng nµy gi¶i thÝch c¸c c¶m biÕn (c¸c tÝn
hiÖu), ®å m¹ch ®iÖn ®å nèi m¸t, c¸c ®iÖn ¸p cùc
cña c¶m biÕn.
C¸c chøc n¨ng cña ECU ®éng ®îc chia thµnh ®iÒu
khiÓn EFI, ®iÒu khiÓn ESA, ®iÒu khiÓn ISC, chøc n¨ng chÈn
®o¸n, c¸c chøc n¨ng an toµn phßng, c¸c chøc
n¨ng kh¸c. C¸c chøc n¨ng nµy c¸c chøc n¨ng cña
chÊp hµnh ®îc gi¶i thÝch ë c¸c ch¬ng riªng.
(1/1)
-2-
KiÕn thøc c¬ b¶n M¹ch nguån
M¹ch nguån lµ c¸c m¹ch ®iÖn cung cÊp ®iÖn cho ECU cña
®éng c¬. C¸c m¹ch ®iÖn nµy bao gåm kho¸ ®iÖn, r¬le chÝnh
EFI, v.v...
M¹ch nguån ®îc xe « t« sö dông thùc sù gåm cã 2 lo¹i sau
®©y:
(1/3)
1. Lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng kho¸ ®iÖn
Nh tr×nh bµy ë h×nh minh häa nµy, ®å chØ ra lo¹i trong
®ã r¬le chÝnh EFI ®îc ®iÒu khiÓn trùc tiÕp tõ kho¸ ®iÖn.
Khi bËt kho¸ ®iÖn ON, dßng ®iÖn ch¹y vµo cuén d©y cña
r¬le chÝnh EFI, lµm cho tiÕp ®iÓm ®ãng l¹i. ViÖc nµy cung
cÊp ®iÖn cho c¸c cùc + B + B1 cña ECU ®éng c¬.
§iÖn ¸p cña ¾c quy lu«n lu«n cung cÊp cho cùc BATT
cña ECU ®éng ®Ó tr¸nh cho c¸c chÈn ®o¸n vµ c¸c
liÖu kh¸c trong bé nhí cña kh«ng xãa khi t¾t
kho¸ ®iÖn OFF.
(2/3)
2. Lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng ECU ®éng c¬
M¹ch nguån trong h×nh minh häa lo¹i trong ®ã ho¹t
®éng cña r¬le chÝnh EFI ®îc ®iÒu khiÓn bëi ECU ®éng
c¬.
Lo¹i nµy yªu cÇu cung cÊp ®iÖn cho ECU ®éng c¬ trong
vµi gi©y sau sau khi t¾t kho¸ ®iÖn OFF. Do ®ã viÖc ®ãng
hoÆc ng¾t cña r¬le chÝnh EFI ®îc ECU ®éng ®iÒu
khiÓn.
Khi bËt khãa ®iÖn ON, ®iÖn ¸p cña ¾c quy ®îc cÊp ®Õn
cùc IGSW cña ECU ®éng m¹ch ®iÒu khiÓn le
chÝnh EFI trong ECU ®éng truyÒn t tÝn hiÖu ®Õn
cùc M- EL cña ECU ®éng c¬, bËt më r¬le chÝnh EFI. TÝn R
hiÖu nµy lµm cho dßng ®iÖn ch¹y vµo cuén d©y, ®ãng
tiÕp ®iÓm cña r¬le chÝnh EFI vµ cÊp ®iÖn cho cùc +B cña
ECU ®éng c¬.
§iÖn ¸p a ¾c quy lu«n lu«n cung cÊp cho cùc BATT
lÝ do gièng nh cho lo¹i ®iÒu khiÓn b ng kho¸ ®iÖn. »
Ngoµi ra mét sè kiÓu xe cã mét r¬le ®Æc biÖt cho m¹ch
sÊy nãng c¶m biÕn t kh«ng khÝ - nhiªn liÖu, yªu cÇu û
mét lîng dßng ®iÖn lín.
Tham kh¶o:
Trong c¸c kiÓu xe mµ ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn hÖ thèng
kho¸ ®éng c¬, r¬le chÝnh EFI c ng ®îc ®iÒu khiÓn bëi ò
tÝn hiÖu cña c«ng t¾c b¸o më khãa.
(3/3)
-3-
M¹ch nèi m¸t
ECU ®éng c¬ cã 3 m¹ch nèi m¸t c¬ b¶n sau ®©y:
1. Nèi m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn ECU ®éng c¬ (E1)
Cùc E1 nµy lµ cùc tiÕp m¸t cña ECU ®éng c¬ vµ thêng
®îc nèi víi buång n¹p khÝ cña ®éng c¬.
2. Nèi m¸t cho c¶m biÕn (E2, E21)
C¸c cùc E2 vµ E21 lµ c¸c cùc tiÕp t cña c¶m biÕn, vµ
chóng ®îc nèi víi cùc E1 trong ECU ®éng c¬.
Chóng tr¸nh cho c¸c c¶m biÕn kh«ng bÞ ph¸t hiÖn c¸c trÞ
®iÖn ¸p l i bç »ng c¸ch duy tr× ®iÖn thÕ tiÕp m¸t cña
c¶m biÕn vµ ®iÖn thÕ tiÕp m¸t cña ECU ®éng c¬ ë c ng ï
mét møc.
3. Nèi m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn bé chÊp hµnh (E01, E02)
C¸c cùc E 1 E 2 c¸c cùc tiÕp m¸t cho chÊp 0 0
hµnh, nh cho c¸c chÊp hµnh, van ISC sÊy
c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu. Còng gièng nh cùc
E1, E 1 E 2 ®îc nèi gÇn buång n¹p khÝ cña ®éng 0 0
c¬.
(1/1)
-4-
§iÖn ¸p cùc cña c¶m biÕn
C¸c c¶m biÕn nµy biÕn ®æi c¸c th«ng tin kh¸c nhau thµnh
nh÷ng thay ® i ®iÖn ¸p mµ ECU ®éng c¬ cã thÓ ph¸t hiÖn. æ
nhiÒu lo¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn, nhng lo¹i ph¬ng 5
ph¸p chÝnh ®Ó biÕn ® i th«ng tin thµnh ®iÖn ¸p. HiÓu ®Æc æ
tÝnh cña c¸c lo¹i nµy ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh trong khi ®o ®iÖn ¸p
ë cùc cã chÝnh x¸c hay kh«ng.
(1/1)
1. Dïng ®iÖn ¸p VC (VTA, PIM)
Mét ®iÖn ¸p kh«ng ® i æ 5V (§iÖn ¸p VC) ®Ó ®u khiÓn
vi xö l ë bªn trong ECU ®éng bý »ng ®iÖn ¸p cña ¾c
quy. §iÖn ¸p kh«ng ® i nµy, ®îc cung cÊp nh nguån æ
®iÖn cho c¶m biÕn, lµ ®iÖn ¸p cùc VC.
Trong lo¹i c¶m biÕn nµy, mét ®iÖn ¸p ( V) ®îc ®Æt gi÷a 5
c¸c cùc VC vµ E2 tõ m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ® i trong ECU æ
®éng c¬ nh tr×nh bµy trong h×nh minh häa. Sau ®ã c¶m
biÕn nµy thay gãc më bím ga hoÆc ¸p suÊt ® ng èng ê
n¹p ®· ®îc ph¸t hiÖn b ng ®iÖn ¸p thay ® i gi÷a » æ 0
5V ®Ó truyÒn tÝn hiÖu ®i.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu trong m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ® i hoÆc ng¾n æ
m¹ch VC, nguån ®iÖn cÊp cho bé vi lý sÏ ng¾t, lµm
cho ECU ®éng c¬ ngõng ho¹t ®éng ®éng c¬ bÞ chÕt m¸y.
2. Dïng mét nhiÖt ®iÖn trë (THW, THA)
Gi¸ trÞ ®iÖn trë cña nhiÖt ®iÖn trë thay ® i theo nhiÖt ®é. æ
V× vËy c¸c nhiÖt ®iÖn trë ®îc sö dông trong c¸c thiÕt bÞ
nh c¶m biÕn nhiÖt ®é níc c¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ
n¹p, ®Ó ph¸t hiÖn c¸c thay ®æi cña nhiÖt ®é.
Nh tr×nh bµy trong h×nh minh häa, ®iÖn ¸p ®îc cÊp vµo
nhiÖt ®iÖn trë cña c¶m biÕn tõ m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ® i æ
(5V) trong ECU ®éng qua ®iÖn trë R. C¸c ®Æc tÝnh cña
nhiÖt ®iÖn trë nµy ®îc ECU ®éng dông ®Ó ph¸t
hiÖn nhiÖt ®é b ng sù thay ® i ®iÖn ¸p t¹i ®iÓm A trong » æ
h×nh minh häa.
Khi nhiÖt ®iÖn trë hoÆc m¹ch cña d©y d n nµy bÞ hë, ®iÖn É
¸p t¹i ®iÓm A s V, vµ khi ng¾n m¹ch tõ ®iÓm A Ï 5
®Õn c¶m biÕn nµy, ®iÖn ¸p s V. V× vËy, ECU ®éng Ï 0
c¬ s ph¸t hiÖn mét sù cè b ng chøc n¨ng chÈn ®o¸n. Ï »
-5-
3. Dïng ®iÖn ¸p BËt/T¾t
1) C¸c thiÕt bÞ dïng c«ng t¾c (IDL, NSW).
Khi ®iÖn ¸p bËt ON t¾t OFF, m cho c¶m biÕn nµy
ph¸t hiÖn ®îc t×nh tr¹ng BËt/T¾t cña c«ng t¾c.
Mét ®iÖn ¸p V ®îc ECU ®éng cÊp vµo c«ng t¾c 5
nµy. §iÖn ¸p ë cùc ECU ®éng c¬ lµ 5V khi c«ng t¾c nµy
T¾t OFF, vµ V khi c«ng t¾c nµy BËt ON. ECU ®éng c¬ 0
dïng sù thay ® i ®iÖn ¸p nµy ®Ó ph¸t hiÖn t×nh tr¹ng cña æ
c¶m biÕn.
Ngoµi ra, t thiÕt dông ®iÖn ¸p cña 12V ¾cquy.
(2) C¸c thiÕt bÞ dï zng tran ito (IGF, SPD).
§©y lµ mét thiÕt bÞ d ng chuyÓn m¹ch cña tran ito thay ï z
cho c«ng t¾c. Nh víi thiÕt bÞ trªn ®©y, viÖc BËt ON vµ
T¾t OFF ®iÖn ¸p ®îc d ng ®Ó ph¸t hiÖn ®iÒu kiÖn lµm ï
viÖc cña c¶m biÕn. §èi víi c¸c thiÕt bÞ sö dông c«ng t¾c,
mét ®iÖn ¸p 5V ®îc ®Æt vµo c¶m biÕn tõ ECU ®éng c¬,
ECU ®éng c¬ sö dông sù thay ® i ®iÖn ¸p ®Çu cùc khi æ
tranzito bËt ON hoÆc ng¾t OFF ®Ó ph¸t hiÖn t×nh tr¹ng
cña c¶m biÕn nµy.
Ngoµi ra mét sè thiÕt bÞ sö dông ®iÖn ¸p 12V cña ¾c quy.
4. Sö dông nguån ®iÖn kh¸c tõ ECU ®éng c¬ (STA,
STP)
ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh xem mét thiÕt bÞ kh¸c ®ang ho¹t
®éng hay kh«ng b ng c¸ch ph¸t hiÖn ®iÖn ¸p ®îc ®Æt »
vµo khi mét thiÕt bÞ ®iÖn kh¸c ®ang ho¹t ®éng.
H×nh minh häa thÓ hiÖn mét m¹ch ®iÖn cña ® n phanh, Ì
khi c«ng t¾c bËt ON, ®iÖn ¸p 12V cña ¾c quy ®îc ®Æt
vµo cùc ECU ®éng c¬, vµ khi c«ng t¾c nµy bÞ ng¾t OFF,
®iÖn ¸p s lµ V. Ï 0
5. Sö dông ®iÖn ¸p do c¶m biÕn t¹o ra (G, NE, OX,
KNK)
Khi b¶n th©n c¶m biÕn ph¸t vµ truyÒn ®iÖn, kh«ng cÇn
®Æt ®iÖn ¸p vµo c¶m biÕn nµy. ECU ®éng c¬ s x¸c ®Þnh Ï
®iÒu kiÖn ho¹t ®éng b ng ®iÖn ¸p tÇn cña dßng »
®iÖn sinh ra nµy.
Gîi ý:
Khi kiÓm tra ®iÖn ¸p cùc cña ECU ®éng c¬, tÝn hiÖu NE,
tÝn hiÖu KNK vµ v.v... ®îc truyÒn ®i díi d¹ng sãng AC.
Do ®ã, cã thÓ thùc hiÖn c¸c ph p ®o cã ®é chÝnh x¸c cao Ð
b»ng c¸ch d ng m¸y ®o hiÖn sãng. ï
-6-
C¶m biÕn vµ c¸c tÝn hiÖu C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p lµ t trong nh÷ng
c¶m biÕn quan träng nhÊt ®îc sö dông
trong EFI kiÓu L ®Ó ph¸t hiÖn khèi lîng hoÆc
thÓ tÝch kh«ng khÝ n¹p.
