Quan điểm của triết học Mác Lê-nin về con người- bản chất của con người, liên hệ với tính nhân ái của người Việt Nam hiện nay | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

Trong triết học, con người là một đề tài lớn, nghiên cứu vấn đề con người có vai trò rất to lớn đối với sự phát triển của thế giới, là vấn đề được các nhà triết gia của mọi thời đại bao gồm cả phương Đông và phương Tây quan tâm nghiên cứu. Trong các hệ thống tư tưởng đó, vấn đề con người trong triết học Mác – Lê nin được nghiên cứu và, Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

12 6 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM

KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

----- -----

MÔN HỌC: TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN

TIỂU LUẬN

Lý luâ 'n c*a ch* nghĩa M/c – Lênin v3 vai trò c*a ngư8i

lao đô

ng trong l<c lượng s?n xuAt. Liên hê

vBi th<c tiễn

GVHD: Th.S Nguyễn Thị Tri Lý

SVTH:

1. Nguyễn Lập Danh Kỳ 22843022

Mã lBp học: 22LC43DN2

Mã môn học: LLCT130105

Thành phố Biên Hoà, Tháng 12 năm 2022

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN

.................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

Điểm: ……………………………..

KÝ TÊN

Mục lục

PHẦN 1:PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1

1. Lý do chọn đề tài .................................................. Error: Reference source not found

2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 2

3 . Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 2

PHẦN 2 QUAN ĐIỂM TRIẾT HỌC MÁC LÊ-NIN VỀ CON NGƯỜI- BẢN

CHẤT CỦA CON NGƯỜI .............................................................................................. 3

2. 1. Quan điểm về con người trong lịch sử ...................................................................... 3

2.1 .1 Quan điểm về con ng ười trong triết học trước Mác ............................................. 4

2. 1.2. Quan điểm của triết học Mác Lê-nin về con người ............................................ 7

2 . 2. Quan điểm của triết học Mác Lê-nin về bản chất con người ..................................... 8

2 . 2 . 1 . Trong hiện thực của nó, bản chất của con người là tổng hòa những quan hệ

xã hội ..................................................................................................................... 8

2 . 2 . 2. Con người là chủ thể và là sản phẩm của lịch sử .............................................. 10

2 . 3. Ý nghĩa nghiên cứu vấn đề con người- bản chất con người trong triết học Mác

Lê-nin ........................................................................................................................... 11

2 . 3 . 1. Ý nghĩa lý luận ................................................................................................. 11

2 . 3 . 2. Ý nghĩa thực tiễn .............................................................................................. 11

PHẦN 3: Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ CON NGƯỜI- BẢN

CHẤT CON NGƯỜI CỦA CHỦ NGHĨA MÁC LÊ-NIN VỚI TINH THẦN

NHÂN ÁI CỦA NGƯỜI VIỆT NAM HIỆN NAY ........................................................ 13

3 . 1. Những biểu hiện của tinh thần nhân ái của người Việt Nam hiên nay .................... 13

3 .1 .1. Biểu hiện về mặt tinh thần ................................................................................ 13

3 . 1.2. Biểu hiện về mặt vật chất ................................................................................. 14

3. 2. Những tác động làm ảnh hưởng đến tinh thần nhân ái của con người Việt Nam

3. 2.1. Nguyên nhân kinh tế .......................................................................................... 16

3. 2.2. Nguyên nhân văn hóa ........................................................................................ 17

3 . 3. Những giải pháp đề cao tinh thần nhân ái trong thời đại mới ở Việt Nam .............. 1 8

3 . 3. 1. Giải pháp về tuyên truyền giáo dục .................................................................. 18

3 . 3. 2. Nâng cao nhận thức về truyền thống nhân ái của con người Việt Nam ............ 18

