Tiểu Luận MTCN N231NAS: Tác Động Ô Nhiễm Môi Trường Đất tại Việt Nam. Môn Môi trường và con người | Đại học Văn Hiến.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HIẾN ----- -----
MÔI TRƯỜNG VÀ CON NGƯỜI
NGHIÊN CỨU VỀ TÁC ĐỘNG CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG ĐẤT VÀ ĐỀ
SUẤT BIỆN PHÁP TÁI TẠO
GIẢNG VIÊN GIẢNG DẠY: TRẦN THỊ THU NGÂN NHÓM: 9 MÃ HỌC PHẦN: 231NAS10144 TP. HỒ CHÍ MINH – 2023 lOMoAR cPSD| 58833082
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HIẾN
MÔI TRƯỜNG VÀ CON NGƯỜI
NGHIÊN CỨU VỀ TÁC ĐỘNG CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG ĐẤT VÀ ĐỀ
SUẤT BIỆN PHÁP TÁI TẠO TP. HCM, NĂM 2023 1 lOMoAR cPSD| 58833082 STT MSSV HỌ VÀ TÊN % HOÀN THÀNH CHỮ KÝ 1 221A370261 LÊ NHẬT THẢO NGUYÊN 100% 2 221A230208 ĐỖ MINH THƯ 100% 3 221A230204 NGUYỄN THỊ XUÂN MAI 100%
DANH SÁCH THÀNH VIÊN NHÓM 9 LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến cô Trần Thị Thu Ngân. Trong quá trình học tập và tìm hiểu môn “ Môi trường và con
người “ em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn tâm huyết và tận tình của cô. Cô đã giúp em tích lũy thêm nhiều kiến thức về
môn học này để có thể hoàn thành được bài tiểu luận về đề tài: “ Nghiên cứu về tác động của ô nhiễm môi trường đến chất lượng đất và đề suất biện pháp tái tạo đất “.
Trong quá trình làm bài chắc chắn khó tránh khỏi những thiếu sót. Do đó, em kính mong nhận được những lời góp ý của cô để bài tiểu luận của
nhóm em ngày càng hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn! 2 lOMoAR cPSD| 58833082 LỜI MỞ ĐẦU 1.
Lý do lựa chọn đề tài
Đất là một tài nguyên vô cùng quý giá mà tự nhiên đã ban tặng cho con người… Đất đóng vai trò quan trọng: là môi trường nuôi dưỡng các
loại cây, là nơi để sinh vật sống, là không gian thích hợp để con người xây dựng nhà ở và các công trình khác.
Thế nhưng ngày nay, con người đã quá lạm dụng nguồn tài nguyên quý giá này vã đã có nhiều tác động có ảnh hưởng xấu đến đất như: dùng
quá nhiều lượng phân bón hoá học và thuốc bảo vệ thực vật, làm cho đất tích trữ 1 lượng lớn kim loại nặng và làm thay đổi tính chất của đất.
Dân số ngày càng tăng nhanh cũng là vấn đề đáng lo ngại, rác thải sinh hoạt và vấn đề canh tác, nhu cầu đấy sinh sống và khai thác khoáng
sản, đã và đang dần biến môi trường đất bị ô nhiễm một cách trầm trọng.
Tài nguyên đất của thế giới hiện đang bị suy thoái nghiêm trọng do xói mòn, rửa trôi, bạc màu, nhiễm mặn, nhiễm phèn và ô nhiễm đất, biến
đổi khí hậu. Hiện nay 10% đất có tiềm năng nông nghiệp bị sa mạc hoá, và đất ô nhiễm có nguy cơ mất khả năng cạnh tranh. Đề tài hôm nay
của chúng tôi là: ô nhiễm môi trường đất, với hy vọng là một phần nào đó giúp các bạn hiểu hơn tầm quan trọng của môi trường đất và mức
độ ô nhiễm môi trường đất hiện nay, qua đó là một lời cảnh tỉnh cho tất cả chúng ta, là những con người cùng sinh sống trên Trái Đất.
Hãy cùng nhau chung tay bảo vệ không chỉ môi trường đất mà là cả môi trường sống của chúng ta, vì bảo vệ môi trường là tự cứu sống chính mình.
Để tìm hiểu các nguyên nhân và thực trạng của ô nhiễm đất ở Việt Nam, từ đó đưa ra các giải pháp hữu hiệu để phòng chống ô nhiễm đất, nhóm
chúng tôi tiến hành tìm hiểu chủ đề :” Nguyên nhân và tình hình ô nhiễm đất tại Việt Nam “.
2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm đất ở Việt Nam
- Tìm hiểu tình hình ô nhiễm đất ở một số vùng ở Việt Nam
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Theo đề tài mà nhóm chúng em được giao cho thì đối tượng nghiên cứu của chúng em được hướng đến là “ô nhiễm môi trường đấ t”, từ đó nói
lên những vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường hiện nay. Dựa trên cơ sở đó, phạm vi nghiên cứu của chúng em là tại Việt Nam và những thành phố lớn hiện nay.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Để có thể tìm hiểu đề tài một cách thực tế và có hiệu quả nhất, chúng em đã sử dụng phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp, liệt kê và tìm dẫn chứng. 3 lOMoAR cPSD| 58833082 PHẦN NỘI DUNG
I. TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƯỜNG ĐẤT
1.1 Khái niệm đất
Cho tới nay có nhiều định nghĩa về đất nhưng định nghĩa của Đacustreap (1879) nhà thổ nhưởng học người Nga được thừa nhận rộng rãi nhất, theo
ông đất là vật thể thiên nhiên có cấu tạo độc lập lâu đời do kết quả của quá trình hoạt động tổng hợp của 6 yếu tố hình thành đất gồm: đá mẹ, thực
vật, động vật, khí hậu, địa hình, và thời gian. Dưới tác động của khí hậu sinh vật và địa hình, các loại đá cấu tạo nên vỏ trái đất dần dần bị vụn nát
rồi sinh ra đất. Đá là nền móng của đất.