TÝn hiÖu cña khèi lîng hoÆc thÓ tÝch cña
kh«ng khÝ n¹p ®îc d ng ®Ó tÝnh th i gian phun ï ê
c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n.
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p chñ yÕu ®îc chia
thµnh 2 lo¹i, c¸c c¶m biÕn ®Ó ph¸t hiÖn khèi
lîng kh«ng khÝ n¹p, c¶m biÕn ®o thÓ tÝch
kh«ng khÝ n¹p, c¶m biÕn ®o khèi lîng vµ c¶m
biÕn ®o lu lîng kh«ng khÝ n¹p cã c¸c lo¹i nh
sau:
C¶m biÕn ®o khèi lîng khÝ n¹p: KiÓu d©y sÊy.
C¶m biÕn ®o lu lîng khÝ n¹p: KiÓu c¸nh
kiÓu giã xo¸y quang häc Karman
HiÖn nay hÇu hÕt c¸c xe sö dông c¶m biÕn lu
lîng khÝ n¹p khÝ kiÓu d©y nãng v× nã ®o chÝnh
x¸c h¬n, träng lîng nh h¬n ®é bÒn cao Ñ
h¬n.
(1/5)
Tham kh¶o:
KiÓu c¸nh
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p kiÓu c¸nh gåm cã
nhiÒu bé phËn nh thÓ hiÖn ë h×nh minh häa.
Khi kh«ng khÝ ®i qua c¶m biÕn lu lîng khÝ
n¹p nµy tõ bé läc khÝ, nã ®Èy tÊm ®o më ra cho
®Õn khi lùc t¸c ®éng vµo tÊm ®o c©n b ng víi »
xo ph¶n håi.
ChiÕt ¸p, ®îc nèi ®ång trôc víi tÊm ®o nµy, s Ï
biÕn ® i thÓ tÝch kh«ng khÝ n¹p thµnh mét tÝn æ
hiÖu ®iÖn ¸p (tÝn hiÖu VS) ®îc truyÒn ®Õn
ECU ®éng c¬.
(1/1)
-7-
Tham kh¶o
KiÓu dßng xo¸y Karman quang häc
KiÓu c¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p nµy trùc tiÕp c¶m nhËn thÓ
tÝch kh«ng khÝ n¹p b ng quang häc. So víi lo¹i c¶m biÕn lu »
lîng khÝ n¹p kiÓu c¸nh, nã cã thÓ m nh h¬n vµ nh h¬n á Ñ
träng lîng. CÊu t¹o ®¬n gi¶n cña ® ng kh«ng khÝ c ng ê ò
gi¶m søc c¶n cña kh«ng khÝ n¹p.
Mét trô "bé t¹o dßng xo¸y ®îc ®Æt ë gi÷a mét luång kh«ng "
khÝ ®ång ®Òu t¹o ra giã xo¸y ®îc gäi giã xo¸y Karman" "
ë h¹ lu cña trô nµy. V× tÇn sè dßng xo¸y Karman ®îc t¹o
ra t thuËn víi tèc ®é cña luång kh«ng khÝ, thÓ tÝch cña û
luång kh«ng khÝ cã thÓ ®îc tÝnh b ng c¸ch ®o tÇn sè cña »
giã xo¸y nµy.
C¸c luång giã xo¸y ®îc ph¸t hiÖn b ng c¸ch b¾t mÆt »
cña mét tÊm kim lo¹i m ng (®îc gäi á "g¬ng") chÞu ¸p
suÊt cña c¸c giã xo¸y vµ ph¸t hiÖn c¸c ®é rung cña g¬ng
b»ng quang häc bëi mét cÆp quang ®iÖn (mét LED ®îc kÕt
hîp víi mét tranzito quang).
TÝn hiÖu cña thÓ tÝch khÝ n¹p (KS) lµ mét tÝn hiÖu xung gièng
nh tÝn hiÖu ®îc thÓ hiÖn trong h×nh minh häa. Khi thÓ tÝch
kh«ng khÝ n¹p nh , tÝn hiÖu nµy cã tÇn sè thÊp. Khi thÓ tÝch á
khÝ n¹p lín, tÝn hiÖu nµy cã tÇn sè cao.
(1/1)
1. KiÓu d©y sÊy
(1) CÊu t¹o
Nh tr×nh bµy ë h×nh minh häa, cÊu t¹o cña cm biÕn lu
lîng khÝ p kiÓu d©y nãng rÊt ®¬n gi¶n.
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p gän vµ nh nh ®îc thÓ Ñ
hiÖn trong h×nh minh häa ë bªn tr¸i lo¹i c¾m phÝch
®îc ®Æt vµo ® ng kh«ng khÝ, vµ lµm cho phÇn kh«ng ê
khÝ n¹p ch¹y qua khu vùc ph¸t hiÖn. Nh tr×nh bµy trong
h×nh minh häa, mét d©y nãng vµ nhiÖt ®iÖn trë, ®îc sö
dông nh t c¶m biÕn, ®îc l¾p vµo khu vùc ph¸t hiÖn.
B»ng c¸ch trùc tiÕp ®o khèi lîng kh«ng khÝ n¹p, ®é
chÝnh x¸c ph¸t hiÖn ®îc t¨ng lªn vµ hÇu nh kh«ng
søc c¶n cña kh«ng khÝ n¹p. Ngoµi ra, kh«ng cã c¸c c¬
cÊu ®Æc biÖt, dông cô nµy cã ®é bÒn tuyÖt h¶o.
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p ®îc thiÖn trong h×nh
minh ho¹ còng cã mét c¶m biÕn nhiÖt ®é kh«ng khÝ n¹p
g¾n vµo.
(2/
5
)
-8-
(2) Ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng
Nh thÓ hiÖn trong h×nh minh häa, dßng ®iÖn ch¹y vµo
d©y sÊy (bé sÊy) lµm cho nãng n. Khi kh«ng khÝ
ch¹y quanh d©y nµy, d©y sÊy ®îc lµm nguéi t¬ng øng
víi khèi kh«ng khÝ n¹p. B ng c¸ch ®iÒu chØnh dßng ®iÖn »
ch¹y vµo d©y sÊy nµy ®Ó gi÷ cho nhiÖt ®é cña d©y sÊy
kh«ng ® i, dßng ®iÖn ®ã s t thuËn víi khèi kh«ng khÝ æ Ï û
n¹p. Sau ®ã thÓ ®o khèi lîng kh«ng khÝ n¹p b ng »
c¸ch ph¸t hiÖn dßng ®n ®ã. Trong tr ng hîp cña m ê
biÕn lu lîng khÝ n¹p kiÓu d©y sÊy, dßng ®iÖn nµy ®îc
biÕn ® i thµnh mét ®iÖn ¸p, sau ®ã ®îc truyÒn ®Õn ECU æ
®éng c¬ tõ cùc VG.
(3/5)
(3) M¹ch ®iÖn bªn trong
Trong c¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p thùc tÕ, nh tr×nh bµy ë
h×nh minh häa, mét d©y sÊy ®îc ghÐp vµo m¹ch cÇu.
M¹ch cÇu nµy cã ®Æc tÝnh lµ c¸c ®iÖn thÕ t¹i ®iÓm A vµ B
b»ng nhau khi tÝch cña ®iÖn trë theo ® ng ch o b ng ê Ð »
nhau ([Ra+R3]*R1 h=R *R2).
Khi d©y sÊy nµy ( h) ®îc lµm m¸t b ng kh«ng khÝ n¹p, R »
®iÖn trë t¨ng lªn d n ®Õn h×nh thµnh ®é chªnh gi÷a É
c¸c ®iÖn thÕ cña c¸c ®iÓm A vµ B. Mét bé khuyÕch ®¹i
xö l
ý ph¸t hiÖn chªnh lÖch nµy vµ lµm t¨ng ®iÖn ¸p ®Æt
vµo m¹ch nµy (lµm t¨ng dßng ®iÖn ch¹y qua d©y sÊy
(Rh)). Khi thùc hiÖn viÖc nµy, nhiÖt ®é cña d©y sÊy ( h) R
l¹i t¨ng lªn d n ®Õn viÖc t¨ng t¬ng øng trong ®iÖn trë É
cho ®Õn khi ®iÖn thÕ cña c¸c ®iÓm A vµ B trë nªn b ng »
nhau (c¸c ®iÖn ¸p cña c¸c ®iÓm A vµ B trë nªn cao h¬n).
B»ng c¸ch sö dông c¸c ®Æc tÝnh cña lo¹i m¹ch cÇu nµy,
c¶m bݪn lu lîng khÝ n¹p thÓ ®o ®îc khèi lîng
kh«ng khÝ n¹p b ng c¸ch ph¸t hiÖn ®iÖn ¸p ë ®iÓm B. »
(4/5)
-9-
Cm bi n lế ưu l ng khí n pượ
Trong hÖ thèng nµy, nhiÖt ®é cña d©y sÊy ( h) ®îc duy tr× R
liªn tôc ë nhiÖt ®é kh«ng ® i cao h¬n nhiÖt ®é cña kh«ng kæ
n¹p, b»ng c¸ch sö dông nhiÖt ®iÖn trë ( a). Do ®ã, v× cã thÓ R
®o ®îc khèi lîng khÝ n¹p mét c¸ch chÝnh x¸c mÆc d ï
nhiÖt ®é khÝ n¹p thay ® i, ECU cña ®éng c¬ kh«ng cÇn ph¶i æ
hiÖu chØnh th i gian phun nhiªn liÖu ®èi víi nhiÖt ®é kh«ng ê
khÝ n¹p.
Ngoµi ra, khi mËt ®é kh«ng khÝ gi¶m ®i ë c¸c ®é cao lín, kh¶
n¨ng lµm nguéi cña kh«ng khÝ gi¶m xuèng so víi c ng thÓ ï
tÝch khÝ n¹p ë møc níc biÓn. Do ®ã møc lµm nguéi cho d©y
sÊy nµy gi¶m xuèng. khèi khÝ n¹p ®îc ph¸t hiÖn c ng s ò Ï
gi¶m xuèng, nªn kh«ng cÇn ph¶i hiÖu chØnh møc b cho ®é ï
cao lín.
Gîi
ý:
§iÖn ¸p (V) cÇn thiÕt ®Ó t¨ng nhiÖt ®é cña d©y sÊy ( h) nµy R
theo møc cña T tõ nhiÖt ®é cña khÝ n¹p ®îc gi÷ kh«ng ® i æ
ë mäi th i ®iÓm mÆc d nhiÖt ®é khÝ n¹p thay ® i. Ngoµi ra ê ï æ
kh¶ n¨ng lµm nguéi cña kh«ng khÝ lu«n lu«n t lÖ víi khèi û
lîng kh«ng khÝ n¹p.
Do ®ã nÕu khèi lîng khÝ n¹p kh«ng thay ® i, tÝn hiÖu ra cña æ
c¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p s kh«ng thay ®Ï æi dï cho nhiÖt
®é kh«ng khÝ n¹p thay ®æi.
( )5/5
C¶m biÕn ¸p suÊt ®êng èng n¹p (C¶m biÕn ch©n
kh«ng)
C¶m biÕn ¸p suÊt ® ng èng n¹p ®îc d ng cho hÖ thèng ê ï
EFI kiÓu D ®Ó c¶m nhËn ¸p suÊt ® ng èng n¹p. §©y lµ mét ê
trong nh÷ng c¶m biÕn quan träng nhÊt trong EFI kiÓu D.
B»ng c¸ch g¾n t IC o c¶m biÕn nµy, c¶m biÕn ¸p suÊt
®êng èng n¹p c¶m nhËn ®îc ¸p suÊt ® ng èng n¹p nh ê
mét tÝn hiÖu IM. Sau ®ã ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh ®îc th i P ê
gian phun c¬ b¶n gãc ®¸nh a sím b¶n trªn
cña tÝn hiÖu PIM nµy.
Nh tr×nh bµy ë h×nh minh häa, t chÝp silic kÕt hîp víi mét
buång ch©n kh«ng ®îc duy tr× ë ®é ch©n kh«ng ®Þnh tríc,
®îc g¾n vµo c¶m biÕn nµy. Mét phÝa cña chip nµy ®îc
lé ra víi ¸p suÊt cña ® ng èng n¹p vµ phÝa bªn kia th«ng ê
víi buång ch©n kh«ng bªn trong. vËy, kh«ng cÇn ph¶i
hiÖu chØnh møc b cho ®é cao lín ¸p suÊt cña ® ng èng ï ê
n¹p cã thÓ ®o ®îc chÝnh x¸c ngay c¶ khi ®é cao nµy thay
®æi.
Mét thay ®æi ¸p suÊt cña ® ng èng n¹p sê Ï lµm cho h×nh
d¹ng cña chip silic nµy thay ® i, vµ trÞ sè ®iÖn trë cña chÝp æ
nµy dao ®éng theo møc biÕn d¹ng nµy.
TÝn hiÖu ®iÖn ¸p, mµ IC biÕn ® i tõ s dao ®éng cña gi¸ trÞ æ
®iÖn trë nµy gäi lµ tÝn hiÖu PIM.
Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu èng ch©n kh«ng ®îc nèi víi c¶m biÕn nµy r i ra, ê
lîng phun nhiªn liÖu s ®¹t møc cao nhÊt, vµ ®éng c¬ s Ï Ï
kh«ng ch¹y mét c¸ch thÝch hîp. Ngoµi ra nÕu gi¾c nèi nµy
bÞ r i ra, ECU cña ®éng c¬ sê Ï chuyÓn sang chÕ ®é an toµn.
