Nguyên tắc thống nhất giữa lý luận với thực tiễn và sự vận dụng nguyên tắc này trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay. | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

Còn nhớ những năm sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà, ta bắt tay vào việc khôi phục kinh tế sau đống hoang tàn mà chiến tranh đã mang lại. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

23 12 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

MÔN: TRI T H C MÁC - LÊNIN Ế Ọ

Thành ph H ố ồ Chí Minh, Tháng 12 năm 2021

BỘ GIÁO D O ỤC VÀ ĐÀO TẠ

I H T TP.H CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠ ỌC SƯ PHẠM KĨ THUẬ Ồ

KHOA : TH I TRANG VÀ DU L Ờ ỊCH

---



---

NGUYÊN T C TH NG NH T GI A LÝ LU N VẮ Ố Ấ Ữ Ậ ỚI

THỰC TI N VÀ S V N D NG NGUYÊN T C NÀY Ễ Ự Ậ Ụ Ắ

TRONG S NGHI I M T NAM HI N NAY Ự ỆP ĐỔ ỚI Ở VIỆ Ệ

GVHD: ThS. Nguy n Th H ễ ị ằng

SVTH: Nhóm 1

1. Nguyễn Phương Linh 21159083

2. Nguyễn Ngọc Bảo Ngân 21159092

3. Nguyễn Ngọc Thanh Nhi 21159096

4. Nguyễn Th ị Minh Phương 21159101

5. Lê Th Huy n Trân 21159114 ị ề

Mã l p hớ ọc: LLTC130105_21_1_97

NHẬN XÉT C A GI NG VIÊN Ủ Ả

..................................................................................................................................................

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1

NỘI DUNG ............................................................................................................ 2

Chương 1: Nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn............................ 2

1. Khái ni n và th n trong Tri c .................................................. 2 ệm lý luậ ực tiễ ết họ

1.1. Lý lu n ............................................................................................................. 2 ậ

1.1.1. Khái ni m lý lu n ........................................................................................ 2 ệ ậ

1.1.2. Các c c a lý lu n .................................................................................. 2 ấp độ ủ ậ

1.2. Th n .......................................................................................................... 2 ực tiễ

1.2.1. Khái ni m th c ti n ...................................................................................... 2 ệ ự ễ

1.2.2. Các hình th n .......................................................................... 3 ức c a th c tiủ ự ễ

2. S ng nh a lý lu n và th c ti n .............................................................. 3 ự thố ất giữ ậ ự ễ

2.1. Vai trò c i lý lu n ................................................................ 3 ủa th c tiự ễn đối vớ ậ

2.1.1. c n ....................................................................... 3 Thực tiễn là cơ sở ủa lý luậ

2.1.2. Th ng l n ................................................................. 3 ực tiễn là độ ực c a lý luủ ậ

2.1.3. Th n là m a lý lu n ................................................................ 4 ực tiễ ục đích củ ậ

2.1.4. Th n là tiêu chu n chân lí c n th c .............................................. 4 ực tiễ ẩ ủa nhậ ứ

2.2. Vai trò c a lý lu c ti n ................................................................ 5 ủ ận đối với thự ễ

Chương 2: Áp dụ ễn trong quá trình đổng thực ti i mới ở Việt Nam ................ 5

1. Hoàn c nh Vi t Nam sau chi t ra yêu c i m i ............................ 5 ả ệ ến tranh đặ ầu đổ ớ

1.1. Tình hình.......................................................................................................... 5

1.2. H u qu ............................................................................................................ 7 ậ ả

1.3. Nguyên nhân .................................................................................................... 8

1.4. Tư tưởng chỉ đạo của Đảng ............................................................................. 8

1.5. Bi n pháp gi i quy phát tri n kinh t .................................... 10 ệ ả ết tình hình để ể ế

2. Quá trình đổi mới kinh tế của Việt Nam .......................................................... 11

2.1. Bước chuyển thứ nhất .................................................................................... 12

2.2. Bước chuyển thứ hai ...................................................................................... 12

2.3. Bước chuyển thứ ba ....................................................................................... 13

2.4. Bước chuyển thứ tư ....................................................................................... 13

2.5. Bước chuyển thứ .................................................................................... 13 năm

3. Tác độ ủa quá trình đổng c i mới nền kinh tế xã hội Việt Nam ................... 14

LỜI K T THÚCẾ ................................................................................................. 19

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 20

Còn nh nhớ ững năm sau khi giải phóng miền Nam, th ng nh c nhà, ta b t tay ố ất nướ ắ

vào vi c khôi ph c kinh t ng hoang tàn mà chi c tình ệ ụ ế sau đố ến tranh đã mang lại. Trướ

hình đó Đảng đã đề trương, chính sách, biệ, ra những chủ n pháp phù hợp với tình hình

mới c y kinh t xã h i phát tri n. c t , các ch ủa đất nước để thúc đẩ ế – ộ ể Nhưng trên thự ế ủ

trương, chính sách, biện pháp này v c nh ng yêu c t ra, ẫn chưa đáp ứng đượ ữ ầu đặ ta đã

bộc lộ s l c h u v nh n th c lý lu n và v n dự ạ ậ ề ậ ứ ậ ậ ụng các quy lu ng trong ật đang hoạt độ

thời kỳ quá độ ; ta m c ph i b nh duy ý chí, giắ ả ệ ản đơn hoá, muốn nhanh chóng gi i phóng ả

con ngườ Nghĩa xã hội mang đếi khỏi áp bức, bóc lột, hướng tới hạnh phúc mà Chủ n

nhưng quên đi rằ ặng đường đầ ững đứng ta chỉ mới ở ch u tiên, vẫn là nh a em còn non

trẻ. B ng r p khu ng xây d ng Xã H i Ch Liên ởi nhữ ậ ôn theo con đườ ự ộ ủ Nghĩa của anh cả

Xô mà thiếu đi nhận thức thực tiễn c c lúc b y gi ủa đất nướ ấ ờ đã đẩy ta vào tình th ngàn ế

cân treo s i tóc. c ti n có vai trò quy i v i lý lu n còn lý lu ợ Thự ễ ết định đố ớ ậ ận là “kim chỉ

nam” soi đường, d n d t, ch ẫ ắ ỉ đạo hoạt động th c ti n. Ch t ch H ự ễ ủ ị ồ Chí Minh đã từng ví:

“Không có lý luận thì lúng túng như nhắ ắt mà đi”. Nhữm m ng lời ấy như ngọ ải đăng n h

giữa bi i Hển đêm đưa ta đến Đạ ội l n th VI. T ng nghiên c u lí ầ ứ ừ đây Đảng đã có nhữ ứ

luận phù h p ti n hành công cu i mợ ế ộc đổ ới đem lại những thay đổi to l n, r t tớ ấ ốt đẹp cho

đấ ớt nư c trong suốt 35 năm qua.

Bác H ng nh t gi a lý lu n và th c ti n là m t nguyên tồ đã khẳng định: “Thố ấ ữ ậ ự ễ ộ ắc

căn bả nghĩa Mác – ận hướn của chủ Lênin. Thực tiễn không có lý lu ng dẫn thì thành

thực ti n mù quáng. Lý lu n mà không liên h v i th c ti n là lý luễ ậ ệ ớ ự ễ ận suông”. Thật vậy,

lí lu t nhi i vận và th n luôn b nh ng rực tiễ ổ sung cho nhau, là hai khía cạ ảnh hưở ấ ều đố ới

cuộc s t biống đặ ệt là trong th i m c hiời kì đổ ới đất nướ ện nay, ta cần phải dung hòa cả

hai để gian quan, phương pháp luậ ễn đúng đắ có những thế n và các quan niệm thực ti n,

tránh nh ng sai l . Chính vì v n ữ ầm không đáng có ậy nhóm chúng em đã chọ : “ Nguyên

tắc th ng nh t gi a lí lu n và th c ti - v n d ng nguyên t c th ng nh t gi a lý ố ấ ữ ậ ự ễn ậ ụ ắ ố ấ ữ

luận và thực tiễn vào s i m ự nghiệp đổ ới ở Việt Nam ” làm đề tài cho bài tiểu luận.

* Phương pháp nghiên cứu : đã duy vật bi n ch ng, duy v t l ch sệ ứ ậ ị ử, phương pháp logic

l p...ịch sử, phân tích, t ng hổ ợ

* Mục đích nghiên cứu: Cung c p thông tin v khái ni m, s ấ ề ệ ự thống nh t gi a lí lu n và ấ ữ ậ

thực ti c th c nhà. ễn, áp d ng nguyên tụ ắ ống nh y vào s nghi i mất ấ ự ệp đổ ới nướ

* Tài li u tham khệ ảo: sách, báo, internet, giáo trình hoặc các trang mạng xã hội,...

N I DUNG Ộ

CHƯƠNG 1 : NGUYÊN TẮC TH NG NH T GI A LÝ LU N VÀ TH C TI N Ố Ấ Ữ Ậ Ự Ễ

1. Khái ni m lý lu n và th n trong Tri c ệ ậ ực tiễ ết họ

1.1. Lý lu n ậ

1.1.1. Khái ni ệm lý luận

Lý lu n là h ng nh ng tri th c khái quát t c ti n, quan sát và thậ ệ thố ữ ức đượ ừ thự ễ ực

nghiệm khoa h c, ph n ánh mọ ả ối liên h b n ch t, mang tính quy lu t c a các s v t, hiệ ả ấ ậ ủ ự ậ ện

tượng đượ ểu đạc bi t bằng hệ thống nguyên lý, quy luật nên có tính hệ thống, tính khái

quát cao và tính logic chặt chẽ.

1.1.2. Các c c a lý lu n ấp độ ủ ậ

Lý lu c chia thành các c khác nhau tùy theo ph m vi ph nh và vai trò ận đượ ấp độ ạ ản ả

của nó. Có thể chia thành 2 c ấp độ là:

 Lý lu n ngành: ậ Lý lu n ngành là khái quát nh ng quy lu t hình thành và phát ậ ữ ậ

triển c a m sáng t o tri th g pháp lu n v ngành ủ ột ngành; còn là cơ sở để ạ ức và phươn ậ ề

nghề n ngh đó: lý luận văn học, lý luậ ệ thu t,...ậ

 Lý luận triết học: Lý lu n tri ng nh ng quan ni m chung nh ậ ết học là hệ thố ữ ệ ất về

con người nói riêng và th gi i nói chung, là th giế ớ ế ới quan và phương pháp luận về nhận

th i.ức cũng như hoạt ng cđộ ủa con ngườ

1.2. Th n ực tiễ

1.2.1. Khái ni c ti ệm thự ễn

Thực ti n là nh ng ho ng v t ch i c m giác, quan sát, tr c quan ễ ữ ạt độ ậ ất mà con ngườ ả ự

đượ ịc mang tính l ch sử - xã hội nhằm m i tục đích cả ạo tự nhiên, xã hội và chính bản

thân con ngư i đờ ể phụ ục v con người.

1.2.2. Các hình th a th n: ức củ ực tiễ có 3 hình th n: ức cơ bả

 Sản xu t: ho ng s ng nh o ra c t ất v t chậ ấ ạt độ ớm cũng như quan trọ ất, tạ ủa cải vậ

chất là n i và phát triền móng cho s t n tự ồ ạ ển của con người.

 Thực nghi c ti c biệm khoa h c: ho t ng thọ ạ độ ự ễn đặ ệt, con người đã không

ngừng tìm tòi, nghiên c u khoa h c và ki m tra lý thuyứ ọ ể ết khoa học để ụ áp d ng vào

sản xu t ch i t o chính trất vậ ất, cả ạ ị - xã h ội.

 Chính trị - xã hội: ho ng thạt độ ực ti c c, ễn cao nh t thấ ự hiện bởi nh ng t ữ ổ chứ

cộng đồng khác nhau nhằm cải tạo, bi i, phát tri n và hoàn thiến đổ ể ện các thiết chế xã

hội, các quan hệ xã h y xã hội; thúc đẩ ội phát tri n b u tranh giai c p, cách ể ằng cách đấ ấ

mạng xã h ội,…

Ngoài ra, các hoạt động th pháp luực tiễn không cơ bản như giáo dục, ật, đạo đức....

đượ ở ớc m rộng và có vai trò ngày càng tăng đối v i sự phát triển của xã hội.

2. S ng nh t gi a lý lu n và thự thố ấ ữ ậ ực tiễn

2.1. Vai trò c a th c ti i lý luủ ự ễn đối vớ ận

2.1.1. c ti c a lý lu n Thự ễn là cơ sở ủ ậ

Con người phân tích cấu trúc, tính chất và các mỗi quan hệ của các yếu tố, các điều

kiện trong các hình th c th c ti hình thành lý lu u nhứ ự ễn để ận đề ờ vào k t qu c a các ế ả ủ

hoạt động thực ti n b thành công hay th i. Nh ng tri thễ ất kể ất bạ ữ ức được khái quát thành

lý lu n là k t qu quá trình ho ng th c ti n c i. Lý lu c b sung và ậ ế ả ạt độ ự ễ ủa con ngườ ận đượ ổ

mở rộng thông qua quá trình hoạt động của th c tiự ễn cũng như là quá trình phát tri n và ể

hoàn thi n các giác quan c i, làm n y sinh nh ng v m i quá ệ ủa con ngườ ả ữ ấn đề ới đòi hỏ

trình nh i ti t cận thức phả ếp t i quyục các phương án giả ế ụ thể.

2.1.2. Th c ti a lý lu n ự ễn là động lực củ ậ

Lý luận được áp dụ ệt để làm phương pháp cho các hoạt động của thực tiễn, ng tri

mang lại lợi ích to lớn cho con người; kích thích con người bám sát thực tiễn khái quát

lý luận. àm cho lý luận ngày càng đầy đủ, phong phú và sâu sắc hơn bao giờ ết. Nhờ l h

vào đó hoạt động của con người không bị hạn chế bởi không gian hay thời gian. Và hiển

nhiên, b c thành t u to lản thân thực tiễn đã đạt đượ ự ớn đó là thúc đẩy một ngành khoa

học mới ra đời – khoa học lý luận

2.1.3. Th c ti n là m a lý luự ễ ục đích củ ận

Bản thân lý luận không thể tự tạo ra những sản phẩm đáp ứng được nhu cầu cơ bản

của con người, nó chỉ được thực hiện trong hoạt động thực tiễn. Hoạt động thực tiễn sẽ

biến đổi mộ ẩn xác để đáp ứng mục đích của con người tức lý luận phải đáp t cách chu

ứng mọ ục đích củi nhu cầu hoạt động thực tiễn của con người bởi đó là m a lý luận.

