Sinh lí học trẻ em - Giáo dục học | Trường Đại học Thủ đô Hà Nội
Sinh lí học trẻ em - Giáo dục học | Trường Đại học Thủ đô Hà Nội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Giáo dục học (hn) 36 tài liệu
Trường: Đại học Thủ đô Hà Nội 603 tài liệu
Tác giả:
Preview text:
BÀI MӢĈҪ8
1. NӝLGXQJEài giҧQJ
Sinh lý trҿOӭDWXәLTiӇXKӑFOà môn hӑFFXQJFҩSFKRVLQKYLên nhӳQJNLӃQWKӭF
vӅFҩXWҥRYà nhӳQJÿһFÿLӇPVLQKOêFӫDWUҿHPYӅFiFKӋFѫTXDQErQWURQJFѫWKӇWUҿ
em; nhӳQJELӋQSKiSJLӳJìn vӋVLQKFiFKӋFѫTXDQÿӗQg thӡLUèn luyӋQFKRVLQKYLên
có nhӳQJNӻQăQJYұQGөQJQKӳQJNLӃQWKӭFÿã hӑFÿӇKӑFWӕWFiFP{QKӑFWkPOê
hӑFJLiRGөFKӑF7ѭnhiên – Xã hӝLYjSKѭѫQJSKiSGҥ\KӑF7ӵnhiên – Xã hӝL«
Môn hӑF Fòn trang bӏ FKRVLQK YLrQFiF SKѭѫQJ SKiSQJKLrQ FӭXFѫ EҧQFӫD
sinh lý hӑFWUҿHP
2. MөFWLêu bài giҧQJ
HӑF[RQJKӑFSKҫQQj\VLQKYLrQFyÿѭӧF * VӅNLӃQWKӭF
Mô tҧÿѭѫFFҩXWҥRYà trình bày ÿѭӧFÿһFÿLӇPVLQKOêWUҿHPKӋWKҫQNLQKYà
hoҥWÿӝQJWKҫQNLQKFҩSFDRKRҥWÿӝQJFӫDFiFFѫTXDQSKkQWtFKFiFWXyӃQQӝLWLӃW
hӋVLQKGөFKӋYұQÿӝQJKӋWXҫQKRàn, hӋWLêu hóa, hӋEài tiӃWYjWUDRÿәLFKҩW * VӅNӻQăQJ
VұQGөQJQKӳQJNLӃQWKӭFYӅVLQKOêWUҿHPYào viӋFWìm hiӇXYà ӭQJGөQJFiF
ÿһFÿLӇPWkPOêFӫDWUҿYào viӋFWәFKӭFGҥ\KӑFYjSKѭѫQJSKiSJLiR dөFYào viӋF
dҥ\KӑFEӝP{Q7ӵnhiên – Xã hӝLYà Khoa hӑFӣEұFTiӇXKӑF * VӅ tKiLÿӝ
Coi trӑQJKӑFSKҫQQày vì nó là cѫVӣÿӇKӑFFiFP{QKӑFNKiF7kPOêKӑF
Giáo dөFKӑFTӵ nhiên – Xã hӝLFyWKiLÿ{NKX\ӃQNKtFKWҥRÿLӅXNLӋQFKRVӵWăQJ
WUѭӣQJYà phát triӇQFӫDWUҿPӝWFiFKKӧSOê 1
&KѭѫQJ 1. KHÁI QUÁT Vӄ6,1+/Ë+Ӑ&75Ҿ(0 (2 TIӂ7 MөFWLêu:
Sinh viên hiӇXÿѭѫFFiFNKiLQLӋPTXiWUình ÿӗQJKyDGӏKyDVӵWKӕQJQKҩWJLӳD
cҩXWҥRYà chӭFSKұQVӵWKӕQJQKҩWJLӳDFiFFѫTXDQWURQJFѫWKӇYà nҳPEҳWÿѭѫFFiF
qui luұWWăQJ WUѭӣQJYà phát triӇQ ӣWUҿHP 9ұQGөQJQKӳQJNLӃQ WKӭFWUên vào viӋF
FKăPVyFYjJLiRGөFWUҿ
1.1. Nghiên cӭu khái niӋPWăQJWUѭӣng, phát triӇn và các quy luұt cӫa chúng 1.1.1. Thông tin
SӵWăQJWUѭӣQJYà phát triӇQFӫDFѫthӇWUҿHP
1.1.1.1. &ѫWKӇWUҿHPOà mӝWWKӇWKӕQJQKҩW
&ѫWKӇWUҿHPNK{QJSKҧLOà mӝWSKpSFӝQJFӫDFiFFѫTXDQKD\WӃEào riêng lҿ
MӑLFѫTXDQP{YjWӃEjRÿӅXÿѭӧFOLên kӃWYӟLQKDXWKành mӝWNKӕLWKӕQJQKҩWWURQJ
FѫWKӇ6ӵWKӕQJQKҩWҩ\ÿѭӧFWKӇKiӋQӣQKӳQJPһWVDX
- SӵWKӕQJQKҩWJLӳDÿӗng hoá và dӏKRitURQJFѫWKӇOX{QOX{QWLӃQKành hai quá
trình liên hӋPұWWKLӃWYӟLQKDXÿӗQJKRiYà dӏKRi
Quá trình ÿӗQJKRiOà quá trình xây dӵQJFiFFKҩWSKӭFWҥSPӟLWӯFiFFKҩWOҩ\ӣ bên ngoài vào.
Quá trình dӏ KRiOà quá trình phân huӹFiFFKҩW SKӭFWҥSFӫD QJX\ên sinh chҩW
thành các chҩWÿѫQJLҧQ
Quá trình dӏKRiWҥRUDQăQJOѭӧQJ1ăQJOѭӧQJQày mӝWPһWÿѭӧFGùng vào quá
trình ÿӗQJKRiPһWNKiFGQJÿӇWKӵFKLӋQFiFTXiWUình sӕQJWURQJFiFEӝphұQFӫD FѫWKӇ
.KLFѫWKӇFòn trҿÿӗQJKRá mҥQKKѫQGӏKRiKKLFѫWKӇÿã già, dӏKRiOҥLPҥQK KѫQÿӗQJKRi 2
SӵVӕQJFKӍJLӳÿѭӧFQӃXP{LWUѭӡQJ Eên ngoài luôn luôn cung cҩSFKRFѫWKӇ
oxi và thӭFăQ và nhұQFӫDFѫWKӇQKӳQJVҧQSKҭPSKkQKXӹĈyOà quá trình trao ÿәL
chҩWFӫDFѫWKӇYjP{LWUѭӡQJ
- SӵWKӕQJQhҩWJLӳDFҩXWҥRYà chӭFSKұQchính sӵWUDRÿәLFKҩWTX\ӃWÿӏQKKRҥW
ÿӝQJYà cҩXWҥRKình thái cѫWKӇQyLFKXQJYà cӫDWӯQJEӝSKұQQyLULêng. ChӭFSKұQ
và cҩXWҥRFӫDFѫWKӇOà kӃWTXҧFӫDVӵSKiWWULӇQFiWKӇYà chӫQJORҥLFӫDFѫWKӇ*LӳD
chӭFSKұQYà hình thái cҩXWҥRFyPӕLOLên hӋNKăQJNKtWYà phөWKXӝFOүQQKDX7URQJ
hai mһWÿyFKӭFSKұQJLӳYDLWUò quyӃWÿӏQKYì chӭFSKұQWUӵFWLӃSOLên hӋYӟLWUDRÿәL
chҩW&KҷQJKҥQODRÿӝQJYà ngôn ngӳÿã quyӃWÿӏQKFҩXWҥRFӫDFRQQJѭӡLNKiFYӟL khӍKình ngѭӡL
Sӵ WKӕQJ QKҩW giӳD FiF Fѫ TXDQ WURQJ Fѫ WKӇ sӵ WKӕQJ QKҩW JLӳD FiF Fѫ TXDQ
WURQJFѫWKӇÿѭӧFGLӉQUDWKHRKѭӟQJ
MӝWEӝSKұQQày ҧQKKѭӣQJÿӃQFiFEӝSKұQNKiF. Ví dө: NKLWDODRÿӝng, FѫOjP
viӋFWLPÿұSQKDQKKѫQQKӏSWKӣJҩSKѫQ6DXNKLODRÿӝQJWDăQQJRQKѫQPӗK{LUD
nhiӅXKѫQQѭӟFWLӇXFNJQJWKD\ÿәLWKành phҫQ
Toàn bӝFѫWKӇҧQKKѭӣQJÿӃQPӝWEӝSKұQ. Ví dө: hiӋQWѭӧQJÿyLOà ҧQKKѭӣQJ
cӫDWRàn bӝ FѫWKӇÿӃQFѫTXDQWLêu hoá.
Trong tӯQJFѫTXDQFyVӵSKӕLKӧSJLӳDcác thành phҫQFҩXWҥRYӟLQKDX. Ví dө:
tay co là do sӵSKӕLKӧSJLӳDKDLFѫQKӏÿҫXYjWDPÿҫXÿӗQJWӱFRGãn ÿѭӧFOà do sӵ
phӕLKӧSFӫDFѫSKyQJ[ҥYjFѫÿӗQJWkP
- SӵWKӕQJQKҩWJLӳDFѫWKӇYӟLP{LWUѭӡng: kKLP{LWUѭӡQJWKD\ÿәLWKì cѫWKӇ
cNJQJSKҧLFyQKӳQJWKD\ÿәLEên trong, nhӳQJSKҧQӭQJFKRSKù hӧSYӟLVӵWKD\ÿәL
cӫDP{LWUѭӡQJ 1ӃXNK{QJFѫ WKӇVӁ NK{QJWӗQ WҥLÿѭӧF.Kҧ QăQJQày cӫDFѫWhӇ
ÿѭӧFJӑLOà tính thích nghi, mӝWÿһF tính chung cӫDVLnh hӑF9tGө: khi trӡLOҥQKWD
“nәLGDJj´ ĈyFKtQK OjPӝWVӵWKtFK QJKL cӫDFѫWKӇÿӕLYӟLWKӡL WLӃWciFFѫGӵQJ
lông co lҥLÿӇJLӳFKRQKLӋWWURQJFѫWKӇÿӥWKRiWUDQJRjLĈyOjORҥLWKtFKQJKLQKDQK
NhӳQJÿӝQJYұWNLӃPăQEDQÿêm thì có tӃEào gұ\ (cӫDYõng mҥFSKiWWULӇQFòn tӃ 3
bào nón kém phát triӇQ/ѭӧQJKӗQJFҫXFӫDQJѭӡLVӕQJӣFiFYùng rҿRFDRQKLӅXKѫQ
so vӟLQJѭӡLӣÿӗQJEҵQJYì ӣWUrQÿӝFDRWKì không khí ít oxi hѫQNKҧQăQJNӃWKӧS
oxi cӫDKӗQJFҫXNpPKѫQ/RҥLWKtFKQJKLQày là loҥL thích nghi chұP7tQKWKtFKQJKL
ӣFRQQJѭӡL PDQJWtQKFKӫÿӝQJNK{QJQKѭ ӣÿӝQJYұWNKiF7DFKӕQJUpWEҵQJiR
ҩPOò sѭӣLFKӭNK{QJ thөÿӝQJEҵQJFiFK³QәLGDJà”.
1.1.1.2. Các quy luұWFKXQJFӫDVӵWăQJWUѭӣQJYà phát triӇQ
SӵSKiWWULӇQFӫDFRQQJѭӡLOà mӝWTXiWUình liên tөFGLӉQUDWURQJVuӕWFҧFXӝF
ÿӡLӢ mӛLPӝWJLDLÿRҥQSKiWWULӇQFѫWKӇFѫWKӇÿӭDWUҿOà mӝWFKӍQKWKӇKài hoà vӟL
nhӳQJÿһFÿLӇPYӕQFyÿӕLYӟLJLDLÿRҥQWXәLÿy
MӛLPӝWJLDLÿRҥQWXәLÿӅXFKӭDÿӵQJFiFYӃWWtFKFӫDJLDLÿRҥQWUѭӟFQKӳQJFiL
hiӋQFyFӫDJLDLÿRҥQQày và nhӳQJPҫPPӕQJFӫDJLDLÿRҥQVDX1KѭYұ\PӛLPӝW
lӭDWXәLOà mӝWKӋWKӕQJFѫÿӝQJÿӝFÿiRӣÿyYӃW tích cӫDJLDLÿRҥQWUѭӟFGҫQGҫQEӏ
xoá bӓFiLKLӋQWҥLYjWѭѫQJODLÿѭӧFSKiWWULӇQUӗLFiLKLӋQWҥLOҥLWUӣWKành cái quá
khӭYà mҫPPӕQJFӫDFiLWѭѫQJODLOҥLWUӣWKành cái hiӋQWҥLUӗLQKӳng phҭPFKҩWPӟL
lҥLÿѭӧF VLQK, nhӳQJ PҫPPӕQJFӫD FiLWѭѫQJ ODL*LiRGөF SKҧL[iF ÿӏQKÿѭӧF FiL
hiӋQFyYà dӵDWUên mҫPPӕQJFӫDFiLWѭѫQJODLPj tәFKӭFYLӋFGҥ\KӑFYà giáo dөF cho thӃKӋWUҿ
SӵSKiWWULӇQWUѭӟFKӃWÿѭӧFWKӇKLӋQӣVӵWăQJWUѭӣQJKD\OӟQOên cӫDFѫWKӇFӫD
FiFFѫTXDQULrQJOҿYà ӣVӵWăQJFѭӡQJFiFFKӭFQăQJFӫDFK~QJ
SӵWăQJWUѭӣQJFӫDFiFFѫTXDQNKiFQKDXGLӉQUDNK{QJÿӗQJÿӅXYà NK{QJÿӗng
thӡLYì vұ\Pà tӍOӋFѫWKӇEӏWKD\ÿәL
NhӏSÿӝWăQJWUѭӣQJFӫDFѫWKӇFNJQJNK{QJÿӗQJÿӅX&KҷQJKҥQӣWXәLGұ\WKì
FѫWKӇOӟQQKDQKQKѭQJVDXÿyWKì chұPOҥL
ĈһFWUѭQJFӫDVӵWăQJWUѭӣQJOà sӵWKD\ÿәLYӅVӕOѭӧQJQKӳQJGҩXKLӋXYӕQFy
cӫDFѫWhӇYӅVӵWăQJOên hay giҧPÿLQKӳQJGҩXKLӋXÿy 4
ĈһFWUѭQJFӫDVӵSKiWWULӇQOà nhӳQJELӃQÿәLYӅFKҩWFӫDFѫWKӇOà sӵ[XҩWKLӋQ
nhӳQJGҩXKLӋXYà thuӝFWtQKÿѭӧFKình thành ngay trong quá trình tăQJWUѭӣQJ4Xi
trình phát triӇQQày diӉQUD PӝWFiFK Wӯ tӯOLên tөFQKѭQJ ÿӗQJWKӡL FNJQJFy QKӳQJ
EѭӟFQKҧ\YӑWQKӳQJ³QJҳWTXãng cӫDVӵOLên tөF´1KӳQJJLDLÿRҥQÿҫXWLên cӫDTXi
trình này diӉQUDNKLFòn là bào thai trong bөQJPҽ4XiWUình phát triӇQFӫDFѫWKӇÿL
tӯÿѫQJLҧQÿӃQSKӭFWҥSWӯFKӛFKѭD SKkQKRiÿӃQSKkQKRi1y SKkQFKLDFiFEӝ
phұQFiFFѫTXDQFiF\ӃXWӕYà hӧSQKҩWFK~QJOҥLWKành mӝWWRàn bӝPӟLPӝWFѫFҩX
mӟL6ӵKình thành nhӳQJFѫFҩXPӟLOà sӵ[XҩWKLӋQQKӳQJSKҭPFKҩWPӟLFӫDFRQ
QJѭӡLÿDQJSKiWWULӇQQyGLӉQUDӣFҧPһWKình thái lүQFҧPһWFKӭFQăQJVLQKKRi sinh lí và tâm lí.
SӵSKiWWULӇQFѫWKӇFRQQJѭӡLÿѭӧFELӇXKLӋQTXDFiFFKӍVӕÿRQJѭӡLFKLӅXFDR
cân nһQJYòng ngӵFFKLӅXUӝQJFӫDYDL7URQJÿyFKLӅXFDRYà cân nһQJOà hai chӍVӕ FѫEҧQ
ChiӅXFDRWăQJOên rõ rӋWWURQJWKӡLNì bú mҽYà trong thӡLNì ÿҫXFӫDWXәLQKà trҿ
6DXÿyQyOҥLFKұPOҥLtWQKLӅX/~F– 7 tuәLFKLӅXFDROҥLWăQJQKDQKYjÿҥWWӟL–
10 FPWURQJQăPĈyOjWKӡLNì vѭѫQGjLQJѭӡLUD6DXÿyO~F– 10 tuәLWKì sӵWăQJ
WUѭӣQJEӏFKұPlҥLKҵQJQăPFKӍÿҥW– 5 cm (thӡLNì tròn ngѭӡLÿӃQO~FEҳWÿҫXGұ\
thì (11 – 15 tuәLOҥLÿѭӧFWLӃSWөFWăQJQKDQKWӯ– 8 FPWURQJQăPWKӡLNì thӭKDL
cӫDVӵYѭѫQGjLQJѭӡLUD
Cân nһQJ giӳD FKLӅX FDR Yà cân nһQJ NK{QJ Fy Vӵ SKө WKXӝF WKHR PӝW WӍ OӋ
nghiêm ngһWQjRQKѭQJWK{QJWKѭӡQJWURQJFùng mӝWOӭDWXәLWKì nhӳQJ trҿFDRKѫQFy
cân nһQJOӟQKѫQ1KӏSÿӝWăQJWUӑQJOӟQQKҩWӣQăPÿҫXFӫDÿӡLVӕQJ7ӟLFXӕLQăP
thӭQKҩWWKì cân nһQJÿѭӧFWăQJOên 3 lҫQ6DXÿyFkQQһQJWăQJWKêm trung bình mӛL QăP kg.
1.1.1.3. &iFJLDLÿRҥQSKiWWULӇQVLQKOtWKHROӭDWXәL
Có nhiӅXFiFKSKkQORҥLFiFWKӡLNì (giai ÿRҥQSKiWWULӇQNKiFQKDXFӫDFѫWKӇ
Cách phân loҥLFӫD$)7XDÿã ÿѭӧFVӱGөQJUӝQJUãi ӣQѭӟFWDQKѭVDX 5
ThӡLNì phát triӇQWURQJEөQJ mҽ– 280 ngày), gӗP
- *LDLÿRҥQSK{LWKDLWKiQJÿҫX
- *LDLÿRҥQQKDXWKDLQKLWӯWKiQJÿӃQNKLVLQK
ThӡLNì sѫVLQKWӯO~FOӑWOòng ÿӃQWKiQJ
ThӡLNì bú mҽQKNJQKLNpRGjLÿӃQKӃWQăPÿҫX
ThӡLNì răQJVӳDÿӃQWKiQJJӗPJLDLÿRҥQQKӓ
- *LDLÿRҥQQKà trҿ– 3 tuәL
- *LDLÿRҥQPүXJLiR– 6 tuәL
ThӡLNì thiӃXQLên (7 – 15 tuәLJӗPJLDLÿRҥQQKӓ
- *LDLÿRҥQKӑFVLQKQKӓ– 12 tuәL
- *LDLÿRҥQKӑFVLQKOӟQ– 15 tuәL
ThӡLNì dұy thì (tuәLKӑFVLQh Trung hӑFPhәWK{QJ
TrҿFàng nhӓWKì ÿLӅXNLӋQVӕQJҧQKKѭӣQJFàng lӟQÿӃQVӵSKiWWULӇQWKӇFKҩWFӫD trҿ
1.1.1.4. MӕLTXDQKӋJLӳDVLQKOtYà tâm lí trong hoҥWÿӝQJFӫDFѫWKӇ
SӵSKiWWULӇQWkPOtFӫDWUҿHPGLӉQUDWUrQFѫVӣSKiWWULӇQJLҧLSKүX– sinh lí cӫD
QyÿһFELӋWOà sӵSKiWWULӇQFӫDKӋWKҫQNLQKYà các giiFTXDQ1JѭӡLWDWKѭӡQJQyL
“mӝWWkPKӗQOành mҥQKWURQJPӝWFѫWKӇFѭӡQJWUiQJ´Oà vì vұ\9tGө: các em bé bӏ
tұWQão nhӓWKì thѭӡQJEӏWKLӇXQăQJWUtWXӋFKұPSKiWWULӇQWUtWXӋcác em bӏWKLӃXEiQ
cҫXÿҥLQão thì không có khҧQăQJKӑFQyLKӑFÿLYà các vұQÿӝQJFySKӕLKӧSNKiF
SӵNpPSKiWWULӇQYà chӭFQăQJVX\\ӃXFӫDWX\ӃQJLiSWUҥQJGүQÿӃQVӵWUì trӋFӫDWUt
tuӋҧQKKѭӣQJWKXұQOӧLFӫDFiFELӃQÿәLVLQKOtÿӃQNKҧQăQJOàm viӋFWUtyFÿѭӧFWKӇ
hiӋQVDXQKӳQJÿӝQJWiFWKӇGөFJLӳDJLӡ7ҩWFҧQKӳQJYtGөWUrQÿã nói lên ҧQKKѭӣQJ
cӫDVӵSKiWWULӇQFѫWKӇÿӃQVӵSKiWWULӇQWkPOtFӫDWUҿ 6
MһWNKiFEҧQWKkQVӵSKiWWULӇQWkPOtFNJQJOҥLFyҧQKKѭӣQJQKҩWÿӏQKÿӃQVӵ
phát triӇQFѫWKӇFӫDWUҿ&KҷQJKҥQVӵSKiWWULӇQFӫDKRҥWÿӝQJQJ{Q ngӳÿã làm phát
triӇQFiLWDLkPYӏFӫDWUҿQKӳQJOX\ӋQWұSFyÿӝQJFѫFyPөFÿtFKFyWKӇOjPWăQJ
tính nhҥ\FҧPFӫDFiFFѫTXDQSKkQWtFKKRһFSKөFKӗLÿѭӧFFiFFKӭFQăQJÿã bӏSKi
huӹFӫD FѫWKӇ7URQJPӕLTXDQKӋTXDOҥLJLӳDVӵSKiWWULӇQFѫWKӇYà sӵSKiWWULӇQWkP
lí cӫDÿӭDWUҿWKì sӵSKiWWULӇQFѫWKӇOà tiӅQÿӅFKRVӵSKiWWULӇQWkPOt
1.1.2. NhiӋPYөYjÿiQKJLi 1.1.2.1. NhiӋPYө
NhiӋPYөÿӑFFiFWK{QJWLQYà tài liӋXWKDPNKҧo trên.
NhiӋPYөthҧROXұQWKHRQKyPFiFFkXKӓL
ThӃQjROjWăQJWUѭӣQJ"&KRYtGө
ThӃQào là phát triӇQ"&KRYtGө
Chúng giӕQJYjNKiFQKDXQKѭWKӃQào?
NhiӋPYөthҧROXұQFkXKӓL³có nhӳQJTX\OXұWFKXQJQào cӫDVӵWăQJWUѭӣQJ
và phát triӇQ"&KRYtGөPLQKKRҥ´ 1.1.2.2. ĈiQKJLi
Câu hӓLnêu các biӇXKLӋQFӫDVӵWăQJWUѭӣQJ.
Câu hӓLnêu các biӇXKLӋQFӫDVӵSKiWWULӇQ.
Câu hӓLcó nhӳQJTX\OXұWFKXQJQào cӫDVӵWăQJWUѭӣQJYà phát triӇQ.
1.2. Phân tích hình vӁ ÿӇ rút ra quy luұt vӅ sӵ WăQJWUѭӣng và phát triӇn 1.2.1. Thông tin Hình 1.1, 1.2 và 1.3. 7
Hình 1.1. SӵELӃQÿәLWӍOӋFӫDWKkQWKӇWKHRWXәL
Hình 1.2. ĈӝWăQJWKêm vӅFKLӅXGài cӫDWKkQWKӇӣHPWUDLYà em gái
Hình 1.3. ĈӝWăQJWKêm vӅFkQQһQJFӫDWKkQWKӇӣHPWrai và em gái
1.2.2. NhiӋm vө YjÿiQKJLi 1.2.2.1. NhiӋm vө
NhiӋPYөxem kƭ3 hình 1.1, 1.2 và 1.3.
NhiӋPYөphân tích nӝLGXQJêQJKƭDFӫD3 hình ÿy
NhiӋPYөrút ra kӃWOXұQYӅTX\OXұWWăQJWUѭӣQJYà phát triӇQYӅWӍOӋJLӳDFiF
phҫQWKkQthӇYӅFKLӅXFDRYà cân nһQJFӫDWUҿHP 8 1.2.2.2. ĈiQKJLi
Câu hӓLdӵDYào các quy luұWWăQJWUѭӣQJYà phát triӇQKãy giҧLWKtFKWҥLVDR
trҿHPFXӕLEұF7LӇXKӑFKD\³OyQJQJyQJ´³ÿөQJÿkXYӥÿҩ\´"
Câu hӓLcҫQFyWKiLÿӝ[ӱVӵUDVDRWUѭӟFQKӳQg hành vi, cӱFKӍYөQJYӅÿyFӫD trҿ"
1.3. GiӟLWKLӋu các phѭѫng pháp nghiên cӭu sinh lí hӑc trҿ em 1.3.1. Thông tin
1.3.1.1. ĈӕLWѭӧQJQKLӋPYөYjSKѭѫQJSKiSFӫD6LQKOtKӑFWUҿHP
+ ĈӕLWѭӧQJQJKLên cӭXFӫD6LQKOtKӑFWUҿHP
Sinh lí hӑFWUҿHPOà mӝW ngành cӫD6LQKOtKӑFQJѭӡLYjÿӝQJYұWFyQKLӋPYө
nghiên cӭXQKӳQJTX\OXұWKình thành và phát triӇQFӫDFiFFKӭFQăQJVLQKOtFӫDFѫ
thӇWUҿHP7UӑQJWkPFӫDJLiRWUình này là nhӳQJYҩQÿӅFyêQJKƭDQKҩWÿӕLYӟLKRҥW
ÿӝQJWKӵFWLӉQFӫDQJѭӡLJLiRYLên và nhà giáo dөFQyLFKXQJ
+ NhiӋPYөQJKLên cӭXFӫD6LQKOtKӑFWUҿHP
Sinh lí hӑFWUҿHPFyQKӳQJQKLӋPYөFѫEҧQVDXÿk\
Cung cҩSQKӳQJ NLӃQ WKӭF YӅ FiF ÿһFÿLӇP JLҧL SKүX Yà sinh lí cӫD WUҿ HPYà
thiӃXQLên cҫQWKLӃWFKRF{QJWiFFӫDFiFQKà giáo dөF
Hình thành sӵKLӇXELӃWELӋQFKӭQJÿ~QJÿҳQYӅQKӳQJTX\OXұWVLQKKӑFFѫEҧQ
cӫDVӵSKiWWULӇQFѫWKӇWUҿHPYà thiӃXQLên.
Làm quen vӟLQKӳQJFѫVӣSKҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQFӫDFiFTXiWUình dҥ\KӑFYà giáo
dөFWUҿHPYà thiӃXQLên.
Làm quen vӟLFiF FѫFKӃVLQKOtFӫDFiFTXiWUình tâm lí phӭFWҥSQKѭFҧPJLiF
tri giác, chú ý, trí nhӟWѭGX\QKӳQJFѫVӣVLQKOtFӫDQJ{QQJӳYà các phҧQӭQJ[~F cҧP 9
Phát triӇQӣQJѭӡLJLiRYLrQWѭѫQJODLNƭQăQJVӱGөQJFiFNLӃQWKӭFYӅÿһFÿLӇP
hình thái – chӭFQăQJFӫDFѫWKӇWUҿHPYà thiӃXQLên và vӅVLQKOtKRҥWÿӝQJWKҫQNLQK
cҩSFDR7.&&FӫDFK~QJNKLWәFKӭFKRҥWÿӝQJGҥ\KӑFYà giáo dөFNKLSKkQWtFK
các quá trình và hiӋQWѭӧQJVѭSKҥP
+ &iFSKѭѫQJSKiSQJKLrQFӭXFѫEҧQFӫD6LQKOtKӑFWUҿHP
Có 3 phѭѫQJSKiSFѫEҧQÿѭӧFGùng trong các nghiên cӭXYӅ6LQKOtKӑFOӭDWXәL
quan sát, thӵFQJKLӋPWӵQKLên và thӵFQJKLӋPWURQJSKòng thí nghiӋP
* 3KѭѫQJSKiSTXDQViWOjSKѭѫQJSKiSPjQKӡQyQKà nghiên cӭXWULJLiFYà
JKLFKpSÿѭӧFPӝWFiFKFyPөFÿtFKcó kӃKRҥFKQKӳQJELӇXKLӋQÿDGҥQJFӫDFѫWKӇ
FRQQJѭӡL WUҿ HPYà sӵ SKiWWULӇQ FӫDQy Fùng vӟL QKӳQJÿLӅX NLӋQGLӉQ ELӃQFӫD chúng.
- ѬXÿLӇPFӫDSKѭѫQJSKiSÿѫQJLҧQNK{QJWӕQNpPOҥLFyWKӇWKXWKұSÿѭӧF
nhӳQJWài liӋXWKӵFWӃSKRQJSK~WUӵFWiӃSWӯÿӡLVӕQJYà hoҥWÿӝQJFӫDQJѭӡLPà ta nghiên cӭX
- 1KѭӧFÿLӇPFӫDSKѭѫQJSKiSnJѭӡLQJKLên cӭXNK{QJWKӇWUӵFWLӃSFDQWKLӋS
vào diӉQELӃQWӵQKLên cӫDKLӋQWѭӧQJPà mình nghiên cӭXYì vұ\NK{QJWKӇOàm thay
ÿәLOjPWăQJQKDQKKD\FKұPOҥLKRһF lұSOҥLPӝWVӕOҫQFҫQWKLӃWÿӕLYӟLQyÿѭӧF,3
3DYORYÿã viӃW: “quan sát thu thұSQKӳQJFiLPà thiên nhiên phô bày ra, còn thí nghiӋP
lҩ\FӫDWKLên nhiên cái ta muӕQ´
* 3KѭѫQJSKiSWKӵFQJKLӋPOjSKѭѫQJSKiSPjQKjQJKLrQFӭXFyWKӇFKӫÿӝQJ
gây nên hiӋQ WѭӧQJPà mình cҫQ QJKLên cӭX VDXNKL ÿã tҥR UDQKӳQJ ÿLӅXNLӋQFҫQ
thiӃWÿӗQJWKӡLFyWKӇFKӫÿӝQJORҥLWUӯQKӳQJ\ӃXWӕQJүXQKLên, chӫÿӝQJWKD\ÿәL
làm nhanh lên hay chұPOҥLKRһFOһSOҥLGLӉQELӃQFӫDKLӋQWѭӧQJÿyQKLӅXOҫQ
Có hai loҥLWKӵc nghiӋPWӵQKLên và trong phòng thí nghiӋP 10
- ThӵFQJKLӋPWӵQKLrQÿѭӧFWLӃQKjQKWURQJÿLӅXNLӋQWӵQKLên, quen thuӝF
vӟLQJѭӡLÿѭӧFQJKLên cӭXQKѭWURQJQKjWUҿWURQJOӟSKӑFYjQJѭӡLÿѭӧFQJKLên cӭX
không biӃWUҵQJPình ÿDQJEӏWKӵFQJKLӋP
- Thӵc nghiӋPWURQJSKòng thí nghiӋPÿѭӧFWLӃQKành trong nhӳQJSKòng thí
nghiӋPÿһF ELӋWFy WUDQJ EӏQKӳQJ SKѭѫQJ WLӋQNƭ WKXұWFҫQ WKLӃW1y FXQJFҩS FKR
chúng ta nhӳQJVӕOLӋXFKtQK[iFWLQKYL6RQJQyFNJQJFyQKѭӧFÿLӇPOjQJѭӡLÿѭӧF
nghiên cӭXOX{QOX{Q biӃWPình ÿDQJEӏWKӵFQJKLӋPÿLӅXQày có thӇJk\Qên ӣKӑPӝW
sӵFăQJWKҷQJWKҫQNLQKNK{QJFҫQWKLӃWPһWNKiFEҧQWKkQFiFÿLӅXNLӋQWKӵFQJKLӋP
là không bình thѭӡQJOà nhân tҥR
TҩWFҧFiFSKѭѫQJSKiSQJKLrQFӭXFӫD6LQKOtKӑFWUҿHPÿѭӧFVӱGөQg ÿӅXJҳQ
vӟLFiLJӑLOjSKѭѫQJSKiS³FҳWQJDQJ´Yà “bәGӑF´
3KѭѫQJSKiS³FҳWQJDQJ´FҫQWKLӃWFKRQKà nghiên cӭXWURQJYLӋF[k\GӵQJFiF
“tiêu chuҭQWKHR OӭDWXәL´ÿӕL YӟLFiF FKӭFQăQJ Qày khác cӫD WUҿHPYà thiӃX QLên.
ĈLӅXQj\OLrQTXDQÿӃQYLӋFQJKLên cӭXFiFQKyPOӟQQKӳQJQJKLӋPWKӇWKXӝFOӭDWXәL
và giӟLWtQKNKiFQKDXYjÿӃQYLӋF[iFOұSPӭFÿӝSKiWWULӇQFKӭFQăQJÿLӇQKình nhҩW
nghƭDOà trung bình, ÿӕLYӟLPӛLQKyPYtGө[iFÿӏQKWҫQVӕQKӏSÿұSFӫDWLPӣHP
trai và em gái thuӝFFiFQKyPWXәi khác nhau).
3KѭѫQJSKiS³EәGӑF´NKҳFSKөFWKLӃXVyWFӫDSKѭѫQJSKiS³FҳWQJDQJ´NK{QJ
chҭQÿRiQYà dӵEiRÿѭӧFVӵSKiWWULӇQFiWKӇFӫDFiFFKӭFQăQJQyWKӵFKLӋQYLӋF
nghiên cӭXWUên cùng nhӳQJQJKLӋPWKӇQKҩWÿӏQKWURQJTXiWUình phát triӇQFiWKӇFӫD chúng.
1.3.1.2. Ý nghƭDFӫD6LQKOtKӑFWUҿHP
Môn Sinh lí hӑF WUҿ HP Fy ê QJKƭD Ot OXұQ Yà thӵF WLӉQ WROӟQ Yà là mӝW WURQJ
nhӳQJWKành tӕFҫQWKLӃWYà quan trӑQJQKҩWFӫDKӑFYҩQVѭSKҥP
1.3.2. NhiӋPYө YjÿiQKJLi 1.3.2.1. NhiӋPYө 11
NhiӋPYөÿӑFNƭFiFWK{QJWLQWUên.
NhiӋPYөnrXWrQFiFSKѭѫQJSKiSFѫEҧQFӫD6LQKOtKӑFWUҿHP3KkQWtFK
ѭXNKX\ӃWÿLӇPFӫDPӛLSKѭѫQJSKiSYjÿLӅQYào bҧQJVDX &iFSKѭѫQJSKiS ѬXÿLӇP 1KѭӧFÿLӇP
1. ....................................
................................ ...........................
2. ....................................
................................ ...........................
3. ....................................
................................ ...........................
NhiӋPvөtӯVӵ SKkQWtFKWUên (nhiӋPYөKãy rút ra kӃWOXұQ FҫQWKLӃWYӅ
viӋFVӱGөQJFiFSKѭѫQJSKiS6LQKOtKӑFOӭDWXәL
ĈiQKJLi
Câu hӓLhãy bình luұQFkXQyLFӫD, 33DYORYÿӕLYӟLWKDQKQLên “sӵNLӋQOà
không khí cӫDQKà khoa hӑF/Rài FKLPGFyÿ{LFiQKNKRҿFNJQJNK{QJWKӇED\FDR
nӃXNK{QJFyÿLӇPWӵDOà không khí. MӑLOtWKX\ӃWQӃXWKLӃXVӵNLӋQVӁJLӕQJQKӳQJ
bong bóng xà phòng, hào nhoáng nhѭQJWUӕQJUӛQJ´
Câu hӓLtrong nhӳQJWUѭӡQJKӧSQào thì dùng phѭѫQJSKiS³FҳW QJDQJ´KDy “bәGӑF´" 12
&KѭѫQJ SINH LÍ Hӊ7+Ҫ1.,1+ 9¬&È&&Ѫ48$13+Æ17Ë&+&Ӫ$
TRҾ(0 (10 TIӂ7) MөFWLêu:
Tìm hiӇXÿһFÿLӇPFҩXWҥRYà sӵSKiWWULӇQKӋWKҫQNLQKFӫDFRQQJѭӡLKRҥWÿӝQJ
thҫQNLQKFҩSFDRFӫDWUҿHPWLӇXKӑFQêu và giҧLWKtFKÿѭӧFFiFTX\OXұWFѫEҧQFӫD
hoҥWÿӝQJWKҫQNLQKFҩSFDR9ұQGөQJQKӳQJNLӃQWKӭFWUên vào viӋFJLiRGөFQKӳQJ
ÿӭD WUҿFy QKӳQJORҥL Kình thҫQ NLQKNKiF QKDX PӝWFiFK OLQKKRҥW WLӃSWKX WӕWKӑF
phҫQWkPOêKӑFÿҥLFѭѫQJJLiRGөFKӑF
Tìm hiӇXFKXQJ YӅFiF FѫTXDQSKkQ tích (thӏJLiFWKtFKJLiFNKӭX JLiF9ұQ
dөQJQKӳQJNLӃQWKӭFWUrQÿӇGҥ\các bài vӅSKòng bӋQKӣP{Q7ӵQKLên – Xã hӝLYà Khoa hӑF
2.1. Tìm hiӇXÿһFÿLӇm cҩu tҥo và sӵ phát triӇn cӫa hӋ thҫn kinh ӣ con ngѭӡi 2.1.1. Thông tin
2.1.1.1. CҩXWҥRYà chӭFphұQFӫDKӋWKҫQNLQKQJѭӡL
HӋWKҫQNLQKFӫDQJѭӡLJӗPSKҫQWUXQJѭѫQJYjQJRҥLELên (xem hình 2.1).
HӋWKҫQNLQKWUXQJѭѫQJJӗPQão bӝYà tuӹVӕQJ
HӋWKҫQNLQKQJRҥLELên gӗPFiFFѫTXDQWKөFҧPYà các dây thҫQNLQK
Dây thҫQ NLQK KѭӟQJ WkPJӗP các sӧLWKҫQ NLQKGүQ WUX\ӅQ[XQJ ÿӝQJWӯ Fѫ
quan thөFҧPYӅWUXQJѭѫQJ. Dây thҫQNLQKOLWkPJӗPFiFVӧLGүQWUX\ӅQ[XQJÿӝQJ
tӯWUXQJѭѫQJÿӃQFiFFѫTXDQWUҧOӡLNtFKWKtFK. Dây thҫQNLQKSKDJӗPFҧKDLORҥLVӧL
OLWkPYjKѭӟQJWkP&iFVӧLWKҫQNLQK cҧPJLiFOLên hӋYӟLFiFFѫTXDQWKөFҧP
HӋWKҫQNLQKÿѭӧFFҩXWҥRWӯQKӳQJÿѫQYӏFҩXWU~FYà chӭFQăQJFѫEҧQOà các tӃ
bào thҫQNLQKKD\QѫURQ 1KӡNKҧQăQJWLӃS QKұQ[ӱOtYà chuyӇQJLDRWK{QJWLQY{
cùng phӭFWҥSFӫDQѫURQPjFѫWKӇFyÿѭӧFQKӳQJ phҧQӭQJWKtFKKӧSYӟLFiFNtFK
WKtFKWiFÿӝQJYjRFѫWKӇ 13
Não bӝJӗPFiFSKҫQKành tuӹWLӇXQão, não giӳDQão trung gian và bán cҫXÿҥL
não. Bán cҫX ÿҥLQão là bӝ SKұQSKiW WULӇQ QKҩWFKLӃP NKӕL OѭӧQJFӫD Qão bӝ
(xem hình 2.2). Bán cҫXÿҥLQão gӗm hai nӱDSKҧLYà trái. BӅPһWEiQFҫXÿҥLQão có
nhiӅXQӃSQKăQFKLDEiQFҫXWKành các thuǤYà hӗLQão. MӛLEiQFҫXFyQӃSQKăQ
lӟQUãnh Sylvius, rãnh Rolando và rãnh thҷQJJyF%DUãnh này chia bán cҫXQão thành
4 thuǤWUiQÿӍQKFKҭPYjWKiLGѭѫQJ.
Hình 2.1. HӋWKҫQNLQK
1. Não bӝ7ӫ\VӕQJ+ӋWKҫQNLQKQJRҥLELên 14
CҩXWҥREên trong cӫDEiQFҫXÿҥLQão gӗPFyFKҩWWUҳQJYà chҩW[iP&KҩWWUҳQJ
là các sӧLWKҫQNLQKJӗPORҥLVӧLOLên hӧSVӧLOLên bán cҫXYà sӧLOLên lҥF&KҩW[iP
gӗPFiF QKkQQѫURQQҵPӣEên trong bán cҫXQKkQGѭӟLYӓYà vӓQão. VӓQão là bӝ
phұQSKiWWULӇQPXӝQKѫQFiFSKҫQNKiFQên có cҩXWҥRYà chӭF QăQJSKӭFWҥSKѫQ
QѫLÿk\GLӉQUDKRҥWÿӝQJWKҫQNLQKFҩSFDRKRҥWÿӝQJWkPOtFӫDFRQQJѭӡL7Uên vӓ
não ngѭӡL Fy Fic trung khu ngôn ngӳ WUXQJNKX YұQ ÿӝQJQyL WUXQJ NKX YұQÿӝQJ
viӃWWUXQJNKXKLӇXWLӃQJQyLWUXQJNKXKLӇXFKӳYLӃW&iFWUXQJNKXQày không có ӣ
vӓQão cӫDÿӝQJYұW
Hình 2.2. Não bӝFҳWGӑFWKHRFKLӅXWUѭӟFVDX
TuӹVӕQJ Oà phҫQ Fә [ѭD QKҩW FӫDhӋ WKҫQ NLQK ӣÿӝQJ YұW Fy[ѭѫQJ VӕQJ Fy
chӭFSKұQEҧRÿҧPQKӳQJPӕLOLên hӋÿѫQJLҧQQKҩWFӫDFѫWKӇYӟLWKӃJLӟLEên ngoài.
TuӹVӕQJFӫDQJѭӡLOà mӝWNKӕLKình trөGài, có màng bao bӑFQҵPWURQJFӝWVӕQJ1ӃX
cҳWQJDQJWXӹVӕQJWDVӁSKkQELӋWUҩWUõ chҩW[iPYà chҩWWUҳQJ&KҩW[iPFyKình con
EѭӟPÿDQJPӣFiQKKD\JLӕQJKình chӳ+QҵPӣJLӳDWXӹVӕQJQyFyVӯQJWUѭӟFYà
sӯQJVDX6ӯQJWUѭӟFOjQѫL[XҩWSKiWFӫDUӉYұQÿӝQJÿѭӧFWҥRQên bӣLWUөFFӫDQKLӅX
tӃEào thҫQNLQK6ӯQJVDXOjQѫLÿLYjRFӫD trөFFiFWӃEào cҧPJLiFQKӳQJWӃEào này
nҵPӣWURQJFiFKҥFKJLDQÿӕWVӕQJFӫDUӉVDX&KҩWWUҳQJEDRTXDQKFKҩW[iPYjÿѭӧF
tҥRQên bӣLY{VӕQKӳQJEyVӧLWKҫQNLQKFKҥ\GӑFWKHRFKLӅXFӝWVӕQJFiFEyQày tҥR
thành cӝWWUѭӟFFӝWEên và cӝWVDXFӫDQão. 15
TӯWXӹVӕQJSKiWÿLÿ{LGk\WKҫQNLQKWXӹ0ӛLGk\WKҫQNLQKWXӹOà do các sӧL
trөFOLrQTXDQÿӃQUӉWUѭӟFYà rӉVDXQKұSYào nhau mà thành. PhҫQWXӹVӕQJӭQJYӟL
mӛLÿ{LGk\WKҫQNLQKWXӹJӑLOjÿӕWWXӹ0ӛLPӝWGk\WKҫQNLQK[XҩWSKiWWӯWXӹVӕQJ
gӗPFiFVӧLGk\FҧPJLiFYà sӧLGk\YұQÿӝQJFK~QJÿLÿӃQFiFFѫTXDQNKiFQKDX
FѫGDWX\ӃQ«7XӹVӕQJOà mӝWWUXQJNKXSKҧQ[ҥTXDQWUӑQJEҧRÿҧPFKRFiFFӱ
ÿӝQJPi\PyFWUҧOӡLFiFNtFKWKtFKPX{QYҿ
2.1.1.2. Vai trò cӫDKӋWKҫQNLQKQJѭӡL
Nhӡcó hӋWKҫQNLQKQyLFKXQJYà bӝSKұQWUXQJѭѫQJQyLULrQJ– não bӝYà tuӹ
sӕQJ– PjFѫWKӇWLӃSQKұQÿѭӧFWҩWFҧPӑLELӃQÿәL[ҧ\UDWURQJP{LWUѭӡQJEên trong
và bên ngoài, và phҧQӭQJOҥLPӝWFiFKWtFKFӵFÿӕLYӟLQKӳQJELӃQÿәLÿyOàm thay
ÿәLTXDQKӋcӫDPình ÿӕLYӟLFK~QJ
HӋWKҫQNLQKEҧRÿҧPKRҥWÿӝQJWKӕQJQKҩWFӫDFiFP{YjFѫTXDQYӟLQKDXÿLӅX
chӍQKVӵKRҥWÿӝQJFӫDFK~QJOàm cho hoҥWÿӝQJFӫDFiFFѫTXDQWKtFKQJKLYӟLQKӳQJ
ÿLӅXNLӋQOX{QWKD\ÿәLFӫDP{LWUѭӡQJEên ngoài trong tӯQJWKӡLÿLӇm riêng lҿFNJQJ
QKѭWURQJVXӕWFXӝFÿӡLFӫDFѫWKӇ
NhӡFySKҫQFDRFҩSFӫDKӋWKҫQNLQK– bán cҫXÿҥLQão và ÿһFELӋWOà vӓQão –
PjFRQQJѭӡLFyWѭGX\YjWkPOt9ӓQão là cѫVӣYұWFKҩWFӫDWRàn bӝKRҥWÿӝQJWkPOt cӫDFRQQJѭӡL
HӋWKҫQNLQKFKtQKOjFѫTXDQÿLӅXNKLӇQÿLӅXKRà và phӕLKӧSFiFKRҥW ÿӝQJFӫD
FѫWKӇQKѭOjPӝWNKӕLWKӕQJQKҩW
2.1.1.3. SӵSKiWWULӇQFӫDKӋWKҫQNLQKӣWUҿHPWLӇXKӑF
Cho tӟLO~FUDÿӡLQão bӝFӫDÿӭDWUҿYүQFKѭDÿѭӧFSKiWWULӇQÿҫ\ÿӫPһFGù có
cҩXWҥRYà hình thái không khác vӟLQão cӫDQJѭӡLOӟQOà mҩ\1yFyNtFKWKѭӟFQKӓ
KѫQYjWUӑQJOѭӧQJNKRҧQJ– 392 g. TrӑQJOѭӧQJFӫDQão tăQJOrQPҥQKPӁWURQJ
QăPÿҫXWLên. TӟLWKiQJWKӭWUӑQJOѭӧQJFӫDQão ÿã tăQJJҩSÿ{LWӟLWXәL– WăQJ
gҩSEDO~FWXәLWKì trung bình là 1300 g – chӍNpPQão ngѭӡLOӟQFyJPà thôi! ӣ 16
tuәLGұ\WKì, trӑQJOѭӧQJQão hҫXQKѭNK{QJWKD\ÿәL1KѭQJVӵWKұWWKì có nhӳQJELӃQ
ÿәLYӅWӃEào hӑFYà vӅFKӭFQăQJUҩWWLQKYLWURQJWҩWFҧFiFJLDLÿRҥQSKiWWULӇQEDR
gӗPFҧWXәLGұ\thì.
