Những vấn đề chung về nghiệp vụ thị trường mở của Ngân hàng Trung ương

Tiểu luận học phần Tài chính tiền tệ với chủ đề Những vấn đề chung về nghiệp vụ thị trường mở của Ngân hàng Trung ương giúp bạn tham khảo và hoàn thành tốt bài tiểu luận của mình đạt kết quả cao.

Trường:

Đại học Thủy Lợi 221 tài liệu

Thông tin:
27 trang 11 tháng trước

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Những vấn đề chung về nghiệp vụ thị trường mở của Ngân hàng Trung ương

Tiểu luận học phần Tài chính tiền tệ với chủ đề Những vấn đề chung về nghiệp vụ thị trường mở của Ngân hàng Trung ương giúp bạn tham khảo và hoàn thành tốt bài tiểu luận của mình đạt kết quả cao.

85 43 lượt tải Tải xuống
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
LỜI MỞ ĐẦU
Chính sách tiền tệ một trong những chính sách kinh tế vĩ mô quan trọng
trong quá trình điều hành các hoạt động của nền kinh tế. Tuy nhiên, chính sách
tiền tệ thực sự ý nghĩa và thể hiện đúng vai trò vị trí của mình hay không lại
phụ thuộc vào quá trình sử dụng các công cụ để thực thi chính sách tiền tệ của
ngân hàng trung ương. Để thực hiện vai trò và trách nhiệm đã được quy định
tại Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã sử
dụng các công ctái cấp vốn, lãi suất, tỷ giá hối đoái, dtrữ bắt buộc, nghiệp
vụ th trường mở.
Sau một thời gian dài chun bị về hàng lang pháp lý, trang thiết bị, nhân
lực, … nghiệp vụ th trường mở đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chính
thức khai trương vào ngày 12/7/2000. Trải qua hơn 7 năm hoạt động, nghiệp
vụ thị trường mở đã đưc thực hiện an toàn, góp phần quan trọng vào việc điều
tiết và kiểm soát ợng tiền cung ứng của Ngân ng Nhà nưc. Tuy nhiên,
cũng như các công cụ chính sách tiền tệ khác của Ngân hàng nhà nước, nghiệp
vụ thị trường m đã bộc lộ những hạn chế nhất định. Số lượng các tổ chức n
dụng tham gia ít, doanh số giao dịch nhỏ, hàng hoá giao dịch chưa nhiều, các
quy định vquy trình, xử lý thông tin còn chưa hoàn thiện. Vì vậy, nhu cầu đổi
mới và hoàn thiện công cụ nghiệp vụ thị trưởng mở là hết sức cấp bách và cần
thiết.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
CHƯƠNG I
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ
CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG
1. Khái niệm
Nghiệp vthị trường m nghiệp vụ mua, n giấy tờ giá (GTCG)
giữa một bên Ngân hàng N nước với bên kia các t chức n dụng
(TCTD) trong đó NHNN đóng vai trò là người điều hành hoạt động thị trường.
Nghiệp vTTM một trong các công cđược NHNN sử dụng để thực thi
chính sách tiền tệ quốc gia.
2. Cơ chế tác động của nghiệp vụ thị trường mở
Thông qua hoạt động mua, bán các GTCG trên thị trường mở, NHTW đã
tác động trực tiếp đến dtrữ của các ngân hàng và ảnh hưởng gián tiếp đến các
mứci suất trên thị trưng, từ đó tác động trực tiếp đến các mục tiêu của chính
sách tiền tệ cả về mặt giá mặt lưng.
2.1. Về mặt lượng - Tác động vào dự trữ của hệ thống ngân hàng
Hành vi mua bán các GTCG trên thị trường mở ca NHTW khả năng
tác động ngay lập tức đến tình trạng dtrữ của các NHTM thông qua ảnh hưởng
đến tiền gửi của các ngân ng tại NHTW (nếu các NHTMđối tác tham gia
OMO) và tiền gửi của khách hàng tại hệ thống ngân hàng (nếuc khách hàng
là đối tác tham gia OMO).
đồ 1.1. Cơ chế tác động của OMO tới dự trữ ngân ng
NHTW Dự trữ Dự trữ mở Khối n NH rộng cho lượng TD GTCG
giảm vay giảm giảm
Khi NHTW thực hin bán GTCG cho các ngân hàng thì tiền gi của ngân
hàng tại NHTW sẽ giảm xuống tương ng với khối lượng GTCG NHTW
bán ra. Trường hợp người mua làc khách hàng ca ngân ng thì số tiền mua
GTCG sẽ làm giảm số dư tiền gửi của họ tại hệ thống ngân hàng. Kết qudự
trữ của hthống ngân hàng giảm t tương ứng với khối ợng GTCG
NHTW bán ra. Sự giảm sút dự trữ của hthống ngân hàng sẽ m giảm khả
năng cho vay của ngân hàng và vì thế khối lượng tín dụng giảm dẫn đến cung
tiền sẽ giảm. Ngược lại, khi NHTW thực hiện mua GTCG trên thị tng mở,
MS
giảm
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
kết quả làm dự trữ của các ngân hàng tăng lên. Như vậy, khi NHTW thực hiện
nghiệp vụ thị trường nó sẽ tác động đến dự trữ của các nn ng, làm ảnh
hưởng đến khối lượng tín dụng, từ đó nh hưởng đến lượng tiền cung ứng.
2.2. Về mặt giá - Tác động qua lãi suất
Hành vi mua bán GTCG của NHTW trên thị trường mở có thể ảnh hưởng
gián tiếp đến mức lãi suất thị trường thông qua 2 con đường sau:
Thứ nhất, khi dự trữ của nn hàng bị ảnh hưởng sẽ tác động đến cung
cầu vốn NHTW trên thị trường tin tệ ln ngân ng. Đến lượt , cung cầu
tiền trung ương thay đổi sẽ dẫn đến lãi suất thị trường tiền NHTW thay đổi.
Mức lãi suất ngắn hạn này, thông qua dự đoán của thị trường và các hoạt động
arbitrage vlãi suất, sẽ truyn tác động tới c mức lãi suất trung dài hạn
trên thị trường tài chính. Tại một mức lãi suất thị trưng xác định, tổng cầu AD
của nền kinh tế, và do đó tốc đ tăng trưởng kinh tế sẽ được quyết đnh.
đồ 1.2. Cơ chế tác động của OMO quai suất
Thứ hai, việc mua bán GTCG sẽ làm ảnh ởng ngay đến quan hcung
cầu vloại GTCG đó trên thị trưng và giá cả ca nó. Khi gchứng khoán
thay đổi, tỷ lệ sinh lời của chúng cũng thay đổi. Nếu khối lượng chứng khoán
này chiếm tỷ trọng lớn trong các giao dịch trên thị trường tài chính thì sự thay
đổi tỷ lệ sinh lời của sẽ tác động trở lại lãi suất thị trường, và vì thế mà tác
động đến tổng cầu AD và sản lượng.
Khi NHTW n tín phiếu kho bạc sẽ làm giảm dự trữ của hthống ngân
hàng. Điều y làm giảm cung quỹ cho vay và sẽ ảnh hưởng đến lãi suất ngắn
hạn, làm lãi suất ngắn hạn có xu hưng tăng lên tác động o làm tăng các
lãi suất thị trường. Bên cạnh đó khi NHTW thực hin bán n phiếu kho bạc trên
Cung TPKB
tăng
NHTW bán
TPKB
Dự trữ NH
giảm
giảm
Cung của quỹ
cho vay giảm
Lãi suất ngắn
hạn tăng
Lãi suất thị
trường tăng
Giá TPKB
giảm
LS thị trường
tăng
tăng
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
thị trường mở sẽ làm tăng cung tín phiếu kho bạc trên thị trường, tđó làm
giảm gcủa tín phiếu kho bạc. Điều này làm ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời
của tín phiếu kho bạc theo hướng tăngn, dn đến sự chuyển dịch vốn đu
sang tín phiếu kho bạc. Để cân bằng lãi suất và hạn chế sự dịch chuyển vốn đu
tư, lãi suất thị trường sẽ tăng lên. Khi lãi suất thị trườngngn thì hoạt động
đầu của c chủ thể đối với nền kinh tế sẽ giảm xuống do tsuất sinh lời
giảm. Từ đó tổng cầu trên thtrường giảm xuống và góp phần làm giảm sản
lượng, ảnh hưởng đến lượng tiền cung ng.
3. Vai trò của nghiệp vụ thị trường mở
3.1. Đối với ngân hàng trung ương
Để thực hiện nhiệm vụ ổn đnh gtrị đồng tiền, NHTW đã xây dựng và
thực thi các ng cụ CSTT nhằm đưa tiền ra rút tiền về từ lưu thông theo tín
hiệu thị trường. Trong đó, OMO là công c CSTT gián tiếp quan trọng nhất tại
nhiều quốc gia làm thay đổi cung - cầu tiền tdẫn đến thay đổi i suất trên thị
trường tiền tệ. Thông qua việc mua bán GTCG tại thị trường mở, NHTW
thể mở rộng hoặc thu hẹp khối lượng tiền dtrữ trong hệ thống ngân hàng và
tác động một cách tốt nhất đến số tiền tệ, lượng tiền cung ng. Như vậy,
OMO đã tạo điều kiện cho NHTW hạn chế sử dụng các công cmang tính trực
tiếp trong điều hành CSTT.
Bên cạnh mc đích điều tiết vốn khả dụng của hệ thống ngân hàng, thông
qua mua bán GTCG trên thị trường mở, NHTW n cấp tín hiệu cho thị trưng
về định hưng điều hành CSTT trong tương lai nới lỏng hay thắt chặt. Đặc
biệt khi thực hiện OMO thường xuyên và hiệu quả, lãi suất thị trường mở có ý
nghĩa rất quan trọng trong việc định hướng, chđạo lãi suất thtrường qua
đó NHTW có thể hạn chế những biến đng của lãi suất thị trường.
OMO một công cụ CSTT tính chủ động cao. OMO do NHTW chủ
động khởi xướng, khác với các nghiệp vụ cho vay hỗ trợ vốn khác của NHTW
thường do các ngân hàng có nhu cầu vay vốn chủ động khởi ớng. Như vậy,
NHTW thể chủ động thực hiện OMO theo đnh kỳ hoặc vào c thời điểm
cần thiết. OMO có thể được thực hiện linh hoạt xét trên góc độ về khối lượng
cũng như thời gian giao dịch. NHTW thể thực hiện OMOquy mô lớn/nhỏ
(khối lượng mua bán GTCG lớn/nhỏ) với thời hn dài/ngắn tuỳ theo quyết định
mua/bán GTCG.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
OMO th khắc phục đưc nhng hn chế của các ng cụ kiểm soát
tiền tệ trực tiếp và các công cụ gián tiếp khác. Các giao dịch OMO nh hai
chiều, qua đó NHTW có thể bơm thêm tiền vào u thông hoặc rút tiền từ lưu
thông, trong khi công cụ TCV chthể bơm thêm tiền vào u thông. Mặt
khác, với ng cOMO, NHTW có thể chủ động hơn trong việc điều tiết u
thông, không phụ thuộc nhiều vào ý muốn ch quan của NHTM như trong công
cụ TCV. Qua việc tính toán và dự báo vốn khả dụng cũng như lượng tiền cung
ứng, NHTW có thể biết chính xác được khối lượng tiền cần bơm thêm hoặc rút
về từ lưu thông.
3.2. Đối với các đối tác của ngân hàng trung ương
Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng trong cơ chế thị trường ngày
càng đa dạng dẫn đến hoạt động quản lýsử dụng vốn khả dụng cần phải ch
động linh hoạt hơn. Hiện nay trong cấu nguồn vốn của các ngân hàng,
tiền gửi không kỳ hạncó kỳ hạn với thời gian dưới 12 tháng thường chiếm
tỷ trọng t60-70%. Vì vậy, vấn đề cấp bách hiện nay đối với c ngân hàng
làm thế nào để sử dụng vốn linh hoạt hiệu quả và giải quyết được kkhăn tạm
thời vvốn khả dụng trong thời gian ngắn, không gây ách tắc trong thanh toán
cũng như đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng.
Thị trường mở là nơi các đối tác của NHTW được chủ đng tham gia mua
bán GTCG với NHTW và lãi suất thực sự là mang tính thị trường. . Các thành
viên tham gia thị trường mở thường các đối tác độ tin cậy cao, nên việc
mua bán GTCG trên thị trường mở có độ an toàn rất cao. Bên cạnh đó, những
điều kiện về chủng loại và chất lượng các GTCG được giao dịch trong OMO
sẽ gián tiếp làm thay đổi danh mục đầu tư GTCG ca các ngân hàng, từ đó cải
thiện theo hướng tích cực cơ cấu sử dụng vốn của ngân hàng,m giảm dự trữ
không sinh lợi và cải thiện bảng tổng kết tài sản ca ngân hàng.
Ngoài ra, OMO góp phn đa dạng hoá các nghiệp vụ kinh doanh của các
TCTD. Các TCTD không chỉ đơn thuần thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh
truyn thống như cho vay, bảo lãnh, dịch vụ … mà còn sử dụng một nguồn vốn
nhất định để thực hiện nghiệp vụ kinh doanh mới mua n các GTCG. OMO
cũng thúc đẩy các mối quan hmang tính kinh doanh giữa c thành viên tham
gia thị trường.
OMO do các ngân hàng tự nguyện tham gia thực hiện theo các nguyên tắc
thị trường, không mang tính chất bắt buộc như DTBB ng không tác
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
động như một hình thức "đánh thuế" đối với hoạt động ca các ngân hàng như
DTBB. Lãi suất trên thị trường mcũng mang tính chất thị trường chứ không
bị áp đặt như trong công cụ chiết khấu GTCG của NHTW.
Như vậy, thị trường mở tạo điều kiện cho các ngân hàng sử dụng nguồn
vốn tạm thời nhàn rỗi hiệu quả hơn và đa dạng hoá thêm các nghiệp vụ kinh
doanh ca các ngân hàng.
3.3. Đối với nền kinh tế
Mặc dù thành viên của OMO chủ yếu là các tổ chức tín dụng, tài chính và
NHTW nhưng OMO cũng có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế.
Thông qua việc phátnh, mua bán GTCG trên thị trưng mở, các chủ thể
của thtrường mở đã làm tăng thêm tính thanh khoản cho các GTCG này. Điều
này góp phần thúc đẩy c thị trường tài chính phát trin. Từ đó, tạo điều kiện
cho các trung gian tài chính thu hút vốn trong nền kinh tế và thay đổi thói quen
tiết kiệm, tiêu dùng của các h gia đình trong nền kinh tế.
Thị trường mở có sự gắn kết chặt chẽ với các thị trường tiền tệ, đặc biệt
thị trường nội tệ liên nn hàng. Sự phát triển của thị trưng mởc động mạnh
đến sự hoàn thiện và phát triển của thị trường liên ngân hàng.
Mặt khác, hin nay Việt Nam đang trong quá trình mở cửa hội nhập vào
nền kinh tế thế giới. Việt Nam phải thực hin các cam kết yêu cầu của c tổ
chức tài chính, tiền tệ, thương mại quốc tế hay các quốc gia phát triển, trong đó
yêu cầu về cải cách hthống ngân hàng nâng cao tính minh bạch trong
các hoạt động ca NHTW. Tại các quốc gia phát triển hay các quốc gia trong
khu vực Đông Nam á đều sử dụng OMO trong điều hành CSTT đ đạt được
các mục tiêu kinh tế . Chính vì vậy, việc sử dụng OMO là mt điều kiện
cần thiết để hội nhập nền kinh tế vào khu vực và thế giới.
4. Thành viên nghiệp vụ thị trường mở
4.1. Ngân hàng trung ương
NHTW là nời tổ chức, y dựng và vận hành hoạt động của thị trường
mở theo các mục tiêu CSTT. NHTW người quyết định lựa chọn sử dụng các
loại OMO và tần suất sử dụng OMO. NHTW tham gia thtrường thông qua
việc mua bán các GTCG nhằm tác động đến dự trữ của hệ thống ngân hàng đ
đảm bảo khả năng thanh tn và gián tiếp tác động đến các lãi suất thị trường
theo mục tiêu CSTT. NHTW cũng nời can thiệp thị trường khi cần thiết
thông qua thực hiện chức năng người cho vay cuối ng nhằm kiểm soát tiền
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
tệ, đảm bảo đủ phương tiện thanh toán cho các TCTD cũng nnhu cầu tín
dụng của nền kinh tế.
Như vậy, NHTW tham gia thị tng mkng phải vì mục tiêu kinh
doanh để quản lý, chi phối, điều tiết thị trường làm cho CSTT được thực
hiện theo các mục tiêu xác định của nó.
4.2. Các đối tác của ngân hàng trung ương
4.2.1. Các ngân hàng thương mại
Các NHTM là thành viên chủ yếu tham gia OMO của NHTWlà đốic
quan trọng của NHTW xét trên 2 phương diện độ tin cậy và tính hiệu quả. Các
NHTM tham gia thị trường nhằm điều hoà vốn khả dụng để đảm bảo kh ng
thanh toán và đầu tư các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để hưởng lãi.
Sự tham gia của các NHTM trong các giao dịch OMO ý nghĩa quan