Chỉ ớ c vkhi đượ ận dụng triệ ễt để vào thực ti n thì các tri thức khoa học m i có giá trị.

2.1.4. Th c ti n là tiêu chu n chân lí c a nh n th c ự ễ ẩ ủ ậ ứ

Chân lý c a lý lu n là s phù h p c a lý lu n v i th c t c thủ ậ ự ợ ủ ậ ớ ự ế khách quan và đượ ực

tiễn ch ng minh, nó là giá tr n c n v i ho ng th n cứ ị phương pháp luậ ủa lý luậ ớ ạt độ ực tiễ ủa

con ngườ . Đây là lý do tại sao C.Mác đã nói: “Vấn đề ểu xem tư duy củi để tìm hi a con

người có thể đạt đế ấn đền chân lý của khách quan không, hoàn toàn không phải v lý

lu th tiận mà là vấn đề ực ễn. Chính trong th c ti i ph i ch ng minh chân ự ễn mà con ngườ ả ứ

lý”.

Thông qua lý lu n, nh ng lý thuyậ ữ ết vươn tầm chân lý s b sung vào kho tàng tri thẽ ổ ức

của nhân loại, nh ng kữ ết lu p v i th c t sận chưa phù hợ ớ ự ế ẽ tiếp t u ch nh, b ục được điề ỉ ổ

sung hoặc nh n th ậ ức lại.

Trong khi th c ti n là tiêu chu n c a chân lý c a lý thuyự ễ ẩ ủ ủ ế ảt, không ph i tất cả thực

hành đều là tiêu chuẩn của chân lý. Thực tiễn là tiêu chí chân lý của lý thuyết khi thực

tiễn phát huy h t tác d ng. Th c ti n toàn v n là th c ti i qua quá trình t n tế ụ ự ễ ẹ ự ễn đã trả ồ ại,

hoạt độ ến đổi. Đây là chu trình tấng, phát triển và bi t yếu của luyện tập, luyện tập có

nhiều giai đoạn phát tri n khác nhau.N u lý thuy t ch khái quát mể ế ế ỉ ột giai đoạn th c hành ự

nhất định thì lý thuyết có thể tách r i thờ ực ti nhễn. Do đó, chỉ ững lý thuyết phản ánh

tính toàn v n c a th c ti n mẹ ủ ự ễ ới đạt đến chân lý. Chính vì vậy mà V.I.Lênin đã nói: “Thực

tiễn c i l p l i hàng nghìn tri u l c in vào ý th c của con ngườ ặp đi lặ ạ ệ ần đượ ứ ủa con người

bằng nh ng logic. Nh ng này có tính v ng ch c c a m t thiên ững hình tượ ững hình tượ ữ ắ ủ ộ

khiến, có một tính ch t công lý, chính vì s l p l i hàng nghìn tri u l n ấ ự ặp đi lặ ạ ệ ầ ấy”.

2.2. Vai trò c a lý lu i th n ủ ận đối vớ ực tiễ

Vai trò của lý thuyết đối với thực ti n là có kh ễ ả năng định hướng mục tiêu, xác định

lực lượ phương pháp và biệ ện cũng như dự đoán khả năng phát triểng, n pháp thực hi n

và các m i quan h c a th c ti n, d ng r y ra và h n ch nh ng sai ố ệ ủ ự ễ ự đoán nhữ ủi ro đã xả ạ ế ữ

sót có th x y ra trong quá trình v n hành. Vì v y, lý thuyể ả ậ ậ ết không chỉ giúp con người

làm vi c hi u qu hoàn thi n b n thân. M t khác, lý thuyệ ệ ả mà còn là cơ sở để ệ ả ặ ết còn có

vai trò soi sáng m ng g n k t các cá nhân trong c ng, xây d ng sục tiêu, lý tưở ắ ế ộng đồ ự ức

mạnh vô biên của qu n chúng, nâng cao ch ng cuầ ất lượ ộc sống, kiến tạ ảo tự nhiên và c i

tạo xã h thay th s phê phán bội. Mác đã từng nói: “Vũ khí phê phán không thể ế ự ằng vũ

khí, b o l c v t ch t ch có th b b o l c v t ch m t khi nó thâm nh p vào ạ ự ậ ấ ỉ ể ị ạ ự ậ ất đánh đổ ộ ậ

quần chúng”.

Lý lu n r ch s và c nên khi áp d ng lý thuyậ ất chung chung, nhưng có tính lị ử ụ thể ụ ết,

hãy phân tích c t ng con s riêng bi t. N u s d ng lý luụ thể ừ ố ệ ế ử ụ ận máy móc, giáo điều,

chủ nghĩa họ ại đếc thuật không chỉ hiểu sai giá trị của lý luận mà còn làm tổn h n thực

tiễn, làm sai l ch s ng nh t c n thi t gi a lý lu n và th c ti n. Ho ng th c ti n ệ ự thố ấ ầ ế ữ ậ ự ễ ạt độ ự ễ

tuy phong phú, đa dạng nhưng không thiếu tính thường xuyên, tính thường xuyên của

hoạt động thực hành được khái quát m t cách lý lu n. Mộ ậ ục đích của lý thuy t không ch ế ỉ

là m i các hoột phương pháp, mà còn phù hợp vớ ạt động th ng h p này, ực tế. Trong trườ ợ

giá tr c c ph nh b ng th c ti ng l c c a lý thuy t thích ng ị ủa đạo đứ ải được xác đị ằ ự ễn. Độ ự ủ ế ứ

với th c t . Lê-nin nh c ti m không ch ự ế ận xét: “Thự ễn ưu việt hơn lý luận vì nó có ưu điể ỉ

là tính phổ bi n mà còn có tính hi n th c tiế ệ ực trự ếp.

CHƯƠNG 2: ÁP DỤ ỄN TRONG QUÁ TRÌNH ĐỔNG THỰC TI I MỚI Ở VIỆT

NAM

1. Hoàn c t Nam sau chi t ra yêu c i m ảnh Việ ến tranh đặ ầ ổu đ ới.

1.1. Tình hình

Trong hơn 80 năm đô hộ ững năm 45 củ của thực dân Pháp, nhất là nh a thế kỷ XX,

nhân dân ta luôn ph i s ng trong c nh, nghèo nàn và l c h u, b ả ố ả ạ ậ ị thiếu th n c v v t chố ả ề ậ ất

lẫn tinh th n ,có kho mù ch . Các ngành nông nghi p, công nghiầ ảng hơn 90% dân số ữ ệ ệp

nước ta lúc b y giấ ờ chịu tác động n ng n c a ch ặ ề ủ ế độ thực dân cũ nên rất l c h u. Trong ạ ậ

nông nghi p, th c dân Pháp v n ti p t c duy trì ki u bóc l t phong ki n b ng tô tệ ự ẫ ế ụ ể ộ ế ằ ức, sưu

cao th n ng.Cùng v i s bóc l t là s nghèo nàn, thi u th n v t ch t, l c h u v m t k ế ặ ớ ự ộ ự ế ố ậ ấ ạ ậ ề ặ ỹ

thuật, s d ng s ng th công là chính và b ph ử ụ ức lao độ ủ ị ụ thuộc r t nhi u vào thiên nhiên. ấ ề

Trong công nghi p, quy mô s n xu t r t nh ệ ả ấ ấ ỏ bé và thưa thớt, chủ yếu là các ngành công

nghiệp khai thác m và m t sỏ ộ ố ít cơ sở công nghiệp nhẹ được l bóc l t nguập ra để ộ ồn

nhân l ực và vơ vét tài nguyên.

Sau chi n th ng ch ng Pháp th ng lế ắ ố ắ ợi , đất nước ta l i phạ ải đối mặt v i tình hình mớ ới.

Cách m ng Vi c hai nhi m v c: mi n B c vào th i k ạ ệt Nam đứng trướ ệ ụ chiến lượ ề ắc bướ ờ ỳ

quá độ nghĩa xã hộ lên chủ i; miền Nam tiếp tục thực hiện cuộc cách mạng dân tộc dân

chủ nhân dân, nhằm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nh c tình ất đất nước. Trướ

hình khó khăn đó, nước ta v n hoàn thành t t nhi m v c a mình trong vi c ch n l c và ẫ ố ệ ụ ủ ệ ọ ọ

vận d c kinh nghi m c c xã hụng đượ ệ ủa các nướ ội chủ nghĩa đi trước lúc bấy gi xây ờ để

dựng đượ ạch hóa nhưng tậc một mô hình kinh tế kế ho p trung chủ yếu là chế độ công

hữu v u s n xu t. T p qu c phát tri n nhanh chóng; hề tư liệ ả ấ hương nghiệ ốc doanh đượ ể ợp

tác xã cũng được tổ chức r ng rãi nông thôn và thành th , tuy i k ộ ở ị ở thờ ỳ đầu xây dựng,

nhưng đã có những bướ ạnh vươn lên chiếm lĩnh thịc tiến m trường, hạn chế được nạn

đầu cơ tích trữ và tình trạng hỗn loạn về giá cả. Với sự phát triển mạnh mẽ của chế độ

công h u thì ch u ngày càng b thu h p l i, không còn chữ ế độ tư hữ ị ẹ ạ ổ cho cơ sở tư nhân

phát triển. Để quá trình k ho ch hóa này phát huy t t c nhế ạ ấ ả ững tính ưu việc của nó đều

phải nhờ vào s n l c không ng ng c a nhân dân cùng vự ổ ự ừ ủ ới s nhi t tình cự giúp đỡ ệ ủa

các nước xã hội chủ nghĩa lúc bấy giờ.

Từ m t n n kinh t nông nghi p, nghèo nàn, l c h u, d a vào k c ta ộ ề ế ệ ạ ậ ự ế hoạch hóa nướ

đã nắm được trong tay một lượng về chất về vcơ sở ật chất, khoa học kỹ h thu t,ậ cơ sở ạ

tầng và c n vả tiề ốn để ph c v cho công cu c phát tri n kinh t ụ ụ ộ ể ế đổi mới đất nước. Trong

những năm 60 khi các cuộ ẫn đang diễc kháng chiến v n ra ác liệt miền Bắc vẫn vững

vàng v a s n xu t v a chi u, v h a mình. Công ừ ả ấ ừ ến đấ ừa làm tròn nghĩa vụ ậu phương củ

cuộ ộc khôi phục kinh tế và phát triển sản xu c kất đã thu đượ ết quả trong công cu c cải

tạo, xây d ng kinh t , phát tri ng nhân dân. ự ế ển văn hóa và nâng cao đời số

Tuy nhiên đến giai đọ là giai đoạan 1976-1986 hay còn gọi là Thời kỳ bao cấp n áp

dụng mô hình kinh t ế cũ ở miền B c cho c ắ ả nước sau khi th ng nhố ất và đồng thời là giai

đoạn của nh thoát khững tìm tòi để ỏi mô hình kinh tế cũ này. Với sự chủ quan , rập

khuôn , không đưa ra nhữ ợp đã làm cho nềng biện pháp khả thi thích h n kinh tế lúc bấy

giờ trở nên trì tr , kém phát tri n s c p bách c a vi t ra yêu cệ ển hơn, dẫn đế ự ấ ủ ệc đặ ầu đổi

mới.

1.2. H u qu ậ ả

Việt Nam, là một đất nước b tàn phá b i hai cu c chi n tranh, có n n kinh t l c h u, ị ở ộ ế ề ế ạ ậ

kém phát tri n, còn ph i ph c nhi u vào vi n tr và nông nghi p. T ể ả ụ thuộ ề ệ ợ ệ ừ năm 1966 đến

1975, các kho n ti n vay v n và vi n tr c ngoài chiả ề ố ệ ợ nướ ếm hơn 63% ngân sách. Đặc

biệt, ngoài khó khăn chính trị ệt Nam cũng đã áp dụ nghĩa xã hộ , Vi ng chủ i chặt chẽ

trong các ho m soát cácạch đị chính sách “ ấp”, tậnh kinh tế qua bao c p trung kiể phương

tiện s n xu t và phân ph i n n kinh t . t s t r t là b t l i cho tình hình ả ấ ố ề ế Đây là mộ ự áp đặ ấ ấ ợ

kinh t c ta lúc b y gi ; v i s quan, nóng vế nướ ấ ờ ớ ự chủ ội chúng ta đã không quản lý được

hiệu qu ngu n l c kinh t , ngu n nhân l c, ngu n tài nguyên, gây ô nhiả ồ ự ế ồ ự ồ ễm môi trường,

nền kinh t b , s m n kinh t m tr ng; thu nhế ị trì trệ ự ất cân đối của nề ế nước nhà còn trầ ọ ập

của toàn xã h c tiêu dùng c a xã h i; thội chưa bảo đảm đượ ủ ộ ị trường, vật giá, tài chính,

tiền t không ệ ổn định; đời s ng cố ủa nhân dân lao động còn khó khăn. Lòng tin c a quủ ần

chúng đố lãnh đạ ủa Đả ủa Nhà nướ ảm sút đồi với sự o c ng và sự điều hành c c gi ng thời

cũng bắt đầu d n sẫn đế ự thoái hóa của con người và xã hội lúc bấy gi . ờ

Sự kh ng ho ng kinh t này càng th hi n t 1975-1985, khi ủ ả ế ể ện rõ hơn trong giai đoạ ừ

mà các thành ph n kinh t u ki phát triầ ế tư nhân không còn điề ện cũng như cơ hội để ển

dẫn đế ềm năng củn các ti a những nền kinh tế này không được khai thác và phục vụ cho

sự phát tri n c a n n kinh t . Tuy nhiên các thành ph n kinh t qu c doanh l i phát ể ủ ề ế ầ ế ố ạ triển

tràn lan, ph bi n trên h u h c t công nghi p, xây d n d ch v . ổ ế ầ ết các lĩnh vự ừ ệ ựng cho đế ị ụ

Qua đó, tuy rằ ốc độ tăng trưở ớc ta có tăng lên tuy nhiên lại không đủng t ng của nư điều

kiện để ển vì đã dựa vào điề cho kinh tế phát tri u kiện bao cấp, lạm phát và cả vay vốn

từ nước ngoài.