PHẦN 4:PHẦN KẾT LUẬN .......................................................................................... 1 9

PHẦN 1: PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đ3 tài

Trong triết học, con người là một đề tài lớn, nghiên cứu vấn đề con

người có vai trò rất to lớn đối với sự phát triển của thế giới, là vấn đề được các

nhà triết gia của mọi thời đại bao gồm cả phương Đông và phương Tây quan

tâm nghiên cứu. Trong các hệ thống tư tưởng đó, vấn đề con người trong triết

học Mác – Lê nin được nghiên cứu và trình bày một cách bao quát, đặc sắc và

mang tính khoa học nhất. Chủ nghĩa Mác – Lê nin đã kết luận: con người không

chỉ là chủ thể của hoạt động sản xuất vật chất, đóng vai trò quyết định trong sự

phát triển của lực lượng sản xuất, mà con người còn là chủ thể của quá trình

lịch sử, của sự tiến bộ xã hội. Đặc biệt khi xã hội loài người ngày càng phát

triển và đạt đến trình độ văn minh cao cấp như hiện nay.

Việt Nam là một quốc gia đang phát triển và với đà phát triển như vậy

việc chú trọng nghiên cứu nhân tốt con người là một yêu cầu và nhiệm vụ cấp

bách mà Đảng và Nhà nước ta phải thực hiện. Con người Việt Nam với rất

nhiều tố chất và năng lực tốt đẹp đã được chứng minh trong lịch sử dân tộc cho

đến ngày nay. Người Việt Nam nổi tiếng với tinh thần nhân ái, với những tấm

lòng thiện nguyện mãi luôn là truyền thống tốt đẹp “ lá lành đùm lá rách” ,

“thương người như thể thương thân”. Đó là một trong những tình cảm tốt đẹp,

đẫm tính nhân văn gắn kết những trái tim lại với nhau, thể hiện trách nhiệm và

tình cảm mà chúng ta trao cho nhau với tấm lòng thiện nguyện vì cộng đồng.

Với những lý luận về vấn đề con người được trình bày khoa học trong

triết học Mác – Lê nin và được đúc kết sâu sắc trong tư tưởng Hồ Chí Minh.

Vấn đề đặt ra là người Việt Nam đã vận dụng những lý luận khoa học trên như

thế nào? Và trong thời điểm hiện nay tinh thần nhân ái có còn lan tỏa. Căn cứ

vào tình hình thực tế Việt Nam, nhóm đã quyết định chọn đề tài tiểu luận triết

học là “ Quan điểm của triết học Mác Lê-nin về con người- bản chất của con

người, liên hệ với tính nhân ái của người Việt Nam hiện nay”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Với việc nghiên cứu đề tài tiểu luận triết học: “Quan điểm của triết học

Mác Lê-nin về con người- bản chất của con người, liên hệ với tính nhân ái của

người Việt Nam hiện nay” nhằm đạt những mục đích sau:

Đối với cá nhân từng thành viên trong nhóm: Củng cố những kiến thức triết

học từ thời đại học và nâng cao tầm nhìn và hiểu biết về môn triết học ở bậc sau

đại học. Rèn luyện kỹ năng nghiên cứu khoa học dựa trên việc tìm kiếm và

tham khảo nhiều nguồn tài liệu khác nhau.

Đối với nội dung đề tài: Tìm hiểu khái quát những quan điểm về vấn đề

con người- bản chất của con người được đề cập trong triết học Mác – Lê nin.

Qua đó có thể nắm bắt được ý nghĩa phương pháp luận về con người- bản chất

của con người có vai trò như thế nào trong việc phát triển triết học về xã hội và

lịch sử loài người. Với cơ sở đó, vận dụng những kiến thức cơ bản trên để tìm

hiểu, lý giải cho tinh thần nhân ái của con người Việt Nam và đề ra những biện

pháp để phát triển, lan tỏa thêm tinh thần nhân ái ở thời điểm hiện nay.

3. Phương ph/p nghiên cứu

Phân tích và tổng hợp thuyết : là tham khảo và chọn lọc tài liệu từ nhiều

nguồn sau đó phân tích chung thành những phần nhỏ trong ý lớn để có thể thể

hiểu sâu hơn hơn về đối tượng, rồi cuối cùng tổng hợp lại từng bộ phận từng

phần nhỏ thông tin đã được phân tích cặn kẽ và rồi từ đó tạo ra một hết thống lý

thuyết mới từ đầu đến cuối và sâu sắc đến đối tượng. Từ các nguồn tài liệu tham

khảo đã trích dẫn và tổng hợp thành một bài hoàn chỉnh.