trọng xét trên góc độ hiu qu CSTT do: (i) NHTM là trung gian tài chính lớn
nhất, mạng lưới hoạt động rng. NHTM đóng vai trò quan trọng trong việc
cung ứng vốn cho nền kinh tế, nhất là ở các nước đang phát triển; (ii) Hơn nữa
NHTM vừa là người đi vay, vừa là người cho vay trên thị trường tiền tệ.
4.2.2. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Tại một số quốc gia, các tổ chức tài chính phi ngân hàng cũng được tham
gia OMO. Các công ty bảo hiểm, ng tyi chính, qu đầu tư, hội tiết kiệm
coi thtrường mở như nơi kiếm thu nhập thông qua việc sử dụng vốn nhàn
rỗi để mua bán các GTCG.
4.2.3. Các nhà giao dịch sơ cp
Các ngiao dịch sơ cấp tham gia vào OMO với cách người trung
gian trong việc mua bán các GTCG giữa NHTW các đối tác khác. Các nhà
giao dịch sơ cấp có thể là các NHTM, công ty chứng khoán, công ty tài chính.
Thực tế ở nhiều nưc, 70% giao dịch can thiệp của NHTW trên thị trường mở
được thực hiện thông qua các nhà giao dịch cấp. Khi đó, NHTW chthực
hiện mua bán GTCG với các nhà giao dịch sơ cấp. đthực hiện được vai trò
này, các n giao dịch sơ cấp phải ngun vốn đủ mạnh đáp ứng yêu cầu quy
định của NHTW phải sẵn sàng thực hiện vai trò người tạo lập thtrường
trong tất cả các phn đu thầu tín phiếu kho bạc.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
5. Hàng hoá của nghiệp vụ th trường mở
5.1. Tín phiếu kho bạc
Tín phiếu kho bạc là loại chứng khoán Chính phủ được phát nh nhằm
mục đích bù đắp thiếu hụt tạm thời của ngân sách trong năm i chính. Thời
hạn của tín phiếu kho bạc thường dưới 12 tháng.
Việc sử dụng tín phiếu kho bạc trong OMO có mt số ưu điểm nhất đnh.
Khi NHTW bán tín phiếu kho bạc thay cho việc phát hành tín phiếu NHTW để
thực hiện CSTT thắt chặt thì gánh nặng về thực hiện CSTT sẽ chuyển sang ngân
sách được th hiện ràng trên số liệu ngân sách. Mặt khác khi th trường
tiền tchưa phát triển, số tín phiếu kho bạc lại khá lớn thì việc sử dụng tín
phiếu kho bạc để thực hiện CSTT sẽ giảm rủi ro của việc phân tách thị trường.
5.2. Tín phiếu ngân hàng trung ương
Tín phiếu NHTW loại GTCG ngn hạn do NHTW phát hành đlàm
công ccho OMO. Việc sử dụng tín phiếu NHTW làm hàng hoá trên thị tng
mở có mt số ưu điểm như tăng cường tính độc lập ca NHTW trong việc thực
thi CSTT và là công cụ linh hoạt cho việc quản lý vốn khả dụng
Tuy nhiên, việc phát hành tín phiếu NHTW đthực thi CSTT sẽ làm cho
chi phoạt động ca NHTWng lên, mặcNHTW hoạt động không vì mục
tiêu lợi nhuận. Việc sử dụng tín phiếu NHTW đòi hi phải có sự phối hợp nhất
định với Bộ Tài chính. Khi NHTW BTài chính đồng thời phát hành tín
phiếu NHTW tín phiếu kho bạc, nếu lãi suất chênh lệch thì c đối tác trên
thị trường mở sẽ tập trung mua loại tín phiếu có lãi suất cao hơn. Khi đó sẽ có
sự phân khúc giữa thị trường tín phiếu kho bạc và thị trường tín phiếu NHTW,
làm cho mục đích phát hành các GTCG này không đạt được thể làm giảm
hiệu qutác động của 2 loại hàng hoá này.
5.3. Trái phiếu Chính phủ
Trái phiếu chính phủ giấy nhận nợ dài hạn do Chính phủ phát nh nhằm
mục đích huy động vốn cho nn sách. Mặc GTCG dài hn thời hạn
lên đến 10-30 năm nhưng trái phiếu Chính phủ được sử dụng khá rng rãi trong
các giao dịch OMO ở một s nước bởi tính an toàn, ổn định trong phát hành và
khối lượng phát hành thường lớn, có khả năng tác động trực tiếp giá cả trên thị
trường tài chính. 5.4. Trái phiếu Chính quyn địa phương
Tương tự n trái phiếu Chính phủ, nng trái phiếu chính quyền địa
phương khác về thời hạn và các điu kiện ưu đãi về thuế thu nhập từ trái phiếu
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
thường do các chính quyền địa phương lớn phát hành. Sự can thiệp của
NHTW thông qua việc mua bán loại trái phiếu này cũng tương tự như trái phiếu
Chính phủ.
5.5. Chứng chỉ tiền gửi
Chứng chtiền gửi (CD) giấy nhận ncủa nn hàng hay tchức tài
chính phi ngân hàng phát hành, xác nhận một món tiền đã được gửi vào ngân
hàng với một kỳ hạn và lãi suất nhất định. Thời hạn của CD thể từ 7 ngày
đến 7 năm nhưng thường là ngắn hn. CD được sử dụng khá phổ biến trên thị
trường tiền tệ do các nhà đầu tư thể dễ dàng chuyển đổi thành tiền khi cần
thiết mà không phải rút tiền gửi trước hạn.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
CHƯƠNG II.
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ CỦA
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA
Bắt đầu từ ngày 12/7/2000, NHNN tiến hành đưa công c OMO vào hoạt
động. Đây là một bước tiến mới trong điều hành CSTT của NHNN theo hướng
từ sử dụng các công ctrực tiếp sang c công cụ gián tiếp, để phợp với
thông lệ quc tế sự phát triển của đất nước. Nó đã mở ra một nh cung ứng
điều tiết vốn khả dụng của các TCTD cho NHNN tạo điều kiện cho các
TCTD sử dụng linh hoạt các loại GTCG của mình. Công cụ OMO liên tục được
NHNN cải tiến trong những năm qua và dần trở thành một công cụ CSTT ch
yếu của NHNN.
1. Doanh s trúng thầu nghiệp vụ thị trường mở
Ngay từ khi triển khai, NHNN đã xác đnh OMO sẽ một ng cụ chủ
yếu trong điều hành CSTT của NHNN. Để đạt được mục đích đó, NHNN đã
tập trung thực hiện việc điều hoà lưu thông tiền tệ thông qua công cụ này. Điều
này thể hiện ở doanh số mua bán GTCG trên thị trường mở tăng nhanh qua các
năm. Những năm gần đây, tc độ này đạt trên 200%.
Bảng 1. Tng doanh số trúng thầu OMO qua các năm
Đơn vị: tỷ đồng
Số Khối lượng trúng thầu theo các
Năm thực phiên phương thức giao dịch hiện thực Mua kỳ Mua
Bán
Bán hẳn Tổng cộng
hiện hạn hẳn kỳ hạn
2000 17 873,50 480,00 550,00 1.903,50 2001 48 3.253,81 60,00 50,00 570,00
3.933,81
2002 85 7.245,53 1.900,00 9.145,53
2003 107 9.844,15 11.340,00 21.184,15 2004 123
60.985,91 950,00 61.935,91
2005 159 100.679,15 700,00 1.100,00 102.479,15
2006 155 86.302 26.332 112.634
2007 165 88.257 35.264 123.521
Tổng
859 357.441,05 540 750 78.006 436.737,05 cộng
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
Thông qua hoạt động OMO, NHNN không chỉ mua GTCG để bơm thêm
vốn khả dng khi thị trường thiếu ht vốn khả dụng và mà còn bán GTCG đ
t tiền nhàn rỗi khi thị trường thừa vốn nhằm thực hiện mục tiêu CSTT.
Doanh số trúng thầu OMO tăng mạnh qua các năm, trung bình tăng 1,9573
lần/năm, qua đó tăng kh năng điều tiết của công cụ này đến vốn khả dụng của
TCTD cũng như các điều kiện tiền tệ.
2. Tần suất và phương thức giao dịch trên thị trường mở
2.1. Tần suất giao dịch
Để tăng cường khng tác động của công cnày, NHNN đã tăng tần suất
giao dịch thị tng mở. Trong thời gian đầu khi mới triển khai, c phiên OMO
được tổ chức với tần suất 10 ngày/phiên. Ngày giao dịch OMO được tính theo
ngàym việc. Từ phiên thứ 14 vào ngày 29/11/2000, OMO được thực hiện với
tần suất 1 tuần/phiên vào ngày th hàng tuần. Điều này đã giúp cho các
TCTD chủ động điều chỉnh kịp thời, linh hoạt vốn khdụng của mình. Từ năm
2001, Ban điều hành OMO đã tăng định kỳ t chức các phiên giao dịch OMO
2 phiên/1 tuần vào ngày thứ 3 và thứ 5 hàng tuần. Ngoài ra để đáp ứng kịp thời
vốn khả dng cho TCTD, NHNN đã tổ chức các phiên đấu thầu đột xuất theo
ngày, biệt 2 phn/ngày trong thời gian giáp Tết Nguyên đán. Việc t chức
các phiên đột xuất đã hỗ trkịp thời cho các TCTD khắc phục khó khăn v
thiếu hụt vốn khả dụng, đảm bảo khả năng thanh tn, chi trả đảm bảo ổn
định thị trường tiền tệ. Bắt đầu từ tháng 11/2004, giao dịch OMO đã được thực
hiện định kỳ 3 phiên/tuần, o ngày thứ 2, 4 và 6, góp phần điều tiết kịp thời
vốn khả dụng của TCTD. Trong năm 2005, NHNN đã tổ chức được 158 phiên
thị trường mở, ng 28,5%so với năm 2004. Mặc dù hiện nay đã giao dịch với
tần suất 3 phiên/tuần nhưng nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu giao
dịch vốn của các ngân hàng. thế năm 2006 và 2007 được nâng lên 5 phiên
/ tun .
Bảng 2. Số lượng các phiên giao dịch OMO
Số Số phiên mua Số phiên bán Tần suất giao
Năm phiên Mua Mua có Bán Bán có dịch hẳn kỳ hạn hẳn kỳ hạn
2000 17 4 10 3 0 10 ngày/phiên 2001 48 3
39 5 1 1 tuần/phiên
2002 85 1 58 26 0 1 tuần/2 phiên
2003 107 0 52 55 0 1 tuần/2 phiên
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
2004 123 0 109 0 14 1 tuần/3 phiên
2005 158 0 150 6 2 1 tuần/3 phiên 2006 155
148 7 1 tuần/5 phiên
2007 165 153 7 5 1 tuần/5 phiên
Tổng số 858 8 719 109 22
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
NHNN chủ yếu thực hiện các giao dịch nhằm cung ứng vn khả dụng
cho TCTD, chiếm tới 79,2% tổng số phiên OMO. Các phiên giao dịch nhằm
hấp thụ vốn dư thừa của hệ thống ngân hàng được tổ chức rất ít, điều này
xuất phát từ thực tế của hệ thống ngân hàng là thường xuyên thiếu ht vốn để
đáp ứng nhu cầu tín dụng và thanh toán của nền kinh. Trong 2 năm gần đây,
NHNN chỉ tổ chức 22 phiên bán GTCG trong tổng số 281 phiên OMO.
2.2. Phương thức đấu thầu, xét thầu
Bảng 3. Phương thức đấu thu, xét thầu trên thị trường m
Năm
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Về phương thức giao dịch trên thị trường mở, NHNN chủ yếu sử dụng
phương thức đu thầu lãi suất và phương thức xét thầu riêng lẻ. Phương thức
đấu thầu lãi suất đã được NHNN sử dụng trong 86,2% số phiên giao dịch trong
5 năm qua và tới 100% số phiên trong 2 năm gần đây. Điều này xuất phát từ lý
do NHNN đang điều nh CSTT theo khối lượng tiền ng thêm n nhu cầu
giao dịch GCTG của NHNN thường được xác định trước. Ngoài ra, NHNN
cũng sử dụng pơng thức xét thầu riêng lẻ trong 65,3% số phiên giao dịch.
Trong nửa cuối năm 2005, NHNN hầu nchỉ áp dụng phương thức xét thu
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
thống nhất trong các phiên OMO. Hoạt động thị trường mở trong năm 2006 và
2007 được tiến hành duy trì một cách đều đặn .
2.3 Lãi suất nghiệp vụ thị trường m
Nhìn chung, lãi suất OMO khá bám sát các lãi suất khác của NHNN công
bố như lãi suất bản, lãi suất TCV và lãi suất chiết khấu. Lãi suất trúng thầu
thường nằm giữa mức lãi suất TCV và lãi suất chiết khấu. Lãi suất trúng thầu,
trong các phiên đấu thầu lãi suất, thể hiện khá chính xác và phù hợp với diễn
biến thị trường.
2.3.1. Lãi suất ng bố trong phương thấu đấu thầu khối lượng
Trước khi thực hiện các phiên đấu thầu khối lưng, Ban điều nh OMO
công blãi suất để các thành viên đặt thầu mua bán GTCG. Lãi suất công bố
này là lãi suất trúng thầu trong các phn. Vì vậy, lãi suất trúng thầu trong các
phn đấu thầu khi lượng thường chỉ có một lãi suất nhất định. Tuy nhiên, do
lãi suất trúng thầu đã được NHNN xác định nên c thành viên không có sự lựa
chọn vlãi suất khi giao dịch với NHNN và lãi suất này chưa phản ánh được
nhu cầu về vốn của các thành viên trên thị trường. Đây là một nhược điểm của
phương thức đấu thầu khối lượng trong giao dịch thị trường mở. thế, trong
2 năm trở lại đây, NHNN đã không áp dụng phương thức đấu thầu khối lượng
trong c phiên OMO nữa.
2.3.2. Lãi suất trúng thầu trong phương thức đấu thầu lãi suất
Trước mỗi phiên đấu thầu, Ban điều hành OMO dkiến khối lượng GTCG
cần giao dịch. Khối lượng giao dịch có thể được NHNN thông báo hoặc không
thông báo trước. Đồng thời, căn cứ vào dự o tình hình vốn khdụng, NHNN
cũng xác đnh một lãi suất chỉ đạo làm điểm dng khi giao dịch. Lãi suất này
không thông báo cho các thành viên thị trường khác. Trường hợp NHNN mua
GTCG, lãi suất chỉ đạo sẽ lãi suất mua thấp nhất ca NHNN ngược lại.
Mục đích của NHNN khi đưa ra lãi suất chỉ đạođể đnh hướng lãi suất trên
thị trường tiền tệ.
Trường hợp áp dụng phương thức xét thu thống nhất, lãi suất trúng thầu
chỉ có một mức nhất định. Trường hợp áp dụng phương thức xét thầu riêng lẻ,
nhìn chung sẽ có nhiều mức lãi suất trúng thầu. Do lãi suất trúng thầu trong các
phn OMO theo pơng thức đấu thầu lãi suất phản ánh chính xác hơn diễn
biến của thị trường nên tại Việt Nam, NHNN chủ yếu thực hiện OMO theo
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
phương thức đu thầu lãi suất, chiếm tới 86,2% tổng số phiên và 100% số phiên
trong 2 năm gần đây.
3. Kết quả đạt được của hoạt đng nghiệp vụ thị trường m
Thứ nhất, các chế quy trình OMO đã được không ngừng cải
tiến và hoàn thiện
Dưới sự chỉ đạo của Ban điều hành OMO, các Vụ Cục chức năng của
NHNN đã kịp thời sửa đổi, bổ sung cơ chế, quy chế, quy trình kỹ thuật có liên
quan. Về bản, các vướng mắc vchế, quy trình htầng kthuật đã
được từng bước xlý, khắc phục. Công tác t chức, điều hành hoạt động OMO
của NHNN được thực hiện bài bản, bảo đảm an toàn tuyệt đối trong các phiên
giao dịch.
Các GTCG được sử dụng trong OMO đã được mở rộng theo tinh thần
Luật sửa đổi bsung một số điều của Luật NHNN năm 2003. Đến nay các
GTCG được giao dịch kng chỉ gồm n phiếu kho bạc, tín phiếu NHNN
còn cả các loại trái phiếu dài hạn do ngân sách trung ương thanh toán.
Quy trình thanh toán từng bưc được rút ngắn. Từ thanh toán sau 2 ngày
kể tngày đấu thầu (T+2) năm 2000, thanh toán sau ngày đấu thầu 1 ngày
(T+1) năm 2001 và từ năm 2002 đến nay việc thanh toán được thực hiện ngay
trong ngày đấu thầu (T+0). Hệ thống thanh toán điện tliên ngân hàng của
NHNN đưa vào vận hành ttháng 5/2003 đã tạo điều kiện cho các giao dịch
trên thị trường liên ngân hàng OMO được thanh, quyết toán tức thời, đáp
ứng kịp thời nhu cầu vốn của các TCTD.
Tần suất giao dịch cũng được từng bước tăng cường từ 10 ngày/phiên
trong thời gian bắt đầu hoạt động lên 1 tuần/phiên trong năm 2001, 2 phiên/tuần
năm 2002. T tháng 11/2004 hoạt động OMO đã thực hiện định kỳ 3
phn/tuần, góp phần điều tiết kịp thời vốn khdụng của TCTD. Trong những
dịp giáp Tết, NHNN đã thực hiện giao dịch hàng ngày tổ chức thêm các
phn giao dịch đột xuất (cá biệt 2 phn/ngày), giúp các TCTD đáp ứng kịp
thời vốn đảm bảo khả năng thanh toán, đảm bo n định thị tng tin tệ và
an toàn hthống.