Do s phát tri n tràn lan c c doanh cùng v i s qu n lí bao cự ể ủa thương nghiệp quố ớ ự ả ấp

của nhà nước nên đã gặ ều khó khăn trong việp nhi c quản lý các doanh nghiệp quốc

doanh; nhi u doanh nghi d n s t u c n kinh t ề ệp làm ăn thua lỗ ẫn đế ự ụt hậ ủa nề ế nước nhà.

1.3. Nguyên nhân

Nền kinh t xã hế ội Vi t Nam th i kệ ờ ỳ b y gi ng kh ng ho ng. ấ ờ rơi đang vào tình trạ ủ ả

Nhà nước chưa có sự lãnh đạo đúng đắn khi qu n lý n n kinh t ả ề ế chủ yếu b ng m nh l nh ằ ệ ệ

hành chính d a trên h ng ch tiêu pháp l t tự ệ thố ỉ ệnh áp đặ ừ trên xuống dưới làm cho tăng

trưở ờng kinh tế trong th i kỳ này thấp và kém hiệu quả. Bên cạnh đó, chúng ta vẫn chưa

thật s có nh n th n khi chúng ta v a nh n r ng nự ậ ức và hành động đúng đắ ẫn chưa thừ ậ ằ ền

kinh t nhi u thành ph n còn t n t i trong th i gian ế ề ầ ồ ạ ờ tương đối dài; cũng như chưa thật

sự tìm đượ ễn đểc lý luận thực ti ứng d ng vào quá trình phát tri n kinh tụ ể ế ở nước ta.

Tình tr ng quan liêu bao c p, vô t ạ ấ ổ chức, vô k ỷ luật khá ph bi n. Bên cổ ế ạnh đó các quan

niệm cũ về c i t o xã h i ch ả ạ ộ ủ nghĩa còn ăn sâu, bám r vào nhi i. Trên th c t ễ ều ngườ ự ế,sự

khủng ho ng kinh t trong xã hả ế ội ngày càng nghiêm tr i s ng nhân dân, nh t là ọng, đờ ố ấ

những người lao động làm công ăn lương ngày càng khó khăn.Vì vậ ệc đưa ra các lý y vi

lu th th thận th c ti ng, hình ự ễn nêu ra được phương hướ ức, bước đi, cách làm cụ ể để ực

hiện công cuộc đổi mới là h n thi ết sức cầ ết.

1.4. Tư tưở ủa Đảng chỉ đạo c ng

Thứ nh t, th c hi i m i cách th c, chi ấ ự ện quá trình đổ ới là thay đổ ứ ến lược đi lên chủ

nghĩa xã hội, nhưng vẫ nghĩa xn không xa rời mục tiêu chủ ã hội,chỉ là thực hiện mục

tiêu ấy bằng m t cách th c mộ ứ ới. Đây là quan điểm cơ bản, là quan điểm c t l i, làm nố ỗ ền

tảng hình thành nên các quan điể đã cho thấm khác. Thực tế y rằng, ở Liên Xô và các

nước Đông Âu, thực hiện cải cách mà xa rời mục tiêu xây d ng xã h i ch ự ộ ủ nghĩa thì sẽ

dẫn đế ất phương hướn việc bị m ng.

Thứ hai, để tiếp t c th c hi n m c tiêu xây d ng xã h i chụ ự ệ ụ ự ộ ủ nghĩa thì trước hết phải

giữ v o c ng C ng s n Vi t Nam, không ch p nh n ch ững được vai trò lãnh đạ ủa Đả ộ ả ệ ấ ậ ế độ

nhiều chính trị, nhi ng tều đả ồn t i lại song song đố ập nhau, vì đây là nhân tố tiên quyết,

quan tr u c hi c tiêu xã h i ch ọng hàng đầ để thự ện được mụ ộ ủ nghĩa. Trong quá trình thực

hiện c ng C ng s nh xóa ải cách đất nước, ban lãnh đạo Đả ộ ản Liên Xô đã đưa ra quyết đị

bỏ Điều 6, Hi n pháp Liên Xô v o c ng Cế ề vai trò lãnh đạ ủa Đả ộng S n. Th c chả ự ất, đó

không ch là s xóa b quyỉ ự ỏ ền lãnh đạ ủa Đảo c ng về mặt pháp lý, th a nh n s ừ ậ ự đa trị, đa

đảng đố ạo điề ện cho các Đảng khác vươn lên nắi lập, t u ki m quyền, mà còn là sự ừ t bỏ

mục tiêu vươn tới xã h ội chủ nghĩa.

Thứ ba, mu n ti p t c th c hi c m c tiêu xã h i ch ố ế ụ ự ện đượ ụ ộ ủ nghĩa đồ ời là cũng đểng th

giữ v o c ng C ng s u ki n tiên quy t là ph i l y ch ững vai trò lãnh đạ ủa Đả ộ ản thì điề ệ ế ả ấ ủ

nghĩa Mác - Lê-nin làm n n tề ảng tư tưởng, đây không chỉ là n n tề ảng tư tưởng của Đảng,

mà còn là cơ sở ựng nên tư tưở đó mới ta có điề để xây d ng của toàn xã hội và từ u kiện

cũng như khả năng thực hi c m c tiêu xã h i ch ện đượ ụ ộ ủ nghĩa. Ngược lại, n u t b mế ừ ỏ ục

tiêu xã h i ch i vi c ph nh ng Mác - -ộ ủ nghĩa thì cũng đồng nghĩa vớ ệ ủ ận đi hệ tư tưở Lê

nin và đồ tư tưởng tư sản, như ông Goóc ốp đã thự ện điềng thời tiếp nhận hệ -ba-ch c hi u

đó trong công cuộ Liên Xô trước đây.c cải tổ ở

Thứ tư, chúng ta cầ ững vai trò lãnh đạ ủa Đả ệt Nam đốn giữ v o c ng Cộng sản Vi i với

Nhà nướ ất là đố ực lượng vũ trang. Đảc và toàn xã hội nói chung, nh i với l ng phải lãnh

đạo toàn diện, tuy i và trệt đố ực tiếp l u l ực lượng vũ trang.Vì nế ực lượng vũ trang bị

trung l p hóa, ch b o v c l p ch quyậ ỉ ả ệ độ ậ ủ ền và an ninh quố ục gia, không ph thuộc vào

bất kì đảng phái nào, thì b n ch t vả ấ ẫn là tước quyền lãnh đạo của Đảng đối v i lớ ực lượng

vũ trang nhân dân. Đây cũng là cách đã từng được áp dụng ở Liên Xô trong thời kỳ cải

cách.

Thứ năm, nước ta không ngừng cố gắng hội nhập quốc tế, tuy nhiên vẫn giữ vững

độc l p v chính tr , gi v ng ch quy n lãnh th qu c gia, ậ ề ị ữ ữ ủ ề ổ ố tiếp t c th c hiụ ự ện con đường

quá độ lên ch i. Trong suủ nghĩa xã hộ ốt 30 năm qua, thự ễn đã chứng minh đó là mộc ti t

quan điểm đúng đắn. Chúng ta đã và vẫn đang làm bạ ều nướn với nhi c trên thế giới và

gây d ng nên m i quan h ngày càng tự ố ệ ốt đẹp, nhân dân ta cùng tham gia giao lưu với

nhân dân các nước, lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta cũng được các nước khác trân trọng,

sự nghi p xây d ng và b o v c l c c ng b n bè qu c t ng ệ ự ả ệ đất nướ ại càng đượ ộng đồ ạ ố ế đồ

tình ủng h . c t y, vi c th c hi n công cu c c i t cộ Thự ế cũng cho thấ ệ ự ệ ộ ả ổ ủa Liên Xô trước

đây có sự chi phối và sao chép tư tưởng chính trị từ bên ngoài, vì vậy đã gây nên sự sụp

đổ độ ị ủ nghĩa. chế chính tr - xã hộ ội xã h i ch

Thứ sáu, công cuộc đổ ới cũng cầi m n ph i có nhả ững bước đi phù hợp để ảo đảm đấ b t

nước có th ể đổi mới, mà v n gi c s ẫ ữ đượ ự ổn định. Đổi mới trước h t ph i bế ả ắt đầu t ừ lĩnh

vực kinh t i có th ế, sau đó mớ ể đến đổi mới về chính trị. Ngay trong kinh tế cũng cần đi

từ đổi m i nông nghi p r i mớ ệ ồ ới đến các lĩnh vực khác. Trong đổi m i chính tr , vi c xây ớ ị ệ

dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa cũng đã tác động đến đổi mới toàn bộ hệ

thố ịng chính tr . Nhờ vậy, g c ta v nh, vần 30 năm trôi qua đất nướ ừa được ổn đị ừa được

phát tri n. Công cu c c i tể ộ ả ổ của Liên Xô trước đây đã thực hiện m t cách c p th i, thiộ ấ ờ ếu

trình t , c i m i doanh nghi p, r n 100 ngày th c hiự ụ thể là: ban đầu đổ ớ ệ ồi đế ự ện tư nhân

hóa, áp d ng n n dân ch ụ ề ủ tư sản vào xã h i Xô- vi t,... K t c c, dộ ế ế ụ ẫn đến h n lo n và sỗ ạ ụp

đổ độ ị ộ nghĩa. chế chính tr - xã h i xã hội chủ

1.5. Bi n pháp gi i quy phát tri n kinh t . ệ ả ết tình hình để ể ế

Để giải quyết được tình hình kinh tế lúc b y gi a ch n th c hi n công ấ ờ, Đảng ta đã lự ọ ự ệ

cuộc đổi mới. Muốn thực hi c công cu c này c n có s v n d c nguyên tện đượ ộ ầ ự ậ ụng đượ ắt

thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, tuy nhiên bước đầu vẫn còn nhiều hạn chế. Qua

đó, để khắc ph ng khuy m, nh ng h n ch c h ng phụ ợc đư c nhữ ết điể ữ ạ ế trướ ế ảt Đ ải đổi mới

tư duy, đổi mới nh n thậ ức; đưa ra được những chính sách phù h p v i h ợ ớ ệ thống quy luật

khách quan, các quy lu t c a xã h i s ng m nh m ng phát ậ ủ ộ ẽ ảnh hưở ạ ẽ đến phương hướ

triển c a xã h i; các chính sách phát tri n kinh t gây nên không có hi u qu u th ủ ộ ể ế ệ ả đề ể

hiện s v n d ng quy lu t chự ậ ụ ậ ưa đúng cách. Do đó chúng ta phải bi t th ng nh t h ế ố ấ ệ thống

các quy lu ng m nh m n n n kinh t . Trong h ng các quy luật tác độ ạ ẽ đế ề ế ệ thố ật đó, quy

luật kinh t i các quy luế cơ bản cùng vớ ật khác c i ngày càng phát huy ủa chủ nghĩa xã hộ

đượ ớc vai trò chủ đạo, được vận dụng trong một thể thống nhất v i các quy lu t c a sậ ủ ản

xuất hàng hoá, đặc bi t là quy lu t giá tr , quy ệ ậ ị luật cung c u, quy lu t cầ ậ ạnh tranh… bước

chuyển bi n mế ới c i hủa nước ta được đánh dấu từ khi tổ chức Đạ ội VI, khi mà Đảng đã

thật s v n d n và sáng t o ch ng H Chí Minh ự ậ ụng đúng đắ ạ ủ nghĩa Mác Lê Nin, tư tưở ồ

của Đả ủa đất nước, tìm ra đượ ạo ra độ ực đổng vào thực tiễn c c mâu thuẫn và t ng l i mới

vững ch ng khắc. Trước đây, nước ta rơi vào tình trạ ủng ho ng kinh t nghiêm tr ng do ả ế ọ

tư duy còn lạc hậu, không có sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, cản trở sự phát

triển c a n n kinh t c h c ta ph i ti n hành c i cách nủ ề ế, do đó trướ ết Đảng và nhà nướ ả ế ả ền

kinh t . ế

Trước tiên chúng ta ph i tả ạo được điều ki n cho s n xu t phát triệ ả ấ ển. Để làm được điều

đó, chúng ta cầ ột cơ cấ ới điề ất cũng n có m u nền kinh tế hợp lí, phù hợp v u kiện sản xu

như là phân chia lao động và h p tác vợ ới các nước khác. Cơ cấu kinh t ế đó giúp cho việc

sản xu t phát tri n nh n phấ ể ịp nhàng và tương đối ổn định. Tuy nhiên, chúng ta cũng cầ ải

sắp x p l i s n xu o thêm nhi u n n kinh t m i phù hế ạ ả ất cũng như tạ ều cơ cấ ề ế ớ ợp với điều

kiện c c, ph ng t y m nh s n xu t nông nghi p, sủa đất nướ ải tăng cườ ập trung vào đẩ ạ ả ấ ệ ản

xuất hàng tiêu dùng và xu t kh u. Ti n hành c ng c n n kinh t c khu v c qu c doanh ấ ẩ ế ủ ố ề ế ả ự ố

và t p th . B ng các bi n pháp phù h p, t n d ng m i kh ậ ể ằ ệ ợ ậ ụ ọ ả năng của các thành ph n kinh ầ

tế khác và dưới sự chỉ đạo của thành ph n kinh t xã h i chầ ế ộ ủ nghĩa. Giải pháp đó xuất

phát t ừ thực t c c ta và là s v n dế ủa nướ ự ậ ụng quan điểm của Lênin coi n n kinh t ề ế có cơ

cấu nhiều thành ph n là mầ ột đặc trưng của thời kỳ . quá độ

2. Quá trình đổi mới kinh tế của Việt Nam

Sự nghi i mệp đổ ới ở nước ta mang đế ức. Đó là bài họn một bài học lớn về nhận th c

về vi c n m v m th c ti n - n c a ch - -nin, ệ ắ ững quan điể ự ễ nguyên lý cơ bả ủ ủ nghĩa Mác Lê

là quan điểm cơ bản, hàng đầ ạt độu của triết học Mác. Sự đổi mới trong ho ng thực tiễn

cần phải có s phát hi n ra lý lu n tr u ki n. Tuy nhiên, lý ự ệ ậ ở thành cơ sở và là điề ện cơ bả

luận không t n t i m t cách ng trông ch n khi viồ ạ ộ ẫu nhiên và cũng không thể ờ cho đế ệc

chuẩn b , s p x p và b sung lý lu n hoàn t t r i m i b u ti i m i. Bên ị ắ ế ổ ậ ấ ồ ớ ắt đầ ến hành đổ ớ

cạnh đó, thự ốc, là cơ sở ận. Do đó cầc tiễn còn là nguồn g của lý lu n phải trải qua thực

tiễn thì m khái quát nên lý lu n. ới có cơ sở để ậ

Vì v i m c ta là m t quá trình v a h c v a làm, v a làm, vậy, quá trình đổ ới ở nướ ộ ừ ọ ừ ừ ừa