(1/1)
-10-
C¶m biÕn vÞ trÝ bím ga
C¶m biÕn trÝ bím ga ®îc l¾p trªn c häng giã. C¶m æ
biÕn y biÕn ® i gãc bím ga thµnh ®iÖn ¸p, ®îc æ
truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ nh tÝn hiÖu më bím ga (VTA).
Ngoµi ra, mét sè thiÕttruyÒn mét tÝn hiÖu IDL riªng biÖt.
C¸c bé phËn kh¸c x¸c ®Þnh nã l c t¹i thó êi ®iÓm ch¹y kh«ng
t¶i khi ®iÖn ¸p VTA nµy ë díi gi¸ trÞ chuÈn.
HiÖn nay, cã 2 lo¹i, lo¹i tuyÕn tÝnh lo¹i phÇn tö Hall
®îc sö dông. Ngoµi ra, ®Çu ra 2 hÖ thèng ®îc sö dông ®Ó
t¨ng ®é tin cËy.
(1/3)
Tham kh¶o
Lo¹i tiÕp ®iÓm
Lo¹i c¶m biÕn vÞ trÝ bím ga nµy d ng tiÕp ®iÓm kh«ng t¶i ï
(IDL) vµ tiÕp ®iÓm trî t¶i ( SW) ®Ó ph¸t hiÖn xem ®éng c¬ P
®ang ch¹y kh«ng t¶i hoÆc ®ang ch¹y díi t¶i träng lín.
Khi bím ga ®îc ®ãng hoµn toµn, tiÕp ®iÓm IDL ®ãng ON
tiÕp ®iÓm SW ng¾t OFF. ECU ®éng x¸c ®Þnh r ng P »
®éng c¬ ®ang ch¹y kh«ng t¶i.
Khi ®¹p bµn ®¹p ga, tiÕp ®iÓm IDL s ng¾t OFF, vµ khi Ï
bím ga qu¸ mét ®iÓm x¸c ®Þnh, tiÕp ®iÓm SW s P Ï
®ãng ON, t¹i th i ®iÓm nµy ECU ®éng x¸c ®Þnh r ng ê »
®éng c¬ ®ang ch¹y díi t¶i nÆng.
(1/1)
-11-
1. Lo¹i tuyÕn tÝnh
Nh tr×nh bµy trong h×nh minh häa, c¶m biÕn nµy gåm cã 2
con trît vµ mét ®iÖn trë, vµ c¸c tiÕp ®iÓm cho c¸c tÝn hiÖu
IDL vµ VTA ®îc cung cÊp ë c¸c ®Çu cña mçi tiÕp ®iÓm.
Khi tiÕp ®iÓm nµy trît däc theo ®iÖn trë ®ång thêi víi gãc
më bím ga, ®iÖn ¸p nµy ®îc ®Æt vµo cùc VTA theo tû
thuËn víi gãc më cña bím ga. Khi bím ga ®îc ®ãng l¹i
hoµn toµn, tiÕp ®iÓm cña tÝn hiÖu IDL ®îc nèi víi c¸c cùc
IDL vµ E2.
gîi
c c¶m biÕn vÞ trÝ bím ga lo¹i tuyÕn tÝnh hiÖn nay cã
c¸c kiÓu kh«ng cã tiÕp ®iÓm IDL hoÆc c¸c kiÓu cã tiÕp
®iÓm IDL nhng nã kh«ng ®îc nèi i ECU ®éng c¬.
C¸c kiÓu nµy d ng tÝn hiÖu VTA ®Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu ï
khiÓn ®· nhí vµ ph¸t hiÖn tr¹ng th¸i ch¹y kh«ng t¶i.
t sè kiÓu sö dông tÝn hiÖu ra hai hÖ thèng (VTA1,
VTA2) ®Ó t¨ng ®é tin cËy.
(2/3)
2. Lo¹i phÇn tö Hall
C¶m biÕn vÞ trÝ bím ga lo¹i phÇn tö Hall gåm cã c¸c m¹ch
IC Hall lµm b»ng c¸c phÇn tö Hall vµ c¸c nam ch©m quay
quanh ch ng. C¸c nam ch©m ®îc l¾p ë trªn trôc bím ga ó
vµ quay c ng víi bím ga. ï
Khi bím ga më, c¸c nam ch©m quay c ng mét l c, vµ c¸c ï ó
nam ch©m nµy thay ® i vÞ trÝ cña ch ng. Vµo l c ®ã, IC Hall æ ó ó
ph¸t hiÖn sù thay ®æi tõ th«ng g©y ra bëi sù thay ®æi cña vÞ
trÝ nam ch©m vµ t¹o ra ®iÖn ¸p ra cña hiÖu øng Hall tõ c¸c
cùc VTA1 vµ VTA2 theo møc thay ®æi nµy. TÝn hiÖu nµy
®îc truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ nh tÝn hiÖu më bím ga.
C¶m biÕn nµy kh«ng chØ ph¸t hiÖn chÝnh x¸c ®é më cña
bím ga, mµ cßn sö dông ph¬ng ph¸p kh«ng tiÕp ®m
cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n, v× thÕ nã kh«ng dÔ bÞ háng. Ngoµi ra,
®Ó duy tr× ®é tin cËy cña c¶m biÕn nµy, nã ph¸t ra c¸c tÝn
hiÖu tõ hai hÖ thèng cã c¸c tÝnh chÊt kh¸c nhau.
(3/3)
-12-
Tham kh¶o
HiÖu øng Hall
HiÖu øng Hall lµm ®é chªnh ®iÖn thÕ t¹i trÝ x¶y ra dßng
®iÖn vu«ng gãc víi tr ng, khi mét tr ng ®îc ®Æt ê ê
vu«ng gãc víi dßng ®n ch¹y trong mét d©y d n. Ngoµi ra, É
®iÖn ¸p ®îc t¹o ra bëi ®é chªnh ®iÖn thÕ nµy thay ®æi theo
tû lÖ víi mËt ®é tõ th«ng ®Æt vµo.
C¶m biÕn trÝ bím ga lo¹i phÇn Hall d ng nguyªn l ï ý
nµy ®Ó biÕn ® i sù thay ® i vÞ trÝ bím ga (më) nh m thay æ æ »
®æi mËt ®é cña tõ th«ng ®Ó ®o chÝnh x¸c sù thay ® i cña vÞ æ
trÝ bím ga.
(1/1)
C¶m biÕn vÞ trÝ bµn ®¹p ga
C¶m biÕn trÝ cña bµn ®¹p ga biÕn ® i møc æ
®¹p xuèng cña bµn ®¹p ga (gãc) thµnh mét tÝn
hiÖu ®iÖn ®îc chuyÓn ®Õn ECU ®éng c¬.
Ngoµi ra, ®Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy, c¶m biÕn nµy
truyÒn c¸c tÝn hiÖu tõ hai hÖ thèng cã c¸c ®Æc
®iÓm ®Çu ra kh¸c nhau. Cã hai lo¹i c¶m biÕn vÞ
trÝ bµn ®¹p ga, lo¹i tu
yÕn tÝnh lo¹i phÇn
Hall.
1. Lo¹i tuyÕn tÝnh
CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¶m biÕn nµy c¬
b¶n gièng nh c¶m biÕn vÞ trÝ bím ga lo¹i
tuyÒn tÝnh. Trong c¸c tÝn hiÖu hai hÖ
thèng nµy, t tÝn hiÖu V A truyÒn ®iÖn P
¸p theo ® ng th ng trong toµn bé ph¹m vi ê ¼
bµn ®¹p ga. TÝn hiÖu kh¸c lµ tÝn hiÖu VPA2,
truyÒn ®iÖn ¸p b tõ tÝn hiÖu Vï PA.
Gîi ý khi söa ch÷a:
Kh«ng ®îc th¸o c¶m biÕn nµy. ViÖc ®iÒu
chØnh vÞ trÝ yªu cÇu ®é chÝnh x¸c rÊt cao khi l¾p
®Æt c¶m biÕn. V× vËy, ph¶i thay thÕ c¶ côm bµn
®¹p ga khi c¶m biÕn nµy bÞ háng.
(1/2)
-13-
2. Lo¹i phÇn tö Hall
CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¶m biÕn nµy c¬
b¶n gièng nh c¶m biÕn trÝ bím galo¹i
phÇn tö Hall.
§Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy cao h¬n, ph¶i cung
cÊp t m¹ch ®iÖn ®éc lËp cho tõng
thèng mét.
(2/2)
C¸c bé t¹o tÝn hiÖu G vµ NE
TÝn hiÖu G NE ®îc t¹o ra bëi cuén nhËn
tÝnh hiÖu, bao m mét c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam
hoÆc c¶m biÕn vÞ trÝ trôc khu u, vµ ® a tÝn hiÖu û Ü
hoÆc r«to tÝn hiÖu. Th«ng tin tõ hai tÝn hiÖu nµy
®îc kÕt hîp bëi ECU ®éng c¬ ®Ó ph¸t hiÖn
®Çy ®ñ gãc cña trôc khuûu vµ tèc ®é ®éng c¬.
Hai tÝn hiÖu nµy kh«ng chØ t quan träng ®èi
víi c¸c hÖ thèng EFI mµ cßn quan träng ®èi víi
c¶ hÖ thèng ESA.
(1/3)
-14-
Tham kh¶o:
Lo¹i ®Æt trong bé chia ®iÖn
Nh thÓ hiÖn ë h×nh minh häa, lo¹i nµy cã mét
r«to tÝn hiÖu cuén nhËn tÝn hiÖu t¬ng øng
víi tÝn hiÖu G vµ NE n m trong bé chia ®iÖn. »
r¨ng cña r«to sè cuén nhËn tÝn hiÖu kh¸c
nhau tu theo kiÓu ®éng c¬. ú
ECU ®îc cung cÊp c¸c th«ng tin d ng lµm ï
tiªu chuÈn ®ã lµ, th«ng tin vÒ gãc quay cña trôc
khuûu tÝn hiÖu G, vµ th«ng tin vÒ tèc ®é ®éng
c¬ lµ tÝn hiÖu NE.
(1/1)
-15-
1. C¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam (bé t¹o tÝn hiÖu G)
Trªn trôc cam ®èi diÖn víi c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam lµ ®Üa
tÝn hiÖu G cã c¸c ng. Sè r¨ng lµ 1, 3 hoÆc mét sè kh¸c
tuú theo kiÓu ®éng c¬. (Trong h×nh v 3 r¨ng). Khi trôc Ï
cam quay, khe kh«ng khÝ gi÷a c¸c vÊu nh« ra trªn
trôc cam vµ c¶m biÕn nµy s thay ® i. thay ® i khe Ï æ æ
t¹o ra t ®iÖn ¸p trong cuén nhËn tÝn hiÖu ®îc g¾n
vµo c¶m biÕn nµy, sinh ra tÝn hiÖu G. TÝn hiÖu G nµy
®îc chuyÓn ®i nh mét th«ng tin vÒ gãc chuÈn cña trôc
khuûu ®Õn ECU ®éng c¬, kÕt hîp nã víi tÝn hiÖu NE tõ
c¶m biÕn trÝ cña trôc khu u ®Ó x¸c ®Þnh TDC (®iÓm û
chÕt trªn) kú nÐn cña mçi xi lanh ®Ó ®¸nh löa ph¸t
hiÖn gãc quay cña trôc khu u. ECU ®éng c¬ d ng th«ng û ï
tin nµy ®Ó x¸c ®Þnh th i gian phun vµ thê êi ®iÓm ®¸nh löa.
Gîi ý khi söa ch÷a:
Khi ECU ®éng c¬ kh«ng nhËn ®îc tÝn hiÖu G tõ c¶m biÕn
nµy, cã kiÓu xe v n ®Ó ®éng c¬ ch¹y cã kiÓu xe ®éng É
chÕt m¸y.
(2/3)
2. C¶m biÕn vÞ trÝ cña trôc khuûu (bé t¹o tÝn hiÖu NE)
TÝn hiÖu NE ®îc ECU ®éng dông ®Ó ph¸t hiÖn
gãc cña trôc khu u vµ tèc ®é cña ®éng c¬. ECU ®éng û
dïng tÝn hiÖu NE tÝn hiÖu G ®Ó tÝnh to¸n th i gian phun ê
c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n.
§èi víi tÝn hiÖu G, tÝn hiÖu NE ®îc t¹o ra bëi khe kh«ng
khÝ gi÷a m biÕn vÞ trÝ trôc khu u vµ c r¨ng trªn chu vi û
cña r«to tÝn hiÖu NE ®îcp trªn trôc khuûu.