Thủ tục đấu thầu ngày càng được cải tiến. Nhất từ ngày 15/12/2004,
NHNN đã bắt đu áp dụng công nghtrang Web trong giao dịch OMO, cho
phép thành viên kết nối trực tuyến với NHNN, không phải đầu tư máy ch, tiết
kiệm chi phí đầu tư khi tham gia nghiệp vụ này. Điều này đã tạo điều kiện thu
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
t thêm thành viên tham gia thị trường, qua đó nâng cao vai trò điều tiết của
công cụ này. Từ năm 2006 và 2007 áp dụng là 5 phiên / tuần .
Thứ hai, OMO được kết hợp chặt chẽ và đồng bộ với các công cụ khác
nhằm phát tín hiệu điều hành CSTT thực hiện mục tiêu CSTT.
Từ tháng 7/2000 đến năm 2002, việc NHNN mua bán GTCG thông qua
OMO đã góp phần điều tiết linh hoạt vốn khả dụng của các TCTD theo mục
tiêu CSTT trong từng thời kỳ. Nhất là trong thời điểm các TCTD gặp k kn
về vốn khả dụng, OMO đã được kết hợp sử dụng đồng bộ với các công cụ CSTT
khác như nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ, nghip vụ cho vay cầm cố để hỗ trợ kịp
thời cho các TCTD đảm bảo khả năng thanh toán, góp phn duy trì n định tiền
tệ và thực hiện mục tiêu CSTT.
Tỷ trọng doanh số mua qua OMO trong tổng doanh số htrợ vốn của
NHNN qua c kênh (TCV, OMO Swap) ny ng tăng qua các năm, từ
khoảng 45% năm 2001 lên 75% năm 2003 và khoảng 82% tm 2004 đến
nay. Điều này cho thấy vai trò điều tiết vốn khả dụng ca OMO ngày càng đóng
vị trí quan trọng.
Trong năm 2003, do NHNN tăng cường mua ngoại tệ từ các TCTD nên
vốn khả dụng của các TCTD tăng lên. Để điều hoà vốn khả dụng VND của hệ
thống nn hàng, NHNN đã thực hiện chào bán tín phiếu NHNN thông qua
OMO. Từ tháng 4-7/2003, trước xu hướng các TCTD liên tục tăng lãi suất huy
động VND trong khi vốn khả dụng vn thừa khá lớn, n cạnh việc điều
chỉnh giảm lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu, giảm tỷ lệ DTBB, NHNN
đã ln tục chào mua GTCG trong c phiên giao dịch OMO với lãi suất thấp
nhằm phát tín hiệu sẵn sàng cung ng vốn khdụng với chi phí thấp, các TCTD
cần theo dõi và chủ động cân đối vốn hợp lý. Trong năm 2004 2005, ch s
giá tiêu dùng CPI liên tục tăng trong khi đó, mục tiêu tăng trưởng kinh tế vn
được Chính phủ và NHNN hết sức quan tâm thực hiện. NHNN liên tục chào
mua GTCG để cung ứng vốn ra nn kinh tế nhằm góp phần hạ nhiệt lãi suất thị
trường. Chính vậy doanh số giao dịch OMO tăng đột biết trong 2 năm
2004-2005. đặc biệt trong 2 năm 2006 2007 bên cạch việc tăng trưởng
kinh tế hơn 8%/ năm và 2 năm này cũng được coi là 2 năm phát triển nhất của
ngành tài chính – ngân hàng tại Việt Nam .
Nhìn chung, việc điều hành OMO đã được kết hợp tương đối đồng b với
các công cụ CSTT khác nhằm thực hiện mục tiêu CSTT. Lãi suất OMO đã kết
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
hợp khá chặt chẽ với lãi suất TCV, lãi suất chiết khấu để định hướng lãi suất thị
trường.
Thứ ba, OMO là kênh đNHNN được nguồn thông tin về tình hình
nguồn vốn của các TCTD và về tình hình thị trường tiền tệ nói chung, làm
cơ sở cho việc điều hành CSTT.
Trong điều kiện thông tin về thị trường tiền tệ n chưa thu thp được đầy
đủ và kịp thời, kết quhoạt động OMO th coi kênh thông tin hữu hiệu
phản ánh một phn nh hình thị trường tiền tệ phục vụ cho điều hành CSTT.
Thông qua việc tổng hp, pn tích các thông tin vkhối lượng, lãi suất đặt
thầu và trúng thầu trong các phiên giao dịch OMO cũng có thđưa ra các nhận
định về vốn khả dụng ca các TCTD, ng như xu hướng lãi suất thị trường.
Trong điều kiện NHNN chuyển sang điều nh bằng các công ctiền tệ
gián tiếp như hiện nay, việc dbáo trước các diễn biến của thị trường đ
quyết định phù hợp và kịp thời vviệc điều chỉnh các ng cụ CSTT ngày càng
đóng vai trò quan trọng. Bằng việc theo dõi, dbáo thường xuyên vốn khả dụng
của các TCTD, NHNN đã nắm bắt được các diễn biến về vốn của các TCTD
để đưa ra các quyết đnh điu hành OMO và điều hành CSTT nói chung.
Thứ tư, hoạt động OMO đã góp phần phát triển thị trường tiền tệ, h
trợ các TCTD sử dụng vốn có hiệu quả.
Thông qua hoạt động OMO, tính thanh khoản của c GTCG do c TCTD
nắm giữ được tăng cường. Điều này góp phn thúc đẩy hoạt động của thị trường
cấp, giúp cho các TCTD yên tâm hơn khi đu tư vào các trái phiếu dài hạn
của Chính phủ, khuyến khích các hoạt động mua bán lại trái phiếu chính phủ.
Nhiều TCTD không chỉ coi việc đầu vào trái phiếu chính phủ hình
thức đầu an toàn còn hình thức d trữ thanh khon hiệu quả cao.
Khi cần thiết để đảm bo khả ng thanh toán, các TCTD có th sử dụng các
GTCG trong c giao dịch OMO cũng như các nghiệp vụ thị trường tiền tệ nói
chung, tạo điều kiện cho các TCTD điều chỉnh cấu đầu theo hướng tăng
tỷ suất đầu tư, giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh.
Qua theo dõi, phân tích các kết quả hoạt động OMO được ng brộng
rãi trên các phương tiện thông tin, các TCTD có ththam kho về diễn biến thị
trường để quyết định việc tham gia các hoạt động thị trường tiền tệ, nắm bắt tín
hiệu v định hướng điều hành CSTT của NHNN để hướng cân đối nguồn
vốn thích hợp.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
Thứ m, công tác phân tích, dự báo vốn khả dụng của các TCTD
làm cơ sở cho việc quyết định giao dịch OMO ngày càng được tăng cường.
Bộ phn quản lý vốn khả dụng đã cố gắng cải tiến phương pháp dự o,
nâng cao chất lượng dự báo vn khả dụng, khắc phục khó khăn trong thu thập
thông tin, khai thác tối đa c nguồn thông tin khác, thường xuyên trao đổi với
các TCTD nhất là các NHTMNN để nắm bắt diễn biến thị trưng, qua đó giảm
sai số khi dự báo, đáp ứng yêu cầu ngày càng phát triển ca công cnày.
Bằng việc đưa hệ thống thông tino cáo mới ca NHNN theo Quyết đnh
số 477/2004/QĐ-NHNN , chỉ thị 03/2008/CT-NHNN vào áp dụng, NHNN đã
bước đầu có điều kiện khai thác một số thông tin về vốn khả dụng qua mạng.
Thông tin về vốn khả dụng của các TCTD đã đưc phản ánh toàn diện và kịp
thời hơn. Các thành viên OMO đã sự quan tâm, chú trọng hơn đối với việc
theo dõi, phân tích và dự báo luồng vốn, thực hiện quản lý vốn ngày càng hiệu
quhơn để có thể tăng ờng tham gia các nghiệp vụ thị trường tiền tệ, nhất là
nghiệp vụ OMO.
4. Những hạn chế nguyên nhân
4.1. Những hạn chế
Qua các năm triển khai thực hiện, bên cạnh những kết qukhả quan ca
hoạt động OMO thì vẫn còn bộc lộ nhng hạn chế nhất định:
Thứ nhất, tác đng của OMO đến thị trường tiền tệ còn hạn chế
- Công cụ OMO chủ yếu phát huy vai trò điều tiết khối lượng vốn khảdụng
của các TCTD hơn điều tiết lãi suất của thị trường. Nguyên nn do NHNN
đang thực hiện khối lượng tiền chkhông phải điều tiết lãi suất.
- Mặc lãi suất thị trường mở mang nh thị trường nhưng NHNN
vẫnphải áp dụngi suất chỉ đạo mang tính hành chính trong một số phiên giao
dịch OMO, để qua đó thể can thiệp tới lãi suất của thị trường. Ngoài ra mi
quan hgiữa lãi suất OMO ng như các lãi suất khác của NHNN lãi suất
thị trường chưa thật chặt chẽ.
- Doanh sgiao dịch OMO thấp, bình quân 373 tđồng/phn, nên mứcđộ
tác động của OMO đến các điều kin thtrường vẫn n khá khiêm tốn.
trong năm 2007 t bình quân hơn 600 tỷ đồng / phn .
- Chưa mối liên h ng giữa hoạt động của thị trường mở với
tổngphương tiện thanh toán của nền kinh tế.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
Như chúng ta đã biết, OMO tác đng trực tiếp đến số tiền gi của các
ngân hàng tại NHNN, một bộ phận của tiền sMB. Mặt khác, MB lại
nhân tố cấu thành M2. vậy, vmặt thuyết tgiữa số dư ròng OMO và
M2 phải có mối quan hhàm số với nhau.
Qua theo dõi sự biến động theo từng quý của số dư ròng OMO và M2 tại
Việt Nam trong 5 năm qua (22 quan sát), có thể nhận xét như sau: Nhìn chung
giữa số dư ròng của OMO và M2 sự biến động không cùng chiều vi nhau
và không mối quan hệ hàm s. Cụ thể: M2 tăng trưởng đều hàng quý, với tỷ
lệ tăng trưởng hàng quý bình qn khoảng 6,05% trong khi số ròng OMO
biến động không đều, lúc tăng lúc giảm với biên độ khá lớn.
Thứ hai, hoạt động thị trường mở còn một số bất cập
- Tốc đ và chất lượng đường truyền kết nối qua mạng giữa NHNN vàcác
thành vn còn chậm đôi lúc bị ngắt quãng, nhất là khi nhiều thành viên đồng
thời giao dịch với NHNN;
- Các ngân hàng khi muốn lưu GTCG để tham gia các giao dịch
vớiNHNN đều phải đến trực tiếp Sở Giao dịch NHNN để hoàn thành các thủ
tục. NHNN chưa cho phép đăng ký u ký GTCG thông qua trang Web của
NHNN đgiảm thiểu thủ tục giấy tờ việc nhập liệu th công của Sở Giao
dịch NHNN.
- NHNN không thông báo định hướng phân bổ tỷ trọng mua/bán giữacác
loại GTCG như trái phiếu kho bạc, tín phiếu kho bạc, công trái … trước từng
phn giao dịch. Nhiều ngân hàng đã bị trượt thầu trong một số phiên do không
nắm được định hướng tỷ lệ pn bổ xét thầu cho từng loại GTCG của NHNN
nên đã đặt thầu giao dịch với các loại GTCG NHNN mua/bán với khối
lượng thấp mặc dù đã đặt thầu ở mức lãi suất cạnh tranh.
- NHNN chưa chấp nhn hoàn toàn các chữ ký điện tử trong các giaodịch
với NHNN. Hiện nay mặc dù bản đăng mua bán GTCG và hợp đồng, ph
lục hợp đồng đều được duyệt chữ điện tử trên mạng, Sở Giao dịch NHNN
yêu cầu phải có chữ ký của lãnh đạo NHTM trên bản in để chuyển tiền, không
chấp nhận chữ điện tử và chữ ký cấp phòng của NHTM được uỷ quyền.
- Thời gian đ rút được GTCG lưu ra khỏi NHNN phải chờ đợi
lâu(thường đến 5-7 ngày), do Trung tâm giao dịch chứng khoán TPHCM phải
đợi bản gốc văn bản của NHNN gửi đến mi hoàn tất thủ tục cho khách hàng.
Thứ ba, hoạt động của thị trường mở chưa thực sự sôi động.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
Tuy thời gian triển khai không n ngắn nhưng công cụ OMO vẫn đang
còn một nghiệp vụ mới đi với một số các TCTD, nhất c NHTMCP.
Việc tham gia thị trường mở vẫn còn nhiều bngỡ, hạn chế. c NHTMCP
tham gia không thường xuyên kng nhiều. Điều này xuất phát từ nguyên
nhân các NHTMCP chưa nhận thức được đy đủ các ưu điểm của công cụ này.
Bên cạnh đó, vấn đtâm khi giao dịch với NHNN vẫn chưa thể khắc phục
trong thời gian ngn.
Trong mỗi phiên giao dịch OMO thường chỉ có từ 1 đến 5 thành viên tham
gia, chiếm t lệ tương đối thấp so với tổng số các thành viên đăng ký tham gia
OMO và chiếm tỷ lệ nhỏ so với tổng sc TCTD. Các thành viên tích cực
tham gia vẫn là các NHTMNN một số NHTMCP. Điều này làm giảm hiệu
quvà mức đtác động ca NHNN tới dự trữ của hệ thống ngân hàng.
Thứ tư, kỳ hạn mua bán GTCG ngắn và chưa đa dạng
Hiện nay, NHNN chỉ thực hiện thống nhất một loại kỳ hạn giao dch trong
một phiên đấu thầu. Điều này đã hạn chế sự lựa chọn vkỳ hạn của các thành
viên thị trường, mặc dù nhu cầu về khối lượng và thời gian của các thành viên
là khác nhau. Bên cạnh đó, NHNN chỉ thực hiện giao dịch theo một chiều nhất
định (mua hoặc bán GTCG) trong một phiên và chyếu thực hiện việc mua
GTCG n các TCTD cũng không thể tham gia nếu không phù hợp với nhu cầu
vốn của họ. Điều này đã được chứng minh trong thực tế khi tại nhiều phn giao
dịch, không có thành viên nào tham gia.
Mặc vquy định kỳ hạn giao dịch đã được đa dng hoá từ 7 ngày
đến 182 ngày nhưng trên thực tế, NHNN thường chgiao dịch với các kỳ hạn
từ 7-30 ngày, dn đến các khon thanh toán với NHNN đến hn dồn dập trong
một thời gian ngắn và tăng gánh nặng thanh toán cho c NHTM.
4.2. Nguyên nn
Thứ nhất, thị trường tiền tệ Việt Nam còn chưa thực sự phát triển, các
kênh truyền dẫn tác động CSTT chưa hoàn thiện làm hạn chế hiệu quả các công
cụ CSTT. Việc thu thp thông tin v nh hình thị trường tiền tệ còn nhiều khó
khăn. Đến nay NHNN vn chưa h thống theo dõi kịp thời đầy đủ các
hoạt động trên thị trường tiền tệ liên ngânng. Việc theo dõi, dự báo vốn khả
dụng vẫn n những khó khăn nhất đnh. Trong khi đó, bản thân một s
TCTD thành viên cũng gặp khó khăn trong việc nắm bắt thông tin về tình hình
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
thị trường. Việc đánh giá, phân tích tình hình thị trường thông qua xem xét phản
ứng ca một số thành viên đôi khi không chính xác diễn biến thc tế.
Chính vì vy cho đến nay, NHNN vẫn chưa xây dựng được cơ chế truyn
tải của CSTT và chưa lượng hoá được mức độ tác động ca các công cụ CSTT
đến M2 và các chtiêu vĩ khác của nền kinh tế. Đây một trong những
nhược điểm lớn trong điều hành CSTT của NHNN.
Thứ hai, cơ sở hạ tầng cho hoạt động OMO còn bất cập. Skng
đồng bộ trong ứng dụng công nghệ thông tin giữa NHNN và các thành viên thị
trường làm hạn chế số lượng thành viên tham gia, đặc biệt các NHTMCP
(các chương trình phần mềm ứng dụng tnăm 2000-2004 còn có sự tách biệt
nên khó sử dụng đối với các thành viên ít giao dịch). Việc nâng cấp hthống
máy móc thiết bphục vụ cho các nghiệp vụ th trường mnói riêng và các
nghiệp vụ của NHNN i chung còn chậm làm hạn chế đến tiến độ triển khai
các ứng dụng công nghệ hiện đại vào các giao dịch nghiệp vụ thị trường tiền tệ
trong đó có nghiệp vụ OMO.
Thứ ba, nhiều TCTD vn chưa quan m chưa nhận thức đầy đủ
tính hiệu quả của ng c này. NHNN đã tăng cường công tác thông tin tuyên
truyn, tổ chức tập huấn triển khai hoạt động thị trường mởnhằm phát triển
hoạt động OMO nói riêng cũng như các hoạt động thị trường tiền tệ nói chung
nhưng vẫn chưa được một số TCTD thực sự quan tâm. Số lượng thành viên
thường xuyên tham gia OMO đã ng nhưng vẫn còn hạn chế, chỉ 14/29
TCTD thường xuyên tham gia các giao dịch OMO. Điều này không chlàm
hạn chế sự tác động của OMO đến thị trường mà còn hạn chế kh năng sdng
vốn hiệu quả của TCTD.
Thứ tư, hàng hcủa OMO tuy đã đưc mở rộng nhưng vẫn chưa
thực sự đa dạng hoá. Trong thời gian từ năm 200-2003, công cụ giao dịch
OMO chỉ bao gồm c GTCG ngắn hn. Thực hiện Luật sửa đổi bổ sung một
số điều của Luật NHNN, danh mc GTCG đã được mrộng, ợng GTCG có
thể giao dịch trong OMO đã tăng n, song vẫn tập trung tại các NHTMNN.