đúc kế ận, đúc kết thành quan điể ồi quay lai quá trình đổ ững điềt lý lu m, r i mới. Có nh u

chúng ta c n ph i c m nh n trong tình tr ng mò m m trong th c t cùng v ầ ả ả ậ ạ ẫ ự ế ới đó là sự

trải nghi m thì m i biệ ớ ết được phương pháp giải quyết vấn đề mà th c tiự ễn đặt ra. Vì v y, ậ

nhiệm v c a ta là c n ph i kh c ph c nh ng v phúc l i xã ụ ủ ầ ả ắ ụ ữ ấn đề đó. Ví dụ như vấn đề ợ

hội, v an sinh, vấn đề ấn đề phân hóa giàu nghèo… Trong quá trình này, đương nhiên

không th tránh kh nh ng sai sót, sai l n ph i tr giá, vì v y hãy kiên trì ể ổ ữ ệch nào đó cầ ả ả ậ

thực hi c t c sang tện sau khi rút kinh nghi m cùng vệ ới đó là bám sát thự ế, phát huy sứ ạo

của cán b và nhân dân. D ng chi n r i b u th c hiộ ựa vò định hướ ến lược đúng đắ ồ ắt đầ ự ện

thì th c ti n s chúng ta hi ng gì ta c c cho ự ễ ẽ cho ểu rõ hơn nhữ ần và nên làm, đó là bài họ

không ch trong cu c kháng chi n ch ng gi c ngo i xâm, mà còn là bài h c c a s ỉ ộ ế ố ặ ạ ọ ủ ự

nghiệp đổ ừa qua, xưa và nay…i mới v

Ngoài ra, tuy nh n m nh vai trò c a th c ti ng th g không ấ ạ ủ ự ễn nhưng đồ ời Đảng ta cũn

coi thường lý lu n. Công cu i mậ ộc đổ ới là quá trình Đảng ta không ng ng nâng cao trình ừ

độ, ph u phát tri n, c p nh t nhấn đấ ể ậ ậ ững tư tưởng lý luận xã h i ch ộ ủ nghĩa và con đường

xã h i ch c ta. T n Phú Tr ng kh nh r ng vi ộ ủ nghĩa của nướ ổng Bí thư Nguyễ ọ ẳng đị ằ ệc đề

ra quan điể ờng định hướ nghĩa là một bướm phát triển kinh tế thị trư ng xã hội chủ c đột

phá lý lu n h t sậ ế ức cơ bản và sáng t o cạ ủa Đảng ta, là thành t u lý lu n quan tr ng trong ự ậ ọ

việc th c hiự ện đườ ối 35 năm, có nguồng l n g c xu t phát t c ti n Vi t Nam ti p thu ố ấ ừ thự ễ ệ ế

kinh nghi m c gi i mệ ủa thế ớ ộ ọt cách có ch n lọc. Điều này vừa tạo ti cho sền đề ự nghiệp

xây d ng thành công ch i hi n th t Nam, v a góp ph n b sung, ự ủ nghĩa xã hộ ệ ực ở Việ ừ ầ ổ

phát tri n lý lu n ch - -nin trong th i kể ậ ủ nghĩa Mác Lê ờ ỳ mới, đã và đang trải qua năm

bước đổ ận động trong môi trười mới theo thực tiễn của cuộc sống và quá trình v ng và

điề ớu kiện m i.

2.1. Bước chuyển thứ nhất

Dựa trên mô hình kinh t i hi n v t v i s tuy i hóa sế trao đổ ệ ậ ớ ự ệt đố ở h u xã h i (Nhà ữ ộ

nước và t p th ) v i quan h s n xuậ ể ớ ệ ả ẩt “vượt trước” phát triển c a lủ ực lượng s n xu t dả ấ ẫn

tới s ng c a quan h s n xu t vự tác độ ủ ệ ả ấ ới l ng s n xu t di n ra chi ng kìm ực lượ ả ấ ễ ều hướ

hãm s phát tri n c a l ng s n xu ự ể ủ ực lượ ả ất từ tư duy sang tư duy mới. Sự tồn tạ ềi n n kinh

tế thành ph n trong thầ ời kì qu là m t t t yá độ ộ ấ ếu khách quan. Vì vậy, để đảm bảo cho

nền kinh t nhi u thành ph n, kinh t ế ề ầ ế nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong s ự thống nhất

biện ch ng vứ ới tính đa dạng các hình thức sở hữu, thực hi n nhi u hình th c phân phệ ề ứ ối,

lấy hình th c phân ph i theo k t qu ng là ch y u nh y s n xu t phát ứ ố ế ả lao độ ủ ế ằm thúc đẩ ả ấ

triển.

Đây là bước chuyển căn bản mà có ý nghĩa sâu xa vì nó tôn trọng yêu c u c a quy ầ ủ

luật khách quan v s phù h p gi a quan h s n xu t và l ng s n xuề ự ợ ữ ệ ả ấ ực lượ ả ất. Qua đó,

thấy đượ ại trình độ ực lượ ất khác nhau, đòi hỏc sự tồn tại của nhiều lo l ng sản xu i phải

có nhi u hình th c s h u, nhi u thành ph n kinh t t l p quan h s n xu t cho ề ứ ở ữ ề ầ ế để thiế ậ ệ ả ấ

phù h p. ợ

2.2. Bước chuyển thứ hai

Đổ ới m i c vấu trúc và cơ chế ận hành nền kinh tế một cách toàn diện đó là quá trình

từ b k ho ch hóa t p trung bao c p sang phát tri n n n kinh t nhi u thành ỏ cơ chế ế ạ ậ ấ ể ề ế ề

phần, vận hành theo cơ chế thị trường, có s n lí c c theo d ng xã ự quả ủa nhà nướ ịnh hướ

hội chủ nghĩa.

2.3. Bước chuyển thứ ba

Đổ ớ ịi m i hệ thống chính tr , từ tcơ chế ập trung quan liêu bao cấp sang mô hình quản

lý hành chính ki u ch huy, phát tri ng dân ch hóa, dân ch hóa toàn diể ỉ ển theo hướ ủ ủ ện

mọi mặt của đời sống xã h ội.

2.4. Bước chuyển thứ tư

Để ở nướ nhận thức quan niệm về sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa xã hội c,

chúng ta ph i ti n hành t u ki n l ch s c cả ế ừ chủ nghĩa Mác-Lênin trong điề ệ ị ử ụ thể ủa đất

nước. Và đây cũng là tính khách quan, là cơ sở khách quan để tiêu chuẩn hóa tính tự

giác và s khám phá sáng t o c a các ch o s nghi p xây d ng xã h i ch ự ạ ủ ủ thể lãnh đạ ự ệ ự ộ ủ

nghĩa. t lNó cũng làm rõ mộ ần n m thữa các quan điể ực tế định hướng cho việc hoạch

định chính sách.

2.5. Bước chuyển thứ năm

Đó là sự hình thành quan ni i v ệm mớ ề chủ nghĩa xã hội ở Đả ng ta, quan ni m m i vệ ớ ề

nhân t ố con người.

Ý nghĩa: Có th c, ch ng k t th c ti n cách m ng và ể thấy đượ ủ nghĩa Mác-Lênin đã tổ ế ự ễ ạ

lịch s xã h i mử ộ ột cách vô cùng rõ ràng. Qua đó thấ ểu và rút ra đượu hi c quy luật khách

quan c a s phát tri ng th i d n c i mủ ự ển, đồ ờ ự đoán được xu hướng cơ bả ủa quá trình đổ ới

xã h i, nh n th c và v n d ng m t cách sáng t o, linh ho góp ph n xây d ng và ộ ậ ứ ậ ụ ộ ạ ạt để ầ ự

phát tri n ch c kh i s c ng nh c, khô khan ể ủ nghĩa Mác-Lênin. Để thay đổi, thoát đượ ỏ ự ứ ắ

từ nh ng quan ni n ph ng nghiên c u lý lu n r i t ng k t m t cách ữ ệm cũ, cầ ải tăng cườ ứ ậ ồ ổ ế ộ

có h ng, linh ho t v quá trình xây dung ch ng th y m nh s ệ thố ạ ề ủ nghĩa xã hội đồ ời đẩ ạ ự

nghiệp đôi mới. Bằng cách này, lý thuy t m i có vai trò tích cế ớ ực, ý nghĩa trong trao đổi

với th c hành. Chung quy l i, vi i m o trong v i mự ạ ệc đổ ới phương châm chỉ đạ ấn đề đổ ới

nói chung c ta hi n nay là mở nướ ệ ột tất yếu của sự phát triển xã hội và kinh tế - xã hội.

Nó cũng cho thấy r ng ch b ng cách k t h p lý lu n và th c ti n, chúng ta m i có th ằ ỉ ằ ế ợ ậ ự ễ ớ ể

giải quy t vế ấn đề một cách h p lợ í trong quá trình đổ ủa nưới mới c c ta. Việc phát hi n ra ệ

lý lu n ph i tr thành ti cho s i m i trong các ho ng ậ ả ở ền đề và cơ sở ự đổ ớ ạt động. hành độ

thiết th c. Th c ti c a nh n th c và lý lu ki m nghi m là ự ự ễn là động cơ, là cơ sở ủ ậ ứ ận để ể ệ

một trong những phương châm chủ đạo trong công cu i mộc đổ ới. Chỉ khi dám nghĩ,

dám làm cùng k t h i trang b tri th c khoa h c thì chúng ta m c. ế ợp vớ ị ứ ọ ới thành công đượ

Đặc bi c kinh tệt trong lĩnh vự ế, cần phải nắm b c quy lu t c a kinh t . Bên c nh ắt đượ ậ ủ ế ạ

đó quy luật s n xu t l i càng c n thiả ấ ạ ầ ết để cải tạo th c ti n, tự ễ ạo ra phương hướng`và mục

tiêu đúng đắ ế ển phát tri ển đi lên. Chỉ có th c ta m i theo k phát trinướ ớ ịp được trình độ n

kinh t chung c a khu v c và trên th gi i.. Vì v y, ph i k t h p ch t ch gi a cách ế ủ ự ế ớ ậ ả ế ợ ặ ẽ ữ

mạng và tri th c khoa h c, vì tri th c khoa h c nhứ ọ ứ ọc có đượ ờ s ham hi u bi t, thông ự ể ế

minh hay không và ngượ năng phát huy triệt đểc lại thì tri thức khoa học mới có khả .

Khi nó phát huy tác d ng trong th c ti n, nó tr ụ ự ễ ở thành động cơ nâng cao tri thức và nhận

thức. n m b t và v ng các quy lu t khách quan, c n thiắ ắ ận dụ ậ ầ ết để vận hành và vận dụng

chúng vào th c tiự ễn.

3. Tác độ ủa quá trình đổng c i mới nền kinh tế xã hội Việt Nam.

Qua 65 năm trả ộc đổ nghĩa xã hội qua công cu i mới và xây dựng chủ i kể từ Ðại hội

VI (năm 1986) cùng 30 năm thự ện Cương lĩnh xây dựng đất nước hi c trong thời kỳ quá

độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991) đế ệt Nam đã có đượn nay, Vi c những thành tựu to

lớn và h t s c quan tr ng. Th c hi n công cu i mế ứ ọ ự ệ ộc đổ ới với mô hình kinh t t ng quát ế ổ

là xây d ng n n kinh t ng xã h i chự ề ế thị trường định hướ ộ ủ nghĩa. Đất nước ta đã thoát

khỏi kh ng ho ng kinh t - xã h i, t c nh ng ti c n thiủ ả ế ộ ạo đượ ữ ền đề ầ ết để chuyển sang thời

kỳ phát tri n mể ới đó là thời kỳ y m nh công nghi p hóa, hi i hóa. đẩ ạ ệ ện đạ

 Thời kỳ 1986-1990:

Khi nhận ra nh ng b t c p c kinh t hi c ta b u có mữ ấ ậ ủa cơ chế ế ện hành, Nhà nướ ắt đầ ột

số thay đổi trong chính sách quản lý kinh tế. Chủ trương được tiến hành là phát triển

nền kinh t hàng hóa nhi u thành ph n, vế ề ầ ận hành theo cơ chế ới định hướ thị trường v ng

theo xã h i ch n kinh t n kh c ph c nh ng h n ch , yộ ủ nghĩa. Nề ế đã dầ ắ ục đượ ữ ạ ế ếu kém và

có những bước phát tri n. Công cuể ộc đổ ới đã đạt đượi m c những thành tựu bước đầu rất

quan trọng: GDP tăng 4,4%/năm; tổ ệp tăng bình quân 3,8 ng giá trị sản xuất nông nghi

- 4%/năm; công nghiệp tăng bình quân 7,4%/năm, trong đó sản xuất hàng tiêu dùng tăng

13 -14%/năm; giá trị kim ng ch xu t khạ ấ ẩu tăng 28%/năm. Ba chương trình với mục tiêu

về phát tri - ển lương thực thực ph c th c hiẩm, hàng tiêu dùng và hàng xu t khấ ẩu đượ ự ện

tốt đã phụ ồi đượ tăng trưở ấn đề ạm phát,… c h c sản xuất, ng kinh tế, hạn chế được v l

Đây được đánh giá là thành công bước đầu của quá trình công nghiệp hóa XHCN hoá

trong ch u tiên. Quan tr ng nh n chuyặng đường đầ ọ ất đó là đây là giai đoạ ển đổi cơ bản

cơ chế ản lý cũ sang cơ chế qu quản lý m i, th c hiớ ự ện được một bước ti n trong quá trình ế

đổi m i sới đờ ống kinh tế - xã h u gi c l ng sội và bước đầ ải phóng đượ ực lượ ản xuất, tạo

ra động lực phát triển m ới.

