Tiểu luận Luật Hành Chính: Pháp Luật Về Xử Lý Vi Phạm Hành Chính môn Luật hành chính | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48704538
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN PHƯƠNG HOA
PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH
Chuyên ngành: Luật Quốc Tế
Mã sinh viên: 23A5201D0053 Lớp: 2352A01
TIỂU LUẬN LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2024 Mục lục lOMoAR cPSD| 48704538
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁP LUẬT VỀ XỬ
PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
1.1. Xử phạt vi phạm hành chính và pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
1.2. Nội dung của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
1.2.1. Khái niệm vi phạm hành chính
1.2.2. Các nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính
1.2.3. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính và các biện pháp khắc phục hậu quả
1.2.4. Các biện pháp ngăn chặn vi phạm hành chính và bảo đảm việc xử phạt vi phạm hành chính
1.2.5. Thẩm quyền quy định vi phạm hành chính, hình thức xử phạt và các biện pháp khắc phục hậu quả
1.2.6. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính
1.2.7 . Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính
CHƯƠNG II: GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁP LUẬT VỀ XỬ
PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
1.1. Xử phạt vi phạm hành chính và pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính lOMoAR cPSD| 48704538
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính 1.1.1.1
Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính
-Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự có tính chất bắt buộc chung do nhà nước
đặt ra hoặc thừa nhận, thể hiện ý chí nhà nước của giai cấp thống trị trên cơ sở ghi
nhận các nhu cầu về lợi ích của toàn xã hội, được đảm bảo thực hiện bằng nhà nước
nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội với mục đích trật tự và ổn định xã hội vì sự phát
triển bền vững của xã hội [61, tr. 288]. Pháp luật có ba chức năng: điều chỉnh, bảo
vệ và giáo dục. Sở dĩ pháp luật có chức năng bảo vệ vì trong xã hội vẫn tồn tại những
“vi phạm pháp luật” – là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm hại đến các lợi ích của
xã hội, quyền và lợi ích của công dân, do người có năng lực trách nhiệm pháp lý
thực hiện một cách có lỗi [61, tr. 537]. Và người vi phạm pháp luật phải chịu trách
nhiệm pháp lý – hậu quả của vi phạm pháp luật và được thể hiện trong việc cơ quan
nhà nước có thẩm quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế (chế tài xử lý) [61, tr. 550].
Theo lýluận về trách nhiệm hành chính thì có hai nhóm biện pháp trách nhiệm
hành chính là các biện pháp xử phạt vi phạm hành chính và các biện pháp khôi phục
các quyền và lợi ích đã bị vi phạm hành chính xâm hại [81, tr. 402].
Tiếp nhận lý luận trên, trong thực tiễn, nhà nước ta thực hiện các hoạt động “xử
phạt vi phạm hành chính” “để đấu tranh phòng ngừa và chống vi phạm hành chính,
góp phần giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của Nhà nước,
quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa,
nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước” (Phần mở đầu của Pháp lệnh Xử lý vi
phạm hành chính 2002). Và khoản 2 Điều 1 PLXLVPHC quy định “xử phạt vi phạm
hành chính được áp dụng đối với cá nhân, cơ quan, tổ chức (sau đây gọi chung là
cá nhân, tổ chức) có hành vi cố ý hoặc vô ý vi phạm các quy định của pháp luật về
quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị
xử phạt hành chính”. Và Pháp lệnh cũng quy định 3 nhóm biện pháp có thể được áp
dụng đối với vi phạm hành chính: 1. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính; 2. lOMoAR cPSD| 48704538
Các biện pháp khắc phục hậu quả; 3. Các biện pháp ngăn chặn vi phạm hành chính
và đảm bảo việc xử phạt vi phạm hành chính. Áp dụng các hình thức xử phạt vi
phạm hành chính và áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả chính là hai nhóm
biện pháp trách nhiệm hành chính theo lý luận nêu trên. Còn các biện pháp ngăn
chặn vi phạm hành chính và đảm bảo việc xử phạt vi phạm hành chính là các biện
pháp ngăn chặn hành chính, được áp dụng trong các trường hợp cần thiết phải ngăn
chặn, dập tắt những vi phạm hành chính, đảm bảo việc xử phạt hay ngăn chặn những
hậu quả thiệt hại do vi phạm hành chính gây ra [81 , tr. 378]. Vậy, có thể kết luận
xử phạt vi phạm hành chính là việc các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền
áp dụng những biện pháp cưỡng chế hành chính ( gồm các hình thức xử phạt vi
phạm hành chính; các biện pháp khắc phục hậu quả; các biện pháp ngăn chặn
vi phạm hành chính và đảm bảo việc xử phạt vi phạm hành chính) đối với những
cá nhân, tổ chức thực hiện vi phạm hành chính nhằm đảm bảo trật tự và kỷ luật
trong quản lý nhà nước. 1.1.1.2 Đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính
- Cơ sở để xử phạt vi phạm hành chính là vi phạm hành chính
Không có VPHC thì không có trách nhiệm hành chính, cũng như cơ sở của trách
nhiệm hình sự là tội phạm, của trách nhiệm dân sự là vi phạm quan hệ dân sự, của
trách nhiệm kỷ luật là vi phạm kỷ luật.
-Hoạt động xử phạt vi phạm hành chính chủ yếu do các cơ quan quản lý nhà nước
có thẩm quyền theo quy định của pháp luật và do đó được áp dụng theo thủ tục hành
chính do các quy phạm thủ tục hành chính quy định
Vì VPHC là những vi phạm nhỏ và phổ biến nên việc XPVPHC không theo thủ
tục tư pháp như đối với truy cứu trách nhiệm hình sự và trách nhiệm dân sự, mà theo
thủ tục hành chính và chủ yếu do các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực hiện.
Không phải bất kỳ cơ quan quản lý nhà nước nào cũng có thẩm quyền XPVPHC
mà chỉ có một số cơ quan nhất định trong số đó được nhà nước trao quyền hạn này. lOMoAR cPSD| 48704538
Hoạt động xử phạt vi phạm hành chính, cũng như việc áp dụng các biện pháp cưỡng
chế hành chính nói chung, nằm ngoài hoạt động xét xử của Tòa án. Còn các biện
pháp trách nhiệm hình sự, dân sự được thực hiện theo trình tự xét xử của Tòa án.
Tuy nhiên, Tòa án cũng có thẩm quyền XPVPHC trong trường hợp ngoại lệ đặc biệt
(đó là đối với những hành vi gây rối trật tự tại phiên tòa).
Thủ tục XPVPHC đơn giản hơn so với thủ tục áp dụng cưỡng chế hình sự và dân sự -
Hoạt động xử phạt vi phạm hành chính không chỉ nhằm đảm bảo thực hiện,
bảo vệ các quy phạm vật chất của ngành luật hành chính mà còn bảo đảm thực hiện
và bảo vệ các quy phạm vật chất của các ngành luật khác (như luật tài chính, ngân
hàng, đất đai, môi trường…) -
Giữa cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền thực hiện xử phạt vi phạm hành
chính và chủ thể bị áp dụng các biện pháp xử phạt vi phạm hành chính không có quan hệ trực thuộc
Đây là đặc điểm quan trọng phân biệt việc áp dụng biện pháp xử phạt vi phạm
hành chính và các biện pháp cưỡng chế kỷ luật – dạng cưỡng chế mà cơ quan quản
lý nhà nước cũng có quyền áp dụng rộng rãi trong hoạt động của mình. Giữa chủ thể
có thẩm quyền áp dụng cưỡng chế kỷ luật và người bị áp dụng biện pháp cưỡng chế
đó phải có quan hệ trực thuộc.
1.1.2 Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính 1.1.2.1
Khái niệm pháp luật về xử lí vi phạm hành chính
Có thể định nghĩa pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính là một chế định pháp
luật trong hệ thống luật hành chính nước ta, bao gồm tổng thể các quy phạm pháp
luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động xử phạt vi phạm
hành chính (tức là trong việc các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền áp
dụng những biện pháp cưỡng chế hành chính (gồm các hình thức xử phạt vi phạm lOMoAR cPSD| 48704538
hành chính; các biện pháp khắc phục hậu quả; các biện pháp ngăn chặn vi phạm hành
chính và đảm bảo việc xử phạt vi phạm hành chính) đối với những cá nhân, tổ chức
thực hiện vi phạm hành chính nhằm đảm bảo trật tự và kỷ luật trong quản lý nhà nước).
1.1.2.2. Đặc điểm pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
1 . Có mối quan hệ chặt chẽ với pháp luật hình sự, kế thừa nhiều chế định của luật
Điểm khác biệt chủ yếu giữa tội phạm và VPHC là mức độ nguy hiểm cho xã hội
của tội phạm cao hơn VPHC. Do đó, việc phân biệt này nhiều khi phụ thuộc quan
niệm mang tính chủ quan của nhà làm luật trong từng thời kỳ. Có nhiều hành vi được
coi là tội phạm khi đã bị xử phạt VPHC vì hành vi đó. Vì vậy, trong thực tiễn áp
dụng pháp luật, nhiều hành vi bị “nhập nhằng” giữa truy cứu trách nhiệm hình sự và
truy cứu trách nhiệm hành chính.
Lịch sử lập pháp ở nước ta, pháp luật về XPVHHC luôn đi sau pháp luật hình sự
và kế thừa những quan điểm lập pháp của luật hình sự. Nhiều khái niệm, chế định
của luật hình sự được tiếp nhận trong pháp luật về XPVPHC như tình tiết tăng nặng,
giảm nhẹ, phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết, sự kiện bất ngờ, hình thức xử phạt
chính và bổ sung, các biện pháp ngăn chặn…
2 , Hệ thống pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính gồm nhiều văn bản quy phạm pháp luật hợp thành
Không như hệ thống pháp luật hình sự quy định tội phạm và hình phạt trong duy
nhất Bộ luật hình sự, hệ thống pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính được hợp
thành bởi nhiều VBQPPL khác nhau. Pháp lệnh XLVPHC 2002 chỉ quy định những
vấn đề cơ bản mang tính nguyên tắc về XPVPHC. Nhiều vấn đề của Pháp lệnh được
các nghị định của Chính phủ và các thông tư, quyết định, chỉ thị của Bộ quy định chi
tiết. Đặc biệt, toàn bộ các vi phạm hành chính và các biện pháp xử phạt, biện pháp lOMoAR cPSD| 48704538
khắc phục hậu quả cụ thể trong từng lĩnh vực được quy định rải rác ở rất nhiều nghị
định về XPVPHC trong các lĩnh vực quản lý nhà nước.
3,Vi phạm hành chính và các biện pháp chế tài đối với vi phạm hành chính trong
từng lĩnh vực thường được quy định ở nhiều văn bản dưới luật
Pháp lệnh XLVPHC đã ủy quyền cho Chính phủ quy định các vi phạm hành chính
và các biện pháp xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả cụ thể trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước.
4, Hệ thống pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính không có tính ổn định cao
Các VBQPPL về XPVPHC không có tính ổn định cao do thường xuyên thay đổi.
Từ 1989 đến nay, chúng ta đã có 3 Pháp lệnh quy định về XPVPHC. Nhưng đặc
biệt, các nghị định quy định về XPVPHC trong các lĩnh vực quản lý nhà nước thì thay đổi nhiều hơn
. 5, Việc áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính chủ yếu do các cơ quan
quản lý nhà nước thực hiện.
1.2 . Nội dung của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
1.2.2 Khái niệm vi phạm hành chính lOMoARcPSD| 48704538
Theo khoản 1 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, vi phạm hành chính là
hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản
lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử
phạt vi phạm hành chính.
Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính bao gồm:
- Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý
nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo
đúng quy định của pháp luật;
- Việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách
quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật;
- Việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi
phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng;
- Chỉ xử phạt vi phạm hành chính khi có hành vi vi phạm hành chính do pháp luật quy định.
Một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần.
Nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm hành chính thì mỗi người vi
phạm đều bị xử phạt về hành vi vi phạm hành chính đó.
Một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính hoặc vi phạm hành chính
nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm, trừ trường hợp hành vi vi phạm
hành chính nhiều lần được Chính phủ quy định là tình tiết tăng nặng; Downloaded by ANhh Trân (Anhhtrann14062003@gmail.com)
- Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh vi phạm hành chính. Cá
nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp
chứng minh mình không vi phạm hành chính;
- Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức
bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
(Khoản 1 Điều 3 Luật Xử lý vi phạm hành chính 201
2, được sửa đổi 2020) lOMoARc PSD| 48704538
Theo khoản 1 Điều 21 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, có 05 hình thức xử
phạt vi phạm hành chính bao gồm: - Cảnh cáo; - Phạt tiền;
- Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ
hoạt động có thời hạn;
- Tịch thu tang vật vi phạm hành chính, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành
chính (sau đây gọi chung là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính); - Trục xuất
Chương II: Những giải pháp khắc phục trong cử lí vi phạm hành chính
Khác với việc xét xử các hành vi phạm tội mà ở đó thẩm quyền thực hiện công
việc này được giao cho một cơ quan duy nhất là toà án thực hiện, việc xử phạt vi phạm hành chính được
- Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ
hoạt động có thời hạn;
Downloaded by ANhh Trân (Anhhtrann14062003@gmail.com)
- Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính có giá trị không vượt quá mức
tiền phạt được quy định cho thẩm quyền của trưởng công an cấp huyện; - Áp
dụng biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định cụ thể của pháp luật. Để bảo
đảm việc xác định thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính được rõ ràng, minh
bạch, tránh xung đột và thực hiện đúng thẩm quyền, Luật xử lí vi phạm hành chính
năm 2012 kế thừa các quy định pháp luật trước đây đã đặt ra những quy định về
xác định và phân định thẩm quyền xử phạt, theo đó (Xem: Điều 52 Luật xử lí vi
phạm hành chính năm 2012)
- Thẩm quyền xử phạt mà pháp luật quy định cụ thể cho những người có thẩm lOMoARc PSD| 48704538
quyền xử phạt như trên là thẩm quyền áp dụng hình thức và mức phạt đối với một
hành vi vi phạm hành chính.