Kỳ hn của trái phiếu, tín phiếu Chính phủ - loại hàng hoá chyếu trong
OMO - vẫn chưa thực sự đa dạng hoá, nhất các tín phiếu kho bạc với thời
hạn dưới 364 ngày ít được phát hành. Điều này ng làm cho nhiều NHTM k
có điều kiện đầu tư vào GTCG, tạo hàng hoá tham gia OMO và các nghiệp vụ
thị trường tiền tệ khác.
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
CHƯƠNG III.
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NGHIỆP VỤ THTRƯỜNG MỞ
CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
1. Bổ sung thêm hàng hoá giao dịch trên thị trường mở
Để hoạt đng trên thị trường thực sự sôi đng tmột trong những điều
kiện cần thiết phải bsung thêm các loại hàng hoá cho thị trường. vậy,
trong thời gian tới, NHNN cần xem xét bổ sung thêm các loại GTCG được phép
giao dịch trên thị trường mở.
Bên cạnh các GTCG do Bộ Tài chính phát hành tNHNN thể chấp
thun các loại GCTG khác do các tổ chức tài chính, tín dụng lớn, uy tín, các
chính quyền địa phương hoặc các tổng công ty lớn của Nhà nưc được phép
giao dịch trên thị trường mở như: trái phiếu của Quỹ Hỗ trphát triển, trái phiếu
của các NHTMNN, trái phiếu đô thị của UBND các tỉnh, thành phố ln đã tự
chủ được ngân sách địa phương, trái phiếu của các Tổng công ty dầu khí Việt
Nam, Tổng ng ty Công nghiệp tàu thuViệt Nam. Việc đa dạng hoá hàng
hoá giao dịch trên thị trường mở sẽ thúc đẩy c NHTM đầu tư vào các GTCG
này, từ đó tăng thêm tính thanh khoản ca các GTCG này và thúc đẩy sự phát
triển của thị trường mua bán trái phiếu.
2. Đa dạng hoá các kỳ hạn giao dịch và tiến tới giao dịch nhiu kỳ hạn
trong một phiên
Hiện nay, phần lớn trong một phn giao dịch chmột kỳ hn và giao
dịch theo một chiều mua hoặc bán n các thành viên thị trường mở không có
nhiều sự lựa chọn. K hạn giao dịch ngắn nhất 7 ngày thường giao dịch
với kỳ hn 15 ngày và 30 ngày.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các thành viên trong việc lựa chọn kỳ hạn
giao dịch, NHNN cần đa dạng hoá hơn nữa các kỳ hạn giao dịch trong một
phn giao dịch. Trong thời gian trước mắt, NHNN thể áp dụng 2 kỳ hạn
giao dịch trong một phiên. Việc áp dụng nhiều kỳ hạn trong một phn sẽ cho
phép các thành viên thêm sự lựa chọn phù hợp với d báo nhu cầu vốn ca
họ. Qua đó, sẽ tạo thêm hội và tăng sự hp dẫn của thị trường mở đối với
các thành viên.
Bên cạnh đó, NHNN cần phân bổ hợp lý các k hn giao dịch. Trong thời
gian chưa triển khai được việc đa dạng kỳ hạn giao dịch trong một phiên,
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
NHNN cần phân bổ kỳ hạn hp lý nhằm tránh tình trạng các thành viên phải
dồn trả nhiều hợp đồng vào cùng một ngày hoặc vào các ngày qgần nhau
làm ảnh hưởng đến khả năng thanh khon của họ, dụ hợp đồng 30 ngày và
hợp đồng 15 ngày đáo hạn cùng một thời điểm.
NHNN cũng cần tiến tới áp dụng giao dịch mua bán kỳ hạn qua đêm đối
với OMO. NHNN sẽ định hướng đưa ra giao dịch repo kỳ hạn qua đêm để thúc
đẩy thị trường hoạt động linh hoạt kp thời. Công tác dự đoán qun lý vốn
của NHNN NHTM do đó được tiến hành trên sở từng ngày, đảm bảo
chính xác hiệu quả. Để giao dịch k hạn này, NHNN và NHTM cần
nhng cải tiến và hoàn thiện về mặt quản lý, trình đcông nghệ. Đây là một
đòn bẩy để giúp thị tng vn phát triển theo xu hướng quốc tế.
3. Tăng tần suất giao dịch trên thị trường mở, tiến tới giao dịch 02
phiên/ngày
Hiện nay, tần suất giao dịch thị trường mở 3 phiên/tuần, nhưng vẫn chưa
đáp ứng được đầy đnhu cầu của thị trường, nhất là vào những thời kỳ mà nhu
cầu vốn của hthống ngân hàng tăng nhanh. Chính vì vậy, việc gia tăng tần
suất giao dịch của thị trường mở là hết sức cần thiết để tăng ờng khả ng
đáp ứng nhu cầu thị trường và tăng thêm mức độ can thiệp của NHNN đến thị
trường.
Trong năm 2006, NHNN đnh kỳ tổ chức 01 phn/ngày vào lúc 11 gi
sáng, tức 5 phiên/tuần, tăng thêm 2 phiên/tuần so với hiện nay. Điều này cho
phép NHNN thể bổ sung hoặc hp thụ vn kịp thời từ hệ thống ngân hàng,
tăng thêm khả năng và mức độ can thiệp thị trường của NHNN. Ngoài ra cũng
cho phép NHNN có thkịp thời sửa chữa các sai lầm của mình trong các phiên
trước đó.
Sau đó, ng với sự gia tăng của các thành viên thị trường và khối ợng
giao dịch trên th trường, NHNN cần tiến tới tchức giao dịch 2 phiên/ngày
vào lúc 11 giờ sáng và 3 giờ chiều. Khi đó, NHNN có thể can thiệp kịp thời tới
thị trường để đáp ứng đầy đủ, nhanh chóng nhu cầu vốn của các TCTD thành
viên cũng như hệ thống ngân hàng.
4. Hn thiện các quy định lưu giấy tgiá ti Ngân hàng Nhà
nước
Hiện nay, mặc việc đặt thầu, xét thu và thông o đều đã thực hiện
qua mạng nhưng việc theo i, lưu ký GTCG của NHNN thực hiện hoàn toàn
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
thủ công bằng văn bản. Điều này làm kéo dài thời gian giao nhận GTCG giữa
NHNN và các TCTD khi thực hiện các giao dịch thị tng mở. vậy, việc
theo dõi u ký GTCG bng phần mềm sẽ góp phần khắc phục hạn chế này.
Phần mềm lưu ký GTCG phải cho phép nối mạng giữa NHNN, các thành viên
thị trường và các tổ chức lưu . Khi các TCTD nhu cầu giao dch với NHNN
thì việc giao nhận GTCG cần được thực hiện nhanh chóng. Các GTCG đang
lưu ký tại các tổ chức lưu ký như Trung tâm giao dịch chứng khoán, Trung tâm
lưu ký chứng khoán, các công ty chng khoán thnhanh chóng được chuyển
vào tài khoản lưu GTCG của NHNN. NHNN cũng thể kiểm tra tức thời
các tài khoản lưu ký GTCG này để thực hiện các giao dịch với các TCTD.
Mặt khác, NHNN cần tiến tới việc quản lý lưu GTCG trong hthống
NHNN tập trung về Hội sở chính của NHNN. Việc quản u GTCG ca
NHNN hiện nay đang thực hiện phân n tại Sở Giao dịch NHNN c chi
nhánh NHNN tỉnh, thành phố. Điều y cho phép Ban điều hành OMO và các
đơn vị liên quan tại NHNN thể theo dõi sự luân chuyển GTCG chặt chẽ hơn.
5. Cải tiến, nâng cấp và hoàn thiện h tầng công nghệ cho thị trường
mở
Bên cạnh việc cải tiến, hoàn thiện các quy định thì NHNN cần thực hiện
đồng bộ việc cải tiến, nâng cấp hạ tầng công nghệ của thị trường mở. Để làm
được điều đó, NHNN cần phải thực hiện một số biện pháp sau :
- Tiếp tục nâng cấp đồng bhoá các trang thiết bphần cứng, hnthiện
chương trình phần mềm ứng dụng đối với OMO đtạo điều kiện cho các TCTD
thành viên thực hiện nghiệp vmột cách nhanh chóng, thông suốt, đáp ứng yêu
cầu phát triển của nghiệp vy;
- Hiện nay tốc độ đường truyền giữa NHNN với các TCTD đã được
nânglên tới 100kps nhưng vn chưa đáp ứng được yêu cầu về tốc độ. Hiện
tượng qtải và nghẽn mạch đường truyn đã xảy ra khi cùng lúc có nhiều
thành viên đăng nhập giao dịch. Chính vậy, NHNN cần phải nhanh chóng
tăng tốc độ đường truyền. NHNN có thtăng cường tốc đđường truyn bằng
cách mở rộng băng thông đường truyền, nhất đường truyền giữa các TCTD
và NHNN và giữa Sở Giao dịch NHNN với Cục Công nghệ tin học ngân hàng.
Việc nâng cấp đường truyền cần được thực hiện nhanh chóng để đáp ứng sự
gia tăng vthành viên và khối ợng giao dịch của thị trường m trong ơng
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
lai. n cạnh đó, NHNN cũng cần xây dựng các kênh dự phòng đ đảm bảo
giao dịch được thực hiện thông suốt, không bđứt quãng.
- NHNN cần ch hợp phn mềm giao dịch OMO với phần mềm đấu
thầun phiếu kho bạc, tạo điều kiện thuận li cho việc quản lý GTCG, thao tác
nghiệp vụ và luân chuyển thông tin giữa 2 thị trường sơ cấp và thứ cấp.
- Kết nối với hthống u GTCG, hệ thống kế toán, thanh toán đểthống
nhất qun lý GTCG từ khi phát hành, luân chuyển giữa các TCTD, thanh quyết
toán và sử dụng trong các giao dịch trên thị trường tiền tệ, thị trường liên ngân
hàng và thị trường chứng khoán.
- NHNN cũng cần tăng cường an ninh trên mạng máy tính, nhất là vớicác
thông tin mang tính nhạy cảm của NHNN. Đến nay, mặc chưa để xảy ra
trường hợp thông tin bị lấy cắp hay can thiệp trái pp trên đường truyn nhưng
không vì thế ng tác an ninh mạng có thể lơ là. Bên cạnh việc sử dụng các
tính năng bảo mật của c phần mềm thì NHNN cần trang bị các thiết bị an
ninh mạng chuyên dụng ng cường nhân lực về công nghthông tin để đảm
bảo an toàn, bảo mật các thông tin trong giao dịch thị trường mở, đảm bảo mạng
máy tính hoạt động thông suốt, an toàn, phát hiện và xử kịp thời các truy
nhập, can thiệp trái phép vào hệ thống.
6. Tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến, thông tin rộng rãi về
OMO để thu hút thêm các TCTD tham gia thị trường m
Mở rộng hệ thống công nghệ thông tin OMO từ ch chỉ nơi thuần tuý
thực hiện các giao dịch mua bán GTCG phát triển thành cổng thông tin của th
trường tiền tệ như thông tin về nhu cầu vốn khả dụng, nhu cầu mua bán GTCG
của các TCTD, thông tin về khối lượng GTCG do NHNN và Bộ Tài chính phát
hành, khối lượng GTCG do NHNN và các TCTD nắm giữ.
Hiện nay, dù đã qua 7 năm hoạt động nhưng số lượng thành vn tham gia
còn chưa nhiều . Điềuy làm hạn chế tính hiệu quả ca công cụ và giảm mức
độ can thip của NHNN đối với thị trường tiền tệ thông qua nghiệp vthị trường
mở. Do đó, việc tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về tính ưu việt, tiện
dụng, hiệu quả của nghip vụ OMO là hết sức cần thiết.
Để thực hiện được mục tiêu này, NHNN cần tăng cường biện pháp trao
đổi thông tin giữa NHNN và các thành viên thị trường đkịp thời nắm bắt din
biến thị trường làm sở cho việc thực hiện OMO nói riêng điu hành CSTT
i chung. NHNN cần công bố tlệ định hướng xét thầu giữa c loại GTCG
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
trong từng phiên đc thành viên cơ sở đặt thầu cạnh tranh. Việc công bố
định hướng điều hành của NHNN thể thông qua Website của NHNN. NHNN
cũng cần cho phép các thành viên thị trường mở có ththeo dõi trực tiếp các
GTCG của mình đang lưu tại SGiao dịch NHNN và nh trạng giao dịch
của các GTCG đó, đồng thời bổ sung kịp thời các thông tin về kết quả chi tiết
của các phiên đấu thầu thị trường mở như thông tin cập nhật trên mạng tin
Reuters.
Bên cạnh đó, các TCTD ng cần quan tâm hơn nữa đến các tín hiệu
cảnh báo của NHNN trên thị trường tiền tệ để những bin pháp điều chỉnh
kịp thời nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.
7. Nâng cao năng lực cán bộ xây dựng điều hành nghiệp vth
trường mở
Con người luôn yếu tthen chốt quyết định trong mọi hoạt động kinh
tế, xã hội. Chính vậy, việc nâng cao trình đcủa cán bộ NHNN trong xây
dựng và điều nh CSTT là nhu cầu vừa mang tính cấp thiết vừa lâu dài.
Theo kinh nghiệm ca các quốc gia điều hành thành công CSTT thì năng
lực và kinh nghiệm của các cán bộ xây dựng và điều hành CSTT được đặc biệt
chú trọng. Tại một số quốc gia, như M, Hội đồng lãnh đạo NHTW có nhiệm
kỳ làm việc rất dài. Chế đđãi ngộ đối với cán bộ NHTW cao hơn chế độ thông
thường.
Do vậy, đ hoàn thiện triển khai hiệu quả OMO tại Việt Nam, điều quan
trọng phải nâng cao năng lực cán by dựng và điều hành OMO, không chỉ
tại NHNN mà còn tại các TCTD thành viên. NHNN các ngân hàng cần phải
thường xuyên đào tạo và đào tạo lại đội n cán bộ quản lý ngân hàng, cán bộ
nghiệp vụ. Chương trình đào tạo cần phải được chuẩn hoá và phù hợp với yêu
cầu, xu thế phát triển của hệ thống ngân hàng. n cạnh đào tạo lý thuyết
bản tcũng cần tiến hành các khoá học ở trong nước và nưc ngoài.
8. Mở rộng các thành viên thị trường mở
Hiện nay, thành viên thị tng mở chyếu các ngân hàng tại Việt
Nam vẫn chưa hình thành các nhà giao dịch cấp. Điều này php với
thực tế và tnh đ quản lý hiện nay của NHNN cũng như các TCTD.
Trong ơng lai, để tăng cường khả năng can thiệp của NHNN thông qua
thị trường mở, NHNN cần nghiên cứu mở rộng các thành viên thtrường. Theo
đó, các tổ chức nQuHỗ trợ phát triển, Kho bạc Nhà ớc, Quỹ Bảo hiểm
lOMoARcPSD|17327 243
Tiểu luận môni chính tiền tệ
hội, Công ty tiết kiệm bưu điện ... sẽ được chấp thuận là thành viên của thị
trường mở. Điều kiện tiên quyết là các tổ chức này phải có tài khoản giao dịch
tại NHNN và có h thống máy tính nối mạng với NHNN. Việc mrộng thành
viên thị trường mở cho phép các tchức sử dụng vốn nhàn ri hiệu quhơn
trên thị trường.
9. Công nhận chữ ký điện tử trong các giao dịch thị trường m
Hiện nay, mặc dù tại các bản đăng mua, bán GCTG và hợp đồng, phụ
lục hợp đồng đều được duyệt trên mạng nhưng NHNN vẫn u cầu phải có
chữ ký của lãnh đạo các TCTD trên các bản in để thực hiện chuyn tiền, không
chấp nhận chữ ký điện tử hay chữ ca người được uỷ quyền. Tại các TCTD,
hiện nay việc thực hiện các giao dịch trên th trường tiền tệ thường do Lãnh đạo
của bộ phận phụ trách nguồn vốn trực tiếp thực hiện. Do đó, việc yêu cầu các
giấy tờ có chữ ký của lãnh đạo các TCTD đã tăng thêm các thủ tục hành chính
trong c giao dịch giữa NHNN với các TCTD.
Để giảm bớt thủ tục hành chính và rút ngn thời gian hoàn thành các giao
dịch thị trường mở, NHNN cần chấp nhận sử dụng các chký điện tử của lãnh
đạo TCTD hoặc những người được uỷ quyn trong các giao dịch này. Để thực
hiện được điều này, NHNN cần bổ sung quy định về việc sử dụng chữ ký điện
tử trong các giao dịch tiền tệ với NHNN và chấp nhận hoàn tn chữ ký điện
tử trong các giao dịch thị trường mở. Các TCTD cần thông báo và đăng ký các
chữ của những người chịu trách nhiệm thực hiện các giao dịch th trường
mở với NHNN. Bên cạnh đó, NHNN ng cần tăng cường công tác bảo mật
chữ điện tử an ninh mạng nhằm tránh trường hợp các chữ này b sử
dụng ngoài ý muốn của TCTD và các hoạt động thị trưng mở bị can thiệp bất
hợp pháp.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Gíao trình tài chính tiền tệ Đại học Kinh tế TP.HCM ,2006 ,
NXBĐHQGTP.HCM .
2. Website Ngân hàng nhà nước Việt Nam http://www.sbv.gov.vn
3. website tạp c chứng khoán http://saga.vn/TapChiChungKhoan/
4. Website Việt báo tim.vietbao.vn/th_trưng_mở/
| 1/27