 Thời kỳ 1991-1995

Đất nước dần thoát ra kh i tình tr ng trì tr và suy thoái. N n kinh t ỏ ạ ệ ề ế thờ ỳi k này tiếp

tục đạt đượ tăng c những thành tựu quan trọng: tình trạng trì trệ được khắc phục, tố ộc đ

trưởng tăng cao, hộ ếu đều hoàn thành vượi nhập liên tục và hầu hết các chỉ tiêu chủ y t

mức với chỉ số GDP tăng 8,2%/năm; sản lượ ệp tăng 13,3%/ năm; nông ng công nghi

nghiệp tăng 4,5%/năm; công nghiệ tăng 12%/ năm; 5 năm (1991p dịch vụ -1995) tổng

sản lượng lương thự ạt đạ Tăng 27% vào năm 1990. c có h t 125,4 triệu tấn, so với 1986-

Tăng trưở ớng khá nh phổn đị ần l n các ngành kinh tế.

 Thời kỳ 1996-2000

Đây là một bước ti n quan tr ng trong phát tri n kinh t trong th i k mế ọ ể ế ờ ỳ ới, đẩy mạnh

công nghi p hóa, hiệ ện đại hóa đất nước. M c dù chặ ịu tác động t ng h p c a cu c kh ng ổ ợ ủ ộ ủ

hoảng kinh t - tài chính khu v c (1997-1999) và liên t c xế ự ụ ảy ra các đợt thiên tai nghiêm

trọng, n n kinh t Trung Qu i m t v i nh ng thách th c gay gề ế ốc đang phải đố ặ ớ ữ ứ ắt, nhưng

miền Nam Vi t Nam v c t ng khá. GDP bình quân c giai ệ ẫn duy trì đượ ốc độ tăng trưở ả

đoạn 1996 - 2000 đạt 7%, trong đó nông, lâm nghiệp và th y sủ ản tăng 4,1%; công nghiệp

và xây dựng tăng 10,5%; công nghiệp dịch v ụ tăng 5,2%. Tốc độ tăng trưởng GDP bình

quân t n 2000 là 7,5%, có th c so vừ năm 1990 đế ể thấy đượ ới năm 1990 thì tốc độ tăng

trưởng GDP năm 2000 tăng hơn gấp 3 lần.

 Thời kỳ 2001-2005

Đường lối chuy n ển đổi trong giai đoạ này đượ ục đẩ ạnh, đạt được tiếp t y m c một số

kết qu nh nh trong vi c th c hi n Chi c phát tri n kinh t - xã hả ất đị ệ ự ệ ến lượ ể ế ội 2001-2010

và K hoế ạch 5 năm 2001 2005 do Đạ- i hội đại bi u toàn qu c l n th ể ố ầ ứ IX thông qua. Đảng

Cộng s n Trung Qu c. N n kinh t t mả ố ề ế đạ ức tăng trưởng khá cao và đang phát triển theo

hướng tốt, năm sau sẽ cao hơn năm trước. GDP tăng 7,5% hàng năm, riêng năm 2005

đạt 8,4%; trong đó, nông nghiệp tăng 3,8%; công nghiệp và xây dựng tăng 10,2%; công

nghiệp dịch vụ tăng 7%. Đặc biệt, quy mô GDP nền kinh tế năm 2005 đạt 837,8 nghìn

tỷ ng, g ng 10 tri ng đồ ấp đôi năm 1995, GDP bình quân đầu người đạt khoả ệu đồ (tương

đương 640 USD), vượ ủa các nước đang phát triểt mức bình quân c n có thu nhập thấp

(500 USD). T m c thi c ph i nh p kh u 50.0 n 1 tri u từ ột nướ ếu ngũ cố ả ậ ẩ 00 đế ệ ấn ngũ cốc

mỗi năm, Việt Nam đã trở thành nước xu t kh u gấ ẩ ạo hàng đầu thế giới. Năm 2005, xuất

khẩu h t tiêu c a Vi u th i; các s n ph m g o, h u và cà phê ạ ủ ệt Nam đứng đầ ế giớ ả ẩ ạ ạt điề

đứng thứ hai, cao su đứng thứ 4,..

Cùng với tăng trưởng kinh t , gi v ng ế ữ ữ ổn định kinh t ế vĩ mô, bảo đả ổn địm nh chính

trị ộ, xã h i, quốc phòng, an ninh, phát huy l i th c c, các vùng, ợ ế ủa đất nước và các nướ

các ngành; đổ ừng bướ ện cơ chếi mới hệ thống kinh tế, t c hoàn thi quản lý. , chính sách

và h i m và nâng cao hi u qu ho ng c a h ng tài chính, tiệ điều hành. Đổ ới ệ ả ạt độ ủ ệ thố ền

tệ; phát tri ; ...ển ngu n l ng, khoa h c và công nghồ ực và chất lượng lao độ ọ ệ

Trong 20 năm qua, công tác giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo đạt kết quả tốt,

vượt mục tiêu phát tri n thiên niên k c a Liên H p Qu c. T ể ỷ ủ ợ ố ừ năm 2000 đến năm 2005,

7,5 tri c t i vi t nghi p thành th ệu người lao động đượ ạo cơ hộ ệc làm. Năm 2005, thấ ệ ở ị

giảm xu ng còn 5,3%; thố ời gian s d ng ử ụng lao độ ở nông thôn đạt 80%.

Theo chu n qu c gia, tẩ ố ỷ l h m t 30% i 7% ệ ộ đói nghèo đã giả ừ năm 1992 xuống dướ

năm 2005. Theo chuẩ (1 USD/ngườ đói nghèo củn quốc tế i/ngày) thì tỷ lệ a Việt Nam

đã giả 58% năm 1993 xuống còn 28,9% năm 2002.m từ

 Thời kỳ 2006 - nay

Bước vào năm 2006, năm đầu của kế hoạch năm năm 2006 - c ta có nh ng 2010, nướ ữ

khả năng mới, đồng thời đứng trước nh ng yêu c u mữ ầ ới c a s phát tri n, trong b i c nh ủ ự ể ố ả

quốc t ế tiếp t c di n bi n ph c tụ ễ ế ứ ạp, đất nước v n trong tình tr ng kém phát tri n và hàng ẫ ạ ể

năm phải đối phó với thiên tai, d ch b nh. Quá trình h i nh p c a kinh t khu v c và th ị ệ ộ ậ ủ ế ự ế

giới đế ời điển th m thì c n ph i th c hiầ ả ự ện đầy đủ các cam kết,cũng như là chịu nhi u sề ức

ép và s c nh tranh. i và thách th u r t l n. Tuy nhiên, t ự ạ Cơ hộ ức đan xen nhau và đề ấ ớ ừ

những năm đầ đã có sự đạo, điều tiên Chính phủ chỉ u hành sát sao cùng với sự nỗ lực

của các ngành,, các địa phương, các doanh nghiệp và toàn thể nhân dân, kinh tế-xã hội

vẫn ti p tế ục phát tri n và nh. ể ổn đị

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/26

| | Tải xuống

Preview text:

BỘ GIÁO D O ỤC VÀ ĐÀO TẠ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KĨ THUẬT TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA : THỜI TRANG VÀ DU LỊCH ---  ---
MÔN: TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN
NGUYÊN TẮC THỐNG NHẤT GIỮA LÝ LUẬN VỚI
THỰC TIỄN VÀ SỰ VẬN DỤNG NGUYÊN TẮC NÀY
TRONG SỰ NGHIỆP ĐỔI MỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hằn g SVTH: Nhóm 1
1. Nguyễn Phương Linh 21159083
2. Nguyễn Ngọc Bảo Ngân 21159092
3. Nguyễn Ngọc Thanh Nhi 21159096
4. Nguyễn Thị Minh Phương 21159101
5. Lê Thị Huyền Trân 21159114
Mã lớp học: LLTC130105_21_1_97
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 12 năm 2021
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
NỘI DUNG ............................................................................................................ 2
Chương 1: Nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn............................ 2
1. Khái niệm lý luận và thực tiễn trong Triết học .................................................. 2
1.1. Lý luận ............................................................................................................. 2
1.1.1. Khái niệm lý luận ........................................................................................ 2
1.1.2. Các cấp độ của lý luận .................................................................................. 2
1.2. Thực tiễn .......................................................................................................... 2
1.2.1. Khái niệm thực tiễn ...................................................................................... 2
1.2.2. Các hình thức của thực tiễn .......................................................................... 3
2. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn .............................................................. 3
2.1. Vai trò của thực tiễn đối với lý luận ................................................................ 3
2.1.1. Thực tiễn là cơ sở của lý luận ....................................................................... 3
2.1.2. Thực tiễn là động lực của lý luận ................................................................. 3
2.1.3. Thực tiễn là mục đích của lý luận ................................................................ 4
2.1.4. Thực tiễn là tiêu chuẩn chân lí của nhận thức .............................................. 4
2.2. Vai trò của lý luận đối với thực tiễn ................................................................ 5
Chương 2: Áp dụng thực tiễn trong quá trình đổi mới ở Việt Nam ................ 5
1. Hoàn cảnh Việt Nam sau chiến tranh đặt ra yêu cầu đổi mới ............................ 5
1.1. Tình hình.......................................................................................................... 5
1.2. Hậu quả ............................................................................................................ 7
1.3. Nguyên nhân .................................................................................................... 8
1.4. Tư tưởng chỉ đạo của Đảng ............................................................................. 8
1.5. Biện pháp giải quyết tình hình để phát triển kinh tế .................................... 10
2. Quá trình đổi mới kinh tế của Việt Nam .......................................................... 11
2.1. Bước chuyển thứ nhất .................................................................................... 12
2.2. Bước chuyển thứ hai ...................................................................................... 12
2.3. Bước chuyển thứ ba ....................................................................................... 13
2.4. Bước chuyển thứ tư ....................................................................................... 13
2.5. Bước chuyển thứ năm .................................................................................... 13 3. Tác động ủ
c a quá trình đổi mới nền kinh tế xã hội Việt Nam ................... 14
LỜI KẾT THÚC ................................................................................................. 19
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 20
Còn nhớ những năm sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà, ta bắt tay
vào việc khôi phục kinh tế sau đống hoang tàn mà chiến tranh đã mang lại. Trước tình
hình đó, Đảng đã đề ra những chủ trương, chính sách, biện pháp phù hợp với tình hình
mới của đất nước để thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển. Nhưng trên thực tế, các chủ
trương, chính sách, biện pháp này vẫn chưa đáp ứng được những yêu cầu đặt ra, ta đã
bộc lộ sự lạc hậu về nhận thức lý luận và vận dụng các quy luật đang hoạt động trong
thời kỳ quá độ ; ta mắc phải bệnh duy ý chí, giản đơn hoá, muốn nhanh chóng giải phóng
con người khỏi áp bức, bóc lột, hướng tới hạnh phúc mà Chủ Nghĩa xã hội mang đến
nhưng quên đi rằng ta chỉ mới ở chặng đường đầu tiên, vẫn là những đứa em còn non
trẻ. Bởi những rập khuôn theo con đường xây dựng Xã Hội Chủ Nghĩa của anh cả Liên
Xô mà thiếu đi nhận thức thực tiễn của đất nước lúc bấy giờ đã đẩy ta vào tình thế ngàn
cân treo sợi tóc. Thực tiễn có vai trò quyết định đối với lý luận còn lý luận là “kim chỉ
nam” soi đường, dẫn dắt, chỉ đạo hoạt động thực tiễn. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng ví:
“Không có lý luận thì lúng túng như nhắm ắ
m t mà đi”. Những lời ấy như ngọn hải đăng
giữa biển đêm đưa ta đến Đại Hội lần thứ VI. Từ đây Đảng đã có những nghiên cứu lí
luận phù hợp tiến hành công cuộc đổi mới đem lại những thay đổi to lớn, rất tốt đẹp cho đất n ớ
ư c trong suốt 35 năm qua.
Bác Hồ đã khẳng định: “Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc
căn bản của chủ nghĩa Mác – Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành
thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”. Thật vậy,
lí luận và thực tiễn luôn bổ sung cho nhau, là hai khía cạnh ảnh hưởng rất nhiều đối với
cuộc sống đặt biệt là trong thời kì đổi mới đất nước hiện nay, ta cần phải dung hòa cả
hai để có những thế gian quan, phương pháp luận và các quan niệm thực tiễn đúng đắn,
tránh những sai lầm không đáng có. Chính vì vậy nhóm chúng em đã chọn : “ Nguyên
tắc thống nhất giữa lí luận và thực tiễn - vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý
luận và thực tiễn vào sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam ” làm đề tài cho bài tiểu luận.
* Phương pháp nghiên cứu : đã duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, phương pháp logic
lịch sử, phân tích, tổng hợp... 1
* Mục đích nghiên cứu: Cung cấp thông tin về khái niệm, sự thống nhất giữa lí luận và
thực tiễn, áp dụng nguyên tắc thống nhất ấy vào sự nghiệp đổi mới nước nhà.
* Tài liệu tham khảo: sách, báo, internet, giáo trình hoặc các trang mạng xã hội,... NỘI DUNG
CHƯƠNG 1 : NGUYÊN TẮC THỐNG NHẤT GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Khái niệm lý luận và thực tiễn trong Triết học 1.1. Lý luận
1.1.1. Khái niệm lý luận
Lý luận là hệ thống những tri thức được khái quát từ thực tiễn, quan sát và thực
nghiệm khoa học, phản ánh mối liên hệ bản chất, mang tính quy luật của các sự vật, hiện
tượng được biểu đạt bằng hệ thống nguyên lý, quy luật nên có tính hệ thống, tính khái
quát cao và tính logic chặt chẽ.
1.1.2. Các cấp độ của lý luận
Lý luận được chia thành các cấp độ khác nhau tùy theo phạm vi phản ảnh và vai trò
của nó. Có thể chia thành 2 cấp độ là:
 Lý luận ngành: Lý luận ngành là khái quát những quy luật hình thành và phát
triển của một ngành; còn là cơ sở để sáng tạo tri thức và phương pháp luận về ngành
nghề đó: lý luận văn học, lý luận nghệ thuật,.. .
 Lý luận triết học: Lý luận triết học là hệ thống những quan niệm chung nhất về
con người nói riêng và thế giới nói chung, là thế giới quan và phương pháp luận về nhận
thức cũng như hoạt động của con người.
1.2. Thực tiễn
1.2.1. Khái niệm thực tiễn
Thực tiễn là những hoạt động vật chất mà con người cảm giác, quan sát, trực quan
được mang tính lịch sử - xã hội nhằm mục đích cải tạo tự nhiên, xã hội và chính bản
thân con người để phục vụ con người. 2
1.2.2. Các hình thức của thực tiễn: có 3 hình thức cơ bản:
 Sản xuất vật chất: hoạt động sớm cũng như quan trọng nhất, tạo ra của cải vật
chất là nền móng cho sự tồn tại và phát triển của con người.
 Thực nghiệm khoa học: hoạt động thực tiễn đặc biệt, con người đã không
ngừng tìm tòi, nghiên cứu khoa học và kiểm tra lý thuyết khoa học để áp dụng vào
sản xuất vật chất, cải tạo chính trị - xã hội .
 Chính trị - xã hội: hoạt động thực tiễn cao nhất thực hiện bởi những tổ chức,
cộng đồng khác nhau nhằm cải tạo, biến đổi, phát triển và hoàn thiện các thiết chế xã
hội, các quan hệ xã hội; thúc đẩy xã hội phát triển bằng cách đấu tranh giai cấp, cách mạng xã hội, …
Ngoài ra, các hoạt động thực tiễn không cơ bản như giáo dục, pháp luật, đạo đức....
được mở rộng và có vai trò ngày càng tăng đối ớ
v i sự phát triển của xã hội.
2. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn
2.1. Vai trò của thực tiễn đối với lý luận
2.1.1. Thực tiễn là cơ sở của lý luận
Con người phân tích cấu trúc, tính chất và các mỗi quan hệ của các yếu tố, các điều
kiện trong các hình thức thực tiễn để hình thành lý luận đều nhờ vào kết quả của các
hoạt động thực tiễn bất kể thành công hay thất bại. Những tri thức được khái quát thành
lý luận là kết quả quá trình hoạt động thực tiễn của con người. Lý luận được bổ sung và
mở rộng thông qua quá trình hoạt động của thực tiễn cũng như là quá trình phát triển và
hoàn thiện các giác quan của con người, làm nảy sinh những vấn đề mới đòi hỏi quá
trình nhận thức phải tiếp tục các phương án giải quyết cụ thể.
2.1.2. Thực tiễn là động lực của lý luận
Lý luận được áp dụng triệt để làm phương pháp cho các hoạt động của thực tiễn,
mang lại lợi ích to lớn cho con người; kích thích con người bám sát thực tiễn khái quát
lý luận. làm cho lý luận ngày càng đầy đủ, phong phú và sâu sắc hơn bao giờ hết. Nhờ
vào đó hoạt động của con người không bị hạn chế bởi không gian hay thời gian. Và hiển 3
nhiên, bản thân thực tiễn đã đạt được thành tựu to lớn đó là thúc đẩy một ngành khoa
học mới ra đời – khoa học lý luận
2.1.3. Thực tiễn là mục đích của lý luận
Bản thân lý luận không thể tự tạo ra những sản phẩm đáp ứng được nhu cầu cơ bản
của con người, nó chỉ được thực hiện trong hoạt động thực tiễn. Hoạt động thực tiễn sẽ
biến đổi một cách chuẩn xác để đáp ứng mục đích của con người tức lý luận phải đáp
ứng mọi nhu cầu hoạt động thực tiễn của con người bởi đó là mục đích của lý luận.
Chỉ khi được vận dụng triệt để vào thực tiễn thì các tri thức khoa học mới có giá trị.
2.1.4. Thực tiễn là tiêu chuẩn chân lí của nhận thức
Chân lý của lý luận là sự phù hợp của lý luận với thực tế khách quan và được thực
tiễn chứng minh, nó là giá trị phương pháp luận của lý luận với hoạt động thực tiễn của
con người. Đây là lý do tại sao C.Mác đã nói: “Vấn đề để tìm hiểu xem tư duy của con
người có thể đạt đến chân lý của khách quan không, hoàn toàn không phải vấn đề lý
luận mà là vấn đề thực tiễn. Chính trong thực tiễn mà con người phải chứng minh chân lý”.
Thông qua lý luận, những lý thuyết vươn tầm chân lý sẽ bổ sung vào kho tàng tri thức
của nhân loại, những kết luận chưa phù hợp với thực tế sẽ tiếp tục được điều chỉnh, bổ
sung hoặc nhận thức lại.
Trong khi thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý của lý thuyết, không phải tất cả thực
hành đều là tiêu chuẩn của chân lý. Thực tiễn là tiêu chí chân lý của lý thuyết khi thực
tiễn phát huy hết tác dụng. Thực tiễn toàn vẹn là thực tiễn đã trải qua quá trình tồn tại,
hoạt động, phát triển và biến đổi. Đây là chu trình tất yếu của luyện tập, luyện tập có
nhiều giai đoạn phát triển khác nhau.Nếu lý thuyết chỉ khái quát một giai đoạn thực hành
nhất định thì lý thuyết có thể tách rời thực tiễn. Do đó, chỉ những lý thuyết phản ánh
tính toàn vẹn của thực tiễn mới đạt đến chân lý. Chính vì vậy mà V.I.Lênin đã nói: “Thực
tiễn của con người lặp đi lặp lại hàng nghìn triệu lần được in vào ý thức của con người
bằng những hình tượng logic. Những hình tượng này có tính vững chắc của một thiên
khiến, có một tính chất công lý, chính vì sự lặp đi lặp lại hàng nghìn triệu lần ấy”. 4
2.2. Vai trò của lý luận đối với thực tiễn
Vai trò của lý thuyết đối với thực tiễn là có khả năng định hướng mục tiêu, xác định
lực lượng, phương pháp và biện pháp thực hiện cũng như dự đoán khả năng phát triển
và các mối quan hệ của thực tiễn, dự đoán những rủi ro đã xảy ra và hạn chế những sai
sót có thể xảy ra trong quá trình vận hành. Vì vậy, lý thuyết không chỉ giúp con người
làm việc hiệu quả mà còn là cơ sở để hoàn thiện bản thân. Mặt khác, lý thuyết còn có
vai trò soi sáng mục tiêu, lý tưởng gắn kết các cá nhân trong cộng đồng, xây dựng sức
mạnh vô biên của quần chúng, nâng cao chất lượng cuộc sống, kiến tạo tự nhiên và cải
tạo xã hội. Mác đã từng nói: “Vũ khí phê phán không thể thay thế sự phê phán bằng vũ
khí, bạo lực vật chất chỉ có thể bị bạo lực vật chất đánh đổ một khi nó thâm nhập vào quần chúng”.
Lý luận rất chung chung, nhưng có tính lịch sử và cụ thể nên khi áp dụng lý thuyết,
hãy phân tích cụ thể từng con số riêng biệt. Nếu sử dụng lý luận máy móc, giáo điều,
chủ nghĩa học thuật không chỉ hiểu sai giá trị của lý luận mà còn làm tổn hại đến thực
tiễn, làm sai lệch sự thống nhất cần thiết giữa lý luận và thực tiễn. Hoạt động thực tiễn
tuy phong phú, đa dạng nhưng không thiếu tính thường xuyên, tính thường xuyên của
hoạt động thực hành được khái quát một cách lý luận. Mục đích của lý thuyết không chỉ
là một phương pháp, mà còn phù hợp với các hoạt động thực tế. Trong trường hợp này,
giá trị của đạo đức phải được xác định bằng thực tiễn. Động lực của lý thuyết thích ứng