SӵSKiWWULӇQFӫDFiFÿѭӡQJGүQWUX\ӅQGLӉQUDUҩWPҥQKPӁWăQJOên theo tuәLYà
ÿѭӧFWLӃSWөFÿӃQ– 15 tuәLGRÿyFҩXWҥRWӃEào cӫDYӓQão cӫDWUҿHPWXәLYӅFѫ
bҧQJLӕQJYӟLQJѭӡLOӟQ6ӵP\elin hóa sӧLWKҫQNLQKOà mӝWJLDLÿRҥQSKiWWULӇQ quan
trӑQJFӫDQão bӝOjPFKRKѭQJSKҩQÿѭӧFWUX\ӅQÿLPӝWFiFKULêng biӋWWKHRFiFVӧL
thҫQNLQKGRÿyKѭQJSKҩQÿLÿӃQYӓQão mӝWFiFKFKtQK[iFFyÿӏQKNKXOàm cho
hoҥWÿӝQJFӫDWUҿKRàn thiӋQKѫQGҫQWӟLWXәLWKì quá trình myeOLQKRiÿѭӧFKRàn tҩW vӅFѫEҧQ
KhoҧQJJLӳD– 14 tuәLFiFUãnh và hӗLQão ÿã có hình dáng giӕQJFӫDQJѭӡL lӟQ
Sau khi sinh, tiӇXQão bҳWÿҫXWăQJWUѭӣQJ PҥQKWӯWKiQJÿã có sӵSKkQKRi
trong cҩXWU~FWӃEào cӫDWLӇXQão. Trong khoҧQJWӯÿӃQWXәLWKì tiӇXQão cӫDWUҿFy
khӕLOѭӧQJYjNtFKWKѭӟFWѭѫQJÿӕLJҫQYӟLWLӇXQão cӫDQJѭӡLOӟQ
TӟL– 6 tuәLWKì hành tuӹYà não giӳDJLӳYӏWUtJLӕQJQKѭYӏWUtFyÿѭӧFӣ QJѭӡL
lӟQ[pWYӅPһWFKӭFQăQJ
6DXQăPÿҫXNKӕLOѭӧQJFӫDWXӹVӕQJÿѭӧFWăQJJҩSÿ{LWӟLWXәL– gҩSEDYà
lúc 14 – 15 tuәLWăQJJҩS– 5 lҫQ
HoҥWÿӝQJ7.&&FӫDWUҿSKiWWULӇQFùng vӟLVӵWUѭӣQJWKành vӅKình thái cӫDQão
bӝ1KӳQJQăPÿҫXWLên cӫDWUҿOjJLDLÿRҥQSKiWWULӇQÿһFELӋWPҥQKPӁFӫDKRҥWÿӝQJ
TKCC. CNJQJWURQJJLDLÿRҥQÿyFiFFѫTuan cҧPJLiFYà các phҫQYӓQão cӫDFѫTXDQ
SKkQWtFKÿѭӧFSKiWWULӇQ+ӋYұQÿӝQJÿѭӧFSKiWWULӇQYӟLQKӏSÿӝQKDQK&XӕLFùng,
hӋWKӕQJWtQKLӋXWKӭKDL– ngôn ngӳFӫDWUҿ– bҳWÿҫXSKiWWULӇQ
2.1.2. NhiӋPYө YjÿiQKJLi 2.1.2.1. NhiӋPYө 17
NhiӋPYөnêu khái quát cҩXWҥRFӫDKӋWKҫQNLQKQJѭӡLNӃWKӧSFKӍWUên tranh vӁ– hình 2.1).
NhiӋPYөnêu sӵSKiWWULӇQFӫDKӋWKҫQNLQKӣOӭDWXәLWUҿHPWLӇXKӑF
NhiӋPYөthҧROXұQQKyPYӅYDLWUò cӫDKӋWKҫQNLQK 2.1.2.2. ĈiQKJLi
Câu hӓLhãy chӍWrên tranh các thành phҫQFӫDKӋWKҫQNLQKQJѭӡLYà nói chӭF
phұQFӫD chúng (hình 2.1 và hình 2.2).
Câu hӓLhãy tóm tҳWQKӳQJQpWFѫEҧQFӫDVӵSKiWWULӇQFӫDKӋWKҫQNLQK ӣWUҿ
em lӭDWXәLWLӇXKӑF
Câu hӓLcҩXWҥRFӫDYӓQão ngѭӡLFyJì khác vӟLYӓQão cӫDÿӝQJYұW"
2.2. Tìm hiӇu hoҥt ÿӝng thҫn kinh cҩp cao ӣ trҿ em TiӇu hӑc 2.2.1. Thông tin
2.2.1.1. HӑFWKX\ӃWKRҥWÿӝQJWKҫQNLQKFҩSFDRFӫD,33DYORY
Theo I.P. Pavlov, phҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQOjÿѫQYӏFKӭFQăQJFӫDKRҥWÿӝQJ7.&&
ÿѭӧFWҥRUDWUrQFѫVӣKình thành ÿѭӡQJOLên hӋWKҫQNLQKWҥPWKӡLJLӳDFiFQKyPWӃ
bào thҫQNLQKNKiFQKDXFӫDYӓQão. Toàn bӝKӑFWKX\ӃWÿѭӧF[k\GӵQJWKHRQJX\ên tҳFGѭӟLÿk\
Nguyên tҳF TX\ӃW ÿӏQK OXұQ mӑL SKҧQ [ҥ ÿӅX Oà phҧQ ӭQJ FӫD Fѫ WKӇ ÿӕL YӟL
nhӳQJWiFÿӝQg tӯP{LWUѭӡQJEên ngoài hoһFErQWURQJFѫWKӇ0ӛLSKҧQ[ҥÿӅXFy
nguyên nhân gây UDQy3DYORYÿã chӍUDUҵQJphҧQ[ҥOà các phҧQӭQJGRKRҥWÿӝQJ cӫDQão bӝWҥRUD
Nguyên tҳFFҩXWU~FcѫFKӃVLQKOtFӫDSKҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQOjFiFÿѭӡQJOLên hӋ
thҫn kinh tҥPWKӡL%ҧQWKkQFiFÿѭӡQJOLên hӋWKҫQNLQKWҥPWKӡLEDRJLӡFNJQJGRFҩX
trúc nhҩWÿӏQKWKӵFKLӋQWҥRWKành các mӕLWѭѫQJTXDQFKӭFQăQJPӟLWURQJTXiWUình phát triӇQFiWKӇ 18
Nguyên tҳFSKkQWtFKYà tәQJKӧStrong hoҥWÿӝQJWKҫQNLQKOX{QOX{n tӗQWҥLKDL
quá trình – phân tích và tәQJKӧS4XiWUình phân tích xҧ\UDQJD\WҥLFiFFѫTXDQWKө
cҧP9ӓEiQFҫXÿҥLQão ÿҧPQKLӋPFKӭFQăQJSKkQWtFKYà tәQJKӧSFDRFҩS9ӓEiQ
cҫXÿҥLQão ÿLӅXNKLӇQPӑLKRҥWÿӝQJ&iFÿѭӡQJOLên hӋWKҫQNLQKWҥPWKӡi cNJQJQKѭ
các hiӋQWѭӧQJWkPOtÿѭӧFKình thành trên vӓQão.
2.2.1.2. PhҧQ[ҥNK{QJYjFyÿLӅXNLӋQ
Các phҧQ [ҥ FӫD QJѭӡLYj ÿӝQJ YұWJӗP QKyPSKҧQ [ҥ NK{QJ ÿLӅXNLӋQ Yà
phҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQ
PhҧQ[ҥNK{QJÿLӅXNLӋQOà phҧQӭQJEҭPVLQKFӫDFѫWKӇ3hҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQOà
phҧQӭQJÿѭӧFKình thành trong quá trình sӕQJFӫDFiWKӇ
Hai loҥLSKҧQ[ҥQày có nhӳQJÿһFÿLӇPNKiFQKDXQKѭVDX
ĈһFÿLӇPFӫDSKҧQ[ҥNK{QJÿLӅX
ĈһFÿLӇPFӫDSKҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQ kiӋQ
- BҭPVLQKGLWUX\ӅQFyWtQKchҩW- TӵWҥRÿѭӧFKình thành trong ÿӡLVӕQJFiWKӇ chӫQJORҥL
ÿһFWUѭQJFKRFiWKӇ - RҩWEӅQYӳQJ - Không bӅQYӳQJ
- Tác nhân kích thích thích ӭQJ
- Tác nhân kích thích bҩWNì.
- ĈyQJPӣӣSKҫQGѭӟLYӓQão.
- ĈyQJPӣӣYӓQão.
- Báo hiӋXWUӵFWLӃSNtFKWKtFKJk\UD- Báo hiӋX JLiQ WLӃS NtFK WKtFK Jk\ UD SKҧQ [ҥ phҧQ[ҥ
NK{QJÿLӅXNLӋQWѭѫQJӭQJ
* &ѫFKӃ thành lұSSKҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQ
Theo Pavlov, phҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQÿѭӧFWKành lұSWUrQFѫVӣKình thành mӝWFRQ
ÿѭӡQJ PӟL Pj TXD ÿy FiF OXӗQJ [XQJ ÿӝQJ WKҫQ NLQK ÿѭӧF dүn
truyӅQ3KҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQÿѭӧFWKLӃWOұSVDXNKLÿã có sӵÿyQJOҥLFӫDÿѭӡQJOLên hӋ
thҫQNLQKWҥPWKӡLJLӳDKDLSKҫQFӫDYӓQão. ĈLӅXQj\ÿã dүQ3DYORYÿӃQVӵSKkQELӋW 19
FѫFKӃSKҧQ[ҥWURQJKӋWKҫQNLQKWUXQJѭѫQJFѫFKӃ³GүQ´ÿӕLYӟLSKҧQ[ҥNK{QJ
ÿLӅXNLӋQYjFѫFKӃ³QӕL´ÿӕLYӟLSKҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQ
Theo quan niӋPFӫD3DYORYYLӋFWKành lұSÿѭӡQJOLên hӋWKҫQNLQKWҥPWKӡLFKӍ
có thӇWKӵFKLӋQÿѭӧFWURQJWUѭӡQJKӧSWUên vӓQão xuҩWKLӋQÿӗQJWKӡLÿLӇPKѭQJ
phҩQPӝWÿiӇPWKXӝFWUXQJNKXQKұQNtFKWKtFKFyÿLӅXNLӋQY{TXDQYà mӝWÿLӇP
thuӝFWUXQJNKXFӫDSKҧQ[ҥNK{QJÿLӅXNLӋQKD\QyLFKtQK[iFKѫQOjÿLӇPÿҥLGLӋQ
trên vӓQão cӫDWUXQJNKXÿy
DҫQGҫQJLӳDÿLӇPÿyKình thành mӝWÿѭӡQJOLên hӋWҥPWKӡL/~FÿҫX Pavlov
cho rҵQJÿѭӡQJOLên hӋWҥPWKӡLÿѭӧFQӕLWKHRPӝWFKLӅXWӯÿLӇPKѭQJSKҩQ\ӃXÿӃQ
ÿLӇPKѭQJSKҩQPҥQK6DXQày ông kӃWOXұQUҵQJÿѭӡQJOLên hӋWҥPWKӡL[ҧ\UDWKHRFҧ 2 chiӅX
* NhӳQJÿLӅXNLӋQÿӇ thành lұSSKҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQ
ĈӇEҧRÿҧPFKR YLӋF thành lұSSKҧQ [ҥFyÿLӅXNLӋQÿѭӧF QKDQKFKyQJYà lâu
bӅQFҫQFK~êQKӳQJÿLӅXNLӋQVDX
PhҧL Oҩ\ PӝW SKҧQ [ҥ NK{QJ ÿLӅX NLӋQ OjP Fѫ Vӣ 7URQJ WUѭӡQJ KӧS WKành lұS
phҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQFҩSFDRWKì phҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQPӟLÿѭӧF[k\GӵQJWUrQFѫVӣ
mӝWphҧQ[ҥFyÿLӅXNLӋQÿã có.
PhҧLFyPӝWVӕOҫQNӃWKӧSQKҩWÿӏQKJLӳDNtFKWKtFKFyÿLӅXNLӋQYjNK{QJÿLӅX
kiӋQKRһFNtFKWKtFKFyÿLӅXNLӋQÿã có). SӕOҫQNӃWKӧSQày nhiӅXKD\tWOà tuǤWKHR
tӯQJWUѭӡQJKӧSYà tuǤWKHRWӯQJÿӭDWUҿ
.tFK WKtFK Fy ÿLӅu kiӋQ Fàng vô quan (nghƭD Oj NK{QJ OLrQ TXDQ ÿӃQ SKҧQ [ҥ
NK{QJÿLӅXNLӋQKRһFFyÿLӅXNLӋQÿѭӧFGQJOjPFѫVӣWKì càng dӉWKành lұSSKҧQ[ҥ
FyÿLӅXNLӋQ 1KѭWKӃ FyQJKƭDOà, vӅSKѭѫQJ GLӋQVLQKKӑF NtFKWKtFK FyÿLӅXNLӋQ
phҧLÿѭӧFFKӑQWURQJQKӳQJNtch thích yӃXKѫQNtFKWKtFKNK{QJÿLӅXNLӋQFKӫ\ӃXYӅ
FѭӡQJÿӝVLQKKӑF 20