PHẦN 2: QUAN ĐIỂM CỦA TRIẾT HỌC MÁC LÊ-NIN VỀ CON NGƯỜI-

BẢN CHẤT CỦA CON NGƯỜI

2.1 Quan điểm v3 con ngư8i trong lịch sử

2.1.1 Quan điểm v3 con ngư8i trong triết học trưBc M/c

Quan niệm v3 con ngư8i trong triết học phương Đông

Từ thời kỳ cổ đại, các trường phái triết học đều tìm cách lý giải vấn đề

bản chất con người, quan hệ giữa con người đối với thế giới xung quanh.

Các trường phái triết học - tôn giáo phương Đông như Phật giáo, Hồi

giáo nhận thức bản chất con người trên cơ sở thế giới quan duy tâm, thần bí

hoặc nhị nguyên luận. Trong triết học Phật giáo, con người là sự kết hợp giữa

danh và sắc (vật chất và tinh thần). Đời sống con người trên trần thế chỉ là ảo

giác, hư vô. Vì vậy, cuộc đời con người khi còn sống chỉ là sống gửi, là tạm bợ.

Cuộc sống vĩnh cửu là phải hướng tới cõi Niết bàn, nơi tinh thần con người

được giải thoát để trở thành bất diệt .

Như vậy, dù bị chi phối bởi thế giới quan duy tâm hoặc nhị nguyên, suy

đến cùng, con người theo quan niệm của các học thuyết tôn giáo phương Đông

đều phản ánh sai lầm về bản chất con người, hướng tới thế giới quan thần linh.

Trong triết học phương Đông, với sự chi phối bởi thế giới quan duy tâm hoặc

duy vật chất phác, biểu hiện trong tư tưởng Nho giáo, Lão giáo, quan niệm về

bản chất con người cũng thể hiện một cách phong phú. Khổng Tử cho bản chất

con người do “thiên mệnh” chi phối quyết định, đức “nhân”chính là giá trị cao

nhất của con người, đặc biệt là người quân tử. Mạnh Tử quy tính thiện của con

người vào năng lực bẩm sinh, do ảnh hưởng của phong tục tập quán xấu mà con

người bị nhiễm cái xấu, xa rời cái tốt đẹp. Vì vậy, phải thông qua tu dưỡng, rèn

luện để giữ được đạo đức của mình. Cũng như Khổng Tử, Mạnh Tử cho rằng

phải lấy lòng nhân ái, quan hệ đạo đức để dẫn dắt con người hướng tới các giá

trị đạo đức tốt đẹp.

Triết học Tuân Tử lại cho rằng bản chất con người khi sinh ra là ác,

nhưng có thể cải biến được, phải chống lại cái ác ấy thì con người mới tốt được.

Trong triết học phương Đông, còn có quan niệm duy tâm cho rằng trời

và con người còn có thể hoà hợp với nhau (thiên nhân hợp nhất). Đổng Trọng

Thư, một người kế thừa Nho giáo theo khuynh hướng duy tâm cực đoan quan

niệm rằng trời và con người có thể thông hiểu lẫn nhau (thiên nhân cảm ứng).

Nhìn chung, đây là quan điểm duy tâm, quy cuộc đời con người vào vai trò

quyết định của “thiên mệnh”.

Lão Tử, người mở đầu cho trường phái Đạo gia, cho rằng con người sinh

ra từ “Đạo”. Do vậy, con người phải sống “vô vi”, theo lẽ tự nhiên, thuần phát,

không hành động một cách giả tạo, gò ép, trái với tự nhiên. Quan niệm này biểu

hiện tư tưởng duy tâm chủ quan của triết học Đạo gia.

Có thể nói rằng, với nhiều hệ thống triết học khác nhau, triết học phương

Đông biểu hiện tính da dạng và phong phú, thiên về vấn đề con người trong mối

quan hệ chính trị, đạo đức. Nhìn chung, con người trong triết học phương Đông

biểu hiện yếu tố duy tâm, có pha trộn tính chất duy vật chất phác ngây thơ trong

mối quan hệ với tự nhiên và xã hội.

Quan niệm v3 con ngư8i trong triết học phương Tây trưBc M/c

Triết học phương Tây trước Mác biểu hiện nhiều quan niệm khác nhau

về con người:

Các trường phái triết học tôn giáo phương Tây, đặc biệt là Kitô giáo,

nhận thức vấn đề con người trên cơ sở thế giới quan duy tâm, thần bí. Theo Kitô

giáo, cuộc sống con người do đấng tối cao an bài, sắp đặt. Con người về bản

chất là kẻ có tội. Con người gồm hai phần: thể xác và linh hồn. Thể xác sẽ mất

đi nhưng linh hồn thì tồn tại vĩnh cửu. Linh hồn là giá trị cao nhất trong con

người. Vì vậy, phải thường xuyên chăm sóc phần linh hồn để hướng đến Thiên

đường vĩnh cửu.

Trong triết học Hy Lạp cổ đại, con người được xem là điểm khởi đầu của

tư duy triết học. Con người và thế giới xung quanh là tấm gương phản chiếu lẫn

nhau. Con người là một tiểu vũ trụ trong vũ trụ bao la. Prôtago một nhà ngụy

biện cho rằng “con người là thước đo của vũ trụ”. Quan niệm của Arixtốt về con

người, cho rằng chỉ có linh hồn, tư duy, trí nhớ, ý trí, năng khiếu nghệ thuật là

làm cho con người nổi bật lên, con người là thang bậc cao nhất của vũ trụ. Khi

đề cao nhà nước, ông xem con người là “một động vật chính trị”.

Như vậy, triết học Hy Lạp cổ đại bước đầu đã có sự phân biệt con người

với tự nhiên, nhưng chỉ là hiểu biết bên ngoài về tồn tại con người.

Triết học Tây Âu trung cổ xem con người là sản phẩm của Thượng đế

sáng tạo ra. Mọi số phận, niềm vui, nỗi buồn, sự may rủi của con người đều do

Thượng đế xếp đặt. Trí tuệ con người thấp hơn lý chí anh minh sáng suốt của

Thượng đế. Con người trở nên nhỏ bé trước cuộc sống nhưng đành bằng lòng

với cuộc sống tạm bợ trên trần thế, vì hạnh phúc vĩnh cửu là ở thế giới bên kia.

Triết học thời kỳ phục hưng - cận đại đặc biệt đề cao vai trò trí tuệ, lý

tính của con người, xem con người là một thực thể có trí tuệ. Đó là một trong

những yếu tố quan trọng nhằm giải thoát con người khỏi mọi gông cuồng chật

hẹp mà chủ nghĩa thần học thời trung cổ đã áp đặt cho con người. Tuy nhiên, để

nhận thức đầy đủ bản chất con người cả về mặt sinh học và về mặt xã hội thì

chưa có trường phái nào đạt được. Con người mới chỉ được nhấn mạnh về mặt

cá thể mà xem nhẹ mặt xã hội.

Trong triết học cổ điển Đức, những nhà triết học nổi tiếng như Cantơ,

Hêghen đã phát triển quan niệm về con người theo khuynh hướng chủ nghĩa

duy tâm. Hêghen, với cách nhìn của một nhà duy tâm khách quan, thông qua sự

vận động của “ý niệm tuyệt đối”, đã cho rằng, con người là hiện thân của “ý

niệm tuyệt đối”. Bước diễu hành của “ý niệm tuyệt đối” thông qua quá trình tự

ý thức của tư tưởng con người đã đưa con người trở về với giá trị tinh thần, giá

trị bản thể và cao nhất trong đời sống con người. Hêghen cũng là người trình

bày một cách có hệ thống về các quy luật của quá trình tư duy của con người,

làm rõ cơ chế của đời sống tinh thần cá nhân trong mọi hoạt động của con

người. Mặc dù con người được nhận thức từ góc độ duy tâm khách quan, nhưng

Hêghen là người khẳng định vai trò chủ thể của con người đối với lịch sử, đồng

thời là kết qủa của sự phát triển lịch sử.

Tư tưởng triết học của nhà duy vật Phoiơbắc đã vượt qua những hạn chế

trong triết học Hêghen để hy vọng tìm đến bản chất con người một cách đích

thực. Phoiơbắc phê phán tính chất siêu tự nhiên, phi vật chất, phi thể xác về bản

chất con người trong triết học Hêghen, đồng thời khẳng định con người do sự

vận động của thế giới vật chất tạo nên. Con người là kết quả của sự phát triển

của thế giới tự nhiên. Con người và tự nhiên là thống nhất, không thể tách rời.

Phoiơbắc đề cao vai trò và trí tuệ của con người với tính cách là những cá thể

người. Đó là những con người cá biệt, đa dạng, phong phú, không ai giống ai.

Quan điểm này dựa trên nền tảng duy vật, đề cao yếu tố tự nhiên, cảm tính,

nhằm giải phóng cá nhân con người. Tuy nhiên, Phoiơbắc không thấy được bản

chất xã hội trong đời sống con người, tách con người khỏi những điều kiện lịch

sử cụ thể. Con người của Phoiơbắc là phi lịch sử, phi giai cấp và trừu tượng.

Có thể khái quát rằng, các quan niệm về con người trong triết học trước

Mác, dù là đứng trên nền tảng thế giới quan duy tâm, nhị nguyên luận hoặc duy

vật siêu hình, đều không phản ánh đúng bản chất con người. Nhìn chung, các

quan niệm trên đều xem xét con người một cách trừu tượng, tuyệt đối hoá mặt

tinh thần hoặc thể xác con người, tuyệt đối hoá mặt tự nhiên - sinh học mà

không thấy mặt xã hội trong đời sống con người. Tuy vậy, một số trường phái

triết học vẫn đạt được một số thành tựu trong việc phân tích, quan sát con

người, đề cao lý tính, xác lập các giá trị về nhân bản học để hướng con người

tới tự do. Đó là những tiền đề có ý nghĩa cho việc hình thành tư tưởng về con

người của triết học mácxít.

2.1.2. Quan điểm c*a triết học M/c Lê-nin v3 con ngư8i

Con người là một thực thể tự nhiên mang đặc tính xã hội; có sự thống

nhất biện chứng giữa hai phương diện tự nhiên và xã hội.

Tiền đề vật chất đầu tiên qui định sự hình thành, tồn tại và phát triển của

con người chính là giới tự nhiên, vì vậy bản tính tự nhiên là một trong những

phương diện cơ bản của con người, loài người.

Bản tính tự nhiên của con người được phân tích từ hai giác ngộ sau:

Thứ nhất, con người là kết quả tiến hóa và phát triển lâu dài của giới tự

nhiên. Cơ sở khoa học của kết luận này được chứng minh bằng toàn bộ sự phát

triển của chủ nghĩa duy vật và khoa học tự nhiên, đặc biệt là học thuyết của

Đácuyn về sự tiến hóa của các loài.

Thứ hai, con người là một bộ phận của giới tự nhiên và đồng thời giới tự

nhiên cũng là “ thân thể vô cơ của con người”.

Bản tính xã hội của con người được phân tích từ giác ngộ sau đây:

Một là, xét từ giác ngộ nguồn gốc hình thành con người, loài người thì

không phải chỉ có nguồn gốc từ sự tiến hóa, phát triển của vật chất tự nhiên mà

có nguồn gốc xã hội của nó, mà trước hết và cơ bản nhất là nhân tố lao động.

Chính nhờ lao động mà con người có khả năng vượt qua loài động vật để tiến

hóa và phát triển thành người. Đó là một trong những phát hiện mới của chủ

nghĩa Mác- Lênin, nhờ đó mà có thể hoàn chỉnh học thuyết về nguồn gốc loài

người mà tất cả các học thuyết trong lịch sử đều chưa có lời giải đáp đúng đắn

và đầy đủ.

Hai là, xét từ góc độ tồn tại và phát triển của con người, loài người thì sự

tồn tại của nó luôn luôn bị chi phối bởi các nhân tố xã hội và các qui luật xã hội.

