Phân tích những giá trị của tinh hoa văn hoa nhân loại đã được Hồ Chí Minh kế thừa và phát triển để hình thành nên tư tưởng của mình. Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh | Trường Đại học Tài chính - Marketing
Chủ tịch Hồ Chí Minh ( 1890 - 1979 ) là một nhà lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam ta. Với những kiến thức uyên bác và sự lãnh đạo tuyệt vời của mình, Bác đã được công nhận là nhà văn hóa kiệt xuất. Tài liệu gồm 14 trang, giúp các bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mình bạn đọc đón xem!
Môn: Tư tưởng Hồ Chí Minh (010016) 11 tài liệu
Trường: Đại học Tài Chính - Marketing 786 tài liệu
Tác giả:
Preview text:
BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH MARKETING
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ BÀI TIỂU LUẬN
Đề tài: Phân tích những giá trị của tinh hoa văn hoa nhân loại đã được Hồ Chí
Minh kế thừa và phát triển để hình thành nên tư tưởng của mình. GV: Đặng Hữu Sửu
Lớp học phần: 2111702001639
Nhóm 2 – Lớp: CLC_20DTM06
Thành viên và phân công công việc: Mức độ Tên sinh viên MSSV Công việc hoàn thành Trần Bùi Mỹ An 2021009012 Lý do, Nội dung 100% Mai Như Ngọc 2021009097 Nội dung, Tổng hợp 100% Lê Thị Thanh Thảo 2021009134 Nội dung, Kết luận 100% Nguyễn Thị Thanh Trúc 2021009172
Nội dung, Liên hệ thực tế 100% Ngô Quốc Huy 2021009056
Nội dung, Liên hệ thực tế 100% TP.HCM – 11/2021 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu MỤC LỤC I.
LÝ DO: ................................................................................................................ 3 II.
NỘI DUNG: ........................................................................................................ 3 1.
TINH HOA VĂN HÓA PHƯƠNG ĐÔNG: ............................................. 4
a. Về Nho giáo: ...................................................................................... 4
b. Đối với Phật giáo ............................................................................... 5
c. Đối với Lão giáo ................................................................................ 5 2.
TINH HOA VĂN HOÁ PHƯƠNG TÂY .................................................. 6
a. Thiên chúa giáo: ................................................................................ 6
b. Triết học Khai sáng Pháp (Voltaire, Rousso, Montesquieu) .............. 7
c. Các cuộc cách mạng tại Pháp, Mỹ và các bản tuyên ngôn: .............. 8 3.
SỰ KẾT HỢP VĂN HOÁ PHƯƠNG ĐÔNG VÀ PHƯƠNG TÂY
TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH ................................................................. 9 III.
KẾT LUẬN: ..................................................................................................... 10 IV.
LIÊN HỆ THỰC TẾ:....................................................................................... 11 V.
NGUỒN TRÍCH DẪN: .................................................................................... 14 2 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu I. Lý do:
Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890-1979) là một nhà lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt
Nam ta. Với những kiến thức uyên bác và sự lãnh đạo tuyệt vời của mình, Bác đã được
công nhận là nhà văn hoá kiệt xuất, anh hùng giải phóng dân tộc. Sau khi tìm hiểu và
nghiên cứu hàng chục năm bôn ba trên khắp thế giới, Bác đã để lại cho ta những tư
tưởng thâm sâu, giúp đất nước rất nhiều trong giai đoạn khó khăn, được Đảng Cộng Sản
Việt Nam coi là kim chỉ nam trong mọi hành động, các chính sách của Đảng, được gọi
là tư tưởng Hồ Chí Minh.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những
vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng
tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá
trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bôn ba khắp
năm châu và được tiếp xúc với rất nhiều nền văn hoá khác nhau trên thế giới. Có lẽ đây
là một trong những cơ duyên để Người nhìn thấy tính tất yếu khách quan và vai trò của
việc giao lưu, tiếp biến văn hoá. Người đã hết sức trân trọng và nỗ lực không mệt mỏi
để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc nhưng đồng thời cũng luôn đề cao việc tiếp thu tinh
hoa văn hoá nhân loại từ Đông sang Tây và coi đây là một nhiệm vụ trọng yếu trong
tiến trình phát triển văn hoá dân tộc.