với thực tế. Lê-nin nhận xét: “Thực tiễn ưu việt hơn lý luận vì nó có ưu điểm không chỉ
là tính phổ biến mà còn có tính hiện thực trực tiếp.
CHƯƠNG 2: ÁP DỤNG THỰC TIỄN TRONG QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI Ở VIỆT NAM
1. Hoàn cảnh Việt Nam sau chiến tranh đặt ra yêu cầu ổ đ i mới . 1.1. Tình hình
Trong hơn 80 năm đô hộ của thực dân Pháp, nhất là những năm 45 của thế kỷ XX,
nhân dân ta luôn phải sống trong cảnh, nghèo nàn và lạc hậu, bị thiếu thốn cả về vật chất
lẫn tinh thần ,có khoảng hơn 90% dân số mù chữ. Các ngành nông nghiệp, công nghiệp
nước ta lúc bấy giờ chịu tác động nặng nề của chế độ thực dân cũ nên rất lạc hậu. Trong 5
nông nghiệp, thực dân Pháp vẫn tiếp tục duy trì kiểu bóc lột phong kiến bằng tô tức, sưu
cao thế nặng.Cùng với sự bóc lột là sự nghèo nàn, thiếu thốn vật chất, lạc hậu về mặt kỹ
thuật, sử dụng sức lao động thủ công là chính và bị phụ thuộc rất nhiều vào thiên nhiên.
Trong công nghiệp, quy mô sản xuất rất nhỏ bé và thưa thớt, chủ yếu là các ngành công
nghiệp khai thác mỏ và một số ít cơ sở công nghiệp nhẹ được lập ra để bóc lột nguồn
nhân lực và vơ vét tài nguyên.
Sau chiến thắng chống Pháp thắng lợi , đất nước ta lại phải đối mặt với tình hình mới.
Cách mạng Việt Nam đứng trước hai nhiệm vụ chiến lược: miền Bắc bước vào thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội; miền Nam tiếp tục thực hiện cuộc cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân, nhằm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Trước tình
hình khó khăn đó, nước ta vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình trong việc chọn lọc và
vận dụng được kinh nghiệm của các nước xã hội chủ nghĩa đi trước lúc bấy giờ để xây
dựng được một mô hình kinh tế kế hoạch hóa nhưng tập trung chủ yếu là chế độ công
hữu về tư liệu sản xuất. Thương nghiệp quốc doanh được phát triển nhanh chóng; hợp
tác xã cũng được tổ chức rộng rãi ở nông thôn và thành thị, tuy ở thời kỳ đầu xây dựng,
nhưng đã có những bước tiến mạnh vươn lên chiếm lĩnh thị trường, hạn chế được nạn
đầu cơ tích trữ và tình trạng hỗn loạn về giá cả. Với sự phát triển mạnh mẽ của chế độ
công hữu thì chế độ tư hữu ngày càng bị thu hẹp lại, không còn chổ cho cơ sở tư nhân
phát triển. Để quá trình kế hoạch hóa này phát huy tất cả những tính ưu việc của nó đều
phải nhờ vào sự nổ lực không ngừng của nhân dân cùng với sự giúp đỡ nhiệt tình của
các nước xã hội chủ nghĩa lúc bấy giờ.
Từ một nền kinh tế nông nghiệp, nghèo nàn, lạc hậu, dựa vào kế hoạch hóa nước ta
đã nắm được trong tay một lượng về chất về cơ sở vật chất, khoa học kỹ thuật ,cơ sở hạ
tầng và cả tiền vốn để phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế đổi mới đất nước. Trong
những năm 60 khi các cuộc kháng chiến vẫn đang diễn ra ác liệt miền Bắc vẫn vững
vàng vừa sản xuất vừa chiến đấu, vừa làm tròn nghĩa vụ hậu phương của mình. Công
cuộc khôi phục kinh tế và phát triển sản xuất đã thu được kết quả trong công cuộc cải
tạo, xây dựng kinh tế, phát triển văn hóa và nâng cao đời sống nhân dân.
Tuy nhiên đến giai đọan 1976-1986 hay còn gọi là Thời kỳ bao cấp là giai đoạn áp
dụng mô hình kinh tế cũ ở miền Bắc cho cả nước sau khi thống nhất và đồng thời là giai 6
đoạn của những tìm tòi để thoát khỏi mô hình kinh tế cũ này. Với sự chủ quan , rập
khuôn , không đưa ra những biện pháp khả thi thích hợp đã làm cho nền kinh tế lúc bấy
giờ trở nên trì trệ, kém phát triển hơn, dẫn đến sự cấp bách của việc đặt ra yêu cầu đổi mới.
1.2. Hậu quả
Việt Nam, là một đất nước bị tàn phá bởi hai cuộc chiến tranh, có nền kinh tế lạc hậu,
kém phát triển, còn phải phụ thuộc nhiều vào viện trợ và nông nghiệp. Từ năm 1966 đến
1975, các khoản tiền vay vốn và viện trợ nước ngoài chiếm hơn 63% ngân sách. Đặc
biệt, ngoài khó khăn chính trị , Việt Nam cũng đã áp dụng chủ nghĩa xã hội chặt chẽ
trong các hoạch định kinh tế qua chính sách “bao cấp”, tập trung kiểm soát các phương
tiện sản xuất và phân phối nền kinh tế. Đây là một sự áp đặt rất là bất lợi cho tình hình
kinh tế nước ta lúc bấy giờ; với sự chủ quan, nóng vội chúng ta đã không quản lý được
hiệu quả nguồn lực kinh tế, nguồn nhân lực, nguồn tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường,
nền kinh tế bị trì trệ , sự mất cân đối của nền kinh tế nước nhà còn trầm trọng; thu nhập
của toàn xã hội chưa bảo đảm được tiêu dùng của xã hội; thị trường, vật giá, tài chính,
tiền tệ không ổn định; đời sống của nhân dân lao động còn khó khăn. Lòng tin của quần
chúng đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự điều hành của Nhà nước giảm sút đồng thời
cũng bắt đầu dẫn đến sự thoái hóa của con người và xã hội lúc bấy giờ.
Sự khủng hoảng kinh tế này càng thể hiện rõ hơn trong giai đoạn từ 1975-1985, khi
mà các thành phần kinh tế tư nhân không còn điều kiện cũng như cơ hội để phát triển
dẫn đến các tiềm năng của những nền kinh tế này không được khai thác và phục vụ cho
sự phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên các thành phần kinh tế quốc doanh lại phát triển
tràn lan, phổ biến trên hầu hết các lĩnh vực từ công nghiệp, xây dựng cho đến dịch vụ.
Qua đó, tuy rằng tốc độ tăng trưởng của nước ta có tăng lên tuy nhiên lại không đủ điều
kiện để cho kinh tế phát triển vì đã dựa vào điều kiện bao cấp, lạm phát và cả vay vốn từ nước ngoài.
Do sự phát triển tràn lan của thương nghiệp quốc doanh cùng với sự quản lí bao cấp
của nhà nước nên đã gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý các doanh nghiệp quốc
doanh; nhiều doanh nghiệp làm ăn thua lỗ dẫn đến sự tụt hậu của nền kinh tế nước nhà. 7 1.3. Nguyên nhân
Nền kinh tế xã hội Việt Nam thời kỳ bấy giờ rơi đang vào tình trạng khủng hoảng.
Nhà nước chưa có sự lãnh đạo đúng đắn khi quản lý nền kinh tế chủ yếu bằng mệnh lệnh
hành chính dựa trên hệ thống chỉ tiêu pháp lệnh áp đặt từ trên xuống dưới làm cho tăng
trưởng kinh tế trong thời kỳ này thấp và kém hiệu quả. Bên cạnh đó, chúng ta vẫn chưa
thật sự có nhận thức và hành động đúng đắn khi chúng ta vẫn chưa thừa nhận rằng nền
kinh tế nhiều thành phần còn tồn tại trong thời gian tương đối dài; cũng như chưa thật
sự tìm được lý luận thực tiễn để ứng dụng vào quá trình phát triển kinh tế ở nước ta.
Tình trạng quan liêu bao cấp, vô tổ chức, vô kỷ luật khá phổ biến. Bên cạnh đó các quan
niệm cũ về cải tạo xã hội chủ nghĩa còn ăn sâu, bám rễ vào nhiều người. Trên thực tế,sự
khủng hoảng kinh tế trong xã hội ngày càng nghiêm trọng, đời sống nhân dân, nhất là
những người lao động làm công ăn lương ngày càng khó khăn.Vì vậy việc đưa ra các lý
luận thực tiễn nêu ra được phương hướng, hình thức, bước đi, cách làm cụ thể để thực
hiện công cuộc đổi mới là hết sức cần thiết .
1.4. Tư tưởng chỉ đạo của Đảng
Thứ nhất, thực hiện quá trình đổi mới là thay đổi cách thức, chiến lược đi lên chủ
nghĩa xã hội, nhưng vẫn không xa rời mục tiêu chủ nghĩa xã hội,chỉ là thực hiện mục
tiêu ấy bằng một cách thức mới. Đây là quan điểm cơ bản, là quan điểm cốt lỗi, làm nền
tảng hình thành nên các quan điểm khác. Thực tế đã cho thấy rằng, ở Liên Xô và các
nước Đông Âu, thực hiện cải cách mà xa rời mục tiêu xây dựng xã hội chủ nghĩa thì sẽ
dẫn đến việc bị mất phương hướng.
Thứ hai, để tiếp tục thực hiện mục tiêu xây dựng xã hội chủ nghĩa thì trước hết phải
giữ vững được vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, không chấp nhận chế độ
nhiều chính trị, nhiều đảng tồn tại song song đối lập nhau, vì đây là nhân tố tiên quyết,
quan trọng hàng đầu để thực hiện được mục tiêu xã hội chủ nghĩa. Trong quá trình thực
hiện cải cách đất nước, ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô đã đưa ra quyết định xóa
bỏ Điều 6, Hiến pháp Liên Xô về vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng Sản. Thực chất, đó
không chỉ là sự xóa bỏ quyền lãnh đạo của Đảng về mặt pháp lý, thừa nhận sự đa trị, đa
đảng đối lập, tạo điều kiện cho các Đảng khác vươn lên nắm quyền, mà còn là sự từ bỏ
mục tiêu vươn tới xã hội chủ nghĩa. 8
Thứ ba, muốn tiếp tục thực hiện được mục tiêu xã hội chủ nghĩa đồng thời là cũng để
giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản thì điều kiện tiên quyết là phải lấy chủ
nghĩa Mác - Lê-nin làm nền tảng tư tưởng, đây không chỉ là nền tảng tư tưởng của Đảng,
mà còn là cơ sở để xây dựng nên tư tưởng của toàn xã hội và từ đó mới ta có điều kiện
cũng như khả năng thực hiện được mục tiêu xã hội chủ nghĩa. Ngược lại, nếu từ bỏ mục
tiêu xã hội chủ nghĩa thì cũng đồng nghĩa với việc phủ nhận đi hệ tư tưởng Mác - Lê-
nin và đồng thời tiếp nhận hệ tư tưởng tư sản, như ông Goóc-ba-chốp đã thực hiện điều
đó trong công cuộc cải tổ ở Liên Xô trước đây.
Thứ tư, chúng ta cần giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với
Nhà nước và toàn xã hội nói chung, nhất là đối với lực lượng vũ trang. Đảng phải lãnh
đạo toàn diện, tuyệt đối và trực tiếp lực lượng vũ trang.Vì nếu lực lượng vũ trang bị
trung lập hóa, chỉ bảo vệ độc lập chủ quyền và an ninh quốc gia, không phụ thuộc vào
bất kì đảng phái nào, thì bản chất vẫn là tước quyền lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng
vũ trang nhân dân. Đây cũng là cách đã từng được áp dụng ở Liên Xô trong thời kỳ cải cách.
Thứ năm, nước ta không ngừng cố gắng hội nhập quốc tế, tuy nhiên vẫn giữ vững
độc lập về chính trị, giữ vững chủ quyền lãnh thổ quốc gia, tiếp tục thực hiện con đường
quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Trong suốt 30 năm qua, thực tiễn đã chứng minh đó là một
quan điểm đúng đắn. Chúng ta đã và vẫn đang làm bạn với nhiều nước trên thế giới và
gây dựng nên mối quan hệ ngày càng tốt đẹp, nhân dân ta cùng tham gia giao lưu với
nhân dân các nước, lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta cũng được các nước khác trân trọng,
sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước lại càng được cộng đồng bạn bè quốc tế đồng
tình ủng hộ. Thực tế cũng cho thấy, việc thực hiện công cuộc cải tổ của Liên Xô trước
đây có sự chi phối và sao chép tư tưởng chính trị từ bên ngoài, vì vậy đã gây nên sự sụp
đổ chế độ chính trị - xã hội xã ộ h i chủ nghĩa.
Thứ sáu, công cuộc đổi mới cũng cần phải có những bước đi phù hợp để bảo đảm đất
nước có thể đổi mới, mà vẫn giữ được sự ổn định. Đổi mới trước hết phải bắt đầu từ lĩnh
vực kinh tế, sau đó mới có thể đến đổi mới về chính trị. Ngay trong kinh tế cũng cần đi
từ đổi mới nông nghiệp rồi mới đến các lĩnh vực khác. Trong đổi mới chính trị, việc xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa cũng đã tác động đến đổi mới toàn bộ hệ 9
thống chính trị. Nhờ vậy, gần 30 năm trôi qua đất nước ta vừa được ổn định, vừa được
phát triển. Công cuộc cải tổ của Liên Xô trước đây đã thực hiện một cách cấp thời, thiếu
trình tự, cụ thể là: ban đầu đổi mới doanh nghiệp, rồi đến 100 ngày thực hiện tư nhân
hóa, áp dụng nền dân chủ tư sản vào xã hội Xô- viết,... Kết cục, dẫn đến hỗn loạn và sụp
đổ chế độ chính trị- xã hội xã hội chủ nghĩa.
1.5. Biện pháp giải quyết tình hình để phát triển kinh tế.
Để giải quyết được tình hình kinh tế lúc bấy giờ, Đảng ta đã lựa chọn thực hiện công
cuộc đổi mới. Muốn thực hiện được công cuộc này cần có sự vận dụng được nguyên tắt
thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, tuy nhiên bước đầu vẫn còn nhiều hạn chế. Qua
đó, để khắc phục được những khuyết điểm, những hạn chế trước hết ả Đ ng phải đổi mới
tư duy, đổi mới nhận thức; đưa ra được những chính sách phù hợp với hệ thống quy luật
khách quan, các quy luật của xã hội sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến phương hướng phát
triển của xã hội; các chính sách phát triển kinh tế gây nên không có hiệu quả đều thể
hiện sự vận dụng quy luật chưa đúng cách. Do đó chúng ta phải biết thống nhất hệ thống
các quy luật tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế. Trong hệ thống các quy luật đó, quy
luật kinh tế cơ bản cùng với các quy luật khác của chủ nghĩa xã hội ngày càng phát huy
được vai trò chủ đạo, được vận dụng trong một thể thống nhất với các quy luật của sản
xuất hàng hoá, đặc biệt là quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh… bước
chuyển biến mới của nước ta được đánh dấu từ khi tổ chức Đại hội VI, khi mà Đảng đã
thật sự vận dụng đúng đắn và sáng tạo chủ nghĩa Mác Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh
của Đảng vào thực tiễn của đất nước, tìm ra được mâu thuẫn và tạo ra động lực đổi mới
vững chắc. Trước đây, nước ta rơi vào tình trạng khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng do
tư duy còn lạc hậu, không có sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, cản trở sự phát
triển của nền kinh tế, do đó trước hết Đảng và nhà nước ta phải tiến hành cải cách nền kinh tế.
Trước tiên chúng ta phải tạo được điều kiện cho sản xuất phát triển. Để làm được điều
đó, chúng ta cần có một cơ cấu nền kinh tế hợp lí, phù hợp với điều kiện sản xuất cũng
như là phân chia lao động và hợp tác với các nước khác. Cơ cấu kinh tế đó giúp cho việc
sản xuất phát triển nhịp nhàng và tương đối ổn định. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải
sắp xếp lại sản xuất cũng như tạo thêm nhiều cơ cấu nền kinh tế mới phù hợp với điều 10
kiện của đất nước, phải tăng cường tập trung vào đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, sản
xuất hàng tiêu dùng và xuất khẩu. Tiến hành củng cố nền kinh tế cả khu vực quốc doanh
và tập thể. Bằng các biện pháp phù hợp, tận dụng mọi khả năng của các thành phần kinh
tế khác và dưới sự chỉ đạo của thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa. Giải pháp đó xuất
phát từ thực tế của nước ta và là sự vận dụng quan điểm của Lênin coi nền kinh tế có cơ
cấu nhiều thành phần là một đặc trưng của thời kỳ quá độ.
2. Quá trình đổi mới kinh tế của Việt Nam
Sự nghiệp đổi mới ở nước ta mang đến một bài học lớn về nhận thức. Đó là bài học
về việc nắm vững quan điểm thực tiễn - nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin,