Xã hội biến đổi thì mỗi con người cũng do đó mà cũng có sự thay đổi tương

ứng và ngược lại, sự phát triển của mỗi cá nhân là tiền đề cho sự phát triển của

xã hội. Ngoài mối quan hệ xã hội thì mỗi con người chỉ tồn tại với tư cách là

một thực thể sinh vật thuần túy mà không thể là “con người” với đầy đủ ý nghĩa

của nó.

Trong lịch sử tư tưởng nhân loại đã có nhiều quan niệm khác nhau về bản

chất, “bản tính người” của con người, nhưng về cơ bản những quan niệm đó

thường là những quan niệm phiến diện, trừu tượng và duy tâm, thần bí. Trong

tác phẩm Luận cương về Phoiơbắc, C.Mác đã phê phán vắt tắt nhưng quan

niệm đó và xác lập quan niệm mới của mình: “Bản chất của con người không

phải là một cái trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện thực

của nó, bản chất của con người là tổng hòa những quan hệ xã hội”

Hạn chế căn bản của quan niệm duy vật siêu hình, trực quan là trừu

tượng hóa, tuyệt đối hóa phương diện tự nhiên của con người, thường xem nhẹ

việc lý giải con người từ phương diện lịch sử xã hội của nó, do đó về căn bản

chỉ thấy bản tính tự nhiên của con người.

Theo quan điểm duy vật biện chứng về bản chất xã hội của con người thì

sự hình thành và phát triển của con người cùng những khả năng sáng tạo lịch sử

của nó cần phải được tiếp cận từ giác độ phân tích và lý giải sự hình thành và

phát triển của những quan hệ xã hội của nó trong lịch sử xã hội.

Như vậy, với tư cách là thực thể xã hội, con người trong hoạt động thực

tiễn, thông qua hoạt động thực tiễn, tác động vào giới tự nhiên, làm cải biến

giới tự nhiên theo nhu cầu sinh tồn và phát triển của nó thì đồng thời con người

cũng sáng tạo ra lịch sử của chính nó, thực hiện sự phát triển của lịch sử đó.

2.2. Quan điểm c*a triết học M/c- Lê nin v3 b?n chAt con ngư8i

2.2.1.Trong tính hiện th<c c*a nó, b?n chAt c*a con ngư8i là tổng hòa

những quan hệ xã hội

Trong lịch sử tư tưởng nhân loại đã có nhiều quan niệm khác nhau về

bản chất, “bản tính người” của con người, nhưng về cơ bản những quan niệm

đó thường là những quan niệm phiến diện, trừu tượng và duy tâm, thần bí. Bởi

vậy, để nhấn mạnh bản chất xã hội của con người, C.Mác đã nêu lên luận đề

nổi tiếng trong Luận cương về Phoiơbắc:”Bản chất của con người không phải

là một cái trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính thức hiện của

nó bản chất của con người là tổng hòa những quan hệ xã hội”.

Luận đề trên khẳng định rằng, không có con người trừu tượng thoát ly

điều kiện, hoàn cảnh lịch sử xã hội. Con người luôn luôn cụ thể, xác định sống

trong điều kiện lịch sử cụ thể xác định, một thời đại nhất định. Trong điều kiện

lịch sử đó, bằng mọi hoạt động thực tiễn của mình, con người tạo ra những giá

trị vật chất tinh thần để tồn tại và phát triển cả thể thể lực lẫn tư duy trí tuệ. Chỉ

trong toàn bộ các mối quan hệ xã hội đó (như quan hệ giai cấp, dân tộc, thời

đại; quan hệ chính trị, kinh tế; quan hệ cá nhân, gia đình, xã hội…) con người

mới bộc lộ bản chất xã hội của mình.

Hạn chế căn bản của quan niệm duy vật siêu hình, trực quan là trừu tượng

hóa, tuyệt đối hóa phương diện tự nhiên của con người, thường xem nhẹ việc lý

giải con người từ phương diện lịch sử xã hội của nó, do đó về căn bản chỉ thấy

bản tính tự nhiên của con người.