Phân tích văn hóa doanh nghiệp theo mô hình Schein | Môn Văn hóa doanh nghiệp - Đại học Văn hóa Hà Nội

lOMoAR cPSD| 60888405
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI VĂN HÓA DOANH NGHI ỆP
Giảng viên: Phùng Quốc Hiếu
PHÂN TÍCH KHÁI NIỆM VĂN HÓA DOANH NGHIỆP; PHÂN TÍCH MÔ
HÌNH VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA EDGAR H. SCHEIN NHÓM 7 Phan Thị Mai : 63DQT06109 Trương Văn Khanh : 63DQT06 Lê Thị Phương Lan : 63DQT06080 Nguyễn Thị Hà Lan : 62DQT06081 Lô Thị Nhật Lệ : 63DQT06083 Triệu Thị Liên : 63DQT06087
Nguyễn Thị Khánh Linh : 63DQT06093
Đỗ Thị Thảo Nguyên : 63DQT06124
Hoàng Thị Bích Nguyệt : 63DQT06127 Lê Thị Thanh Nhàn : 63DQT06130 Hà Nội
PHÂN TÍCH KHÁI NIỆM VĂN HÓA DOANH NGHIỆP; PHÂN TÍCH MÔ
HÌNH VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA EDGAR H. SCHEIN
I. Phân tích khái niệm Văn hóa doanh nghiệp:
+ Định nghĩa, Vai trò, Các loại văn hóa doanh nghiệp phổ biến lOMoAR cPSD| 60888405 II.
Phân tích Mô hình văn hóa doanh nghiệp của Edgar H. Schein. (mô hình
văn hóa doanh nghiệp của Edgar Schein – mô hình chia văn hóa doanh nghiệp
thành 3 cấp độ dựa trên “khả năng quan sát”)
1. Cấp độ 1 – Cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp (Artifacts) 1.1. Khái niệm
Cấp độ đầu tiên trong mô hình văn hóa của Schein là những tạo tác (artifacts) có thể
nhìn thấy và cảm nhận rõ rệt. Đó là những biểu hiện bề mặt hay cấu trúc hữu hình
ám chỉ nền văn hóa của tổ chức như: đồ vật, trang phục của nhân viên, kiến trúc của
không gian làm việc, ngôn ngữ, cách tương tác giữa các thành viên, các ấn phẩm
truyền thông, câu chuyện lịch sử, v.vv..
a. Kiến trúc, cách bài trí, công nghệ, sản phẩm
Kiến trúc và cách bài trí: Là các yếu tố về cơ sở vật chất, không gian làm việc và
cách sắp xếp bên trong tổ chức. Các công ty sáng tạo, công nghệ như Google thường
có văn phòng mở, thiết kế linh hoạt nhằm thúc đẩy sự tương tác, sáng tạo. Trong khi
đó, các công ty truyền thống hơn, như ngân hàng hoặc công ty luật, thường có không
gian làm việc riêng tư, kín đáo để bảo vệ tính bảo mật.
Công nghệ: Việc sử dụng công nghệ cũng là một phần của cấu trúc hữu hình, thể
hiện tính đổi mới và hiệu suất. Một doanh nghiệp sử dụng công nghệ cao như hệ
thống ERP, công cụ AI, hay phần mềm quản lý dự án sẽ phản ánh môi trường làm
việc hiện đại, hướng đến tương lai.
Sản phẩm: Các sản phẩm của doanh nghiệp, cả về mặt hình thức lẫn tính năng, đều
thể hiện văn hóa. Ví dụ, Apple nổi tiếng với thiết kế sản phẩm tinh gọn, tối giản
nhưng vẫn hiện đại và sáng tạo, thể hiện rõ triết lý và giá trị của công ty. b. Cơ cấu
tổ chức, các phòng ban
Cơ cấu tổ chức: Mô hình phân quyền trong doanh nghiệp là một phần hữu hình quan
trọng phản ánh cách mà tổ chức hoạt động. Các công ty có mô hình phân cấp rõ ràng
thể hiện sự tôn trọng trật tự và quyền lực, trong khi các công ty có cơ cấu tổ chức
phẳng hơn (flat structure) lại khuyến khích sự tham gia của mọi người vào quá trình ra quyết định.
Các phòng ban: Cách tổ chức các phòng ban và sự liên kết giữa chúng có thể giúp
hiểu thêm về văn hóa doanh nghiệp. Một công ty có sự phân chia phòng ban cứng lOMoAR cPSD| 60888405
nhắc cho thấy văn hóa tập trung vào chuyên môn hóa và hiệu quả, trong khi công ty
có sự giao thoa giữa các phòng ban có thể phản ánh tính linh hoạt và hợp tác. c. Các
văn bản quy định nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp
Các văn bản quy định bao gồm sổ tay nhân viên, quy định về giờ làm việc, chính
sách về trang phục, bảo mật thông tin, và các tài liệu hướng dẫn khác. Đây là những
biểu hiện hữu hình của văn hóa, giúp định hướng cách ứng xử và quy tắc nội bộ của
công ty. Các quy định này thể hiện rõ ràng cách mà công ty muốn nhân viên tuân thủ và hành xử.
Ví dụ, các công ty công nghệ thường có quy định linh hoạt về giờ làm việc, khuyến
khích sáng tạo, trong khi các công ty tài chính có thể yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt
các quy tắc về bảo mật và thẩm định. d. Lễ nghi và lễ hội hàng năm
Lễ nghi và sự kiện nội bộ như buổi họp định kỳ, lễ trao giải thưởng cho nhân viên
xuất sắc, hay tiệc mừng thành công doanh nghiệp là những biểu hiện hữu hình quan
trọng của văn hóa doanh nghiệp. Những sự kiện này có thể giúp nâng cao tinh thần
đồng đội, thúc đẩy sự đoàn kết, và truyền tải các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp.
Ví dụ, nhiều công ty đa quốc gia tổ chức các sự kiện thường niên nhằm khích lệ tinh
thần làm việc và tôn vinh những đóng góp của nhân viên. e. Các biểu tượng, logo,
khẩu hiệu, tài liệu quảng cáo
Biểu tượng và logo: Đây là phần quan trọng trong việc xây dựng nhận diện thương
hiệu và truyền tải văn hóa. Các biểu tượng và logo doanh nghiệp thường chứa đựng
giá trị và sứ mệnh của công ty. Ví dụ, logo của Nike với dấu Swoosh tượng trưng
cho sự chuyển động và sức mạnh.
Khẩu hiệu và tài liệu quảng cáo: Khẩu hiệu (slogan) thể hiện thông điệp chính của
doanh nghiệp. Nó giúp kết nối khách hàng với giá trị cốt lõi của doanh nghiệp. Ví
dụ, khẩu hiệu "Just Do It" của Nike nhấn mạnh vào hành động và sự quyết tâm. f.
Ngôn ngữ, trang phục, chức danh
Ngôn ngữ: Ngôn ngữ được sử dụng trong doanh nghiệp là một phần của văn hóa.
Điều này có thể bao gồm từ ngữ, thuật ngữ chuyên ngành và cách xưng hô giữa các
thành viên. Trong một số công ty, việc xưng hô với cấp trên bằng tên riêng có thể
được khuyến khích để tạo sự gần gũi, trong khi các công ty truyền thống hơn có thể
yêu cầu sử dụng các chức danh trang trọng. lOMoAR cPSD| 60888405
Trang phục: Quy định về trang phục, bao gồm cả đồng phục, cũng là một phần của
cấu trúc hữu hình. Một số công ty yêu cầu nhân viên phải mặc vest và sơ mi, trong
khi các công ty công nghệ có thể cho phép nhân viên ăn mặc thoải mái.
Chức danh: Cách đặt và sử dụng chức danh trong doanh nghiệp thể hiện cách thức
tổ chức quyền lực và vị thế trong công ty. Các doanh nghiệp lớn thường có hệ thống
chức danh rõ ràng như CEO, CFO, CTO, còn các công ty khởi nghiệp có thể ít chú
trọng đến vấn đề này hơn.
g. Những câu chuyện và những huyền thoại
Những câu chuyện về doanh nghiệp: Mỗi doanh nghiệp đều có những câu chuyện
về người sáng lập, những thành công hoặc thách thức vượt qua trong quá khứ. Đây
là các yếu tố văn hóa sâu sắc nhưng cũng hiện diện hữu hình thông qua cách chúng
được kể lại trong các sự kiện, trong tài liệu hay qua truyền miệng. Ví dụ, câu chuyện
về sự sáng tạo của Steve Jobs khi thành lập Apple thường được nhắc đến như một
biểu tượng của sự sáng tạo và đổi mới không ngừng. h. Hình thức và mẫu mã của sản phẩm
Sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp: Cách doanh nghiệp thiết kế, sản xuất và
trình bày sản phẩm phản ánh văn hóa và giá trị cốt lõi. Một công ty chú trọng đến
chất lượng và sự sáng tạo sẽ có sản phẩm khác biệt và tinh tế hơn so với một công
ty tập trung vào sản xuất đại trà.
Ví dụ, các sản phẩm của Apple được thiết kế với tính thẩm mỹ cao, hướng đến sự
tối giản nhưng tiện dụng, qua đó thể hiện rõ nét triết lý "sáng tạo vượt giới hạn" của công ty.
i. Thái độ và cung cách ứng xử của các thành viên
Thái độ và cách ứng xử của nhân viên là yếu tố rõ nét nhất của văn hóa doanh nghiệp.
Nó thể hiện qua cách giao tiếp, thái độ trong công việc, sự cam kết và hợp tác giữa
các thành viên. Một doanh nghiệp có văn hóa cởi mở sẽ khuyến khích nhân viên chia
sẻ ý kiến, còn các doanh nghiệp bảo thủ hơn có thể yêu cầu sự tuân thủ quy tắc nghiêm ngặt.
Ví dụ, trong các công ty startup, nhân viên thường có thái độ chủ động, sẵn sàng
đảm nhận nhiều nhiệm vụ khác nhau và đóng góp vào sự phát triển chung của tổ chức. lOMoAR cPSD| 60888405
1.2. Đặc điểm chung
Chịu ảnh hưởng chính từ tính chất công việc kinh doanh của công ty, quan điểm của
người lãnh đạo… Tuy nhiên, trong 3 cấp độ của văn hoá doanh nghiệp thì cấp độ
văn hoá này dễ thay đổi và ít khi thể hiện được những giá trị thực sự trong văn hóa doanh nghiệp.
2. Cấp độ 2 – Những giá trị được tuyên bố (Espoused Values)
3. Cấp độ 3 – Quan điểm chung được hiển nhiên công nhận (Implicit Assumptions)
4. Ví dụ về mô hình văn hóa doanh nghiệp 3 cấp độ theo quan điểm của Schein