Preview text:

lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ LỜI MỞ ĐẦU
Chính sách tiền tệ là một trong những chính sách kinh tế vĩ mô quan trọng
trong quá trình điều hành các hoạt động của nền kinh tế. Tuy nhiên, chính sách
tiền tệ thực sự có ý nghĩa và thể hiện đúng vai trò vị trí của mình hay không lại
phụ thuộc vào quá trình sử dụng các công cụ để thực thi chính sách tiền tệ của
ngân hàng trung ương. Để thực hiện vai trò và trách nhiệm đã được quy định
tại Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã sử
dụng các công cụ tái cấp vốn, lãi suất, tỷ giá hối đoái, dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị trường mở.
Sau một thời gian dài chuẩn bị về hàng lang pháp lý, trang thiết bị, nhân
lực, … nghiệp vụ thị trường mở đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chính
thức khai trương vào ngày 12/7/2000. Trải qua hơn 7 năm hoạt động, nghiệp
vụ thị trường mở đã được thực hiện an toàn, góp phần quan trọng vào việc điều
tiết và kiểm soát lượng tiền cung ứng của Ngân hàng Nhà nước. Tuy nhiên,
cũng như các công cụ chính sách tiền tệ khác của Ngân hàng nhà nước, nghiệp
vụ thị trường mở đã bộc lộ những hạn chế nhất định. Số lượng các tổ chức tín
dụng tham gia ít, doanh số giao dịch nhỏ, hàng hoá giao dịch chưa nhiều, các
quy định về quy trình, xử lý thông tin còn chưa hoàn thiện. Vì vậy, nhu cầu đổi
mới và hoàn thiện công cụ nghiệp vụ thị trưởng mở là hết sức cấp bách và cần thiết. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ CHƯƠNG I
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ
CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG 1. Khái niệm
Nghiệp vụ thị trường mở là nghiệp vụ mua, bán giấy tờ có giá (GTCG)
giữa một bên là Ngân hàng Nhà nước với bên kia là các tổ chức tín dụng
(TCTD) trong đó NHNN đóng vai trò là người điều hành hoạt động thị trường.
Nghiệp vụ TTM là một trong các công cụ được NHNN sử dụng để thực thi
chính sách tiền tệ quốc gia.
2. Cơ chế tác động của nghiệp vụ thị trường mở
Thông qua hoạt động mua, bán các GTCG trên thị trường mở, NHTW đã
tác động trực tiếp đến dự trữ của các ngân hàng và ảnh hưởng gián tiếp đến các
mức lãi suất trên thị trường, từ đó tác động trực tiếp đến các mục tiêu của chính
sách tiền tệ cả về mặt giá và mặt lượng.
2.1. Về mặt lượng - Tác động vào dự trữ của hệ thống ngân hàng
Hành vi mua bán các GTCG trên thị trường mở của NHTW có khả năng
tác động ngay lập tức đến tình trạng dự trữ của các NHTM thông qua ảnh hưởng
đến tiền gửi của các ngân hàng tại NHTW (nếu các NHTM là đối tác tham gia
OMO) và tiền gửi của khách hàng tại hệ thống ngân hàng (nếu các khách hàng
là đối tác tham gia OMO).
Sơ đồ 1.1. Cơ chế tác động của OMO tới dự trữ ngân hàng
NHTW Dự trữ Dự trữ mở Khối bán NH rộng cho lượng TD GTCG MS
giảm vay giảm giảm giảm
Khi NHTW thực hiện bán GTCG cho các ngân hàng thì tiền gửi của ngân
hàng tại NHTW sẽ giảm xuống tương ứng với khối lượng GTCG mà NHTW
bán ra. Trường hợp người mua là các khách hàng của ngân hàng thì số tiền mua
GTCG sẽ làm giảm số dư tiền gửi của họ tại hệ thống ngân hàng. Kết quả là dự
trữ của hệ thống ngân hàng giảm sút tương ứng với khối lượng GTCG mà
NHTW bán ra. Sự giảm sút dự trữ của hệ thống ngân hàng sẽ làm giảm khả
năng cho vay của ngân hàng và vì thế khối lượng tín dụng giảm dẫn đến cung
tiền sẽ giảm. Ngược lại, khi NHTW thực hiện mua GTCG trên thị trường mở, lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
kết quả làm dự trữ của các ngân hàng tăng lên. Như vậy, khi NHTW thực hiện
nghiệp vụ thị trường nó sẽ tác động đến dự trữ của các ngân hàng, làm ảnh
hưởng đến khối lượng tín dụng, từ đó ảnh hưởng đến lượng tiền cung ứng.
2.2. Về mặt giá - Tác động qua lãi suất
Hành vi mua bán GTCG của NHTW trên thị trường mở có thể ảnh hưởng
gián tiếp đến mức lãi suất thị trường thông qua 2 con đường sau:
Thứ nhất, khi dự trữ của ngân hàng bị ảnh hưởng sẽ tác động đến cung
cầu vốn NHTW trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng. Đến lượt nó, cung cầu
tiền trung ương thay đổi sẽ dẫn đến lãi suất thị trường tiền NHTW thay đổi.
Mức lãi suất ngắn hạn này, thông qua dự đoán của thị trường và các hoạt động
arbitrage về lãi suất, sẽ truyền tác động tới các mức lãi suất trung và dài hạn
trên thị trường tài chính. Tại một mức lãi suất thị trường xác định, tổng cầu AD
của nền kinh tế, và do đó tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ được quyết định.
Sơ đồ 1.2. Cơ chế tác động của OMO qua lãi suất LS thị trường Cung TPKB Giá TPKB tăng tăng giảm tăng NHTW bán Đầu tư TPKB giảm Dự trữ NH Cung của quỹ Lãi suất ngắn Lãi suất thị giảm cho vay giảm hạn tăng trường tăng
Thứ hai, việc mua bán GTCG sẽ làm ảnh hưởng ngay đến quan hệ cung
cầu về loại GTCG đó trên thị trường và giá cả của nó. Khi giá chứng khoán
thay đổi, tỷ lệ sinh lời của chúng cũng thay đổi. Nếu khối lượng chứng khoán
này chiếm tỷ trọng lớn trong các giao dịch trên thị trường tài chính thì sự thay
đổi tỷ lệ sinh lời của nó sẽ tác động trở lại lãi suất thị trường, và vì thế mà tác
động đến tổng cầu AD và sản lượng.
Khi NHTW bán tín phiếu kho bạc sẽ làm giảm dự trữ của hệ thống ngân
hàng. Điều này làm giảm cung quỹ cho vay và sẽ ảnh hưởng đến lãi suất ngắn
hạn, làm lãi suất ngắn hạn có xu hướng tăng lên và tác động vào làm tăng các
lãi suất thị trường. Bên cạnh đó khi NHTW thực hiện bán tín phiếu kho bạc trên lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
thị trường mở sẽ làm tăng cung tín phiếu kho bạc trên thị trường, từ đó làm
giảm giá của tín phiếu kho bạc. Điều này làm ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời
của tín phiếu kho bạc theo hướng tăng lên, dẫn đến sự chuyển dịch vốn đầu tư
sang tín phiếu kho bạc. Để cân bằng lãi suất và hạn chế sự dịch chuyển vốn đầu
tư, lãi suất thị trường sẽ tăng lên. Khi lãi suất thị trường tăng lên thì hoạt động
đầu tư của các chủ thể đối với nền kinh tế sẽ giảm xuống do tỷ suất sinh lời
giảm. Từ đó tổng cầu trên thị trường giảm xuống và góp phần làm giảm sản
lượng, ảnh hưởng đến lượng tiền cung ứng.
3. Vai trò của nghiệp vụ thị trường mở
3.1. Đối với ngân hàng trung ương