H×nh minh häa tr×nh bµy mét bé t¹o tÝn hiÖu cã 3 r¨ng ë 4
chu vi cña r«to tÝn hiÖu NE vµ mét khu vùc 2 r¨ng
khuyÕt. Khu vùc 2 r¨ng khuyÕt nµy thÓ ®îc sö
dông ®Ó ph¸t hiÖn gãc cña trôc khu u, nhng nã kh«ng û
thÓ x¸c ®Þnh xem ®ã lµ TDC cña chu k n n hoÆc TDC ú Ð
cña k x¶. ECU ®éng kÕt hîp tÝn hiÖu NE tÝn hiÖu G ú
®Ó x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ chÝnh x¸c gãc cña trôc khu u. û
Ngoµi lo¹i nµy, mét sè ph¸t tÝn hiÖu 12, 2 hoÆc 4
mét r¨ng kh¸c, nhng ®é chÝnh x¸c cña viÖc ph¸t hiÖn
gãc cña trôc khuûu sÏ thay ®æi theo sè r¨ng. VÝ dô, Lo¹i
12 r¨ng cã ®é chÝnh x¸c ph¸t hiÖn gãc cña trôc
khuûu lµ 30CA.
Gîi ý khi söa ch÷a:
Khi ECU ®éng c¬ kh«ng nhËn ®îc tÝn hiÖu NE tõ c¶m biÕn
nµy, ECU ®éng x¸c ®Þnh r ng ®éng c¬ ®· ngõng ch¹y, »
lµm cho ®éng c¬ chÕt m¸y.
(3/3)
-16-
C¶m biÕn nhiÖt ®é níc / C¶m biÕn nhiÖt
®é khÝ n¹p
C¶m biÕn nhiÖt ®é níc vµ c¶m biÕn nhiÖt ®é
khÝ n¹p ®· ®îc g¾n c¸c nhiÖt ®iÖn trë bªn
trong, nhiÖt ®é cµng thÊp, trÞ ®iÖn trë
cµng lín, ngîc l¹i, nhiÖt ®é cµng cao, trÞ
®iÖn cµng thÊp. thay ® i gi¸ trÞ ®iÖn trë æ
cña nhiÖt ®iÖn trë nµy ®îc sö dông ®Ó ph¸t
hiÖn c¸c thay ®æi nhiÖt ®é cña níc m m¸t
vµ kh«ng khÝ n¹p.
Nh ®îc thÓ hiÖn trong h×nh minh häa, ®iÖn
trë ®îc g¾n trong ECU ®éng c¬ vµ nhiÖt ®iÖn
trë trong c¶m biÕn nµy ®îc m¾c nèi tiÕp trong
m¹ch ®iÖn sao cho ®iÖn ¸p cña tÝn hiÖu ®îc
ph¸t hiÖn bëi ECU ®éng sÏ thay ® i theo æ
c¸c thay ® i cña nhiÖt ®iÖn trë nµy. Khi nhiÖt ®é æ
cña níc lµm m¸t hoÆc khÝ n¹p thÊp, ®iÖn trë
cña nhiÖt ®iÖn trë s n, t¹o nªn mét ®iÖn ¸p Ï
cao trong c¸c tÝn hiÖu THV vµ THA.
1. C¶m biÕn nhiÖt ®é níc
C¶m biÕn nhiÖt ®é níc ®o nhiÖt ®é cña
níc m m¸t ®éng c¬. Khi nhiÖt ®é cña
níc lµm m¸t ®éng thÊp, ph¶i t¨ng tèc
®é ch¹y kh«ng t¶i, t¨ng th i gian phun, gãc ê
®¸nh löa sím, v.v... nh m c¶i thiÖn kh¶ »
n¨ng lµm viÖc vµ ®Ó h©m nãng. V× vËy, c¶m
biÕn nhiÖt ®é níc kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi
víi hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬.
2. C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ n¹p
C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ n¹p nµy ®o nhiÖt ®é
cña kh«ng khÝ n¹p. Lîng mËt ®é kh«ng
khÝ s thay ®Ï æi theo nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ.
vËy cho d lîng kh«ng khÝ ®îc c¶m ï
biÕn lu lîng khÝ n¹p ph¸t hiÖn kh«ng
thay ® i, lîng nhiªn liÖu phun ph¶i ®îc æ
hiÖu chØnh. Tuy nhiªn c¶m biÕn lu lîng
khÝ n¹p kiÓu d©y sÊy trùc tiÕp ®o khèi lîng
kh«ng khÝ. vËy kh«ng cÇn ph¶i hiÖu
chØnh.
(1/1)
-17-
C¶m biÕn oxy (C¶m biÕn O2)
§èi víi chøc n¨ng lµm s¹ch khÝ tèi ®a cña ®éng c¬
TWC (bé trung hoµ khÝ 3 thµnh phÇn) ph¶i duy tr× t û
kh«ng khÝ-nhiªn liÖu trong mét giíi h¹n h p xoay quanh t Ñ û
kh«ng khÝ-nhiªn liÖu l thuyÕt. C¶m biÕn oxy ph¸t hiÖn ý
xem nång ®é «xy trong khÝ x¶ lµ giµu h¬n hoÆc ngh o h¬n Ì
tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu l thuyÕt. C¶m biÕn nµy chñ yÕu ý
®îc l¾p trong ® ng èng x¶, nhng trÝ l¾p vµ lîng ê
kh¸c nhau tu theo kiÓu ®éng c¬. ú
C¶m biÕn oxy cã mét phÇn tö lµm b ng iconi «xit ( rO2), » z Z
®©y mét lo¹i gèm. Bªn trong bªn ngoµi cña phÇn
nµy ®îc bäc b ng mét líp platin m ng. Kh«ng khÝ chung » á
quanh ®îc d n vµo bªn trong cña c¶m biÕn nµy, vµ phÝa É
ngoµi cña c¶m biÕn lé ra phÝa khÝ th¶i.
ë nhiÖt ®é cao ( C hay cao h¬n), phÇn tö irconi t¹o ra 400 z
mét ®iÖn ¸p nh lµ do sù chªnh lÖch lín gi÷a c¸c nång ®é
cña «xy ë phÝa trong vµ phÝa ngoµi cña phÇn tö irconi nµy.z
Ngoµi ra, platin t¸c ®éng nh mét chÊt x c t¸c ®Ó g©y ra ó
ph¶n øng hãa häc gi÷a oxy vµ c¸cbon monoxit (CO) trong
khÝ x¶. V× vËy, ®iÒu nµy s m gi¶m lîng oxy vµ t¨ng tÝnh Ï
nh¹y c¶m cña c¶m biÕn. Khi h n hîp kh«ng khÝ - nhiªn liÖu ç
nghÌo, ph¶i cã oxy trong khÝ x¶ sao cho chØ cã mét chªnh
lÖch nh nång ®é cña oxy gi÷a bªn trong vµ bªn ngoµi á
cña nguyªn irconi. Do ®ã, phÇn irconi s chØ t¹o ra z z Ï
mét ®iÖn ¸p thÊp (gÇn 0V). Ngîc l¹i, khi h n hîp kh«ng kç
- nhiªn liÖu giµu, hÇu nh kh«ng cã oxy trong khÝ x¶. V× vËy,
sù kh¸c biÖt lín vÒ nång ®é oxy gi÷a bªn trong vµ bªn
ngoµi cña c¶m biÕn nµy ®Ó phÇn tõ irconi t¹o ra mét ®iÖn z
¸p t¬ng ®èi n (xÊp 1 V). C¨n vµo n hiÖu O do X
c¶m biÕn nµy truyÒn ®Õn, ECU ®éng c¬ s t¨ng hoÆc gi¶m Ï
lîng phun nhiªn liÖu ®Ó duy tr× t lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu û
trung b×nh ë tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu lý thuyÕt.
Mét c¶m biÕn oxy irconi c¸c sÊy ®Ó sÊy nãng z
phÇn irconi. sÊy nµy c ng ®îc ECU ®éng ®iÒu z ò
khiÓn. Khi lîng kh«ng khÝ n¹p thÊp (nãi kh¸c ®i, khi nhiÖt
®é khÝ thÊp), dßng ®iÖn ®îc truyÒn ®Õn bé sÊy ®Ó lµm
nãng c¶m biÕn nµy.
(1/1)

Preview text:

M« t¶ M« t¶ Kh¸i qu¸t Ò v hÖ thèng ® Ò i u khi n Ó ®éng c¬ §iÒu khiÓn ® éng ¬ c x n ¨ g b n » g m y ¸ tÝnh § n é g c¬ x¨ g n sinh c n « g u q a chu tr×nh gi·n në cña h n ç hîp x n ¨ g vµ kh n « g khÝ. Ba yÕu tè chñ yÕu c a ñ ®é g n c¬ x¨ g n ®Ó si h n c«ng h n D s u a : 1. Hçn hîp kh«ng h
k Ý - nhiªn liÖu tèt 2. NÐn tèt 3. §¸nh löa tèt §Ó ®¹t D ® îc 3 y u Õ tè nµy trong ï c ng é m t lóc,
®iÒu quan träng lµ sù ®iÒu khiÓn c Ý h nh x¸c ®Ó t¹o ® Dîc hçn h îp k « h ng h k Ý - nhi n ª l iÖu v µ t hêi ®iÓm ®¸nh l öa. TrDíc n¨m 9 1 81, h c Ø cã hÖ thèng i ® Òu h k iÓn ®éng c ¬ i h Ön c ßn t ån t ¹i l µ EF I ( Phun n hiªn l iÖu
b»ng ®iÖn tö), sö dông ¸ m y tÝnh ®Ó i ® Òu h k iÓn lD n î g p u h n h n iªn li u Ö . N o g µi EFI n y µ , b©y giê cã c c ¸ hÖ t è h ng ® î D c i ® Òu khiÓn b n » g m¸y tÝnh, bao g m å ESA (§¸nh löa sím » b ng ®iÖn tö), I SC ( §iÒu k i h Ón t èc ®é c h¹y k h«ng t ¶i), c ¸c hÖ thèng h c Èn o ® ¸n, v.v... Tham kh¶o: Toyota s ö d ông h Ö t hèng ® Dîc ® iÒu h k iÓn b »ng m¸y tÝnh g i ä lµ TCCS H ( Ö thèng ®iÒu khiÓn b»ng m ¸y t Ýnh cña T oyot ) a ® Ó ® iÒu k hiÓn t èi Du viÖc h p un n i
h ªn liÖu, thêi ®iÓm ®¸nh l a ö , hÖ thèng truyÒn ® n é g, hÖ thèng pha h n , vµ c¸c hÖ thèng k ¸ h c theo ¸ c c ®iÒu kiÖn lµm i v Öc cña ®éng ¬ c vµ xe « t«. Ba Õ y u tè h c Ýnh cña ® éng c¬ x n ¨ g 1. Hçn î h p k « h ng khÝ- h n i n ª liÖu tèt 2. NÐn tèt 3. §¸ h n l a ö tèt (1/1) Quy tr×nh ®i u Ò khi n Ó b n » g m y ¸ tÝnh
§Ó m¸y tÝnh lµm viÖc ® î D c thÝch hîp, cÇn cã mét hÖ thèng toµn diÖn a b o gåm c¸c thiÕt bÞ ®Çu v o µ vµ ® u Ç ra.
Trªn mét « t«, c¸c c¶m biÕn h n D c¶m biÕn nhiÖt ® é n Díc o h Æc ¶ c m b iÕn lDu l D n î g khÝ n¹p tD¬ng ø g n víi thiÕt bÞ ® u Ç vµo. Vµ c c ¸ bé chÊp hµnh nhD c¸c ß v i phun o h Æc c c ¸ IC ¸ ® nh löa tD¬ng n ø g í v i t i h Õt Þ b ®Çu r a. ë xe Toyota, m¸y tÝnh i ® Òu k i h Ón hÖ h t èng ®Dîc gäi lµ ECU B ( é
®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn tö). M¸y tÝnh ®iÒu khiÓn ®éng c¬ ® Dîc g i ä l µ EC U é ® ng c ¬ ( o h Æc EC M*: M«®un ® iÒu k i h Ón é ® ng ¬ c ). C¸c c ¶m b iÕn, c ¸c b é c hÊp h µnh v µ EC U ® éng c¬ g¾n liÒn v i í c¸c © d y dÉn ®iÖn. ChØ s u a khi ECU ® n é g c ¬ x ö lý c c ¸ t Ýn h iÖu v µo tõ c ¸c c ¶m
biÕn vµ truyÒn c¸c tÝn hiÖu ®iÒu k i h Ón ®Õn c¸c bé c Ê h p µ h nh í m i cã thÓ ®i u Ò k i h Ón ®D c î toµn bé h
Ö thèng nhD lµ mét hÖ th n è g ®iÒu khiÓn b»ng ¸ m y tÝnh.
* ECM lµ thuËt ng÷ cña SAE H ( éi ¸ c c kü sD « t«). (1/1) -1- Kh¸i qu¸t Ò
v hÖ thèng EFI (Phun nhiªn liÖu ®iÖn tö) HÖ t hèng EF I s ö d ông c ¸c c ¶m b iÕn k h¸c n hau ®Ó p h¸t h iÖn c ¸c t ×nh t r¹ng h o¹t ® éng c ña ® éng c¬ v µ xe « t «. T heo c ¸c t Ýn h iÖu tõ c ¸c c ¶m b iÕn nµy, ECU tÝnh to n ¸ lDîng phun nhiª n liÖu thÝch hîp h n Êt vµ ®iÒu h k iÓn ¸ c c vßi h p un ®Ó phun kh i è l Dîng n hiªn l iÖu t hÝch h îp. T rong t hêi g ian xe ch¹y × b nh t D h ê g n , ECU ® n é g c¬ x¸c ®Þnh kh i è lDîng p u h n h n iªn liÖu ®Ó ®¹t ® î D c tû lÖ kh«ng k Ý h - n
hiªn l iÖu t heo lý t hu Õ y t, n h»m ®¶m b¶o « c ng u s Êt, møc tiªu thô nhi n ª liÖu vµ møc khÝ x¶ t Ý h ch î h p trong cï g n mét lóc.
ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c, nhD trong thêi gian h©m nãng, t¨ng tèc, gi m ¶ tèc hoÆc c¸c i ® Òu kiÖn lµm i v Öc víi t i ¶ träng ca , o ECU ® n é g c¬ p ¸ h t hiÖn c¸c ®iÒu i k Ön ®ã b» g n c¸c ¶ c m i b Õn kh¸c nhau vµ a s u ®ã hiÖu c Ø h nh k è h i l î D ng phun nhiªn liÖu h n »m ¶
® m b¶o mét hçn hîp kh«ng khÝ - nhiªn l iÖu thÝ h c hîp h n Êt ë mäi th i ê ®iÓm. (1/1) Kh¸i qu¸t Ò v hÖ thèng ESA (§ n ¸ h löa í s m b»ng ®i n Ö tö) HÖ t è h ng ESA ph¸t hiÖ n c¸c ®iÒu kiÖn cña
®éng c¬ c¨n cø vµo c¸c tÝn hiÖu do c¸c c¶m biÕn kh¸c nhau cung cÊ , p vµ ®iÒu khiÓn c¸c bugi ®¸ h n l a ö ë thêi i ® Óm thÝch î h p.
C¨n cø vµo tèc ®é ®éng c¬ vµ t¶i träng cña ®éng ¬ c , ESA ®iÒu k i
h Ón chÝnh x¸c thêi ®iÓm ®¸nh l öa ® Ó ® n é g c ¬ c ã t hÓ t ¨ng c «ng s uÊt, lµm s¹ch ¸ c c k Ý h x¶, vµ ng n ¨ chÆn kÝch næ mét c¸ch cã hi u Ö qu¶. (1/1) -2- Kh¸i qu¸t Ò
v hÖ thèng ISC (®iÒu khi n Ó tèc ®é h k «ng t¶i)
HÖ thèng ISC ®iÒu khiÓn tèc ®é kh«ng t¶i sao cho nã l « u n l u«n t hÝch hî p ë c ¸c ®iÒu k iÖn t hay
®æi (h©m nãng, phô t¶i ®iÖn, v.v...) §Ó i g ¶m t i h Óu ø
m c tiªu thô nhiªn liÖu vµ tiÕng ån, mét ® n é g c¬ h p ¶i h ¹ o t ®éng ë tèc ®é cµng thÊp c n µ g tèt trong khi vÉn du y tr× mét chÕ ®é ch¹y k « h ng t¶i æn Þ
® nh. H¬n n÷a, tèc ®é ch¹y kh«ng t¶i ph i
¶ t¨ng lªn ®Ó ®¶m b¶o i v Öc h©m
nãng vµ kh¶ n¨ng lµm viÖc thÝch hîp khi ®éng c¬ l¹nh h Æ o c a
® ng sö dông m¸y ®iÒu hßa kh«ng khÝ. (1/1) Kh¸i qu¸t Ò v hÖ thèng chÈn ® o¸n ECU é ® ng ¬ c cã mét hÖ thèng h c Èn o ® ¸n. ECU l « u n l « u n g i¸m s ¸t c c ¸ t Ýn h iÖu ® ang ® î D c chu Ó
y n vµo tõ c¸c c¶m biÕn kh¸c nh u a . NÕu nã p ¸ h t hiÖn mét sù cè í v i mét tÝn hiÖu vµo, ECU sÏ g i h s ù c è ® ã d Díi d ¹ng cña n h÷ng DTC (M· c hÈn ® o¸n h D háng) vµ l µm ¸ s ng M IL (§Ìn
b¸o hD háng). NÕu cÇn ECU cã thÓ truyÒn tÝn hiÖu cña c¸c DTC nµy » b ng c¸ch nhÊp n ¸ h y
®Ìn MIL hoÆc hiÓn thÞ c¸c DTC hoÆc c¸c d÷ liÖu kh¸c trªn mµn × h nh cña m¸y h c Èn ®o¸n cÇm tay. C¸c c ø h c n n ¨ g ch n È ®o¸ n ph¸t ra c¸c DTC vµ c¸c d÷ liÖu vÒ mét sù c è trªn mét m¸y chÈn
®o¸n cã d¹ng tiªn tiÕn v µ hoµn chØnh cao cña hÖ thèng i ® Ön tö. V× hÖ t è h ng c È h n ® ¸ o n ph¶i tu©n theo ¸ c c quy ®Þnh cña mçi D n íc. C¸c néi dung ñ
c a nã sÏ thay ®æi mét chót ë n¬i Õ ® n. (1/1) -3- M« t¶ M« t¶
HÖ thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬ gåm cã ba nhãm c¸c c¶m biÕn
(vµ c¸c tÝn hiÖu ®Çu ra cña c¶m biÕn), ECU ®éng c¬, vµ c¸c
bé chÊp hµnh. Ch¬ng nµy gi¶i thÝch c¸c c¶m biÕn (c¸c tÝn
hiÖu), s¬ ®å m¹ch ®iÖn vµ s¬ ®å nèi m¸t, vµ c¸c ®iÖn ¸p cùc cña c¶m biÕn.
C¸c chøc n¨ng cña ECU ®éng c¬ ®îc chia thµnh ®iÒu
khiÓn EFI, ®iÒu khiÓn ESA, ®iÒu khiÓn ISC, chøc n¨ng chÈn
®o¸n, c¸c chøc n¨ng an toµn vµ dù phßng, vµ c¸c chøc
n¨ng kh¸c. C¸c chøc n¨ng nµy vµ c¸c chøc n¨ng cña bé
chÊp hµnh ®îc gi¶i thÝch ë c¸c ch¬ng riªng. (1/1) -1- KiÕn thøc c¬ b¶n M¹ch nguån
M¹ch nguån lµ c¸c m¹ch ®iÖn cung cÊp ®iÖn cho ECU cña
®éng c¬. C¸c m¹ch ®iÖn nµy bao gåm kho¸ ®iÖn, r¬le chÝnh EFI, v.v...
M¹ch nguån ®îc xe « t« sö dông thùc sù gåm cã 2 lo¹i sau ®©y: (1/3)
1. Lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng kho¸ ®iÖn
Nh tr×nh bµy ë h×nh minh häa nµy, s¬ ®å chØ ra lo¹i trong
®ã r¬le chÝnh EFI ®îc ®iÒu khiÓn trùc tiÕp tõ kho¸ ®iÖn.
Khi bËt kho¸ ®iÖn ON, dßng ®iÖn ch¹y vµo cuén d©y cña
r¬le chÝnh EFI, lµm cho tiÕp ®iÓm ®ãng l¹i. ViÖc nµy cung
cÊp ®iÖn cho c¸c cùc + B vµ + B1 cña ECU ®éng c¬.
§iÖn ¸p cña ¾c quy lu«n lu«n cung cÊp cho cùc BATT
cña ECU ®éng c¬ ®Ó tr¸nh cho c¸c m· chÈn ®o¸n vµ c¸c
d÷ liÖu kh¸c trong bé nhí cña nã kh«ng bÞ xãa khi t¾t kho¸ ®iÖn OFF. (2/3)
2. Lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng ECU ®éng c¬
M¹ch nguån trong h×nh minh häa lµ lo¹i trong ®ã ho¹t
®éng cña r¬le chÝnh EFI ®îc ®iÒu khiÓn bëi ECU ®éng c¬.
Lo¹i nµy yªu cÇu cung cÊp ®iÖn cho ECU ®éng c¬ trong
vµi gi©y sau sau khi t¾t kho¸ ®iÖn OFF. Do ®ã viÖc ®ãng
hoÆc ng¾t cña r¬le chÝnh EFI ®îc ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn.
Khi bËt khãa ®iÖn ON, ®iÖn ¸p cña ¾c quy ®îc cÊp ®Õn
cùc IGSW cña ECU ®éng c¬ vµ m¹ch ®iÒu khiÓn r¬le
chÝnh EFI trong ECU ®éng c¬ truyÒn mét tÝn hiÖu ®Õn
cùc M-REL cña ECU ®éng c¬, bËt më r¬le chÝnh EFI. TÝn
hiÖu nµy lµm cho dßng ®iÖn ch¹y vµo cuén d©y, ®ãng
tiÕp ®iÓm cña r¬le chÝnh EFI vµ cÊp ®iÖn cho cùc +B cña ECU ®éng c¬.
§iÖn ¸p cña ¾c quy lu«n lu«n cung cÊp cho cùc BATT cã
lÝ do gièng nh cho lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng kho¸ ®iÖn.
Ngoµi ra mét sè kiÓu xe cã mét r¬le ®Æc biÖt cho m¹ch
sÊy nãng c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu, yªu cÇu
mét lîng dßng ®iÖn lín. Tham kh¶o:
Trong c¸c kiÓu xe mµ ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn hÖ thèng
kho¸ ®éng c¬, r¬le chÝnh EFI còng ®îc ®iÒu khiÓn bëi
tÝn hiÖu cña c«ng t¾c b¸o më khãa. (3/3) -2- M¹ch nèi m¸t
ECU ®éng c¬ cã 3 m¹ch nèi m¸t c¬ b¶n sau ®©y:
1. Nèi m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn ECU ®éng c¬ (E1)
Cùc E1 nµy lµ cùc tiÕp m¸t cña ECU ®éng c¬ vµ thêng
®îc nèi víi buång n¹p khÝ cña ®éng c¬.
2. Nèi m¸t cho c¶m biÕn (E2, E21)
C¸c cùc E2 vµ E21 lµ c¸c cùc tiÕp m¸t cña c¶m biÕn, vµ
chóng ®îc nèi víi cùc E1 trong ECU ®éng c¬.
Chóng tr¸nh cho c¸c c¶m biÕn kh«ng bÞ ph¸t hiÖn c¸c trÞ
sè ®iÖn ¸p lçi b»ng c¸ch duy tr× ®iÖn thÕ tiÕp m¸t cña
c¶m biÕn vµ ®iÖn thÕ tiÕp m¸t cña ECU ®éng c¬ ë cïng mét møc.
3. Nèi m¸t ®Ó ®iÒu khiÓn bé chÊp hµnh (E01, E02)
C¸c cùc E01 vµ E02 lµ c¸c cùc tiÕp m¸t cho bé chÊp
hµnh, nh cho c¸c bé chÊp hµnh, van ISC vµ bé sÊy
c¶m biÕn tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu. Còng gièng nh cùc
E1, E01 vµ E02 ®îc nèi gÇn buång n¹p khÝ cña ®éng c¬. (1/1) -3-
§iÖn ¸p cùc cña c¶m biÕn
C¸c c¶m biÕn nµy biÕn ®æi c¸c th«ng tin kh¸c nhau thµnh
nh÷ng thay ®æi ®iÖn ¸p mµ ECU ®éng c¬ cã thÓ ph¸t hiÖn.
Cã nhiÒu lo¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn, nhng cã 5 lo¹i ph¬ng
ph¸p chÝnh ®Ó biÕn ®æi th«ng tin thµnh ®iÖn ¸p. HiÓu ®Æc
tÝnh cña c¸c lo¹i nµy ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh trong khi ®o ®iÖn ¸p
ë cùc cã chÝnh x¸c hay kh«ng. (1/1)
1. Dïng ®iÖn ¸p VC (VTA, PIM)
Mét ®iÖn ¸p kh«ng ®æi 5V (§iÖn ¸p VC) ®Ó ®iÒu khiÓn bé
vi xö lý ë bªn trong ECU ®éng c¬ b»ng ®iÖn ¸p cña ¾c
quy. §iÖn ¸p kh«ng ®æi nµy, ®îc cung cÊp nh nguån
®iÖn cho c¶m biÕn, lµ ®iÖn ¸p cùc VC.
Trong lo¹i c¶m biÕn nµy, mét ®iÖn ¸p (5V) ®îc ®Æt gi÷a
c¸c cùc VC vµ E2 tõ m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ®æi trong ECU
®éng c¬ nh tr×nh bµy trong h×nh minh häa. Sau ®ã c¶m
biÕn nµy thay gãc më bím ga hoÆc ¸p suÊt ®êng èng
n¹p ®· ®îc ph¸t hiÖn b»ng ®iÖn ¸p thay ®æi gi÷a 0 vµ
5V ®Ó truyÒn tÝn hiÖu ®i. Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu cã sù cè trong m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ®æi hoÆc ng¾n
m¹ch VC, nguån ®iÖn cÊp cho bé vi xö lý sÏ bÞ ng¾t, lµm
cho ECU ®éng c¬ ngõng ho¹t ®éng vµ ®éng c¬ bÞ chÕt m¸y.
2. Dïng mét nhiÖt ®iÖn trë (THW, THA)
Gi¸ trÞ ®iÖn trë cña nhiÖt ®iÖn trë thay ®æi theo nhiÖt ®é.
V× vËy c¸c nhiÖt ®iÖn trë ®îc sö dông trong c¸c thiÕt bÞ
nh c¶m biÕn nhiÖt ®é níc vµ c¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ
n¹p, ®Ó ph¸t hiÖn c¸c thay ®æi cña nhiÖt ®é.
