Thuyết trình Văn hóa tập quán, cộng đồng và đặc trưng dân tộc môn Văn hóa kinh doanh | Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh

* Văn hóa mang tính tập quán:
- Văn hóa mang tính tập quán là văn hóa được hình thành và phát triển dựa trên những thói
quen, tập tục của con người trong đời sống hàng ngày. Có những tập quán đẹp, tồn tại lâu
đời, nhưng cũng có những tập quán không dễ gì cảm thông, không được chấp nhận trong một xã hội cụ thể. Ví dụ:
+ Lễ Thanh Minh là một lễ hội truyền thống của Việt Nam, được tổ chức vào ngày mùng
3 tháng 3 âm lịch hàng năm. Đây là dịp để con cháu thể hiện lòng biết ơn, tri ân đối với tổ
tiên, ông bà, cha mẹ đã khuất. Lễ hội cũng là dịp để nhắc nhở con cháu về cội nguồn, về
truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam.
+ Tục bắt vợ là một tập tục hôn nhân truyền thống của một số dân tộc thiểu số ở Việt
Nam. Tục bắt vợ là việc một nhóm thanh niên nam giới của một làng đi bắt một cô gái
của làng khác về làm vợ, thường được thực hiện vào dịp lễ hội. Tục bắt vợ là một hủ tục
lạc hậu, trái với pháp luật và đạo đức xã hội. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn một số nơi ở
vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn duy trì hủ tục này.
* Văn hóa mang tính cộng đồng:
- Văn hóa mang tính cộng đồng là nền văn hóa tồn tại dựa vào sự tạo dựng, tác động qua
lại và củng cố của mọi thành viên trong xã hội. Là một sự quy ước chung cho các thành
viên trong cộng đồng như những lề thói, những tập tục,....tuân theo một cách tự nhiên,
không có sự ép buộc. Trong đó, con người là thành viên của một nhóm, một tổ chức hay
xã hội cùng chia sẻ một nền văn hóa nhất định. Nếu một người nào đó làm khác đi văn hóa
ấy sẽ bị cộng đồng lên án hoặc xa lánh mặc dù họ không làm gì phạm pháp cả. Ví dụ:
Theo văn hóa đi chùa từ trước đến nay, con người thường chọn lựa trang phục khi đi chùa
là những trang phục kín đáo, lịch sự như áo dài, áo tứ thân, áo bà ba,....mang sự tôn trọng
với các bậc thành thần, Đức Phật, đồng thời thể hiện sự trang nghiêm, thanh lịch của người đến chùa.
Nhưng với sự phát triển của thời hiện đại, có một số thành phần ăn mặc thiếu kín đáo, hở
hang để thể hiện cá tính bản thân. Mặc dù việc ăn mặc thiếu vải không hề trái pháp luật
nhưng nó bị trái với tính cộng đồng. Điều này không chỉ gây phản cảm, làm mất đi sự
trang nghiêm của chốn linh thiêng, mà còn làm cho nhiều người bức xúc và lên án.
ĐẶC TRƯNG CỦA VĂN HÓA TÍNH DÂN TỘC - TÍNH CHỦ QUAN Tính dân tộc:
Văn hóa tạo nên nếp suy nghĩ và cảm nhận chung của từng dân tộc mà người dân tộc khác
không dễ gì hiểu được. Vì thế mà một câu chuyện cười có thể làm cho người dân các nước
Phương Tây cười chảy nước mắt mà người dân châu Á chẳng thấy có gì hài hước ở đó cả. Vì
vậy, cùng một điệp mà ở nhiều nước lại có thể mang ý nghĩa hoàn toàn khác nhau.
VD: Sau đây là 1 câu chuyện cười ở phương Tây:
Ví dụ: Người nước ngoài đã dùng hoa sen ở Hồ Tây để chụp ảnh gợi cảm. Điều này đã gây tranh
cãi rằng cô gái này đang làm “ô uế” hình tượng hoa sen trong sáng của người Việt Nam. Bởi vì
đối với họ thì hoa sen đơn giản chỉ là loài hoa đẹp, không có ý nghĩa sâu sắc. Nhưng đối với
người Việt thì hoa sen mang biểu tượng phẩm chất thanh cao, hiếm loài hoa nào sánh được - đặc
biệt là quốc hoa Việt Nam. Tính chủ quan:
Con người ở các nền văn hóa khác nhau có suy nghĩ, đánh giá khác nhau về cùng một sự việc.