Để thực hiện nhiệm vụ ổn định giá trị đồng tiền, NHTW đã xây dựng và
thực thi các công cụ CSTT nhằm đưa tiền ra và rút tiền về từ lưu thông theo tín
hiệu thị trường. Trong đó, OMO là công cụ CSTT gián tiếp quan trọng nhất tại
nhiều quốc gia làm thay đổi cung - cầu tiền tệ dẫn đến thay đổi lãi suất trên thị
trường tiền tệ. Thông qua việc mua bán GTCG tại thị trường mở, NHTW có
thể mở rộng hoặc thu hẹp khối lượng tiền dự trữ trong hệ thống ngân hàng và
tác động một cách tốt nhất đến cơ số tiền tệ, lượng tiền cung ứng. Như vậy,
OMO đã tạo điều kiện cho NHTW hạn chế sử dụng các công cụ mang tính trực
tiếp trong điều hành CSTT.
Bên cạnh mục đích điều tiết vốn khả dụng của hệ thống ngân hàng, thông
qua mua bán GTCG trên thị trường mở, NHTW còn cấp tín hiệu cho thị trường
về định hướng điều hành CSTT trong tương lai là nới lỏng hay thắt chặt. Đặc
biệt khi thực hiện OMO thường xuyên và hiệu quả, lãi suất thị trường mở có ý
nghĩa rất quan trọng trong việc định hướng, chỉ đạo lãi suất thị trường và qua
đó NHTW có thể hạn chế những biến động của lãi suất thị trường.
OMO là một công cụ CSTT có tính chủ động cao. OMO do NHTW chủ
động khởi xướng, khác với các nghiệp vụ cho vay hỗ trợ vốn khác của NHTW
thường do các ngân hàng có nhu cầu vay vốn chủ động khởi xướng. Như vậy,
NHTW có thể chủ động thực hiện OMO theo định kỳ hoặc vào các thời điểm
cần thiết. OMO có thể được thực hiện linh hoạt xét trên góc độ về khối lượng
cũng như thời gian giao dịch. NHTW có thể thực hiện OMO ở quy mô lớn/nhỏ
(khối lượng mua bán GTCG lớn/nhỏ) với thời hạn dài/ngắn tuỳ theo quyết định mua/bán GTCG. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
OMO có thể khắc phục được những hạn chế của các công cụ kiểm soát
tiền tệ trực tiếp và các công cụ gián tiếp khác. Các giao dịch OMO có tính hai
chiều, qua đó NHTW có thể bơm thêm tiền vào lưu thông hoặc rút tiền từ lưu
thông, trong khi công cụ TCV chỉ có thể bơm thêm tiền vào lưu thông. Mặt
khác, với công cụ OMO, NHTW có thể chủ động hơn trong việc điều tiết lưu
thông, không phụ thuộc nhiều vào ý muốn chủ quan của NHTM như trong công
cụ TCV. Qua việc tính toán và dự báo vốn khả dụng cũng như lượng tiền cung
ứng, NHTW có thể biết chính xác được khối lượng tiền cần bơm thêm hoặc rút về từ lưu thông.
3.2. Đối với các đối tác của ngân hàng trung ương
Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng trong cơ chế thị trường ngày
càng đa dạng dẫn đến hoạt động quản lý và sử dụng vốn khả dụng cần phải chủ
động và linh hoạt hơn. Hiện nay trong cơ cấu nguồn vốn của các ngân hàng,
tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn với thời gian dưới 12 tháng thường chiếm
tỷ trọng từ 60-70%. Vì vậy, vấn đề cấp bách hiện nay đối với các ngân hàng là
làm thế nào để sử dụng vốn linh hoạt hiệu quả và giải quyết được khó khăn tạm
thời về vốn khả dụng trong thời gian ngắn, không gây ách tắc trong thanh toán
cũng như đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng.
Thị trường mở là nơi các đối tác của NHTW được chủ động tham gia mua
bán GTCG với NHTW và lãi suất thực sự là mang tính thị trường. . Các thành
viên tham gia thị trường mở thường là các đối tác có độ tin cậy cao, nên việc
mua bán GTCG trên thị trường mở có độ an toàn rất cao. Bên cạnh đó, những
điều kiện về chủng loại và chất lượng các GTCG được giao dịch trong OMO
sẽ gián tiếp làm thay đổi danh mục đầu tư GTCG của các ngân hàng, từ đó cải
thiện theo hướng tích cực cơ cấu sử dụng vốn của ngân hàng, làm giảm dự trữ
không sinh lợi và cải thiện bảng tổng kết tài sản của ngân hàng.
Ngoài ra, OMO góp phần đa dạng hoá các nghiệp vụ kinh doanh của các
TCTD. Các TCTD không chỉ đơn thuần thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh
truyền thống như cho vay, bảo lãnh, dịch vụ … mà còn sử dụng một nguồn vốn
nhất định để thực hiện nghiệp vụ kinh doanh mới là mua bán các GTCG. OMO
cũng thúc đẩy các mối quan hệ mang tính kinh doanh giữa các thành viên tham gia thị trường.
OMO do các ngân hàng tự nguyện tham gia thực hiện theo các nguyên tắc
thị trường, không mang tính chất bắt buộc như DTBB và cũng không có tác lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
động như một hình thức "đánh thuế" đối với hoạt động của các ngân hàng như
DTBB. Lãi suất trên thị trường mở cũng mang tính chất thị trường chứ không
bị áp đặt như trong công cụ chiết khấu GTCG của NHTW.
Như vậy, thị trường mở tạo điều kiện cho các ngân hàng sử dụng nguồn
vốn tạm thời nhàn rỗi hiệu quả hơn và đa dạng hoá thêm các nghiệp vụ kinh doanh của các ngân hàng.
3.3. Đối với nền kinh tế
Mặc dù thành viên của OMO chủ yếu là các tổ chức tín dụng, tài chính và
NHTW nhưng OMO cũng có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế.
Thông qua việc phát hành, mua bán GTCG trên thị trường mở, các chủ thể
của thị trường mở đã làm tăng thêm tính thanh khoản cho các GTCG này. Điều
này góp phần thúc đẩy các thị trường tài chính phát triển. Từ đó, tạo điều kiện
cho các trung gian tài chính thu hút vốn trong nền kinh tế và thay đổi thói quen
tiết kiệm, tiêu dùng của các hộ gia đình trong nền kinh tế.
Thị trường mở có sự gắn kết chặt chẽ với các thị trường tiền tệ, đặc biệt là
thị trường nội tệ liên ngân hàng. Sự phát triển của thị trường mở tác động mạnh
đến sự hoàn thiện và phát triển của thị trường liên ngân hàng.
Mặt khác, hiện nay Việt Nam đang trong quá trình mở cửa và hội nhập vào
nền kinh tế thế giới. Việt Nam phải thực hiện các cam kết yêu cầu của các tổ
chức tài chính, tiền tệ, thương mại quốc tế hay các quốc gia phát triển, trong đó
có yêu cầu về cải cách hệ thống ngân hàng và nâng cao tính minh bạch trong
các hoạt động của NHTW. Tại các quốc gia phát triển hay các quốc gia trong
khu vực Đông Nam á đều sử dụng OMO trong điều hành CSTT để đạt được
các mục tiêu kinh tế vĩ mô. Chính vì vậy, việc sử dụng OMO là một điều kiện
cần thiết để hội nhập nền kinh tế vào khu vực và thế giới.
4. Thành viên nghiệp vụ thị trường mở
4.1. Ngân hàng trung ương

NHTW là người tổ chức, xây dựng và vận hành hoạt động của thị trường
mở theo các mục tiêu CSTT. NHTW là người quyết định lựa chọn sử dụng các
loại OMO và tần suất sử dụng OMO. NHTW tham gia thị trường thông qua
việc mua bán các GTCG nhằm tác động đến dự trữ của hệ thống ngân hàng để
đảm bảo khả năng thanh toán và gián tiếp tác động đến các lãi suất thị trường
theo mục tiêu CSTT. NHTW cũng là người can thiệp thị trường khi cần thiết
thông qua thực hiện chức năng người cho vay cuối cùng nhằm kiểm soát tiền lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
tệ, đảm bảo đủ phương tiện thanh toán cho các TCTD cũng như nhu cầu tín dụng của nền kinh tế.
Như vậy, NHTW tham gia thị trường mở không phải vì mục tiêu kinh
doanh mà để quản lý, chi phối, điều tiết thị trường làm cho CSTT được thực
hiện theo các mục tiêu xác định của nó.
4.2. Các đối tác của ngân hàng trung ương
4.2.1. Các ngân hàng thương mại