Nh tr×nh bµy trong h×nh minh häa, ®iÖn ¸p ®îc cÊp vµo
nhiÖt ®iÖn trë cña c¶m biÕn tõ m¹ch ®iÖn ¸p kh«ng ®æi
(5V) trong ECU ®éng c¬ qua ®iÖn trë R. C¸c ®Æc tÝnh cña
nhiÖt ®iÖn trë nµy ®îc ECU ®éng c¬ sö dông ®Ó ph¸t
hiÖn nhiÖt ®é b»ng sù thay ®æi ®iÖn ¸p t¹i ®iÓm A trong h×nh minh häa.
Khi nhiÖt ®iÖn trë hoÆc m¹ch cña d©y dÉn nµy bÞ hë, ®iÖn
¸p t¹i ®iÓm A sÏ lµ 5V, vµ khi cã ng¾n m¹ch tõ ®iÓm A
®Õn c¶m biÕn nµy, ®iÖn ¸p sÏ lµ 0V. V× vËy, ECU ®éng
c¬ sÏ ph¸t hiÖn mét sù cè b»ng chøc n¨ng chÈn ®o¸n. -4- 3. Dïng ®iÖn ¸p BËt/T¾t
1) C¸c thiÕt bÞ dïng c«ng t¾c (IDL, NSW).
Khi ®iÖn ¸p bËt ON vµ t¾t OFF, lµm cho c¶m biÕn nµy
ph¸t hiÖn ®îc t×nh tr¹ng BËt/T¾t cña c«ng t¾c.
Mét ®iÖn ¸p 5V ®îc ECU ®éng c¬ cÊp vµo c«ng t¾c
nµy. §iÖn ¸p ë cùc ECU ®éng c¬ lµ 5V khi c«ng t¾c nµy
T¾t OFF, vµ 0V khi c«ng t¾c nµy BËt ON. ECU ®éng c¬
dïng sù thay ®æi ®iÖn ¸p nµy ®Ó ph¸t hiÖn t×nh tr¹ng cña c¶m biÕn.
Ngoµi ra, mét sè thiÕt bÞ sö dông ®iÖn ¸p cña 12V ¾cquy.
(2) C¸c thiÕt bÞ dïng tranzito (IGF, SPD).
§©y lµ mét thiÕt bÞ dïng chuyÓn m¹ch cña tranzito thay
cho c«ng t¾c. Nh víi thiÕt bÞ trªn ®©y, viÖc BËt ON vµ
T¾t OFF ®iÖn ¸p ®îc dïng ®Ó ph¸t hiÖn ®iÒu kiÖn lµm
viÖc cña c¶m biÕn. §èi víi c¸c thiÕt bÞ sö dông c«ng t¾c,
mét ®iÖn ¸p 5V ®îc ®Æt vµo c¶m biÕn tõ ECU ®éng c¬,
vµ ECU ®éng c¬ sö dông sù thay ®æi ®iÖn ¸p ®Çu cùc khi
tranzito bËt ON hoÆc ng¾t OFF ®Ó ph¸t hiÖn t×nh tr¹ng cña c¶m biÕn nµy.
Ngoµi ra mét sè thiÕt bÞ sö dông ®iÖn ¸p 12V cña ¾c quy.
4. Sö dông nguån ®iÖn kh¸c tõ ECU ®éng c¬ (STA, STP)
ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh xem mét thiÕt bÞ kh¸c ®ang ho¹t
®éng hay kh«ng b»ng c¸ch ph¸t hiÖn ®iÖn ¸p ®îc ®Æt
vµo khi mét thiÕt bÞ ®iÖn kh¸c ®ang ho¹t ®éng.
H×nh minh häa thÓ hiÖn mét m¹ch ®iÖn cña ®Ìn phanh,
vµ khi c«ng t¾c bËt ON, ®iÖn ¸p 12V cña ¾c quy ®îc ®Æt
vµo cùc ECU ®éng c¬, vµ khi c«ng t¾c nµy bÞ ng¾t OFF, ®iÖn ¸p sÏ lµ 0V.
5. Sö dông ®iÖn ¸p do c¶m biÕn t¹o ra (G, NE, OX, KNK)
Khi b¶n th©n c¶m biÕn tù ph¸t vµ truyÒn ®iÖn, kh«ng cÇn
®Æt ®iÖn ¸p vµo c¶m biÕn nµy. ECU ®éng c¬ sÏ x¸c ®Þnh
®iÒu kiÖn ho¹t ®éng b»ng ®iÖn ¸p vµ tÇn sè cña dßng ®iÖn sinh ra nµy. Gîi ý:
Khi kiÓm tra ®iÖn ¸p cùc cña ECU ®éng c¬, tÝn hiÖu NE,
tÝn hiÖu KNK vµ v.v... ®îc truyÒn ®i díi d¹ng sãng AC.
Do ®ã, cã thÓ thùc hiÖn c¸c phÐp ®o cã ®é chÝnh x¸c cao
b»ng c¸ch dïng m¸y ®o hiÖn sãng. -5-
C¶m biÕn vµ c¸c tÝn hiÖu
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p lµ mét trong nh÷ng
c¶m biÕn quan träng nhÊt v× nã ®îc sö dông
trong EFI kiÓu L ®Ó ph¸t hiÖn khèi lîng hoÆc thÓ tÝch kh«ng khÝ n¹p.
TÝn hiÖu cña khèi lîng hoÆc thÓ tÝch cña
kh«ng khÝ n¹p ®îc dïng ®Ó tÝnh thêi gian phun
c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n.
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p chñ yÕu ®îc chia
thµnh 2 lo¹i, c¸c c¶m biÕn ®Ó ph¸t hiÖn khèi
lîng kh«ng khÝ n¹p, vµ c¶m biÕn ®o thÓ tÝch
kh«ng khÝ n¹p, c¶m biÕn ®o khèi lîng vµ c¶m
biÕn ®o lu lîng kh«ng khÝ n¹p cã c¸c lo¹i nh sau:
C¶m biÕn ®o khèi lîng khÝ n¹p: KiÓu d©y sÊy.
C¶m biÕn ®o lu lîng khÝ n¹p: KiÓu c¸nh vµ
kiÓu giã xo¸y quang häc Karman
HiÖn nay hÇu hÕt c¸c xe sö dông c¶m biÕn lu
lîng khÝ n¹p khÝ kiÓu d©y nãng v× nã ®o chÝnh
x¸c h¬n, träng lîng nhÑ h¬n vµ ®é bÒn cao h¬n. (1/5) Tham kh¶o: KiÓu c¸nh
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p kiÓu c¸nh gåm cã
nhiÒu bé phËn nh thÓ hiÖn ë h×nh minh häa.
Khi kh«ng khÝ ®i qua c¶m biÕn lu lîng khÝ
n¹p nµy tõ bé läc khÝ, nã ®Èy tÊm ®o më ra cho
®Õn khi lùc t¸c ®éng vµo tÊm ®o c©n b»ng víi lß xo ph¶n håi.
ChiÕt ¸p, ®îc nèi ®ång trôc víi tÊm ®o nµy, sÏ
biÕn ®æi thÓ tÝch kh«ng khÝ n¹p thµnh mét tÝn
hiÖu ®iÖn ¸p (tÝn hiÖu VS) ®îc truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬. (1/1) -6- Tham kh¶o
KiÓu dßng xo¸y Karman quang häc
KiÓu c¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p nµy trùc tiÕp c¶m nhËn thÓ
tÝch kh«ng khÝ n¹p b»ng quang häc. So víi lo¹i c¶m biÕn lu
lîng khÝ n¹p kiÓu c¸nh, nã cã thÓ lµm nhá h¬n vµ nhÑ h¬n
vÒ träng lîng. CÊu t¹o ®¬n gi¶n cña ®êng kh«ng khÝ còng
gi¶m søc c¶n cña kh«ng khÝ n¹p.
Mét trô "bé t¹o dßng xo¸y" ®îc ®Æt ë gi÷a mét luång kh«ng
khÝ ®ång ®Òu t¹o ra giã xo¸y ®îc gäi lµ "giã xo¸y Karman"
ë h¹ lu cña trô nµy. V× tÇn sè dßng xo¸y Karman ®îc t¹o
ra tû lÖ thuËn víi tèc ®é cña luång kh«ng khÝ, thÓ tÝch cña
luång kh«ng khÝ cã thÓ ®îc tÝnh b»ng c¸ch ®o tÇn sè cña giã xo¸y nµy.
C¸c luång giã xo¸y ®îc ph¸t hiÖn b»ng c¸ch b¾t bÒ mÆt
cña mét tÊm kim lo¹i máng (®îc gäi lµ "g¬ng") chÞu ¸p
suÊt cña c¸c giã xo¸y vµ ph¸t hiÖn c¸c ®é rung cña g¬ng
b»ng quang häc bëi mét cÆp quang ®iÖn (mét LED ®îc kÕt
hîp víi mét tranzito quang).
TÝn hiÖu cña thÓ tÝch khÝ n¹p (KS) lµ mét tÝn hiÖu xung gièng
nh tÝn hiÖu ®îc thÓ hiÖn trong h×nh minh häa. Khi thÓ tÝch
kh«ng khÝ n¹p nhá, tÝn hiÖu nµy cã tÇn sè thÊp. Khi thÓ tÝch
khÝ n¹p lín, tÝn hiÖu nµy cã tÇn sè cao. (1/1) 1. KiÓu d©y sÊy (1) CÊu t¹o
Nh tr×nh bµy ë h×nh minh häa, cÊu t¹o cña c¶m biÕn lu
lîng khÝ n¹p kiÓu d©y nãng rÊt ®¬n gi¶n.
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p gän vµ nhÑ nh ®îc thÓ
hiÖn trong h×nh minh häa ë bªn tr¸i lµ lo¹i c¾m phÝch
®îc ®Æt vµo ®êng kh«ng khÝ, vµ lµm cho phÇn kh«ng
khÝ n¹p ch¹y qua khu vùc ph¸t hiÖn. Nh tr×nh bµy trong
h×nh minh häa, mét d©y nãng vµ nhiÖt ®iÖn trë, ®îc sö
dông nh mét c¶m biÕn, ®îc l¾p vµo khu vùc ph¸t hiÖn.
B»ng c¸ch trùc tiÕp ®o khèi lîng kh«ng khÝ n¹p, ®é
chÝnh x¸c ph¸t hiÖn ®îc t¨ng lªn vµ hÇu nh kh«ng cã
søc c¶n cña kh«ng khÝ n¹p. Ngoµi ra, v× kh«ng cã c¸c c¬
cÊu ®Æc biÖt, dông cô nµy cã ®é bÒn tuyÖt h¶o.
C¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p ®îc thÓ hiÖn trong h×nh
minh ho¹ còng cã mét c¶m biÕn nhiÖt ®é kh«ng khÝ n¹p g¾n vµo. (2/5) -7-
(2) Ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng
Nh thÓ hiÖn trong h×nh minh häa, dßng ®iÖn ch¹y vµo
d©y sÊy (bé sÊy) lµm cho nã nãng lªn. Khi kh«ng khÝ
ch¹y quanh d©y nµy, d©y sÊy ®îc lµm nguéi t¬ng øng
víi khèi kh«ng khÝ n¹p. B»ng c¸ch ®iÒu chØnh dßng ®iÖn
ch¹y vµo d©y sÊy nµy ®Ó gi÷ cho nhiÖt ®é cña d©y sÊy
kh«ng ®æi, dßng ®iÖn ®ã sÏ tû lÖ thuËn víi khèi kh«ng khÝ
n¹p. Sau ®ã cã thÓ ®o khèi lîng kh«ng khÝ n¹p b»ng
c¸ch ph¸t hiÖn dßng ®iÖn ®ã. Trong trêng hîp cña c¶m
biÕn lu lîng khÝ n¹p kiÓu d©y sÊy, dßng ®iÖn nµy ®îc
biÕn ®æi thµnh mét ®iÖn ¸p, sau ®ã ®îc truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ tõ cùc VG. (3/5) (3) M¹ch ®iÖn bªn trong
Trong c¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p thùc tÕ, nh tr×nh bµy ë
h×nh minh häa, mét d©y sÊy ®îc ghÐp vµo m¹ch cÇu.
M¹ch cÇu nµy cã ®Æc tÝnh lµ c¸c ®iÖn thÕ t¹i ®iÓm A vµ B
b»ng nhau khi tÝch cña ®iÖn trë theo ®êng chÐo b»ng nhau ([Ra+R3]*R1=Rh*R2).
Khi d©y sÊy nµy (Rh) ®îc lµm m¸t b»ng kh«ng khÝ n¹p,
®iÖn trë t¨ng lªn dÉn ®Õn sù h×nh thµnh ®é chªnh gi÷a
c¸c ®iÖn thÕ cña c¸c ®iÓm A vµ B. Mét bé khuyÕch ®¹i
xö l ý ph¸t hiÖn chªnh lÖch nµy vµ lµm t¨ng ®iÖn ¸p ®Æt
vµo m¹ch nµy (lµm t¨ng dßng ®iÖn ch¹y qua d©y sÊy
(Rh)). Khi thùc hiÖn viÖc nµy, nhiÖt ®é cña d©y sÊy (Rh)
l¹i t¨ng lªn dÉn ®Õn viÖc t¨ng t¬ng øng trong ®iÖn trë
cho ®Õn khi ®iÖn thÕ cña c¸c ®iÓm A vµ B trë nªn b»ng
nhau (c¸c ®iÖn ¸p cña c¸c ®iÓm A vµ B trë nªn cao h¬n).