Cùng một sự việc có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau ở các nền văn hóa khác nhau.
VD: Ở Việt Nam, việc nhấc bát cơm lên khỏi mặt bàn ăn để có thể ăn một cách thoải mái, tránh
rơi vãi thức ăn là hành động hết sức bình thường trong văn hóa ăn uống. Nhưng trái lại, ở Hàn
Quốc họ cho rằng hành động đó là thô tục, bất lịch sự và chỉ có kẻ ăn mày mới bưng bát cơm lên. Tính khách quan
Văn hóa có tính khách quan: Văn hóa thể hiện tính chủ quan của từng dân tộc, nhưng lại
được hình thành bằng cả quá trình lịch sử, xã hội. Được chia sẻ và truyền từ thế hệ này
sang thế hệ khác, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của mỗi người. Văn hóa tồn tại
khách quan ngay cả với các thành viên trong cộng đồng. Chúng ta chỉ có thể học hỏi các
nền văn hoá, chấp nhận nó, chứ không thể biến đổi chúng theo ý muốn chủ quan của mình.
Ví dụ: Quan điểm “Trinh tiết- thước đo phẩm giá của người phụ nữ” luôn tồn tại trong
suy nghĩ của người Việt Nam từ xưa và cho đến nay. Dù đang sống trong xã hội hiện đại
và văn minh, nhưng nhiều định kiến xoay quanh vấn đề trinh tiết vẫn tồn tại và “đeo
bám” những người phụ nữ. Và quan điểm này rất khó để có thể xoá bỏ trong tư duy của người Việt Nam. Tính kế thừa
-Văn hoá có tính kế thừa: văn hoá là sự tích tụ hàng trăm, hàng ngàn năm của các dân
tộc. Mỗi thế hệ đi qua sẽ chắt lọc, thêm bớt những đặc trưng riêng biệt tạo thành nền
văn hoá quảng đại. Sự sàng lọc và tích tụ qua thời gian đã làm cho vốn văn hóa của một
dân tộc trở nên giàu có, phong phú và tinh khiết hơn. Sau đó sẽ được truyền tiếp cho thế hệ sau.
Ví dụ: “Kính trọng ông, bà, cha, mẹ” có từ rất lâu trong văn hoá Việt Nam. Phẩm chất tốt
đẹp này luôn ăn sâu trong máu của con dân đất Việt và sẽ luôn được giữ gìn và phát huy trong tương lai.
* Văn hóa mang tính học hỏi:
- Văn hóa không chỉ được truyền từ đời này sang đời khác, mà nó còn phải trải qua quá
trình học hỏi, đút kết kinh nghiệm từ những nơi khác, những nền văn hóa khác. Ví dụ:
+ Trước đây, ngày Valentine (hiện nay là ngày 14 tháng 2 hàng năm) là ngày lễ chỉ ở Bắc
Mỹ và Châu Âu, nhưng ngày nay nó được phổ biến ở hầu hết các quốc gia, trong đó có
Việt Nam. Vào ngày này, người con gái bày tỏ tình cảm của mình bằng cách gửi thiệp
Valentine, hoa hồng, sô cô la và một số loại quà tặng đặc biệt khác cho người con trai họ yêu.
* Văn hóa mang tính tiến hóa:
- Một nền văn hóa luôn thay đổi, tự điểu chỉnh cho phù hợp với trình độ và tình hình mới bằng
cách tiếp thu các giá trị tiến bộ, hoặc tích cực của nền văn hóa khác.
Ví dụ: Trang phục cưới xưa và nay ở Việt Nam.
+ Trang phục cưới ngày xưa của người Việt Nam như áo mớ ba, áo dài cưới đối với cô dâu hay
áo thụng, quần ống sớ, đi hài thiêu đối với chú rể.
+ Nhưng khi thời đại phát triển, những tư tưởng phương Tây du nhập vào Việt Nam những trang
phục xưa dần được thay màu, đổi mới sáng tạo hơn như các loại váy cưới trắng tinh khiết cho cô
dâu hay các bộ vest thanh lịch cho chú rể.
=> Sự du nhập của tư tưởng trang phục cưới phương Tây đã góp phần làm đa dạng hóa phong
cách trang phục cưới ở Việt Nam. Ngày nay, cô dâu Việt Nam có thể lựa chọn trang phục cưới
phù hợp với sở thích và phong cách của mình, có thể là trang phục cưới truyền thống hoặc trang phục cưới phương Tây.