Việc nghiên cứu những giá trị của tinh hoa văn hóa nhân loại được Người kế
thừa và phát triển giúp chúng ta có thể hiểu thêm về lịch sử quá trình tiếp thu và phát
triển văn hoá nước nhà, bên cạnh đó giúp góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá
dân tộc. Đây chính là lý do mà nhóm chọn đề tài “Phân tích những giá trị của tinh hoa
văn hoa nhân loại đã được Hồ Chí Minh kế thừa và phát triển để hình thành nên tư tưởng của mình” . II. Nội dung:
Về văn hóa nhân loại, thì chủ nghĩa Mác - Lênin có ảnh hưởng lớn nhất và sâu
sắc nhất đối với Hồ Chí Minh. Có thể nói, Người đã tiếp thu phát triển chủ nghĩa Mác
- Lênin, vận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể của đất nước, lãnh đạo cách mạng Việt
Nam giành nhiều thắng lợi to lớn, có nhiều đóng góp to lớn vào kho tàng lý luận Việt
Nam. Và những phương pháp lao động sáng tạo của cách mạng vô sản. Hồ Chí Minh 3 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
sinh ra trong một gia đình nhà Nho, có chỉ số thông minh cao, từ nhỏ đã được học hành,
tiếp thu văn hóa phương Tây.
Tư tưởng Hồ Chí Minh, trước hết bắt nguồn từ truyền thống của dân tộc, là sự
kế thừa và phát triển các giá trị văn hoá dân tộc. Trong đó chú ý đến các giá trị tiêu biểu:
Chủ nghĩa yêu nước và ý chí bất khuất đấu tranh để dựng nước và giữ nước đã
hình thành cho dân tộc Việt Nam các giá trị truyền thống phong phú, bền vững.
Đó là ý thức về chủ quyền quốc gia dân tộc, tự lực, tự cường, yêu nước…tạo
động lực mạnh mẽ của đất nước.
Tinh thần nhân nghĩa và truyền thống đoàn kết, tương thân, tương ái trong khó khăn, hoạn nạn.
Truyền thống lạc quan yêu đời, niềm tin vào chính mình, tin vào sự tất thắng của
chân lý và chính nghĩa dù phải vượt qua muôn ngàn khó khăn, gian khổ.
Truyền thống cần cù, dũng cảm, thông minh, sáng tạo, ham học hỏi, mở rộng
cửa đón nhận tinh hoa văn hoá bên ngoài làm giàu cho văn hoá Việt Nam. Chính
nhờ tiếp thu truyền thống của dân tộc mà Hồ Chí Minh đã tìm thấy con đường đi cho dân tộc.
Trên hành trình cứu nước, Người đã tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, vốn sống, vốn
kinh nghiệm để làm giàu tri thức của mình và phục vụ cho cách mạng Việt Nam:
1. Tinh hoa văn hóa phương Đông:
Tinh hoa văn hoá, tư tưởng phương Đông kết tinh trong ba học thuyết lớn Nho
giáo, Phật giáo, Lão giáo. Đó là những học thuyết có ảnh hưởng sâu rộng ở phương
Đông, và ở Việt Nam trước đây.
a. Về Nho giáo:
Hồ Chí Minh phân tích: “Tuy Khổng Tử là phong kiến và tuy trong học thuyết
của Khổng Tử có nhiều điều không đúng song những điều hay trong đó thì chúng ta nên
học” (1) . Trong Nho giáo có nhiều yếu tố duy tâm, cổ hủ như: tư tưởng phân biệt đẳng
cấp xã hội, tư tưởng coi thường người phụ nữ trong xã hội, tư tưởng coi thường lao
động chân tay...Tuy nhiên, Hồ Chí Minh cũng thấy được những mặt tích cực của nó và
khuyên chúng ta “nên học”. Theo Người, mặt tích cực của Nho giáo là nó đề cao văn
hóa, lễ giáo, tạo ra truyền thống hiếu học với châm ngôn “Học không biết chán, dạy
không biết mỏi”. Về điểm này, Nho giáo hơn hẳn các học thuyết cổ đại, bởi vì nhiều
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.356 - 357 4 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
học thuyết cổ đại chủ trương ngu dân để dễ cai trị. Hồ Chí Minh đã khai thác
Nho giáo, lựa chọn những yếu tố tích cực, phù hợp để phục vụ cho nhiệm vụ cách mạng.
Hồ Chí Minh đã chú ý kế thừa và đổi mới tư tưởng dùng nhân trị, đức trị để quản
lý xã hội. Kế thừa và phát triển quan niệm của Nho giáo về việc xây dựng một xã hội
lý tưởng trong đó công bằng, bác ái, nhân, nghĩa, trí, dũng, tín, liêm được coi trọng để
có thể đi đến một thế giới đại đồng với hòa bình, không có chiến tranh, các dân tộc có
quan hệ hữu nghị và hợp tác. Đặc biệt, Hồ Minh chú ý kế thừa, đổi mới, phát triển tinh
thần trong đạo đức của Nho giáo trong việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của con người;
trong công tác xây dựng Đảng về đạo đức.
b. Đối với Phật giáo:
Hồ Chí Minh chú ý kế thừa, phát triển tư tưởng từ bi, vị tha, yêu thương con
người, khuyến khích làm việc thiện, chống lại điều ác; đề cao quyền bình đẳng của con
người và chân lý; khuyên con người sống hoà đồng, gắn bó với đất nước của Đạo Phật.
Những quan điểm tích cực đó trong triết lý của Đạo Phật được Hồ Chí Minh vận dụng
sáng tạo để đoàn kết đồng bào, đoàn kết toàn dân vì nước Việt Nam hòa bình, thống
nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh.
Trong thư gửi Hội Phật từ năm 1947, Người viết; “Đức Phật là đại từ đại bi, cứu
khổ cứu nạn, muốn cứu chúng sinh ra khỏi khổ nạn, Người phải hy sinh tranh đấu, diệt
lũ ác ma. Nay đồng bào ta đại đoàn kết, hy sinh của cải xương máu, kháng chiến đến
cùng để đánh tan thực dân phản động, để cứu quốc dân ra khỏi khổ nạn, để giữ quyền
thống nhất và độc lập của Tổ quốc. Thế là chúng ta làm theo lòng đại từ đại bi của Đức
Phật Thích Ca, kháng chiến để đưa giống nòi ra khỏi cái khổ ải nô lệ" (1).
Phật giáo vào Việt Nam, gặp chủ nghĩa yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất
chống ngoại xâm của dân tộc ta, đã hình thành nên Thiền phái Trúc lâm Việt Nam, chủ
trương sống không xa rời, lẩn tránh mà gắn bó với đời sống của nhân dân, với đất nước,
tham gia vào cộng đồng, vào cuộc đấu tranh của nhân dân, chống kẻ thù dân tộc. Như
thế, có thể nói, những mặt tích cực của Phật Việt Nam đã đi vào đời sống tinh thần dân
tộc và nhân dân lao động. Hồ Chí Minh chú trọng kế thừa, phát triển những tư tưởng
nhân bản, đạo đức tích cực trong Phật giáo vào việc xây dựng xã hội mới, con người mới Việt Nam hiện nay.
c. Đối với Lão giáo: (1) Hồ Chí Min 5 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
Hồ Chí Minh chú ý kế thừa, phát triển tư tưởng của Lão Tử, khuyên con người
nên sống gắn bó với thiên nhiên, hoà đồng với thiên nhiên, hơn nữa phải biết bảo vệ
môi trường sống. Hồ Chí Minh kêu gọi nhân dân ta trồng cây, tổ chức “Tết trồng cây”
để bảo vệ môi trường sinh thái cho chính cuộc sống của con người. Hồ Chí Minh chú ý
kế thừa phát triển tư tưởng thoát mọi ràng buộc của vòng danh lợi trong Lão giáo. Người
khuyên cán bộ, đảng viên ít lòng tham muốn về vật chất; thực hiện cần kiệm liêm chính,
chí công vô tư; hành động theo đạo lý với ý nghĩa là hành động đúng với quy luật tự nhiên, xã hội.
Trong các bài nói, bài viết, Hồ Chí Minh còn chú ý kế thừa, phát triển nhiều ý
tưởng của các trường phái khác nhau trong các nhà tư tưởng phương Đông cổ đại khác
như Mặc Tử, Hàn Phi Tử, Quản Tử, v,v... Và, Người cũng chú ý tìm hiểu những trào
lưu tư tưởng tiến bộ thời cận hiện đại ở Ấn Độ, Trung Quốc như chủ nghĩa Gandhi, chủ
nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn, “Dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh
phúc”. Hồ Chí Minh đã phát triển, sáng tạo các quan điểm về dân tộc, dân quyền, dân
sinh của Tôn Trung Sơn trong cách mạng dân chủ tư sản thành tư tưởng đấu tranh cho
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc của con người và dân tộc Việt Nam theo con đường cách
mạng vô sản. Là nhà macxit sáng tạo, Hồ Chí Minh đã kế thừa và phát triển những tinh
hoa trong tư tưởng, văn hóa phương Đông để giải quyết những vấn đề thực tiễn của
cách mạng Việt Nam thời hiện đại.
2. Tinh hoa văn hoá phương Tây:
Tư tưởng Hồ Chí Minh chịu ảnh hưởng sâu rộng của nền văn hoá dân chủ và
cách mạng phương Tây như: tư tưởng tự do, bình đẳng trong Tuyên ngôn nhân quyền
và dân quyền của Đại cách mạng Pháp 1791, tư tưởng dân chủ, về quyền sống, quyền
tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc trong Tuyên ngôn độc lập của Mỹ 1776.
Trước khi ra nước ngoài, Người đã nghe thấy ba từ Pháp: tự do, bình đẳng, bác
ái. Lần đầu sang Pháp Hồ Chí Minh đã thể hiện bản lĩnh, nhân cách phẩm chất cao
thượng, tư duy độc lập tự chủ. Người đã nhìn thấy mặt trái của “lý tưởng” tự do, bình
đẳng, bác ái. Người cũng tiếp thu tư tưởng của Thiên chúa giáo và những nhà Khai sáng
Pháp như Voltaire, Rousso, Montesquieu.
a. Thiên chúa giáo: 6 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
Với tư duy nhạy bén và tinh thần đấu tranh cho công lý, tự do và hạnh phúc của
con người, Hồ Chí Minh đã nhận thấy một quan điểm tốt đẹp trong đạo Thiên chúa giáo
thay vì coi đó là công cụ xâm lược của thực dân Pháp. Từ quan điểm duy vật và phương
pháp luận biện chứng cơ bản nêu, Người đã lọc ra những yếu tố hợp lý và có giá trị lâu
dài đối với đời sống thực tế của người dân, đặc biệt là những người theo đạo Thiên chúa
giáo, và đã làm phong phú thêm cho tư tưởng của Người trên nhiều lĩnh vực của đời
sống xã hội, Hồ Chí Minh đã góp phần lãnh đạo thành công cách mạng Việt Nam.
Người đã kế thừa lòng nhân ái, đức hy sinh của Thiên chúa giáo. Người đã cống
hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng nhân dân lao động khỏi
ách áp bức, bóc lột; đã là hiện thân của lòng nhân ái và đức hy sinh cao cả. Sau này,
Người luôn luôn giáo dục cán bộ, đảng viên về lòng thương người, thương dân, thương
các chiến sỹ ngoài mặt trận - đó là những tư tưởng thấm đậm những giá trị cao cả mang
tính nhân loại mà Thiên chúa giáo đã khởi xướng và răn dạy.
Người lên án gay gắt những kẻ “giả danh Chúa” để thực hiện những “hành vi ác
quỷ”: dẫn đường cho đội quân viễn chinh; cướp của cải, đánh đập, bắt giết người (đặc
biệt là trẻ em); chiếm ruộng đất canh tác,…Người coi những hành động đó là sự đi
ngược lại và phản bội lòng nhân ái cao cả của Chúa, làm hoen ố tư tưởng lớn của Ngài
là muốn mưu cầu phúc lợi cho xã hội.
Người lên án những giáo sĩ đại diện cho chủ nghĩa tư bản phương Tây, những kẻ
nhân danh Chúa để quan hệ mật thiết với thế lực thực dân, tham gia vào guồng máy của
chủ nghĩa thực dân, xâm nhập về kinh tế và quân sự, áp đặt nền văn hóa thực dân, làm
xuất hiện nguy cơ bá quyền văn hóa, v.v…
Rõ ràng, sự hiểu biết đúng đắn của Hồ Chí Minh về những giá trị tốt đẹp của
Thiên chúa giáo sẽ giúp xây dựng hệ thống tư tưởng của Hồ Chí Minh về các vấn đề
như tự do tôn giáo, đoàn kết dân tộc và xây dựng văn hóa ở một nước xã hội chủ nghĩa.
b. Triết học Khai sáng Pháp (Voltaire, Rousso, Montesquieu)
Thời Khai Sáng là thời đại trải dài phần lớn trên thế kỷ 18, từ 1715 đến 1789 là
năm đánh dấu Cách Mạng Pháp. Ánh sáng ở đây là một ẩn dụ được dùng để chỉ tri thức
và hoạt động của tinh thần. Nói cách khác chính là những thành tựu về khoa học kĩ thuật
vượt bậc mà xã hội châu Âu đạt được trong khoảng thời gian này. Ngược lại, bóng tối
mông muội ở đây chỉ chế độ nhà nước phong kiến tàn lụi và đức tin mông muội vào 7 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
thánh thần, tôn giáo.Thời Khai Sáng xảy ra ở Âu châu, đặc biệt ở Đức, Pháp, Anh và
Tây Ban Nha, những ảnh hưởng của trào lưu lan rộng khắp nơi
Riêng ở Pháp, thời Khai Sáng là thời của tự do, thời của tiến bộ được các thiên
tài như Montesquieu, Voltaire, Diderot, Rousseau thể hiện với nhiều tác phẩm lớn như:
- Từ điển Triết học của Voltaire: phản bác thể chế chính trị đương thời của Pháp,
nhà thờ Công giáo, Kinh Thánh và thể hiện văn phong, tính cách riêng Voltaire.
Qua đó ông nhấn mạnh vai trò của tôn giáo lý tưởng là giáo dục đạo đức chứ không phải giáo điều.
- Khế ước xã hội của Jean-Jacques Rousseau: Nói về Hiến pháp của một đất
nước,nguyên tắc lựa chọn người cầm quyền và trách nhiệm của người cầm
quyền. Chính Những ý tưởng này đã châm ngòi cho cả cuộc Cách mạng Pháp và Mỹ.
- Tinh thần pháp luật của Montesquieu: bao quát các chủ đề về chính trị, luật, xã
hội học, nhân loại học. Trong luận thuyết chính trị của mình, ông đã bênh vực
chủ nghĩa hợp hiến và thuyết tam quyền phân lập, bãi bỏ nô lệ, bảo vệ quyền tự
do công dân và nhà nước pháp quyền, và ý tưởng rằng các thể chế luật pháp và
chính trị phải phản ánh đặc tính địa lý và xã hội của từng cộng đồng riêng biệt.
c. Các cuộc cách mạng tại Pháp, Mỹ và các bản tuyên ngôn:
Người đã kế thừa, phát triển những quan điểm nhân quyền, dân quyền trong Bản
Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của Mỹ, Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền
năm 1791 của Pháp và đề xuất quan điểm về quyền mưu cầu độc lập, tự do, hạnh phúc
của các dân tộc trong thời đại ngày nay.
Bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ: Tuyên bố được đọc vào ngày 4 tháng 7 năm
1776. Đó là một văn kiện chính trị tuyên bố sự chia cắt Anh ra khỏi 13 bang thuộc địa
Bắc Mỹ. Theo quan điểm của triết gia người Anh - John Locke, con người có ba quyền
cơ bản bất khả xâm phạm: quyền được sống, quyền được tự do và quyền được sở hữu.
Tổng thống Hoa Kỳ Thomas Jefferson gọi quyền tài sản là "quyền theo đuổi hạnh phúc"
trong tuyên bố của mình. Câu nói nổi tiếng của bản tuyên ngôn là "Tất cả mọi người
đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm
được;trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".
(1) Bản án chế độ thực dân pháp 8
(2) Tuyên Ngôn Độc Lập và Nhà Nước Pháp Quyền Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền năm 1791 của Pháp: Bản “Tuyên
ngôn Nhân quyền và Dân quyền” của Pháp do Hầu tước Lafayette soạn thảo.
Trong bản tuyên ngôn này có tất cả 17 điều khoản, điều 1 và điều 2 là nổi tiếng
nhất và được trích dẫn nhiều nhất: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi,
và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng và quyền lợi. Sự khác biệt xã hội chỉ có thể
được thiết lập trên cơ sở lợi ích chung” và “Mục đích của mọi tổ chức chính trị là việc
bảo toàn các nguồn lợi thiên nhiên và bảo toàn các quyền con người không thể bị tước
bỏ. Các quyền đó là tự do, tài sản, sự an toàn, và quyền được chống lại mọi sự áp bức”.
3. Sự kết hợp văn hoá phương Đông và Tây trong tư tưởng Hồ Chí Minh:
Xuất thân từ gia đình nhà nho, nên Người hiểu thấu văn hóa phương Đông,
nhiều luận điểm của Người đều kế thừa văn hóa phương Đông, ví như: "Vì lợi ích 10
năm trồng cây, vì lợi ích 100 năm trồng người”, “Cần, kiệm, liêm, chính”, “Nhân, chí,
dũng, liêm, trung”. Văn hóa phương Đông luôn có tư duy trực cảm, suy nghĩ và cảm
xúc từ trực quan; còn văn hóa phương Tây họ đề cao tư duy khoa học. Và tư tưởng
của Hồ Chí Minh đã kết hợp rất hài hòa giữa 2 văn hóa đó.
Con người ấy, trên hành trình cứu nước, Người đã làm giàu trí tuệ của mình
bằng vốn trí tuệ của thời đại, Đông và Tây, vừa thâu thái, vừa gạn lọc để có thể từ tầm
cao của tri thức nhân loại mà suy nghĩ và lựa chọn, kế thừa và đổi mới, vận dụng và
phát triển. Nói đến việc kết hợp văn hóa Đông, Tây trong con người Hồ Chí Minh,
không thể không đề cập đến sự kế thừa lòng nhân ái, đức hy sinh, những giá trị cơ bản
của Thiên chúa giáo. Người đã cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giải phóng dân
tộc, giải phóng nhân dân lao động khỏi ách áp bức, bóc lột; đã là hiện thân của lòng
nhân ái và đức hy sinh cao cả.
Ngay trong tác phẩm Đường cách mệnh, Người đã xác định cách mạng Việt
Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới, cho nên dân tộc Việt Nam là một thành
viên của cộng đồng nhân loại, chính vậy phải học tập từ thế giới nhân loại để tự mình
phát triển, chứ không đóng cửa, không hẹp hòi, không co cụm mình lại. Vì thế, Người
có tư tưởng hội nhập từ rất sớm, đây cũng là chủ đích của sự kết hợp Đông – Tây.
Cách mạng Việt Nam phải có sự giúp đỡ của thế giới mới thành công. Mặc dù thực
lực của chúng ta là chính. 9 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
Căn cứ trên việc tiếp thu văn hoá Đông - Tây giúp cho Người so sánh, phân
tích, tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt trong các kết cấu kinh tế - xã hội, các
mâu thuẫn giai cấp và dân tộc ở những khu vực địa chính trị tiêu biểu, nơi diễn ra
những phân hóa và mâu thuẫn giai cấp, dân tộc rất khác nhau giữa phương Tây và
phương Đông, giữa các nước tư bản châu Âu với các nước châu Á vốn tồn tại rất
nhiều tàn tích phong kiến.
Hồ Chí Minh đã chắt lọc từ văn hóa dân tộc, phương Ðông và phương Tây khát
vọng hòa bình của con người, xây đắp một nền văn hóa hòa bình: Người hiện thân cho
lý tưởng chung của nhân loại: Ðộc lập, tự do, bình đẳng, bác ái, hạnh phúc. III. Kết luận:
Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của mình, Hồ Chí Minh đã không
ngừng tiếp thu tri thức, tinh hoa văn hóa nhân loại, hình thành nên hệ tư tưởng của mình.
Lấy lòng yêu nước làm điểm xuất phát - Nguyễn Ái Quốc đã đi khắp năm châu, bốn bể,
tìm kiếm con đường giải phóng, độc lập, tự do, hạnh phúc cho dân tộc.
Thực tiễn đã chứng minh Hồ Chí Minh trở thành vị lãnh tụ vĩ đại làm nên thành
công cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam, là người đặt nền móng tư tưởng để Đảng
Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, phát triển đất nước. Trong số những thành công đó, không
thể phủ nhận vai trò của những giá trị đa văn hóa mà con người tích lũy được trong quá
trình học tập suốt đời của anh đến từ mọi nơi trên thế giới, không phân biệt màu da, sắc tộc, giàu nghèo.
Nhờ những giá trị tinh hoa văn hoá nhân loại mà Người đã tiếp thu và học hỏi,
Tư tưởng Hồ Chí Minh không những có tác động tích cực đối với tiến trình lịch sử mà
còn soi sáng con đường phát triển của dân tộc Việt Nam và cả thế giới:
- Đã đưa cách mạng dân tộc giải phóng dân tộc Việt Nam đến thắng lợi và bắt đầu
xây dựng một xã hội mới trên đất nước ta.
- Là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của cách mạng Việt Nam.
- Là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của dân tộc Việt Nam.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh phản ánh khát vọng thời đại.
- Tìm ra con đường đấu tranh tự giải phóng cho các dân tộc thuộc địa.
- Cổ vũ các dân tộc đấu tranh vì những mục tiêu cao cả giải phóng con người. 10 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
Càng hiểu rõ tư tưởng Hồ Chí Minh, chúng ta càng cảm phục và kính trọng vị chủ tịch
nước vĩ đại này và cả thế giới. Đối với Đảng Cộng sản Việt Nam, phải lấy Tư tưởng Hồ
Chí Minh làm kim chỉ nam, nền tảng cho công cuộc xây dựng đảng và xây dựng đất
nước. Đối với mỗi người dân, Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng về tư tưởng, đạo
đức mà chúng ta cần học hỏi, trân trọng và cũng nên tự hào khi nhắc về Người với bạn
bè quốc tế. Tóm lại, Hồ Chí Minh tiếp thu các tinh hoa văn hóa nhân loại một cách có
chọn lọc rồi vận dụng tinh hoa đó một cách sát hợp vào những điều kiện cụ thể của đất
nước, của dân tộc vì mục đích không chỉ cho sự nghiệp giải phóng dân tộc mình mà còn
góp phần tích cực nhất vào sự nghiệp của các dân tộc khác trên thế giới. IV.
Liên hệ thực tế:
Từ khi nước ta bắt tay vào công cuộc đổi mới đất nước, ta đã đạt những bước
tiến to lớn. Tuy nhiên, khi hội nhập và giao lưu với những tổ chức trên thế giới, một
mặt chúng ta được học hỏi và phát triển kinh tế, nhưng mặt khác lại bị biến đổi, chịu áp
lực không nhỏ với việc giữ gìn và phát huy các truyền thống văn hoá của chính nước ta.
Tình trạng suy thoái, xuống cấp về lối sống và lạm dụng văn hoá nước ngoài, từ đó xảy
ra ngày càng nhiều các tệ nạn xã hội đáng lo ngại, nhất là thế hệ trẻ, tương lai của đất
nước. Đáng lên án hơn nữa là một số bộ phận trong cán bộ công nhân viên chức, Đảng
viên có lối sống thực dụng, cá nhân “sùng bái văn hoá nước ngoài, coi thường giá trị
văn hoá dân tộc”, gây hại đến thuần phong mỹ tục của nước Việt Nam.
Việc kế thừa, phát huy và tiếp tục giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống trong
bối cảnh toàn cầu hóa ở nước ta vừa có tính cấp bách, trước mắt, vừa mang tính chiến
lược, lâu dài nhằm xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc, góp phần xây dựng nhân cách con người Việt Nam phù hợp với yêu cầu
của sự nghiệp đổi mới, để văn hóa thực sự là nền tảng, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Để kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam trong bối cảnh
toàn cầu hóa hiện nay, cần bảo đảm các yêu cầu cơ bản sau:
Một là, kế thừa có tính phê phán, chọn lọc.
Trong truyền thống có những mặt giá trị và phi giá trị. Chính vì vậy, phải nhận
thức rõ và xác định cho đúng những giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam. Với những
nét giá trị truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc, trải qua chiều dài lịch sử, thời gian, 11 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
được cộng đồng thừa nhận thì cần kế thừa và phát huy. Trái lại, đối với những mặt lạc
hậu, lỗi thời, cản trở sự tiến bộ thì phải khắc phục hoặc kiên quyết loại bỏ. Ví dụ như:
tư tưởng tiểu nông (cục bộ địa phương “phép vua thua lệ làng”, bình quân chủ nghĩa…).
Hai là, kế thừa phải gắn với quá trình xây dựng xã hội mới, nền văn hóa mới và con người mới.
Các giá trị truyền thống không có nghĩa là bất biến, trái lại, nó không ngừng được
bổ sung cho phù hợp với cuộc sống đang diễn ra. Bởi vì, trong kế thừa văn hóa, cái mới
luôn được sản sinh trên nền tảng cũ. Cái cũ là tiền đề cho sự ra đời và phát triển của cái
mới. Điều này cũng có nghĩa là không có truyền thống thì không có hiện tại và tương
lai. Đất nước không thể phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nếu không
có nền tảng truyền thống. Thêm giá trị mới, và các yếu tố truyền thống sẽ được phát huy một cách hiệu quả.
Ba là, kế thừa và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
Nền văn hóa Việt Nam có bề dày hàng ngàn năm với những thành tựu rực rỡ của
các nền văn hóa bản địa: Đông Sơn, Gò Mun, Hòa Bình, Sa Huỳnh… Đồng thời, chúng
ta đã tiếp thu theo hướng “Việt hóa” các nền văn hóa phương Đông du nhập vào Việt
Nam như Phật giáo, Lão giáo. Người Việt Nam tiếp thu nhanh chóng nền văn hóa Nho
giáo, đó là tư tưởng trọng đạo đức, trọng tình người, mối quan hệ nhà - làng - nước bảo
đảm sự cố kết cá nhân và cộng đồng đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống người Việt.
Bảo vệ bản sắc dân tộc phải gắn kết với mở rộng giao lưu quốc tế, tiếp thu có
chọn lọc cái hay, cái tiến bộ trong văn hóa các dân tộc khác. Góp phần làm phong phú
nền văn hóa của Việt Nam và của cả thế giới.
Bốn là, chống thái độ bảo thủ, đồng thời chống thái độ hư vô.
Bảo tồn truyền thống văn hóa là việc cần làm nhưng không phải bảo thủ, không
nên quá đề cao văn hóa dân tộc truyền thống mà coi nhẹ và không chịu tiếp thu tinh hoa
văn hóa thế giới. Tự khép kín vào những giá trị đã lỗi thời, làm cho nền văn hóa trở nên
nghèo nàn. Điều này sẽ kéo theo sự kìm hãm, níu kéo, làm chậm sự phát triển. Trong
lịch sử, triều đình phong kiến Việt Nam nhà Nguyễn đã có lúc sai lầm khi “bế quan tỏa
cảng”, đánh mất đi cơ hội phát triển đất nước. 12 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
Có thể nói, chủ trương của Đảng và Nhà nước ta đều nhất quán trước sau như
một, khẳng định việc xây dựng và phát huy một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội và con người trong điều kiện đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.
Học tập và làm theo tấm gương của Người, thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí
công vô tư trong giai đoạn hiện nay là: Tích cực lao động, học tập, công tác với tinh
thần sáng tạo, có năng suất, chất lượng, hiệu quả cao; biết quý trọng công sức lao động
và tài sản của tập thể, của Nhân dân; không xa hoa, lãng phí, không phô trương, hình
thức... Kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng. Loại bỏ thói chạy theo
danh vọng, địa vị, giành giật lợi ích cho mình, thu vén quyền lợi cá nhân… Phải thẳng
thắn, trung thực, bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng, bảo vệ người tốt; không chạy
theo chủ nghĩa thành tích, không giấu giếm khuyết điểm; không chạy chức, chạy
quyền… Kiên quyết chống bệnh lười biếng, lối sống hưởng thụ, vị kỷ, nói không đi đôi
với làm, nói nhiều làm ít.
Hiện nay nhiều nguồn văn hóa đang du nhập vào nước ta khiến nhiều người dần
thay đổi nhận thức và đánh mất đi những bản sắc, giá trị dân tộc. Hơn lúc nào hết, lúc
này chúng ta, nhất là thế hệ trẻ phải "xung kích" để bảo vệ những giá trị tinh thần lớn
lao ấy, để đất nước chúng ta vẫn giữ nguyên được bản sắc, hòa nhập chứ không hòa tan.
Để làm được điều đó, mỗi sinh viên chúng ta cần phải:
- Phải tự mình phấn đấu, rèn luyện, tự trau dồi cho bản thân những kỹ năng cần
thiết, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nỗ lực rèn luyện
vì lợi ích chung của cộng đồng và vì chính sự phát triển của cá nhân. Quan trọng
hơn, thế hệ trẻ cần xây dựng bản lĩnh văn hóa, sẵn sàng đấu tranh với những hoạt
động, sản phẩm văn hóa không lành mạnh.
- Với trách nhiệm của mình, Hội Sinh viên Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh việc
giáo dục tư tưởng, đạo đức, tác phong sống trong sinh viên và coi đây là nhiệm
vụ quan trọng, cấp bách, cần thường xuyên thực hiện tốt. Đẩy mạnh tổ chức các
cuộc thi tìm hiểu liên quan lịch sử hào hùng, truyền thống văn hóa của đất nước, của quê hương.
- Hơn nữa, phải chủ động, sáng tạo và linh hoạt trong tổ chức các hoạt động định
hướng cho sinh viên tiếp thu những mặt tích cực, tiên tiến của văn hóa hiện đại; 13 Tư tưởng Hồ Chí Minh GV: Đặng Hữu Sửu
đồng thời khơi dậy tinh thần tự hào dân tộc, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.
Với ý nghĩa đó, tư tưởng Hồ Chí Minh đã tiếp tục khơi gợi tinh thần độc lập tự chủ,
đổi mới và sáng tạo để nhìn nhận các vấn đề của dân tộc và thời đại sâu sắc hơn, tỉnh
táo hơn, bản lĩnh hơn, trong mỗi chúng ta. Học tập, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh
là thêm một lần khẩu hiệu "sống, chiến đấu, lao động, học tập theo gương Bác Hồ vĩ
đại" lại được khắc sâu vào tâm trí mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân ta, tạo động lực
tinh thần cho chúng ta tự tin, vững bước đi lên trên con đường mà Ðảng và Bác đã lựa chọn. V. Nguồn trích dẫn:
- Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
- Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Hồ Chí Minh kế thừa và phát triển giá trị văn hóa dân tộc và nhân loại (ueb.edu.vn)
- http://www.baohagiang.vn/Ke-chuyen-ve-bac/201901/phuong-dong-co-gi-hay-
cung-hoc-phuong-tay-co-gi-hay-cung-tiep-thu-740005/index.htm
- Nguyễn Ái Quốc và hành trình tiếp thu tư tưởng, văn hóa phương tây (www.qdnd.vn)
- Con đường tiếp biến văn hoá nhân loại của Hồ Chí Minh - giá trị và bài học
(Học viện Chính trị - Hành chính quốc giá TPHCM) 14