Các NHTM là thành viên chủ yếu tham gia OMO của NHTW và là đối tác
quan trọng của NHTW xét trên 2 phương diện độ tin cậy và tính hiệu quả. Các
NHTM tham gia thị trường nhằm điều hoà vốn khả dụng để đảm bảo khả năng
thanh toán và đầu tư các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để hưởng lãi.
Sự tham gia của các NHTM trong các giao dịch OMO có ý nghĩa quan
trọng xét trên góc độ hiệu quả CSTT do: (i) NHTM là trung gian tài chính lớn
nhất, có mạng lưới hoạt động rộng. NHTM đóng vai trò quan trọng trong việc
cung ứng vốn cho nền kinh tế, nhất là ở các nước đang phát triển; (ii) Hơn nữa
NHTM vừa là người đi vay, vừa là người cho vay trên thị trường tiền tệ.
4.2.2. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Tại một số quốc gia, các tổ chức tài chính phi ngân hàng cũng được tham
gia OMO. Các công ty bảo hiểm, công ty tài chính, quỹ đầu tư, hội tiết kiệm …
coi thị trường mở như là nơi kiếm thu nhập thông qua việc sử dụng vốn nhàn
rỗi để mua bán các GTCG.
4.2.3. Các nhà giao dịch sơ cấp
Các nhà giao dịch sơ cấp tham gia vào OMO với tư cách là người trung
gian trong việc mua bán các GTCG giữa NHTW và các đối tác khác. Các nhà
giao dịch sơ cấp có thể là các NHTM, công ty chứng khoán, công ty tài chính.
Thực tế ở nhiều nước, 70% giao dịch can thiệp của NHTW trên thị trường mở
được thực hiện thông qua các nhà giao dịch sơ cấp. Khi đó, NHTW chỉ thực
hiện mua bán GTCG với các nhà giao dịch sơ cấp. Và để thực hiện được vai trò
này, các nhà giao dịch sơ cấp phải có nguồn vốn đủ mạnh đáp ứng yêu cầu quy
định của NHTW và phải sẵn sàng thực hiện vai trò người tạo lập thị trường
trong tất cả các phiên đấu thầu tín phiếu kho bạc. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
5. Hàng hoá của nghiệp vụ thị trường mở
5.1. Tín phiếu kho bạc
Tín phiếu kho bạc là loại chứng khoán Chính phủ được phát hành nhằm
mục đích bù đắp thiếu hụt tạm thời của ngân sách trong năm tài chính. Thời
hạn của tín phiếu kho bạc thường dưới 12 tháng.
Việc sử dụng tín phiếu kho bạc trong OMO có một số ưu điểm nhất định.
Khi NHTW bán tín phiếu kho bạc thay cho việc phát hành tín phiếu NHTW để
thực hiện CSTT thắt chặt thì gánh nặng về thực hiện CSTT sẽ chuyển sang ngân
sách và được thể hiện rõ ràng trên số liệu ngân sách. Mặt khác khi thị trường
tiền tệ chưa phát triển, số dư tín phiếu kho bạc lại khá lớn thì việc sử dụng tín
phiếu kho bạc để thực hiện CSTT sẽ giảm rủi ro của việc phân tách thị trường.
5.2. Tín phiếu ngân hàng trung ương
Tín phiếu NHTW là loại GTCG ngắn hạn do NHTW phát hành để làm
công cụ cho OMO. Việc sử dụng tín phiếu NHTW làm hàng hoá trên thị trường
mở có một số ưu điểm như tăng cường tính độc lập của NHTW trong việc thực
thi CSTT và là công cụ linh hoạt cho việc quản lý vốn khả dụng
Tuy nhiên, việc phát hành tín phiếu NHTW để thực thi CSTT sẽ làm cho
chi phí hoạt động của NHTW tăng lên, mặc dù NHTW hoạt động không vì mục
tiêu lợi nhuận. Việc sử dụng tín phiếu NHTW đòi hỏi phải có sự phối hợp nhất
định với Bộ Tài chính. Khi NHTW và Bộ Tài chính đồng thời phát hành tín
phiếu NHTW và tín phiếu kho bạc, nếu lãi suất chênh lệch thì các đối tác trên
thị trường mở sẽ tập trung mua loại tín phiếu có lãi suất cao hơn. Khi đó sẽ có
sự phân khúc giữa thị trường tín phiếu kho bạc và thị trường tín phiếu NHTW,
làm cho mục đích phát hành các GTCG này không đạt được và có thể làm giảm
hiệu quả tác động của 2 loại hàng hoá này.
5.3. Trái phiếu Chính phủ
Trái phiếu chính phủ là giấy nhận nợ dài hạn do Chính phủ phát hành nhằm
mục đích huy động vốn cho ngân sách. Mặc dù là GTCG dài hạn có thời hạn
lên đến 10-30 năm nhưng trái phiếu Chính phủ được sử dụng khá rộng rãi trong
các giao dịch OMO ở một số nước bởi tính an toàn, ổn định trong phát hành và
khối lượng phát hành thường lớn, có khả năng tác động trực tiếp giá cả trên thị
trường tài chính. 5.4. Trái phiếu Chính quyền địa phương
Tương tự như trái phiếu Chính phủ, nhưng trái phiếu chính quyền địa
phương khác về thời hạn và các điều kiện ưu đãi về thuế thu nhập từ trái phiếu lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
và thường do các chính quyền địa phương lớn phát hành. Sự can thiệp của
NHTW thông qua việc mua bán loại trái phiếu này cũng tương tự như trái phiếu Chính phủ.
5.5. Chứng chỉ tiền gửi
Chứng chỉ tiền gửi (CD) là giấy nhận nợ của ngân hàng hay tổ chức tài
chính phi ngân hàng phát hành, xác nhận một món tiền đã được gửi vào ngân
hàng với một kỳ hạn và lãi suất nhất định. Thời hạn của CD có thể từ 7 ngày
đến 7 năm nhưng thường là ngắn hạn. CD được sử dụng khá phổ biến trên thị
trường tiền tệ do các nhà đầu tư có thể dễ dàng chuyển đổi thành tiền khi cần
thiết mà không phải rút tiền gửi trước hạn. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ CHƯƠNG II.
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ CỦA
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA
Bắt đầu từ ngày 12/7/2000, NHNN tiến hành đưa công cụ OMO vào hoạt
động. Đây là một bước tiến mới trong điều hành CSTT của NHNN theo hướng
từ sử dụng các công cụ trực tiếp sang các công cụ gián tiếp, để phù hợp với
thông lệ quốc tế và sự phát triển của đất nước. Nó đã mở ra một kênh cung ứng
và điều tiết vốn khả dụng của các TCTD cho NHNN và tạo điều kiện cho các
TCTD sử dụng linh hoạt các loại GTCG của mình. Công cụ OMO liên tục được
NHNN cải tiến trong những năm qua và dần trở thành một công cụ CSTT chủ yếu của NHNN.
1. Doanh số trúng thầu nghiệp vụ thị trường mở
Ngay từ khi triển khai, NHNN đã xác định OMO sẽ là một công cụ chủ
yếu trong điều hành CSTT của NHNN. Để đạt được mục đích đó, NHNN đã
tập trung thực hiện việc điều hoà lưu thông tiền tệ thông qua công cụ này. Điều
này thể hiện ở doanh số mua bán GTCG trên thị trường mở tăng nhanh qua các
năm. Những năm gần đây, tốc độ này đạt trên 200%.
Bảng 1. Tổng doanh số trúng thầu OMO qua các năm Đơn vị: tỷ đồng Số
Khối lượng trúng thầu theo các
Năm thực phiên phương thức giao dịch hiện thực Mua kỳ Mua Bán Bán hẳn Tổng cộng hiện hạn hẳn kỳ hạn
2000 17 873,50 480,00 550,00 1.903,50 2001 48 3.253,81 60,00 50,00 570,00 3.933,81 2002 85 7.245,53 1.900,00 9.145,53 2003 107 9.844,15 11.340,00 21.184,15 2004 123 60.985,91 950,00 61.935,91 2005 159 100.679,15 700,00 1.100,00 102.479,15 2006 155 86.302 26.332 112.634 2007 165 88.257 35.264 123.521 Tổng
859 357.441,05 540 750 78.006 436.737,05 cộng
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
Thông qua hoạt động OMO, NHNN không chỉ mua GTCG để bơm thêm
vốn khả dụng khi thị trường thiếu hụt vốn khả dụng và mà còn bán GTCG để
hút tiền nhàn rỗi khi thị trường dư thừa vốn nhằm thực hiện mục tiêu CSTT.
Doanh số trúng thầu OMO tăng mạnh qua các năm, trung bình tăng 1,9573
lần/năm, qua đó tăng khả năng điều tiết của công cụ này đến vốn khả dụng của
TCTD cũng như các điều kiện tiền tệ.
2. Tần suất và phương thức giao dịch trên thị trường mở
2.1. Tần suất giao dịch
Để tăng cường khả năng tác động của công cụ này, NHNN đã tăng tần suất
giao dịch thị trường mở. Trong thời gian đầu khi mới triển khai, các phiên OMO
được tổ chức với tần suất 10 ngày/phiên. Ngày giao dịch OMO được tính theo
ngày làm việc. Từ phiên thứ 14 vào ngày 29/11/2000, OMO được thực hiện với
tần suất 1 tuần/phiên vào ngày thứ Tư hàng tuần. Điều này đã giúp cho các
TCTD chủ động điều chỉnh kịp thời, linh hoạt vốn khả dụng của mình. Từ năm
2001, Ban điều hành OMO đã tăng định kỳ tổ chức các phiên giao dịch OMO
2 phiên/1 tuần vào ngày thứ 3 và thứ 5 hàng tuần. Ngoài ra để đáp ứng kịp thời
vốn khả dụng cho TCTD, NHNN đã tổ chức các phiên đấu thầu đột xuất theo
ngày, cá biệt 2 phiên/ngày trong thời gian giáp Tết Nguyên đán. Việc tổ chức
các phiên đột xuất đã hỗ trợ kịp thời cho các TCTD khắc phục khó khăn về
thiếu hụt vốn khả dụng, đảm bảo khả năng thanh toán, chi trả và đảm bảo ổn
định thị trường tiền tệ. Bắt đầu từ tháng 11/2004, giao dịch OMO đã được thực
hiện định kỳ 3 phiên/tuần, vào ngày thứ 2, 4 và 6, góp phần điều tiết kịp thời
vốn khả dụng của TCTD. Trong năm 2005, NHNN đã tổ chức được 158 phiên
thị trường mở, tăng 28,5%so với năm 2004. Mặc dù hiện nay đã giao dịch với
tần suất 3 phiên/tuần nhưng nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu giao
dịch vốn của các ngân hàng. Vì thế năm 2006 và 2007 được nâng lên là 5 phiên / tuần .
Bảng 2. Số lượng các phiên giao dịch OMO Số Số phiên mua Số phiên bán Tần suất giao
Năm phiên Mua Mua có Bán Bán có dịch hẳn kỳ hạn hẳn kỳ hạn 2000 17 4 10 3 0 10 ngày/phiên 2001 48 3 39 5 1 1 tuần/phiên 2002 85 1 58 26 0 1 tuần/2 phiên 2003 107 0 52 55 0 1 tuần/2 phiên lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ 2004 123 0 109 0 14 1 tuần/3 phiên 2005 158 0 150 6 2 1 tuần/3 phiên 2006 155 148 7 1 tuần/5 phiên 2007 165 153 7 5 1 tuần/5 phiên Tổng số 858 8 719 109 22
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
NHNN chủ yếu thực hiện các giao dịch nhằm cung ứng vốn khả dụng
cho TCTD, chiếm tới 79,2% tổng số phiên OMO. Các phiên giao dịch nhằm
hấp thụ vốn dư thừa của hệ thống ngân hàng được tổ chức rất ít, điều này

xuất phát từ thực tế của hệ thống ngân hàng là thường xuyên thiếu hụt vốn để
đáp ứng nhu cầu tín dụng và thanh toán của nền kinh. Trong 2 năm gần đây,
NHNN chỉ tổ chức 22 phiên bán GTCG trong tổng số 281 phiên OMO.

2.2. Phương thức đấu thầu, xét thầu
Bảng 3. Phương thức đấu thầu, xét thầu trên thị trường mở Năm
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Về phương thức giao dịch trên thị trường mở, NHNN chủ yếu sử dụng
phương thức đấu thầu lãi suất và phương thức xét thầu riêng lẻ. Phương thức
đấu thầu lãi suất đã được NHNN sử dụng trong 86,2% số phiên giao dịch trong
5 năm qua và tới 100% số phiên trong 2 năm gần đây. Điều này xuất phát từ lý
do NHNN đang điều hành CSTT theo khối lượng tiền tăng thêm nên nhu cầu
giao dịch GCTG của NHNN thường được xác định trước. Ngoài ra, NHNN
cũng sử dụng phương thức xét thầu riêng lẻ trong 65,3% số phiên giao dịch.
Trong nửa cuối năm 2005, NHNN hầu như chỉ áp dụng phương thức xét thầu lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
thống nhất trong các phiên OMO. Hoạt động thị trường mở trong năm 2006 và
2007 được tiến hành duy trì một cách đều đặn .
2.3 Lãi suất nghiệp vụ thị trường mở
Nhìn chung, lãi suất OMO khá bám sát các lãi suất khác của NHNN công
bố như lãi suất cơ bản, lãi suất TCV và lãi suất chiết khấu. Lãi suất trúng thầu
thường nằm giữa mức lãi suất TCV và lãi suất chiết khấu. Lãi suất trúng thầu,
trong các phiên đấu thầu lãi suất, thể hiện khá chính xác và phù hợp với diễn biến thị trường.
2.3.1. Lãi suất công bố trong phương thấu đấu thầu khối lượng
Trước khi thực hiện các phiên đấu thầu khối lượng, Ban điều hành OMO
công bố lãi suất để các thành viên đặt thầu mua bán GTCG. Lãi suất công bố
này là lãi suất trúng thầu trong các phiên. Vì vậy, lãi suất trúng thầu trong các
phiên đấu thầu khối lượng thường chỉ có một lãi suất nhất định. Tuy nhiên, do
lãi suất trúng thầu đã được NHNN xác định nên các thành viên không có sự lựa
chọn về lãi suất khi giao dịch với NHNN và lãi suất này chưa phản ánh được
nhu cầu về vốn của các thành viên trên thị trường. Đây là một nhược điểm của
phương thức đấu thầu khối lượng trong giao dịch thị trường mở. Vì thế, trong
2 năm trở lại đây, NHNN đã không áp dụng phương thức đấu thầu khối lượng trong các phiên OMO nữa.
2.3.2. Lãi suất trúng thầu trong phương thức đấu thầu lãi suất
Trước mỗi phiên đấu thầu, Ban điều hành OMO dự kiến khối lượng GTCG
cần giao dịch. Khối lượng giao dịch có thể được NHNN thông báo hoặc không
thông báo trước. Đồng thời, căn cứ vào dự báo tình hình vốn khả dụng, NHNN
cũng xác định một lãi suất chỉ đạo làm điểm dừng khi giao dịch. Lãi suất này
không thông báo cho các thành viên thị trường khác. Trường hợp NHNN mua
GTCG, lãi suất chỉ đạo sẽ là lãi suất mua thấp nhất của NHNN và ngược lại.
Mục đích của NHNN khi đưa ra lãi suất chỉ đạo là để định hướng lãi suất trên thị trường tiền tệ.
Trường hợp áp dụng phương thức xét thầu thống nhất, lãi suất trúng thầu
chỉ có một mức nhất định. Trường hợp áp dụng phương thức xét thầu riêng lẻ,
nhìn chung sẽ có nhiều mức lãi suất trúng thầu. Do lãi suất trúng thầu trong các
phiên OMO theo phương thức đấu thầu lãi suất phản ánh chính xác hơn diễn
biến của thị trường nên tại Việt Nam, NHNN chủ yếu thực hiện OMO theo lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
phương thức đấu thầu lãi suất, chiếm tới 86,2% tổng số phiên và 100% số phiên trong 2 năm gần đây.
3. Kết quả đạt được của hoạt động nghiệp vụ thị trường mở
Thứ nhất, các cơ chế và quy trình OMO đã được không ngừng cải
tiến và hoàn thiện
Dưới sự chỉ đạo của Ban điều hành OMO, các Vụ Cục chức năng của
NHNN đã kịp thời sửa đổi, bổ sung cơ chế, quy chế, quy trình kỹ thuật có liên
quan. Về cơ bản, các vướng mắc về cơ chế, quy trình và hạ tầng kỹ thuật đã
được từng bước xử lý, khắc phục. Công tác tổ chức, điều hành hoạt động OMO
của NHNN được thực hiện bài bản, bảo đảm an toàn tuyệt đối trong các phiên giao dịch.
Các GTCG được sử dụng trong OMO đã được mở rộng theo tinh thần
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật NHNN năm 2003. Đến nay các
GTCG được giao dịch không chỉ gồm tín phiếu kho bạc, tín phiếu NHNN mà
còn cả các loại trái phiếu dài hạn do ngân sách trung ương thanh toán.
Quy trình thanh toán từng bước được rút ngắn. Từ thanh toán sau 2 ngày
kể từ ngày đấu thầu (T+2) năm 2000, thanh toán sau ngày đấu thầu 1 ngày
(T+1) năm 2001 và từ năm 2002 đến nay việc thanh toán được thực hiện ngay
trong ngày đấu thầu (T+0). Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng của
NHNN đưa vào vận hành từ tháng 5/2003 đã tạo điều kiện cho các giao dịch
trên thị trường liên ngân hàng và OMO được thanh, quyết toán tức thời, đáp
ứng kịp thời nhu cầu vốn của các TCTD.
Tần suất giao dịch cũng được từng bước tăng cường từ 10 ngày/phiên
trong thời gian bắt đầu hoạt động lên 1 tuần/phiên trong năm 2001, 2 phiên/tuần
năm 2002. Từ tháng 11/2004 hoạt động OMO đã thực hiện định kỳ 3
phiên/tuần, góp phần điều tiết kịp thời vốn khả dụng của TCTD. Trong những
dịp giáp Tết, NHNN đã thực hiện giao dịch hàng ngày và tổ chức thêm các
phiên giao dịch đột xuất (cá biệt 2 phiên/ngày), giúp các TCTD đáp ứng kịp
thời vốn đảm bảo khả năng thanh toán, đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ và an toàn hệ thống.
Thủ tục đấu thầu ngày càng được cải tiến. Nhất là từ ngày 15/12/2004,
NHNN đã bắt đầu áp dụng công nghệ trang Web trong giao dịch OMO, cho
phép thành viên kết nối trực tuyến với NHNN, không phải đầu tư máy chủ, tiết
kiệm chi phí đầu tư khi tham gia nghiệp vụ này. Điều này đã tạo điều kiện thu lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
hút thêm thành viên tham gia thị trường, qua đó nâng cao vai trò điều tiết của
công cụ này. Từ năm 2006 và 2007 áp dụng là 5 phiên / tuần .
Thứ hai, OMO được kết hợp chặt chẽ và đồng bộ với các công cụ khác
nhằm phát tín hiệu điều hành CSTT và thực hiện mục tiêu CSTT.
Từ tháng 7/2000 đến năm 2002, việc NHNN mua bán GTCG thông qua
OMO đã góp phần điều tiết linh hoạt vốn khả dụng của các TCTD theo mục
tiêu CSTT trong từng thời kỳ. Nhất là trong thời điểm các TCTD gặp khó khăn
về vốn khả dụng, OMO đã được kết hợp sử dụng đồng bộ với các công cụ CSTT
khác như nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ, nghiệp vụ cho vay cầm cố để hỗ trợ kịp
thời cho các TCTD đảm bảo khả năng thanh toán, góp phần duy trì ổn định tiền
tệ và thực hiện mục tiêu CSTT.
Tỷ trọng doanh số mua qua OMO trong tổng doanh số hỗ trợ vốn của
NHNN qua các kênh (TCV, OMO và Swap) ngày càng tăng qua các năm, từ
khoảng 45% năm 2001 lên 75% năm 2003 và khoảng 82% từ năm 2004 đến
nay. Điều này cho thấy vai trò điều tiết vốn khả dụng của OMO ngày càng đóng vị trí quan trọng.
Trong năm 2003, do NHNN tăng cường mua ngoại tệ từ các TCTD nên
vốn khả dụng của các TCTD tăng lên. Để điều hoà vốn khả dụng VND của hệ
thống ngân hàng, NHNN đã thực hiện chào bán tín phiếu NHNN thông qua
OMO. Từ tháng 4-7/2003, trước xu hướng các TCTD liên tục tăng lãi suất huy
động VND trong khi vốn khả dụng vẫn dư thừa khá lớn, bên cạnh việc điều
chỉnh giảm lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu, giảm tỷ lệ DTBB, NHNN
đã liên tục chào mua GTCG trong các phiên giao dịch OMO với lãi suất thấp
nhằm phát tín hiệu sẵn sàng cung ứng vốn khả dụng với chi phí thấp, các TCTD
cần theo dõi và chủ động cân đối vốn hợp lý. Trong năm 2004 và 2005, chỉ số
giá tiêu dùng CPI liên tục tăng trong khi đó, mục tiêu tăng trưởng kinh tế vẫn
được Chính phủ và NHNN hết sức quan tâm thực hiện. NHNN liên tục chào
mua GTCG để cung ứng vốn ra nền kinh tế nhằm góp phần hạ nhiệt lãi suất thị
trường. Chính vì vậy mà doanh số giao dịch OMO tăng đột biết trong 2 năm
2004-2005. Và đặc biệt trong 2 năm 2006 và 2007 bên cạch việc tăng trưởng
kinh tế hơn 8%/ năm và 2 năm này cũng được coi là 2 năm phát triển nhất của
ngành tài chính – ngân hàng tại Việt Nam .
Nhìn chung, việc điều hành OMO đã được kết hợp tương đối đồng bộ với
các công cụ CSTT khác nhằm thực hiện mục tiêu CSTT. Lãi suất OMO đã kết lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
hợp khá chặt chẽ với lãi suất TCV, lãi suất chiết khấu để định hướng lãi suất thị trường.
Thứ ba, OMO là kênh để NHNN có được nguồn thông tin về tình hình
nguồn vốn của các TCTD và về tình hình thị trường tiền tệ nói chung, làm
cơ sở cho việc điều hành CSTT.