Các yếu tố hình thành đất: Đá mẹ, khí hậu, yếu tố sinh học, yếu tố địa hình, yếu tố thời gian.
1.2 Thành phần hóa học của đất
Đất có chứa không khí, nước và chất rắn. Thành phần chủ yếu của chất rắn là các chất vô cơ và các chất hữu cơ.
Đất dùng để sản xuất bao gồm 5% là chất hữu cơ còn 95% là chất vô cơ
Hàm lượng chủ yếu của các chất vô cơ trong đất là khoáng silicat chiếm 74,3% bao gồm silic và oxi.
1.3 Vai trò và chức năng của đất
Về tổng thể vai trò của đất được thể hiện qua 2 mặt:
Trực tiếp: là nơi sinh sống của con người và sinh vật ở cạn, là nền móng, địa bàn cho hoạt động sống, là nơi thiết đặt các hệ thống nông - lâm nghiệp
để sản xuất ra lương thực thực phẩm nuôi sống con người và muôn loài
Gián tiếp: là nơi tạo ra môi trường sống cho con người và mọi sinh vật trên trái đất đồng thời thông qua cơ chế điều hòa của đất, nước, rừng, khí
quyển tạo ra các điều kiện môi trường khác nhau
1.4 Tài nguyên đất
Đất là tài nguyên vô giá mà trên đó con người, các động vật, các vi sinh vật, và thảm thực vật tồn tại, phát minh và phát triển. Nước ta là nước ở
vào vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, mưa nhiều, nắng lắm quanh năm xanh tốt từ Bắc đến Nam. Vì vậy đất đai và sinh vật nước ta phong phú đa
dạng. Điều kiện đó cho phép chúng ta trồng được nhiều vụ trong năm và nhiều loại cây trong vụ. Tuy nhiên đất đai nước ta dễ xói mòn mùn dễ
biến thành khoáng, chất dinh dữơng trong đất dễ hòa tan dễ biến hóa và bị rửa trôi nhanh nên đất chống thoái hóa 1.5 Ô nhiễm đất
1.5.1 Khái niệm ô nhiễm môi trường đất
Ô nhiễm môi trường đất chính là sự đưa vào môi trường các chất thải nguy hại hoặc năng lượng đến mức ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của sinh
vật, sức khỏe con người. Hoặc làm suy thoái chất lượng môi trường. Môi trường đất được xem là ô nhiễm khi nồng độ các chất độc trong đất tăng
lên quá ngưỡng an toàn. Vượt quá khả năng tự làm sạch của môi trường đất. 4 lOMoAR cPSD| 58833082
Sự suy giảm đa dạng sinh học: Do sự thay đổi cấu trúc đất và sự mất mát môi trường sống tự nhiên.
1.5.2 Nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường đất
1.5.2.1 Ô nhiễm đất vì nước thải
Nguyên nhân là không biết cách lợi dụng một cách khoa học các loại nước thải để tưới cho cây trồng. Sử dụng hợp lý nguồn nước thải tưới đồng
ruộng sẽ tận dụng được lượng Nitơ, Photpho, Kaki... trong nước, có lợi cho cây trồng. Nhưng nếu như nước ô nhiễm chưa qua xử lý cần thiết, tưới
bừa bãi, thì có thể đưa các chất có hại trong nguồn nước vào đất gây ô nhiễm.
Ở Việt Nam, hiện nay nhiều nguồn nước thải ở các đô thị, khu công nghiệp và các làng nghề tái chế kim loại, chứa các kim loại nặng độc hại
như :Cd, As, Cr, Cu, Zn, Ni, Pb và Hg. Một diện tích đáng kể đất nông nghiệp ven đô thị, khu công nghiệp và làng nghề đã bị ô nhiễm kim loại nặng.
1.5.2.2 Ô nhiễm đất vì chất phế thải
Nguồn chất thải rắn có rất nhiều, chất thải rắn công nghiệp, chất thải rắn của ngành khai thác mỏ, rác ở đô thị, chất thải nông nghiệp và chất thải rắn
phóng xạ. Chủng loại của chúng rất nhiều, hàm lượng các nguyên tố độc trong chúng cũng không giống nhau; tỷ lệ nguyên tố độc hại trong chất
thải rắn công nghiệp thường cao hơn; rác thành thị chứa các loại vi khuẩn gây bệnh và ký sinh trùng; chất thải rắn nông nghiệp chứa các chất hữu
cơ thối rữa và thuốc nông nghiệp còn lưu lại...; chất thải phóng xạ có chứa các nguyên tố phóng xạ như Uranium, Strontium, Caesium... những chất
thải rắn này được vứt bừa bãi, ngấm nước mưa, và rỉ ra nước gây ô nhiễm đất, sông ngòi, ao hồ và nguồn nước ngầm, nguồn nước ô nhiễm này lại
được dùng để tưới đồng ruộng sẽ làm thay đổi chất đất và kết cấu đất, ảnh hưởng tới hoạt động của vi sinh vật trong đất, cản trở sự sinh trưởng của
bộ rễ thực vật và ảnh hưởng tới sản lượng cây trồng. 1.5.2.3. Ô nhiễm đất do khí thải
Các chất khí độc hại trong không khí như ôxit lưu huỳnh, các hợp chất nitơ... kết tụ hoặc hình thành mưa axit rơi xuống đất làm ô nhiễm đất. Một
số loại khói bụi có hại ngưng tụ cũng là nguyên nhân của ô nhiễm đất. Ví dụ, các vùng đất gần các nhà máy sản xuất hoá chất Photpho, Flo, luyện
kim dễ bị ô nhiễm vì khói bụi, hàm lượng flo chứa trong khoáng chất photpho sử dụng ở các nhà máy phân hoá học thường là 2 – 4%, nếu khí thải
không được xử lý thích đáng, có thể làm cho một vùng hàng ngàn km² đất xung quanh bị ô nhiễm flo nặng. Ở gần các xưởng luyện kim, vì trong
khí thải có chứa lượng lớn các chất chì, cadimi, crom, đồng... nên vùng đất xung quanh sẽ bị ô nhiễm bởi những chất này. Đất ở 2 bên đường,
thường có hàm lượng chì tương đối cao là sản phẩm của khí thải động cơ.