B»ng c¸ch sö dông c¸c ®Æc tÝnh cña lo¹i m¹ch cÇu nµy,
c¶m bݪn lu lîng khÝ n¹p cã thÓ ®o ®îc khèi lîng
kh«ng khÝ n¹p b»ng c¸ch ph¸t hiÖn ®iÖn ¸p ë ®iÓm B. (4/5) -8-
Cảm biến lưu lượng khí nạp
Trong hÖ thèng nµy, nhiÖt ®é cña d©y sÊy (Rh) ®îc duy tr×
liªn tôc ë nhiÖt ®é kh«ng ®æi cao h¬n nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ
n¹p, b»ng c¸ch sö dông nhiÖt ®iÖn trë (Ra). Do ®ã, v× cã thÓ
®o ®îc khèi lîng khÝ n¹p mét c¸ch chÝnh x¸c mÆc dï
nhiÖt ®é khÝ n¹p thay ®æi, ECU cña ®éng c¬ kh«ng cÇn ph¶i
hiÖu chØnh thêi gian phun nhiªn liÖu ®èi víi nhiÖt ®é kh«ng khÝ n¹p.
Ngoµi ra, khi mËt ®é kh«ng khÝ gi¶m ®i ë c¸c ®é cao lín, kh¶
n¨ng lµm nguéi cña kh«ng khÝ gi¶m xuèng so víi cïng thÓ
tÝch khÝ n¹p ë møc níc biÓn. Do ®ã møc lµm nguéi cho d©y
sÊy nµy gi¶m xuèng. V× khèi khÝ n¹p ®îc ph¸t hiÖn còng sÏ
gi¶m xuèng, nªn kh«ng cÇn ph¶i hiÖu chØnh møc bï cho ®é cao lín. Gîi ý:
§iÖn ¸p (V) cÇn thiÕt ®Ó t¨ng nhiÖt ®é cña d©y sÊy (Rh) nµy
theo møc cña T tõ nhiÖt ®é cña khÝ n¹p ®îc gi÷ kh«ng ®æi
ë mäi thêi ®iÓm mÆc dï nhiÖt ®é khÝ n¹p thay ®æi. Ngoµi ra
kh¶ n¨ng lµm nguéi cña kh«ng khÝ lu«n lu«n tû lÖ víi khèi lîng kh«ng khÝ n¹p.
Do ®ã nÕu khèi lîng khÝ n¹p kh«ng thay ®æi, tÝn hiÖu ra cña
c¶m biÕn lu lîng khÝ n¹p sÏ kh«ng thay ®æi dï cho nhiÖt
®é kh«ng khÝ n¹p thay ®æi. (5/5)
C¶m biÕn ¸p suÊt ®êng èng n¹p (C¶m biÕn ch©n kh«ng)
C¶m biÕn ¸p suÊt ®êng èng n¹p ®îc dïng cho hÖ thèng
EFI kiÓu D ®Ó c¶m nhËn ¸p suÊt ®êng èng n¹p. §©y lµ mét
trong nh÷ng c¶m biÕn quan träng nhÊt trong EFI kiÓu D.
B»ng c¸ch g¾n mét IC vµo c¶m biÕn nµy, c¶m biÕn ¸p suÊt
®êng èng n¹p c¶m nhËn ®îc ¸p suÊt ®êng èng n¹p nh
mét tÝn hiÖu PIM. Sau ®ã ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh ®îc thêi
gian phun c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n trªn c¬ së cña tÝn hiÖu PIM nµy.
Nh tr×nh bµy ë h×nh minh häa, mét chÝp silic kÕt hîp víi mét
buång ch©n kh«ng ®îc duy tr× ë ®é ch©n kh«ng ®Þnh tríc,
®îc g¾n vµo bé c¶m biÕn nµy. Mét phÝa cña chip nµy ®îc
lé ra víi ¸p suÊt cña ®êng èng n¹p vµ phÝa bªn kia th«ng
víi buång ch©n kh«ng bªn trong. V× vËy, kh«ng cÇn ph¶i
hiÖu chØnh møc bï cho ®é cao lín v× ¸p suÊt cña ®êng èng
n¹p cã thÓ ®o ®îc chÝnh x¸c ngay c¶ khi ®é cao nµy thay ®æi.
Mét thay ®æi vÒ ¸p suÊt cña ®êng èng n¹p sÏ lµm cho h×nh
d¹ng cña chip silic nµy thay ®æi, vµ trÞ sè ®iÖn trë cña chÝp
nµy dao ®éng theo møc biÕn d¹ng nµy.
TÝn hiÖu ®iÖn ¸p, mµ IC biÕn ®æi tõ s dao ®éng cña gi¸ trÞ
®iÖn trë nµy gäi lµ tÝn hiÖu PIM. Gîi ý khi söa ch÷a:
NÕu èng ch©n kh«ng ®îc nèi víi c¶m biÕn nµy bÞ rêi ra,
lîng phun nhiªn liÖu sÏ ®¹t møc cao nhÊt, vµ ®éng c¬ sÏ
kh«ng ch¹y mét c¸ch thÝch hîp. Ngoµi ra nÕu gi¾c nèi nµy
bÞ rêi ra, ECU cña ®éng c¬ sÏ chuyÓn sang chÕ ®é an toµn. (1/1) -9-
C¶m biÕn vÞ trÝ bím ga
C¶m biÕn vÞ trÝ bím ga ®îc l¾p trªn cæ häng giã. C¶m
biÕn nµy biÕn ®æi gãc më bím ga thµnh ®iÖn ¸p, ®îc
truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ nh tÝn hiÖu më bím ga (VTA).
Ngoµi ra, mét sè thiÕt bÞ truyÒn mét tÝn hiÖu IDL riªng biÖt.
C¸c bé phËn kh¸c x¸c ®Þnh nã lóc t¹i thêi ®iÓm ch¹y kh«ng
t¶i khi ®iÖn ¸p VTA nµy ë díi gi¸ trÞ chuÈn.
HiÖn nay, cã 2 lo¹i, lo¹i tuyÕn tÝnh vµ lo¹i cã phÇn tö Hal
®îc sö dông. Ngoµi ra, ®Çu ra 2 hÖ thèng ®îc sö dông ®Ó t¨ng ®é tin cËy. (1/3) Tham kh¶o Lo¹i tiÕp ®iÓm
Lo¹i c¶m biÕn vÞ trÝ bím ga nµy dïng tiÕp ®iÓm kh«ng t¶i
(IDL) vµ tiÕp ®iÓm trî t¶i (PSW) ®Ó ph¸t hiÖn xem ®éng c¬
®ang ch¹y kh«ng t¶i hoÆc ®ang ch¹y díi t¶i träng lín.
Khi bím ga ®îc ®ãng hoµn toµn, tiÕp ®iÓm IDL ®ãng ON
vµ tiÕp ®iÓm PSW ng¾t OFF. ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh r»ng
®éng c¬ ®ang ch¹y kh«ng t¶i.
Khi ®¹p bµn ®¹p ga, tiÕp ®iÓm IDL sÏ bÞ ng¾t OFF, vµ khi
bím ga më qu¸ mét ®iÓm x¸c ®Þnh, tiÕp ®iÓm PSW sÏ
®ãng ON, t¹i thêi ®iÓm nµy ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh r»ng
®éng c¬ ®ang ch¹y díi t¶i nÆng. (1/1) -10- 1. Lo¹i tuyÕn tÝnh
Nh tr×nh bµy trong h×nh minh häa, c¶m biÕn nµy gåm cã 2
con trît vµ mét ®iÖn trë, vµ c¸c tiÕp ®iÓm cho c¸c tÝn hiÖu
IDL vµ VTA ®îc cung cÊp ë c¸c ®Çu cña mçi tiÕp ®iÓm.
Khi tiÕp ®iÓm nµy trît däc theo ®iÖn trë ®ång thêi víi gãc
më bím ga, ®iÖn ¸p nµy ®îc ®Æt vµo cùc VTA theo tû lÖ
thuËn víi gãc më cña bím ga. Khi bím ga ®îc ®ãng l¹i
hoµn toµn, tiÕp ®iÓm cña tÝn hiÖu IDL ®îc nèi víi c¸c cùc IDL vµ E2. gîi
 C¸c c¶m biÕn vÞ trÝ bím ga lo¹i tuyÕn tÝnh hiÖn nay cã
c¸c kiÓu kh«ng cã tiÕp ®iÓm IDL hoÆc c¸c kiÓu cã tiÕp
®iÓm IDL nhng nã kh«ng ®îc nèi víi ECU ®éng c¬.
C¸c kiÓu nµy dïng tÝn hiÖu VTA ®Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu
khiÓn ®· nhí vµ ph¸t hiÖn tr¹ng th¸i ch¹y kh«ng t¶i.
 Mét sè kiÓu sö dông tÝn hiÖu ra hai hÖ thèng (VTA1,
VTA2) ®Ó t¨ng ®é tin cËy. (2/3) 2. Lo¹i phÇn tö Hall
C¶m biÕn vÞ trÝ bím ga lo¹i phÇn tö Hal gåm cã c¸c m¹ch
IC Hal lµm b»ng c¸c phÇn tö Hal vµ c¸c nam ch©m quay
quanh chóng. C¸c nam ch©m ®îc l¾p ë trªn trôc bím ga
vµ quay cïng víi bím ga.
Khi bím ga më, c¸c nam ch©m quay cïng mét lóc, vµ c¸c
nam ch©m nµy thay ®æi vÞ trÝ cña chóng. Vµo lóc ®ã, IC Hall
ph¸t hiÖn sù thay ®æi tõ th«ng g©y ra bëi sù thay ®æi cña vÞ
trÝ nam ch©m vµ t¹o ra ®iÖn ¸p ra cña hiÖu øng Hall tõ c¸c
cùc VTA1 vµ VTA2 theo møc thay ®æi nµy. TÝn hiÖu nµy
®îc truyÒn ®Õn ECU ®éng c¬ nh tÝn hiÖu më bím ga.
C¶m biÕn nµy kh«ng chØ ph¸t hiÖn chÝnh x¸c ®é më cña
bím ga, mµ cßn sö dông ph¬ng ph¸p kh«ng tiÕp ®iÓm vµ
cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n, v× thÕ nã kh«ng dÔ bÞ háng. Ngoµi ra,
®Ó duy tr× ®é tin cËy cña c¶m biÕn nµy, nã ph¸t ra c¸c tÝn
hiÖu tõ hai hÖ thèng cã c¸c tÝnh chÊt kh¸c nhau. (3/3) -11- Tham kh¶o HiÖu øng Hall
HiÖu øng Hal lµm ®é chªnh ®iÖn thÕ t¹i vÞ trÝ x¶y ra dßng
®iÖn vu«ng gãc víi tõ trêng, khi mét tõ trêng ®îc ®Æt
vu«ng gãc víi dßng ®iÖn ch¹y trong mét d©y dÉn. Ngoµi ra,
®iÖn ¸p ®îc t¹o ra bëi ®é chªnh ®iÖn thÕ nµy thay ®æi theo
tû lÖ víi mËt ®é tõ th«ng ®Æt vµo.
C¶m biÕn vÞ trÝ bím ga lo¹i phÇn tö Hal dïng nguyªn lý
nµy ®Ó biÕn ®æi sù thay ®æi vÞ trÝ bím ga (më) nh»m thay
®æi mËt ®é cña tõ th«ng ®Ó ®o chÝnh x¸c sù thay ®æi cña vÞ trÝ bím ga. (1/1)
C¶m biÕn vÞ trÝ bµn ®¹p ga
C¶m biÕn vÞ trÝ cña bµn ®¹p ga biÕn ®æi møc
®¹p xuèng cña bµn ®¹p ga (gãc) thµnh mét tÝn
hiÖu ®iÖn ®îc chuyÓn ®Õn ECU ®éng c¬.
Ngoµi ra, ®Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy, c¶m biÕn nµy
truyÒn c¸c tÝn hiÖu tõ hai hÖ thèng cã c¸c ®Æc
®iÓm ®Çu ra kh¸c nhau. Cã hai lo¹i c¶m biÕn vÞ
trÝ bµn ®¹p ga, lo¹i tu yÕn tÝnh vµ lo¹i phÇn tö Hal . 1. Lo¹i tuyÕn tÝnh
CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¶m biÕn nµy c¬
b¶n gièng nh c¶m biÕn vÞ trÝ bím ga lo¹i
tuyÒn tÝnh. Trong c¸c tÝn hiÖu tõ hai hÖ
thèng nµy, mét lµ tÝn hiÖu VPA truyÒn ®iÖn
¸p theo ®êng th¼ng trong toµn bé ph¹m vi
bµn ®¹p ga. TÝn hiÖu kh¸c lµ tÝn hiÖu VPA2,
truyÒn ®iÖn ¸p bï tõ tÝn hiÖu VPA. Gîi ý khi söa ch÷a:
Kh«ng ®îc th¸o c¶m biÕn nµy. ViÖc ®iÒu
chØnh vÞ trÝ yªu cÇu ®é chÝnh x¸c rÊt cao khi l¾p
®Æt c¶m biÕn. V× vËy, ph¶i thay thÕ c¶ côm bµn
®¹p ga khi c¶m biÕn nµy bÞ háng. (1/2) -12- 2. Lo¹i phÇn tö Hall
CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¶m biÕn nµy c¬
b¶n gièng nh c¶m biÕn vÞ trÝ bím galo¹i phÇn tö Hal .
§Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy cao h¬n, ph¶i cung
cÊp mét m¹ch ®iÖn ®éc lËp cho tõng hÖ thèng mét. (2/2)
C¸c bé t¹o tÝn hiÖu G vµ NE
TÝn hiÖu G vµ NE ®îc t¹o ra bëi cuén nhËn
tÝnh hiÖu, bao gåm mét c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam
hoÆc c¶m biÕn vÞ trÝ trôc khuûu, vµ ®Üa tÝn hiÖu
hoÆc r«to tÝn hiÖu. Th«ng tin tõ hai tÝn hiÖu nµy
®îc kÕt hîp bëi ECU ®éng c¬ ®Ó ph¸t hiÖn
®Çy ®ñ gãc cña trôc khuûu vµ tèc ®é ®éng c¬.
Hai tÝn hiÖu nµy kh«ng chØ rÊt quan träng ®èi
víi c¸c hÖ thèng EFI mµ cßn quan träng ®èi víi c¶ hÖ thèng ESA. (1/3) -13- Tham kh¶o:
Lo¹i ®Æt trong bé chia ®iÖn
Nh thÓ hiÖn ë h×nh minh häa, lo¹i nµy cã mét
r«to tÝn hiÖu vµ cuén nhËn tÝn hiÖu t¬ng øng
víi tÝn hiÖu G vµ NE n»m trong bé chia ®iÖn.
Sè r¨ng cña r«to vµ sè cuén nhËn tÝn hiÖu kh¸c
nhau tuú theo kiÓu ®éng c¬.
ECU ®îc cung cÊp c¸c th«ng tin dïng lµm
tiªu chuÈn ®ã lµ, th«ng tin vÒ gãc quay cña trôc
khuûu lµ tÝn hiÖu G, vµ th«ng tin vÒ tèc ®é ®éng c¬ lµ tÝn hiÖu NE. (1/1) -14-
1. C¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam (bé t¹o tÝn hiÖu G)
Trªn trôc cam ®èi diÖn víi c¶m biÕn vÞ trÝ trôc cam lµ ®Üa
tÝn hiÖu G cã c¸c r¨ng. Sè r¨ng lµ 1, 3 hoÆc mét sè kh¸c
tuú theo kiÓu ®éng c¬. (Trong h×nh vÏ cã 3 r¨ng). Khi trôc
cam quay, khe hë kh«ng khÝ gi÷a c¸c vÊu nh« ra trªn
trôc cam vµ c¶m biÕn nµy sÏ thay ®æi. Sù thay ®æi khe hë
t¹o ra mét ®iÖn ¸p trong cuén nhËn tÝn hiÖu ®îc g¾n
vµo c¶m biÕn nµy, sinh ra tÝn hiÖu G. TÝn hiÖu G nµy
®îc chuyÓn ®i nh mét th«ng tin vÒ gãc chuÈn cña trôc
khuûu ®Õn ECU ®éng c¬, kÕt hîp nã víi tÝn hiÖu NE tõ
c¶m biÕn vÞ trÝ cña trôc khuûu ®Ó x¸c ®Þnh TDC (®iÓm
chÕt trªn) kú nÐn cña mçi xi lanh ®Ó ®¸nh löa vµ ph¸t
hiÖn gãc quay cña trôc khuûu. ECU ®éng c¬ dïng th«ng
tin nµy ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian phun vµ thêi ®iÓm ®¸nh löa. Gîi ý khi söa ch÷a:
Khi ECU ®éng c¬ kh«ng nhËn ®îc tÝn hiÖu G tõ c¶m biÕn
nµy, cã kiÓu xe vÉn ®Ó ®éng c¬ ch¹y vµ cã kiÓu xe ®éng c¬ chÕt m¸y. (2/3)
2. C¶m biÕn vÞ trÝ cña trôc khuûu (bé t¹o tÝn hiÖu NE)
TÝn hiÖu NE ®îc ECU ®éng c¬ sö dông ®Ó ph¸t hiÖn
gãc cña trôc khuûu vµ tèc ®é cña ®éng c¬. ECU ®éng c¬
dïng tÝn hiÖu NE vµ tÝn hiÖu G ®Ó tÝnh to¸n thêi gian phun
c¬ b¶n vµ gãc ®¸nh löa sím c¬ b¶n.
§èi víi tÝn hiÖu G, tÝn hiÖu NE ®îc t¹o ra bëi khe kh«ng
khÝ gi÷a c¶m biÕn vÞ trÝ trôc khuûu vµ c¸c r¨ng trªn chu vi
cña r«to tÝn hiÖu NE ®îc l¾p trªn trôc khuûu.
H×nh minh häa tr×nh bµy mét bé t¹o tÝn hiÖu cã 34 r¨ng ë
chu vi cña r«to tÝn hiÖu NE vµ mét khu vùc cã 2 r¨ng
khuyÕt. Khu vùc cã 2 r¨ng khuyÕt nµy cã thÓ ®îc sö
dông ®Ó ph¸t hiÖn gãc cña trôc khuûu, nhng nã kh«ng
thÓ x¸c ®Þnh xem ®ã lµ TDC cña chu kú nÐn hoÆc TDC
cña kú x¶. ECU ®éng c¬ kÕt hîp tÝn hiÖu NE vµ tÝn hiÖu G
®Ó x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c gãc cña trôc khuûu.
Ngoµi lo¹i nµy, mét sè bé ph¸t tÝn hiÖu cã 12, 24 hoÆc
mét r¨ng kh¸c, nhng ®é chÝnh x¸c cña viÖc ph¸t hiÖn
gãc cña trôc khuûu sÏ thay ®æi theo sè r¨ng. VÝ dô, Lo¹i
cã 12 r¨ng cã ®é chÝnh x¸c vÒ ph¸t hiÖn gãc cña trôc khuûu lµ 30CA. Gîi ý khi söa ch÷a:
Khi ECU ®éng c¬ kh«ng nhËn ®îc tÝn hiÖu NE tõ c¶m biÕn
nµy, ECU ®éng c¬ x¸c ®Þnh r»ng ®éng c¬ ®· ngõng ch¹y,
lµm cho ®éng c¬ chÕt m¸y. (3/3) -15-
C¶m biÕn nhiÖt ®é níc / C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ n¹p
C¶m biÕn nhiÖt ®é níc vµ c¶m biÕn nhiÖt ®é
khÝ n¹p ®· ®îc g¾n c¸c nhiÖt ®iÖn trë bªn
trong, mµ nhiÖt ®é cµng thÊp, trÞ sè ®iÖn trë
cµng lín, ngîc l¹i, nhiÖt ®é cµng cao, trÞ sè
®iÖn cµng thÊp. Vµ sù thay ®æi vÒ gi¸ trÞ ®iÖn trë
cña nhiÖt ®iÖn trë nµy ®îc sö dông ®Ó ph¸t
hiÖn c¸c thay ®æi vÒ nhiÖt ®é cña níc lµm m¸t vµ kh«ng khÝ n¹p.
Nh ®îc thÓ hiÖn trong h×nh minh häa, ®iÖn
trë ®îc g¾n trong ECU ®éng c¬ vµ nhiÖt ®iÖn
trë trong c¶m biÕn nµy ®îc m¾c nèi tiÕp trong
m¹ch ®iÖn sao cho ®iÖn ¸p cña tÝn hiÖu ®îc
ph¸t hiÖn bëi ECU ®éng c¬ sÏ thay ®æi theo
c¸c thay ®æi cña nhiÖt ®iÖn trë nµy. Khi nhiÖt ®é
cña níc lµm m¸t hoÆc khÝ n¹p thÊp, ®iÖn trë
cña nhiÖt ®iÖn trë sÏ lín, t¹o nªn mét ®iÖn ¸p
cao trong c¸c tÝn hiÖu THV vµ THA.
1. C¶m biÕn nhiÖt ®é níc
C¶m biÕn nhiÖt ®é níc ®o nhiÖt ®é cña
níc lµm m¸t ®éng c¬. Khi nhiÖt ®é cña
níc lµm m¸t ®éng c¬ thÊp, ph¶i t¨ng tèc
®é ch¹y kh«ng t¶i, t¨ng thêi gian phun, gãc
®¸nh löa sím, v.v... nh»m c¶i thiÖn kh¶
n¨ng lµm viÖc vµ ®Ó h©m nãng. V× vËy, c¶m
biÕn nhiÖt ®é níc kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi
víi hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬.
2. C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ n¹p
C¶m biÕn nhiÖt ®é khÝ n¹p nµy ®o nhiÖt ®é
cña kh«ng khÝ n¹p. Lîng vµ mËt ®é kh«ng
khÝ sÏ thay ®æi theo nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ.
V× vËy cho dï lîng kh«ng khÝ ®îc c¶m
biÕn lu lîng khÝ n¹p ph¸t hiÖn lµ kh«ng
thay ®æi, lîng nhiªn liÖu phun ph¶i ®îc
hiÖu chØnh. Tuy nhiªn c¶m biÕn lu lîng
khÝ n¹p kiÓu d©y sÊy trùc tiÕp ®o khèi lîng
kh«ng khÝ. V× vËy kh«ng cÇn ph¶i hiÖu chØnh. (1/1) -16-
C¶m biÕn oxy (C¶m biÕn O2)
§èi víi chøc n¨ng lµm s¹ch khÝ x¶ tèi ®a cña ®éng c¬ cã
TWC (bé trung hoµ khÝ x¶ 3 thµnh phÇn) ph¶i duy tr× tû lÖ
kh«ng khÝ-nhiªn liÖu trong mét giíi h¹n hÑp xoay quanh tû
lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu lý thuyÕt. C¶m biÕn oxy ph¸t hiÖn
xem nång ®é «xy trong khÝ x¶ lµ giµu h¬n hoÆc nghÌo h¬n
tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu lý thuyÕt. C¶m biÕn nµy chñ yÕu
®îc l¾p trong ®êng èng x¶, nhng vÞ trÝ l¾p vµ sè lîng
kh¸c nhau tuú theo kiÓu ®éng c¬.
C¶m biÕn oxy cã mét phÇn tö lµm b»ng ziconi «xit (ZrO2),
®©y lµ mét lo¹i gèm. Bªn trong vµ bªn ngoµi cña phÇn tö
nµy ®îc bäc b»ng mét líp platin máng. Kh«ng khÝ chung
quanh ®îc dÉn vµo bªn trong cña c¶m biÕn nµy, vµ phÝa
ngoµi cña c¶m biÕn lé ra phÝa khÝ th¶i.
ë nhiÖt ®é cao (400C hay cao h¬n), phÇn tö zirconi t¹o ra
mét ®iÖn ¸p nh lµ do sù chªnh lÖch lín gi÷a c¸c nång ®é
cña «xy ë phÝa trong vµ phÝa ngoµi cña phÇn tö zirconi nµy.
Ngoµi ra, platin t¸c ®éng nh mét chÊt xóc t¸c ®Ó g©y ra
ph¶n øng hãa häc gi÷a oxy vµ c¸cbon monoxit (CO) trong
khÝ x¶. V× vËy, ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m lîng oxy vµ t¨ng tÝnh
nh¹y c¶m cña c¶m biÕn. Khi hçn hîp kh«ng khÝ - nhiªn liÖu
nghÌo, ph¶i cã oxy trong khÝ x¶ sao cho chØ cã mét chªnh
lÖch nhá vÒ nång ®é cña oxy gi÷a bªn trong vµ bªn ngoµi
cña nguyªn tè zirconi. Do ®ã, phÇn tö zirconi sÏ chØ t¹o ra
mét ®iÖn ¸p thÊp (gÇn 0V). Ngîc l¹i, khi hçn hîp kh«ng khÝ
- nhiªn liÖu giµu, hÇu nh kh«ng cã oxy trong khÝ x¶. V× vËy,
cã sù kh¸c biÖt lín vÒ nång ®é oxy gi÷a bªn trong vµ bªn
ngoµi cña c¶m biÕn nµy ®Ó phÇn tõ zirconi t¹o ra mét ®iÖn
¸p t¬ng ®èi lín (xÊp xØ 1 V). C¨n cø vµo tÝn hiÖu OX do
c¶m biÕn nµy truyÒn ®Õn, ECU ®éng c¬ sÏ t¨ng hoÆc gi¶m
lîng phun nhiªn liÖu ®Ó duy tr× tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu
trung b×nh ë tû lÖ kh«ng khÝ - nhiªn liÖu lý thuyÕt.
Mét sè c¶m biÕn oxy zirconi cã c¸c bé sÊy ®Ó sÊy nãng
phÇn tõ zirconi. Bé sÊy nµy còng ®îc ECU ®éng c¬ ®iÒu
khiÓn. Khi lîng kh«ng khÝ n¹p thÊp (nãi kh¸c ®i, khi nhiÖt
®é khÝ x¶ thÊp), dßng ®iÖn ®îc truyÒn ®Õn bé sÊy ®Ó lµm nãng c¶m biÕn nµy. (1/1) -17-