- Mức phạt tiền được pháp luật quy định cụ thể cho những người có thẩm quyền xử
phạt như trên là mức phạt tiền áp dụng đối với cá nhân vi phạm hành chính; trường
hợp phạt tiền đối với tổ chức vi phạm hành chính, mức phạt tiền được áp dụng cao
gấp hai lần so với mức phạt áp dụng đối với cá nhân.
- Người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực các lĩnh vực
giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường, an ninh trật tự, an toàn xã hội có thể áp
dụng mức phạt cao hơn không quá 02 lần mức phạt được quy định chung ttong
trường hợp xử phạt những vi phạm này xảy ra ttong khu vực nội thành của thành
phổ trực thuộc trung ương; mức phạt cụ thể do hội đồng nhân dân thành phổ trực
thuộc trung ương quyết định ( Xem: Khoản 1 và khoản 3 Điều 23 Luật xử lí vi
phạm hành chính năm 2012)
Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Thông tư số 01/2023/TT-BTP ngày 16/1/2023
quy định chế độ báo cáo công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; tổ
chức tổng kết 05 năm thực hiện Đề án “Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tổ chức
thi hành pháp luật, giai đoạn 2018 – 2022”; hoạt động kiểm tra về công tác thi hành Downloaded by ANhh Trân (Anhhtrann14062003@gmail.com)
pháp luật được chú trọng thực hiện; công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ và trả
lời kiến nghị, hướng dẫn nghiệp vụ về XLVPHC&TDTHPL cho các Bộ, ngành, địa
phương được chú trọng thực hiện, bảo đảm chất lượng, hiệu quả.5
Đông thời thực hiện nhiệm vụ nâng cao điểm số và xếp hạng chỉ số B1 theo
Chương trình hành động của ngành Tư pháp thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP
ngày 6/1/2023 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội,
Tiếp tục thực hiện các giải pháp triển khai Đề án "Đổi mới, nâng cao hiệu quả công
tác tổ chức thi hành pháp luật" Cục QLXLVPHC&TDTHPL và đề xuất một số giải
pháp để nâng cao hiệu quả công tác trong thời gian tới.
Cục QLXLVPHC&TDTHPL và đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quảlOMoARcPSD|48704538
công tác trong thời gian tới.
Một là, tiếp tục rà soát, bảo đảm các nhiệm vụ của đơn vị bám sát nhiệm vụ trọng
tâm và phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp công tác năm 2024 của ngành Tư pháp
và Chương trình hành động của ngành Tư pháp triển khai thực hiện Nghị quyết số
01/NQ-CP và Nghị quyết số 02/NQ-CP năm 2024 của Chính phủ. Hai là, chủ
động, tích cực trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ theo Kế hoạch công tác năm
2024 sau khi được Lãnh đạo Bộ phê duyệt theo đúng tiến độ, bảo đảm toàn diện, có
trọng tâm, trọng điểm, chất lượng, hiệu quả.
Ba là, chủ động, kịp thời nhận diện chính xác những hạn chế, bất cập phát sinh
trong quá trình thực hiện công tác của đơn vị và những khó khăn, vướng mắc của
các Bộ, ngành, địa phương trên các mặt công tác do Cục tham mưu, giúp Bộ trưởng
quản lý để tự mình hoặc đề xuất Lãnh đạo Bộ có biện pháp, giải pháp tháo gỡ, khắc phụckịpthời.
Downloaded by ANhh Trân (Anhhtrann14062003@gmail.com)
Ngoài ra, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế về xử lý vi phạm hành chính và theo dõi
tình hình thi hành pháp luật; phối hợp với Cục Công nghệ thông tin, Cục Kế hoạch
– Tài chính triển khai xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý vi phạm hành chính;
nghiên cứu, đề xuất xây dựng các nhiệm vụ thực chất tại Đề án "Đổi mới, nâng cao
hiệu quả công tác tổ chức thi hành pháp luật"; tăng cường kiểm tra liên ngành trong
lĩnh vực phụ trách; nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ;....
Tuy nhiên phạm vi và lĩnh vực TDTHPL rất rộng, trong khi nội dung theo dõi thi
hành pháp luật hiện nay chủ yếu mang tính định tính; thể chế về
XLVPHC&TDTHPL mặc dù đã từng bước được hoàn thiện nhưng vẫn còn một số
hạn chế, bất cập; cơ sở dữ liệu quốc gia về XLVPHC chậm được triển khai xây
dựng… Vì thế cần tiếp tục phấn đấu và cải thiệ trong công tác xây dựng và áp dụng
cử phạt vi phạm hành chính lOMoAR cPSD| 48704538 ) Downloaded by ANhh Trân (Anhhtrann14062003@gmail.com)