1.5.2.4. Ô nhiễm đất bởi nông nghiệp hiện đại
Ô nhiễm đất xảy ra chủ yếu ở nông thôn. Trước hết là do sự bành trướng của kỹ thuật canh tác hiện đại. Nông nghiệp hiện nay phải sản xuất một
lượng lớn thức ăn trong khi đất trồng trọt tính theo đầu người ngày càng giảm vì dân số gia tăng và cũng vì sự phát triển thành phố, kỹ nghệ và 5 lOMoAR cPSD| 58833082
những sử dụng phi nông nghiệp. Người ta cần phải thâm canh mạnh hơn, dẫn tới việc làm xáo trộn dòng năng lượng và chu trình vật chất trong hệ sinh thái nông nghiệp.
Phân bón hóa học chắc chắn đã gia tăng năng suất, nhưng việc sử dụng lặp lại, với liều rất cao gây ra sự ô nhiễm đất do các tạp chất lẫn vào. Hơn
nữa Nitrat và Phosphat rải một cách dư thừa sẽ chảy theo nước mặt và làm ô nhiễm các mực thủy cấp. Cũng thế, nông dược vô cơ hay hữu cơ cũng
có thể làm ô nhiễm đất và sinh khối.
a.Ô nhiễm đất do phân hóa học
Phân hóa học được rãi trong đất nhằm gia tăng năng suất cây trồng. Nguyên tắc là khi người ta lấy đi của đất các chất cần thiết cho cây thì người ta
sẽ trả lại đất qua hình thức bón phân.
Trong các phân hóa học sử dụng nhiều nhất, ta có thể kể phân đạm, phân lân và phân kali. Trong một số đất phèn người ta còn bón vôi, thạch cao.
Vì lý do lợi nhuận, các chất trên không được tỉnh khiết. Do đó chúng chứa nhiều tạp chất kim loại và á kim độc và ít di động trong đất . Chúng có
thể tích tụ ở các tầng mặt của đất nơi có rễ cây.
Nếu bón quá nhiều phân hoá học là hợp chất nitơ, lượng hấp thu của rễ thực vật tương đối nhỏ, đại bộ phận còn lưu lại trong đất, qua phân giải
chuyển hoá, biến thành muối nitrat trở thành nguồn ô nhiễm cho mạch nước ngầm và các dòng sông. Cùng với sự tăng lên về số lượng sử dụng
phân hoá học, độ sâu và độ rộng của loại ô nhiễm này ngày càng nghiêm trọng.
Các loại phân hóa học thuộc nhóm chua sinh lý (urea, (NH4)2SO4, K2SO4, KCI, super photphat) còn tồn dư acid đã làm chua đất, nghèo kiệt các
ion bazơ và xuất hiện nhiều độc tố đối với cây trồng như: Al, Mn, Fe"; làm giảm hoạt tính sinh học của đất. Bón nhiều phân đạm vào thời ký muôn
cho rau quả, đã làm tăng đáng kể hàm lượng NO3 trong sản phẩm.
b. Ô nhiễm đất do nông dược
Các nông dược hiện đại đa số là chất hữu cơ tổng hợp. Thuật ngữ pesticides là do từ tiếng Anh pest là loài gây hại, nên pesticides còn gọi là chất
diệt dịch hay diệt họa. Có các loại: -
Thuốc trừ sâu (insectides) -
Thuốc trừ nấm (fongicides) -
Thuốc trừ cỏ (herbicides) -
Thuốc trừ chuột (gặm nhấm = rodenticides) -
Thuốc trừ tuyến trùng (nématocides)
Số lượng nông dược gia tăng mạnh trong vài thập kỷ nay. Ở Pháp, có hơn 300 hợp chất, Mỹ hơn 900 và được thương mãi hóa dưới 60.000 tên gọi khác nhau. 6 lOMoAR cPSD| 58833082
Sự sử dụng có hệ thống một lượng nông dược ngày càng tăng ở nông thôn là một dẫn chứng cho một thảm họa sinh thái từ việc sử dụng thiếu suy
nghĩ của một kỹ thuật mới. Nông dược chiếm một vị trí nổi bật trong các ô nhiễm môi trường. Khác với các chất ô nhiễm khác, nông dược được rải
một cách tự nguyện vào môi trường tự nhiên nhằm tiêu diệt các ký sinh của động vật nuôi và con người hay vào nông thôn để triệt hạ các loài phá hại mùa màng.
1.5.2.5 Ô nhiễm đất do vi sinh vật
Nguồn gây ô nhiễm này chủ yếu là chất thải chưa qua xử lý của người và động vật, nước thải bệnh viện, nước thải sinh hoạt... trong đó nguy hại lớn
nhất là chất thải chưa được xử lý khử trùng của các bệnh viện truyền nhiễm. Rất nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng tiếp tục sinh sôi nảy nở trong đất,
bám vào các cây trồng nông nghiệp và truyền vào cơ thể người, động vật.
Ngoài những nguồn ô nhiễm trên, các hoạt động tưới không thích đáng, chặt cây rừng, khai hoang... cũng tạo thành các hiện tượng rửa trôi, bạc
mầu, nhiễm phèn trong đất.
1.5.3 Hậu quả của ô nhiễm môi trường đất -
Rác sinh hoạt nhiều bệnh như đau mắc bệnh đường hô hấp, bệnh ngoài da, tiêu chảy, dịch tả, thương hàn... do chất thải rắn gây ra. Các
chấtthải khó phân hủy là môi trường mất vệ sinh và mất mỹ quan, tạo cơ hội cho các loại nấm và vi khuẩn, côn trùng độc hại phát triển gây độc hại cho con người -
Các loại rác hữu cơ dễ phân hủy gây hôi thối, làm phát triển vi khuẩn dẫn đến ô nhiễm môi trường không khí, nước và đất. Ngoài ra, nơi
tậptrung rác hữu cơ là nơi thu hút phát sinh chuột, ruồi, muỗi, gián và các loại vi trùng gây nhiều chứng bệnh truyền nhiễm cho con người vật nuôi
và lây lan gây thiệt hại lớn. -
Chất thải công nghiệp: việc xả các khí độc H2S, SO2,... từ các ống khói nhà máy xí nghiệp là nguyên nhân gây ra hiện tượng mưa axit
làmchua đất, kiềm hãm sự phát triển của thảm thực vật..., lượng lớn các phế thải qua các ống khói, bãi tập trung rác, các phế thải này rơi xuống đất
làm thay đổi thành phần của đất, PH, quá trình nitrat hóa... -
Hiện nay nhiều nguồn nước thải ở các khu công nghiệp và các làng nghề tái chế kim loại, chứa các kim loại nặng độc hại như Cr,Cu, Zn,
Ni,Pb... Một diện tích đáng kể đất nông nghiệp ven đô thị, khu công nghiệp và làng nghề đã bị ô nhiễm kim loại nặng. -
Chất thải nông nghiệp: lạm dụng phân hóa không chỉ đe dọa sức khỏe con người, mà còn làm mất ổn định hệ sinh thái nông nghiệp. Sự
tích lũycác tạp chất(kim loại, á kim) có trong phân hóa học và sự biến đổi cấu trúc của đất ảnh hưởng đến độ phì nhiêu. Thành phần chất hữu cơ
của đất bị giảm nhanh và khả năng giữ nước và thoát nước của đất bị thay đổi. -
Ảnh ảnh hưởng của việc sử dụng nông dược: số lượng lớn nông dược tất lấy trong đất, đặc biệt là các thuốc có chứa nguyên tố như Pb,
As,Hg,.. Có độc tính lớn, thời gian lưu lại trong đất dài, có loại nông dược thời gian lưu lại trong đắc tới 10 đến 30 năm, những loại nông dược này 7 lOMoAR cPSD| 58833082
có thể được cây trồng hấp thu, tức trong quá về lá và đi vào cơ thể con người và động vật qua thực phẩm, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và
động vật, cũng gây độc đối với các vi sinh vật và côn trùng có ích, các loại chim, cá,.. Và ngược lại một số loại sâu bệnh thì lại sinh ra tính kháng thuốc.
III.TỔNG QUAN VÀ THỰC TRẠNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT
3.1 Tổng quan thực trạng về tài nguyên đất trên thế giới
Tổng Diện tích 14.777 triệu ha, với 1.527 triệu ha đất đóng băng và 13.251 triệu ha đất không phủ băng. Trong đó, 12% tổng diện tích là đất canh
tác, 24% là đồng cỏ, 32% là đất rừng và 32% là đất cư trú, đầm lầy. Diện tích có khả năng canh tác là 3.200 triệu ha, Hiện mới khai thác hơn 1.500
triệu ha. Tẩy trắng đất đang canh tác trên đất có khả năng canh tác ở các nước phát triển là 70%; ở các nước đang phát triển là 36%. Tài nguyên đất
của thế giới hiện đang bị suy thoái nghiêm trọng do xói mòn, rửa trôi, bạc màu, nhiễm mặn, nhiễm phiền, ô nhiễm đất và biến đổi khí hậu. Hiện nay
10% đốc có tiềm năng nông nghiệp bị sa mạc hóa.
Bảng 3.1 Diện tích và dân số của một số nước và vùng lãnh thổ
Tỉ lệ dân số thành thị (%) Diện tích Dân số giữa năm 2011 Mật độ (nghìn km2) (triệu người) (người/ km2) Toàn thế giới 136999 6987.0 51 51 Châu Phi 30043 1051.5 35 39 Châu Mĩ 42827 942.2 22 80 Châu Á 31939 4216 132 44 Châu Âu 23128 740.1 32 71 Châu Đại Dương 9275 37.1 4 66
3.2. Thực trạng ô nhiễm môi trường đất tại Việt Nam -
Tại Việt Nam, vấn đề ô nhiễm đất đai cũng là một thực trạng báo động và cần được quan tâm hơn bao giờ hết. Hiện nay, nước ta có khoảng
33 triệu ha diện tích đất tự, trong đó đang sử dụng khoảng hơn 22 triệu ha, chiếm đến 68,83% tổng quỹ đất. Còn lại hơn 10 ha đất chưa sử
dụng, chiếm 33,04% diện tích đất tự nhiên. Đất nông nghiệp chỉ có hơn 8 triệu ha chiếm 26,1% diện tích đất tự nhiên. -
Theo báo cáo và đánh giá của Cục Môi trường Việt Nam, chất lượng đất đai tại các khu vực đô thị của Việt Nam hầu hết đang bị ô nhiễmnghiêm
trọng. Nguyên nhân lý giải cho điều này là do lượng chất thải từ các hoạt động công nghiệp, xây dựng và sinh hoạt bị xả bừa bãi ra ngoài môi 8 lOMoAR cPSD| 58833082
trường. Ngày nay, khi đi dọc trên các con phố bạn cũng có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh những túi rác thải bị vứt bừa bãi làm ảnh hưởng đến
mỹ quan đô thị cũng như chất lượng đất xung quanh. -
Ô nhiễm do sử dụng phân hóa học: sử dụng phân bón không đúng kỹ thuật trong canh tác nông nghiệp nên hiệu lực phân bón thấp, có trên
50%lượng đạm, 50% lượng kali và xấp xỉ 80% lượng lân dư thừa trực tiếp hay gián tiếp gây ô nhiễm môi trường đất. Các loại phân vô cơ
thuộc nhóm chua sinh lý như K2SO4, KCL, superphotphat còn tồn dư axit, đã làm chua đất, nghèo kệt các cation kiềm và xuất hiện nhiều
độc tố trong môi trường đất, làm giảm hoạt tính sinh học của đất và năng suất cây trồng. -
Ô nhiễm thuốc bảo vệ thực vật: thuốc bảo vệ thực vật có đặc điểm rất độc đối với mọi sinh vật, tồn dư lâu dài trong môi trường đất, tác
dụnggây độc không phân biệt, nghĩa là gây chết tất cả những sinh vật có hại và có lợi trong môi trường đất. Theo các kết quả nghiên cứu, hiện
nay mặc dù khối lượng thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng ở Việt Nam còn ít, trung bình từ 0,5-1,0 kg ha/năm, tuy nhiên ở nhiều nơi đã phát
hiện dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong đất. -
Ô nhiễm chất thải vào môi trường đất do hoạt động công nghiệp: kết quả của một số khảo sát cho thấy hàm lượng kim loại nặng trong đất
gầncác khu công nghiệp đã tăng lên trrong những năm gần đây. -
Bên cạnh đó, do Việt Nam là nước nằm trong vùng nhiệt đới, mưa nhiều, có nhiệt độ không khí cao cùng với quá trình khoáng hóa diễn ra
rấtmạnh, vậy nên đất rất dễ bị rửa trôi, xói mòn, ít chất hữu cơ, ít chất dinh dưỡng dẫn đến tình trạng thoái hóa đất nghiêm trọng. -
Ô nhiễm đất ở Việt Nam giờ đây không chỉ diễn ra ở các khu vực thành thị đông dân cư như ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh mà còn lan rộng
racả các vùng nông thôn. 9 lOMoAR cPSD| 58833082 -
Tại TP. Hồ Chí Minh, vấn đề ô nhiễm môi trường đất cũng không được mấy tích cực hơn. Hàm lượng chất thải từ sản xuất, sinh hoạt, nông
nghiệp,..vẫn còn rất khá cao. Tại Hóc Môn, theo một khảo sát mà chúng tôi được biết thì trong một vụ trồng rau, lượng thuốc bảo vệ thực vật
được phun ra ngoài khoảng 10 - 25 lần. Theo tính toán như vậy, trong 1 năm thì lượng thuốc sử dụng cho khoảng 1 ha đất sẽ có thể đạt tới
mức 100 - 150 lít. Ở các khu vực công nghiệp của TP. Hồ Chí Minh, lượng nước thải mỗi ngày xả ra ngoài môi trường có thể đạt tới 600.000 m3. -
Tài nguyên đất ở Việt Nam thì có giới hạn, mà tốc độ dân số ngày càng gia tăng, điều đó gây ra áp lực rất lớn lên môi trường, cùng với tốc độ
đô thị hóa ngày càng tăng nhanh, mật độ dân số ở các thành phố lớn ngày càng dày đặc; làm cho môi trường ở các thành phố bị ô nhiễm một cách trầm trọng. -
Ngân hàng thế giới( WB) đánh giá Việt Nam là nước có tốc độ đô thị hóa cao nhất Đông Nam Á. Nếu năm 1986, tỷ lệ dân cư sống tại đô thị
Việt Nam mới 19% ( khoảng 11,8 triệu người) thì đến năm 2010 đã tăng lên 30,5% (khoảng 26,3 triệu người) cùng với quá trình đô thị hóa
thì quá trình công nghiệp hóa làm nảy sinh nhiều vấn đề kinh tế xã hội, và nhất là vấn đề môi trường.
3.3 . BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT
Để xử lý và ngăn chặn ô nhiễm môi trường đất, nhiều quốc gia đã thiết lập các biện pháp, luật lệ và quy định. Dưới đây là một số biện pháp và luật
lệ phổ biến khi xử lý vi phạm ô nhiễm môi trường đất: -
Luật Bảo vệ Môi trường:
Mỗi quốc gia thường có các đạo luật và quy định nhằm bảo vệ môi trường, trong đó có môi trường đất. Những luật này thường xác định trách nhiệm
pháp lý của các tổ chức và cá nhân trong việc ngăn chặn và xử lý ô nhiễm đất. -
Chính sách Phí Ô nhiễm:
Thiết lập các chính sách thu phí ô nhiễm để tạo động lực cho các doanh nghiệp giảm thiểu thải độc hại và xử lý chất thải một cách an toàn. -
Chứng nhận Môi trường:
Yêu cầu các doanh nghiệp và dự án lớn nhận chứng nhận môi trường trước khi thực hiện. Điều này bao gồm việc đánh giá tiềm ẩn ô nhiễm môi
trường và xác định biện pháp để giảm thiểu tác động. -
Quản lý Chất thải Nguy hại:
Thiết lập các quy tắc nghiêm ngặt về quản lý và vận chuyển chất thải nguy hại. Điều này bao gồm việc xác định các phương tiện xử lý chất thải,
vùng xử lý chất thải, và quy định về bảo quản an toàn. -
Quản lý Nông nghiệp và Sử dụng Đất: 10 lOMoAR cPSD| 58833082
Thực hiện các chính sách và biện pháp quản lý về sử dụng đất và nông nghiệp để giảm thiểu việc sử dụng hóa chất gây ô nhiễm và nguy cơ mất mát đất đai. -
Hệ thống Giám sát và Báo cáo:
Xây dựng hệ thống giám sát ô nhiễm môi trường, bao gồm việc đặt cảm biến và thu thập dữ liệu để theo dõi chất lượng đất. Các doanh nghiệp cũng
có thể được yêu cầu báo cáo định kỳ về hoạt động của họ. -
Trách nhiệm Pháp lý:
Xác định trách nhiệm pháp lý của các tổ chức và cá nhân khi xảy ra ô nhiễm môi trường đất. Các bên vi phạm có thể phải chịu trách nhiệm về việc
tái tạo môi trường và bồi thường thiệt hại. -
Giáo dục và Tạo ý thức Cộng đồng:
Tổ chức các chương trình giáo dục và tạo ý thức cộng đồng về tác động của ô nhiễm môi trường đất và cách ngăn chặn nó. -
Hỗ trợ Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ:
Hỗ trợ nghiên cứu và phát triển công nghệ mới để giảm thiểu ô nhiễm môi trường và cải thiện quá trình xử lý chất thải.
Các biện pháp và luật lệ này thường cần được thiết lập, duy trì và tuân thủ một cách nghiêm túc để đảm bảo bảo vệ môi trường đất và sức khỏe cộng đồng
*Một số biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường đất
+ Cần nâng cao ý thức và kiến thức của người dân về tác hại của ô nhiễm môi trường đất
+ Hạn chế các chất tẩy rửa, cấc chất hóa học, thước bảo vệ thực vật ra môi trường đất
+ Đưa các luật về xử lý chất thải cho các công ty, nhà máy và xí nghiệp
+ Sử dụng các nguyên liệu tự nhiên để xử lý nước thải như: than hoạt tính, vôi,...
+ Trồng cây, phủ đồi trọc để cân bằng hệ sinh thái
+ Cải tiến, nâng cao các thiết bị môi trường
+ Thương xuyên thanh tra, kiểm tra các khu xả thải của các công ty, nhà máy, xí nghiệp
III. CẢI TẠO ĐẤT 3.1
Cải tạo đất là gì? 11 lOMoAR cPSD| 58833082
Đất trồng có vai trò quan trọng trong sản xuất trồng trọt. Đất là nơi cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cây thông qua bộ rễ, nuôi cây sinh trưởng và
phát triển theo từng chu kì. Nhằm phục vụ cho nhu cầu canh tác, chúng ta phải áp dụng công nghệ, kỹ thuật nhằm duy trì trạng thái thuận lợi nhất
cho đất trồng. Hoạt động này chính là cải tạo đất. 3.2.
Mục đích của việc cải tạo đất
Sử dụng các biện pháp cải tạo đất hợp lý, có chủ đích sẽ mang lại những lợi ích vô cùng to lớn cho trồng trọt nói chung và đất trồng nói riêng: - Thứ
nhất, cải tạo đất giúp ổn định nguồn dinh dưỡng và cân bằng độ pH trong đất. Khi duy trì được trạng thái này, cây sinh trưởng tốt và khỏe mạnh.
Đây là tiền đề để tăng giá trị nông sản cả về số lượng và chất lượng. -
Thứ hai là cải thiện “sức khỏe” đất, bao gồm độ ẩm, khả năng thoát nước cũng như trạng thái nền đất. Đất tốt thì bộ rễ phát triển nhanh
chóng, đồng thời tránh được các hiện tượng xói mòn, rửa trôi hay ngập úng khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi. -
Thứ ba, các biện pháp cải tạo đất để cân bằng hệ vi sinh vật và kiểm soát nấm bệnh, tuyến trùng là rất cần thiết. “Đất sạch” góp phần
bảo vệ cây trồng từ gốc rễ, nuôi dưỡng cây mau lớn, tăng sản lượng hoa màu cho bà con. -
Cuối cùng, cải tạo đất nhằm duy trì nguồn tài nguyên đất đa dạng, hướng tới nền nông nghiệp phát triển bền vững.
3.3 Một số biện pháp cải tạo đất hiện nay
Những biện pháp cải tạo đất là cần thiết nhất trong tình hình sử dụng phân bón hóa học làm thay đổi phá vỡ cấu trúc tự nhiên của đất, giảm phì
nhiêu, năng suất bị giảm rõ rệt. 3.3.1 Thủy lợi:
+ Một trong những biện pháp cải tạo đất quan trọng là biện pháp thủy lợi, nhất là đất đai bạc màu.
+ Thủy lợi đẩy mạnh và trữ nước cho mùa khô.
+ Phát triển hệ vi sinh vật đất, tạo điều kiện hấp thu dinh dưỡng cho cây trồng.
3.3.2 Biện pháp làm đất: 12 lOMoAR cPSD| 58833082
+ Biện pháp làm đất, cày tơi đất mặn là một trong những biện pháp cải tạo đất, tăng độ phì nhiêu, thông thoáng.
+ Tuy nhiên, biện pháp này sẽ hạn chế với đất bạc màu nếu lạm dụng quá đất sẽ mất nước, hệ vi sinh vật sẽ chết. 3.3.3 Luân canh:
+ Luân canh cũng là một trong những biện pháp cải tạo đất đặc biệt được chú ý để hạn chế việc thu những hoạt động chất cần thiết đối với cây như trồng xen vụ.
+ Khuyến khích phát triển luân canh đối với các loại cây trồng họ đậu như đậu phộng, đậu tương, đậu xanh,… Do quá trình phát triển, cây họ đậu
có thể cố định đạm qua việc cộng sinh với vi khuẩn nốt sần.
3.3.4 Che phủ đất:
+ Cải tạo đất bằng cách phủ xanh màu đất tức là trồng thật nhiều cây xanh, phủ xanh dất trồng có tác dụng đẩy nhanh quá trình khôi phục chất dinh dưỡng trong đất.
+ Với đất đồi trọc biện pháp che phủ sẽ giữ ẩm cho đất, chống gió rét, hạn chế cỏ dại.
+ Cỏ trong các vườn cây ăn trái là những biện pháp cải tạo đất đối phó biến đổi khí hậu, cho rễ cây không bị úng nếu mưa bão kéo dài. + Che phủ
đất khiến vi sinh vật trong đất hoạt động tốt cho đất tơi xốp, hệ rễ phát triển tốt. Lạc dại, muồng lá tròn, súc sắc, cốt khí,… là những loại cây che phủ tốt cho đất.
3.3.5 Sử dụng phân bón hữu cơ:
+ Bổ sung phân hữu cơ với phân chuồng, phân xanh là một trong những biện pháp cải tạo đất tốt nhất.
+ Bên cạnh đó các loại phụ phẩm trong quá trình canh tác như: than bùn, rơm, rạ.
+ Với phân chuồng, phân xanh cần ủ kỹ để hạn chế vi khuẩn và nấm.
+ Việc sử dụng phân hóa học phá vỡ cấu trúc tự nhiên của đất canh tác, giảm phì nhiêu, hạn chế năng suất. Cụ thể như: 13 lOMoAR cPSD| 58833082 -
Phân bò: Với những khu đất trồng bị bạc màu, cách cải tạo đất nghèo dinh dưỡng chính là dùng phân bò đã qua xử lý để cải tạo đất.
Loại phân này giúp đất tơi xốp, giàu chất dinh dưỡng. Trộn theo tỷ lệ 1 bao phân bò 10dm3 + 1 bao đất tribat 10dm3, sử dụng được khoảng 5 thùng xốp. -
Phân trùn quế: Đây được xem là biện pháp cải tạo đất vườn đem lại hiệu quả cao nhất. Để cải tạo, hãy lấy từ 5 – 6 kg phân trùn quế đã
qua phơi khô rồi trộn với đất, sau đó gieo hạt mầm để trồng. Đây cũng là cách xử lý đấttrước khi trồng rau được nhiều người sử dụng. Cây trồng sẽ
được bổ sung hàm lượng dinh dưỡng cực lớn, khỏe mạnh; đất vườn luôn có độ ẩm, tơi xốp.
3.4. Các biện pháp cải tạo cho từng loại đất
Mỗi loại đất thì cần có một phương pháp cải tạo riêng. Nhưng về đặc điểm chung vẫn cần bổ sung một lượng lớn chất hữu cơ cho đất. Sau đây là
tất cả các biện pháp cải tạo đất xấu hiệu quả đó là: cách cải tạo đất khô cằn, cải tạo đất bạc màu, biện pháp cải tạo đất chua, cải tạo đất phèn, cải
tạo đất mặn hiệu quả.
3.4.1 Cách cải tạo đất khô cằn:
+ Đất khô cằn là đất bị sa mạc hóa theo thời gian, đa phần là do khí hậu khắc nghiệt như hạn hán, gió rét dẫn đến thiếu nước, nghèo mùn, mất dần
độ phì nhiều làm thảm thực vật không đủ dưỡng chất để tồn tại.
+ Đất sa mạc hóa hoặc hoang mạc hóa là tên gọi chung có các loại đất khô cằn. Loại đất này chiếm đến 45% đất dùng để canh tác trên thế giới.
+ Dùng vôi cải tạo đất khô cằn: dùng bột vôi giúp cung cấp canxi và khử khuẩn đất giúp cải tạo đất khô cằn hiệu quả.
+ Biện pháp hữu cơ: là cách cải tạo đất khô cằn rất hiệu quả. Cân bằng lại hệ vi sinh có trong đất giúp đất màu mỡ hơn.
+ Biện pháp tưới tiêu: sử dụng các biện pháp tưới tiêu khoa học hơn bằng cách sử dụng máy tưới tự động, ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp. +
Cách sử dụng phân bón cải tạo đất khô cằn: phân bón luôn là biện pháp hiệu quả giúp cải tạo mọi loại đất.hiusp cải tạo đất trồng tăng độ phì nhiêu,
tơi xốp, tạo keo đất tự nhiên. 14 lOMoAR cPSD| 58833082
+ Sử dụng đất mùn: chất mùn hay còn gọi là đất mùn, chứa nhiều dưỡng chất hữu cơ, theo khoa học thì bản thân mùn cũng là 1 loại chất hữu cơ.
Đất mùn tơi xốp, thoáng khí, chứa nhiều hợp chất hữu cơ tạo môi trường cho giun đất, vi sinh vật đất có lợi cho cây trồng.
3.4.2 Biện pháp cải tạo đất xám bạc màu:
Đất bạc màu có cấu trúc và kết cấu kém, nghèo dinh dưỡng, thiếu mùn hữu cơ, khả năng giữ nước và điều hòa nhiệt độ thấp. Đất không có các sinh vật sống phát triển. 3.4.2.1 Che phủ đất:
Che phủ đất là biện pháp canh tác mà nhà vườn cần áp dụng ngay để có thể khôi phục lại nền đất đã bị thoái hóa, bạc màu.
Có 2 cách che phủ đất mà nhà vườn có thể áp dụng song song là: che phủ đất bằng thảm thực vật xanh và che phủ bằng các vật liệu hữ cơ: - Che
phủ bằng vật liệu hữu cơ: tận dụng các nguồn vật chất hữu cơ như rơm rạ, cành lá khô, thân ngô đậu hoặc cỏ khô, thân chuối, bèo lục bình,…để che phủ đất mặn.
- Che phủ bằng thảm thực vật xanh: trồng các loại cây bụi thấp như đậu xanh, đậu đen, muồng vàng,… hay các loại cỏ như lại dại, xuyến chi,
vetiver,…để che phủ toàn bộ vườn, đặc biệt là các vườn trồng cây ăn trái, cây lâu năm. 3.4.2.2 Bổ sung hữu cơ:
+ Bổ sung 2 nguồn hữu cơ cho đất để cải tạo là phân hữu cơ và các vật chất hữu cơ. Các loại phân hữu cơ giúp cải tạo đất cực tốt như phân chuồng,
phân ủ từ rác nhà bếp,...
+ Các loại vật chất hữu cơ nên bổ sung như phân xanh, xác bã thực vật. Các nguồn hữu cơ này sẽ giúp đất trồng tơi xốp, mềm mịn, phì nhiêu, giữ
ẩm tốt, cải thiện lại nền đất khô cứng, bạc màu. 3.4.2.3
Bổ sung vi sinh vật có lợi:
+ Vi sinh vật là một phần cực kỳ quan trọng của đất trồng. Đất trồng chỉ được coi là một nền đất tốt, đất khỏe khi có sự phát triển của các sinh vật đất.
+ Các vi sinh vật trong đất đóng vai trò quan trọng trong chu trình đất, giúp phân hủy các chất hữu cơ, chuyển hóa dinh dưỡng, cố định ni tơ, cạnh
tranh, đối kháng nấm bệnh để bảo vệ cây trồng.
+ Để tái tạo lại nền đất đã bạc màu, nhà vườn cần ngưng sử dụng thuốc diệt cỏ trong vườn, hạn chế tối đa việc đổ các hóa chất BVTV độc hại vào đất.
+ Cần bổ sung các chủng vi sinh vật có lợi như Chaetomium,Trichoderma, Bacillus, Actinomycetes, Saccharomyces cerevisiae, Rhodopseudomonas,… 15 lOMoAR cPSD| 58833082 3.5
Biện pháp cải tạo đất chua, đất phèn
+ Xây dựng hệ thống thủy lợi nhằm tháo chua và rửa mặn, giúp hạ thấp mạch nước ngầm. Việc tưới nước phải ngắt quãng vào thời gian thích hợp.
+ Bón vôi nhằm mục đích khử chua cho đất giúp giảm sự độc hại có trong đất. Vì vôi trung hòa độ chua trong đất và nước.
+ Lên luống: lật ngược đất lên để lớp đất phèn phía dưới sẽ được lật lên trên để gốc mạ được úp xuống tạo thành lớp đệm hữu cơ.
+ Dùng các loại phân hữu cơ như: phân đạm, phân lân, phân vi lượng nhằm bổ sung chất hữu cơ và một phần giúp kiểm soát các kim loại độc hại
cho cây trồng và tặng lượn dinh dưỡng. 3.6
Biện pháp cải tạo đất mặn
+ Có thể trồng cỏ chịu mặn trên đất này để làm thức ăn cho vật nuôi. Cải tạo bằng biện pháp canh tác như: cày bừa sâu, dẫn nước ngọt vào để ngâm
rửa mặn cho đồng ruộng.
+ Ngoài ra có thể cải tạo đất mặn bằng các biện pháp tổng hợp như: biện pháp thủy lợi, biện pháp nông lý, biện pháp sinh học, biện pháp hóa học. 16 lOMoAR cPSD| 58833082 KẾT LUẬN
Trên thế giới, ô nhiễm môi trường đất đang gây ra những tác động nguy hiểm đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người. Việc tiếp tục xả thải, sử
dụng hóa chất độc hại và khai thác môi trường sẽ tăng cường vấn đề này. Để giải quyết, cần thiết phải tăng cường giáo dục cộng đồng, thúc đẩy
chính sách bảo vệ môi trường và thúc đẩy sử dụng công nghệ xanh để giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ nguồn đất cho thế hệ tương lai. Ô nhiễm môi
trường đất là một vấn đề nghiêm trọng đang ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và sinh thái hệ. Sự ô nhiễm này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng
cho sản xuất nông nghiệp, nguồn nước và đa dạng sinh học. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự hợp tác mạnh mẽ từ cả chính phủ, doanh nghiệp và
cộng đồng để áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường, tái chế và quản lý chất thải một cách bền vững.
Đất là môi trường sống gắn liền và mật thiết với con người chính vì vậy chúng ta cần ý thức hơn về việc bảo vệ môi trường xã hội tự nhiên nói
chung và môi trường đất nói riêng.
Việc thải ra môi trường những chất thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp hay chỉ đơn thuần là một vài túi nilong, chai nước,…Nếu chỉ nghĩ việc làm
đó là hết sức bình thường và họ không biết rằng điều đó sẽ gây ảnh hưởng như thế nào đến môi trường đất, thì đó chính là một trong những nguyên
nhân cơ bản nhất dẫn đến việc ô nhiễm môi trường nói chung và cụ thể hơn là ô nhiễm môi trường đất nói riêng. Bởi vì tài nguyên đất trên hành
tinh này chính là nguồn năng lượng cũng như yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của con người. 17 lOMoAR cPSD| 58833082
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luatminhkhue.vn, 22/07/2023 2. 21/04/2023:
https://dangcongsan.vn/xay-dung-xa-hoi-an-toan-truoc-thien-tai/nhung-nguyen-nhan-nao-dan-den-o-nhiem-dat-635419.html3.
27/05/2023: https://primer.vn/o-nhiem-moi-truong-dat-la-gi/
4. https://moitruongxanhvn.com/nguyen-nhan-gay-o-nhiem-moi-truong-dat/
5. http://bignanotech.com.vn/moi-truong-dat-se-ra-sao-neu-dau-tran-xuong-nen-dat-news61 18