Trong điều kiện thông tin về thị trường tiền tệ còn chưa thu thập được đầy
đủ và kịp thời, kết quả hoạt động OMO có thể coi là kênh thông tin hữu hiệu
phản ánh một phần tình hình thị trường tiền tệ phục vụ cho điều hành CSTT.
Thông qua việc tổng hợp, phân tích các thông tin về khối lượng, lãi suất đặt
thầu và trúng thầu trong các phiên giao dịch OMO cũng có thể đưa ra các nhận
định về vốn khả dụng của các TCTD, cũng như xu hướng lãi suất thị trường.
Trong điều kiện NHNN chuyển sang điều hành bằng các công cụ tiền tệ
gián tiếp như hiện nay, việc dự báo trước các diễn biến của thị trường để có
quyết định phù hợp và kịp thời về việc điều chỉnh các công cụ CSTT ngày càng
đóng vai trò quan trọng. Bằng việc theo dõi, dự báo thường xuyên vốn khả dụng
của các TCTD, NHNN đã nắm bắt được các diễn biến về vốn của các TCTD
để đưa ra các quyết định điều hành OMO và điều hành CSTT nói chung.
Thứ tư, hoạt động OMO đã góp phần phát triển thị trường tiền tệ, hỗ
trợ các TCTD sử dụng vốn có hiệu quả.
Thông qua hoạt động OMO, tính thanh khoản của các GTCG do các TCTD
nắm giữ được tăng cường. Điều này góp phần thúc đẩy hoạt động của thị trường
sơ cấp, giúp cho các TCTD yên tâm hơn khi đầu tư vào các trái phiếu dài hạn
của Chính phủ, khuyến khích các hoạt động mua bán lại trái phiếu chính phủ.
Nhiều TCTD không chỉ coi việc đầu tư vào trái phiếu chính phủ là hình
thức đầu tư an toàn mà còn là hình thức dự trữ thanh khoản có hiệu quả cao.
Khi cần thiết để đảm bảo khả năng thanh toán, các TCTD có thể sử dụng các
GTCG trong các giao dịch OMO cũng như các nghiệp vụ thị trường tiền tệ nói
chung, tạo điều kiện cho các TCTD điều chỉnh cơ cấu đầu tư theo hướng tăng
tỷ suất đầu tư, giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh.
Qua theo dõi, phân tích các kết quả hoạt động OMO được công bố rộng
rãi trên các phương tiện thông tin, các TCTD có thể tham khảo về diễn biến thị
trường để quyết định việc tham gia các hoạt động thị trường tiền tệ, nắm bắt tín
hiệu về định hướng điều hành CSTT của NHNN để có hướng cân đối nguồn vốn thích hợp. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
Thứ năm, công tác phân tích, dự báo vốn khả dụng của các TCTD
làm cơ sở cho việc quyết định giao dịch OMO ngày càng được tăng cường.
Bộ phận quản lý vốn khả dụng đã cố gắng cải tiến phương pháp dự báo,
nâng cao chất lượng dự báo vốn khả dụng, khắc phục khó khăn trong thu thập
thông tin, khai thác tối đa các nguồn thông tin khác, thường xuyên trao đổi với
các TCTD nhất là các NHTMNN để nắm bắt diễn biến thị trường, qua đó giảm
sai số khi dự báo, đáp ứng yêu cầu ngày càng phát triển của công cụ này.
Bằng việc đưa hệ thống thông tin báo cáo mới của NHNN theo Quyết định
số 477/2004/QĐ-NHNN , chỉ thị 03/2008/CT-NHNN vào áp dụng, NHNN đã
bước đầu có điều kiện khai thác một số thông tin về vốn khả dụng qua mạng.
Thông tin về vốn khả dụng của các TCTD đã được phản ánh toàn diện và kịp
thời hơn. Các thành viên OMO đã có sự quan tâm, chú trọng hơn đối với việc
theo dõi, phân tích và dự báo luồng vốn, thực hiện quản lý vốn ngày càng hiệu
quả hơn để có thể tăng cường tham gia các nghiệp vụ thị trường tiền tệ, nhất là nghiệp vụ OMO.
4. Những hạn chế và nguyên nhân 4.1. Những hạn chế
Qua các năm triển khai thực hiện, bên cạnh những kết quả khả quan của
hoạt động OMO thì vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định:
Thứ nhất, tác động của OMO đến thị trường tiền tệ còn hạn chế
- Công cụ OMO chủ yếu phát huy vai trò điều tiết khối lượng vốn khảdụng
của các TCTD hơn là điều tiết lãi suất của thị trường. Nguyên nhân là do NHNN
đang thực hiện khối lượng tiền chứ không phải điều tiết lãi suất.
- Mặc dù lãi suất thị trường mở mang tính thị trường nhưng NHNN
vẫnphải áp dụng lãi suất chỉ đạo mang tính hành chính trong một số phiên giao
dịch OMO, để qua đó có thể can thiệp tới lãi suất của thị trường. Ngoài ra mối
quan hệ giữa lãi suất OMO cũng như các lãi suất khác của NHNN và lãi suất
thị trường chưa thật chặt chẽ.
- Doanh số giao dịch OMO thấp, bình quân 373 tỷ đồng/phiên, nên mứcđộ
tác động của OMO đến các điều kiện thị trường vẫn còn khá khiêm tốn. Và
trong năm 2007 thì bình quân hơn 600 tỷ đồng / phiên .
- Chưa có mối liên hệ rõ ràng giữa hoạt động của thị trường mở với
tổngphương tiện thanh toán của nền kinh tế. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
Như chúng ta đã biết, OMO tác động trực tiếp đến số dư tiền gửi của các
ngân hàng tại NHNN, là một bộ phận của tiền cơ sở MB. Mặt khác, MB lại là
nhân tố cấu thành M2. Vì vậy, về mặt lý thuyết thì giữa số dư ròng OMO và
M2 phải có mối quan hệ hàm số với nhau.
Qua theo dõi sự biến động theo từng quý của số dư ròng OMO và M2 tại
Việt Nam trong 5 năm qua (22 quan sát), có thể nhận xét như sau: Nhìn chung
giữa số dư ròng của OMO và M2 có sự biến động không cùng chiều với nhau
và không có mối quan hệ hàm số. Cụ thể: M2 tăng trưởng đều hàng quý, với tỷ
lệ tăng trưởng hàng quý bình quân khoảng 6,05% trong khi số dư ròng OMO
biến động không đều, lúc tăng lúc giảm với biên độ khá lớn.
Thứ hai, hoạt động thị trường mở còn một số bất cập
- Tốc độ và chất lượng đường truyền kết nối qua mạng giữa NHNN vàcác
thành viên còn chậm và đôi lúc bị ngắt quãng, nhất là khi nhiều thành viên đồng
thời giao dịch với NHNN;
- Các ngân hàng khi muốn lưu ký GTCG để tham gia các giao dịch
vớiNHNN đều phải đến trực tiếp Sở Giao dịch NHNN để hoàn thành các thủ
tục. NHNN chưa cho phép đăng ký lưu ký GTCG thông qua trang Web của
NHNN để giảm thiểu thủ tục giấy tờ và việc nhập liệu thủ công của Sở Giao dịch NHNN.
- NHNN không thông báo định hướng phân bổ tỷ trọng mua/bán giữacác
loại GTCG như trái phiếu kho bạc, tín phiếu kho bạc, công trái … trước từng
phiên giao dịch. Nhiều ngân hàng đã bị trượt thầu trong một số phiên do không
nắm được định hướng tỷ lệ phân bổ xét thầu cho từng loại GTCG của NHNN
nên đã đặt thầu giao dịch với các loại GTCG mà NHNN mua/bán với khối
lượng thấp mặc dù đã đặt thầu ở mức lãi suất cạnh tranh.
- NHNN chưa chấp nhận hoàn toàn các chữ ký điện tử trong các giaodịch
với NHNN. Hiện nay mặc dù bản đăng ký mua bán GTCG và hợp đồng, phụ
lục hợp đồng đều được ký duyệt chữ ký điện tử trên mạng, Sở Giao dịch NHNN
yêu cầu phải có chữ ký của lãnh đạo NHTM trên bản in để chuyển tiền, không
chấp nhận chữ ký điện tử và chữ ký cấp phòng của NHTM được uỷ quyền.
- Thời gian để rút được GTCG lưu ký ra khỏi NHNN phải chờ đợi
lâu(thường đến 5-7 ngày), do Trung tâm giao dịch chứng khoán TPHCM phải
đợi bản gốc văn bản của NHNN gửi đến mới hoàn tất thủ tục cho khách hàng.
Thứ ba, hoạt động của thị trường mở chưa thực sự sôi động. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
Tuy thời gian triển khai không còn ngắn nhưng công cụ OMO vẫn đang
còn là một nghiệp vụ mới đối với một số các TCTD, nhất là các NHTMCP.
Việc tham gia thị trường mở vẫn còn nhiều bỡ ngỡ, hạn chế. Các NHTMCP
tham gia không thường xuyên và không nhiều. Điều này xuất phát từ nguyên
nhân các NHTMCP chưa nhận thức được đầy đủ các ưu điểm của công cụ này.
Bên cạnh đó, vấn đề tâm lý khi giao dịch với NHNN vẫn chưa thể khắc phục trong thời gian ngắn.
Trong mỗi phiên giao dịch OMO thường chỉ có từ 1 đến 5 thành viên tham
gia, chiếm tỷ lệ tương đối thấp so với tổng số các thành viên đăng ký tham gia
OMO và chiếm tỷ lệ nhỏ so với tổng số các TCTD. Các thành viên tích cực
tham gia vẫn là các NHTMNN và một số NHTMCP. Điều này làm giảm hiệu
quả và mức độ tác động của NHNN tới dự trữ của hệ thống ngân hàng.
Thứ tư, kỳ hạn mua bán GTCG ngắn và chưa đa dạng
Hiện nay, NHNN chỉ thực hiện thống nhất một loại kỳ hạn giao dịch trong
một phiên đấu thầu. Điều này đã hạn chế sự lựa chọn về kỳ hạn của các thành
viên thị trường, mặc dù nhu cầu về khối lượng và thời gian của các thành viên
là khác nhau. Bên cạnh đó, NHNN chỉ thực hiện giao dịch theo một chiều nhất
định (mua hoặc bán GTCG) trong một phiên và chủ yếu thực hiện việc mua
GTCG nên các TCTD cũng không thể tham gia nếu không phù hợp với nhu cầu
vốn của họ. Điều này đã được chứng minh trong thực tế khi tại nhiều phiên giao
dịch, không có thành viên nào tham gia.
Mặc dù về quy định là kỳ hạn giao dịch đã được đa dạng hoá từ 7 ngày
đến 182 ngày nhưng trên thực tế, NHNN thường chỉ giao dịch với các kỳ hạn
từ 7-30 ngày, dẫn đến các khoản thanh toán với NHNN đến hạn dồn dập trong
một thời gian ngắn và tăng gánh nặng thanh toán cho các NHTM. 4.2. Nguyên nhân
Thứ nhất, thị trường tiền tệ ở Việt Nam còn chưa thực sự phát triển, các
kênh truyền dẫn tác động CSTT chưa hoàn thiện làm hạn chế hiệu quả các công
cụ CSTT. Việc thu thập thông tin về tình hình thị trường tiền tệ còn nhiều khó
khăn. Đến nay NHNN vẫn chưa có hệ thống theo dõi kịp thời và đầy đủ các
hoạt động trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng. Việc theo dõi, dự báo vốn khả
dụng vẫn còn có những khó khăn nhất định. Trong khi đó, bản thân một số
TCTD thành viên cũng gặp khó khăn trong việc nắm bắt thông tin về tình hình lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
thị trường. Việc đánh giá, phân tích tình hình thị trường thông qua xem xét phản
ứng của một số thành viên đôi khi không chính xác diễn biến thực tế.
Chính vì vậy cho đến nay, NHNN vẫn chưa xây dựng được cơ chế truyền
tải của CSTT và chưa lượng hoá được mức độ tác động của các công cụ CSTT
đến M2 và các chỉ tiêu vĩ mô khác của nền kinh tế. Đây là một trong những
nhược điểm lớn trong điều hành CSTT của NHNN.
Thứ hai, cơ sở hạ tầng cho hoạt động OMO còn bất cập. Sự không
đồng bộ trong ứng dụng công nghệ thông tin giữa NHNN và các thành viên thị
trường làm hạn chế số lượng thành viên tham gia, đặc biệt là các NHTMCP
(các chương trình phần mềm ứng dụng từ năm 2000-2004 còn có sự tách biệt
nên khó sử dụng đối với các thành viên ít giao dịch). Việc nâng cấp hệ thống
máy móc thiết bị phục vụ cho các nghiệp vụ thị trường mở nói riêng và các
nghiệp vụ của NHNN nói chung còn chậm làm hạn chế đến tiến độ triển khai
các ứng dụng công nghệ hiện đại vào các giao dịch nghiệp vụ thị trường tiền tệ
trong đó có nghiệp vụ OMO.
Thứ ba, nhiều TCTD vẫn chưa quan tâm và chưa nhận thức đầy đủ
tính hiệu quả của công cụ này. NHNN đã tăng cường công tác thông tin tuyên
truyền, tổ chức tập huấn triển khai hoạt động thị trường mở … nhằm phát triển
hoạt động OMO nói riêng cũng như các hoạt động thị trường tiền tệ nói chung
nhưng vẫn chưa được một số TCTD thực sự quan tâm. Số lượng thành viên
thường xuyên tham gia OMO đã tăng nhưng vẫn còn hạn chế, chỉ có 14/29
TCTD thường xuyên tham gia các giao dịch OMO. Điều này không chỉ làm
hạn chế sự tác động của OMO đến thị trường mà còn hạn chế khả năng sử dụng
vốn hiệu quả của TCTD.
Thứ tư, hàng hoá của OMO tuy đã được mở rộng nhưng vẫn chưa
thực sự đa dạng hoá. Trong thời gian từ năm 200-2003, công cụ giao dịch
OMO chỉ bao gồm các GTCG ngắn hạn. Thực hiện Luật sửa đổi bổ sung một
số điều của Luật NHNN, danh mục GTCG đã được mở rộng, lượng GTCG có
thể giao dịch trong OMO đã tăng lên, song vẫn tập trung tại các NHTMNN.
Kỳ hạn của trái phiếu, tín phiếu Chính phủ - loại hàng hoá chủ yếu trong
OMO - vẫn chưa thực sự đa dạng hoá, nhất là các tín phiếu kho bạc với thời
hạn dưới 364 ngày ít được phát hành. Điều này cũng làm cho nhiều NHTM khó
có điều kiện đầu tư vào GTCG, tạo hàng hoá tham gia OMO và các nghiệp vụ
thị trường tiền tệ khác. lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ CHƯƠNG III.
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ
CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
1. Bổ sung thêm hàng hoá giao dịch trên thị trường mở
Để hoạt động trên thị trường thực sự sôi động thì một trong những điều
kiện cần thiết là phải bổ sung thêm các loại hàng hoá cho thị trường. Vì vậy,
trong thời gian tới, NHNN cần xem xét bổ sung thêm các loại GTCG được phép
giao dịch trên thị trường mở.
Bên cạnh các GTCG do Bộ Tài chính phát hành thì NHNN có thể chấp
thuận các loại GCTG khác do các tổ chức tài chính, tín dụng lớn, có uy tín, các
chính quyền địa phương hoặc các tổng công ty lớn của Nhà nước được phép
giao dịch trên thị trường mở như: trái phiếu của Quỹ Hỗ trợ phát triển, trái phiếu
của các NHTMNN, trái phiếu đô thị của UBND các tỉnh, thành phố lớn đã tự
chủ được ngân sách địa phương, trái phiếu của các Tổng công ty dầu khí Việt
Nam, Tổng công ty Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam. Việc đa dạng hoá hàng
hoá giao dịch trên thị trường mở sẽ thúc đẩy các NHTM đầu tư vào các GTCG
này, từ đó tăng thêm tính thanh khoản của các GTCG này và thúc đẩy sự phát
triển của thị trường mua bán trái phiếu.
2. Đa dạng hoá các kỳ hạn giao dịch và tiến tới giao dịch nhiều kỳ hạn trong một phiên
Hiện nay, phần lớn trong một phiên giao dịch chỉ có một kỳ hạn và giao
dịch theo một chiều mua hoặc bán nên các thành viên thị trường mở không có
nhiều sự lựa chọn. Kỳ hạn giao dịch ngắn nhất là 7 ngày và thường giao dịch
với kỳ hạn 15 ngày và 30 ngày.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các thành viên trong việc lựa chọn kỳ hạn
giao dịch, NHNN cần đa dạng hoá hơn nữa các kỳ hạn giao dịch trong một
phiên giao dịch. Trong thời gian trước mắt, NHNN có thể áp dụng 2 kỳ hạn
giao dịch trong một phiên. Việc áp dụng nhiều kỳ hạn trong một phiên sẽ cho
phép các thành viên có thêm sự lựa chọn phù hợp với dự báo nhu cầu vốn của
họ. Qua đó, sẽ tạo thêm cơ hội và tăng sự hấp dẫn của thị trường mở đối với các thành viên.
Bên cạnh đó, NHNN cần phân bổ hợp lý các kỳ hạn giao dịch. Trong thời
gian chưa triển khai được việc đa dạng kỳ hạn giao dịch trong một phiên, lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
NHNN cần phân bổ kỳ hạn hợp lý nhằm tránh tình trạng các thành viên phải
dồn trả nhiều hợp đồng vào cùng một ngày hoặc vào các ngày quá gần nhau
làm ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản của họ, ví dụ hợp đồng 30 ngày và
hợp đồng 15 ngày đáo hạn cùng một thời điểm.
NHNN cũng cần tiến tới áp dụng giao dịch mua bán kỳ hạn qua đêm đối
với OMO. NHNN sẽ định hướng đưa ra giao dịch repo kỳ hạn qua đêm để thúc
đẩy thị trường hoạt động linh hoạt và kịp thời. Công tác dự đoán và quản lý vốn
của NHNN và NHTM do đó được tiến hành trên cơ sở từng ngày, đảm bảo
chính xác và hiệu quả. Để giao dịch ở kỳ hạn này, NHNN và NHTM cần có
những cải tiến và hoàn thiện về mặt quản lý, trình độ và công nghệ. Đây là một
đòn bẩy để giúp thị trường vốn phát triển theo xu hướng quốc tế.
3. Tăng tần suất giao dịch trên thị trường mở, tiến tới giao dịch 02 phiên/ngày
Hiện nay, tần suất giao dịch thị trường mở là 3 phiên/tuần, nhưng vẫn chưa
đáp ứng được đầy đủ nhu cầu của thị trường, nhất là vào những thời kỳ mà nhu
cầu vốn của hệ thống ngân hàng tăng nhanh. Chính vì vậy, việc gia tăng tần
suất giao dịch của thị trường mở là hết sức cần thiết để tăng cường khả năng
đáp ứng nhu cầu thị trường và tăng thêm mức độ can thiệp của NHNN đến thị trường.
Trong năm 2006, NHNN định kỳ tổ chức 01 phiên/ngày vào lúc 11 giờ
sáng, tức là 5 phiên/tuần, tăng thêm 2 phiên/tuần so với hiện nay. Điều này cho
phép NHNN có thể bổ sung hoặc hấp thụ vốn kịp thời từ hệ thống ngân hàng,
tăng thêm khả năng và mức độ can thiệp thị trường của NHNN. Ngoài ra cũng
cho phép NHNN có thể kịp thời sửa chữa các sai lầm của mình trong các phiên trước đó.
Sau đó, cùng với sự gia tăng của các thành viên thị trường và khối lượng
giao dịch trên thị trường, NHNN cần tiến tới tổ chức giao dịch 2 phiên/ngày
vào lúc 11 giờ sáng và 3 giờ chiều. Khi đó, NHNN có thể can thiệp kịp thời tới
thị trường để đáp ứng đầy đủ, nhanh chóng nhu cầu vốn của các TCTD thành
viên cũng như hệ thống ngân hàng.
4. Hoàn thiện các quy định lưu ký giấy tờ có giá tại Ngân hàng Nhà nước
Hiện nay, mặc dù việc đặt thầu, xét thầu và thông báo đều đã thực hiện
qua mạng nhưng việc theo dõi, lưu ký GTCG của NHNN thực hiện hoàn toàn lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
thủ công bằng văn bản. Điều này làm kéo dài thời gian giao nhận GTCG giữa
NHNN và các TCTD khi thực hiện các giao dịch thị trường mở. Vì vậy, việc
theo dõi lưu ký GTCG bằng phần mềm sẽ góp phần khắc phục hạn chế này.
Phần mềm lưu ký GTCG phải cho phép nối mạng giữa NHNN, các thành viên
thị trường và các tổ chức lưu ký. Khi các TCTD có nhu cầu giao dịch với NHNN
thì việc giao nhận GTCG cần được thực hiện nhanh chóng. Các GTCG đang
lưu ký tại các tổ chức lưu ký như Trung tâm giao dịch chứng khoán, Trung tâm
lưu ký chứng khoán, các công ty chứng khoán có thể nhanh chóng được chuyển
vào tài khoản lưu ký GTCG của NHNN. NHNN cũng có thể kiểm tra tức thời
các tài khoản lưu ký GTCG này để thực hiện các giao dịch với các TCTD.
Mặt khác, NHNN cần tiến tới việc quản lý lưu ký GTCG trong hệ thống
NHNN tập trung về Hội sở chính của NHNN. Việc quản lý lưu ký GTCG của
NHNN hiện nay đang thực hiện phân tán tại Sở Giao dịch NHNN và các chi
nhánh NHNN tỉnh, thành phố. Điều này cho phép Ban điều hành OMO và các
đơn vị liên quan tại NHNN có thể theo dõi sự luân chuyển GTCG chặt chẽ hơn.
5. Cải tiến, nâng cấp và hoàn thiện hạ tầng công nghệ cho thị trường mở
Bên cạnh việc cải tiến, hoàn thiện các quy định thì NHNN cần thực hiện
đồng bộ việc cải tiến, nâng cấp hạ tầng công nghệ của thị trường mở. Để làm
được điều đó, NHNN cần phải thực hiện một số biện pháp sau :
- Tiếp tục nâng cấp và đồng bộ hoá các trang thiết bị phần cứng, hoànthiện
chương trình phần mềm ứng dụng đối với OMO để tạo điều kiện cho các TCTD
thành viên thực hiện nghiệp vụ một cách nhanh chóng, thông suốt, đáp ứng yêu
cầu phát triển của nghiệp vụ này;
- Hiện nay tốc độ đường truyền giữa NHNN với các TCTD đã được
nânglên tới 100kps nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu về tốc độ. Hiện
tượng quá tải và nghẽn mạch đường truyền đã xảy ra khi cùng lúc có nhiều
thành viên đăng nhập giao dịch. Chính vì vậy, NHNN cần phải nhanh chóng
tăng tốc độ đường truyền. NHNN có thể tăng cường tốc độ đường truyền bằng
cách mở rộng băng thông đường truyền, nhất là đường truyền giữa các TCTD
và NHNN và giữa Sở Giao dịch NHNN với Cục Công nghệ tin học ngân hàng.
Việc nâng cấp đường truyền cần được thực hiện nhanh chóng để đáp ứng sự
gia tăng về thành viên và khối lượng giao dịch của thị trường mở trong tương lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
lai. Bên cạnh đó, NHNN cũng cần xây dựng các kênh dự phòng để đảm bảo
giao dịch được thực hiện thông suốt, không bị đứt quãng.
- NHNN cần tích hợp phần mềm giao dịch OMO với phần mềm đấu
thầutín phiếu kho bạc, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý GTCG, thao tác
nghiệp vụ và luân chuyển thông tin giữa 2 thị trường sơ cấp và thứ cấp.
- Kết nối với hệ thống lưu ký GTCG, hệ thống kế toán, thanh toán đểthống
nhất quản lý GTCG từ khi phát hành, luân chuyển giữa các TCTD, thanh quyết
toán và sử dụng trong các giao dịch trên thị trường tiền tệ, thị trường liên ngân
hàng và thị trường chứng khoán.
- NHNN cũng cần tăng cường an ninh trên mạng máy tính, nhất là vớicác
thông tin mang tính nhạy cảm của NHNN. Đến nay, mặc dù chưa để xảy ra
trường hợp thông tin bị lấy cắp hay can thiệp trái phép trên đường truyền nhưng
không vì thế mà công tác an ninh mạng có thể lơ là. Bên cạnh việc sử dụng các
tính năng bảo mật của các phần mềm thì NHNN cần trang bị các thiết bị an
ninh mạng chuyên dụng và tăng cường nhân lực về công nghệ thông tin để đảm
bảo an toàn, bảo mật các thông tin trong giao dịch thị trường mở, đảm bảo mạng
máy tính hoạt động thông suốt, an toàn, phát hiện và xử lý kịp thời các truy
nhập, can thiệp trái phép vào hệ thống.
6. Tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến, thông tin rộng rãi về
OMO để thu hút thêm các TCTD tham gia thị trường mở
Mở rộng hệ thống công nghệ thông tin OMO từ chỗ chỉ là nơi thuần tuý
thực hiện các giao dịch mua bán GTCG phát triển thành cổng thông tin của thị
trường tiền tệ như thông tin về nhu cầu vốn khả dụng, nhu cầu mua bán GTCG
của các TCTD, thông tin về khối lượng GTCG do NHNN và Bộ Tài chính phát
hành, khối lượng GTCG do NHNN và các TCTD nắm giữ.
Hiện nay, dù đã qua 7 năm hoạt động nhưng số lượng thành viên tham gia
còn chưa nhiều . Điều này làm hạn chế tính hiệu quả của công cụ và giảm mức
độ can thiệp của NHNN đối với thị trường tiền tệ thông qua nghiệp vụ thị trường
mở. Do đó, việc tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về tính ưu việt, tiện
dụng, hiệu quả của nghiệp vụ OMO là hết sức cần thiết.
Để thực hiện được mục tiêu này, NHNN cần tăng cường biện pháp trao
đổi thông tin giữa NHNN và các thành viên thị trường để kịp thời nắm bắt diễn
biến thị trường làm cơ sở cho việc thực hiện OMO nói riêng và điều hành CSTT
nói chung. NHNN cần công bố tỷ lệ định hướng xét thầu giữa các loại GTCG lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
trong từng phiên để các thành viên có cơ sở đặt thầu cạnh tranh. Việc công bố
định hướng điều hành của NHNN có thể thông qua Website của NHNN. NHNN
cũng cần cho phép các thành viên thị trường mở có thể theo dõi trực tiếp các
GTCG của mình đang lưu ký tại Sở Giao dịch NHNN và tình trạng giao dịch
của các GTCG đó, đồng thời bổ sung kịp thời các thông tin về kết quả chi tiết
của các phiên đấu thầu thị trường mở như thông tin cập nhật trên mạng tin Reuters.
Bên cạnh đó, các TCTD cũng cần quan tâm hơn nữa đến các tín hiệu và
cảnh báo của NHNN trên thị trường tiền tệ để có những biện pháp điều chỉnh
kịp thời nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.
7. Nâng cao năng lực cán bộ xây dựng và điều hành nghiệp vụ thị trường mở
Con người luôn là yếu tố then chốt và quyết định trong mọi hoạt động kinh
tế, xã hội. Chính vì vậy, việc nâng cao trình độ của cán bộ NHNN trong xây
dựng và điều hành CSTT là nhu cầu vừa mang tính cấp thiết vừa lâu dài.
Theo kinh nghiệm của các quốc gia điều hành thành công CSTT thì năng
lực và kinh nghiệm của các cán bộ xây dựng và điều hành CSTT được đặc biệt
chú trọng. Tại một số quốc gia, như Mỹ, Hội đồng lãnh đạo NHTW có nhiệm
kỳ làm việc rất dài. Chế độ đãi ngộ đối với cán bộ NHTW cao hơn chế độ thông thường.
Do vậy, để hoàn thiện và triển khai hiệu quả OMO tại Việt Nam, điều quan
trọng là phải nâng cao năng lực cán bộ xây dựng và điều hành OMO, không chỉ
tại NHNN mà còn tại các TCTD thành viên. NHNN và các ngân hàng cần phải
thường xuyên đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ quản lý ngân hàng, cán bộ
nghiệp vụ. Chương trình đào tạo cần phải được chuẩn hoá và phù hợp với yêu
cầu, xu thế phát triển của hệ thống ngân hàng. Bên cạnh đào tạo lý thuyết cơ
bản thì cũng cần tiến hành các khoá học ở trong nước và nước ngoài.
8. Mở rộng các thành viên thị trường mở
Hiện nay, thành viên thị trường mở chủ yếu là các ngân hàng và tại Việt
Nam vẫn chưa hình thành các nhà giao dịch sơ cấp. Điều này là phù hợp với
thực tế và trình độ quản lý hiện nay của NHNN cũng như các TCTD.
Trong tương lai, để tăng cường khả năng can thiệp của NHNN thông qua
thị trường mở, NHNN cần nghiên cứu mở rộng các thành viên thị trường. Theo
đó, các tổ chức như Quỹ Hỗ trợ phát triển, Kho bạc Nhà nước, Quỹ Bảo hiểm lOMoARc PSD|17327243
Tiểu luận môn Tài chính tiền tệ
xã hội, Công ty tiết kiệm bưu điện ... sẽ được chấp thuận là thành viên của thị
trường mở. Điều kiện tiên quyết là các tổ chức này phải có tài khoản giao dịch
tại NHNN và có hệ thống máy tính nối mạng với NHNN. Việc mở rộng thành
viên thị trường mở cho phép các tổ chức sử dụng vốn nhàn rỗi hiệu quả hơn trên thị trường.
9. Công nhận chữ ký điện tử trong các giao dịch thị trường mở
Hiện nay, mặc dù tại các bản đăng ký mua, bán GCTG và hợp đồng, phụ
lục hợp đồng đều được ký duyệt trên mạng nhưng NHNN vẫn yêu cầu phải có
chữ ký của lãnh đạo các TCTD trên các bản in để thực hiện chuyển tiền, không
chấp nhận chữ ký điện tử hay chữ ký của người được uỷ quyền. Tại các TCTD,
hiện nay việc thực hiện các giao dịch trên thị trường tiền tệ thường do Lãnh đạo
của bộ phận phụ trách nguồn vốn trực tiếp thực hiện. Do đó, việc yêu cầu các
giấy tờ có chữ ký của lãnh đạo các TCTD đã tăng thêm các thủ tục hành chính
trong các giao dịch giữa NHNN với các TCTD.
Để giảm bớt thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian hoàn thành các giao
dịch thị trường mở, NHNN cần chấp nhận sử dụng các chữ ký điện tử của lãnh
đạo TCTD hoặc những người được uỷ quyền trong các giao dịch này. Để thực
hiện được điều này, NHNN cần bổ sung quy định về việc sử dụng chữ ký điện
tử trong các giao dịch tiền tệ với NHNN và chấp nhận hoàn toàn chữ ký điện
tử trong các giao dịch thị trường mở. Các TCTD cần thông báo và đăng ký các
chữ ký của những người chịu trách nhiệm thực hiện các giao dịch thị trường
mở với NHNN. Bên cạnh đó, NHNN cũng cần tăng cường công tác bảo mật
chữ ký điện tử và an ninh mạng nhằm tránh trường hợp các chữ ký này bị sử
dụng ngoài ý muốn của TCTD và các hoạt động thị trường mở bị can thiệp bất hợp pháp.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.
Gíao trình tài chính tiền tệ Đại học Kinh tế TP.HCM ,2006 , NXBĐHQGTP.HCM . 2.
Website Ngân hàng nhà nước Việt Nam http://www.sbv.gov.vn 3.
website tạp chí chứng khoán http://saga.vn/TapChiChungKhoan/ 4.
Website Việt báo tim.vietbao.vn/thị_trường_mở/