là quan điểm cơ bản, hàng đầu của triết học Mác. Sự đổi mới trong hoạt động thực tiễn
cần phải có sự phát hiện ra lý luận trở thành cơ sở và là điều kiện cơ bản. Tuy nhiên, lý
luận không tồn tại một cách ngẫu nhiên và cũng không thể trông chờ cho đến khi việc
chuẩn bị, sắp xếp và bổ sung lý luận hoàn tất rồi mới bắt đầu tiến hành đổi mới. Bên
cạnh đó, thực tiễn còn là nguồn gốc, là cơ sở của lý luận. Do đó cần phải trải qua thực
tiễn thì mới có cơ sở để khái quát nên lý luận.
Vì vậy, quá trình đổi mới ở nước ta là một quá trình vừa học vừa làm, vừa làm, vừa đúc kết lý l ậ
u n, đúc kết thành quan điểm, ồ
r i quay lai quá trình đổi mới. Có n ữ h ng điều
chúng ta cần phải cảm nhận trong tình trạng mò mẫm trong thực tế cùng với đó là sự
trải nghiệm thì mới biết được phương pháp giải quyết vấn đề mà thực tiễn đặt ra. Vì vậy,
nhiệm vụ của ta là cần phải khắc phục những vấn đề đó. Ví dụ như vấn đề phúc lợi xã
hội, vấn đề an sinh, vấn đề phân hóa giàu nghèo… Trong quá trình này, đương nhiên
không thể tránh khổ những sai sót, sai lệch nào đó cần phải trả giá, vì vậy hãy kiên trì
thực hiện sau khi rút kinh nghiệm cùng với đó là bám sát thực tế, phát huy sức sang tạo
của cán bộ và nhân dân. Dựa vò định hướng chiến lược đúng đắn rồi bắt đầu thực hiện
thì thực tiễn sẽ cho chúng ta hiểu rõ hơn những gì ta cần và nên làm, đó là bài học cho
không chỉ trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, mà còn là bài học của sự nghiệp đổi mới ừ v a qua, xưa và nay…
Ngoài ra, tuy nhấn mạnh vai trò của thực tiễn nhưng đồng thời Đảng ta cũng không
coi thường lý luận. Công cuộc đổi mới là quá trình Đảng ta không ngừng nâng cao trình
độ, phấn đấu phát triển, cập nhật những tư tưởng lý luận xã hội chủ nghĩa và con đường 11
xã hội chủ nghĩa của nước ta. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định rằng việc đề
ra quan điểm phát triển kinh tế thị tr ờng ư
định hướng xã hội chủ nghĩa là một bước đột
phá lý luận hết sức cơ bản và sáng tạo của Đảng ta, là thành tựu lý luận quan trọng trong
việc thực hiện đường lối 35 năm, có nguồn gốc xuất phát từ thực tiễn Việt Nam tiếp thu
kinh nghiệm của thế giới một cách có chọn lọc. Điều này vừa tạo tiền đề cho sự nghiệp
xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Việt Nam, vừa góp phần bổ sung,
phát triển lý luận chủ nghĩa Mác - Lê-nin trong thời kỳ mới, đã và đang trải qua năm
bước đổi mới theo thực tiễn của cuộc sống và quá trình vận động trong môi trường và điều kiện mới.
2.1. Bước chuyển thứ nhất
Dựa trên mô hình kinh tế trao đổi hiện vật với sự tuyệt đối hóa sở hữu xã hội (Nhà
nước và tập thể) với quan hệ sản xuẩt “vượt trước” phát triển của lực lượng sản xuất dẫn
tới sự tác động của quan hệ sản xuất với lực lượng sản xuất diễn ra chiều hướng kìm
hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất từ tư duy sang tư duy mới. Sự tồn tại ề n n kinh
tế thành phần trong thời kì quá độ là một tất yếu khách quan. Vì vậy, để đảm bảo cho
nền kinh tế nhiều thành phần, kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong sự thống nhất
biện chứng với tính đa dạng các hình thức sở hữu, thực hiện nhiều hình thức phân phối,
lấy hình thức phân phối theo kết quả lao động là chủ yếu nhằm thúc đẩy sản xuất phát triển.
Đây là bước chuyển căn bản mà có ý nghĩa sâu xa vì nó tôn trọng yêu cầu của quy
luật khách quan về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất. Qua đó,
thấy được sự tồn tại của nhiều loại trình độ lực lượng sản xuất khác nhau, đòi hỏi phải
có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế để thiết lập quan hệ sản xuất cho phù hợp.
2.2. Bước chuyển thứ hai
Đổi mới cấu trúc và cơ chế vận hành nền kinh tế một cách toàn diện đó là quá trình
từ bỏ cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp sang phát triển nền kinh tế nhiều thành
phần, vận hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lí của nhà nước theo dịnh hướng xã hội chủ nghĩa. 12
2.3. Bước chuyển thứ ba
Đổi mới hệ thống chính trị, từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang mô hình quản
lý hành chính kiểu chỉ huy, phát triển theo hướng dân chủ hóa, dân chủ hóa toàn diện
mọi mặt của đời sống xã hội.
2.4. Bước chuyển thứ tư
Để nhận thức quan niệm về sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa xã hội ở nước,
chúng ta phải tiến hành từ chủ nghĩa Mác-Lênin trong điều kiện lịch sử cụ thể của đất
nước. Và đây cũng là tính khách quan, là cơ sở khách quan để tiêu chuẩn hóa tính tự
giác và sự khám phá sáng tạo của các chủ thể lãnh đạo sự nghiệp xây dựng xã hội chủ
nghĩa. Nó cũng làm rõ một lần nữa các quan điểm thực tế định hướng cho việc hoạch định chính sách.
2.5. Bước chuyển thứ năm
Đó là sự hình thành quan niệm mới về chủ nghĩa xã hội ở Đảng ta, quan niệm mới về nhân tố con người.
Ý nghĩa: Có thể thấy được, chủ nghĩa Mác-Lênin đã tổng kết thực tiễn cách mạng và
lịch sử xã hội một cách vô cùng rõ ràng. Qua đó thấu hiểu và rút ra được quy luật khách
quan của sự phát triển, đồng thời dự đoán được xu hướng cơ bản của quá trình đổi mới
xã hội, nhận thức và vận dụng một cách sáng tạo, linh hoạt để góp phần xây dựng và
phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin. Để thay đổi, thoát được khỏi sự cứng nhắc, khô khan
từ những quan niệm cũ, cần phải tăng cường nghiên cứu lý luận rồi tổng kết một cách
có hệ thống, linh hoạt về quá trình xây dung chủ nghĩa xã hội đồng thời đẩy mạnh sự
nghiệp đôi mới. Bằng cách này, lý thuyết mới có vai trò tích cực, ý nghĩa trong trao đổi
với thực hành. Chung quy lại, việc đổi mới phương châm chỉ đạo trong vấn đề đổi mới
nói chung ở nước ta hiện nay là một tất yếu của sự phát triển xã hội và kinh tế - xã hội.
Nó cũng cho thấy rằng chỉ bằng cách kết hợp lý luận và thực tiễn, chúng ta mới có thể
giải quyết vấn đề một cách hợp lí trong quá trình đổi mới của nước ta. Việc phát hiện ra
lý luận phải trở thành tiền đề và cơ sở cho sự đổi mới trong các hoạt động. hành động
thiết thực. Thực tiễn là động cơ, là cơ sở của nhận thức và lý luận để kiểm nghiệm là
một trong những phương châm chủ đạo trong công cuộc đổi mới. Chỉ khi dám nghĩ, 13
dám làm cùng kết hợp với trang bị tri thức khoa học thì chúng ta mới thành công được.
Đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, cần phải nắm bắt được quy luật của kinh tế. Bên cạnh
đó quy luật sản xuất lại càng cần thiết để cải tạo thực tiễn, tạo ra phương hướng`và mục
tiêu đúng đắn phát triển đi lên. Chỉ có thế nước ta mới theo kịp được trình độ phát triển
kinh tế chung của khu vực và trên thế giới.. Vì vậy, phải kết hợp chặt chẽ giữa cách
mạng và tri thức khoa học, vì tri thức khoa học có được nhờ sự ham hiểu biết, thông
minh hay không và ngược lại thì tri thức khoa học mới có khả năng phát huy triệt để.
Khi nó phát huy tác dụng trong thực tiễn, nó trở thành động cơ nâng cao tri thức và nhận
thức. nắm bắt và vận dụng các quy luật khách quan, cần thiết để vận hành và vận dụng chúng vào thực tiễn.
3. Tác động của quá trình đổi mới nền kinh tế xã hội Việt Nam.
Qua 65 năm trải qua công cuộc đổi mới và xây dựng chủ nghĩa xã hội kể từ Ðại hội
VI (năm 1986) cùng 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991) đến nay, Việt Nam đã có được những thành tựu to
lớn và hết sức quan trọng. Thực hiện công cuộc đổi mới với mô hình kinh tế tổng quát
là xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đất nước ta đã thoát
khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, tạo được những tiền đề cần thiết để chuyển sang thời
kỳ phát triển mới đó là thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
 Thời kỳ 1986-1990:
Khi nhận ra những bất cập của cơ chế kinh tế hiện hành, Nhà nước ta bắt đầu có một
số thay đổi trong chính sách quản lý kinh tế. Chủ trương được tiến hành là phát triển
nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường với định hướng
theo xã hội chủ nghĩa. Nền kinh tế đã dần khắc phục được những hạn chế, yếu kém và
có những bước phát triển. Công cuộc đổi mới đã đạt được những thành tựu bước đầu rất
quan trọng: GDP tăng 4,4%/năm; tổng giá trị sản xuất nông nghiệp tăng bình quân 3,8
- 4%/năm; công nghiệp tăng bình quân 7,4%/năm, trong đó sản xuất hàng tiêu dùng tăng
13 -14%/năm; giá trị kim ngạch xuất khẩu tăng 28%/năm. Ba chương trình với mục tiêu
về phát triển lương thực - thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu được thực hiện
tốt đã phục hồi được sản xuất, tăng trưởng kinh tế, hạn chế được vấn đề lạm phát,…
Đây được đánh giá là thành công bước đầu của quá trình công nghiệp hóa XHCN hoá 14
trong chặng đường đầu tiên. Quan trọng nhất đó là đây là giai đoạn chuyển đổi cơ bản
cơ chế quản lý cũ sang cơ chế quản lý mới, thực hiện được một bước tiến trong quá trình
đổi mới đời sống kinh tế - xã hội và bước đầu giải phóng được lực lượng sản xuất, tạo
ra động lực phát triển mới.
 Thời kỳ 1991-1995
Đất nước dần thoát ra khỏi tình trạng trì trệ và suy thoái. Nền kinh tế thời kỳ này tiếp
tục đạt được những thành tựu quan trọng: tình trạng trì trệ được khắc phục, tốc độ tăng
trưởng tăng cao, hội nhập liên tục và hầu hết các chỉ tiêu chủ yếu đều hoàn thành vượt
mức với chỉ số GDP tăng 8,2%/năm; sản lượng công nghiệp tăng 13,3%/ năm; nông
nghiệp tăng 4,5%/năm; công nghiệp dịch vụ tăng 12%/ năm; 5 năm (1991-1995) tổng
sản lượng lương thực có hạt đạt 125,4 triệu tấn, so với 1986- Tăng 27% vào năm 1990.
Tăng trưởng khá ổn định phần lớn các ngành kinh tế.
 Thời kỳ 1996-2000
Đây là một bước tiến quan trọng trong phát triển kinh tế trong thời kỳ mới, đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Mặc dù chịu tác động tổng hợp của cuộc khủng
hoảng kinh tế - tài chính khu vực (1997-1999) và liên tục xảy ra các đợt thiên tai nghiêm
trọng, nền kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức gay gắt, nhưng
miền Nam Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng khá. GDP bình quân cả giai
đoạn 1996 - 2000 đạt 7%, trong đó nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 4,1%; công nghiệp
và xây dựng tăng 10,5%; công nghiệp dịch vụ tăng 5,2%. Tốc độ tăng trưởng GDP bình
quân từ năm 1990 đến 2000 là 7,5%, có thể thấy được so với năm 1990 thì tốc độ tăng
trưởng GDP năm 2000 tăng hơn gấp 3 lần.
 Thời kỳ 2001-2005
Đường lối chuyển đổi trong giai đoạn này được tiếp tục đẩy mạnh, đạt được một số
kết quả nhất định trong việc thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001-2010
và Kế hoạch 5 năm 2001-2005 do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX thông qua. Đảng
Cộng sản Trung Quốc. Nền kinh tế đạt mức tăng trưởng khá cao và đang phát triển theo
hướng tốt, năm sau sẽ cao hơn năm trước. GDP tăng 7,5% hàng năm, riêng năm 2005
đạt 8,4%; trong đó, nông nghiệp tăng 3,8%; công nghiệp và xây dựng tăng 10,2%; công 15
nghiệp dịch vụ tăng 7%. Đặc biệt, quy mô GDP nền kinh tế năm 2005 đạt 837,8 nghìn
tỷ đồng, gấp đôi năm 1995, GDP bình quân đầu người đạt khoảng 10 triệu đồng (tương
đương 640 USD), vượt mức bình quân của các nước đang phát triển có thu nhập thấp
(500 USD). Từ một nước thiếu ngũ cốc phải nhập khẩu 50.000 đến 1 triệu tấn ngũ cốc
mỗi năm, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Năm 2005, xuất
khẩu hạt tiêu của Việt Nam đứng đầu thế giới; các sản phẩm gạo, hạt điều và cà phê
đứng thứ hai, cao su đứng thứ 4,..
Cùng với tăng trưởng kinh tế, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm ổn định chính
trị, xã hội, quốc phòng, an ninh, phát huy lợi thế của đất nước và các nước, các vùng,
các ngành; đổi mới hệ thống kinh tế, từng bước hoàn thiện cơ chế quản lý. , chính sách
và hệ điều hành. Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống tài chính, tiền
tệ; phát triển nguồn lực và chất lượng lao động, khoa học và công nghệ; ...
Trong 20 năm qua, công tác giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo đạt kết quả tốt,
vượt mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc. Từ năm 2000 đến năm 2005,
7,5 triệu người lao động được tạo cơ hội việc làm. Năm 2005, thất nghiệp ở thành thị
giảm xuống còn 5,3%; thời gian sử dụng lao động ở nông thôn đạt 80%.
Theo chuẩn quốc gia, tỷ lệ hộ đói nghèo đã giảm từ 30% năm 1992 xuống dưới 7%
năm 2005. Theo chuẩn quốc tế (1 USD/người/ngày) thì tỷ lệ đói nghèo của Việt Nam
đã giảm từ 58% năm 1993 xuống còn 28,9% năm 2002.
 Thời kỳ 2006 - nay
Bước vào năm 2006, năm đầu của kế hoạch năm năm 2006 - 2010, nước ta có những
khả năng mới, đồng thời đứng trước những yêu cầu mới của sự phát triển, trong bối cảnh
quốc tế tiếp tục diễn biến phức tạp, đất nước vẫn trong tình trạng kém phát triển và hàng
năm phải đối phó với thiên tai, dịch bệnh. Quá trình hội nhập của kinh tế khu vực và thế
giới đến thời điểm thì cần phải thực hiện đầy đủ các cam kết,cũng như là chịu nhiều sức
ép và sự cạnh tranh. Cơ hội và thách thức đan xen nhau và đều rất lớn. Tuy nhiên, từ
những năm đầu tiên Chính phủ đã có sự chỉ đạo, điều hành sát sao cùng với sự nỗ lực
của các ngành,, các địa phương, các doanh nghiệp và toàn thể nhân dân, kinh tế-xã hội
vẫn tiếp tục phát triển và ổn định. 16

Nguyên tắc thống nhất giữa lý luận với thực tiễn và sự vận dụng nguyên tắc này trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay. | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

Thông tin :

Tài liệu liên quan:

Triết học Mác Lênin về vấn đề cách mạng xã hội trách nhiệm của sinh viên trong việc thực hiện tiến bộ, công bằng, xã hội ở nước ta hiện nay | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến và sự vận dụng quan điểm toàn diện vào việc giáo dục đạo đức của sinh viên việt nam hiện nay | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

Lý luận c. Mác về giai cấp và đấu tranh giai cấp. liên hệ trách nhiệm của sinh viên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc ở nước ta trong giai đoạn hiện nay | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

Triết học Mác – Lênin về mối quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin