Quan điể m của c. Mác về con người và tác động của mạng xã hội đối với mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt Nam hiện nay | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

T ừ xưa đến nay, trong lịch sử của Triết học, con người luôn là chủ thể trung tâm. Và từ khi Triết học Mác- Lênin ra đời, nó đã có công lao lớn trong việc giải quyết những vấn đề liên quan đến con người, đồng thời khẳng định vị trí, vai trò quan trọng với thế giới. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

29 15 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Môn: Triết học Mác - Lenin (LLCT130105)

Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Thông tin:

27 trang 2 tháng trước

Tác giả:

Profile Lê Kim Dung
TRƯỜNG ĐẠ ỌC SƯ PHẠI H M KỸ THUẬT TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TR VÀ LU T Ị Ậ

QUAN ĐIỂ CON NGƯỜM CỦA C. MÁC VỀ I
VÀ TÁC ĐỘ ỘI ĐỐNG CỦA MẠNG XÃ H I VỚI
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ H ỘI
Ở VIỆ ỆT NAM HI N NAY
Tiể ậ ố ỳu lu n cu i k
Môn h c: Tri t h c Mác - Lêninọ ế ọ
MÃ S L P HP: LLCT130105_23_1_28CLC Ố Ớ
GVHD: ng ThTS. Đặ ị Minh Tu n ấ
NHÓM TH N: THIỰC HIỆ ẾU N Ữ
H I ỌC KỲ: – NĂM HỌC: 2023 - 2024
TP. H CHÍ MINH THÁNG 1/ 2024Ồ – NĂM
H tên sinh viên th c hi tài: ọ ự ện đề
1. nh Gia Di m Ng c - 10132 Huỳ ễ ọ 231
2. 231 - Đinh Xuân Huy 10102
3. Nguy n Thanh M nh Hùng - 10108 ễ ạ 231
4. Nguy n Huễ ỳnh Khánh Duy - 23110085
5. ng Gia Nguyên - 10133 Đặ 231
ĐIỂM:
NHẬN XÉT C A GV: Ủ
GV ký tên
✤ MỤC LỤC ✤
PHẦN M Ở ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do ch tàiọn đề .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhi m v c tàiệ ụ ủa đề ................................................................. 2
3. Phương pháp thự ện đềc hi tài .................................................................... 2
PHẦN N I DUNG Ộ ................................................................................................... 3
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM C ỦA V CÁC MÁC Ề CON NGƯỜI ............................. 3
1.1. Khái ni m v ệ ề con người theo quan điểm triết h c Mac ọ ................................ 3
1.2. Phân tích làm rõ quan điể con ngườm của C.Mác về i ................................... 4
CHƯƠNG ĐỘ Ủ Ạ 2: TÁC NG C A M NG XÃ HỘI V ĐỐI ỚI MỐI QUAN HỆ GIỮA
CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ................................................. 8
2.1. Khái ni m m ệ ạng xã h i ộ .................................................................................. 8
2.2. c tr ng s d ng m ng xã h Thự ạ ử ụ ạ ội ở Việt Nam hi n nay ệ ................................ 9
2.3. Những tác động đối với mối quan h a cá nhân và xã hệ giữ ội ở t Nam hiViệ ện
nay ............................................................................................................................ 12
2.3.1. Tích c c ự .......................................................................................................... 12
2.3.2. Tiêu c c ự .......................................................................................................... 14
2.4. Giải pháp nhằm nâng cao tác động tích cực c a m ng xã h i v i mủ ạ ội đố ớ ối
quan h a cá nhân và xã h ệ giữ ội ở Việt Nam hi n nay ệ ..............................................15
2.4.1. Tăng cường giáo d c và nh n th c v ụ ậ ứ ề tác động của mạng xã h i ộ ...............15
2.4.2. c c Nhà nướ ần tăng cường kiểm soát nh ng n c truy n t i trên ữ ội dung đượ ề ả
m ng xã h i ạ ộ .............................................................................................................. 16
2.4.3. M ỗi ngườ ức đượi phải tự ý th c b n thân trong vi c s d ng mả ệ ử ụ ạng xã h i . ộ 17
K T LU N Ế Ậ ............................................................................................................. 20
1
PHẦN M Ở ĐẦU
1. Lý do ch tài ọn đề
T ừ xưa đến nay, trong l ch s c a Tri t hị ử ủ ế ọc, con người luôn là ch ủ thể trung
tâm. Và t khi Tri t h c Mác n trong vi c giừ ế ọ – Lênin ra đời, nó đã có công lao lớ ệ ải
quy t nh ng vế ữ ấn đề liên quan đến con người, đồng th i khờ ẳng định v trí, vai trò quan ị
trọng đố ực lượ ội, cũng chính i với thế giới, là l ng nòng cốt trong việc xây dựng xã h
là nhân t quyố ết định sự thành công hay th t b i trong công cu i mấ ạ ộc đổ ới xã hội. Và
C.Mác đã chỉ ra rằng b n ch t cả ấ ủa con người là hiện thực, là l ch s , là m t th c th ị ử ộ ự ể
dung hòa các y u t sinh h c và xã hế ố ọ ội, trong đó, các yếu t xã h i là tr ng tâm và là ố ộ ọ
bản chất đích thự ủa con người. Đó là mộc c t bản chất không trừu tượng cũng không
riêng bi t c a mệ ủ ột cá nhân nào, mà đó chính là bản ch t t ng h p các quan h xã h ấ ổ ợ ệ ội.
Tuy nhiên, m i quan h v i xã h i c i trong th i ngày nay ố ệ ớ ộ ủa con ngườ ời đạ
đang bị đe dọ ển như vũ bão củ a bởi sự phát tri a khoa học và công nghệ 4.0 mà cụ
thể ở đây là mạng xã h i. Hi n nay, h u hộ ệ ầ ết t t c mấ ả ọi người đều s d ng internet và ử ụ
có các tài kho n m ng xã hả ạ ội như Facebook, Instagram, Zalo, Tiktok,...Không thể
phủ nhận r ng s phát tri t b c cằ ự ển vượ ậ ủa m ng xã h i rạ ội và internet đã mang lạ ất
nhi u l i ích, ti i, nó giúp k t n i dùng m ề ợ ện ích cho con ngườ ế ối ngườ ở ọi nơi trên thế
gi ngới mà không g p trặ ở ại v không gian hay th i gian, giúp tìm ki m thông tin, ề ờ ế
gi hoải trí, chia sẻ ạt độ ảm xúc,...Nhưng bên cạ ững tác động theo hướng, c nh nh ng
tích cực đó, mạng xã hội cũng gây ra không ít những tác động tiêu cực đến con người
và đặ ệt là đếc bi n m i quan h ố ệ giữa con người với xã hội.
Nhận th c v này, nhóm sinh viên v h , th ức đượ ấn đề ới tư cách là thế ệ trẻ ế
hệ tiếp bước xây dựng đất nước lớn mạnh đã bắt tay vào nghiên cứu, trước tiên là v ề
con người trong quan điể đó liên hệm của C.Mác, từ chỉ rõ bản chất tổng hợp của
con người b ị tác động như thế nào trong b i c nh m ng xã hố ả ạ ội đang cực kì phát tri n. ể
Việc nghiên c c th c hi n v i mong mu c gi i pháp cho v ứu đượ ự ệ ớ ốn tìm ra đượ ả ấn đề
2
của th ế giới nói chung và c a Vi t Nam nói riêng, góp ph n xây dủ ệ ầ ựng đất nước ngày
càng l n mớ ạnh. Đó chính là lí do nhóm sinh viên chọn đề tài Quan điểm của C.Mác
về con người và tác độ ội đếng của mạng xã h n mối quan hệ giữa cá nhân và xã
h ội ở Việt Nam hi n nayệ tài cho bài ti u lulàm đề ể ận.
2. M c tiêu và nhi m v c tài ụ ệ ụ ủa đề
M c tiêu c a bài ti u luụ ủ ể ận là phân tích quan điểm của C.Mác v ề con người và
nghiên cứu tác động c a m ng xã hủ ạ ội đến m i quan h ố ệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt
Nam hi n nay, t c tệ ừ đó liên hệ thự ế, đưa ra giải pháp khắc ph ục.
Để ự th c hi c mện đượ ục tiêu này, bài ti u lu n c n chú ý vào các n i dung: ể ậ ầ ộ
- m c a C.Mác v Phân tích làm rõ quan điể ủ ề con người.
- Tìm hi u tình hình m i quan h i trong xã h i Vi t Nam ể ố ệ giữa con ngườ ộ ệ
hiện hành, xác định tác độ ội đố đó, từ cơ sở đó ng của mạng xã h i với mối quan hệ
đưa ra giải pháp kh thi. ả
3. Phương pháp thự ện đềc hi tài
Tiểu luận được thực hiện d ựa trên cơ sở phương pháp luận của ch ủ nghĩa duy
vật l ch sị ử, phương pháp nghiên cứu trong bài là là s k t h p gi m tài li u, ự ế ợ ữa sưu tầ ệ
trích d n, t ng h p, phân tích và nghiên c u lí thuy t, t ra các nhi m v c ẫ ổ ợ ứ ế ừ đó đề ệ ụ ụ
thể ng t i m c tiêu chung c a toàn b tài. nhằm hướ ớ ụ ủ ộ đề
3
PHẦN N I DUNG Ộ
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA CÁC MÁC V Ề CON NGƯỜI
1.1. Khái ni m v ệ ề con người theo quan điểm triết học Mac
Khái ni m v i là m t th c th tệ ề con ngườ ộ ự ể ự nhiên v c tính xã h c th ới đặ ội đượ ể
hiệ ựn thông qua s thống nh t bi n ch ng giấ ệ ứ ữa hai phương diện tự nhiên và xã hội.
Tiền đề v t ch t quan trậ ấ ọng đầu tiên quy định s hình thành, t n t i và phát tri n cự ồ ạ ể ủa
con ngườ nhiên. Do đó, bả ạnh cơ bải chính là giới tự n tính tự nhiên là một khía c n
của con người, loài người. Việc tìm hiểu về cấu trúc tự nhiên và ngu n g c c a con ồ ố ủ
người là cơ sở khoa h c quan trọ ọng để con người có th ể hiểu về b n thân mình và tr ả ở
thành người chủ độ ọng trong m i hành vi và hoạt động sáng tạo xây d ng l ch s . ự ị ử
B n tính t nhiên cả ự ủa con người được phân tích t ừ hai góc độ chính. Th ứ nhất,
con người là kết quả của quá trình tiến hóa và phát triển lâu dài của giới tự nhiên,
được ch ng minh b ng s phát tri n c a chứ ằ ự ể ủ ủ nghĩa duy vật và khoa h c t ọ ự nhiên, đặc
biệt là h c thuy t cọ ế ủa Đácuyn về sự tiến hóa c a các loài. Th ủ ứ hai, con người là một
phần c a gi i tủ ớ ự nhiên và đồ vô cơ" của con ngường thời giới tự nhiên là "thân thể i.
M i liên quan này gi i và gi i t ng lố ữa con ngườ ớ ự nhiên, tác độ ẫn nhau, làm thay đổi
lẫn nhau, là ng cho khmôi trườ ả năng sáng tạ ủa con ngườo c i trong quá trình tạo ra
lịch s c a mình. ử ủ
B n tính xã h i c c phân tích t quan tr ng. ả ộ ủa con người cũng đượ ừ các góc độ ọ
M t nhặ ất, loài người không ch có ngu n g c t s n hóa cỉ ồ ố ừ ự tiế ủa v t chậ ất t nhiên mà ự
còn có ngu n g c xã h c bi t là nhân t ồ ố ội, đặ ệ ố lao động. Lao động giúp con người vượt
qua loài độ ển thành ngườ góc động vật, tiến hóa và phát tri i. Mặt thứ hai, xét từ tồn
tại và phát tri n, s t n t i c i luôn bể ự ồ ạ ủa con ngườ ị chi ph i b i các y u t xã h i và ố ở ế ố ộ
quy lu t xã h i. M i quan h i và xã h i bi i, và s phát tri n cậ ộ ố ệ giữa con ngườ ộ ến đổ ự ể ủa
m i cá nhân là tiỗ ền đề cho s phát tri n c a xã h i. Nói m t cách khác, mự ể ủ ộ ộ ỗi con người
là không th tách r i t ng xã h ng th i là ti cho s phát triể ờ ừ môi trườ ội và đồ ờ ền đề ự ển
của xã hội.
4
Hai phương diệ ủa con ngườn tự nhiên và xã hội c i tồn tại trong một thống
nhất, tác động và quy đị năng hoạt độnh lẫn nhau, tạo nên khả ng sáng tạo của con
ngườ ử ải trong quá trình làm ra lịch s c c giủa chính mình. Do đó, việ ải thích b n tính
sáng t o c i chạ ủa con ngườ ỉ t khía cừ ạnh tự nhiên ho c ch t b n tính xã h i là thiặ ỉ ừ ả ộ ếu
quan điểm, không triệt để, và cu i cùng s dố ẽ ẫn đến những k t lu n sai l m trong quá ế ậ ầ
trình nh n th c và th c tiậ ứ ự ễn.
1.2. Phân tích làm rõ quan điểm của C.Mác v ề con người
Con người là s n ph m c a l ch s t nhiên. ả ẩ ủ ị ử ự
Điề ệ ảu này bao gồm vi c hình thành khía c nh sinh hạ ọc và kh năng đáp ứng
các nhu c u sinh h c, và ; ho ng và nhu c u tái sinh sầ ọc như ăn, mặ ở ạt độ ầ ản. Do đó,
con người trước hết là m t t n t i sinh h c, mang theo t t c ộ ồ ạ ọ ấ ả các đặc tính sinh h c và ọ
tính loài. Y u t sinh hế ố ọc trong con người, đặc bi t là t ệ ổ chức cơ thể và mối quan h ệ
với t nhiên, là nhự ững đặc điểm, nh ng thu c tính sinh h c, và quá trình tâm sinh lý, ữ ộ ọ
thể n b n ch t sinh h c chiệ ả ấ ọ ủa cá nhân con người.
Theo đó, "con ngườ loài độ ật mà ra" đặt ra quan điể ằng con người từ ng v m r i
không bao gi hoàn toàn thoát ly kh i nhờ ỏ ững đặc tính cơ bản của động vật. Cũng như
m ng v i ph i tìm ki m th c u u tranh sinh ọi độ ật khác, con ngườ ả ế ức ăn, nướ ống, và "đấ
tồn" để ển. Tuy nhiên, điều này không đượ duy trì sự sống và phát tri c coi là tuyệt
đối. B n ch t cả ấ ủa con người không ch ỉ được xác định bởi đặc tính sinh h c, bọ ản năng
sinh h c và s sinh t n v t ch t, mà còn b i vai trò cọ ự ồ ậ ấ ở ủa con người trong xã h ội.
Con người không chỉ là một tồn tại sinh học mà còn là một thực thể xã hội.
Theo quan điểm c a ch ủ ủ nghĩa Mác - Lênin, không th chia r hai khía c nh sinh hể ẽ ạ ọc
và xã h i c i thành các th c th c l p. Th c t nh ộ ủa con ngườ ự ể độ ậ ự ế, chúng đồng thời ả
hưởng và xác định lẫn nhau, đặt n n móng cho s phát tri n toàn di n cề ự ể ệ ủa con người.
Con người không chỉ là kết quả của quá trình tự nhiên mà còn là sản
phẩm c a l ch s xã hủ ị ử ội, và vai trò quyết định chủ yếu là lao động, khẳng định tính
5
xã h i c i. Trong l ch s tri t h c Mác, nhi u quan niộ ủa con ngườ ị ử ế ọc trướ ề ệm đã được
đề ớ ậ ữ ậ c phân bi i vập để ệt con ngườ i thế giới động v t. Nh ng quan ni u tệm này đề p
trung vào m t khía cộ ạnh nào đó của bản ch t xã h i cấ ộ ủa con người, như khả năng sử
dụng công cụ lao độ ặc tư duy. Tuy nhiên, chúng chỉng ho là những góc nhìn c . ụ thể
Qua ho ng s n xu t v t ch ng l n t nhiên, "tái ạt độ ả ấ ậ ất, con người đã tác độ ớn đế ự
sản xu t toàn bấ ộ giới t nhiên". ự Điều này ph n ánh tính xã h i c i qua ả ộ ủa con ngườ
việ ạ ậ ực t o ra các sản phẩm v t chất và tinh th ng nhu cần để đáp ứ ầu sống, xây d ng
ngôn ng t l p các quan h xã h ng không ch là ữ và tư duy, cũng như thiế ậ ệ ội. Lao độ ỉ
phương tiện để ến đổ duy trì sự sống mà còn là quá trình tạo ra và bi i xã hội, xác lập
sự khác bi t giệ ữa con người và các loài động vật khác.
M i quan h ố ệ giữa m t sinh h c và m t xã hặ ọ ặ ội không ch ỉ xác định ngu n gồ ốc
và b n ch t sinh v t và xã h i c i mà còn nh n m nh vai trò quy nh ả ấ ậ ộ ủa con ngườ ấ ạ ết đị
của hệ thống các quy lu i v i quá trình hình thành và phát tri n cật khách quan đố ớ ể ủa
con ngườ nhiên như quy luật môi trười. Hệ thống này bao gồm các quy luật tự ng,
quy lu i ch t, quy lu t di truy n, bi n d , ti n hóa, và nhi u khía c nh khác, ật trao đổ ấ ậ ề ế ị ế ề ạ
quy định phương diệ ủa con ngườn sinh học c i. Ngoài ra, còn có hệ thống các quy
luật tâm lý và ý thức, như hình thành tình c m, khát v ng, ni m tin, ý chí, và h ả ọ ề ệ thống
các quy lu t xã h nh các mậ ội, quy đị ối quan hệ xã h i giộ ữa con người.
C ba h ả ệ thống quy luật này tác động và tương tác, tạo nên m t th ng nhộ ể thố ất
và hoàn chỉnh trong đời sống con người, bao g m c mồ ả ặt sinh v t và m t xã h i. Con ậ ặ ộ
ngườ ồ ữi chỉ có thể t n t ng nhại khi đáp ứ ng nhu c u sinh h s n ph m vầ ọc, và đa số ả ẩ ật
chất đáp ứ ầu này đề ủa con ngường những nhu c u xuất phát từ quá trình sáng tạo c i
thông qua lao độ ải là động. Mối quan hệ giữa xã hội và sinh học không ph c lập, mà
chúng t o ra m t s ạ ộ ự tương tác đặc bi t, ệ ảnh hưởng l n nhau trong các quan h xã h ẫ ệ ội.
Xã h i không t n t c l p, không ph i là m t th c th n m ngoài m t sinh ộ ồ ại độ ậ ả ộ ự ể ằ ặ
học, và cả hai đều có quan h ệ tương tác và tác động đến nhau trong các m i quan h ố ệ
6
xã hội. Con người, do s phát tri n cự ể ủa xã hội, ngày càng quan tâm đến việc cải tiến
hiệ ựn th c khách quan, và l i ích cá nhân, t p th , giai c p, hay toàn b xã h i không ợ ậ ể ấ ộ ộ
chỉ do ý th c ch u ki n khách quan và các quy lu t khách quan ứ ủ quan mà còn do điề ệ ậ
đang quy định.
Trong b n ch t cả ấ ủa mình, con người là k t qu c a s t ng hòa c a nh ng ế ả ủ ự ổ ủ ữ
m i quan h xã hố ệ ội.
Con người khác bi t v i th ệ ớ ế giới động vật ở ba khía c nh quan tr ng: m i quan ạ ọ ố
hệ v i thiên nhiên, m i quan h xã h i và m i quan h v i b n thân. S ớ ố ệ ộ ố ệ ớ ả ự đặc biệt này
thể hiện con người như một thực thể hoàn chỉnh, liên kết giữa mặt sinh học và xã
hội, nơi bả ủa con người đượn chất c c thể hiện qua m t m i ph c t p cộ ạng lướ ứ ạ ủa các
m i quan h xã h i. C ba khía c u mang tính ch t xã hố ệ ộ ả ạnh này đề ấ ội, đặc trưng bởi
m i quan h ố ệ giữa con người và con người, bao trùm t t c các m i quan h khác cấ ả ố ệ ủa
con người.
Khi nh n m nh vào b n ch t xã h i cấ ạ ả ấ ộ ủa con người, Mác đã đưa ra luận điểm
quan tr ng v n ch i không ph i là mọ ề Phoiơbách: "Bả ất con ngườ ả ột đối tượng trừu
tượng, cố h u cá nhân riêng bi t. Trong tính hi n th c cữ ệ ệ ự ủa nó, b n chả ất con người là
sự t ng hòa c a nh ng m i quan h xã h i"ổ ủ ữ ố ệ ộ
1
. u này kh nh r ng không có Điề ẳng đị ằ
con người nào là trừu tượng, độc l p hoàn toàn kh i ng c nh l ch s và xã h i. Con ậ ỏ ữ ả ị ử ộ
ngư ố ụ ủờ ồ ội t n tại và phát triển trong m t b i c nh cả thể c a lịch sử, nơi qua hoạt động
thực t , h t o ra giá tr v t ch t và tinh thế ọ ạ ị ậ ấ ần để duy trì và phát tri n. B n ch t xã hể ả ấ ội
của con người chỉ được bộ ộ ốc l qua các m i quan hệ xã h p, ội như gia đình, giai cấ
dân t c, v.v. ộ
Lưu ý quan trọ ận đề ẳng địng là lu trên kh nh bản chất xã hội mà không phủ
nhận s t nhiên trong cuự ự ộc s c l i, nó nh n m nh s khác biống con người. Ngượ ạ ấ ạ ự ệt
1
C.Mác - p 3, Nxb Chính tr c gia, Hà N Ph. Ăngghen (1995), Toàn tập, tậ ị quố ội.
7
gi giữa con người và thế ới độ ật đặ ội. Điềng v c biệt trong bản chất xã h u này nhằm
khắc phục nh ng hữ ạn ch c a các triế ủ ết gia trước Mác về hiểu biết về bản ch t xã hấ ội
của con người. Ngoài ra, điề ất đượu quan trọng là bản ch c hiểu ở đây mang ý nghĩa
của sự phổ biến, có tính quy lu t, ch không ph i là duy nh t; vì vậ ứ ả ấ ậy, cần ph i nhìn ả
nhận s ự đa dạng và phong phú c a m i cá nhân trong củ ỗ ộng đồng xã hội.
8
CHƯƠNG 2: TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ H I V I MỘI ĐỐ Ớ ỐI QUAN HỆ
GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ H ỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1. Khái ni m m ng xã h i ệ ạ ộ
M ng xã h c hi n là m t trang web ho c n n t ng tr c tuy n, ạ ội, đượ ểu đơn giả ộ ặ ề ả ự ế
mang đế ức và tính năng đa dạ ọi ngườn nhiều dạng th ng, giúp m i dễ dàng kết nối từ
m c truy c p thông qua nhi n và thi t bọi nơi. Đượ ậ ều phương tiệ ế ị như máy tính, điện
tho i, m ng xã hạ ạ ội tr thành không gian truy c p linh ho t và thu n ti ở ậ ạ ậ ện.
Các ví d v m ng xã h i phụ ề ạ ộ ổ n t i Vi t Nam bao g biế ạ ệ ồm:
Facebook: Là m ng xã h i ph n nh t hiạ ộ ổ biế ấ ện nay, cho phép người
dùng đăng ký tài khoản bằng số điện tho i ho c email. ạ ặ
YouTube: Trang chia s video n i tiẻ ổ ếng, người dùng có th truy c p t ể ậ ừ
điệ ạn tho i ho c máy tính. ặ
Instagram: Ứng d ng chia s nh và video mi n phí trên c n thoụ ẻ ả ễ ả điệ ại
và máy tính. Ngườ đăng ải dùng có thể nh hoặc video, chia sẻ với bạn
bè và nh n ph n h i thông qua bình lu t thích. ậ ả ồ ận và lượ
M ng xã h t ph n không th thi u c a cu c s ng hi t dạ ội, như mộ ầ ể ế ủ ộ ố ện đại, đặ ấu
ấ ẽn mạnh m trên bức tranh của m i Internet. Dù mang nhạng lướ ững cái tên và đặc
điểm riêng biệt, nhưng chúng chia sẻ một s ố đặc điểm cơ bản, đánh dấu bằng nh ng ữ
nét đồng nhất trong ho ng c a mình. ạt độ ủ
Trước h t, vi c t o tài kho n và cung c p thông tin cá nhân tr thành mế ệ ạ ả ấ ở ột bước
quan trọng khi người dùng gia nh p các m ng xã h i. Thông qua vi c này, hậ ạ ộ ệ ọ không
chỉ xác nh n danh tính c a mình mà còn t o ra mậ ủ ạ ộ ồt h sơ mô tả cá nhân, th n s ể hiệ ự
đa dạng và cá nhân hóa trong không gian m ng. ạ
M m quan tr ng khác cột đặc điể ọ ủa m ng xã h i là quyạ ộ ền t do trong sáng tự ạo
và chia s nẻ ội dung. Người dùng có th ể chủ động tạo ra các bài vi t, hình ế ảnh, video,
9
và nhi u lo i n i dung khác, t m c a mình. S ề ạ ộ ừ đó thể hiện cá nhân tính và quan điể ủ ự
linh ho t này giúp m ng xã h i tr thành m t b ng, ngu n c m h ng ạ ạ ộ ở ộ ảng phơi ý tưở ồ ả ứ
và di cho mễn đàn mở ọi người.
Không ch d ng l c cá nhân hóa, m ng xã hỉ ừ ại ở việ ạ ội còn đóng vai trò quan
trọ ự ế ố ể ếng trong s k t n i và phát tri n c ng xã hộng đồ ội. Bằng cách liên k t tài khoản
người dùng v i các cá nhân, t c khác, m ng xã hớ ổ chứ ạ ội t o ra mạ ột môi trường tương
tác, thúc đẩy giao lưu, trao đổ ộng đồng. Điềi thông tin và hỗ trợ c u này không chỉ
m i m c m nh c a m ng xã h i trong vi c h và ở ra cơ hộ ới mà còn làm tăng sứ ạ ủ ạ ộ ệ ỗ trợ
thúc đẩy những ý ki n, hoế ạt độ ộng đồng c ng tích c ực.
2.2. c tr ng s d ng m ng xã h t Nam hi n nay Thự ạ ử ụ ạ ội ở Việ ệ
Dữ liệu v tình hình Internet và m ng xã h i t i Viề ạ ộ ạ ệt Nam năm 2023 cho thấy
m t b c tranh s n m nh m và tích c c. V i 77 tri i dùng ộ ứ ố hóa đang phát triể ạ ẽ ự ớ ệu ngườ
Internet, chi m 79,1% dân sế ố, và hơn 70 triệu người tham gia m ng xã h i, t lạ ộ ỷ ệ này
không ch là bi u hi n c a s p c n r ng rãi mà còn là m cho ỉ ể ệ ủ ự tiế ậ ộ ột cơ hội đáng kể
doanh nghiệp.
Việc có 161,6 tri u k t n ng ho ng dân ệ ế ối di độ ạt động, tương đương 164,0% tổ
số, là m t con s ng, nh n m nh s tích c c c ng t i Viộ ố ấn tượ ấ ạ ự ự ủa người dùng di độ ạ ệt
Nam. Tuy nhiên, điều này cũng mang theo thách thứ ạng, đặc về an ninh m c biệt là
trong b i c nh số ả ố lượng người dùng và k t nế ối ngày càng tăng.
Digital Vi t Nam cung c p m t cái nhìn sâu sệ ấ ộ ắc vào xu hướng s d ng Internet ử ụ
và m ng xã h i t i Viạ ộ ạ ệt Nam. Theo báo cáo, tính đến tháng 1 năm 2021, số người
dùng Internet tăng lên 68,72 triệu, v i s ớ ự gia tăng 551,000 người (+0,8%) so với năm
2020. T l s dỉ ệ ử ụng Internet đạt 70,3%, và v s ề ố lượng thi t b ế ị di động, có đến 154,4
tri u k t nệ ế ối di động. Trong lĩnh vực mạng xã h i, có t ng c ng 72 tri i dùng ộ ổ ộ ệu ngườ
vào tháng 1 năm 2021, chiếm 73,7% t ng dân s . ổ ố
10
S lan r ng c a m ng xã h i t i Vi t Nam không ch là v s u th ng kê mà ự ộ ủ ạ ộ ạ ệ ỉ ề ố liệ ố
còn là v s i m i trong ng c nh s hóa. TikTok, ví d t qua ề ự đa dạng và đổ ớ ữ ả ố ụ, đã vượ
Facebook v s t t i v , theo th ng kê c n tháng 6/2021. Mề ố lượ ả ề ố ủa NapoleonCat đế ặc
dù Facebook v n gi v ng v trí v i kho ng 76 tri chuyẫ ữ ữ ị ớ ả ệu người dùng, nhưng sự ển
độ ị trườ ạ ộng này làm cho th ng m ng xã h i ở Việt Nam trở nên đa dạng hơn và đầy
thách th c cho các doanh nghi p qu ng cáo và ti p th c tuy u này mứ ệ ả ế ị trự ến. Điề ở ra
những cơ hộ ới và đòi hỏ ạo để ắt tâm lý và xu hướ ủa người m i sự sáng t nắm b ng c i
dùng trong một môi trườ ến đang liên tụ ến đổng trực tuy c bi i.
M ng xã h ng l i s ng và s phát triạ ội đang ngày càng có ảnh hưở ớn đến đờ ố ự ển
của c xã h i. M ng xã h i không ch giúp k t n i nhanh chóng mà còn t o ra nh ng ả ộ ạ ộ ỉ ế ố ạ ữ
cơ hộ ới hơn 60 i kinh doanh mới. Ví dụ, Zalo, mạng xã hội "made-in Vietnam," v
triệu người dùng, không ch ỉ giúp người dùng giao ti p mà còn cung cế ấp các tính năng
như kinh doanh/mua bán online, đặ ọi xe, chơi game hay thanh t phòng khách sạn, g
toán hóa đơn. TikTok, đượ ết đến như mộc bi t ứng dụng chia sẻ video nổi tiếng từ
Trung Qu thành ng d ng s 1 trên Apple Store toàn cốc, đã vươn lên trở ứ ụ ố ầu. Dưới
tác độ ủa đạng c i dịch Covid-19, TikTok ngày càng phát triển mạnh mẽ và thu hút
ngày càng nhi i dùng. ều ngườ
Dữ liệu v sề ự phổ biến và tăng trưởng của mạng xã hội ở Việt Nam tháng 1
năm 2023 là mộ ện đạt tín hiệu rõ ràng về sự hi i hóa và tích cực tham gia của cộng
đồng tr c tuy n. V i 71 triự ế ớ ệu người dùng m ng xã h i, chi m 71% t ng dân s , Viạ ộ ế ổ ố ệt
Nam ch ng ki n s lan t a m nh m c a n n công nghi p k thu t s . M c dù t l ứ ế ự ỏ ạ ẽ ủ ề ệ ỹ ậ ố ặ ỷ ệ
ngư ổ ốờ ừi dùng t 18 tu i trở lên là 64,4 tri i 89,8% t ng sệu, nhưng vớ ổ người dùng
Internet s d ng ít nh t m t n n t ng m ng xã h i, thì mử ụ ấ ộ ề ả ạ ộ ạng xã h thành mội đã trở ột
phần quan tr ng c a cu c s ng tr c tuy mọ ủ ộ ố ự ến ở ọi độ tuổi.
Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhận thức rằng sự phổ biến c a m ng xã ủ ạ
hội không ch ỉ đồng nghĩa với những cơ hội tích c c, mà còn mang theo nh ng thách ự ữ
11
thức và r . Trong th i thông tin hi i, v nghiêm trủi ro đáng kể ời đạ ện đạ ấn đề ọng nhất
có l là thông tin gi mẽ ả ạo và tin đồn lan truy n nhanh chóng trên các n n t ng m ng ề ề ả ạ
xã hội. Điều này có th t o ra nh ng h u qu l n, t t o nên s ể ạ ữ ậ ả ớ ừ ạ ự hiểu l m, làm m t uy ầ ấ
tín cho các cá nhân và t n vi c gây h u qu l n an ninh qu c gia. ổ chức, đế ệ ậ ả ớn đế ố
Mất an toàn thông tin cá nhân cũng là một v nấn đề ổi lên khi người dùng chia
sẻ thông tin cá nhân c a h trên các n n t ng m ng xã hủ ọ ề ả ạ ội mà không đủ ý th c v rứ ề ủi
ro. Các d u cá nhân có th thành m c tiêu c a hacker ho c b s d ng mữ liệ ể trở ụ ủ ặ ị ử ụ ột
cách không đúng đắn, đe dọ ền riêng tư và an ninh cá nhân của ngườa quy i sử dụng.
Đồng th i, m ng xã hờ ạ ội cũng có thể tác động đến s c kh e tinh th n cứ ỏ ầ ủa người
dùng, đặ ệt là đố ới ngườc bi i với giới trẻ. Áp lực về hình ảnh, so sánh bản thân v i
khác, và s thu c vào s c c tuy n có thự phụ ộ ự đánh giá từ ộng đồng trự ế ể gây ra căng
thẳ ứ ộng tâm lý và n tâm tr t ra thách thảnh hưởng đế ạng. Điều này đặ c cho xã h i và
gia đình trong việ em và thanh niên đểc giáo dục và hỗ trợ trẻ sử dụng mạng xã hội
m t cách tích c c và an toàn. ộ ự
Trong nh phát tri t b c c a xã h i và công ngh ững năm gần đây, sự ển vượ ậ ủ ộ ệ
thông tin đã tạo ra sự lan tỏa mạnh mẽ của m ng xã h i, ng tích c c và tiêu ạ ộ ảnh hưở ự
cực đối v i mớ ọi khía c nh c a cu c s ng và hoạ ủ ộ ố ạt động con người, đặc biệt là đối với
giới tr . V m n i b t là kh t nẻ ới đặc điể ổ ậ ả năng kế ối nhanh chóng và kh ả năng chia sẻ
rộng l n, ch c n mớ ỉ ầ ột chiếc điện tho i ho c máy tính k t nạ ặ ế ối Internet, chúng ta đã có
thể d dàng truy c p và tham gia vào m t lo t các trang m ng xã hễ ậ ộ ạ ạ ội như Facebook,
Zalo, Youtube, Twitter, Tiktok, và nhi u n n t ng khác. ề ề ả
M c dù m c, và m tham gia vào các trang m ng xã hặ ục đích, cách thứ ức độ ạ ội
có th i v i m m chung rõ ràng là m ng xã hể khác nhau đố ớ ỗi người, nhưng một điể ạ ội
được coi là một ph n không th thi u trong cu c s ng tinh th n hàng ngày c a chúng ầ ể ế ộ ố ầ ủ
ta. Nó mang đế năng kế ối và tương tác thuậ ện hơn vớ ạn bè, gia đình, n khả t n n ti i b
và c ng, cung c p mộng đồ ấ ột kênh để chia sẻ cảm xúc, ni m vui, và n i buề ỗ ồn.
12
Ngoài ra, m ng xã h ra nhi i m i, làm n i b t nh ng ạ ội cũng đã mở ều cơ hộ ớ ổ ậ ữ
người s ng và làm vi c tr c tuy n thông qua các ngh ố ệ ự ế ề như live stream bán hàng, làm
youtuber, vlogger, blogger, và nhi u ho ng khác. Nh ng ề ạt độ ữ ảnh hưởng tích c c này ự
của m ng xã h i không ch giúp nâng cao hi u suạ ộ ỉ ệ ất công việc và ch ng cuất lượ ộc
sống, mà còn góp ph n vào quá trình h i nh p qu c t và phát triầ ộ ậ ố ế ển đất nước.
Tuy nhiên, gi i, m ng xã hống như một con dao hai lưỡ ạ ội cũng mang theo
những ảnh hưởng tiêu c c và r i ro. Nự ủ ếu được s dử ụng và khai thác đúng cách, mạng
xã h i s mang l i nh ng lộ ẽ ạ ữ ợi ích to l n cho cá nhân, doanh nghiớ ệp, và cơ quan chính
phủ. Ngượ ếu không được lại, n c quản lý một cách cẩn thận, nó có thể trở thành một
nguồn nguy cơ tiềm ẩn, gây r c r i cho cá nhân, t ắ ố ổ chức, và th m chí ậ ảnh hưởng đến
an ninh qu c gia. Trong b i cố ố ảnh đất nước đang trong giai đoạn đổi m i và phát tri n, ớ ể
chúng ta c i m t v i nh ng thách th c t an sinh xã h n phát tri n kinh t ần đố ặ ớ ữ ứ ừ ội đế ể ế
thị trường, trong khi đồng th i c i thi n h t ng viờ ả ệ ạ ầ ễn thông và đảm b o an ninh thông ả
tin, tránh được nh ng l h ng d b xâm nh p và s d ng thông tin sai l ch. ữ ỗ ổ ễ ị ậ ử ụ ệ
2.3. Những tác động đối với mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt Nam
hiện nay
2.3.1. Tích c c ự
M ng xã hạ ội đã chứng minh vai trò quan tr ng trong viọ ệc thay đổi cách chúng
ta k t nế ối và tương tác trong xã hộ ện đạ năng kếi hi i ở Việt Nam. Khả t nối nhanh
chóng trên các n n t giúp giề ảng như Facebook, Zalo, và Instagram không chỉ ữ gìn
m i quan h cá nhân mà còn m rố ệ ở ộng khả năng giao tiếp và tương tác với cộng đồng
trự ớc tuy t ra m i lến. Điều này đặ ột cơ hộ n cho việc chia sẻ niềm vui, thông tin, và
tạo d ng mự ạng lướ ẽ, vượi quan hệ chặt ch t qua ranh gi a lý. ới đị
M ng xã hạ ội không ch ỉ đóng vai trò là một công cụ k t nế ối cá nhân, mà còn là
m t l y m nh m ng sau nh ng bi i c u trúc xã h i và kinh t t i Viộ ực đẩ ạ ẽ đằ ữ ến đổ ấ ộ ế ạ ệt
Nam trong những năm gần đây. Điều này đặt ra một s câu hố ỏi l n v cách mà mớ ề ạng
13
xã h i th c s ộ ự ự đã và đang hình thành lại b c tranh xã hứ ội, ảnh hưởng đến cách chúng
ta tương tác, giao tiếp, và xây dựng mối quan hệ không chỉ trong phạm vi cá nhân
mà còn trong quy mô xã h i lộ ớn hơn.
Khả năng kế ảng như Facebook, t nối nhanh chóng và hiệu quả qua các nền t
Zalo, và Instagram không ch n là m t công c giúp duy trì m i quan h cá ỉ đơn thuầ ộ ụ ố ệ
nhân, mà còn m ra m p m i m trong cở ột không gian tương tác và giao tiế ớ ẻ ộng đồng
tr tiực tuyến. Việc này không chỉ đơn thuần là sự ện lợi trong việc giao tiếp mà còn
là m ng l c m nh m t o ra nh ng s trong cách chúng ta xây ột độ ự ạ ẽ ạ ữ ự thay đổi đáng kể
dựng và duy trì m i quan h xã hố ệ ội.
Trong m t m l n, m ng xã h m b t nh ng kho ng cách v ộ ức độ ớ ạ ội đã làm giả ớ ữ ả ề
địa lý và văn hóa, đưa chúng ta vào mộ ới mà thông tin và tương tác không bịt thế gi
giới h n b i các ranh gi i truy n th ng. Các quan h c tuy n tr nên không giạ ở ớ ề ố ệ trự ế ở ới
hạn, khi n cho vi c giao ti p v xa tr nên d hế ệ ế ới người ở ở ễ dàng hơn bao giờ ết. Điều
này đồng thời m ra cánh c a cho vi c chia s ở ử ệ ẻ kiến thức và văn hóa, giúp mọi người
hiểu rõ hơn về ới xung quanh, đồ thế gi ng thời thúc đẩ đa dạy sự ng và sáng tạo.
Bên c ng xã h i không ch n m i quan h cá nhân mà ạnh đó, mạ ộ ỉ ảnh hưởng đế ố ệ
còn đóng vai trò quan trọng trong sự phát tri n kinh t và ngh nghi p cá nhân. Khể ế ề ệ ả
năng quảng cáo trực tuyến trên các nền tảng này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp
cận m ng r ng l n mà còn t o ra m t không gian quột đối tượ ộ ớ ạ ộ ảng bá thương hiệu
m nh mạ ẽ. Người cá nhân cũng có thể ội để sử dụng mạng xã h xây dựng hình ảnh
chuyên gia, qu ng bá s n ph m cá nhân, và m r ng mả ả ẩ ở ộ ạng lưới kinh doanh c a mình. ủ
Điều này làm nổ ủi bậ ạt s c mứ nh c a m ng xã h i không chạ ộ ỉ trong việc giao ti p mà ế
còn trong vi c xây d ng và phát tri n s nghi p và doanh nghi ệ ự ể ự ệ ệp.
Hơn nữa, m ng xã h i còn là m t nguạ ộ ộ ồn thông tin đa dạng và phong phú. Các
cộng đồng trực tuy n tế ạo điều ki n cho vi c chia s ệ ệ ẻ kiến th c và kinh nghi m, không ứ ệ
chỉ trong lĩnh vực công việc mà còn trong các lĩnh vực s ở thích và đam mê. Các chiến
14
dịch t thi n qua m ng xã h ra nhừ ệ ạ ội cũng mở ững cơ hội mới, kêu gọi sự hỗ trợ từ
cộng đồ ệc giúp đỡng trực tuyến, tạo ra một làn sóng tích cực trong vi những người
cần giúp.
2.3.2. Tiêu c c ự
M ng xã h i, không ph n s ng to l i v i cu c s ng hàng ạ ộ ủ nhậ ức ảnh hưở ớn đố ớ ộ ố
ngày ng th i mang theo nhi ng tiêu c i v i m i quan h ở Việt Nam, đồ ờ ều tác độ ực đố ớ ố ệ
cá nhân và xã h i. M t trong nhộ ộ ững thách th c l n nh ng và tiêu ứ ớ ất là áp đặt xu hướ
chu n. Trên m ng xã h i, nh ng hình nh "hoàn h o" và cu c sẩ ạ ộ ữ ả ả ộ ống lý tưởng thường
tạo ra m t tiêu chí không th c t c và t ng cho cá nhân khi ộ ự ế, tăng áp lự ạo ra căng thẳ
họ c m thả ấy không th ể đạt đến những tiêu chuẩn không đáng có này.
Mất riêng tư và an toàn thông tin là một v ấn đề đáng lo ngại khác khi s dử ụng
m ng xã h i. S chia s quá m c thông tin cá nhân có th dạ ộ ự ẻ ứ ể ẫn đến rủi ro b theo dõi, ị
lạm d ng thông tin, và th m chí là bụ ậ ị t n công m u này t o nên m t thách ấ ạng. Điề ạ ộ
thức l n vớ ề ệ vi c b o v quyả ệ ền riêng tư và an toàn thông tin cho người sử dụng mạng
xã hội, đặc bi t là trong b i cệ ố ảnh ngày càng tăng cường các hình th c t n công mứ ấ ạng
và vi ph m an ninh thông tin. ạ
Thách th c ti p theo n y sinh t s tách bi t gi a th o trên m ng và ứ ế ả ừ ự ệ ữ ế giới ả ạ
thự ự ữ ộ ể ự ực tế. S khác biệt gi a cu c sống hi n thị trên mạng và th c tế có thể tạo ra s
hiểu lầm, tăng cảm giác không hài lòng và t ti trong xã hự ội. Đối di n v i cu c sệ ớ ộ ống
đư ọợc "l c" trên m i ta có thạng, ngườ ể c m th y áp lả ấ ực để đáp ứng nh ững tiêu chí
không kh ả thi, đặt ra nhi u thách th c cho s c kh e tinh th n và tr ng thái tâm lý cề ứ ứ ỏ ầ ạ ủa
cá nhân.
Không ch v y, m ng xã h i còn có th t o ra c m giác c nh tranh và ghen t ỉ ậ ạ ộ ể ạ ả ạ ỵ
trong m i quan h . Vi c so sánh cu c s ng và thành công c i khác trên m ng ố ệ ệ ộ ố ủa ngườ ạ
có th t o ra áp l c không c n thi t, gây stress và n m i quan h gia ể ạ ự ầ ế ảnh hưởng đế ố ệ
đình và tình bạn. Cuộc sống trực tuyến có thể trở thành một bức tranh không chân
15
thự ả ữ ực, tạo nên kho ng cách gi a hiện th c và hình c tảnh đượ ạo ra trên m t ra ạng, đặ
thách th c trong vi c xây d ng và duy trì m i quan h ứ ệ ự ố ệ đầy ý nghĩa.
Cuối cùng, s lan truy n nhanh chóng c n và thông tin gi m o trên ự ề ủa tin đồ ả ạ
m ng xã h i có th t n truy n thông và làm m t lòng tin c a c ng ạ ộ ể ạo ra nguy cơ nghẽ ề ấ ủ ộ
đồng đố ều tin đồi với thông tin chính xác. Sự xuất hiện ngày càng nhi n và thông tin
không chính xác có th gây h u qu l i v i s u bi t chung và gây ra v ể ậ ả ớn đố ớ ự hiể ế ấn đề
xã h i, yêu c u s chú ý và qu n lý c n th n t c c i dùng và chính ộ ầ ự ả ẩ ậ ừ ả ộng đồng ngườ
ph giủ. Để ải quy t nh ng thách th c này, c n s h p tác ch t ch a chính phế ữ ứ ầ ự ợ ặ ẽ giữ ủ,
doanh nghi p, và cệ ộng đồng người dùng để ột môi trườ xây dựng m ng mạng xã hội
lành m nh và bạ ền vững.
2.4. i pháp nh Giả ằm nâng cao tác động tích cực của mạng xã hội đối với mối
quan h ệ giữa cá nhân và xã h t Nam hi n nay ội ở Việ ệ
2.4.1. ng giáo d c và nh Tăng cườ ụ ận th c v ứ ề tác động của mạng xã h i ộ
M t trong nh ng chi ng d i dân trong ộ ữ ến lược chính để quản lý và hướ ẫn ngườ
việ ử ạ ộ ề ừc s dụng m ng xã h i là tập trung vào việc tuyên truy n chuyên sâu cho t ng
nhóm đối tượng trong cộng đồng. Điều này đòi hỏi sự cá nhân hóa trong vi c truyệ ền
đạt thông điệp, nh n m nh vào nh ng khía cấ ạ ữ ạnh và ưu tiên cụ thể mà từng đối tượng
quan tâm. Ch ng hẳ ạn, đối v i gi i tr , tuyên truy n có th tớ ớ ẻ ề ể ập trung vào phát tri n k ể ỹ
năng quản lý thời gian và tinh thần khi sử d ng m ng xã hụ ạ ội, cũng như khám phá
những cơ hội học tập và sự phát tri n cá nhân mà m ng xã hể ạ ội mang l i vại. Đố ới
ngư ốời l p có thớn, thông điệ ể liên quan đế ệc và gia đình, kến quản lý công vi t n i
chính tr và xã h ng th i t o ra m ng an toàn và tích c c trên không ị ội, đồ ờ ạ ột môi trườ ự
gian m ng. ạ
M t chi c khác quan tr ng là không ngộ ến lượ ọ ừng nâng cao nh n th c và trách ậ ứ
nhi m c i dân khi tham gia vào m ng xã h i. Vi c th c hi n các chi n d ch ệ ủa ngườ ạ ộ ệ ự ệ ế ị
tuyên truy ng xuyên, có s i m i và sáng t o trong hình th c truy t, ền thườ ự đổ ớ ạ ứ ền đạ
16
giúp m i t trang b ọi ngườ ự ị các phương pháp tiếp c n thông tin m ng xã h i m t cách ậ ạ ộ ộ
khoa h c và chính xác. Các hoọ ạt động này cũng bao gồm việc thúc đẩy tinh th n phê ầ
phán tích c c v i nh ng thông tin sai l ng th i t o ra không khí ự ớ ữ ệch và tin đồn, đồ ờ ạ
cộng đồng thúc đẩy s chia s và thự ẻ ảo lu n chân thành. ậ
Ngoài ra, để đảm bảo môi trường m ng xã h i tích c c, c n xây dạ ộ ự ầ ựng cơ sở h ạ
tầng cho vi c giáo d c và hệ ụ ỗ trợ người dùng. Điều này bao gồm việc phát triển các
chương trình đào tạ ạng và tư duy trự ến, cũng như tạo trực tuyến về an toàn m c tuy o
ra các nguồn thông tin đáng tin cậy và d ễ tiếp c n. Cậ ộng đồng cũng cần được khuyến
khích và h ỗ trợ để tham gia vào vi c xây d ng nệ ự ội dung tích c c và giám sát s ự ự hoạt
độ ạng trên m ng xã h ội.
Cuối cùng, chi c th ba nh n m nh vi ng hành cùng c ng khi ến lượ ứ ấ ạ ệc đồ ộng đồ
tham gia m ng xã h i. M c tiêu không ch là xây dạ ộ ụ ỉ ựng văn hóa mạng xã h i tích cộ ực
và lành m nh mà còn là t o ra m t s tham gia ch ng và tích c c t c ng. ạ ạ ộ ự ủ độ ự ừ ộng đồ
Điều này có thể đượ ự ệ ế ực th c hi n thông qua việc khuy n khích s tham gia vào các
chi n d ch t thi n tr c tuy n, th o lu n v các v quan tr ng trên m ng, và tế ị ừ ệ ự ế ả ậ ề ấn đề ọ ạ ạo
ra nh i hững cơ hộ ợp tác và k t n i trong không gian m ng. ế ố ạ
Như vậy, bằng cách tích h p nhợ ững chi c này, chúng ta có th xây d ng ến lượ ể ự
một môi trường m ng xã hạ ội tích cực, thông tin đáng tin cậy, và s tham gia tích cự ực
từ c ng, góp ph n vào s phát tri n toàn di n và b n v ng c a xã h i mộng đồ ầ ự ể ệ ề ữ ủ ộ ạng
Việt Nam.
2.4.2. c c Nhà nướ ần tăng cường kiểm soát nh ng n c truy n t i trên ữ ội dung đượ ề ả
m ng xã h i ạ ộ
Để đảm b o an ninh và ả ổn định trên không gian m ng xã hạ ội, các cơ quan Nhà
nư ộ ụớc cầ ến ti n hành m t lo t các bi n pháp cạ ệ thể để ệ ệ tăng cường và hoàn thi n h
thố ậng chính sách và pháp lu t. Một trong những bước quan trọng nhất là nắm vững
và th c hi n Ngh ự ệ ị định s ố 72/2013/NĐ-CP c a Chính ph , mà nghiêm c m các hành ủ ủ ấ
17
vi vi ph c thông tin, vu kh ng, xúc ph m uy tín c a t c và cá ạm như xuyên tạ ố ạ ủ ổ chứ
nhân, cũng như giả mạo thông tin gây hậu quả nghiêm trọng cho quyền và lợi ích
hợp pháp c a mủ ọi người.
Ngoài ra, vi c ti p t c tri n khai và hoàn thi n Lu t an ninh mệ ế ụ ể ệ ậ ạng năm 2018
cũng là một ưu tiên quan trọng. Bộ luật này cung cấp khung pháp lý cho việc quản
lý và b o v an ninh m t ra các nguyên t c và biả ệ ạng, đặ ắ ện pháp để đối phó v i các rớ ủi
ro và m a mối đe dọ ạng ngày càng ph c t p. Ngh ứ ạ ị định 167/2013/NĐ-CP, Nghị định
15/2020/NĐ-CP cùng với các quy định liên quan trong lĩnh vực bưu chính viễn
thông, t n s vô tuy n, công ngh thông tin và giao d n t ầ ố ến điệ ệ ịch điệ ử cũng cần được
duy trì và hoàn thi nhu cện để đáp ứng ầu ngày càng tăng cao của xã hội mạng.
Tuy nhiên, quan tr là c n ti p t c rà soát và l y ý ki b sung, ọng hơn cả ầ ế ụ ấ ến để ổ
hoàn thi n chính sách và pháp luệ ật, đặ ệt là đốc bi i v i nh ng vớ ữ ấn đề mới và ph c tứ ạp
xuất hi n trong vi c s d ng m ng xã hệ ệ ử ụ ạ ội. Điều này đòi hỏi s linh ho t và nh y bén ự ạ ạ
từ phía cơ quan quản lý, để có khả năng đưa ra biện pháp hiệu quả và nhanh chóng
đáp ứng những thách thức ngày càng đa dạng trong không gian m ng. ạ
Việc b m tính linh ho t c a chính sách và pháp lu t là quan trảo đả ạ ủ ậ ọng để ứng
phó v i s ớ ự đa dạng và nhanh chóng biến đổi của cộng đồng mạng. Những điều ch nh ỉ
và c p nhậ ật liên tục sẽ giúp h ng pháp lu t có kh ệ thố ậ ả năng đối mặt với nh ng thách ữ
thứ ể ệ ử ụ ạc m phát triới, như sự n của công ngh ng mệ, xu hướ ới trong vi c s d ng m ng
xã h i, và s ộ ự xuất hi n cệ ủa nh ng hình th c t n công m ng ngày càng tinh vi. ữ ứ ấ ạ
Quan tr ng nh t, vi c này không ch mang l i s ọ ấ ệ ỉ ạ ự an toàn cho người dùng mạng
và b o v n l i c a h mà còn giúp duy trì tr t t và nh trong không gian ả ệ quyề ợ ủ ọ ậ ự ổn đị
m ng. M t h ng chính sách và pháp lu t hi u qu s không ch n các ạ ộ ệ thố ậ ệ ả ẽ ỉ ngăn chặ
hành vi xâm ph m m ng mà còn t o ra m ng m ng tích c c và an toàn, ạ ạ ạ ột môi trườ ạ ự
thúc đẩy sự phát tri n b n v ng cể ề ữ ủ ộa xã h i m ng Vi t Nam. ạ ệ
2.4.3. M i ph i t ý th c b n thân trong vi c s d ỗi ngườ ả ự ức đượ ả ệ ử ụng m ng xã h i ạ ộ
| 1/27
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ VÀ LUẬT 
QUAN ĐIỂM CỦA C. MÁC VỀ CON NGƯỜI
VÀ TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI ĐỐI VỚI
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Tiểu luận cuối kỳ
Môn học: Triết học Mác - Lênin
MÃ SỐ LỚP HP: LLCT130105_23_1_28CLC
GVHD: TS. Đặng Thị Minh Tuấn
NHÓM THỰC HIỆN: THIẾU NỮ
HỌC KỲ: I – NĂM HỌC: 2023 - 2024
TP. HỒ CHÍ MINH – THÁNG 1/ NĂM 2024
Họ tên sinh viên thực hiện đề tài:
1. Huỳnh Gia Diễm Ngọc - 23110132 2. Đinh Xuân Huy - 23110102
3. Nguyễn Thanh Mạnh Hùng - 23110108
4. Nguyễn Huỳnh Khánh Duy - 23110085 5. Đặng Gia Nguyên - 23110133 ĐIỂM:
NHẬN XÉT CỦA GV: GV ký tên
✤ MỤC LỤC ✤
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1.
Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2.
Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài................................................................. 2 3.
Phương pháp thực hiện đề tài .................................................................... 2
PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................... 3
CHƯƠNG 1 : QUAN ĐIỂM CỦA CÁC MÁC VỀ CON NGƯỜI ............................. 3 1.1.
Khái niệm về con người theo quan điểm triết học Mac ................................ 3 1.2.
Phân tích làm rõ quan điểm của C.Mác về con người.................................. .4
CHƯƠNG 2 :TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI ĐỐI VỚI MỐI QUAN HỆ GIỮA
CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NA
Y ................................................. 8 2.1.
Khái niệm mạng xã hội .................................................................................. 8 2.2.
Thực trạng sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay ................................ 9
2.3. Những tác động đối với mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt Nam hiện
nay ............................................................................................................................ 12
2.3.1. Tích cực .......................................................................................................... 12
2.3.2. Tiêu cực .......................................................................................................... 14 2.4.
Giải pháp nhằm nâng cao tác động tích cực của mạng xã hội đối với mối
quan hệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt Nam hiện nay............................................. .15
2.4.1. Tăng cường giáo dục và nhận thức về tác động của mạng xã hội.............. .15
2.4.2. Nhà nước cần tăng cường kiểm soát những nội dung được truyền tải trên
mạng xã hội .............................................................................................................. 16
2.4.3. Mỗi người phải tự ý thức được bản thân trong việc sử dụng mạng xã hội . 17
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 20 1
PHẦN MỞ ĐẦU 1.
Lý do chọn đề tài
Từ xưa đến nay, trong lịch sử của Triết học, con người luôn là chủ thể trung
tâm. Và từ khi Triết học Mác – Lênin ra đời, nó đã có công lao lớn trong việc giải
quyết những vấn đề liên quan đến con người, đồng thời khẳng định vị trí, vai trò quan
trọng đối với thế giới, là lực lượng nòng cốt trong việc xây dựng xã hội, cũng chính
là nhân tố quyết định sự thành công hay thất bại trong công cuộc đổi mới xã hội. Và
C.Mác đã chỉ ra rằng bản chất của con người là hiện thực, là lịch sử, là một thực thể
dung hòa các yếu tố sinh học và xã hội, trong đó, các yếu tố xã hội là trọng tâm và là
bản chất đích thực của con người. Đó là một bản chất không trừu tượng cũng không
riêng biệt của một cá nhân nào, mà đó chính là bản chất tổng hợp các quan hệ xã hội.
Tuy nhiên, mối quan hệ với xã hội của con người trong thời đại ngày nay
đang bị đe dọa bởi sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ 4.0 mà cụ
thể ở đây là mạng xã hội. Hiện nay, hầu hết tất cả mọi người đều sử dụng internet và
có các tài khoản mạng xã hội như Facebook, Instagram, Zalo, Tiktok,...Không thể
phủ nhận rằng sự phát triển vượt bậc của mạng xã hội và internet đã mang lại rất
nhiều lợi ích, tiện ích cho con người, nó giúp kết nối người dùng ở mọi nơi trên thế
giới mà không gặp trở ngại về không gian hay thời gian, giúp tìm kiếm thông tin,
giải trí, chia sẻ hoạt động, cảm xúc,...Nhưng bên cạnh những tác động theo hướng
tích cực đó, mạng xã hội cũng gây ra không ít những tác động tiêu cực đến con người
và đặc biệt là đến mối quan hệ giữa con người với xã hội.
Nhận thức được vấn đề này, nhóm sinh viên với tư cách là thế hệ trẻ, thế
hệ tiếp bước xây dựng đất nước lớn mạnh đã bắt tay vào nghiên cứu, trước tiên là về
con người trong quan điểm của C.Mác, từ đó liên hệ chỉ rõ bản chất tổng hợp của
con người bị tác động như thế nào trong bối cảnh mạng xã hội đang cực kì phát triển.
Việc nghiên cứu được thực hiện với mong muốn tìm ra được giải pháp cho vấn đề 2
của thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng, góp phần xây dựng đất nước ngày
càng lớn mạnh. Đó chính là lí do nhóm sinh viên chọn đề tài Quan điểm của C.Mác
về con người và tác động của mạng xã hội đến mối quan hệ giữa cá nhân và xã
hội ở Việt Nam hiện nay làm đề tài cho bài tiểu luận. 2.
Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
Mục tiêu của bài tiểu luận là phân tích quan điểm của C.Mác về con người và
nghiên cứu tác động của mạng xã hội đến mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt
Nam hiện nay, từ đó liên hệ thực tế, đưa ra giải pháp khắc phục. Để t ự
h c hiện được mục tiêu này, bài tiểu luận cần chú ý vào các nội dung:
- Phân tích làm rõ quan điểm của C.Mác về con người.
- Tìm hiểu tình hình mối quan hệ giữa con người trong xã hội Việt Nam
hiện hành, xác định tác động của mạng xã hội đối với mối quan hệ đó, từ cơ sở đó
đưa ra giải pháp khả thi. 3.
Phương pháp thực hiện đề tài
Tiểu luận được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy
vật lịch sử, phương pháp nghiên cứu trong bài là là sự kết hợp giữa sưu tầm tài liệu,
trích dẫn, tổng hợp, phân tích và nghiên cứu lí thuyết, từ đó đề ra các nhiệm vụ cụ
thể nhằm hướng tới mục tiêu chung của toàn bộ đề tài. 3
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA CÁC MÁC VỀ CON NGƯỜI
1.1. Khái niệm về con người theo quan điểm triết học Mac
Khái niệm về con người là một thực thể tự nhiên với đặc tính xã hội được thể
hiện thông qua sự thống nhất biện chứng giữa hai phương diện tự nhiên và xã hội.
Tiền đề vật chất quan trọng đầu tiên quy định sự hình thành, tồn tại và phát triển của
con người chính là giới tự nhiên. Do đó, bản tính tự nhiên là một khía cạnh cơ bản
của con người, loài người. Việc tìm hiểu về cấu trúc tự nhiên và nguồn gốc của con
người là cơ sở khoa học quan trọng để con người có thể hiểu về bản thân mình và trở
thành người chủ động trong mọi hành vi và hoạt động sáng tạo xây dựng lịch sử.
Bản tính tự nhiên của con người được phân tích từ hai góc độ chính. Thứ nhất,
con người là kết quả của quá trình tiến hóa và phát triển lâu dài của giới tự nhiên,
được chứng minh bằng sự phát triển của chủ nghĩa duy vật và khoa học tự nhiên, đặc
biệt là học thuyết của Đácuyn về sự tiến hóa của các loài. Thứ hai, con người là một
phần của giới tự nhiên và đồng thời giới tự nhiên là "thân thể vô cơ" của con người.
Mối liên quan này giữa con người và giới tự nhiên, tác động lẫn nhau, làm thay đổi
lẫn nhau, là môi trường cho khả năng sáng tạo của con người trong quá trình tạo ra lịch sử của mình.
Bản tính xã hội của con người cũng được phân tích từ các góc độ quan trọng.
Mặt nhất, loài người không chỉ có nguồn gốc từ sự tiến hóa của vật chất tự nhiên mà
còn có nguồn gốc xã hội, đặc biệt là nhân tố lao động. Lao động giúp con người vượt
qua loài động vật, tiến hóa và phát triển thành người. Mặt thứ hai, xét từ góc độ tồn
tại và phát triển, sự tồn tại của con người luôn bị chi phối bởi các yếu tố xã hội và
quy luật xã hội. Mối quan hệ giữa con người và xã hội biến đổi, và sự phát triển của
mỗi cá nhân là tiền đề cho sự phát triển của xã hội. Nói một cách khác, mỗi con người
là không thể tách rời từ môi trường xã hội và đồng thời là tiền đề cho sự phát triển của xã hội. 4
Hai phương diện tự nhiên và xã hội của con người tồn tại trong một thống
nhất, tác động và quy định lẫn nhau, tạo nên khả năng hoạt động sáng tạo của con
người trong quá trình làm ra lịch sử của chính mình. Do đó, việc giải thích bản tính
sáng tạo của con người chỉ từ khía cạnh tự nhiên hoặc chỉ từ bản tính xã hội là thiếu
quan điểm, không triệt để, và cuối cùng sẽ dẫn đến những kết luận sai lầm trong quá
trình nhận thức và thực tiễn.
1.2. Phân tích làm rõ quan điểm của C.Mác về con người
Con người là sản phẩm của lịch sử tự nhiên.
Điều này bao gồm việc hình thành khía cạnh sinh học và khả năng đáp ứng
các nhu cầu sinh học như ăn, mặc, và ở; hoạt động và nhu cầu tái sinh sản. Do đó,
con người trước hết là một tồn tại sinh học, mang theo tất cả các đặc tính sinh học và
tính loài. Yếu tố sinh học trong con người, đặc biệt là tổ chức cơ thể và mối quan hệ
với tự nhiên, là những đặc điểm, những thuộc tính sinh học, và quá trình tâm sinh lý,
thể hiện bản chất sinh học của cá nhân con người.
Theo đó, "con người từ loài động vật mà ra" đặt ra quan điểm rằng con người
không bao giờ hoàn toàn thoát ly khỏi những đặc tính cơ bản của động vật. Cũng như
mọi động vật khác, con người phải tìm kiếm thức ăn, nước uống, và "đấu tranh sinh
tồn" để duy trì sự sống và phát triển. Tuy nhiên, điều này không được coi là tuyệt
đối. Bản chất của con người không chỉ được xác định bởi đặc tính sinh học, bản năng
sinh học và sự sinh tồn vật chất, mà còn bởi vai trò của con người trong xã hội.
Con người không chỉ là một tồn tại sinh học mà còn là một thực thể xã hội.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, không thể chia rẽ hai khía cạnh sinh học
và xã hội của con người thành các thực thể độc lập. Thực tế, chúng đồng thời ảnh
hưởng và xác định lẫn nhau, đặt nền móng cho sự phát triển toàn diện của con người.
Con người không chỉ là kết quả của quá trình tự nhiên mà còn là sản
phẩm của lịch sử xã hội, và vai trò quyết định chủ yếu là lao động, khẳng định tính 5
xã hội của con người. Trong lịch sử triết học trước Mác, nhiều quan niệm đã được
đề cập để phân biệt con người với thế giới động vật. Những quan niệm này đều tập
trung vào một khía cạnh nào đó của bản chất xã hội của con người, như khả năng sử
dụng công cụ lao động hoặc tư duy. Tuy nhiên, chúng chỉ là những góc nhìn cụ thể.
Qua hoạt động sản xuất vật chất, con người đã tác động lớn đến tự nhiên, "tái
sản xuất toàn bộ giới tự nhiên". Điều này phản ánh tính xã hội của con người qua
việc tạo ra các sản phẩm vật chất và tinh thần để đáp ứng nhu cầu sống, xây dựng
ngôn ngữ và tư duy, cũng như thiết lập các quan hệ xã hội. Lao động không chỉ là
phương tiện để duy trì sự sống mà còn là quá trình tạo ra và biến đổi xã hội, xác lập
sự khác biệt giữa con người và các loài động vật khác.
Mối quan hệ giữa mặt sinh học và mặt xã hội không chỉ xác định nguồn gốc
và bản chất sinh vật và xã hội của con người mà còn nhấn mạnh vai trò quyết định
của hệ thống các quy luật khách quan đối với quá trình hình thành và phát triển của
con người. Hệ thống này bao gồm các quy luật tự nhiên như quy luật môi trường,
quy luật trao đổi chất, quy luật di truyền, biến dị, tiến hóa, và nhiều khía cạnh khác,
quy định phương diện sinh học của con người. Ngoài ra, còn có hệ thống các quy
luật tâm lý và ý thức, như hình thành tình cảm, khát vọng, niềm tin, ý chí, và hệ thống
các quy luật xã hội, quy định các mối quan hệ xã hội giữa con người.
Cả ba hệ thống quy luật này tác động và tương tác, tạo nên một thể thống nhất
và hoàn chỉnh trong đời sống con người, bao gồm cả mặt sinh vật và mặt xã hội. Con
người chỉ có thể tồn tại khi đáp ứng những nhu cầu sinh học, và đa số sản phẩm vật
chất đáp ứng những nhu cầu này đều xuất phát từ quá trình sáng tạo của con người
thông qua lao động. Mối quan hệ giữa xã hội và sinh học không phải là độc lập, mà
chúng tạo ra một sự tương tác đặc biệt, ảnh hưởng lẫn nhau trong các quan hệ xã hội.
Xã hội không tồn tại độc lập, không phải là một thực thể nằm ngoài mặt sinh
học, và cả hai đều có quan hệ tương tác và tác động đến nhau trong các mối quan hệ 6
xã hội. Con người, do sự phát triển của xã hội, ngày càng quan tâm đến việc cải tiến
hiện thực khách quan, và lợi ích cá nhân, tập thể, giai cấp, hay toàn bộ xã hội không
chỉ do ý thức chủ quan mà còn do điều kiện khách quan và các quy luật khách quan đang quy định.
Trong bản chất của mình, con người là kết quả của sự tổng hòa của những
mối quan hệ xã hội.
Con người khác biệt với thế giới động vật ở ba khía cạnh quan trọng: mối quan
hệ với thiên nhiên, mối quan hệ xã hội và mối quan hệ với bản thân. Sự đặc biệt này
thể hiện con người như một thực thể hoàn chỉnh, liên kết giữa mặt sinh học và xã
hội, nơi bản chất của con người được thể hiện qua một mạng lưới phức tạp của các
mối quan hệ xã hội. Cả ba khía cạnh này đều mang tính chất xã hội, đặc trưng bởi
mối quan hệ giữa con người và con người, bao trùm tất cả các mối quan hệ khác của con người.
Khi nhấn mạnh vào bản chất xã hội của con người, Mác đã đưa ra luận điểm
quan trọng về Phoiơbách: "Bản chất con người không phải là một đối tượng trừu
tượng, cố hữu cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là
sự tổng hòa của những mối quan hệ xã h1ộ . i"
Điều này khẳng định rằng không có
con người nào là trừu tượng, độc lập hoàn toàn khỏi ngữ cảnh lịch sử và xã hội. Con
người tồn tại và phát triển trong một bối cảnh cụ thể của lịch sử, nơi qua hoạt động
thực tế, họ tạo ra giá trị vật chất và tinh thần để duy trì và phát triển. Bản chất xã hội
của con người chỉ được bộc lộ qua các mối quan hệ xã hội như gia đình, giai cấp, dân tộc, v.v.
Lưu ý quan trọng là luận đề trên khẳng định bản chất xã hội mà không phủ
nhận sự tự nhiên trong cuộc sống con người. Ngược lại, nó nhấn mạnh sự khác biệt
1 C.Mác - Ph. Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội . 7
giữa con người và thế giới động vật đặc biệt trong bản chất xã hội. Điều này nhằm
khắc phục những hạn chế của các triết gia trước Mác về hiểu biết về bản chất xã hội
của con người. Ngoài ra, điều quan trọng là bản chất được hiểu ở đây mang ý nghĩa
của sự phổ biến, có tính quy luật, chứ không phải là duy nhất; vì vậy, cần phải nhìn
nhận sự đa dạng và phong phú của mỗi cá nhân trong cộng đồng xã hội. 8
CHƯƠNG 2: TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI ĐỐI VỚI MỐI QUAN HỆ
GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1. Khái niệm mạng xã hội
Mạng xã hội, được hiểu đơn giản là một trang web hoặc nền tảng trực tuyến,
mang đến nhiều dạng thức và tính năng đa dạng, giúp mọi người dễ dàng kết nối từ
mọi nơi. Được truy cập thông qua nhiều phương tiện và thiết bị như máy tính, điện
thoại, mạng xã hội trở thành không gian truy cập linh hoạt và thuận tiện.
Các ví dụ về mạng xã hội phổ biến tại Việt Nam bao gồm :
Facebook: Là mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay, cho phép người
dùng đăng ký tài khoản bằng số điện thoại hoặc email.
YouTube: Trang chia sẻ video nổi tiếng, người dùng có thể truy cập từ
điện thoại hoặc máy tính.
Instagram: Ứng dụng chia sẻ ảnh và video miễn phí trên cả điện thoại
và máy tính. Người dùng có thể đăng ảnh hoặc video, chia sẻ với bạn
bè và nhận phản hồi thông qua bình luận và lượt thích.
Mạng xã hội, như một phần không thể thiếu của cuộc sống hiện đại, đặt dấu
ấn mạnh mẽ trên bức tranh của mạng lưới Internet. Dù mang những cái tên và đặc
điểm riêng biệt, nhưng chúng chia sẻ một số đặc điểm cơ bản, đánh dấu bằng những
nét đồng nhất trong hoạt động của mình.
Trước hết, việc tạo tài khoản và cung cấp thông tin cá nhân trở thành một bước
quan trọng khi người dùng gia nhập các mạng xã hội. Thông qua việc này, họ không
chỉ xác nhận danh tính của mình mà còn tạo ra một hồ sơ mô tả cá nhân, thể hiện sự
đa dạng và cá nhân hóa trong không gian mạng.
Một đặc điểm quan trọng khác của mạng xã hội là quyền tự do trong sáng tạo
và chia sẻ nội dung. Người dùng có thể chủ động tạo ra các bài viết, hình ảnh, video, 9
và nhiều loại nội dung khác, từ đó thể hiện cá nhân tính và quan điểm của mình. Sự
linh hoạt này giúp mạng xã hội trở thành một bảng phơi ý tưởng, nguồn cảm hứng
và diễn đàn mở cho mọi người.
Không chỉ dừng lại ở việc cá nhân hóa, mạng xã hội còn đóng vai trò quan
trọng trong sự kết nối và phát triển cộng đồng xã hội. Bằng cách liên kết tài khoản
người dùng với các cá nhân, tổ chức khác, mạng xã hội tạo ra một môi trường tương
tác, thúc đẩy giao lưu, trao đổi thông tin và hỗ trợ cộng đồng. Điều này không chỉ
mở ra cơ hội mới mà còn làm tăng sức mạnh của mạng xã hội trong việc hỗ trợ và
thúc đẩy những ý kiến, hoạt động cộng đồng tích cực.
2.2. Thực trạng sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay
Dữ liệu về tình hình Internet và mạng xã hội tại Việt Nam năm 2023 cho thấy
một bức tranh số hóa đang phát triển mạnh mẽ và tích cực. Với 77 triệu người dùng
Internet, chiếm 79,1% dân số, và hơn 70 triệu người tham gia mạng xã hội, tỷ lệ này
không chỉ là biểu hiện của sự tiếp cận rộng rãi mà còn là một cơ hội đáng kể cho doanh nghiệp.
Việc có 161,6 triệu kết nối di động hoạt động, tương đương 164,0% tổng dân
số, là một con số ấn tượng, nhấn mạnh sự tích cực của người dùng di động tại Việt
Nam. Tuy nhiên, điều này cũng mang theo thách thức về an ninh mạng, đặc biệt là
trong bối cảnh số lượng người dùng và kết nối ngày càng tăng.
Digital Việt Nam cung cấp một cái nhìn sâu sắc vào xu hướng sử dụng Internet
và mạng xã hội tại Việt Nam. Theo báo cáo, tính đến tháng 1 năm 2021, số người
dùng Internet tăng lên 68,72 triệu, với sự gia tăng 551,000 người (+0,8%) so với năm
2020. Tỉ lệ sử dụng Internet đạt 70,3%, và về số lượng thiết bị di động, có đến 154,4
triệu kết nối di động. Trong lĩnh vực mạng xã hội, có tổng cộng 72 triệu người dùng
vào tháng 1 năm 2021, chiếm 73,7% tổng dân số. 10
Sự lan rộng của mạng xã hội tại Việt Nam không chỉ là về số liệu thống kê mà
còn là về sự đa dạng và đổi mới trong ngữ cảnh số hóa. TikTok, ví dụ, đã vượt qua
Facebook về số lượt tải về, theo thống kê của NapoleonCat đến tháng 6/2021. Mặc
dù Facebook vẫn giữ vững vị trí với khoảng 76 triệu người dùng, nhưng sự chuyển
động này làm cho thị trường mạng xã hội ở Việt Nam trở nên đa dạng hơn và đầy
thách thức cho các doanh nghiệp quảng cáo và tiếp thị trực tuyến. Điều này mở ra
những cơ hội mới và đòi hỏi sự sáng tạo để nắm bắt tâm lý và xu hướng của người
dùng trong một môi trường trực tuyến đang liên tục biến đổi.
Mạng xã hội đang ngày càng có ảnh hưởng lớn đến đời sống và sự phát triển
của cả xã hội. Mạng xã hội không chỉ giúp kết nối nhanh chóng mà còn tạo ra những
cơ hội kinh doanh mới. Ví dụ, Zalo, mạng xã hội "made-in Vietnam," với hơn 60
triệu người dùng, không chỉ giúp người dùng giao tiếp mà còn cung cấp các tính năng
như kinh doanh/mua bán online, đặt phòng khách sạn, gọi xe, chơi game hay thanh
toán hóa đơn. TikTok, được biết đến như một ứng dụng chia sẻ video nổi tiếng từ
Trung Quốc, đã vươn lên trở thành ứng dụng số 1 trên Apple Store toàn cầu. Dưới
tác động của đại dịch Covid-19, TikTok ngày càng phát triển mạnh mẽ và thu hút
ngày càng nhiều người dùng.
Dữ liệu về sự phổ biến và tăng trưởng của mạng xã hội ở Việt Nam tháng 1
năm 2023 là một tín hiệu rõ ràng về sự h ệ
i n đại hóa và tích cực tham gia của cộng
đồng trực tuyến. Với 71 triệu người dùng mạng xã hội, chiếm 71% tổng dân số, Việt
Nam chứng kiến sự lan tỏa mạnh mẽ của nền công nghiệp kỹ thuật số. Mặc dù tỷ lệ
người dùng từ 18 tuổi trở lên là 64,4 triệu, nhưng với 89,8% tổng số người dùng
Internet sử dụng ít nhất một nền tảng mạng xã hội, thì mạng xã hội đã trở thành một
phần quan trọng của cuộc sống trực tuyến ở mọi độ tuổi.
Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhận thức rằng sự phổ biến của mạng xã
hội không chỉ đồng nghĩa với những cơ hội tích cực, mà còn mang theo những thách 11
thức và rủi ro đáng kể. Trong thời đại thông tin hiện đại, vấn đề nghiêm trọng nhất
có lẽ là thông tin giả mạo và tin đồn lan truyền nhanh chóng trên các nền tảng mạng
xã hội. Điều này có thể tạo ra những hậu quả lớn, từ tạo nên sự hiểu lầm, làm mất uy
tín cho các cá nhân và tổ chức, đến việc gây hậu quả lớn đến an ninh quốc gia.
Mất an toàn thông tin cá nhân cũng là một vấn đề nổi lên khi người dùng chia
sẻ thông tin cá nhân của họ trên các nền tảng mạng xã hội mà không đủ ý thức về rủi
ro. Các dữ liệu cá nhân có thể trở thành mục tiêu của hacker hoặc bị sử dụng một
cách không đúng đắn, đe dọa quyền riêng tư và an ninh cá nhân của người sử dụng.
Đồng thời, mạng xã hội cũng có thể tác động đến sức khỏe tinh thần của người
dùng, đặc biệt là đối với giới trẻ. Áp lực về hình ảnh, so sánh bản thân với người
khác, và sự phụ thuộc vào sự đánh giá từ cộng đồng trực tuyến có thể gây ra căng
thẳng tâm lý và ảnh hưởng đến tâm trạng. Điều này đặt ra thách thức cho xã hội và
gia đình trong việc giáo dục và hỗ trợ trẻ em và thanh niên để sử dụng mạng xã hội
một cách tích cực và an toàn.
Trong những năm gần đây, sự phát triển vượt bậc của xã hội và công nghệ
thông tin đã tạo ra sự lan tỏa mạnh mẽ của mạng xã hội, ảnh hưởng tích cực và tiêu
cực đối với mọi khía cạnh của cuộc sống và hoạt động con người, đặc biệt là đối với
giới trẻ. Với đặc điểm nổi bật là khả năng kết nối nhanh chóng và khả năng chia sẻ
rộng lớn, chỉ cần một chiếc điện thoại hoặc máy tính kết nối Internet, chúng ta đã có
thể dễ dàng truy cập và tham gia vào một loạt các trang mạng xã hội như Facebook,
Zalo, Youtube, Twitter, Tiktok, và nhiều nền tảng khác.
Mặc dù mục đích, cách thức, và mức độ tham gia vào các trang mạng xã hội
có thể khác nhau đối với mỗi người, nhưng một điểm chung rõ ràng là mạng xã hội
được coi là một phần không thể thiếu trong cuộc sống tinh thần hàng ngày của chúng
ta. Nó mang đến khả năng kết nối và tương tác thuận tiện hơn với bạn bè, gia đình,
và cộng đồng, cung cấp một kênh để chia sẻ cảm xúc, niềm vui, và nỗi buồn. 12
Ngoài ra, mạng xã hội cũng đã mở ra nhiều cơ hội mới, làm nổi bật những
người sống và làm việc trực tuyến thông qua các nghề như live stream bán hàng, làm
youtuber, vlogger, blogger, và nhiều hoạt động khác. Những ảnh hưởng tích cực này
của mạng xã hội không chỉ giúp nâng cao hiệu suất công việc và chất lượng cuộc
sống, mà còn góp phần vào quá trình hội nhập quốc tế và phát triển đất nước.
Tuy nhiên, giống như một con dao hai lưỡi, mạng xã hội cũng mang theo
những ảnh hưởng tiêu cực và rủi ro. Nếu được sử dụng và khai thác đúng cách, mạng
xã hội sẽ mang lại những lợi ích to lớn cho cá nhân, doanh nghiệp, và cơ quan chính
phủ. Ngược lại, nếu không được quản lý một cách cẩn thận, nó có thể trở thành một
nguồn nguy cơ tiềm ẩn, gây rắc rối cho cá nhân, tổ chức, và thậm chí ảnh hưởng đến
an ninh quốc gia. Trong bối cảnh đất nước đang trong giai đoạn đổi mới và phát triển,
chúng ta cần đối mặt với những thách thức từ an sinh xã hội đến phát triển kinh tế
thị trường, trong khi đồng thời cải thiện hạ tầng viễn thông và đảm bảo an ninh thông
tin, tránh được những lỗ hổng dễ bị xâm nhập và sử dụng thông tin sai lệch.
2.3. Những tác động đối với mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt Nam hiện nay 2.3.1. Tích cực
Mạng xã hội đã chứng minh vai trò quan trọng trong việc thay đổi cách chúng
ta kết nối và tương tác trong xã hội hiện đại ở Việt Nam. Khả năng kết nối nhanh
chóng trên các nền tảng như Facebook, Zalo, và Instagram không chỉ giúp giữ gìn
mối quan hệ cá nhân mà còn mở rộng khả năng giao tiếp và tương tác với cộng đồng
trực tuyến. Điều này đặt ra một cơ hội lớn cho việc chia sẻ niềm vui, thông tin, và
tạo dựng mạng lưới quan hệ chặt chẽ, vượt qua ranh giới địa lý.
Mạng xã hội không chỉ đóng vai trò là một công cụ kết nối cá nhân, mà còn là
một lực đẩy mạnh mẽ đằng sau những biến đổi cấu trúc xã hội và kinh tế tại Việt
Nam trong những năm gần đây. Điều này đặt ra một số câu hỏi lớn về cách mà mạng 13
xã hội thực sự đã và đang hình thành lại bức tranh xã hội, ảnh hưởng đến cách chúng
ta tương tác, giao tiếp, và xây dựng mối quan hệ không chỉ trong phạm vi cá nhân
mà còn trong quy mô xã hội lớn hơn.
Khả năng kết nối nhanh chóng và hiệu quả qua các nền tảng như Facebook,
Zalo, và Instagram không chỉ đơn thuần là một công cụ giúp duy trì mối quan hệ cá
nhân, mà còn mở ra một không gian tương tác và giao tiếp mới mẻ trong cộng đồng
trực tuyến. Việc này không chỉ đơn thuần là sự tiện lợi trong việc giao tiếp mà còn
là một động lực mạnh mẽ tạo ra những sự thay đổi đáng kể trong cách chúng ta xây
dựng và duy trì mối quan hệ xã hội.
Trong một mức độ lớn, mạng xã hội đã làm giảm bớt những khoảng cách về
địa lý và văn hóa, đưa chúng ta vào một thế giới mà thông tin và tương tác không bị
giới hạn bởi các ranh giới truyền thống. Các quan hệ trực tuyến trở nên không giới
hạn, khiến cho việc giao tiếp với người ở xa trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Điều
này đồng thời mở ra cánh cửa cho việc chia sẻ kiến thức và văn hóa, giúp mọi người
hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh, đồng thời thúc đẩy sự đa dạng và sáng tạo.
Bên cạnh đó, mạng xã hội không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân mà
còn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế và nghề nghiệp cá nhân. Khả
năng quảng cáo trực tuyến trên các nền tảng này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp
cận một đối tượng rộng lớn mà còn tạo ra một không gian quảng bá thương hiệu
mạnh mẽ. Người cá nhân cũng có thể sử dụng mạng xã hội để xây dựng hình ảnh
chuyên gia, quảng bá sản phẩm cá nhân, và mở rộng mạng lưới kinh doanh của mình.
Điều này làm nổi bật sức mạnh của mạng xã hội không chỉ trong việc giao tiếp mà
còn trong việc xây dựng và phát triển sự nghiệp và doanh nghiệp .
Hơn nữa, mạng xã hội còn là một nguồn thông tin đa dạng và phong phú. Các
cộng đồng trực tuyến tạo điều kiện cho việc chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm, không
chỉ trong lĩnh vực công việc mà còn trong các lĩnh vực sở thích và đam mê. Các chiến 14
dịch từ thiện qua mạng xã hội cũng mở ra những cơ hội mới, kêu gọi sự hỗ trợ từ
cộng đồng trực tuyến, tạo ra một làn sóng tích cực trong việc giúp đỡ những người cần giúp. 2.3.2. Tiêu cực
Mạng xã hội, không phủ nhận sức ảnh hưởng to lớn đối với cuộc sống hàng
ngày ở Việt Nam, đồng thời mang theo nhiều tác động tiêu cực đối với mối quan hệ
cá nhân và xã hội. Một trong những thách thức lớn nhất là áp đặt xu hướng và tiêu
chuẩn. Trên mạng xã hội, những hình ảnh "hoàn hảo" và cuộc sống lý tưởng thường
tạo ra một tiêu chí không thực tế, tăng áp lực và tạo ra căng thẳng cho cá nhân khi
họ cảm thấy không thể đạt đến những tiêu chuẩn không đáng có này.
Mất riêng tư và an toàn thông tin là một vấn đề đáng lo ngại khác khi sử dụng
mạng xã hội. Sự chia sẻ quá mức thông tin cá nhân có thể dẫn đến rủi ro bị theo dõi,
lạm dụng thông tin, và thậm chí là bị tấn công mạng. Điều này tạo nên một thách thức lớn về v ệ
i c bảo vệ quyền riêng tư và an toàn thông tin cho người sử dụng mạng
xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh ngày càng tăng cường các hình thức tấn công mạng
và vi phạm an ninh thông tin.
Thách thức tiếp theo nảy sinh từ sự tách biệt giữa thế giới ảo trên mạng và
thực tế. Sự khác biệt giữa cuộc sống hiển thị trên mạng và thực tế có thể tạo ra sự
hiểu lầm, tăng cảm giác không hài lòng và tự ti trong xã hội. Đối diện với cuộc sống
được "lọc" trên mạng, người ta có thể cảm thấy áp lực để đáp ứng nh ững tiêu chí
không khả thi, đặt ra nhiều thách thức cho sức khỏe tinh thần và trạng thái tâm lý của cá nhân.
Không chỉ vậy, mạng xã hội còn có thể tạo ra cảm giác cạnh tranh và ghen tỵ
trong mối quan hệ. Việc so sánh cuộc sống và thành công của người khác trên mạng
có thể tạo ra áp lực không cần thiết, gây stress và ảnh hưởng đến mối quan hệ gia
đình và tình bạn. Cuộc sống trực tuyến có thể trở thành một bức tranh không chân 15
thực, tạo nên khoảng cách giữa hiện thực và hình ảnh được tạo ra trên mạng, đặt ra
thách thức trong việc xây dựng và duy trì mối quan hệ đầy ý nghĩa.
Cuối cùng, sự lan truyền nhanh chóng của tin đồn và thông tin giả mạo trên
mạng xã hội có thể tạo ra nguy cơ nghẽn truyền thông và làm mất lòng tin của cộng
đồng đối với thông tin chính xác. Sự xuất hiện ngày càng nhiều tin đồn và thông tin
không chính xác có thể gây hậu quả lớn đối với sự hiểu biết chung và gây ra vấn đề
xã hội, yêu cầu sự chú ý và quản lý cẩn thận từ cả cộng đồng người dùng và chính
phủ. Để giải quyết những thách thức này, cần sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ,
doanh nghiệp, và cộng đồng người dùng để xây dựng một môi trường mạng xã hội
lành mạnh và bền vững.
2.4. Giải pháp nhằm nâng cao tác động tích cực của mạng xã hội đối với mối
quan hệ giữa cá nhân và xã hội ở Việt Nam hiện nay
2.4.1. Tăng cường giáo dục và nhận thức về tác động của mạng xã hội
Một trong những chiến lược chính để quản lý và hướng dẫn người dân trong
việc sử dụng mạng xã hội là tập trung vào việc tuyên truyền chuyên sâu cho từng
nhóm đối tượng trong cộng đồng. Điều này đòi hỏi sự cá nhân hóa trong việc truyền
đạt thông điệp, nhấn mạnh vào những khía cạnh và ưu tiên cụ thể mà từng đối tượng
quan tâm. Chẳng hạn, đối với giới trẻ, tuyên truyền có thể tập trung vào phát triển kỹ
năng quản lý thời gian và tinh thần khi sử dụng mạng xã hội, cũng như khám phá
những cơ hội học tập và sự phát triển cá nhân mà mạng xã hội mang lại. Đối với
người lớn, thông điệp có thể liên quan đến quản lý công việc và gia đình, kết nối
chính trị và xã hội, đồng thời tạo ra một môi trường an toàn và tích cực trên không gian mạng.
Một chiến lược khác quan trọng là không ngừng nâng cao nhận thức và trách
nhiệm của người dân khi tham gia vào mạng xã hội. Việc thực hiện các chiến dịch
tuyên truyền thường xuyên, có sự đổi mới và sáng tạo trong hình thức truyền đạt, 16
giúp mọi người tự trang bị các phương pháp tiếp cận thông tin mạng xã hội một cách
khoa học và chính xác. Các hoạt động này cũng bao gồm việc thúc đẩy tinh thần phê
phán tích cực với những thông tin sai lệch và tin đồn, đồng thời tạo ra không khí
cộng đồng thúc đẩy sự chia sẻ và thảo luận chân thành.
Ngoài ra, để đảm bảo môi trường mạng xã hội tích cực, cần xây dựng cơ sở hạ
tầng cho việc giáo dục và hỗ trợ người dùng. Điều này bao gồm việc phát triển các
chương trình đào tạo trực tuyến về an toàn mạng và tư duy trực tuyến, cũng như tạo
ra các nguồn thông tin đáng tin cậy và dễ tiếp cận. Cộng đồng cũng cần được khuyến
khích và hỗ trợ để tham gia vào việc xây dựng nội dung tích cực và giám sát sự hoạt
động trên mạng xã hội.
Cuối cùng, chiến lược thứ ba nhấn mạnh việc đồng hành cùng cộng đồng khi
tham gia mạng xã hội. Mục tiêu không chỉ là xây dựng văn hóa mạng xã hội tích cực
và lành mạnh mà còn là tạo ra một sự tham gia chủ động và tích cực từ cộng đồng.
Điều này có thể được thực hiện thông qua việc khuyến khích sự tham gia vào các
chiến dịch từ thiện trực tuyến, thảo luận về các vấn đề quan trọng trên mạng, và tạo
ra những cơ hội hợp tác và kết nối trong không gian mạng.
Như vậy, bằng cách tích hợp những chiến lược này, chúng ta có thể xây dựng
một môi trường mạng xã hội tích cực, thông tin đáng tin cậy, và sự tham gia tích cực
từ cộng đồng, góp phần vào sự phát triển toàn diện và bền vững của xã hội mạng Việt Nam.
2.4.2. Nhà nước cần tăng cường kiểm soát những nội dung được truyền tải trên mạng xã hội
Để đảm bảo an ninh và ổn định trên không gian mạng xã hội, các cơ quan Nhà
nước cần tiến hành một loạt các biện pháp cụ thể để tăng cường và hoàn thiện hệ
thống chính sách và pháp luật. Một trong những bước quan trọng nhất là nắm vững
và thực hiện Nghị định số 72/2013/NĐ-CP của Chính phủ, mà nghiêm cấm các hành 17
vi vi phạm như xuyên tạc thông tin, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức và cá
nhân, cũng như giả mạo thông tin gây hậu quả nghiêm trọng cho quyền và lợi ích
hợp pháp của mọi người.
Ngoài ra, việc tiếp tục triển khai và hoàn thiện Luật an ninh mạng năm 2018
cũng là một ưu tiên quan trọng. Bộ luật này cung cấp khung pháp lý cho việc quản
lý và bảo vệ an ninh mạng, đặt ra các nguyên tắc và biện pháp để đối phó với các rủi
ro và mối đe dọa mạng ngày càng phức tạp. Nghị định 167/2013/NĐ-CP, Nghị định
15/2020/NĐ-CP cùng với các quy định liên quan trong lĩnh vực bưu chính viễn
thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử cũng cần được
duy trì và hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao của xã hội mạng.
Tuy nhiên, quan trọng hơn cả là cần tiếp tục rà soát và lấy ý kiến để bổ sung,
hoàn thiện chính sách và pháp luật, đặc biệt là đối với những vấn đề mới và phức tạp
xuất hiện trong việc sử dụng mạng xã hội. Điều này đòi hỏi sự linh hoạt và nhạy bén
từ phía cơ quan quản lý, để có khả năng đưa ra biện pháp hiệu quả và nhanh chóng
đáp ứng những thách thức ngày càng đa dạng trong không gian mạng.
Việc bảo đảm tính linh hoạt của chính sách và pháp luật là quan trọng để ứng
phó với sự đa dạng và nhanh chóng biến đổi của cộng đồng mạng. Những điều chỉnh
và cập nhật liên tục sẽ giúp hệ thống pháp luật có khả năng đối mặt với những thách
thức mới, như sự phát triển của công nghệ, xu hướng mới trong việc sử dụng mạng
xã hội, và sự xuất hiện của những hình thức tấn công mạng ngày càng tinh vi.
Quan trọng nhất, việc này không chỉ mang lại sự an toàn cho người dùng mạng
và bảo vệ quyền lợi của họ mà còn giúp duy trì trật tự và ổn định trong không gian
mạng. Một hệ thống chính sách và pháp luật hiệu quả sẽ không chỉ ngăn chặn các
hành vi xâm phạm mạng mà còn tạo ra một môi trường mạng tích cực và an toàn,
thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội mạng Việt Nam.
2.4.3. Mỗi người phải tự ý thức được bản thân trong việc sử dụng mạng xã hội